BIULETYN INSTYTUTU ZACHODNIEGO

Szczyt NATO w Warszawie

konsekwencje dla Niemiec
Kamil Szubart

Redakcja:
Radosaw Grodzki
Jacek Kubera
(redaktor naczelny)
Piotr Kubiak
Krzysztof Malinowski
Korekta:
Hanna Ranek

Nr 260/2016
19.07.16
ISSN 2450-5080

Biuletyny dostpne
take dziki:
NEWSLETTER IZ
FACEBOOK
SCRIBD
LINKEDIN
TWITTER

Szczyt NATO w Warszawie zgodnie z wczeniejszymi zapowiedziami skoncentrowa si na dwch gwnych kierunkach zagroe dla pastw czonkowskich: wzdu wschodniej oraz poudniowej i poudniowo-wschodniej flanki NATO. Z perspektywy Niemiec
spotkanie w Warszawie ma konsekwencje w wymiarze wewntrznym i zewntrznym. Jeli chodzi o wymiar zewntrzny, Niemcy
obejm dowdztwo nad wielonarodowym batalionem stacjonujcym na Litwie, co ma podtrzyma ich wiarygodno sojusznicz.
Jednoczenie Berlin opowiada si za kontynuowaniem dialogu
z Rosj na forum NATO i OBWE. W kontekcie wewntrznym
wyniki szczytu warszawskiego z pewnoci zostan uwzgldnione
w kocowym etapie prac nad Bia Ksig 2016, ktrej celem
jest kompleksowe zdefiniowanie zagroe dla bezpieczestwa
RFN oraz przyszoci Bundeswehry. Nie mona rwnie zapomina,
e proces implementacji decyzji z Warszawy przypadnie na okres
kampanii wyborczej w Niemczech, na jesieni 2017 r.
*
Gwnym celem niemieckiej delegacji z kanclerz Angel
Merkel na czele byo zbalansowanie zaangaowania Sojuszu
na dwch gwnych kierunkach zagroe: wschodniej oraz poudniowej i poudniowo-wschodniej flance NATO. Takie podejcie
miao uwzgldnia obecn rol Sojuszu zdolnego do prowadzenia
aktywnoci na wicej ni jednym teatrze dziaa oraz zapobiec
wewntrznym podziaom w NATO.
Drugim postulatem Berlina byo podtrzymanie zobowiza
sojuszniczych RFN w ramach art. 4 i 5 traktatu waszyngtoskiego,
na czym szczeglnie zaleao pastwom wschodniej flanki NATO,
przy jednoczesnym podkreleniu koniecznoci prowadzenia konstruktywnego dialogu ze stron rosyjsk. W tym przypadku Niemcy
pokaday szczegln nadziej w reaktywowaniu spotka na szczeblu ambasadorw w ramach Rady NATO-Rosja. Niemieckie wysiki

1z4

na rzecz kontynuowania dialogu z Moskw zostay poparte przez prezydenta Francji

Franois Hollandea i wosk minister obrony Robert Pinotti. Za sukces Berlina podczas szczytu w Warszawie naley wic uzna podkrelenie rotacyjnoci stacjonowania
czterech batalionowych grup bojowych w krajach batyckich i Polsce. Ma to suy
podtrzymaniu argumentacji o przestrzeganiu przez Sojusz zobowiza zawartych
w Akcie Stanowicym NATO-Rosja z 1997 r., na czym bardzo zaley Niemcom.
Berlin obawia si, e Moskwa pod wpywem decyzji, ktre zapady w Warszawie,
moe w sposb zasadniczy ograniczy obecne formy dialogu, szczeglnie na forum
OBWE, gdzie dyplomacja niemiecka prbuje forsowa dziaania na rzecz modernizacji
rodkw budowy zaufania i bezpieczestwa. Stara si te zainicjowa polityczn dyskusj na temat nowej formuy Traktatu CFE oraz skutecznej implementacji porozumie
miskich.
Z wojskowego punktu widzenia dowodzenie przez Berlin grup bojow na Litwie
(w jej skad wejd onierze z Holandii, Belgii i Francji) bdzie kontynuacj niemiecko-litewskiej wsppracy wojskowej, ktra trwa ju od ponad 20 lat. Przykadem
s regularne kursy odbywane przez litewskich oficerw na uczelniach Bundeswehry
w Monachium i Hamburgu oraz zakupy przez Litwinw niemieckiego uzbrojenia, m.in.
koowych transporterw opancerzonych Boxer i haubic samobienych PzH 2000. Niemcy
licz, e take w biecym roku ze wzgldu na zwikszenie budetu wojskowego
Litwy o 35% bd mogli sprzeda kolejn parti uzbrojenia.
Postanowienia szczytu w Warszawie nios te konsekwencje dla obecnoci si
amerykaskich na terytorium Niemiec. Decyzja Stanw Zjednoczonych o rozlokowaniu
od lutego 2017 r. w pastwach wschodniej flanki NATO cikiej brygady pancernej
liczcej okoo 4,2-4,5 tys. onierzy wyposaonych w 250 czogw M1A2 Abrams
i transporterw opancerzonych M2 Bradley oznacza wzmocnienie komponentu lotniczego si USA w Europie (wymogi wspczesnego pola walki to bliskie wspdziaanie
wojsk ldowych z lotnictwem). Wzmocnienie takie obejmie rwnie kontyngent amerykaski na terytorium Niemiec: 52. Skrzydo Myliwskie stacjonujce w Spangdahlem
i 12. Brygad Kawalerii Powietrznej z Katterbach, ktre na wyposaeniu posiadaj
m.in. myliwce F-16 i migowce bojowe AH-64 Apache. Z pewnoci rozbudowany
zostanie take 2. Puk Kawalerii z Vilseck, ktry systematycznie bierze udzia w wiczeniach w Polsce i pastwach batyckich, dokonujc regularnych przemarszw taktycznych
w ramach tzw. marszu dragonw. W przyszoci wzronie liczba takich taktycznych
przemarszw z Niemiec do pastw sojuszniczych w Europie Wschodniej. Biorc pod
uwag wykorzystywanie podczas takich manewrw drg publicznych, bdzie to wymagao wypracowanie dugookresowych regulacji pomidzy Waszyngtonem a Berlinem
oraz krajami zwizkowymi.
Na szczycie w Warszawie poruszono jeszcze jeden wtek zwizany z sytuacj
na wschodniej flance NATO aspiracje proatlantyckie Gruzji i Ukrainy. W czasie posiedze Komisji NATO-Gruzja i NATO-Ukraina podtrzymano polityk otwartych drzwi,
ale bez deklaracji o objciu tych pastw Planem na Rzecz Czonkostwa. Jest to kontynuacja stanowiska przyjtego pod naciskiem Niemiec i Francji jeszcze w 2008 r.,
podczas szczytu NATO w Bukareszcie. Tym razem zdecydowano si jedynie zwikszy
pomoc dla Kijowa przy modernizacji ukraiskich si zbrojnych, co jest de facto dalszym

2z4

elementem rozwijania Partnerstwa dla Pokoju i co dobrze wpisuje si w strategi

Niemiec wobec Ukrainy.
*
W odpowiedzi na zagroenia wzdu poudniowej i poudniowo-wschodniej
flanki Berlin popar dziaania midzynarodowej koalicji przeciwko Pastwu Islamskiemu, w tym zaangaowanie samolotw zwiadu elektronicznego AWACS stacjonujcych
w niemieckim Geilenkirchen bd one wykonywa swoje zadania nad terytorium
Turcji i nad Morzem rdziemnym. Z perspektywy Niemiec jest to znaczca decyzja,
gdy ponad 50% skadu osobowego maszyn systemu AWACS stanowi niemieccy onierze. Dojdzie wic do wyranego zwikszenia niemieckiego kontyngentu wojskowego
w regionie (od stycznia 2016 r. w tureckiej bazie si powietrznych Incirlik stacjonuje
6 niemieckich myliwcw Tornado, za w pnocnym Iraku przebywa 150-osobowy
kontyngent Bundeswehry, szkolcy irackie siy bezpieczestwa i grupy kurdyjskich
Peszmergw).
Uwaga Niemiec bdzie skoncentrowana take na operacjach morskich prowadzonych na Morzu rdziemnym, ktre s jednym z gwnych pl wsppracy midzy
Sojuszem a Uni Europejsk. Najwaniejszym elementem tej wsppracy jest decyzja
o poczeniu operacji morskich unijnej Sophia z natowsk Sea Guardian oraz kontynuowanie dziaa prowadzonych przez Standing NATO Maritime Group 2, powoanej
w lutym 2016 r. z inicjatywy ministrw obrony RFN, Turcji i Grecji. Jej celem jest
wspieranie unijnej agencji Frontex w zwalczaniu zorganizowanych grup przestpczych zajmujcych si nielegalnym przerzutem ludzi.
Rozmowy w Warszawie dotyczyy rwnie sytuacji w Afganistanie, czego wyrazem bya deklaracja o przedueniu misji szkoleniowej Resolute Support poza dotychczasowy mandat, wygasajcy 31 grudnia 2016 r. Zadeklarowano rwnie wsparcie
finansowe do koca 2020 r. w wysokoci 4-5 mld dol. rocznie. W konsekwencji Berlin
utrzyma swj wkad finansowy w kontyngent wojskowy, ktry jednak z pewnoci
ulegnie znacznej redukcji (obecnie liczy on 973 onierzy). Bdzie to spowodowane
zaangaowaniem Bundeswehry w grup bojow na Litwie oraz udzia w operacji wymierzonej w Pastwo Islamskie.
*
Szczyt NATO w Warszawie by dla Berlina czasem trudnych decyzji zwizanych
z koniecznoci zademonstrowania solidarnoci sojuszniczej, przy jednoczesnym wyraeniu poparcia dla utrzymania dialogu z Rosj. W Warszawie odwieono rdze NATO,
a wic art. 4 i art. 5 traktatu waszyngtoskiego. Podtrzymano take deklaracj o woli
kontynuowania dialogu z Moskw, czego wyrazem bya decyzja o zwoaniu na 13 lipca
2016 r. kolejnego posiedzenia Rady NATO-Rosja.
W najbliszych miesicach Niemcy czeka proces negocjacyjny w formacie wielostronnym i dwustronnym z Wilnem i stolicami pastw, ktre zadeklaroway wkad
swojego komponentu wojskowego w batalion pod niemieckim dowdztwem na temat
implementacji postanowie z Warszawy. Bdzie to te powane wyzwanie dla Bundeswehry, ktra stanie przed koniecznoci prowadzenia aktywnoci na kilku teatrach
dziaa, w odlegych niekiedy regionach. To z kolei wymaga kontynuowania procesu
modernizacji niemieckich si zbrojnych, przy jednoczesnym uwzgldnieniu zarwno

3z4

udziau w misjach ekspedycyjnych (Bliski Wschd i Afganistan), jak i konwencjonalnej

obrony terytorium RFN i pastw sojuszniczych.
Wyniki szczytu w Warszawie z pewnoci zostan zawarte w opracowywanej
obecnie Biaej Ksidze, ktrej publikacja jest spodziewana w najbliszych miesicach.
Zdefiniowane na poziomie strategicznym cele niemieckiej polityki bezpieczestwa,
uwzgldniajce rwnie decyzje polityczne z Newport i Warszawy, bd musiay zosta
przeoone na poziom operacyjny w dziaaniach Bundeswehry.

Tezy zawarte w tekcie wyraaj jedynie opinie autora.

Kamil Szubart pracownik naukowy Instytutu Zachodniego, zajmuje si problematyk

bezpieczestwa w stosunkach transatlantyckich oraz polityk zagraniczn i bezpieczestwa
RFN.

Instytut Zachodni
im. Zygmunta Wojciechowskiego
ul. Mostowa 27A, 61-854 Pozna

tel. +48 61 852 76 91, fax. +48 61 852 49 05

email: izpozpl@iz.poznan.pl
www.iz.poznan.pl

4z4