Efektet e Reforms Tatimore

Analiza e reforms tatimore mund t ndahet konceptualisht n dy pjes t

dallueshme:
1. se si ndryshimet e taksave ndikojne zgjedhjet individuale apo t kompanive n
lidhje me nivelin e puns, kursimit, dhe investimeve, si dhe;
2. se si ndryshimet ndikojn n t gjith sektort e ekonomis.
Lim Rogers konstaton se nj zhvendosje e modelit neutral t tatimit t t ardhurave
drejt nj tatimi t shesht mbi t ardhurat pa shpenzime te zbritshme, pa
prjashtime, do t rriste madhsin afatgjat t ekonomis nga 1.8 deri 3.8 pr
qind, e varur nga supozimet n lidhje me elasticitetin prkats t sjelljes.
Auerbach et al., na tregon se duke lvizur n t njjtin model tatimi t shesht t t
ardhurave me t njjtat prjashtime t theksuara si m lart do t zgjeronte n
terma afatgjat madhsin e ekonomis me 3 pr qind. Ata shkojn edhe m tej
duke thn se kjo zhvendosje do t rris prodhimin menjher me 4.5 pr qind dhe
m pas nga nj tjetr 1 pr qind gjat 15 viteve q pasojn, edhe pse kjo do t
dmtoj t varfrit e sotm dhe ata t ardhshm.
Modeli i prezantuar prej tyre tregon dy rezultate interesante. S pari, reforma
tatimore mund t rris madhsin e ekonomis dhe e pozicionon ekonomin n nj
rrug t re rritjeje edhe pse mund t mos ndikoj normn afatgjat t rritjes. Efekti
prej reforms tatimore mbi madhsin e ekonomis dominon efektin mbi normn e
prgjithshme t rritjes. S dyti, reforma shpesh nuk vepron si nj balanc mes
rritjes dhe progresivitetit. Megjithat, studimet m t fundit kan nxjerr n pah
rolin e pasiguris n reformn e taksave, duke vn n dukje se nj sistem
progresiv i tatimit mbi t ardhurat ofron siguri ndaj luhatshmris s t ardhurave
duke br q variacioni i prqindjes s fitimit neto t jet m i vogl se variacioni i
prqindjes s fitimit para tatimit. Ky konstatim mund t ndryshoj kushtet e
balancs mes efekteve t progresivitetit dhe rritjes.
Ndryshimet n nivelin e t ardhurave dhe ndryshimet n strukturn e sistemit t
taksave mund t ndikojn n aktivitetin ekonomik. Por jo t gjitha ndryshimet
tatimore kan efekte ekuivalente, apo pozitive n rritjen afatgjat.
Argumenti se ulja e tatimit mbi t ardhurat nxit rritjen ekonomike prsritet aq
shpesh sa sht br si nj legjend urbane. Megjithat, studimet, faktet dhe

simulimet tregojn nj histori ndryshe dhe m t komplikuar. Ulja e tatimit ofron

potencial pr t nxitur rritjen ekonomike, duke prmirsuar stimujt pr t punuar,
pr t kursyer dhe pr t investuar.
Por, ulja krijon gjithashtu efekte mbi t ardhurat q reduktojn nevojn pr t'u
angazhuar n veprimtari prodhuese ekonomike. N kt mnyr, ulja mund t
subvencionoj kapitalin e trasheguar, i cili siguron fitime t papritura pr pronaret e
aseteve. Por, ky realitet pengon stimujt pr aktivitete t rinj. Prve ksaj, ulja e
taksave si nj politik m vete (pra, jo e shoqruar nga shkurtimet e shpenzimeve)
zakonisht rrit deficitin buxhetor.
Rritja e deficitit do t zvogloj rezervat kombtare dhe bashk me to, stokun e
kapitalit n pronsi t qytetarve dhe t ardhurat kombtare te ardhshme duke
rritur normat e interesit, t cilat do t ndikojn negativisht mbi investimet. Efekti
neto i uljes s taksave mbi rritjen ekonomike sht kshtu teorikisht i pasigurt dhe
varet edhe nga struktura e uljes se taksave dhe nga koha dhe struktura e financimit
t saj.
Disa studime empirike jan prpjekur t kuantifikojn efektet e ndryshme t
prmendura m lart n mnyra t ndryshme dhe prdoren modele t ndryshme, por
kryesisht t ardhur n t njjtin prfundim. Uljet e vazhdueshme afatgjata t
taksave t financuara nga deficite m t mdha krijojne mundesi pr t reduktuar t
ardhurat kombtare n terma afatgjat.
N t kundrt nga sa m lart, uljet e normave te tatimit mbi t ardhurat q
financohen nga shkurtimet e shpenzimeve mund t ken ndikime pozitive mbi rritjen
ekonomike.
Efektet e t ardhurave t reforms tatimore dhe zgjerimi i bazs n mnyr
neutrale, ndryshimet ne reduktim t shkallve tatimore bazohen te efektet e uljes s
taksave, por jan m komplekse. Efektet e reduktimeve t normave jan t njjta si
m sipr. Zgjerimi i bazs s t ardhurave n mnyr neutrale do t eliminoj
efektin e reduktimeve t shkalleve tatimore mbi deficitet buxhetore.
Megjithat, zgjerimi i bazs po ashtu do t ket edhe nj efekt tjetr. Duke ulur
shkalln n t ciln ndryshimi tatimor subvencionon burimet alternative dhe
prdorimin e t ardhurave, zgjerimi i bazes do t rialokoj burimet me tendencen e
prdorimit t vlerave m t larta t tyre ekonomike dhe kshtu do t rris
madhsin e ekonomis dhe do t rezultoj n nj shprndarje m efikase t
burimeve.

Kto efekte mund t jen t mdhaja n teori dhe n simulimet ekonomike, sidomos
pr reformat ekstreme politike si jan: eliminimi i t gjitha shpenzimeve personale
dhe prjashtimeve duke lvizur drejt nj takse t shesht. Megjithat, ekziston nj
supozim, q tregon se nj zgjerim i bazs dhe reforma e uljes s tatimit mund t
prmirsojn performancn afatgjat.
Por, nuk sht se do t rritet oferta pr pun, kursime apo investime, pasi rritet e
njjta sasi t ardhurash nga t njjtit njerz si m par, por q on n jet nj
shprndarje m t mir t burimeve n t gjith sektort e ekonomis nga kufizimi i
subvencioneve t planifikuara.
Nj gjetje e fort nga t gjith analizat sht se jo t gjitha ndryshimet e taksave do
t ket t njjtin ndikim mbi rritjen ekonomike. Reformat q prmirsojn stimujt,
q reduktojn subvencionet ekzistuese, q shmangin fitimet e papritura, dhe q
shmangin financimin e deficitit do t ket efekte m t mbara n madhsin
afatgjat t ekonomis, por n disa raste mund t krijoj balanca mes kapitalit dhe
efikasitetit.