UNIVERZITET U BEOGRADU

FAKULTET POLITIKIH NAUKA

Milovan Lakui

Odreenje i klasifikacije vostva u savremenoj politikoj nauci

doktorska disertacija

Beograd, 2016.
BELGRADE UNIVERSITY
FACULTY OF POLITICAL SCIENCES

Milovan Lakusic
Definition and classification of leadership in contemporary political
science
Phd Thesis

Belgrade, 2016.
1. Mentor:
Prof. dr Dragan Simeunovi, redovni profesor na Fakultetu politikih nauka Univerzitet u
Beogradu.
______________________________

lanovi komisije:
2. Prof. dr
______________________________

3. Prof. dr
______________________________

Datum odbrane: ____________________

Odreenje o klasifikacije vostva u savremenoj politikoj nauci

Rezime
Istraivanje problema i predmeta je preteno teorijskog karaktera, gde
e se teorijski izvriti odreivanje metode i naina klasifikacije liderstva, tj.
vostva u politikoj nauci HHI veka.
3

Ukazivanje na probleme definisanja pojma vostva i razlikovanje od slinih pojmova, pri

emu se daje kritiki prikaz nekoliko bitnih definicija. Posebna panja se posveuje segmentima
prouavanju pojmova sa kojima se vostvo esto poistoveuje, a to su upravljanje, rukovoenje i
menadment.
Upravljanje e se posmatrati kao ciljno izvravanje bitnih odluka kojima se usmerava
odreena organizacija, a pritom e se razmatrati i bitni inioci upravljanja.
Istraujui razliite stilove vostva, razmotrena su i Likertove etiri kategorije
autokratski, benevelentno-autokratski, konsultativan i participativan stil vostva. Prouene su i
bitne klasifikacije politikog vostva, prema odreenim kriterijumima. Prema kriterijumu
mobilizacionih sadraja i metoda, razlikujemo transakciono i transformaciono vostvo.
U politikim naukama veina klasifikacija vostva zasniva se na Veberovoj klasifikaciji
na tradicionalno, harizmatsko i racionalno vostvo.
Razmatranje unutranje stranake organizacije postalo je veoma aktuelna tema u
politikolokim istraivanjima. Iako se politike stranke mogu klasifikovati prema razliitim
kriterijumima, ukazae se na fon Bajmeovu klasifikaciju stranaka, a posebna panja bie
usmerena na prouavanje odnosa izmeu voe, predsednitva, glavnog, izvrnog i optinskih
odbora partije i, naravno, lanstva.
Politiko vostvo u javnoj upravi koja obuhvata dravnu upravu, lokalnu samoupravu i
javne slube je poseban segment naeg istraivanja. Nastojae se ukazivanju na pitanja
usklaivanja zakonodavnog okvira Republike Srbije u procesu pridruivanja Evropskoj Uniji,
kao i pitanja vostva i organizacije javne uprave.
Takoe, prouavana su politika vostva u drugim organizacijama kao to su sindikati,
nevladine organizacije, i dr.
Kao uloga vostva,

javlja se i uloga sindikata u demokratskom drutvu, koja

podrazumeva vrenje mnogobrojnih funkcija u sferi rada, poev od inicijative sve do neposredno
zatitne. Osim toga, sindikat kao organizacija svojim delovanjem uestvuje u iniciranju,
artikulisanju i ostvarivanju politike ukupnog drutva. Socijalna politika i socijalna sigurnost jesu
4

bitan sadraj rada i ciljeva sindikata. Zavisno od karakteristika odreenog drutva, od

organizovanosti i akcione sposobnosti sindikata, svojstava i brojnosti lanstva itd., sindikat
uspeno ili manje uspeno ostvaruje svoju ulogu i funkcije.
Bez obzira na model vostva, savremeno vostvo je postalo veoma vaan segment
drutvene, a naroito politike i privredne sfere, gde bi bez vostva bila nezamisliva organizacija
politikog sistema.

Kljune rei: politika, upravljanje, vostvo, rukovoenje, klasifikacija.

The determination of the classification of leadership in contemporary political

science
Summary
The study of the problem and the course is predominantly theoretical character, which
will theoretically make a determination of classification methods and ways of leadership in
political science of XXI century.
Pointing out the problems of defining the leadership and differentiation from similar
ideas, with a critical review of several important definitions. Special attention is given to the

study of segments concepts with which the leadership is often identified, such as managing,
leadership and management.
Managing will be observed as the target performance of important decisions according to
which an organization is directed, and important factors of management will be considered.
Through research of different leadership styles Likert four categories were discused autocratic,

benevelent-autocratic,

consultative

and participatory leadership

style. The

classification and essential political leadership were examined, according to certain criteria.
According to the criteria of content and methods of mobilization, we can distinguish transactional
and transformational leadership.
In political science, the most of leadership classification are based on Weber 's
classification of the traditional, charismatic and rational guidance.
Consideration of internal party organization has become a hot topic in political science
research. Although the political parties can be classified according to various criteria, it will
indicate to the von Baume's classification of parties, and special attention will be focused to the
study of the relationship between the leaders of the presidency, the principal, executive and
municipal party committee and, of course, membership.
Political leadership in public administration, which includes Public Administration, Local
Government and Public Service is a special segment of our research. Efforts will be made to
point out the issues of harmonization of the legal framework of the Republic of Serbia in the
process of joining the European Union, as well as issues of leadership and public administration
organizations.
It also studied the political leadership in other organizations such as trade unions, NGOs,
and others.
As the role of leadership, there is the role of trade unions in a democratic society, which
means performing a number of functions in the sphere of work, starting from initiatives to
directly safeguard. Nonetheless, the trade union as an organization is involved in initiating,
articulating and implementing the policies of the society. Social policy and social security are the
essential content of the work and goals of the union. The union successfully or less successfully
6

realized its role and functions, depending on the characteristics of a society, of organization and
action capacity of trade unions, properties and membership numbers, etc.
Whatever the leadership model, modern leadership has become a very important segment
of social, and especially political and economic spheres, which would have been unimaginable
without the leadership organization of the political system.

Keywords: politics, managing, leadership, management, classification.

UVOD
Novi stil politikog liderstva u Srbiji dobija na znaaju tek nakon uvoenja viepartijskog
sistema, pri emu se njime ispoljava posebna vrednost u nainu delovanja politiara, dok su
procesi demokratizacije sebi dali za pravo na kritinosti. Sam stil politikog koncepta liderstva
nije predstavljao samo kategoriju, ve se preko istraivakih stilova ispoljavaio i naunometodoloki znaaj razvoja ovakvog koncepta.1

, (2010), : 19902006. ,
: .

Ovo i zato to, kako se konstatuje: Demokratija konfrontacije ili sueljavanja jeste reim
u kome se kroz stranaku utakmicu odrava javna rasprava oko planova i projekata. Taj politiki
sistem upao je u krizu. Pobrkani reperi u politikoj debati dovode do demokratije, imputacije ili
pripisivanja, pri emu se vie ne sudi o programu i projektu, nego o linostima.
Personalizacijom se odreuju politike opcije, koje se u potpunosti poistoveuju sa
odreenim politikim linostima kao i njihovim linim karakteristikama, pri emu se razmatra o
politikoj kulturi uz naglaavanje da je to nerazdvojiva osobina same politike javnosti u Srbiji.
Cilj i ogled personalizacije jeste u objanjenju koje lei u sloenosti politikih tokova i socijanih i
psiholokih mehanizama i politikih tokova, ija je funkcija pre svega ukidanje legitimiteta
reimu i ,,ocrnjenje'' drugih politikih protivnika, razlikovanje u miljenju i u politikim
ideologijama i programa, kao i nadoknada poverenja u institucije sistema koje mogu imati
razliite verijetete.
,,Lider moe biti javnosti prepoznatljiv po svom osobenom, linom, ,,peatu'' nainu i
stilu na koji obavlja neku politiku funkciju, odnosno sprovodi politiku svoje stranke
(gvozdena Margaret Taer, energini ini, dosledni Kotunica), odnosno lider moe u
svom politikom nastupu preuzeti stereotipne programske karakteristike svoje stranke, ili, pak,
predstava o lideru moe biti ista personifikacija njegove politike, onda kada pojavom, stilom
ivota, ili retorikom, dosledno izraava politiku ideju koju u datom trenutku zastupa (kao na
primeru metamorfoze Vuka Drakovia od nacionaliste u evropejca) (Vasovi 2006: 4546).2
Ovim navodom se ne vri ocenjivanje politikih opcija, ideologija i programa u Srbiji, ve
pre svega line osobine lidera, kao i kriterijum privlanosti i kredibilitet koji dosta dobija na
znaaju, a samim tim i izborna opredeljenja koja se mogu podvesti pod afektivnim umesto
racionalnim kriterijumima za opredeljivanje biraa.
U Srbiji ipak nije toliko neistraena materija o liderstvu, ve je samo potrebno naglasiti da
je taj koncept primenljiv kako za same lidere, tako i za same strukture liderstva ije je politiko
delovanje od velikog i kljunog znaaja za politike procese kako na dravnom, tako i na
lokalnom nivou.
2

, (2006), , .
(.), , : Friedrich
Ebert Stiftung, , . 137171.

Samim svojim nainom postupanja i razmiljanja elita uspostavlja norme vaee u

celokupnom drutvu; njen uticaj njena mo poiva na injenici da se prihvata uzor koji ona
prua... manjinska grupa koja nije u stanju da olaka uvoenje inovacija ili, naprotiv, da otea
njihovo prihvatanje, ne moe polagati pravo na status elite. Svaka uspostavljena elita u stanju je
da pomogne ili uspori drutveni razvoj.3
Uticaji u cilju demokratizovanja Srbije kao drave i politika modernizacija predstavljaju
segment problema, a samim tim se podstiu i

na razmiljanje o pseudoeliti i procesima

koruptivnih politikih elita, sa posebnom vanosti o odgovornosti te iste elite.

Koenen-Iter, ak (2005), Sociologija elita, Beograd: CLIO, . 158.

10