PRACE NAUKOWO-PRZEGLDOWE

Przegld Naukowy Inynieria i Ksztatowanie rodowiska nr 52, 2011: 140152

(Prz. Nauk. In. Kszt. rod. 52, 2011)
Scientific Review Engineering and Environmental Sciences No 52, 2011: 140152
(Sci. Rev. Eng. Env. Sci. 52, 2011)

Halina SAWICKA-SIARKIEWICZ
Instytut Ochrony rodowiska Pastwowy Instytut Badawczy, Warszawa
Institute of Environmental Protection National Research Institute, Warsaw

Oczyszczanie wd opadowych w separatorach i osadnikach

w kontekcie wymaga okrelonych w przepisach prawnych
Storm-water treatment in oil-separators and sedimentation
tanks in the context of the legal acts and regulations
Sowa kluczowe: wody opadowe, separator,
osadnik, przepustowo nominalna, ropopochodne, zawiesiny, standardy
Key words: storm-water, oil-separator, sedimentation tank, nominal capacity, petrochemicals, suspended solids, standards

Standardy odprowadzania wd
opadowych do rodowiska
Przy wprowadzaniu wd opadowych
z powierzchni szczelnych do odbiornikw naley uwzgldnia wymagania
okrelone w ustawach i rozporzdzeniach wykonawczych oraz zalecenia
ujte w przepisach normatywnych.
Stenia dopuszczalne wskanikw
zanieczyszcze, zawartych w wodach
opadowych odprowadzanych do wd
powierzchniowych lub do ziemi z terenw przemysowych, skadowych, baz
transportowych, portw, lotnisk, centrw miast, budowli kolejowych, drg
140

krajowych, wojewdzkich oraz powiatowych klasy G, parkingw o powierzchni

powyej 0,1 ha oraz obiektw magazynowania i dystrybucji paliw, ujtych
w szczelne, otwarte lub zamknite systemy kanalizacyjne, okrela rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 24 lipca
2006 roku w sprawie warunkw, jakie
naley speni przy wprowadzaniu ciekw do wd lub do ziemi oraz w sprawie
substancji szczeglnie szkodliwych dla
rodowiska wodnego. Zgodnie z przytoczonym rozporzdzeniem zawarto zawiesiny oglnej w wodach opadowych
oczyszczonych nie moe by wiksza
ni 100 mgl1, a wglowodorw ropopochodnych nie wiksza ni 15 mgl1.
Wartoci te odnosz si do wd opadowych oczyszczanych w iloci, jaka
powstaje z opadu o nateniu co najmniej 15 ls1 z 1 ha powierzchni szczelnej wymienionych rodzajw zlewni, za
wyjtkiem obiektw magazynowania
H. Sawicka-Siarkiewicz

i dystrybucji paliw, dla ktrych wymagane jest oczyszczanie wd opadowych

o nateniu przepywu spowodowanego
opadem o czstoci wystpowania jeden raz w roku (C = 1) i czasie trwania
t = 15 min (odpyw do oczyszczalni nie
moe by mniejszy ni spowodowany
opadem o nateniu 77 (ls1)ha1). Odpyw wd opadowych w ilociach przekraczajcych powysze wartoci moe
by wprowadzany do odbiornika bez
oczyszczania, a urzdzenie oczyszczajce powinno by zabezpieczone przed dopywem o nateniu wikszym ni jego
przepustowo nominalna, co oznacza,
e nie mona dopuszcza do przecienia hydraulicznego oczyszczalni:
Qocz Qn
gdzie:
Qocz natenie dopywu wd opadowych do oczyszczalni [(ls1)ha1],
Qn przepustowo nominalna oczyszczalni [(ls1)ha1].
Podstaw sformuowania cytowanej
treci rozporzdzenia stanowiy wyniki
bada zjawiska opad odpyw wd opadowych systemem kanalizacji deszczowej prowadzonych w kraju i za granic,
w tym wieloletnie badania Instytutu
Ochrony rodowiska w Warszawie.
Z przeprowadzonych bada wynika bowiem, e:
jednostkowe natenie dopywu wd
opadowych do oczyszczalni, ktre
wynosi co najmniej 15 ls1 z 1 ha
powierzchni szczelnej, uwzgldnia parametr opadu spukujcego
zanieczyszczenia
nagromadzone
w zlewni,
okoo 85% opadw w cigu roku ma
natenie mniejsze ni 15 (ls1)ha1,

roczna objto wd opadowych

z opadw o q 15 (ls1)ha1 wynosi
okoo 90% cakowitej rocznej objtoci spywu powierzchniowego
wd opadowych,
w odpywach wd opadowych ze
zlewni o powierzchni mniejszej ni
50 ha maksymalne stenia zanieczyszcze wystpuj w pierwszej
fazie odpywu, zanim natenie
przepywu osignie warto maksymaln.
Nie ma moliwoci oczyszczania
wszystkich ciekw powstajcych w czasie opadw deszczowych, w zwizku
z czym istnieje konieczno kierowania
nadmiaru wd opadowych bezporednio
do odbiornika (bez oczyszczania) stosowanie zrzutw burzowych.
Na potrzeb odciania oczyszczalni przed dopywem wd deszczowych
podczas opadw intensywnych wskazano rwnie w zaczniku 1 do dyrektywy
91/271/EWG (1991). Zgodnie z treci
tej dyrektywy, nie jest moliwe budowanie oczyszczalni, w ktrych wszystkie wody opadowe poddawane byyby
oczyszczaniu, dlatego konieczny jest
zrzut nadmiaru tych wd przez przelew
burzowy, poprzedzajcy oczyszczalni.
O rodkach i metodach ograniczajcych
zanieczyszczenie odbiornika, zwizane
z odprowadzaniem wd deszczowych
przez przelew burzowy, decydowa maj
natomiast pastwa czonkowskie UE.
Zgodnie z norm PN-EN 752-4:2001,
jako, ilo i czsto odpyww do odbiornika ciekw z kanalizacji deszczowej, pompowni lub oczyszczalni ciekw powinny odpowiada wymaganiom
okrelonym w przepisach prawnych.

Oczyszczanie wd opadowych w separatorach i osadnikach...

141

Projekt powinien zapewni ochron odbiornika ciekw przed przekroczeniem

jego zdolnoci samooczyszczania oraz
uwzgldni warunki fizyczne, chemiczne, biochemiczne, bakteriologiczne,
estetyczne i inne, a tam gdzie istnieje
zagroenie spenienia wymaga jakociowych dla odbiornika ciekw, ktre
wynikaj na przykad ze sposobu uytkowania wd, naley ograniczy emisj
zanieczyszcze w stosunku do wartoci
okrelonych w przepisach prawnych.
Zgodnie z ustaw Prawo ochrony
rodowiska (2001), ochrona zasobw
rodowiska jest realizowana poprzez
okrelenie standardw jakoci rodowiska oraz kontrol ich osigania, a take
podejmowanie dziaa, sucych do ich
nieprzekraczania lub przywracania, oraz
poprzez ograniczanie emisji.

Zanieczyszczenie wd opadowych
odprowadzanych ze zlewni
elementarnych, redukcja
zanieczyszcze
Gwnymi wskanikami zanieczyszczenia spyww opadowych i roztopowych s: stenia zawiesin i wglowodorw ropopochodnych, wartoci ChZT,
stenia metali cikich oraz chlorkw.
Jako wd opadowych odprowadzanych do oczyszczalni wartoci ste
wskanikw zanieczyszcze, w przypadku istniejcego systemu odprowadzania wd opadowych przewidzianego do
modernizacji (np. budowy oczyszczalni) naley okreli na podstawie bada
w zakresie normowanych wskanikw.
W przypadku projektowanego nowego systemu odprowadzania wd opa142

dowych prognoz ich jakoci mona

okreli na podstawie wynikw bada
odpywu z podobnych zlewni lub prac
Instytutu Ochrony rodowiska.
Najistotniejszym zanieczyszczeniem
w wodach opadowych s zawiesiny oglne, ktrych stenia przekraczaj zazwyczaj warto dopuszczaln, okrelon
w Rozporzdzeniu M w sprawie warunkw, jakie naley speni przy wprowadzaniu ciekw do wd lub do ziemi
oraz w sprawie substancji szczeglnie
szkodliwych dla rodowiska wodnego
(2006).
Stenia wglowodorw ropopochodnych oznaczane w spywach deszczowych z ulic, parkingw i dachw s
rzdu kilku miligramw na litr. Najwiksze wartoci ste wglowodorw ropopochodnych zaobserwowano w spywach
opadowych i roztopowych z terenw
stacji paliw (powyej 15 mgl1). Znaczne iloci substancji ropopochodnych
pochodz z terenw obiektw magazynowania, dystrybucji paliw pynnych
i stacji obsugi samochodw. Due zagroenie zwizkami ropopochodnymi
wystpuje rwnie w czasie wypadkw
drogowych, a zwaszcza w czasie awarii pojazdw przewocych substancje
zawierajce zwizki wglowodorowe.
Z awariami cystern naley si rwnie
liczy na stacjach paliw i obiektach magazynowania paliw pynnych. W danym
przypadku stosuje si zamknicie awaryjne na odpywach do odbiornikw.
Niezbdna redukcja zawiesin w wodach opadowych przed zrzutem do odbiornikw bdzie wynikiem procesw
sedymentacji, zachodzcych w urzdzeniach do retencjonowania i oczyszczania

H. Sawicka-Siarkiewicz

spyww powierzchniowych wd opadowych. Do redukcji substancji ropopochodnych wykorzystywane s gwnie

procesy flotacyjne. W wodach opadowych odprowadzanych z drg, parkingw i terenw miejskich nie obserwuje
si substancji ropopochodnych, ktrych
rednie stenia przekraczayby wartoci dopuszczalne (15 mgl1). Stenia te
mog jednak by przekraczane w spywach roztopowych.
Badania w czasie spyww roztopowych przeprowadzone przez Instytut
Ochrony rodowiska wykazay, e s
one znacznie zanieczyszczone, zwaszcza wody z topniejcego niegu, po duszym jego zaleganiu na poboczu drogi.
Sl, stosowana najczciej jako rodek
odladzajcy drogi w okresach mrozw
i opadw niegu, moe spowodowa dopyw do wd powierzchniowych znacznych iloci zasolonych ciekw roztopowych, szczeglnie w pocztkowej
fazie roztopu. Podstawow metod ich
redukowania jest ograniczanie stosowania rodkw odladzajcych, przede
wszystkim w rejonach wraliwego
rodowiska wodnego, i przestrzeganie
przepisw rozporzdzenia M w sprawie rodzajw i warunkw stosowania
rodkw, jakie mog by uywane na
drogach publicznych oraz ulicach i placach (2005).
Istnieje rwnie niebezpieczestwo
zanieczyszczenia rodowiska wodnego
metalami cikimi, gwnie oowiem
i cynkiem, zawartymi najczciej w ciekach roztopowych w wyniku gromadzenia si ich w niegu skadowanym na
poboczach drg. Metale cikie, ktre

wystpuj w postaci zwizanej z zawiesinami, ulegaj redukcji w procesach

sedymentacji zanieczyszcze. Rwnie
redukcja zanieczyszcze w wyniku sedymentacji i flotacji spowoduje zmniejszenie wartoci ChZT w spywach roztopowych do odbiornikw.
Dla wd opadowych odprowadzanych z terenw przemysowych niekiedy moe by konieczne zastosowanie
dodatkowych technologii oczyszczania,
wynikajcych ze specyfiki produkcji.
W takich przypadkach wymagane s indywidualne analizy.
W tabeli 1 podano redni redukcj zawiesin i wglowodorw ropopochodnych w nawizaniu do jakoci wd
opadowych i wymaganego standardu
w odpywach do rodowiska gruntowo-wodnego. Z tabeli tej wynika, e do
redukcji zanieczyszcze w ciekach
opadowych naley stosowa przede
wszystkim oczyszczalnie mechaniczne o
dziaaniu sedymentacyjno-flotacyjnym.
W tym celu stosowane s separatory
substancji ropopochodnych oraz osadniki wytwarzane fabrycznie na podstawie
norm PN-EN 858-1:2005+A1:2007 oraz
PN-EN 858-2:2005, aprobat technicznych wydawanych przez Instytut Ochrony rodowiska lub wedug projektw
indywidualnych. Obecnie w kraju dziaa
wiele firm zajmujcych si produkcj
i dystrybucj tych urzdze ujtych
w typoszeregi o duym zakresie przepustowoci.
Warunki dopuszczenia do stosowania w budownictwie wyrobw budowlanych, do ktrych zaliczane s separatory, reguluj przepisy prawne.

Oczyszczanie wd opadowych w separatorach i osadnikach...

143

rdo: Prace IO.

Stenie
substancji
ropopochodnych
[mgl1]
Petrochemicals
concentration

Stenie zawiesin
oglnych
[mgl1]
Suspended solids
concentration
320

120

240

300500

< 10

< 10

< 10

20

1,5

Z wykluczeniem niekontrolowanych wyciekw paliwa

Excluding uncontrolled petroleum leakages

160200

Wskaniki normowane / Standard indicators

15

100

TABELA 1. Wymagana redukcja normowanych wskanikw zanieczyszczenia w spywach opadowych

TABLE 1. Reduction of the storm-water runoff contamination standards requirements
Wartoci rednie wskanikw zanieczyszczenia w spywach
opadowych
Wymagana jako spyww
[mgl1]
opadowych odprowadzanych
Wskanik
Average contamination indicators in the storm-water runoff
do wd lub do ziemi
zanieczyszczenia
Quality requirements for
z tras
Contamination
z terenw
z terenu
z parkinstorm-water runoff discharge
szybkiego
indicator
stacji paliw miejskich
z ulic
gw
to the surface water or to the
ruchu
from roads
from car from petrol from muniground
from highcipal areas
stations
parks
ways

do 25 tylko z terenw
stacji paliw, z wykluczeniem
awarii
to 25 only for petrol stations,
excluding emergency situations

1780

Minimalna redukcja
wartoci rednich ste
[%]
Minimum reduction of
average concentrations
values

Podstawa doboru wielkoci

urzdze oczyszczajcych
Natenie odpywu wd opadowych
ze zlewni odwadnianej

Natenie przepywu wd opadowych (Q) miarodajne do wymiarowania

systemu odwadniajcego, obsugujcego zlewni o powierzchni (F) do 50 ha,
okrela si ze wzoru:
Q = Fq
gdzie:
Q natenie przepywu wd opadowych [ls1],
F powierzchnia cakowita zlewni odwadnianej [ha],
q natenie miarodajne opadu
[(ls1)ha1],
wspczynnik szczelnoci zlewni [],
wspczynnik opnienia, wyznaczany ze wzoru
n

1
F

gdzie n wspczynnik zaleny od ksztatu i spadku zlewni, przyjmowany od 2 do

8 (dla zlewni wskich i paskich wartoci mniejsze, dla zlewni zwartych i o
duych spadkach wartoci wiksze).
Natenie opadu (q) stanowi funkcj
czasu trwania i czstoci wystpowania
opadu q = f(C,t). Do okrelenia wartoci
q najczciej stosowany jest wzr Baszczyka:
6,6313 H 2C
t 0,67
gdzie:
C okres, w ktrym nastpuje jednorazowe przekroczenie natenia opadu
[lata],
q=

H redni roczny opad [mm],

t czas trwania opadu [min].
Przy zaoeniu redniego opadu
w Polsce H = 600 mm wzr przyjmie
posta (z wyjtkiem miejscowoci podgrskich i grskich):
q=

470 3 C
t 0,67

Dla spyww opadowych ze zlewni, dla ktrych F < 50 ha, przyjmuje si

t = 15 min.
Okrelenie iloci wd opadowych
wymagajcych oczyszczania

Zgodnie z 19 ust. 1. pkt 1 rozporzdzenia M (2006), urzdzenia

oczyszczajce wody opadowe i roztopowe instalowane w systemach odprowadzania wd opadowych z obiektw
wyej wymienionych, poza obiektami
magazynowania i dystrybucji paliw, naley projektowa na natenie dopywu,
jakie powstaje z opadw o nateniu
co najmniej 15 ls1 z 1 ha powierzchni
szczelnej:
Qocz Q15
gdzie:
Qocz natenie dopywu wd opadowych do oczyszczalni [ls1],
Q15 natenie przepywu wd opadowych obliczone dla opadu o nateniu
15 ls1 na 1 ha [ls1]
Q15 = F q15
gdzie q15 natenie opadu wynoszce
15 ls1 na 1 ha [(ls1)ha1], czyli:
Qocz F 15

Oczyszczanie wd opadowych w separatorach i osadnikach...

145

Do oczyszczalni obsugujcej obiekty magazynowania i dystrybucji paliw

naley odprowadzanie wody opadowej
o nateniu odpywu rwnym lub wyszym ni spowodowany opadem o czstoci wystpowania jeden raz w roku
(C = 1) i czasie trwania 15 min (t = 15
min), lecz w iloci nie mniejszej ni powstajce z opadw o nateniu 77 ls1
na 1 ha, zgodnie z 19 ust. 1, pkt 2 rozporzdzenia M (2006):
Qocz Q77
Q77 = Fq77
gdzie q77 natenie opadu o czstoci
wystpowania jeden raz w roku (C = 1)
i czasie trwania t = 15 min, lecz nie
mniejsze ni q = 77 (ls1)ha1
Qocz F 77
Natomiast iloci wd opadowych
i roztopowych, przekraczajce obliczon
warto natenia dopywu do oczyszczalni, mog by odprowadzane bezporednio do odbiornika ( 19 ust. 3 rozp.
M 2006), na przykad przez przelewy burzowe instalowane przed urzdzeniami oczyszczajcymi. Rozdzia
przepywu wd opadowych na dopyw
do oczyszczalni i bezporednio do odbiornika (zastosowanie przelewu burzowego do kanau obejciowego) ma
zabezpiecza urzdzenie oczyszczajce
przed dopywem o nateniu wikszym
ni jego przepustowo nominalna (Qn)
zabezpiecza przed przecieniem hydraulicznym (Qocz Qn).
Obliczeniowy odpyw wd opadowych przelewem do obejcia hydraulicznego oczyszczalni (Qp) wynosi:
146

Qp = Q Qocz
gdzie Q natenie odpywu wd opadowych ze zlewni oczyszczalni (niekiedy warto Q oznaczana jest jako Qmax)
[ls1 ].

Separatory substancji
ropopochodnych i osadniki wd
opadowych charakterystyka
i metody doboru urzdze
Charakterystyka oglna separatorw
i osadnikw

Do oddzielania zawiesin oraz substancji olejowych pochodzenia mineralnego (ropopochodnych) zawartych

w ciekach opadowych stosowane s
oczyszczalnie mechaniczne o dziaaniu
sedymentacyjno-flotacyjnym. Zalicza si
do nich m.in. separator substancji olejowych, ktrego podstawow funkcj jest
oddzielanie substancji olejowych w wyniku flotacji, oraz osadnik (piaskownik),
w ktrym w wyniku sedymentacji s oddzielane zawiesiny.
Separatory substancji olejowych.
Separatory te dziel si na grawitacyjne
oraz koalescencyjne. Separatory grawitacyjne dziaaj na zasadzie rozdziau
substancji o rnych gstociach pod
wpywem wycznie si grawitacji krople cieczy lekkiej (olej, benzyna) wypywaj i gromadz si na powierzchni wd
opadowych W separatorach koalescencyjnych flotacja grawitacyjna wspomagana jest procesem koalescencji. Elementy koalescencyjne uatwiaj czenie si
mikroczsteczek oleju w wiksze krople,
ktre mog si ju oddzieli od ciekw
na zasadzie si grawitacji. Spotyka si
H. Sawicka-Siarkiewicz

wiele typw takich separatorw. Gwna

rnica w ich budowie i dziaaniu polega na zastosowaniu rnych elementw
koalescencyjnych, na przykad wkadw
koalescencyjnych w postaci mat lub gbek filtracyjnych, lub jako pakiety lamelowe (separatory lamelowe).
Separatory mog by zintegrowane
z osadnikiem, tworzc jeden zbiornik, lub
poprzedzone oddzielnym zbiornikiem,
penicym funkcj osadnika. Czsto s
wyposaone w zamknicia automatyczne dopywu lub odpywu oraz posiadaj
urzdzenie sygnalizacyjne, ktre dziaa
w momencie przekroczenia pojemnoci
magazynowej cieczy lekkich.
W separatorach do oczyszczania spyww opadowych mog by instalowane
przelewy burzowe (kanay obejciowe),
ktre pozwalaj na odcienie urzdze
w okresach opadw nawalnych.
Kady separator charakteryzuj:
przepustowo nominalna, oznaczona jako Qn [ls1],
podstawowe parametry techniczne
(materiay, parametry konstrukcyjne
zbiornika i elementw wyposaenia,
rodzaj i wielko wkadu koalescencyjnego),
pojemno magazynowania cieczy
lekkich,
dopuszczalna grubo warstwy oleju,
pojemno osadnika i dopuszczalne gruboci warstwy osadu (jeeli
osadnik jest zintegrowany z separatorem).
Wymienione informacje, dotyczce
separatorw prefabrykowanych produkowanych seryjnie, s zawarte w aprobatach technicznych (AT) Instytutu Ochrony rodowiska. W aprobatach tych
podane s rwnie zakres oraz warunki
stosowania i montau oraz eksploatacji
separatorw, ktre naley uwzgldnia

przy wyborze urzdzenia, a take wytyczne doboru urzdze.

Przepustowo separatorw dla
ciekw opadowych charakteryzuje tzw.
przepustowo (wielko) nominalna
(Qn), mierzona w litrach na sekund,
ktra powinna wynosi:
Qn Qocz f d
gdzie fd wspczynnik gstoci zaleny od rodzaju wglowodorw, przyjmowany wedug PN-EN 858-2:2005.
Osadniki. Wielko osadnika zaley od rodzajw oczyszczanych ciekw, stopnia ich zanieczyszczenia oraz
warunkw, jakie musz spenia cieki
na odpywie z osadnika. Wielko t dobiera si na podstawie dopuszczalnego
obcienia hydraulicznego powierzchni,
wyraonego w metrach szeciennych na
godzin i metr kwadratowy.
Wymiarowanie ma na celu okrelenie wymaganej powierzchni uytkowej
osadnikw przy uwzgldnieniu prawa
Stokesa. Wykorzystuje si tu proces sedymentacji zawiesin ziarnistych, ktrych
prdko opadania uzaleniona jest od
stosunku natenia przepywu ciekw
do powierzchni osadnika. Powierzchni
osadnika (Ao) oblicza si z rwnania:
Ao =

Qocz
vo

gdzie:
Ao powierzchnia osadnika [m2],
Qocz natenie dopywu wd opadowych miarodajne do wymiarowania
urzdzenia [m3h1],
vo dopuszczalne maksymalne obcienie hydrauliczne powierzchni
[(m3h1)m2].

Oczyszczanie wd opadowych w separatorach i osadnikach...

147

TABELA 2. Orientacyjne wartoci parametrw technologicznych osadnikw

TABLE 2. Indicative values of sedimentation tanks technological parameters
Maksymalne obcienie hydrauliczne [(m3m2)h1]
Maximum hydraulic load

14

36

Minimalna rednica zatrzymanych ziaren [m]

Minimum diameter of the trapped seed

60

90

150

Przewidywany stopie redukcji zawiesiny oglnej [%]

Predicted level of the suspended solids reduction

80

70

60

rdo: Osmulska-Mrz i Baszczyk (1980).

Warto obcienia hydraulicznego

przyjmuje si w zalenoci od wielkoci
ziaren, ktre naley zatrzyma w osadniku: dopuszczalne obcienie powierzchni (vo) jest rwne prdkoci opadania
tych ziaren. Prdko opadania (sedymentacji zawiesin), zalen od wielkoci
ziaren, przedstawiona jest m.in. w poradniku Imhoff i Imhoff (1996) Kanalizacja miast i oczyszczanie ciekw
oraz w normie PN-S-02204:1997.
Szacunkowy stopie redukcji zawiesiny oglnej w zalenoci od obcienia
hydraulicznego osadnika przedstawiono
w tabeli 2 (w odniesieniu przede wszystkim do ciekw opadowych odprowadzanych z terenw miejskich).
Wedug rde niemieckich, obcienie hydrauliczne osadnikw (piaskownikw) nie powinno przekracza
10 (m3m2)h1. Zgodnie z norm PN-S-02204:1997, uziarnienie zawiesin w
spywach wd opadowych z drg jest
bardzo drobne i w danym przypadku, w
celu zatrzymania 50% zawiesiny, obcienie hydrauliczne nie powinno przekracza 4,1 (m3m2)h1.
Dla osadnikw poprzedzajcych separatory substancji ropopochodnych zaleca si, aby speniay one rwnie kryterium objtoci (wyraone w litrach),
okrelone w PN-EN 858-2:2005, kt148

re powinno wynosi, w zalenoci od

stopnia zanieczyszczenia ciekw, nie
mniej ni 100-, 200- lub 300-krotno
przepustowoci nominalnej separatora
wyraonej w litrach na sekund. Dla
separatorw o przepustowoci nominalnej mniejszej lub rwnej 10 ls1 naley
przyjmowa osadniki o pojemnoci 200
lub 300 razy wikszej ni przepustowo
nominalna, ale nie mniejszej ni 600 l.
Obejcia hydrauliczne oczyszczalni
wd opadowych

Przelewy burzowe obejcia hydrauliczne (by-pass) urzdze podczyszczajcych mog by instalowane

w wydzielonych komorach poprzedzajcych urzdzenia oczyszczajce lub
s wbudowane w korpus zbiornika separatorw, najczciej zintegrowanych
z osadnikiem. Urzdzenia te produkowane wedug projektw typowych danej
firmy powinny posiada aprobat techniczn Instytutu Ochrony rodowiska
(charakterystyka obejcia nie jest objta norm PN-EN 858-1:2005+A1:2007
i PN-EN 858-2:2005).
W separatorach wyposaonych
w przelew burzowy z obejciem hydraulicznym przepustowo nominalna
(Qn) stanowi okrelony w zaoeniach
procent maksymalnego natenia przeH. Sawicka-Siarkiewicz

pywu ciekw (np. 10, 20%Qmax). Dla

dopywu do urzdzenia nieprzekraczajcego przepustowoci nominalnej przepyw przez separator jest analogiczny
jak dla separatorw bez przeleww. Po
przekroczeniu przepustowoci nominalnej cieki w iloci Qn odprowadzane s
do komory separatora, a pozostaa cz,
przekraczajca warto nominaln Qn,
odprowadzana jest przez przelew do kanau obejciowego.
Przy doborze separatora substancji
ropopochodnych z kanaem obejciowym naley przestrzega nastpujcych
zasad:
obliczone natenie dopywu ciekw opadowych do urzdzenia (Q)
nie moe przekroczy podanej dla
niego wartoci Qmax,
przepustowo nominalna separatora (Qn) musi by rwna lub wiksza
od natenia dopywu ciekw, odpowiadajcego iloci, ktra powinna
by oczyszczona.
W projektach kanau obejciowego
separatora naley uwzgldnia dwa warunki:
odpyw przez przelew burzowy (do
kanau obejciowego) moe wystpowa, gdy dopyw do urzdzenia
przekracza przepustowo nominaln separatora (Qdop > Qn),
przepyw ciekw przez separator nie
moe przekracza wartoci 1,20Qn
(dopuszczalne 20-procentowe przekroczenie przepustowoci nominalnej).
W separatorach zintegrowanych z
osadnikiem przelew do kanau obejciowego moe by zlokalizowany przed lub
za osadnikiem, co ma istotne znaczenie

dla efektu sedymentacji przy dopywach

przekraczajcych przepustowo nominaln. W kadej sytuacji w projekcie oczyszczalni (doborze urzdzenia
z by-passem) konieczna jest ocena skutecznoci dziaania osadnika zintegrowanego. Jeeli osadnik nie gwarantuje
wymaganej redukcji zawiesin, to naley
si liczy z koniecznoci instalowania
osadnika przed separatorem zintegrowanym z osadnikiem lub zaprojektowania
innego ukadu technologicznego.
Wytyczne stosowania separatorw

W celu zapewnienia prawidowej

pracy urzdze sedymentacyjno-flotacyjnych (separatorw zawiesin i separatorw substancji olejowych) naley:
1. Waciwie oceni parametry iloci i jakoci ciekw dopywajcych do
oczyszczalni.
2. Dobra odpowiedni typ i ukad
oczyszczalni, parametry techniczne
i technologiczne poszczeglnych elementw ukadu (pojemno i powierzchni
czynn osadnikw dobran na podstawie
obcienia hydraulicznego, przepustowo nominaln separatorw grawitacyjnych, koalescencyjnych, przepustowo
maksymaln w przypadku separatorw
z obejciem burzowym.
3. Oczyszczalni instalowa zgodnie
z instrukcj montau i projektem lub wytycznymi zawartymi w aprobacie technicznej.
4. Przestrzega warunkw eksploatacji i konserwacji urzdze.
Przy projektowaniu oczyszczalni naley uwzgldnia nastpujce zalecenia,
wynikajce z przepisw prawnych oraz
z obserwacji funkcjonujcych urzdze:

Oczyszczanie wd opadowych w separatorach i osadnikach...

149

1. Stosowa oddzielne separatory

dla ciekw opadowych i ciekw przemysowych.
2. Przepustowo nominalna urzdzenia (Qn) nie moe by przekraczana. Jeeli dopyw ciekw wymagajcych oczyszczania jest wikszy od Qn,
to mona stosowa kilka urzdze o tej
samej przepustowoci pracujcych rwnolegle.
3. W razie koniecznoci pompowania ciekw pompownie lokalizowa po
separatorze.
4. Wskazane jest stosowanie przeleww burzowych przed separatorami.
5. Wskazane jest, a niekiedy wrcz
wymagane stosowanie zamkni na dopywie do oczyszczalni lub odpywie do
odbiornika.
6. Separatory wymagaj staego nadzoru i systematycznego czyszczenia.
7. Separatory koalescencyjne s
urzdzeniami kosztownymi w budowie
i eksploatacji, wic kadorazowo naley przeanalizowa konieczno ich stosowania. Dotyczy to przede wszystkim
drg przebiegajcych przez tereny niezurbanizowane.
8. Lokalizacja i monta urzdze
musi uwzgldnia warunki wynikajce
z oblicze statyczno-wytrzymaociowych. Warunki te okrelane s w treci aprobat technicznych wydawanych
przez Instytut Ochrony rodowiska,
a w przypadku wyrobw wytwarzanych
zgodnie z norm obowizuje punkt 6.4
normy PN-EN 858-1:2005+A1:2007.
9. Osadnik i separator powinny by
tak zlokalizowane, aby zapewni dogodny dojazd sprztu potrzebnego do wykonania czynnoci eksploatacyjnych.

150

10. Dopuszcza si stosowanie separatorw i osadnikw, dla ktrych dokonano oceny zgodnoci i wydano deklaracj zgodnoci z aprobat techniczn
Instytutu Ochrony rodowiska lub PN-EN 858-1:2005+A1:2007 oraz PN-EN-2:2005.
11. W razie zastosowania separatora
i osadnika wykonanego wedug indywidualnej dokumentacji technicznej dostawca zobowizany jest wyda owiadczenie, wskazujce, e zapewniono
zgodno wyrobu z t dokumentacj.
W kadym przypadku stosowane
urzdzenia musz spenia podstawowe wymagania dotyczce: waciwoci
uytkowych, bezpieczestwa konstrukcji, bezpieczestwa poarowego, bezpieczestwa uytkowania, odpowiednich
warunkw higienicznych i zdrowotnych,
ochrony rodowiska (ustawa Prawo
budowlane z dnia 7 lipca 1994 r.).
Warunki eksploatacji urzdze

Eksploatacja piaskownikw, osadnikw i separatorw, stanowica istotny

element spenienia standardw jakoci
w odpywie ciekw opadowych do wd
lub do ziemi, powinna by zgodna z zaleceniami zawartymi w instrukcji obsugi i konserwacji urzdze. Instrukcj
tak opracowuje projektant lub producent urzdze w nawizaniu do obowizujcych norm i przepisw prawnych,
z uwzgldnieniem warunkw bhp i przeciwpoarowych (ppo).

Literatura
BASZCZYK P. 2005: Aprobaty techniczne dla
separatorw. Przegld Komunalny. Wodocigi Kanalizacja 3 (12): 2323.

H. Sawicka-Siarkiewicz

BASZCZYK W., BASZCZYK P., STAMATELLO H. 1983: Kanalizacja. Sieci i przepompownie. T. 1. Arkady, Warszawa.
Dyrektywa 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 r.
w sprawie oczyszczania ciekw miejskich.
GEIGER W., DREISEITL H. 1999: Nowe sposoby odprowadzania wd deszczowych.
Poradnik. Oficyna Wydawnicza Proj-przem-EKO, Bydgoszcz.
IMHOFF K., IMHOFF K.D., 1996: Kanalizacja
miast i oczyszczanie ciekw. Poradnik.
Oficyna Wydawnicza Proj-przem-EKO, Bydgoszcz.
OSMULSKA-MRZ B., BASZCZYK P. 1980:
Zasady ograniczania ujemnych skutkw
odprowadzania ciekw opadowych z terenw zurbanizowanych. Biuletyn Techniczny
Centrum Techniki Komunalnej, Warszawa.
PN-S-02204:1997 Drogi samochodowe. Odwodnienie drg.
PN-EN 752-4:2001 Zewntrzne systemy
kanalizacyjne. Obliczenia hydrauliczne
i oddziaywanie na rodowisko zastpiono
PN-EN 752:2008 Zewntrzne systemy kanalizacyjne.
PN-EN 858-1:2005+A1:2007 Instalacje oddzielaczy cieczy lekkich (np. olej i benzyna).
Cz 1: Zasady projektowania, waciwoci
uytkowe i badania, znakowanie i stertowanie jakoci.
PN-EN 858-2:2005 Instalacje oddzielaczy cieczy
lekkich (np. olej i benzyna). Cz 2: Dobr
wielkoci nominalnych, instalowanie, uytkowanie i eksploatacja.
Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 29
padziernika 2005 r. w sprawie rodzajw
i warunkw stosowania rodkw, jakie mog
by uywane na drogach publicznych oraz
ulicach i placach. Dz.U. nr 230, poz. 1960.
Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 24
lipca 2006 r. w sprawie warunkw, jakie naley speni przy wprowadzaniu ciekw do
wd lub do ziemi, oraz w sprawie substancji
szczeglnie szkodliwych dla rodowiska wodnego. Dz.U. nr 137, poz. 984 z p. zm.).
SAWICKA-SIARKIEWICZ H. 2004: Ograniczanie zanieczyszcze w spywach powierzchniowych z drg. Ocena technologii i zasady

wyboru. Instytut Ochrony rodowiska, Warszawa.

SAWICKA-SIARKIEWICZ H. 2005: Separatory
charakterystyka, dobr, warunki stosowania. Przegld Komunalny. Wodocigi Kanalizacja 3 (12): 2427.
SAWICKA-SIARKIEWICZ H., BASZCZYK P.
2007: Urzdzenia kanalizacyjne na terenach
zurbanizowanych. Wymagania techniczne
i ekologiczne. Instytut Ochrony rodowiska,
Warszawa.
SAWICKA-SIARKIEWICZ H. i in. 19971999:
Jako ciekw opadowych z terenw miast
i zakadw przemysowych. Maszynopis.
Instytut Ochrony rodowiska, Warszawa.
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Dz.U. z 2006 r., nr 156, poz. 1118
z pn. zm.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska. Dz.U. z 2008 r., nr 25, poz.
150 z pn. zm.
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne.
Dz.U. z 2008 r., nr 111, poz. 150 z p. zm.
Zasady planowania i projektowania systemw
kanalizacyjnych w aglomeracjach miejsko-przemysowych i duych miastach 1983.
Red. P. Baszczyk. Instytut Ksztatowania
rodowiska, Warszawa.

Summary
Storm-water treatment in oil-separators and sedimentation tanks in the context of the legal acts and regulations. The
article presents the basis of legal acts and
regulations for storm-water treatment plants
designing, the way of oil-separators nominal
capacity determining, the size of sedimentation tank selection and the maintenance conditions. The storm-water runoffs from the
tight surfaces which is passes through the
tight drainage system, could be discharged
to the surface water or to the ground if the
law requirements are met. Oil separators and
sedimentation tanks are the common used
equipment for the storm-water treatment.
The practical usage of the oil separators and
sedimentation tanks is boiled down to their

Oczyszczanie wd opadowych w separatorach i osadnikach...

151

proper matching on the basis of the catchment type and parameters, runoffs contamination, the effluent standards and receiver
characteristic.

152

Authors address:
Halina Sawicka-Siarkiewicz
Instytut Ochrony rodowiska PIB
Zakad Systemw Ochrony Wd
ul. Kolektorska 4, 01-692 Warszawa
Poland
e-mail: halina.siarkiewicz@ios.edu.pl

H. Sawicka-Siarkiewicz