Promieniowanie UV - niekorzystne dziaanie na skr

Na pocztku podstawowe informacje na temat promieniowania ultrafioletowego. wiato

soneczne zostao podzielone ze wzgldu na jego rne oddziaywanie na czowieka na kilka
zakresw, tak wic promieniowanie ultrafioletowe to tylko jeden z tych zakresw, ktry ma
najistotniejszy wpyw na nasz skr i proces opalania. Do powierzchni Ziemi dociera
promieniowanie ultrafioletowe z zakresu 280-400 nm ("nm" to nanometry-jednostka dugoci
w tym wypadku fal wietlnych).
Promieniowanie ultrafioletowe dzieli si na trzy rodzaje:
UVC - 200-280 nm - Ten rodzaj promieniowania jest prawie cakowicie pochaniany przez
warstw ozonow atmosfery, otaczajc kul ziemsk, tak wic promienie UVC nie
wystpuj w wietle sonecznym docierajcym do powierzchni Ziemi. Promieniowanie UVC
wykorzystuje si na przykad w warunkach laboratoryjnych do sterylizacji czyli odkaania i
zabijania chorobotwrczych mikroorganizmw jak np. bakterii.
UVB - 280-320 nm - Stanowi ono 5 % caego promieniowania ultrafioletowego docierajcego
do powierzchni Ziemi. To ono jest odpowiedzialne za pojawianie si rumienia i oparze
sonecznych, a take powoduje pigmentacj czyli efekt opalonej skry.
UVA - 320-400 nm - Dodatkowo zakres UVA zosta podzielony na dwie podgrupy:
- UVA - I czyli fale dugie 340-400 nm
- UVA-II czyli fale krtkie 320-340 nm
Promieniowanie UVA stanowi 95 % caego promieniowania ultrafioletowego docierajcego
do powierzchni Ziemi. Nie powoduje powstawania rumienia i poparze, natomiast powoduje
pigmentacj skry czyli opalenizn oraz jak si okazao w ostatnim czasie to ono jest gwnie
odpowiedzialne za tzw. fotostarzenie si oraz zmiany nowotworowe skry.Promieniowanie
UVB Promieniowanie UVA
Zakres dugoci fal 280-320 nm
Zakres dugoci fal 320-400 nm
Najsilniejsze w godzinach od 10 rano do 3 po poudniu, w okresie letnim jego natenie jest
najwysze.
Jego natenie jest takie samo przez cay dzie, od wschodu do zachodu
soca., niezalenie od pogody oraz pory roku czyli zim jest rwnie intensywne jak latem.
Stanowi 5 % caego promieniowania UV docierajcego do Ziemi. Stanowi 95 % caego
promieniowania UV docierajcego do Ziemi.
Jest ono filtrowane przez chmury i szyby okienne lub samochodowe, tak wic w pochmurne
dni oraz podczas pobytu w pomieszczeniach lub samochodzie dociera do nas mniejsza dawka
promieni UVB.
Nie zatrzymuj go ani chmury, szyby okienne czy samochodowe czyli
nawet siedzc w samochodzie lub w nasonecznionym pokoju, bd w pochmurny dzie
latem czy zim jestemy poddani dziaaniu takiej samej dawki promieni UVA.
Poniewa s to promienie o krtszej dugoci nie wnikaj gboko w skr, gwnie tylko do
poziomu naskrka. Jako promienie o duszym zasigu penetruj skr bardzo gboko, a
do poziomu skry waciwej.
To ono jest odpowiedzialne za rumie posoneczny i poparzenia skry, gdy mimo krtszej
dugoci promienie te posiadaj wysz energi w porwnaniu z promieniami UVA. Tak wic
niekorzystne efekty dziaania promieni UVB s widoczne w krtkim czasie.
Nie
wywouje rumienia. Efekty jego niekorzystnego dziaania s zauwaalne po latach, gdy jego
dawki kumuluj si dajc o sobie zna w przyszoci np. w postaci zniszczonej, pokrytej
licznymi zmarszczkami skry lub zmianami nowotworowymi.

Powoduje obnienie odpornoci immunologicznej organizmu, przez co take przyczynia si

do zmian nowotworowych, nie tylko skry, ale take innych organw. W duej mierze
przyczynia si do zmian nowotworowych skry.
Moe by jednym z powodw zamy-choroby oczu.
Przyczynia si do pojawiania si
reakcji fotouczulajcych.
Jest gwn przyczyn fotostarzenia si skry.
Przez wiele lat uwaano, e gwnym winowajc niekorzystnych zmian spowodowanych
dziaaniem soca, jest promieniowanie UVB. Dopiero pod koniec lat 90 zrozumiano, e
promienie UVA maj w tym take duy udzia. Obecnie wiemy, e to promienie UVA s
gwn przyczyn fotostarzenia si skry oraz zmian nowotworowych.
Rumie i oparzenie soneczne
Pierwszy, najszybciej zauwaalny efekt to pojawienie si rumienia i oparzenia sonecznego
czyli zaczerwienienie, pieczenie i podranienie skry w wyniku zbyt dugiego przebywania
na socu bez zabezpieczenia. Za efekt reakcji rumieniotwrczej, ktra polega na rozszerzeniu
si naczy krwiononych, jest odpowiedzialne przede wszystkim promieniowanie UVB.
Osoby majce problemy z rozszerzonymi naczynkami powinny z tego powodu szczeglnie
chroni skr kremami ochronnymi o wysokich faktorach. Promienie UVB maj krtsz
dugo fal ni UVA, docieraj gwnie tylko do poziomu naskrka, ale za to posiadaj o
wiele wiksz energi w porwnaniu z promieniowaniem UVA, dlatego te to wanie one
powoduj efekt poparzenia i zaczerwienienia skry. Maksymalny efekt zbyt intensywnego
napromieniowania UVB pojawia si po 24-48 godzinach od nawietlenia. W razie
wystpienia rumienia skry najlepszym wyjciem jest schodzenie skry poprzez
zastosowanie na zaczerwienione miejsca zimnych (ale nie lodowatych) kompresw, jeli
dotyczy to caego ciaa mona wzi letni kpiel. Domowym sposobem jest zastosowanie
okadw z kwanego mleka, moe by take jogurt naturalny (byle bez cukru). Chore miejsca
dobrze jest smarowa delikatnie cienk warstw preparatu w postaci elu na bazie aloesu,
dobre bd take mleczka z agodzcym panthenolem (witamin B5).
Fotostarzenie si skry
Tak jak ju wspominaam, przez wiele lat uwaano, e to promieniowanie UVB ponosi win,
za przedwczesne starzenie si skry, czsto wystawianej na jego dziaanie. Teraz ju wiemy,
e fotostarzenie si skry jest powodowane w gwnej mierze przez promienie UVA.
Zrozumiano to dopiero w latach 90, zwaszcza kiedy zorientowano si, e mimo coraz
powszechniejszego stosowania kremw z dostpnymi wwczas filtrami ochronnymi antyUVB, nawet o wysokich faktorach ochronnych, skra osb przebywajcych czsto na socu
nadal ulegaa duym zniszczeniom, ktre objawiay si zwaszcza po latach. Podobnie byo w
przypadku solarium. Idea solarium polegaa na tym, by wyeliminowa promieniowanie UVB,
powodujce poparzenia soneczne, a wzmocni dawk promieni UVA, ktre take
przyczyniaj si do uzyskania opalenizny, ale bez powstawania rumienia czyli
zaczerwienienia i podranienia skry. Poprzez zwikszenie dawki promieni UVA, w
porwnaniu z naturalnym wiatem sonecznym uzyskano szybszy efekt opalenizny. Jednak
skra poddana dziaaniu solarium take ulega przyspieszonemu procesowi fotostarzenia.
Jeden z profesorw zajmujcych si tematem fotostarzenia si skry - prof. James Leyden poda ciekaw histori swej pacjentki. Bya to kobieta, bdca nauczycielk. Cae swoje ycie

zawodowe spdzia uczc w klasie, w ktrej jedn cian stanowiy okna, dziki czemu klasa
bya zawsze jasna i nasoneczniona z jednej strony. Kobieta ta zawsze lew czeci swojej
twarzy zwrcona bya w stron okien, a prawa bya zwykle mniej owietlona. W wieku 40 lat
skra tej kobiety po lewej stronie twarzy bya duo bardziej pomarszczona i zniszczona,
anieli skra po prawej stronie. Na podstawie tego przypadku Profesor Leyden tym bardziej
przekona si, e to UVA ponosi gwn win za fotostarzenie si skry, gdy tylko UVA ma
zdolno przenikania przez szyby okienne. UVB jest w duym stopniu zatrzymywane i nie
przenika przez szyby okienne czy samochodowe. Promieniowanie UVA jest
promieniowaniem o niszej energii, ale wikszej dugoci fali w porwnaniu z UVB, dziki
czemu ma moliwo penetrowania skry, a do gbszych warstw skry waciwej (to ta
gbsza warstwa pod naskrkiem), przez co powoduje m.in. niszczenie wkien kolagenu i
elastyny.
Proces fotostarzenia si skry nie jest w rzeczywistoci tak do koca przyspieszonym
starzeniem si skry. Powstajce defekty i uszkodzenia s w pewnym stopniu inne ni w
naturalnym starzeniu si. Tak wic promieniowanie UV, nie tylko przyspiesza proces starzenia
si skry, ale gwnie powoduje takie zniszczenia, ktre bez jego nadmiernego udziau
prawdopodobnie nie miayby miejsca i moglibymy wyglda lepiej i zdrowiej. Zmiany skry
pod wpywem promieniowania UVA czyli efekty fotostarzenia si nie s widoczne w krtkim
czasie. Gdyby tak byo pewnie wiele kobiet byoby bardziej ostronymi i powcigliwymi
jeli chodzi o intensywne opalanie, zwaszcza w solarium. Na proces fotostarzenia si skry
zapracowujemy sobie latami, gdy w cigu upywu czasu dochodzi do sumowania si nawet
niewielkich, codziennych dawek promieniowania UVA.
Tak wic efekty - czstego opalania, korzystania z solarium czy nie przywizywania uwagi do
codziennego stosowania kremw ochronnych w modym wieku - zobaczymy majc 40 lat.
Prawd jest, e tworzenie si zmarszczek jest w duej mierze powodowane przez czynniki
rodowiska zewntrznego, a tylko w niewielkim stopniu przez indywidualne skonnoci
genetyczne. Promieniowanie UV jest a w ponad 80 % przyczyn starzenia si skry i
powstawania zmarszczek. Niektrzy dermatolodzy proponuj przekona si o tym stosujc
prosty i do moe humorystyczny test. Mianowicie osoby powyej 40 roku ycia, mog
porwna stan swojej skry na twarzy, doniach, dekoldzie ze skr na partiach ciaa bardzo
rzadko lub nawet wcale wystawianych na dziaanie promieni sonecznych np. ze skr na
poladkach. Osoby, ktre niemal nigdy nie wystawiay na soce swych poladkw zauwa,
e (o ile oczywicie nie dotyczy ich problem otyoci, gdy wwczas skra moe by obwisa
i znieksztacona) skra jest nadal gadka, pozbawiona przebarwie, piegw, zmarszczek oraz
bardziej elastyczna ni skra na rkach czy dekoldzie.
Jakie s efekty fotostarzenia si skry czyli nadmiernej ekspozycji na soce oraz braku
codziennej, niezalenej od pory roku ochrony w postaci kremw z filtrami?
Skra staje si bardziej gruba, sucha, szorstka i zrogowaciaa, gdy promieniowanie pobudza
komrki skry do podziaw i przyspiesza proces rogowacenia naskrka.
Promienie UVA zwaszcza promienie dugie - UVA I, poniewa siegaj a do poziomu skry
waciwej powoduj niekorzystne zmiany w fibroblastach oraz dziaaj niszczco na wytwarzane przez fibroblasty - wkna kolagenu i elastyny. Fibroblasty to komrki
wystpujce w warstwie skry waciwej, s one odpowiedzialne m.in. za produkcj dwch
biaek skry - kolagenu i elastyny. Poziome wkna kolagenu i pionowe wkna elastyny
tworz siateczk, stanowic rusztowanie dla struktury naskrka. Dziki nim skra zachowuje
elastyczno, jdrno i odpowiednie napicie. Fibroblasty produkuj take naturalne enzymy
zwane metaloproteinazami, ktre reguluj regeneracj skry. Jednak pod wpywem

promieniowania UV enzymy te ulegaj nadmiernej aktywacji i powstaje ich zbyt wiele, w

efekcie zaczynaj one niszczy i degradowa wkna kolagenowe, przez co nastpuje
zmniejszenie oglnej iloci kolagenu w skrze, a co za tym idzie nastpuje obnienie
jdrnoci skry i tworzenie gbokich zmarszczek. Okazuje si, e ju po 15-20 minutach
ekspozycji na promieniowanie UVA bez zabezpieczenia nastpuje uaktywnienie
metaloproteinaz. Jednorazowe pobudzenie tych enzymw powoduje ich aktywno przez
niemal 72 godziny po pobycie na socu. Drugi efekt to wpyw promieniowania UVA na
wkienka elastyny. Te, ktre istniej ulegaj pofadowaniu i znieksztaceniu, ponadto
powstaje take wiele nowych niewaciwie zbudowanych wkienek, ktre ju nie speniaj
tak dobrze swej funkcji. Czyli oglnie mwic promienie UVA przyczyniaj si do tworzenia
gbokich zmarszczek skry oraz utraty jej modzieczej jdrnoci i sprystoci, jednak tak
jak wspomniaam, nie nastpuje to od razu, dlatego bdc modymi osobami zwykle nie
mylimy o tym, jak bdziemy wyglda za 10 czy 20 lat i bez umiaru korzystamy ze soca
czy solarium.
Promieniowanie UV przyczynia si take do powstawania efektw zwanych fachowo
teleangiektazjami. Objawy teleangiektazji s zwizane z naczynkami wosowatymi skry i
polegaj na rozszerzaniu i pkaniu drobnych naczynek Promienie UV wpywaj take
niekorzystnie na ju istniejce zmiany naczynkowe.
Nieregularne przebarwienia skry - Czsto w wyniku nadmiernego przebywania na socu
bez zabezpieczenia lub korzystania z solarium dochodzi do zaburzenia dziaania melanocytw
- komrek odpowiedzialnych za produkcj melaniny, barwnika skry od iloci ktrego zaley
janiejszy czy ciemniejszy kolor naszej skry i ktry sprawia, e nasza skra ciemnieje
podczas opalania. Ciemniejsze, nieregularne plamy zwykle pojawiaj si na twarzy, doniach,
dekolcie czyli czciach ciaa najczciej poddawanych dziaaniu soca. Poza tym promienie
UV sprzyjaj take tworzeniu si piegw oraz pieprzykw. Zdarza si te, e zaburzenia
dziaania melanocytw objawiaj si pojawianiem si jasnych, niemal biaych, nieregularnych
plamek na skrze.
Zaskrniki
Promienie UV maj take wpyw na wzrost iloci pojawiajcych si zaskrnikw widocznych
w postaci drobnych, ciemnych punkcikw na skrze. Zaskrniki to zanieczyszczone pory
skry, ich ciemny kolor jest spowodowany utlenianiem si oju i zanieczyszcze
gromadzcych si w ich wntrzu, s one nazywane po angielsku blackheads, w odrnieniu
od whiteheads, ktrych ilo take moe wzrosnc pod wpywem intensywnego i czstego
opalania. Whiteheads, nazywane fachowo jzykiem dermatologicznym - milia, to drobne,
biae krostki tworzce si take w obrbie porw skry.
Wolne rodniki
Promieniowanie UV wyzwala wiksz ilo wolnych rodnikw. Wolne rodniki to niezwykle
aktywne czsteczki tlenu, ktre atakuj prawie wszystkie skadniki ywych tkanek i s
przyczyn wielu zniszcze w organizmie. Pogarszaj one stan skry i przyspieszaj jej
starzenie, a take powoduj porednio wiele powanych chorb. Wolne rodniki przyczyniaj
si midzy innymi do uaktywnienia metaloproteinaz - enzymw, ktre powoduj niszczenie
wkien kolagenowych w skrze i utrat jej elastycznoci. Atakuj one take DNA-materia
genetyczny wystpujcy - z nielicznymi wyjtkami- w kadej komrce organizmu. Jeli
uszkodzenia DNA s bardzo powane to nastpuje mier komrki. Natomiast drobne
uszkodzenia zwane mutacjami kumuluj si w miar upywu lat i z czasem moe to

doprowadzi do przeksztacenia si takiej komrki w komrk nowotworow, ktra nastpnie

dzieli si wielokrotnie i daje pocztek rakowi.
Nowotwory skry
Rak skry to najpowaniejszy niekorzystny efekt dziaania promieniowania UV. Gwnie jak
si niedawno okazao przyczyniaj si do niego promienie UVA, ale oczywicie wszelkie
przypadki intensywnego poparzenia skry wywoanego socem, za ktre odpowiedzialne s
promienie UVB, mog take zwikszy prawdopodobiestwo wystpienia raka. O ile ze
zmarszczkami mona y, o tyle rak to ju bardzo powana sprawa. Jest to choroba, na ktr
jeszcze nie znamy skutecznego lekarstwa, zwaszcza jeli dojdzie ju do jej zaawansowanego
stanu. Poniewa w solarium lampy emituj gwnie typ promieniowania UVA, dlatego nie
prawd s do niedawna goszone hasa mwice, e solarium jest w 100 % bezpieczne.
Podobnie jak i zbyt czsty i intensywny pobyt na socu bez zabezpieczenia si skutecznymi
kremami ochronnymi, take i czste korzystanie z solarium moe si przyczyni do
zwikszenia groby pojawienia si po latach raka skry, ktrego najgorsz odmian jest rak
zoliwy zwany czerniakiem.
Promieniowanie UV dziaa na podobnej zasadzie jak wolne rodniki czyli przyczynia si do
uszkodze materiau genetycznego - DNA. Jeli uszkodzenia DNA s bardzo powane to
nastpuje samoistna mier komrki. Natomiast drobne uszkodzenia kumuluj si w miar
upywu lat i z czasem moe to doprowadzi do przeksztacenia si takiej komrki w komrk
nowotworow, ktra nastpnie dzieli si wielokrotnie i daje pocztek rakowi skry. Takie
drobne uszkodzenia DNA s gwnie powodowane prze promieniowanie UVA, dlatego to ono
jest gwnym winowajc. Poniewa jednak dugo nie zdawano sobie sprawy z gronego
wpywu UVA, dlatego kiedy udao si stworzy filtry ochronne, chronice przed dziaaniem
UVB, podano do informacji, e teraz opalanie i kpiele soneczne s bezpieczne i ci ktrzy
bd chroni si kremami z filtrami s duo mniej zagroeni grob raka skry.
Paradoksem jest wic to, e od kiedy pojawiy si preparaty z filtrami anty-UVB wzrosa ilo
przypadkw raka skry. Uywajc kremch ochronnych, ludzie poczuli si pewnie i
bezpiecznie. Dziki filtrom anty-UVB skra tak szybko nie ulagaa poparzeniom, co sprawio,
e ludzie mogli przebywa coraz duej na socu majc pozorne wraenie, e s cakowicie
chronieni przed niekorzystnym dziaaniem soca. Prawda jest jednak taka, e w zasadzie
adne filtry nie s w stanie ochroni skry w 100 %. Dawne kremy ochronne z filtrami antyUVB, chroniy przed promieniowaniem UVB w 80 %, za przed UVA w 20 %. Obecnie nadal
nie udao si odkry idealnych filtrw ochronnych. Dzisiejsze maksymalne filtry anty-UVB
chroni w ok. 97 %, za filtry anty-UVA w ok. 80 %. Wiksza moliwowystpienia raka
skry oraz silniejsze dziaanie promieniowania UV zostao w ostatnim czasie spowodowane
przez powikszajce si uszkodzenie warstwy ozonowej. Warstwa ta wystpuje w atmosferze
na wysokoci 20-25 km, a jej zadaniem jest utrudnienie przenikania na powierzchni Ziemi
zbyt duych dawek promieni UV. Wskutek emisji do atmosfery substancji przemysowych
powodujcych rozkad ozonu, warstwa tego gazu zmniejszya si w cigu ostatnich 15 lat
rednio o 5 %. Niedobr ozonu w pozatropikalnych krajach na pkuli pnocnej, a wic take
w Polsce wynosi ok. 6,5 %. Bardzo wane jest, by szczeglnie troskliwie chroni dzieci przed
dziaaniem promieniowania UV. Udowodniono bowiem, e wszelkie oparzenia posoneczne
jakie miay miejsce w dziecistwie mog przyczyni si do pojawienia si raka w dorosym
yciu. Ponadto okazuje si, e do 20 roku ycia nasza skra pochania ponad poow z caej
dawki promieniowania UVA, jakiej jestemy poddani w cigu caego ycia. Profilaktyka czyli
stosowanie kremw ochronnych i korzystanie ze soca z umiarem, jest wic najtasz i

najbezpieczniejsz metod ochrony. Jednak groba raka czy mniej istotna dla zdrowia,
niemniej rwnie wana dla kobiet groba zmarszczek spowodowana nadmiernym opalaniem,
korzystaniem z solarium czy brakiem codziennej ochrony kremami z filtrami antyUVB/UVA, podobnie jak to jest z paleniem papierosw, dla modych ludzi nie jest zbyt
przekonujca, by by powodem do ogranicze.
Immunosupresja
To do skomplikowanie brzmice sowo, take wie si z powstawaniem raka skry, jednak
wymieniam je jako odrbny punkt. Jest to zjawisko polegajce na osabieniu naszego ukadu
odpornociowego (immunologicznego) pod wpywem promieniowania UVB. Wystarcz do
tego ju niewielkie dawki promieni UVB, ktre nawet jeszcze nie s w stanie wywoa
rumienia i poparzenia skry. Efektem immunosupresji jest osabienie odpornoci organizmu
na niektre infekcje wirusowe czy bakteryjne, dotyczy to nie tylko skry, ale i caego
organizmu. Na przykad po intensywnym opalaniu atwiej moe nam si przydarzy
opryszczka zwana pospolicie "zimnem". Ponadto kiedy organizm ma osabion odporno
wwczas zwiksza si te prawdopodobiestwo powstawania raka skry, nie dziaaj bowiem
dobrze naturalne mechanizmy, ktre chroni nas przed tworzeniem si nowotworu. Podatno
na osabiajce odporno dziaanie promieniowania UVB jest indywidualn i uwarunkowan
genetycznie spraw.
Reakcje fotouczulajce
Istniej takie substancje chemiczne zawarte np. w kosmetykach oraz leki lub zioa, ktre same
w sobie nie posiadaj adnych waciwoci, ktre by mogy niekorzystnie oddziaywa na
skr, jednak pod wpywem promieniowania UV powoduj niekorzystne rekacje skrne. S
to wanie tzw. reakcje fotouczulajce, ktre przejawiaj si stanami zapalnymi skry, jej
zwikszon wraliwoci, zaczerwieniem, moe te pojawi si wysypka alergiczna lub
przebarwienia skry. Za te reakcje jest gwnie odpowiedzialne promieniowanie UVA,
dlatego tak wane jest by osoby biorce leki fotouczulajce zwracay uwag czy ich kremy
ochronne zawieraj take skuteczn ochron anty-UVA. Reakcje fotouczulajce dziel si na
dwa typy:
reakcje fototoksyczne
reakcje fotoalergiczne
Rekacje fototoksyczne s najczciej spotykane. Mog one wystpi wtedy, gdy jedna lub
kilka substancji fotouczulajcych (niektre z nich zostay zebrane w tabeli poniej) znajduje
si na powierzchni skry wystawionej bez zabezpieczenia na soce, taka reakcja moe take
wystpi pod wpywem substancji wprowadzonej drog pokarmow - dotyczy to lekw.
Reakcje te s widoczne do szybko i zwykle ich objawy s podobne do oparzenia
sonecznego czyli ma miejsce zaczerwienie, pieczenie skry. Objawy te zwykle tak jak
rumie soneczny mijaj po okoo tygodniu. W niektrych przypadkach mog wystpi
przebarwienia skry, w miejscach gdzie zostaa naoona jedna z substancji fotouczulajcych,
tak jest np. w przypadku substancji zapachowych. Dlatego idc na plae lepiej nie stosowa
perfum lub wd toaletowych. Reakcje te s powodowane gwnie przez promienie UVA i
czciowo UVB. Zastosowanie substancji fotouczulajcych zwiksza ryzyko pojawienia si
podranie skry, ale oczywicie moliwe jest take, e akurat nie dojdzie do reakcji
fotouczulajcej i nie pojawi si niekorzystne objawy.

Reakcje fotoalergiczne rni si tym, e w ich powstawaniu uczestniczy ukad

odpornociowy (immunologiczny) i zwykle ich efekty pojawiaj si z opnieniem czyli na
przykad dopiero podczas powtrnej ekspozycji na soce. S powodowane jedynie poprzez
substancje kontaktujce si bezporednio ze skr, objawiaj si zwykle wysypk alergiczn.
Zdarzaj si rzadziej i s za nie odpowiedzialne jedynie promienie UVA.Niektre substancje
fotouczulajce
Zioa: Ziele dziurawca, Psoraleny-substancje wystpujce w niektrych rolinach
Niektre sodziki: Cyklamat
Barwniki chemiczne: Chinony, Eozyna, Bkit metylenowy, R bengalski
Leki: Leki z grupy barbituranw i sulfonamidw, Niesteroidowe rodki przeciwzapalne
(przeciwblowe, przeciwreumatyczne), rodki moczopdne, Antybiotyki (tetracykliny),
Niektre rodki przeciwdepresyjne, uspokajajce, Niektre leki przeciwcukrzycowe, Leki
hormonalne np. tabletki antykoncepcyjne, Fenotiazyny (leki dziaajce uspokajajco,
przeciwpsychotycznie, przeciwhistaminowo), Niektre rodki przeciwbakteryjne,
przeciwgrzybicze, pochodne kwasu benzoesowego, Pochodne retinoidw zawarte w maciach
i lekach doustnych np. Roaccutane, Differin
Kosmetyki: Dezodoranty i rodki przeciwbakteryjne w mydach, Niektre substancje
zapachowe (pimo, olejek lawendowy, cedrowy, waniliowy, sandaowy i bergamotowy),
Retinoidy (kwas retinowy i jego pochodne, retinol, wyjtkiem jest retinaldehyd, ktry nie
uwraliwia skry na wiato soneczne), kwasy hydroksylowe (AHA, BHA)
rodki promienioochronne: Benzofenony, Pochodne kwasu cynamonowego, Oxybenzon,
Kwas paraaminobenzoesowy (PABA), Estry PABA
Fluorescencyjne rozjaniacze do celulozy, nylonu i wkien wenianych.
Fotodermatozy
Fotodermatozy s to schorzenia skry, ktre mog powsta pod wpywem promieniowania
UV, niezalenie od substancji zewntrznych tak jak to byo w przypadku reakcji
fotouczulajcych. Zwykle s one wynikiem wadliwego metabolizmu, co prowadzi do tego, e
pod wpywem promieni UV wytwarzane s w organizmie szkodliwie dziaajce zwizki,
wywoujce choroby skry. Do takich schorze zalicza si: tocze rumieniowaty, dermatozy
pokrzywkowe, dermatozy wypryskowe, choniak skry z limfocytw T.
Wpyw promieniowania UV na oczy
Wykazano, e istnieje zaleno midzy schorzeniem oczu zwanym katarakt lub zam a
nadmiern iloci promieniowania UVB. Zama objawia si zmtnieniem soczewki oka, co w
rezultacie doprowadza do upoledzenia wzroku. Dlatego tak wana jest ochrona oczu za
pomoc okularw przeciwsonecznych, ktrych szka gwarantuj skuteczn ochron przed
UVB/UVA. Okulary sprzedawane powszechnie na straganach niestety takiej penej ochrony
zwykle nie posiadaj. Okulary, ktrych szka wyposaone s w filtry gwarantujce pen
ochron anty-UV wi si zwykle z wyszym kosztem. Najpewniejszym miejscem, gdzie
mona dokona ich zakupu jest zakad optyczny.
Promieniowanie UV - korzystne dziaanie na skr
Wiadomo, e gdyby nie Soce ycie na Ziemi nie byoby moliwe. Kady wie ju z
wasnego dowiadczenia, e soce poprawia nastrj, pomaga zwalczy zimow depresj,
poza tym polepsza dziaanie ukadu krenia. Latem, kiedy soca mamy pod dostatkiem,

stajemy si bardziej radoni i pozytywnie nastawieni do ycia. S to niezaprzeczalne fakty.

Faktem jest take to, e moemy czerpa korzyci pynce ze wiata sonecznego chronic
si jednoczenie przed niekorzystnym wpywem promieni UV.
W leczeniu depresji zimowych, w poprawie pogorszenia si nastroju i samopoczucia
wywoanego zmniejszonym dostpem wiata sonecznego stosuje si co prawda
nawietlania, ale wiatem widzialnym, nie potrzeba stosowa zakresu promieniowania
ultrafioletowego, eby otrzyma dobre efekty. Ponadto wiato poprawia humor, ale tylko
poprzez bodce wzrokowe. To one stymuluj szyszynk i pobudzaj j do wydzielania
serotoniny- hormonu dobrego samopoczucia. W solarium oczy s zasaniane specjalnymi
okularami, tak wic opinie na temat solarium, mwice, e dziaa ono korzystnie, gdy m.in.
poprawia nasze samopoczucie nie s wedug mnie przekonujce. To, e po sesji w solarium
czujemy si lepiej zawdziczamy bardziej chwili relaksu i poczuciu, e jakoby dziki
opaleninie staymy si bardziej atrakcyjne, a nie samym promieniom ultrafioletowym.
Wobec tylu zagroen jakie niesie ze sob solarium, lepiej chyba skorzysta z innych form
relaksu!! Ten jednak artyku zajmuje si dokadnie tylko promieniowaniem ultrafioletowym i
jego pozytywnym i negatywnym wpywem na skr, tematyce solarium powicona bdzie
cz nastpna.
Jak do tej pory w przypadku promieniowania UVA nie doszukano si korzystnych efektw
jego dziaania, natomiast promienie UVB posiadaj kilka zalet.
Synteza witaminy D3
Udowodnionym korzystnym efektem dziaania promieniowania UVB na skr jest
umoliwienie syntezy witaminy D3, ktra jest potrzebna z kolei do przyswajania wapnia i
fosforu. Witamina D3 przede wszystkim wpywa korzystnie na prawidowe uksztatowanie si
i utrzymanie w dobrej kondycji koci i zbw. Dla zapocztkowania syntezy witaminy D3
potrzebna jest obecno fal o dugoci 280 nm czyli z zakresu UVB. Wana jest te dawka
promieniowania, okazuje si jednak, e dla wytworzenia odpowiedniej iloci witaminy D3
wystarczy dziennie przebywa na socu tylko przez 15 minut z odsonit twarz i domi.
Dla wyjanienia dodam, e w czasie kpieli sonecznych i duszego przebywania na socu
nie istnieje niebezpieczestwo "przedawkowania" witaminy D3, co jest natomiast moliwe
przy braniu tabletek z t witamin.
Wzrost odpornoci skry
Kolejny pozytywny efekt ekspozycji na promieniowanie UVB to wzrost odpornoci skry i
jej zdolnoci do przyjmowania kolejnych dawek UV. Podobnie jak w przypadku syntezy
witaminy D3 potrzeba jedynie 15 minut przebywania dziennie na socu by zapewni sobie
odporno skry na promienie soneczne.
Przyspieszenie rogowacenia
W leczeniu trdziku ju nie poleca si powszechnie nawietlania promieniami UV czy to w
solarium czy naturalnie na socu. Promieniowanie pobudza komrki skry do podziaw i
przyspiesza rogowacenie naskrka, a to z kolei utrudnia usuwanie wydzieliny z gruczow
ojowych. Nieprawidowoci procesu rogowacenia uj gruczow ojowych s drug obok
zmian hormonalnych przyczyn trdziku i czstych wypryskw skrnych. Std te lepsze
efekty w jego leczeniu uzyskuje si poprzez regularne zuszczanie np. kwasami BHA (kwasy

beta-hydroksylowe), za solarium czy czste opalanie na socu w rzeczywistoci moe tylko

na krtko zatuszowa zapalenia na skrze. Po pewnym czasie problemy te mog si
powtrzy ze zdwojon si.