Internetowe Koo

M a tem a t yczne
Stowarzyszenie na rzecz Edukacji Matematycznej

Zestaw 3 szkice rozwiza zada

1. Plansza do gry skada si z 15 ustawionych w rzdzie kwadratw. Pierwszy

z graczy kadzie swj pionek na skrajnym lewym, a drugi na skrajnym prawym
kwadracie.

Nastpnie gracze na przemian wykonuj ruchy (pierwszy rozpoczyna) ruch

polega na przesuniciu pionka na ssiedni wolny kwadrat (w prawo lub lewo).
Przegrywa gracz, ktry nie moe wykona ruchu. Ktry z graczy posiada strategi wygrywajc i na czym ona polega?
Rozwizanie
Plansza skada si z 15 pl. Skoro pionki zostay postawione na polach skrajnych, wic midzy nimi jest 13 pl wolnych.
Przeanalizujmy, ile w cigu caej gry moe by wolnych pl midzy pionkami
po ruchu pierwszego gracza, a ile po ruchu drugiego.
Po pierwszym ruchu pierwszego gracza pozostaje 12 pl wolnych jest to
liczba parzysta. Po ruchu drugiego gracza liczba pl wolnych midzy pionkami
bdzie rwna 11 (na pocztku gry kady z graczy ma tylko jeden sposb ruchu).
W kolejnym ruchu pierwszy gracz przesuwa pionek o jedno pole w prawo lub
w lewo po jego ruchu liczba wolnych pl midzy pionkami znw bdzie liczb
parzyst. Drugi gracz w swoim kolejnym ruchu te przesuwa pionek o jedno
pole w prawo lub w lewo, zatem liczba wolnych pl midzy pionkami bdzie
liczb nieparzyst, itd.
Aby gra si zakoczya liczba wolnych pl midzy pionkami musi wynosi 0
i pionek gracza, ktry miaby kolejny ruch musi znajdowa si na polu skrajnym (startowym). Z powyszego spostrzeenia wynika, e drugi gracz nigdy
nie moe wygra tej gry po jego ruchu liczba wolnych pl midzy pionkami
zawsze bdzie liczb nieparzyst, a 0 jest jest liczb parzyst.
Strategi wygrywajc ma pierwszy z graczy. Wystarczy, e w kadym swoim
ruchu bdzie si porusza w kierunku przeciwnika liczba wolnych pl midzy
ich pionkami jest przed ruchem pierwszego z graczy zawsze liczb nieparzyst,
wic ruch taki jest zawsze moliwy. Drugi gracz ma ograniczone moliwoci
cofania si, wic liczba pl wolnych midzy pionkami graczy bdzie si zmniejszaa, a osignie warto 0 po ruchu pierwszego gracza. Drugi gracz moe
Internetowe Koo Matematyczne SEM 2010/2011, zestaw 3

wtedy tylko cofa si. Pierwszy gracz idzie w lad za nim do momentu, gdy
drugi postawi swj pionek na polu startowym i nie bdzie ju mia moliwoci
wykonania ruchu.

2. Rozstrzygnij, czy istniej takie liczby rzeczywiste x, y, z, e

x + y + z = xy + yz + zx = 2.
Rozwizanie
Poniewa
(x + y + z)2 = x2 + y 2 + z 2 + 2xy + 2yz + 2zx,
wic korzystajc z rwnoci danych w zadaniu, otrzymujemy
x2 + y 2 + z 2 + 2xy + 2yz + 2zx = 4
x2 + y 2 + z 2 + 2(xy + yz + zx) = 4
x2 + y 2 + z 2 + 4 = 4
x2 + y 2 + z 2 = 0.
Liczby x2 , y 2 i z 2 s nieujemne, std jedynym rozwizaniem uzyskanego rwnania jest x = y = z = 0, ktre nie spenia rwnoci
x + y + z = 2.
Nie istnieje zatem trjka liczb rzeczywistych speniajcych warunki zadania.

3. Dane s dwa okrgi wsprodkowe mniejszy o promieniu r i wikszy

o promieniu R. Przez wybrany punkt mniejszego okrgu poprowadzono par
prostych prostopadych. Oblicz sum kwadratw dugoci odcinkw wycitych
z tych prostych przez wikszy okrg.
Rozwizanie
Wybrany punkt mniejszego okrgu, przez ktry prowadzimy par prostych prostopadych oznaczmy przez P . Niech te proste wyznaczaj w wikszym okrgu
ciciwy AB i CD, ktre przecinaj mniejszy okrg odpowiednio w punktach
K i L, rnych od punktu P (zobacz rysunek).

Internetowe Koo Matematyczne SEM 2010/2011, zestaw 3

Wybierzmy na wikszym okrgu takie punkty M i N , aby odcinki BM i DN

byy jego rednicami. Wtedy trjkty ABM i CDN s trjktami prostoktnymi. Niech ponadto punkty E i F bd rzutami prostoktnymi rodka S
okrgw na proste odpowiednio AB i CD. Poniewa
AB 2 + CD2 = BM 2 AM 2 + DN 2 CN 2 =
= 4R2 AM 2 + 4R2 CN 2 = 8R2 (AM 2 + CN 2 ).
wic wystarczy wyznaczy warto wyraenia AM 2 + CN 2 .
Trjkty ABM i EBS s trjktami podobnymi, wic
AM ES
=
,
BM BS
std
BM
(1)
AM =
ES = 2ES.
BS
Rwnie trjkty CN D i F SD s trjktami podobnymi, wic
CN
FS
=
,
DN DS
std
DN
(2)
CN =
F S = 2F S.
DS
Wykorzystujc (1) i (2), dostajemy
AM 2 + CN 2 = 4ES 2 + 4F S 2 = 4(ES 2 + F S 2 ) = 4SP 2 = 4r2 .
Ostatecznie
AB 2 + CD2 = 8R2 (AM 2 + CN 2 ) = 8R2 4r2 .

4. Wyka, e
1
1
1 1 1
1
1
1
+
++
= 1 + ++

.
1006 1007
2010
2 3 4
2009 2010
Rozwizanie
Przeksztacajc praw stron, dostajemy kolejno:
1 1 1
1
1
1 + ++

=
2 3 4
2009 2010


1 1 1
1
1
1 1 1
1
= 1+ + + ++
+
2
+ + +
=
2 3 4
2009 2010
2 4 6
2010


1
1
2 2
2
1 1 1
+
1+ + ++
=
= 1+ + + ++
2 3 4
2009 2010
4 6
2010


1 1 1
1
1
1 1
1
= 1+ + + ++
+
1+ + ++
=
2 3 4
2009 2010
2 3
1005
1
1
1
1
=
+
++
+
,
1006 1007
2009 2010
std rwno dana w zadaniu jest prawdziwa.
Internetowe Koo Matematyczne SEM 2010/2011, zestaw 3

5. Dany jest trjkt rwnoboczny ABC. Wewntrz tego trjkta wyznaczono

taki punkt S, e
<
) ASB = 110 oraz <
) BSC = 130 .
Wyka, e z odcinkw SA, SB i SC mona zbudowa trjkt i oblicz miary
ktw tego trjkta.
Rozwizanie
Obracajc trjkt ABC wok wierzchoka A o kt 60 zgodnie z ruchem
wskazwek zegara, dostajemy trjkt A1 B1 C1 , w ktrym A1 = A, B1 = C.
Przyjmijmy ponadto, e: SA = a, SB = b, SC = c.

) SAS1 = 60 .
W obrocie tym odcinek AS przechodzi na odcinek AS1 , wic <
Std trjkt ASS1 jest trjktem rwnobocznym. Ponadto
<
) A1 S1 C1 = <
) ASC = 360 (130 + 110 ) = 120 .
Z konstrukcji wynika, e trjkt o bokach dugoci a, b, c zawsze istnieje (takim trjktem jest trjkt SB1 S1 ). Wystarczy wic wyznaczy kty trjkta
SB1 S1 .
Poniewa
<
) B1 S1 C1 = <
) BSC = 130 ,
wic
<
) B1 S1 S = 360 (<
) B1 S1 C1 + <
) C1 S1 A1 + <
) SS1 A1 ) =

= 360 (130 + 120 + 60 ) = 360 310 = 50 .

Analogicznie
<
) B1 SS1 = 360 (<
) BSB1 + <
) ASB + <
) S1 SA) =
= 360 (120 + 110 + 60 ) = 360 290 = 70 .
Teraz moemy wyznaczy trzeci kt trjkta
<
) SB1 S1 = 180 (<
) B1 SS1 + <
) B1 S1 S) = 180 (70 + 50 ) = 60 .
Zatem trjkt o bokach dugoci SA, SB, SC ma kty: 50 , 70 , 60 .
Internetowe Koo Matematyczne SEM 2010/2011, zestaw 3

6. Znajd wszystkie liczby cakowite dodatnie n, dla ktrych liczba

q

n (n + 1) (n + 2) (n + 3) + 1

jest liczb cakowit.

Rozwizanie
Obliczajc wartoci tego wyraenia dla kilku pocztkowych liczb cakowitych
dodatnich n zauwaamy, e

dla n = 1 mamy 1 2 3 4 + 1 = 25 = 5 = 1 4 + 1,

dla n = 2 mamy 2 3 4 5 + 1 = 121 = 11 = 2 5 + 1,

dla n = 3 mamy 3 4 5 6 + 1 = 361 = 19 = 3 6 + 1,

dla n = 4 mamy 4 5 6 7 + 1 = 841 = 29 = 4 7 + 1.

Moemy zatem postawi hipotez, e dla liczb cakowitych dodatnich n zachodzi rwno
q
(1)

n (n + 1) (n + 2) (n + 3) + 1 = n (n + 3) + 1.

Pokaemy, e tak jest istotnie. Poniewa

(n (n + 3) + 1)2 = (n (n + 3))2 + 2n (n + 3) + 1 = n2 (n2 + 6n + 9) + 2n2 + 6n + 1 =
= n4 + 6n3 + 9n2 + 2n2 + 6n + 1 = n4 + 6n3 + 11n2 + 6n + 1,
oraz
n (n + 1) (n + 2) (n + 3) + 1 = (n2 + n)(n2 + 5n + 6) + 1 =
= n4 + 5n3 + 6n2 + n3 + 5n2 + 6n + 1 =
= n4 + 6n3 + 11n2 + 6n + 1,
wic faktycznie rwno
q (1) zachodzi dla kadej cakowitej dodatniej liczby n.
Oznacza to, e liczba n (n + 1) (n + 2) (n + 3) + 1 jest liczb cakowit dla
kadej cakowitej dodatniej liczby n.

7. Czy istnieje wielocian wypuky, w ktrym kada ciana ma inn liczb

wierzchokw? Odpowied uzasadnij.
Rozwizanie
Kada ciana dowolnego wielocianu ma skoczon liczb wierzchokw. Spord cian danego wielocianu wybierzmy t, ktra ma ich najwicej (przyjmijmy, e ma ona n wierzchokw). ciana o n wierzchokach ma rwnie n
krawdzi. Kada z tych krawdzi jest wspln krawdzi dwch cian. Poniewa wielocian jest wypuky, wic adne dwie ciany nie mog mie wicej,
ni jednej wsplnej krawdzi. Oznacza to, e wielocian ten ma co najmniej
n+1 cian. Natomiast liczby wierzchokw poszczeglnych cian danego wielocianu mog by rwne: 3, 4, . . ., n, poniewa kada ze cian ma co najwyej n
wierzchokw, czyli mogoby ich by co najwyej n2. Nie jest wic moliwe,
by kada ciana miaa inn liczb wierzchokw.
(mn)
Internetowe Koo Matematyczne SEM 2010/2011, zestaw 3