STOWARZYSZENIE NA RZECZ EDUKACJI MATEMATYCZNEJ

KOMITET GWNY OLIMPIADY MATEMATYCZNEJ GIMNAZJALISTW

Obz Naukowy
Olimpiady Matematycznej
Gimnazjalistw
Poziom OMG
2012 rok

www.omg.edu.pl

WARSZAWA 2014

Autorzy rozwiza: Micha Kieza, Szymon Kubicius, Urszula Swianiewicz

Recenzent: dr Joanna Jaszuska

Skad komputerowy: ukasz Boyk, Micha Kieza, Urszula Swianiewicz

Rysunki: Micha Kieza

Projekt okadki: Adam Klemens

ISBN 978-83-63288-03-7
Nakad: 3000 egz.

Komitet Gwny Olimpiady Matematycznej Gimnazjalistw

Stowarzyszenie na rzecz Edukacji Matematycznej
Instytut Matematyczny PAN
ul. niadeckich 8
00-656 Warszawa
www.omg.edu.pl

EGZEMPLARZ BEZPATNY

Wstp
Obz Naukowy Olimpiady Matematycznej Gimnazjalistw odby si po
raz pierwszy w 2011 r. Zakwalifikowano na niego 20 najlepszych laureatw
VI edycji OMG (2010/2011) z modszych klas gimnazjum. Uczestnicy Obozu
rywalizowali ze sob w codziennych zawodach indywidualnych, rozegrali mecz
matematyczny (regulamin meczu znajduje si na kocu niniejszej broszury),
a take mieli okazj wysucha wielu odczytw o tematyce olimpijskiej.
Od 2012 roku Komitet Gwny OMG organizuje dwa Obozy Naukowe.
Pierwszy z nich (poziom OM) przeznaczony jest dla laureatw OMG z klas
trzecich gimnazjum, ktrzy kocz swoje zmagania z OMG, a rozpoczynaj
z OM, czyli Olimpiad Matematyczn na poziomie ponadgimnazjalnym. Drugi
Obz (poziom OMG) przeznaczony jest dla modszych gimnazjalistw. Kady
z Obozw trwa tydzie, a kwalifikacja przeprowadzana jest na podstawie wynikw uzyskanych na finale OMG.
Niniejszy zeszyt zawiera wszystkie zadania (wraz z rozwizaniami) z Obozu na poziomie OMG, ktry odby si w dniach 1016 czerwca 2012 roku
w miejscowoci Perzanowo (woj. mazowieckie), w gospodarstwie agroturystycznym Relax . Wzio w nim udzia nastpujcych 20 uczniw modszych
klas gimnazjum, wyonionych na podstawie wynikw uzyskanych na finale VII
edycji OMG (2011/2012):
Grzegorz Duewski, Karolina Grzelka, Adam Klukowski, Wiktoria Kony, Patryk Mazgaj, Piotr Mitosek, Karol Niczyj, Pawe Piekarz, Rafa Pragacz, Tomasz Przybyowski, Wojciech Przybyszewski, Artur Puzio, Baej Rozwoda,
Marcel Rychlewski, Marcin Sidorowicz, Jan Tabaszewski, Diana Trokowska,
Wojciech Wawrw, ukasz Wnuk oraz Szymon Zwara.
Kadr obozu stanowili:
Jerzy Bednarczuk, Szymon Kanonowicz, Urszula Swianiewicz oraz Jarosaw
Wrblewski.
Mamy nadziej, e publikacja zada z Obozu wraz z penymi rozwizaniami pozwoli wikszej liczbie uczniw zapozna si z nimi i bdzie stanowi
cenny materia w przygotowaniach do Olimpiady.
Komitet Gwny Olimpiady Matematycznej Gimnazjalistw

Treci zada
Zawody indywidualne
1. Okrg wpisany w trjkt ABC jest styczny do bokw BC, CA i AB
odpowiednio w punktach D, E, F . Prosta rwnolega do AB, przechodzca
przez punkt C, przecina proste F E i F D odpowiednio w punktach K i L.
Wyka, e na czworokcie KEDL mona opisa okrg.
) ACB = 45 . Wysokoci
2. Dany jest taki trjkt ostroktny ABC, e <
tego trjkta przecinaj si w punkcie H. Wyka, e AB = CH.
3. Dany jest taki czworokt wypuky ABCD, e wierzchoki A i C, rodek
przektnej BD oraz rodki okrgw opisanych na trjktach ABD i CBD le
na jednej prostej. Udowodnij, e
AB 2012 + BC 2012 = AD2012 + DC 2012 .
4. Ile zer znajduje si na kocu liczby 2012! zapisanej w systemie dziesitnym?
5. Wujek Jarek ma 20 torebek z cukierkami. Liczba cukierkw w kadej
torebce jest dodatnia i nie wiksza od 2012. Udowodnij, e wujek Jarek moe
tak obdarowa Zuzi i Jamink, aby kada z dziewczynek dostaa tak sam
liczb torebek, zawierajcych cznie tak sam liczb cukierkw.
6. Na wyspach Bergamutach podobno jest 2010 kotw w butach, 2011
uczonych ososiw, 2012 kur samograjek i 2015 starych wielorybw. Gdy spotykaj si dwa zwierzta nalece do rnych gatunkw, to zamieniaj si
w dwa zwierzta nalece do dwch pozostaych gatunkw. Rozstrzygnij, czy
moe si zdarzy, e po pewnym czasie na wyspach Bergamutach bdzie po
2012 przedstawicieli kadego gatunku.
7. Wyznacz wszystkie pary niezerowych liczb rzeczywistych (a, b) speniajce rwnanie
1
b
a2 + b2 + 2 + = 3 .
a
a
8. Czy szachownic 2014 2014 z usunitym jednym naronym polem
mona pokry klockami 51 i klockami w ksztacie krzyyka jak na rysunku?

9. W trjkcie prostoktnym o bokach dugoci cakowitej suma smych

potg dugoci bokw jest podzielna przez 127. Dowie, e jest ona podzielna
przez 1272 .

Treci zada

10. Dane s takie liczby x, y, z, e x + y + z = 0 oraz x2 + y 2 + z 2 = 16.

Wyka, e x4 + y 4 + z 4 127.
11. Na okrgu opisano 127-kt A1 A2 A3 . . . A127 , ktrego kady bok ma
dugo bdc liczb cakowit. Bok A1 A2 ma dugo 1 i jest styczny do
okrgu w punkcie P . Udowodnij, e
63
64
A1 P
.
127
127
12. Czy istnieje ostrosup 127-ktny, ktrego wszystkie ciany boczne s
trjktami prostoktnymi?
13. Wujek Szymon ma 170 torebek z cukierkami. Chce obdarowa
13 dziewczynek tak, by kada otrzymaa co najmniej dwie torebki. Udowodnij, e moe to zrobi tak, by liczby cukierkw otrzymanych przez dziewczynki
byy podzielne przez 13.
14. Dane s takie liczby cakowite dodatnie a, b, c, n, e liczby a + b3 ,
b + c4 i c + a5 s podzielne przez n. Udowodnij, e liczba a119 a rwnie jest
podzielna przez n.
15. Na szachownicy 2020 umieszczono 48 kwadratw 22 tak, e kady
pokrywa 4 pola. Wyka, e na szachownicy mona umieci jeszcze jeden kwadrat 2 2 tak, by pokrywa 4 wolne pola.
16. Okrgi o1 i o2 s styczne zewntrznie w punkcie B. Prosta przechodzca przez punkt B przecina okrgi o1 i o2 odpowiednio w punktach A i C,
rnych od B. Okrg o przechodzi przez punkty A i C i przecina okrg o1
w punkcie D. Prosta DB przecina okrg o w punkcie E. Odcinek EC przecina
okrg o2 w punkcie F . Udowodnij, e trjkt BCF jest rwnoramienny.
17. Niech p, q bd rnymi liczbami pierwszymi wikszymi od 2. Ile jest
liczb cakowitych dodatnich n mniejszych od pq, dla ktrych liczba n3 n jest
podzielna przez pq?
18. Liczby a, b, c s dugociami bokw pewnego trjkta. Wyka, e
(a + b c)(b + c a)(c + a b) abc .
19. Ile co najwyej skoczkw mona ustawi na szachownicy o wymiarach
100 100 tak, by adne dwa sobie nie zagraay?
Uwaga: Dwa skoczki zagraaj sobie, gdy stoj na przeciwlegych naronych polach pewnego prostokta o wymiarach 2 3.

Obz Naukowy OMG (poziom OMG), 2012 r.

20. Czworokt ABCD jest wpisany w okrg o. Punkt M jest rodkiem

okrgu wpisanego w trjkt ABC i pprosta AM przecina okrg o w punkcie E. Punkt N jest rodkiem okrgu wpisanego w trjkt ADC i pprosta
AN przecina okrg o w punkcie F . Wyka, e jeeli odcinki M E i N F s
) BAC = <
) DAC.
rwnej dugoci, to <

Mecz matematyczny
21. Udowodnij, e dla kadej dodatniej liczby rzeczywistej x istnieje taka
dodatnia liczba cakowita n 1000, e liczba nx ma w zapisie dziesitnym na
trzech pierwszych miejscach po przecinku same dziewitki lub same zera.
22. W kole o promieniu 18 wybrano 2267 punktw. Wyka, e istnieje
piercie o promieniach 1 i 2, ktry zawiera nie mniej ni 18 spord tych
punktw.
23. Okrg wpisany w trjkt ABC jest styczny do bokw BC, CA, AB
odpowiednio w punktach K, L, M . Punkty P , Q, R s rodkami okrgw
wpisanych odpowiednio w trjkty ALM , BM K, CKL. Wyka, e proste
KP , LQ, M R przecinaj si w jednym punkcie.
24. Dany jest trjkt ABC. Punkt X naley do boku AB tego trjkta.
Wsplna zewntrzna styczna do okrgw wpisanych w trjkty AXC i BXC,
rna od prostej AB, przecina odcinek CX w punkcie Y . Wyka, e dugo
odcinka CY nie zaley od wyboru punktu X.
25. Podstaw ostrosupa ABCD jest trjkt prostoktny BCD o kcie
prostym przy wierzchoku D. Punkt B jest spodkiem wysokoci tego ostrosupa. Dane s BD = p, CD = q, AB = s. Oblicz promie sfery wpisanej w ten
ostrosup.
26. Udowodnij, e dla kadych liczb rzeczywistych a, b, c speniajcych
warunek a + b + c 0 zachodzi nierwno
a3 + b3 + c3
abc .
3
27. W kade pole szachownicy 13 13 wkrcono arwk. W jednym ruchu mona zmieni stan (zapalona/zgaszona) 4 arwek zajmujcych kwadrat
22 lub 81 arwek zajmujcych kwadrat 99. Czy zaczynajc od dowolnego
ukadu mona za pomoc takich ruchw zgasi wszystkie arwki?

Treci zada

28. Na okrgu znajduje si n 4 lamp. Przy kadej z nich znajduje si

przecznik, ktry zmienia stan (zapalona/zgaszona) tej lampy i jej dwch
ssiadw. Na pocztku jedna lampa jest zapalona, a pozostae s zgaszone. Dla
ktrych n mona za pomoc przecznikw doprowadzi do tego, by wszystkie
lampy byy zgaszone?
29. Rozstrzygnij, czy jest wymierna liczba 0, 11235831459 . . ., ktrej kada
cyfra, poczwszy od trzeciej po przecinku, jest cyfr jednoci sumy dwch cyfr
poprzednich.
30. Udowodnij, e dla kadej liczby cakowitej dodatniej n liczba n2 !
jest podzielna przez (n!)n+1 .

31. Udowodnij, e dla kadej liczby naturalnej n > 1 liczba n4 + 4n jest

zoona.

Rozwizania zada
Zawody indywidualne
Zadanie 1.

Okrg wpisany w trjkt ABC jest styczny do bokw BC, CA i AB

odpowiednio w punktach D, E, F . Prosta rwnolega do AB, przechodzca przez punkt C, przecina proste F E i F D odpowiednio
w punktach K i L. Wyka, e na czworokcie KEDL mona opisa
okrg.

Rozwizanie
Proste AB i KL s rwnolege, wic z twierdzenia o kcie midzy styczn
i ciciw otrzymujemy
<
) LKE = <
) AF E = <
) F DE = 180 <
) LDE .
To oznacza, e na czworokcie KEDL mona opisa okrg (rys. 1).
C

E
D

F
rys. 1

Uwaga
Mona udowodni, e rodkiem tego okrgu jest punkt C.
Zadanie 2.

) ACB = 45 . Wysokoci
Dany jest taki trjkt ostroktny ABC, e <
tego trjkta przecinaj si w punkcie H. Wyka, e AB = CH.

Rozwizanie
C

H
B

A
rys. 2

Niech D bdzie spodkiem wysokoci opuszczonej z wierzchoka B (rys. 2).

) ACB = 45 wynika <
) CBD = 45 , zatem BD = CD. Ponadto
Z rwnoci <
punkt D ley na odcinku AC, gdy trjkt ABC jest ostroktny, skd mamy
<
) DBA = 90 <
) DAB = <
) ACH = <
) DCH .

10

Rozwizania zada

Trjkty prostoktne BDA i CDH s wic przystajce (cecha ktbokkt),

skd dostajemy AB = CH.
Zadanie 3.

Dany jest taki czworokt wypuky ABCD, e wierzchoki A i C,

rodek przektnej BD oraz rodki okrgw opisanych na trjktach
ABD i CBD le na jednej prostej. Udowodnij, e
AB 2012 + BC 2012 = AD2012 + DC 2012 .

Rozwizanie
Oznaczmy przez M rodek odcinka BD, a przez X i Y odpowiednio rodki
okrgw opisanych na trjktach ABD i CBD.
C

A
rys. 3

Zamy najpierw, e punkty X, Y oraz M pokrywaj si (rys. 3). Wwczas kty przy wierzchokach A i C s proste. Ponadto AM = BM = CM , co
wraz ze wspliniowoci punktw A, M , C dowodzi, e M jest take rodkiem odcinka AC. Czworokt ABCD jest wic rwnolegobokiem majcym
kty proste przy wierzchokach A i C, zatem musi by prostoktem. To oznacza, e AB = CD i AD = BC, skd natychmiast wynika teza.
C

X
Y

A
rys. 4

Przyjmijmy teraz, e co najmniej jeden z punktw X i Y nie pokrywa si

z punktem M (rys. 4). Wwczas te trzy punkty le na symetralnej odcinka
BD, a wic nalee do niej musz take punkty A i C. To za prowadzi do
wniosku, e AB = AD i CB = CD, co daje tez.

Obz Naukowy OMG (poziom OMG), 2012 r.

Zadanie 4.

11

Ile zer znajduje si na kocu liczby 2012! zapisanej w systemie dziesitnym?

Rozwizanie
Zadanie sprowadza si do wyznaczenia najwikszej takiej liczby cakowitej
dodatniej n, e liczba 2012! dzieli si przez 10n .
Obliczmy najpierw liczb pitek w rozkadzie na czynniki pierwsze iloczynu
1 2 3 . . . 2011 2012 .
W tym celu wyrnijmy dokadnie jedn pitk w kadej liczbie podzielnej
przez 5. W sumie otrzymamy 402 pitki. Nastpnie zauwamy, e kada liczba
podzielna przez 25 wnosi do rozkadu jeszcze co najmniej jedn pitk, ktra
nie zostaa wyrniona. W drugim kroku wyrnijmy dokadnie jedn pitk
w kadej liczbie podzielnej przez 25 otrzymamy dodatkowo 80 pitek. Podobnie postpujemy z liczbami podzielnymi przez 125, a nastpnie przez 625
otrzymujc odpowiednio 16 i 3 dodatkowe pitki. W rozwaanym iloczynie
nie ma liczb podzielnych przez 3125, skd wniosek, e wykadnik najwikszej
potgi 5 dzielcej liczb 2012! jest rwny liczbie wyrnionych dotd pitek,
czyli
402 + 80 + 16 + 3 = 501 .
Z drugiej strony liczba dwjek w rozkadzie na czynniki pierwsze liczby 2012!
jest nie mniejsza ni 1006, co oznacza, e szukana warto liczby n jest
rwna 501.
Ostatecznie otrzymujemy, e liczba 2012! koczy si 501 zerami.
Zadanie 5.

Wujek Jarek ma 20 torebek z cukierkami. Liczba cukierkw w kadej

torebce jest dodatnia i nie wiksza od 2012. Udowodnij, e wujek Jarek moe tak obdarowa Zuzi i Jamink, aby kada z dziewczynek
dostaa tak sam liczb torebek, zawierajcych cznie tak sam
liczb cukierkw.

Rozwizanie
Spord
dwudziestu torebek moemy wybra dziesicioelementowy podzbir na 20
10 sposobw. czna liczba znajdujcych si w nim cukierkw nie
przekracza 10 2012. Poniewa


20
= 184756 > 20120 ,
10

to na mocy zasady szufladkowej Dirichleta istniej dwa rne podzbiory o jednakowej liczbie cukierkw. Jeli nie s one rozczne, to moemy z kadego
z nich wyczy ich cz wspln. Wwczas otrzymamy dwa rozczne podzbiory o jednakowej liczbie torebek i jednakowej liczbie cukierkw, ktrymi
wujek Jarek moe obdarowa obie dziewczynki.

12

Rozwizania zada

Zadanie 6.

Na wyspach Bergamutach podobno jest 2010 kotw w butach, 2011

uczonych ososiw, 2012 kur samograjek i 2015 starych wielorybw.
Gdy spotykaj si dwa zwierzta nalece do rnych gatunkw,
to zamieniaj si w dwa zwierzta nalece do dwch pozostaych
gatunkw. Rozstrzygnij, czy moe si zdarzy, e po pewnym czasie
na wyspach Bergamutach bdzie po 2012 przedstawicieli kadego
gatunku.

Rozwizanie
Odpowied: Nie moe.
Zauwamy, e przy kadym spotkaniu liczebno kadego z czterech gatunkw zmienia si o jeden, a zatem zmienia si jej parzysto. W szczeglnoci
jeli przed spotkaniem byy dwa gatunki o parzystej liczebnoci i dwa o nieparzystej, to po spotkaniu take bd dwa gatunki o parzystej liczebnoci i dwa
o nieparzystej.
Poniewa na pocztku mamy dwa gatunki o nieparzystej liczebnoci i dwa
gatunki o parzystej liczebnoci, to po kadym spotkaniu taki stan bdzie zachowany. Nie dojdzie zatem nigdy do sytuacji, w ktrej jest parzysta liczba
zwierzt kadego z gatunkw po 2012.
Zadanie 7.

Wyznacz wszystkie pary niezerowych liczb rzeczywistych (a, b) speniajce rwnanie

1
b
a2 + b2 + 2 + = 3 .
a
a

Rozwizanie
Dane rwnanie moemy przeksztaci do postaci

 


b
1
3
b2 + + 2 + a2 3 + 2 = 0 ,
a 4a
4a
co z kolei mona take zapisa jako
!2


1 2
3
b+
+ a
=0.
2a
2a
Ostatnie rwnanie jest spenione wtedy i tylko wtedy, gdy oba skadniki stojce
po lewej stronie s rwne zeru, czyli

1
3
b=
oraz a =
.
()
2a
2a
Z drugiego z powyszych rwna wnioskujemy, e
s

a2 =
skd a=

4 3
4

lub a= 4

3
,
4

. Korzystajc teraz z pierwszego z rwna (), dosta-

4
q

jemy odpowiednio b = 4

1
12

danego w treci zadania s wic

4 1
rozwizaniami rwnania
12 . Jedynymi
q   q q 
q
1
1
pary 4 34 , 4 12
i 4 34 , 4 12
.

lub b =

Obz Naukowy OMG (poziom OMG), 2012 r.

Zadanie 8.

13

Czy szachownic 2014 2014 z usunitym jednym naronym polem

mona pokry klockami 51 i klockami w ksztacie krzyyka jak na
rysunku?

Rozwizanie
Odpowied: Nie mona.
Moemy zaoy bez straty dla oglnoci, e usunito pole znajdujce si
w lewym grnym rogu. Ponumerujmy pola szachownicy liczbami 1, 2, 3, 4, 5
w sposb pokazany na rysunku (rys. 5).
Zauwamy, e kady klocek podany w treci zadania pokrywa pi pl
z rnymi liczbami. Gdyby wic istniao dane pokrycie, to kada z liczb 1,
2, 3, 4, 5 wystpowaaby tyle samo razy.
Z drugiej strony bezporednio sprawdzamy, e tak nie jest. Mianowicie
rozwaan szachownic moemy podzieli na kwadrat o wymiarach 4 4 bez
naronego pola oraz dwa prostokty: o wymiarach 4 2010 i 2010 2014.
W kwadracie 4 4 po usuniciu naronego pola liczby 1, 2, 3, 4, 5 wystpuj odpowiednio 2, 3, 4, 3, 3 razy. Kady z prostoktw mona za podzieli
na prostokty 51, wic kada z liczb 1, 2, 3, 4, 5 wystpuje w nich tyle samo
razy.
1

rys. 5

W takim razie poszukiwane pokrycie nie jest moliwe.

Zadanie 9.

W trjkcie prostoktnym o bokach dugoci cakowitej suma

smych potg dugoci bokw jest podzielna przez 127. Dowie, e
jest ona podzielna przez 1272 .

Rozwizanie

Niech x, y, z bd dugociami
bokw danego trjkta, przy czym

przeciwprostoktna ma dugo z. Z twierdzenia Pitagorasa otrzymujemy

wwczas x+y = z. Wobec tego suma smych potg dugoci bokw jest rwna
x4 + y 4 + z 4 = x4 + y 4 + (x + y)4 = 2x4 + 2y 4 + 4x3 y + 4xy 3 + 6x2 y 2 =
= 2(x4 + y 4 + 2x3 y + 2xy 3 + 3x2 y 2 ) = 2(x2 + y 2 + xy)2 .

14

Rozwizania zada

Poniewa 127 jest nieparzyst liczb pierwsz, to z powyszej rwnoci wynika,

e 127 | x2 + y 2 + xy. W takim razie liczba x4 + y 4 + z 4 = 2(x2 + y 2 + xy)2 jest
podzielna przez 1272 .
Zadanie 10. Dane s takie liczby x, y, z, e x + y + z = 0 oraz x2 + y 2 + z 2 = 16.
Wyka, e x4 + y 4 + z 4 127.

Rozwizanie
Wykaemy znacznie wicej. Udowodnimy mianowicie, e x4 +y 4 +z 4 =128,
co oczywicie daje tez.
Z pierwszej rwnoci otrzymujemy z = x y. Zatem
x2 + y 2 + z 2 = x2 + y 2 + (x y)2 = 2x2 + 2y 2 + 2xy .
Std otrzymujemy
x4 + y 4 + z 4 = x4 + y 4 + (x y)4 = 2x4 + 2y 4 + 4x3 y + 4xy 3 + 6x2 y 2 =
= 2(x4 + y 4 + 2x3 y + 2xy 3 + 3x2 y 2 ) =
= 2(x2 + y 2 + xy)2 = 12 (x2 + y 2 + z 2 )2 = 128 .
Zadanie 11. Na okrgu opisano 127-kt A1 A2 A3 . . . A127 , ktrego kady bok ma
dugo bdc liczb cakowit. Bok A1 A2 ma dugo 1 i jest
styczny do okrgu w punkcie P . Udowodnij, e
63
64
A1 P
.
127
127

Rozwizanie
Wykaemy, e A1 P = 12 , co od razu daje tez.
Niech Pi dla i = 2, 3, . . . , 127 bdzie punktem stycznoci boku Ai Ai+1
z okrgiem wpisanym w wielokt A1 A2 A3 . . . A127 (rys. 6), gdzie przyjmujemy
A128 = A1 .

P3
P126

A3

A127

P2

P127
A1

A2

rys. 6

Z twierdzenia o odcinkach stycznych otrzymujemy rwnoci:

A1 P127 = A1 P,

A2 P = A2 P2 ,

A 3 P 2 = A 3 P3 ,

...,

A127 P126 = A127 P127 .

Obz Naukowy OMG (poziom OMG), 2012 r.

15

Std uzyskujemy
A1 P + A2 A3 + A4 A5 + . . . + A126 A127 =
= A1 P + (A2 P2 + P2 A3 ) + (A4 P4 + P4 A5 ) + . . . + (A126 P126 + P126 A127 ) =
= A1 P127 + A2 P + P3 A3 + A4 P3 + P5 A5 + . . . + A126 P125 + P127 A127 =
= A2 P + (P3 A3 + A4 P3 ) + (P5 A5 + A6 P5 ) + . . . +
+ (P125 A125 + A126 P125 ) + (P127 A127 + A1 P127 ) =
= A2 P + A3 A4 + A5 A6 + . . . + A125 A126 + A127 A1 .
Porwnujc skrajne wyraenia, dostajemy
A2 P A1 P = A2 A3 A3 A4 + A4 A5 . . . + A126 A127 A127 A1 ,
skd wniosek, e A2 P A1 P jest liczb cakowit. Poniewa
A1 P < A 1 A2 = 1

oraz A2 P < A1 A2 = 1 ,

to 1 < A2 P A1 P < 1. Zatem A2 P A1 P = 0, skd wobec rwnoci

A1 P + A2 P = A1 A2 = 1
dostajemy A1 P = A2 P =

1
2.

Zadanie 12. Czy istnieje ostrosup 127-ktny, ktrego wszystkie ciany boczne s
trjktami prostoktnymi?

Rozwizanie
Odpowied: Taki ostrosup istnieje.
Niech AA1 A2 A3 . . . A126 bdzie takim wieloktem wypukym, e kty
AA1 A2 , AA2 A3 , AA3 A4 , . . ., AA125 A126 s proste (rozpoczynamy od trjkta prostoktnego AA1 A2 i na przeciwprostoktnej kadego nowo otrzymanego trjkta prostoktnego budujemy kolejny rys. 7). Niech AH bdzie
odcinkiem prostopadym do paszczyzny zawierajcej dany wielokt (rys. 8).
Wykaemy, e ostrosup HAA1 A2 . . . A126 spenia warunki zadania.
H

A4
A4
A
A3

A3
A2
A1

A2
rys. 7

A1
rys. 8

Skoro odcinek AH jest prostopady do paszczyzny podstawy, to jest

te prostopady do kadej prostej lecej w tej paszczynie. W takim razie AHAA1 i AHAA126 , czyli trjkty HAA1 i HAA126 s prostoktne.
Podobnie mamy AHA1 A2 . Std i z zalenoci AA1 A1 A2 wnosimy, e paszczyzna HAA1 , zawierajca proste AA1 i AH jest take prostopada do prostej

16

Rozwizania zada

A1 A2 . W takim razie A1 HA1 A2 , czyli trjkt HA1 A2 rwnie jest prostoktny. Analogicznie dowodzimy, e trjkty HAi Ai+1 dla i = 2, 3, . . . , 125 take
s prostoktne. To za koczy rozwizanie zadania.
Zadanie 13. Wujek Szymon ma 170 torebek z cukierkami. Chce obdarowa
13 dziewczynek tak, by kada otrzymaa co najmniej dwie torebki.
Udowodnij, e moe to zrobi tak, by liczby cukierkw otrzymanych
przez dziewczynki byy podzielne przez 13.

Rozwizanie
Rozpoczniemy od wykazania, e spord czternastu torebek mona wybra co najmniej dwie i co najwyej trzynacie tak, aby czna liczba cukierkw
bya podzielna przez 13. Jeli liczby cukierkw w pewnych dwch torebkach s
podzielne przez 13, to wystarczy wybra te dwie torebki. W przeciwnym razie
jest co najwyej jedna torebka z liczb cukierkw podzieln przez 13, wic
liczby cukierkw w pozostaych trzynastu torebkach nie s podzielne przez 13.
Oznaczmy je odpowiednio przez a1 , a2 , . . . , a13 i rozwamy liczby
a1 ,

a1 + a2 ,

a1 + a2 + a3 ,

...,

a1 + a2 + . . . + a13 .

Jeli wrd nich istnieje liczba podzielna przez 13, to jest ona oczywicie rna
od a1 , a wic jest sum liczb cukierkw z co najmniej dwch i co najwyej
trzynastu torebek. W przeciwnym razie pewne dwie spord rozwaanych liczb
daj jednakowe reszty z dzielenia przez 13. Nie mog to by dwie kolejne
liczby a1 +a2 +. . .+ak i a1 +a2 +. . .+ak+1 , bowiem ich rnica ak+1 dzieliaby
si przez 13 wbrew wczeniej poczynionemu zaoeniu. Zatem musz to by
liczby postaci a1 + a2 + . . . + ak i a1 + a2 + . . . + ak+` dla pewnego ` > 1. Ich
rnica ak+1 + . . . + ak+` dzieli si przez 13 oraz jest sum liczb cukierkw
z co najmniej dwch i co najwyej trzynastu torebek. Uzasadnienie pierwszego
zdania rozwizania jest wic zakoczone.
Teraz wystarczy, aby wujek Szymon postpowa w nastpujcy sposb.
Spord wszystkich 170 torebek wybiera najpierw czternacie i wrd nich
znajdzie co najwyej trzynacie o cznej liczbie cukierkw podzielnej przez 13,
ktrymi obdaruje pierwsz dziewczynk. Pozostanie mu co najmniej 157 torebek, z ktrych znw w opisany powyej sposb znajdzie co najwyej trzynacie
o cznej liczbie cukierkw podzielnej przez 13, ktrymi obdaruje drug dziewczynk. Poniewa 170=1312+14, a wic opisane powyej postpowanie mona
kontynuowa tak, aby obdarowa 13 dziewczynek w dany w treci zadania
sposb.
Zadanie 14. Dane s takie liczby cakowite dodatnie a, b, c, n, e liczby a + b3 ,
b + c4 i c + a5 s podzielne przez n. Udowodnij, e liczba a119 a
rwnie jest podzielna przez n.

Rozwizanie
Wykorzystujc dane w treci zadania podzielnoci moemy napisa
a b3 (c4 )3 c12 (a5 )12 a60

(mod n) .

Obz Naukowy OMG (poziom OMG), 2012 r.

17

Po przemnoeniu obu stron kongruencji przez a59 dostajemy

a60 a119

(mod n) .

W takim razie
a119 a60 a

(mod n) ,

co daje tez.
Zadanie 15. Na szachownicy 2020 umieszczono 48 kwadratw 22 tak, e kady
pokrywa 4 pola. Wyka, e na szachownicy mona umieci jeszcze
jeden kwadrat 2 2 tak, by pokrywa 4 wolne pola.

Rozwizanie
Pokolorujmy szachownic jak na rysunku (rys. 9). Znajduje si na niej 49
zamalowanych kwadratw 2 2. Zauwamy, e kady z rozwaanych w zadaniu 48 kwadratw pokrywa zamalowane pola z dokadnie jednego kwadratu
na szachownicy. W takim razie pewne cztery zamalowane pola tworzce kwadrat nie bd pokryte. Tam wanie moemy pooy czterdziesty dziewity
kwadrat.

rys. 9

Zadanie 16. Okrgi o1 i o2 s styczne zewntrznie w punkcie B. Prosta przechodzca przez punkt B przecina okrgi o1 i o2 odpowiednio w punktach
A i C, rnych od B. Okrg o przechodzi przez punkty A i C i przecina okrg o1 w punkcie D. Prosta DB przecina okrg o w punkcie E.
Odcinek EC przecina okrg o2 w punkcie F . Udowodnij, e trjkt
BCF jest rwnoramienny.

Rozwizanie
Niech G bdzie punktem przecicia prostej BD z okrgiem o2 , rnym
od B (rys. 10). Punkty D, E, A, C le na jednym okrgu, przy czym punkty D
) ACE = <
) ADE. Podobnie
i E le po przeciwnych stronach prostej AC, wic <
punkty C, G, B, F le na okrgu o2 oraz punkty C i G le po przeciwnych
) CGB = <
) CF B.
stronach prostej BF , zatem <
Skoro okrgi o1 i o2 s styczne, to istnieje jednokadno o rodku w punkcie B, ktra przeksztaca okrg o1 na okrg o2 . Ta sama jednokadno prze-

18

Rozwizania zada

) ADB = <
) CGB. Std
prowadza kt ADB na kt CGB, wobec czego <
<
) BCF = <
) ACE = <
) ADE = <
) ADB = <
) CGB = <
) CF B ,
co daje tez.
o
D
o2

o1
B
F
G

rys. 10

Zadanie 17. Niech p, q bd rnymi liczbami pierwszymi wikszymi od 2. Ile jest

liczb cakowitych dodatnich n mniejszych od pq, dla ktrych liczba
n3 n jest podzielna przez pq?

Rozwizanie
Zauwamy, e n3 n = (n 1)n(n + 1). Skoro p > 2 jest liczb pierwsz
oraz p | (n 1)n(n + 1), to p dzieli dokadnie jedn spord liczb n 1, n,
n+1. Rzeczywicie, n1 i n oraz n i n+1 to pary liczb wzgldnie pierwszych;
z kolei wsplny dzielnik liczb n1 i n+1 musi by rwnie dzielnikiem liczby
(n + 1) (n 1) = 2. Analogicznie stwierdzamy, e q dzieli dokadnie jedn
spord liczb n 1, n, n + 1.
Jeli wic liczba 0 < n < pq spenia warunki zadania, to zachodz kongruencje
n s (mod p) , n t (mod q)
()
dla pewnych s, t {1, 0, 1}. Par (s, t) moemy dobra na 32 = 9 sposobw,
za dla ustalonej pary na mocy chiskiego twierdzenia o resztach (porwnaj
rozwizanie zadania 48 z Ligi zadaniowej Obozu Naukowego OMG 2012/13, seria X, kwiecie 2013) istnieje dokadnie jedno rozwizanie ukadu kongruencji
() mniejsze od pq i nie mniejsze od zera.
Skoro liczby p i q s rne i wiksze od 2, to otrzymane rozwizania s
parami rne. Istotnie, jeli dla pewnej liczby naturalnej n zachodz kongruencje n s1 (mod p) oraz n s2 (mod p), to s1 s2 (mod p) i w konsekwencji
s1 = s2 (gdy p > 2). Analogicznie stwierdzamy, e jeli n t1 (mod q) oraz
n t2 (mod q), to t1 = t2 . Ponadto dla pary (0, 0) rozwizaniem jest n = 0,
ktre nie spenia zaoe zadania, dla pozostaych par za otrzymujemy liczby
dodatnie. W takim razie jest 8 liczb n speniajcych warunki zadania.

Obz Naukowy OMG (poziom OMG), 2012 r.

19

Zadanie 18. Liczby a, b, c s dugociami bokw pewnego trjkta. Wyka, e

(a + b c)(b + c a)(c + a b) abc .

Rozwizanie
Przyjmijmy nastpujce oznaczenia:
b+ca
c+ab
a+bc
x=
, y=
, z=
.
2
2
2
Wwczas a = y + z, b = z + x, c = x + y, za teza zadania przyjmuje posta
2x 2y 2z (y + z)(z + x)(x + y) .
Z nierwnoci trjkta wynika, e liczby x, y, z s dodatnie. Korzystajc zatem z nierwnoci midzy redni arytmetyczn i geometryczn otrzymujemy
kolejno:

2 xy x + y , 2 yz y + z , 2 zx z + x .
Mnoc stronami powysze nierwnoci, dostajemy tez.
Zadanie 19. Ile co najwyej skoczkw mona ustawi na szachownicy o wymiarach 100 100 tak, by adne dwa sobie nie zagraay?
Uwaga: Dwa skoczki zagraaj sobie, gdy stoj na przeciwlegych
naronych polach pewnego prostokta o wymiarach 2 3.

Rozwizanie
Zauwamy najpierw, e skoczek stojcy na biaym polu zagraa jedynie
polom czarnym. Jeli wic ustawimy 5000 skoczkw na wszystkich biaych
polach, to nie bd sobie zagraa.

rys. 11

rys. 12

Wykaemy teraz, e na szachownicy 100100 nie mona ustawi wikszej

liczby skoczkw tak, by adne dwa sobie nie zagraay. Podzielmy dan szachownic na prostokty 24 (rys. 11) w kadym z nich poczmy pola w pary,
jak na rysunku 12. cznie jest 5000 par, za na dwch polach nalecych
do tej samej pary nie mona umieci skoczkw. To za oznacza, e liczba
skoczkw nie moe przekroczy 5000.
Zadanie 20. Czworokt ABCD jest wpisany w okrg o. Punkt M jest rodkiem
okrgu wpisanego w trjkt ABC i pprosta AM przecina okrg
o w punkcie E. Punkt N jest rodkiem okrgu wpisanego w trjkt
ADC i pprosta AN przecina okrg o w punkcie F . Wyka, e jeeli
) BAC = <
) DAC.
odcinki M E i N F s rwnej dugoci, to <

20

Rozwizania zada

Rozwizanie
Zauwamy, e
<
) M CE = <
) M CB + <
) BCE = <
) ACM + <
) BAE =
) ACM + <
) CAM = <
) CM E ,
=<
skd wynika, e M E = CE (rys. 13). Ponadto BE = CE.
Analogicznie dostajemy rwnoci
CF = DF = N F .
Skoro jednak M E = N F , to wszystkie powysze odcinki maj rwn dugo.
W takim razie uki BC i CD okrgu o niezawierajce punktu A s rwne. To
) BAC = <
) DAC.
za oznacza, e <
D

F
C

E
M
A

B
o
rys. 13

Mecz matematyczny
Zadanie 21. Udowodnij, e dla kadej dodatniej liczby rzeczywistej x istnieje
taka dodatnia liczba cakowita n 1000, e liczba nx ma w zapisie dziesitnym na trzech pierwszych miejscach po przecinku same
dziewitki lub same zera.

Rozwizanie
Dla kadej z liczb x, 2x, 3x, . . ., 1000x rozpatrzmy pierwsze trzy cyfry po
przecinku. Jeli ktra z nich ma na trzech pierwszych miejscach po przecinku
same dziewitki lub same zera, to dostajemy tez. W przeciwnym wypadku
na mocy zasady szufladkowej Dirichleta istniej dwie liczby, dla ktrych rozwaane trjki cyfr s identyczne. Po odjciu mniejszej z tych liczb od wikszej
otrzymujemy wielokrotno liczby x speniajc warunki zadania.
Zadanie 22. W kole o promieniu 18 wybrano 2267 punktw. Wyka, e istnieje
piercie o promieniach 1 i 2, ktry zawiera nie mniej ni 18 spord
tych punktw.

Rozwizanie
Jeli punkt X jest przykryty przez piercie o rodku w punkcie O, to
1 OX 2. W takim razie punkt O jest przykryty przez piercie o rodku

Obz Naukowy OMG (poziom OMG), 2012 r.

21

w punkcie X (rys. 14). Narysujmy zatem piercienie o promieniach 1 i 2 w kadym z rozwaanych 2267 punktw. Wszystkie te piercienie le wewntrz koa
o promieniu 20. Wystarczy wykaza, e pewien punkt tego koa jest przykryty
przez co najmniej 18 piercieni.

X
O

rys. 14

Przypumy, e kady punkt rozwaanego koa o promieniu 20 jest przykryty przez co najwyej 17 piercieni. Wtedy suma pl wszystkich piercieni
nie przekracza pola koa o promieniu 20 pomnoonego przez 17. Innymi sowy
nie przekracza wartoci liczby 202 17 = 6800. Z drugiej strony bezporednio obliczamy, e suma pl piercieni wynosi (22 11 ) 2267 = 6801.
Otrzymana sprzeczno oznacza, e pewien punkt rozwaanego koa jest przykryty przez co najmniej 18 piercieni, wic rozwizanie jest zakoczone.
Zadanie 23. Okrg wpisany w trjkt ABC jest styczny do bokw BC, CA, AB
odpowiednio w punktach K, L, M . Punkty P , Q, R s rodkami
okrgw wpisanych odpowiednio w trjkty ALM , BM K, CKL.
Wyka, e proste KP , LQ, M R przecinaj si w jednym punkcie.

Rozwizanie
Niech P 0 bdzie rodkiem krtszego uku LM okrgu wpisanego w trj) LM P 0 = <
) M LP 0 . Std
kt ABC (rys. 15). Wwczas LP 0 = M P 0 , zatem <
i z twierdzenia o kcie midzy styczn a ciciw dostajemy
<
) AM P 0 = <
) M LP 0 = <
) LM P 0 .
) ALP 0 = <
) M LP 0 . W takim razie punkt P 0 jest
Analogicznie stwierdzamy, e <
rodkiem okrgu wpisanego w trjkt ALM , czyli P 0 = P . To za oznacza, e
prosta KP jest dwusieczn kta M KL trjkta KLM .
C

L
K

P0
A

M
rys. 15

22

Rozwizania zada

W podobny sposb dowodzimy, e proste LQ i M R s dwusiecznymi

ktw przy wierzchokach L i M trjkta KLM . Zatem wszystkie trzy rozwaane proste maj wsplny punkt, bdcy rodkiem okrgu wpisanego w trjkt KLM .
Zadanie 24. Dany jest trjkt ABC. Punkt X naley do boku AB tego trjkta. Wsplna zewntrzna styczna do okrgw wpisanych w trjkty AXC i BXC, rna od prostej AB, przecina odcinek CX
w punkcie Y . Wyka, e dugo odcinka CY nie zaley od wyboru
punktu X.

Rozwizanie
Niech P , Q, R bd punktami stycznoci okrgu wpisanego w trjkt
AXC odpowiednio z bokami AC, AX, CX, za S punktem stycznoci tego
okrgu z rozwaan w zadaniu styczn. Przez K, L, M oznaczmy natomiast
punkty stycznoci okrgu wpisanego w trjkt BXC odpowiednio z bokami
CX, BX, BC, a przez N punkt stycznoci z rozwaan styczn (rys. 16).
C

Y
P

K
R
L

Q X

rys. 16

Symetria wzgldem prostej czcej rodki rozwaanych okrgw przeksztaca punkt Q na punkt S, za punkt L na punkt N , skd wniosek, e
QL = SN . Z twierdzenia o odcinkach stycznych wnosimy, e Y R = Y S oraz
Y K = Y N . To za pozwala napisa
2CY + QL = 2CY + SN = 2CY + Y S + Y N = 2CY + Y R + Y K = CR + CK .
Korzystajc ponownie z twierdzenia o odcinkach stycznych, dostajemy
CR = CP ,

CK = CM ,

AP = AQ ,

BM = BL .

Wobec tego
2CY + QL = CR + CK = CP + CM = AC AP + BC BM =
= AC AQ + BC BL = AC + BC AB + QL ,
czyli 2CY = AC +BC AB, a wic dugo odcinka CY nie zaley od wyboru
punktu X.

Obz Naukowy OMG (poziom OMG), 2012 r.

23

Zadanie 25. Podstaw ostrosupa ABCD jest trjkt prostoktny BCD o kcie
prostym przy wierzchoku D. Punkt B jest spodkiem wysokoci tego
ostrosupa. Dane s BD = p, CD = q, AB = s. Oblicz promie sfery
wpisanej w ten ostrosup.

Rozwizanie
Udowodnimy najpierw nastpujcy
Lemat
Objto czworocianu ABCD o polu powierzchni S, w ktrym promie
sfery wpisanej ma dugo r, wyraa si wzorem V = 13 Sr.
Dowd lematu
Oznaczmy rodek sfery wpisanej w dany czworocian przez I. Zauwamy,
e czworocian ABCD mona podzieli na cztery czworociany ABCI, BCDI,
CDAI, DABI, ktrych wysokoci opuszczone odpowiednio na ciany ABC,
BCD, CDA, DAB s wszystkie rwne r. Objto czworocianu ABCD moemy wic wyrazi w nastpujcy sposb
VABCD = VABCI + VBCDI + VCDAI + VDABI =
1
1
1
1
= [ABC]r + [BCD]r + [CDA]r + [DAB]r =
3
3
3
3
1
1
= ([ABC] + [BCD] + [CDA] + [DAB])r = Sr ,
3
3
przy czym [F] oznacza pole figury F. Dowd lematu jest wic zakoczony.
Przejdmy do rozwizania zadania. Wykaemy najpierw, podobnie jak
) ADC = 90 (rys. 17). Odcinek AB jest wyw rozwizaniu zadania 12, e <
sokoci danego ostrosupa, a wic jest prostopady do jego podstawy BCD.
W szczeglnoci jest on take prostopady do prostej CD. Std oraz z prostopadoci prostych BD i CD wnosimy, e paszczyzna ABD jest prostopada
do CD. To za pociga za sob prostopado prostych AD i CD innymi
) ADC = 90 . W takim razie wszystkie ciany czworocianu ABCD s
sowy <
trjktami prostoktnymi.
A

B
p
q
D
rys. 17

24

Rozwizania zada
Z twierdzenia Pitagorasa dla trjktw ABD i BDC otrzymujemy
AD =

p2 + s2

oraz

BC =

p2 + q 2 .

Pole S powierzchni danego czworocianu jest zatem rwne

q
q
1
1
2
2
(ABBD+ABBC+CDBD+CDAD)= (sp+s p + q +qp+q p2 + s2 ),
2
2
1
natomiast jego objto V wynosi 6 pqs. Korzystajc z udowodnionego na pocztku lematu, stwierdzamy, e promie sfery wpisanej jest rwny
3V
pqs
p
p
=
.
2
2
S
sp + s p + q + qp + q p2 + s2
Zadanie 26. Udowodnij, e dla kadych liczb rzeczywistych a, b, c speniajcych
warunek a + b + c 0 zachodzi nierwno
a3 + b3 + c3
abc .
3

Rozwizanie
Zauwamy, e
a3 + b3 + c3 3abc = (a + b + c)(a2 + b2 + c2 ab bc ca) .
Pierwszy czynnik jest nieujemny z zaoenia, drugi natomiast jest nieujemny
jako poowa sumy trzech kwadratw:
2a2 + 2b2 + 2c2 2ab 2bc 2ca = (a b)2 + (b c)2 + (c a)2 .
W takim razie
a3 + b3 + c3 3abc ,
co natychmiast daje tez.
Zadanie 27. W kade pole szachownicy 13 13 wkrcono arwk. W jednym
ruchu mona zmieni stan (zapalona/zgaszona) 4 arwek zajmujcych kwadrat 2 2 lub 81 arwek zajmujcych kwadrat 9 9. Czy
zaczynajc od dowolnego ukadu mona za pomoc takich ruchw
zgasi wszystkie arwki?

Rozwizanie
Zauwamy, e ruchy s przemienne i odwrotne do samych siebie. Z danego ukadu da si doprowadzi do zgaszenia wszystkich arwek wtedy i tylko
wtedy, gdy ze zgaszonego ukadu da si doprowadzi do danego. Istotnie, wystarczy powtrzy te same ruchy.
Wszystkich ukadw jest 2169 , bo jest 169 arwek i kada moe by wczona lub wyczona. Na 144 sposoby moemy wybra kwadrat 22 do zmiany
stanu oraz na 25 sposobw moemy wybra kwadrat 9 9. Ze zgaszonego
ukadu mona wic doj do co najwyej 225 2144 = 2169 ukadw, bo liczy si
tylko parzysto liczby zmian stanu danego kwadratu.
Wystarczy udowodni, e ze zgaszonego ukadu nie da si doprowadzi
do kadego innego. Jeli wskaemy niepusty zbir ruchw, ktry nie zmienia

Obz Naukowy OMG (poziom OMG), 2012 r.

25

stanu adnej arwki, to okae si, e nie uda si otrzyma kadego ukadu,
bo liczba rnych ukadw, do jakich da si doj, jest mniejsza od liczby
wszystkich ukadw.
Wybierzmy na szachownicy kwadrat 1111 i wykonajmy na nim po cztery
ruchy kadego rodzaju, kady ruch w innym rogu wybranego kwadratu. Wwczas na kadym polu dokonamy parzystej liczby zmian stanu. Istnieje zatem
opisany powyej niepusty zbir zmian, wic ze zgaszonego ukadu nie da si
otrzyma wszystkich innych.
Zadanie 28. Na okrgu znajduje si n 4 lamp. Przy kadej z nich znajduje si
przecznik, ktry zmienia stan (zapalona/zgaszona) tej lampy i jej
dwch ssiadw. Na pocztku jedna lampa jest zapalona, a pozostae s zgaszone. Dla ktrych n mona za pomoc przecznikw
doprowadzi do tego, by wszystkie lampy byy zgaszone?

Rozwizanie
Nazwijmy lampy na okrgu L1 , L2 , . . . , Ln , w razie potrzeby przyjmujemy
Ln+1 = L1 , Ln+2 = L2 itd. Zamy, e na pocztku zapalona jest L1 .
Gdy 3 /n,
| przeczmy najpierw L2 . Wwczas zapalone pozostaj L2 , L3 .
Przeczmy teraz L4 oraz L5 . Zapalone pozostaj L2 , L6 . Nastpnie majc zapalone L2 , L3k , przeczamy L3k+1 , L3k+2 i otrzymujemy zapalone L2 , L3(k+1) .
Zauwamy, e kade wykonanie opisanego ruchu powoduje wzrost liczby k o 1.
Taki ruch powtarzamy tak dugo, a L3k = L2 , czyli a zapalone bd lampy
L2 , L3k = L2 , a wic adna (lampa wczona dwa razy jest zgaszona). Jeeli
n = 3` + 1, to taki moment nastpi, gdy liczba k wzronie do ` + 1, jeeli za
n = 3` + 2, to taki moment nastpi, gdy k = 2` + 2.
Gdy 3|n, wykrcamy arwki z lamp o numerach podzielnych przez 3. Pocztkowo liczba wieccych si lamp jest nieparzysta (tylko L1 ). Po dowolnym
ruchu zmieniamy stan dwch lamp z arwkami, wic cay czas nieparzysta
liczba lamp bdzie zapalona. Skoro nie jestemy w stanie wyczy czci lamp,
to tym bardziej nie wyczymy wszystkich.
Zadanie 29. Rozstrzygnij, czy jest wymierna liczba 0, 11235831459 . . ., ktrej
kada cyfra, poczwszy od trzeciej po przecinku, jest cyfr jednoci sumy dwch cyfr poprzednich.

Rozwizanie
Niech an oznacza n-t cyfr po przecinku danej liczby. Rozpatrzmy 101
par (ak , ak+1 ) dla k = 1, 2, 3, . . . , 101. Poniewa mog one przyj tylko 100
rnych wartoci, to
(a` , a`+1 ) = (am , am+1 )
dla pewnych ` < m.
Jednoczenie wiemy, e dwie kolejne cyfry rozwinicia rozwaanej liczby
wyznaczaj jednoznacznie wszystkie nastpne. Wynika std, e dla dowolnej
liczby cakowitej nieujemnej i zachodzi a`+i = am+i . Innymi sowy od `-tego

26

Rozwizania zada

miejsca po przecinku powtarza si cig cyfr o okresie m `. To za oznacza,

e dana liczba jest wymierna.
Uwaga
Dana w treci zadania liczba jest rwna
0, (112358314594370774156178538190998752796516730336954932572910) .
Jest to uamek dziesitny okresowy o okresie dugoci 60. Wobec tego liczb
t mona przedstawi w postaci uamka zwykego
112358314594370774156178538190998752796516730336954932572910
,
999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999
ktry po skrceniu wyglda nastpujco:
112358202236168425629438314382022572910
.
999999000000998999001000999000000999999
Zadanie 30. Udowodnij, e dla kadej liczby cakowitej dodatniej n liczba (n2 )!
jest podzielna przez (n!)n+1 .

Rozwizanie
Policzmy na ile sposobw moemy podzieli stado n2 rozrnialnych koni
na n ponumerowanych grup po n koni. Najpierw wybierzmy skad pierwszej
grupy, moemy to zrobi na
 2
(n2 )!
n
= 2
n
(n n)! n!
sposobw. Drug grup wybieramy na
 2

(n2 n)!
n n
= 2
n
(n 2n)! n!
sposobw. Tak samo wybieramy nastpne grupy, k-t na
 2

(n2 (k 1)n)!
n (k 1)n
=
n
(n2 kn)! n!
sposobw. czna liczba sposobw, na jakie wybralimy n grup jest wic rwna
 2  2

 2

 
n
n n
n (k 1)n
n
...
...
n
n
n
n
czyli
(n2 )!
(n2 n)!
(n2 (k 1)n)!
(n2 (n 1)n)! (n2 )!

.
.
.

.
.
.

=
.
(n2 n)! n! (n2 2n)! n!
(n2 kn)! n!
n!
(n!)n
Aby otrzyma liczb podziaw stada n2 koni na n nierozrnialnych, rwnolicznych grup, musimy otrzymany wynik podzieli przez n!. Uzyskujemy
wniosek, e liczba tych podziaw wynosi
(n2 )!
,
(n!)n+1
wic musi to by liczba cakowita.

Obz Naukowy OMG (poziom OMG), 2012 r.

27

Zadanie 31. Udowodnij, e dla kadej liczby naturalnej n > 1 liczba n4 + 4n jest
zoona.

Rozwizanie
Jeli liczba n jest parzysta, to liczba n4 +4n dzieli si przez 4, a wic jest
zoona. Pozostaje do rozwaenia przypadek, gdy n = 2k +1 dla pewnej liczby
cakowitej dodatniej k. Wwczas dostajemy
n4 + 4n = n4 + 42k+1 = n4 + 24k+2 = n4 + 2n2 22k+1 + 24k+2 n2 22k+2 =
= (n2 + 22k+1 )2 n2 22k+2 =
= (n2 + 22k+1 + n 2k+1 )(n2 + 22k+1 n 2k+1 ) .
Zauwamy, e
n2 + 22k+1 n 2k+1 = n2 2 n 2k + 22k + 22k =
= (n 2k )2 + 22k 22k 4 > 1 ,
wic oba czynniki iloczynu (n2 +22k+1 +n2k+1 )(n2 +22k+1 n2k+1 ) s wiksze
od 1. To oznacza, e liczba n4 + 4n jest zoona.

Regulamin meczu matematycznego

Ustalenia wstpne
1. W meczu bior udzia dwie druyny. Kada z druyn wybiera ze swojego grona Kapitana.
2. W pierwszej fazie meczu obie druyny rozwizuj 11 zada dostarczonych przez Jury i przygotowuj si do zreferowania rozwiza przy tablicy.
Drug faz meczu jest rozgrywka.
Rozgrywka
3. Ekipy na przemian wywouj druyn przeciwn do zreferowania przy
tablicy rozwizania jednego z niewybranych dotd zada. Numer zadania jest
wybierany przez druyn wywoujc. Wywoywanie rozpoczyna druyna wylosowana tu przed rozgrywk.
4. Druyna wywoana do rozwizania zadania deklaruje, czy przyjmuje
zadanie. Dalszy przebieg rozgrywki zaley od decyzji druyny wywoanej.
Jeli druyna wywoana przyjmuje zadanie...
5. Druyna wywoana staje si druyn referujc.
6. Zawodnika druyny referujcej, ktry przedstawia rozwizanie przy
tablicy, wyznacza Kapitan druyny przeciwnej.
7. Zawodnik moe by wyznaczony jedynie wtedy, gdy kady zawodnik
z jego druyny zakoczy referowanie zadania nie mniej razy ni on. Nie mona
wyznaczy zawodnika po raz drugi do tego samego zadania. Jeeli do referowania wyznaczono Kapitana, wskazuje on na czas pobytu pod tablic swego
zastpc.
8. Osoba referujca nie moe korzysta z notatek, ani konsultowa si
ze swoj druyn. Druyna przeciwna nie moe przeszkadza lub przerywa
referujcemu.
9. Kapitan druyny referujcej moe odwoywa osoby referujce dowoln
liczb razy. Take osoba referujca moe zrezygnowa z referowania. Wwczas
Kapitan druyny przeciwnej wskazuje kolejn osob druyny referujcej do
kontynuowania rozwizania przy tablicy na zasadach opisanych w punktach
7 i 8. Druyna zmieniajca referujcego traci n punktw przy swojej n-tej
zmianie w czasie meczu.
10. czny czas na zreferowanie rozwizania przez druyn referujc
wynosi 10 minut. Po upywie tego czasu Jury moe przerwa referowanie,
poprosi o streszczenie dalszej czci rozwizania lub pozwoli na dalsze referowanie, w zalenoci od tego, czy rozwizanie zdaniem Jury rokuje nadziej
na poprawno i zblia si do koca.
11. Po oznajmieniu przez referujcego, e referowanie rozwizania zostao
zakoczone, druyna przeciwna moe zgosi zastrzeenia co do poprawnoci
rozwizania, a nastpnie referujcy odpowiada na te zastrzeenia.

12. Jeeli podczas dyskusji druyna wywoujca zwrcia uwag na bdy

lub luki dyskwalifikujce rozwizanie, ma ona prawo do zreferowania brakujcych czci rozwizania na zasadach okrelonych w punktach 6 11.
13. Ostatecznie Jury ocenia zaprezentowane referaty oraz dyskusj i przyznaje obu druynom nieujemne liczby punktw o sumie nie przekraczajcej 10
punktw. Druyna, ktra przedstawia poprawne rozwizanie, otrzymuje co
najmniej 7 punktw.
Jeli druyna wywoana nie przyjmuje zadania...
14. Druyna wywoujca staje si druyn referujc i prezentuje rozwizanie zgodnie z zasadami okrelonymi w punktach 6 11.
15. Ostatecznie Jury przyznaje druynie referujcej od 7 do 10 punktw,
jeeli zaprezentowane rozwizanie jest poprawne, albo 10 (minus dziesi)
punktw w przeciwnym przypadku. Jury moe rwnie przydzieli druynie
przeciwnej punkty za wskazanie luk lub bdw w przedstawionym rozwizaniu.
Ustalenia kocowe
16. Rozgrywka koczy si po wywoaniu 8 zada. W przypadku remisu
wywouje si dodatkowo 2 zadania.
17. Przewodniczcy Jury moe naoy kar punktow na druyn za
niezgodne z niniejszym regulaminem zachowania jej zawodnikw.
18. Interpretacja regulaminu naley do przewodniczcego Jury.

Spis treci
Wstp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Treci zada
Zawody indywidualne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Mecz matematyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Szkice rozwiza zada
Zawody indywidualne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Mecz matematyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Regulamin meczu matematycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29