IGOR WITKOWSKI

TAJNE PROJEKTY
TRZECIEJ RZESZY
m m m m m
[ f f iM D J M M M I
Wydawca: WIS-2
ul. Grzymalitw 9b/5
03-141 Warszawa
tel. (022) 436 50 41
ISBN: 978-83-88259-61-6
Wydanie I
Warszawa, 2012 r.

Copyright by Igor Witkowski 2012

www.igorwitkowski.com

WIS-2

t e c h n ik a w y s o k ie j c z s t o t l i w o c i ,

CZYLI ZAPOMNIANE KIERUNKI

ROZWOJU RADARW
Zagadnienie niemieckich prac nad radarami oraz prb wykorzystania fal radiowych
jako broni samej w sobie, wci nie doczekao si penego opisu. W Nowej prawdzie
o Wunderwaffe znalazy si opisy niektrych awangardowych konstrukcji (systemu
kierowania ogniem Egerland dla kierowanych rakiet ziemia - powietrze, radarw
zakresu centymetrowego Berlin i Marbach, poczenia radaru Wurzburg - Riese
z cieponamiernikiem oraz eksperymentalnych radarw do ledzenia lotu rakiet
dalekiego zasigu...), jednak wci jest tu wiele do nadrobienia. Ciekawych konstruk
cji powstao w Trzeciej Rzeszy wicej i chyba nigdy nie byy one w Polsce szerzej
opisywane. Dotyczy to przede wszystkim dwch grup: radarw duych, w tym
o zasigu pozahoryzontalnym (kilku tysicy kilometrw!), nad ktrymi pracowano
ju przed wojn, oraz z drugiej strony kilku typw eksperymentalnych z kocowego
okresu wojny, ktre albo wyprodukowano w niewielkich ilociach, albo istniay one
wycznie w postaci prototypw.
Jest jeszcze jeden, trzeci aspekt tego zagadnienia, jaki nie doczeka si spjnego
opisu nie tylko w Polsce, ale w ogle, a mianowicie kluczowa rola, jak na tym polu
prbowao peni SS - od jesieni 1944 r. Do postawienia takiej tezy upowaniaj
mnie dokumenty, jakie niedawno odnalazem w swoich wci nie do koca przej
rzanych zasobach (!). W tym przypadku chodzi o dokum enty Osobistego Sztabu
Reichsfuhrera SS, przy czym wi si one z nieznanym obliczem dolnolskiego
Ksia, czemu powicony zosta jeden z dalszych rozdziaw tej ksiki! Zacznijmy
wic od tej ostatniej kwestii...
Ju w roku 2001, w Prawdzie o Wunderwaffe, zreprodukowaem dokum ent
dotyczcy utworzenia w Ksiu, w 1944 roku, filii Instytutu d.s. Wysokich Czsto
tliwoci SS, ktry zreszt sam w sobie by nieznany. Sprawa ta zainteresowaa mnie
wtedy>gdy potwierdzaa to, co usyszaem nieco wczeniej od prof. Modawy (pracu
jcego w kancelarii dolnolskiego obozu Gross Rosen), jednak nie od razu dotaro
do mnie znaczenie opisanych w dokumencie Osobistego Sztabu dziaa. Po czci
atego, e zrozumienie takie pojawi si mogo dopiero po odnalezieniu dalszych

T A JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

dokum entw, ktre bezporednio lub porednio dotyczyy tej wanie sprawy
- bada SS wkraczajcych na najbardziej awangardowe pole elektroniki i radio
lokacji. Oprcz uzupenienia rozdziau powiconego badaniom w rejonie Ksia
informacje te mog rwnie suy jako rodzaj suplementu do innego z rozdziaw
niniejszej ksiki - powiconego broni strategicznej SS. Z tego powodu, e jest
to jeszcze jedna odsona zagadnienia niezbyt dotychczas uwiadamianego, to znaczy
im perium badawczego czarnego zakonu, jakie zwaszcza w 1944 r. rozrastao si
w zaskakujcym tempie, a przy tym w tajem nicy przed M inisterstwem Zbroje
i Produkcji Wojennej m inistra Speera.
Jeli wic mona na spraw spojrze w nowym wietle, to warto zacz od uwa
niejszego ni dotychczas przyjrzenia si wspomnianemu dokumentowi dotyczce
m u realizacji bada z zakresu tzw. wysokiej czstotliwoci w Ksiu (termin ten
by szyldem, pod ktrym realizowano gwnie prace nad radarami krtszych ni
dotychczas zakresw, zwaszcza fal centymetrowych, ale te nad systemami precy
zyjnego sterowania dla rnego rodzaju rakiet i innych broni dalekiego zasigu).
Zaczn wic od przetumaczenia sporych fragmentw owego dokumentu - z 7
stycznia 1944 roku. Nie musz chyba dodawa, e by to dokument tajny... Niestety
caego przetumaczy si nie da, poniewa niektre fragmenty s prawie nieczytel
ne. Pogrubienia pochodz ode mnie:36
Radca Stanu dr in. H. Plendl

Berlin - Gatow, 711944

(...)

Do
Reichsfiihrera SS
Pana ministra Rzeszy Himmlera
Berlin W. 8
Prinz-Albrecht Str. 8
Wielce Szanowny Reichsfiihrerze!
Wracajc do mojej wizyty w kwaterze Hochwald [w Pozezdrzu koo Ktrzy
na - I.W.] w dniu 9 X 1943 roku oraz dodatkowo odnonie oddania kierowania nad
badaniami z zakresu wysokich czstotliwoci, pozwol sobie krtko opisa tutaj stan
wsppracy z organami Reichsfiihrera w zakresie niemieckich bada nad wysokimi
czstotliwociami.
W sierpniu 1943 roku wsplnie z Reichsfiihrerem SS (z Gwnym Urzdem Go
spodarczo - Administracyjnym) utworzono w obozie koncentracyjnym Dachau
In stytu t Wysokich Czstotliwoci. Szefem tego instytutu zosta SS-Obersturmfiihrer
Schrder. Do jego dyspozycji s wycznie winiowie, penicy obowizki pracow
nikw, a kierownikiem naukowym zosta wizie Hans Maier - byy dyrektor cen
tralnego laboratorium firm y Siemens und Halske. Kolejnych 20 - 25 winiw, kt
rzy s inynierami dyplomowanymi, fizykami, inynierami i technikami, zajmuje si
zagadnieniami fachowymi. Udostpnienie odpowiednich urzdze i instrumentw
6

'a r o w y c h oraz maszyn nastpio za porednictwem Reichsstelle f r HochfrequP , rschung e.V., za stawianie zada odpowiada za BHF [Penomocnik Fhrera
j s B a d a z zakresu Wysokich Czstotliwoci, ktrym by Gring, jako e radiolo
k a c ja suya gwnie Luftwaffe],
^
Aby do celw bada nad wysokimi czstotliwociami moc wykorzysta na du skal
take niewykwalifikowanych winiw obozw koncentracyjnych, w obozie koncentra m Gross Rosen zostanie rozbudowany wykorzystywany ju warsztat, co ju jest
owadzone - dziki szczeglnemu wsparciu Reichsfiihrera SS [odnonie Gross Rosen:
atrz r e la c je prof. Modawy z Nowej prawdy o Wunderwaffe dot. komand znajduj
c y c h si w Ksiu, np. ze str. 303]. Warsztat ten zajmuje 4 baraki o powierzchni ok. 1700
metrw kwadratowych. Przewiduje si zakoczenie rozbudowy barakw na pocztku
marca. Wykorzystanie barakw przewidziano w taki sposb, e 1,5 baraku zajmie insty
tut dotychczas znajdujcy si w Dachau, a pozostae 2,5 baraku przeznaczone zostanie
na wasny warsztat badawczy. Gdy tylko baraki zostan przygotowane, do celw bada
z zakresu wysokich czstotliwoci ma zosta przydzielonych 150 - 200 winiw pod
kierownictwem inyniera i piciu majstrw (...)
Wspomniana tutaj sia robocza moe realizowa take zadania zlecone przez Reichsfhrera SS, takie jak np. postawione przed nimi przez Sturmbannfhrern Siepena,
bez angaowania instancji poredniczcych.
Jako e Pan, wielce szanowny Reichsfiihrerze, przez sw pomoc wydatnie uatwi
badania z zakresu wysokich czstotliwoci, pozwalam sobie przedstawi w zaczniku
nr. 1 sprawozdanie, ktre daem Panu Marszakowi Rzeszy. Zarzdzone tam szkole
nie modziey dla sektora wysokich czstotliwoci ma by wspierane przez szefa sub
cznoci Reichsfhrera SS, SS-Obergruppenfhrera i generaa Waffen-SS Sachsa szczeglnie poprzez postawienie do dyspozycji kadry dydaktycznej niemieckiej ama
torskiej suby krtkofalarskiej, co bdzie stanowio istotne wsparcie. (...)
Twierdz to biorc pod uwag wysiki, jakie podejmuje przeciwnik w tej wojnie
fizykw, rozumianej przez niego (Zacznik 2) jako nieodczny warunek sukcesu.
To, co mog realizowa potgi zachodnie z ich dziesiciokrotnie wikszym potencja
em, obfitymi rodkami finansowymi, surowcami i w znacznym zakresie bez zniszcze
spowodowanych bombami - temu moemy przeciwstawi tylko wewntrzne zaanga
owanie i ofiarno niemieckich naukowcw i inynierw. Jest to moim zdaniem jedy
ny dziaajcy rodek czarodziejski, ktry na dusz met moe przeama barier.
Heil Hitler!
Paski wielce oddany
Plendl
Wraz z tym dokumentem posiadam kilka innych, ktre albo stanowiy zaczniki
do niego, albo doczyem je pniej z innych rde, gdy dotyczyy tych samych spraw.
Jednym z nich jest teleks z Osobistego Sztabu Reichsfiihrera SS do wspomnianego w po
przednim dokumencie, dosy enigmatycznego SS-Oberguppenfiihrera Sachsa, ktry
rzuca jakby uzupeniajce wiato na plany Himmlera - w tym dotyczce Ksia. Nosi
on dat 21 X 1944 r., czyli powsta prawie dziesi miesicy po wczeniej cytowanym

'TAJME PRP)EKTY TgZECiEf*BZE52 Y

iCnmitM w l ao rnc)

: Bs->

" o c h v o r e h r t o r itc ic h c f ih
r

R " >l'-r- L .

$ R C h s

D esu^nshner.O , T n e ir.o r . BODUC'i i n ". o c h w c ie c-u

0 . l u . 1 945 r.? w .i - . - - l i c ': : i* A b ^ j o o r jp h ru n " d e r " o c n -

----

. . . . __________

d e r u sa ^ r.n r .U 'W l Z 3 i t c e n ir^ s iiio n defl la h s f U h ^ c ra

S T r d ie -t.'= c!:s C s r i-.WtJC'ier. '^ c '- .f r s . R S .'c rs c h s R .;
tu b e ric h te n .

lb ,n

rU '-.rc r - - ' V ir lic I u .r V jv c r v .r .ltiu i ^ u h u u p ta r t t - i s :\o r .::o n tr.itl o n l - . - j c r D sch.-u s i n .\ s c h r r e -.u 3V-nfe r g e h m ^ -Z r.g 11 t a t c-tn-

=m

',

D l i i t l i n y a a l s M i t a r b e i t e r t u r V sritk .v u iii u n d stv u r a l s vvlaavne c h a f t l i c h c r I m i t e r c r - t f t l i n " a n u I. 1 1 i r , e h e n & lijj

e r D i r e k t o r c s c h t r e l i a b o ra e r r c . S i a a e r . s ,' ::f i 3 k e und j

aleneis

UilnMli trt !**

S u r io h l e .. L ltO .1 Oc:: I c a l i U i t O J 1 s t :.av S D -C bcv.iU U xiriihrey

S c h r d e r . D ci i n s t i t u t s te h e n u u to c ^ .llo a e lic h

ru to n - >(ci,

/'

'

3t a n a

r
i'"v,eRoJo
nd'7iom
racr^
h # Eeisafiwe^^Ur^oobr-je^ _= ?S?SSld
teotalVnr^!*#4mSa Brsotaiw
a ^^-n*n.t,.l3
r ^
a^lecheJtoerlcb!
" h e f c e r ic b c n von r> J"*
_
cfct f - l r

fie w w a s fiS S S ^
^r.inhr'-- tfo^iU-tor-iotwe**8I t S ' S ' m 1. 1 v ,r
l o l a t or^en e10.
;
y, i I ' 5
ft_5o jv la rtc a i i t r e r .

f r c q u c R s f o r e c t a x .; r l ,.*.:'ia i c h : i l r .. b o r (on e r s e i i j e n

s o i t c r o 2 0 b i s 25 2 i t l r < ; e , 10 S i b l ^ - I r j e r . i c r . r o , r h y s i h e r . '
I n g e n i e u r e ur. _ e c W n i r t u f f a c h l i c h o l n a c h l r ^ i ^ e c l e b t e t
c in T ^ 'ir '3 r i 't . j t l l u n r . c a r c r f o r d e r l l C h o n " e a ^ e r h t a ,
.
^ e a s i n s t r i a c r . t e uu .e r k s e a i s a n s c h is e n e r f o l - t d u r c h c l e
?
ie lc'u & a t e l l e ? U r .l.q c lsfre :;e o i> :ro ro ch n n e . V . , d i e S t e l l u n g
f
v o n r o r8 o h io i:s a i r f t r J l r e n d u r c h Cor 3 .1 1 .? .
Ub l a veltjrbo.'.crcr. UsT ang a u c h u n g e l e r n t e l' ift l i r ^ o
d e r C o r . s e n t r a t l o n o l a s c r f U r dii Zu alce d e r K o ch f r e q ti e s g f o:
ij-

s c h u n j n u t z b a r s u d a c h e n ,td y d i n 9 n s 9 x # r a ti o b n l;

Ji rooarescn auf Grund der^teeoaderen l'r.terBtUt.-ar.- durch

R e lc :-i3 f'.;h rcr

^ d e r A usbau e i n e r ? o r a ohurt - :v e r i e s tn t t z u r s e t v
,

1_____

Pierwsze strony dokumentw cytowanych w niniejszym rozdziale. Jeden, ze stycznia 1944 r., dotyczy ..In
stytutu Wysokich Czstotliwoci" w Dachau. Napisano o budowie w zwizku z tym zaplecza badawczego
w obozie Gross Rosen - nie wyjaniono, czy chodzi tu o budow filii Instytutu, czy moe o jego przeniesie
nie na Dolny lsk. Tak czy inaczej, bya to jeszcze propozycja. Z czasem zostaa ona skonkretyzowana:
w drugim dokumencie, z padziernika tego samego roku, mowa jest ju o Centralnym Instytucie Wysokich
Czstotliwoci, podtegtym Waffen-SS. Instytut ten jako pierwszy badat aliancki radar H2S - pierwszy radar
decymetrowy, jaki wpadt w rce Niemcw. Tym samym to wanie Waffen-SS Niemcy zawdziczali rozwj
swych radarw centymetrowych.

dokumencie, mwicym o przeniesieniu instytutu SS z Dachau do Gross Rosen (w isto

cie do jednego z zewntrznych komand tego obozu):37
Obergruppenfhrerze! [etykieta SS nakazywaa niestosowanie formy pan]
W odpowiedzi na pask propozycj, Reichsfiihrer-SS zezwala na jak najszybsze
przeprowadzenie wspomnianych testw dotyczcych zwalczania celw naziemnych
z pomoc urzdze elektronicznych w Centralnym Instytucie d.s. Techniki Wyso
kich Czstotliwoci i Techniki cznoci [na Dolnym lsku??? - I.W. W oryginale:
Zentralinstitut fr Hochfrequenz- und Fernmeldetechnik], rwnie na zdanie mu
raportu na temat wynikw.
Drug propozycj Reichsfhrer SS uwaa za nie nadajc si do realizacji. Uwaa
on, e w tych warunkach osadzeni [winiowie Gross Rosen? - I.W.] w wymierzony
przeciwko nam sposb bd kombinowa i nadawa meldunki przez radio. Z tych
wzgldw wniosek przedstawiony ju przed dwoma laty zostaje oddalony.
8

iu i i w u j u

,.,

Centralny Instytut - czy cele Himmlera byy zwizane z klasycznie rozumiaradiolokacj, czy moe bardziej z systemami kierowania i naprow adzania dla
broni strategicznej? Pytanie to wydaje si by o tyle istotne, e moe rzuci wiato
a wag i charakter Sonderbauvorhaben S III, w skad ktrego wchodzio najwy
raniej i Riese 3 placwki zwizane z nowymi broniami powietrznymi (vide:
relacja Modawy) w Ksiu. Tak czy inaczej, trudno unikn wraenia, e chodzi
o o pewne centrum , orodek, gdzie skoncentrowano pod koniec wojny wysiek
badawczy z kilku dziedzin. Uchwycenie zwizku midzy tymi aspektami dziaa
mogoby dostarczy nam dosy wartociowej informacji...
Wrd wspomnianych dokumentw znalaz si te kilkustronicowy raport samego
Sachsa. Jest on ciekawy z dw'ch powodw: po pierwsze jako wysoki stopniem genera
SS (na rwni z Kammlerem czy Jiittnerem) Sachs jest wart zauwaenia jako kolejna
szara eminencja - kluczowa z punktu widzenia planu Himmlera, a jednak nawet jego
zdjcia nie ma w internecie, podobnie jak np. zdjcia Schwaba! Po drugie raport ten
przygotowany zosta jesieni 1944 r., czyli kilka miesicy po desancie aliantw w Nor
mandii i stanowi dosy ciekaw, szczer i wrcz odwan prb oceny niemieckich
wysikw na polu zarwno
budowy radarw, jak i sys
temw sterowania dla broni
kierowanych
(pamitajmy,
e stosowany tu niemiecki
termin obejmowa obie te
dziedziny!). Zawiera te pew
ne refleksje ciekawe z punktu
widzenia zasad rozwoju na
uki w Niemczech, ale rw
nie kryteriw wykorzysta
nia radiolokacji i elektroniki
w Trzeciej Rzeszy - jakby stra
tegii nauki i oglnej percepcji
tych zagadnie w Niemczech.
Najwyraniej Sachs reprezen
towa dosy wysoki poziom,
jeli pokusi si o tak kom
pleksow ocen, ktrej nie
wtpliwie towarzyszya wia
domo szybko upywajcego
czasu! Jako dokument chyba
mgdy nie publikowany, wyda
mi on ciekawy i spore frag
menty postanowiem przetu
maczy-42
'
Radar Freya" w swej podstawowej wersji.

TfNE P R O JE K T Y T R Z E C H )

^c

r c c r v if iia r w T S O K ie | c / . s

iu iu w o t c t

:;

Ernst Sachs
SS-Obergruppenfhrer i genera Waffen-SS
(...)

Reichsfhrerze!
Najwikszym sukcesem wojskowym, jaki Anglicy i Amerykanie dotychczas odnie
li, jest niewtpliwie wyczenie naszej wojny podwodnej. Przede wszystkim umoli
wio to przeprowadzenie inwazji w obecnej sile. To z kolei - podobnie ja k zamanie
naszych nalotw bombowych na Londyn - mona byo osign tylko [podkr. orygi
nalne - I.W.] dziki zastosowaniu techniki wysokich czstotliwoci.
Jakkolwiek my sami proponowalimy t dziedzin elektroniki na dugo przed zasto
sowaniem jej przez przeciwnika, to na pierwszy rzut oka wida, e nie wykorzystalimy
jej nawet w przyblieniu w takim stopniu. Moje zaoenie, e liczne instalacje radarowe
wzdu kanau byyby rozlokowane w przyczajeniu i w momencie rozpoczcia inwazji pra
cowayby na wczeniej nie wykorzystywanych zakresach fal [podkr. oryginalne - I.W.]
jest najwyraniej nietrafne, jako e przypadki odstrzau wrogich statkw byyby znacznie
czstsze [trudno dociec o co autorowi tu chodzio! - I.W.].
Na ldzie metody zwalczania celw naziemnych s trudniejsze do wykorzystania
[zapewne chodzi tu o drugi aspekt zagadnienia wysokich czstotliwoci, w jego nie
mieckim rozumieniu, to znaczy
broni precyzyjnych? - I.W.]. Nie
zaszkodz im ciemnoci i mga rwnie sztuczna - jednak pod
warunkiem, e pomidzy stacj
pomiarow [punktem naprowa
dzania?] a celem nie bdzie prze
szkd w rodzaju domw, gstego
lasu, pagrkw itp. Sdz jednak,
e wrg, ktry z uwagi na swj
ogromny wysiek i organizacj
w dziedzinie wysokich czstotliwo
ci jest daleko przed nami, pracuje
te nad tym, co jest zawarte w tych
przemyleniach i uwaam za ca
kiem moliwe, e np. samobiene
dziaa szturmowe, ktre zostayby
wyposaone w takie urzdzenia
[jak wic wida, term in dotyczy
take podczerwieni...] - przede
wszystkim w nocy i w warunkach
zastosowania sztucznej mgy .............
,
mogyby niszczy nasze czogi, bez
Radar Wrzburg C" - pierwowzr pozmejszego radaru
,
0
..Wrzburg-Riese".
moliwoci obrony, podczas gdy
10

Sam Wrzburg-Riese".

my nie bylibymy w stanie dosign przeciwnika [tu akurat Sachs chyba troch stra
szy Himmlera, bo moe paradoksalnie, w tej dziedzinie Niemcy akurat wyprzedzali
aliantw i podejrzewani, e on jednak to wiedzia - I.W.]. Jako, e w kadych oko
licznociach naley tego unikn, wzywam do przyspieszenia praktycznej weryfikacji
[podkr. oryginalne - I.W.].
Na drodze do szybkiego [j.w.] przeprowadzenia takich bada stoi nasze trudne
pooenie w sensie zasobw roboczych i organizacji, a szczeglnie:
1. Penomocnik [Hitlera] d.s. Wysokich Czstotliwoci, radca stanu profi dr
[Abraham] Esau przyjmuje, e naley ograniczy si do bada naukowych. Bdzie
on, jak mi w zwizku z powyszym sam wyjani, prowadzi badania moliwie jak
w czasie pokoju i wyniki bdzie udostpnia technice i przemysowi.
2. Nasz przemys zasadniczo sabo jest w stanie szybko przerabia wyniki ba
da, jest ociay. Administracja, kwestionowanie pewnych rzeczy przez firm y i nie
wystarczajca znajomo oczekiwa oddziaw utrudniaj szybk prac inynierw
odpowiadajc potrzebom frontu.
11

T A JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

W taki sposb nie wyprzedzimy przeciwnika! Musimy uciec si do samopomocy!

Proponuj, aby te prby zostay zrealizowane przez pozostajcy pod pana komend,
Reichsfiihrerze, Centralny Instytut d.s. Techniki Wysokich Czstotliwoci i Techniki
cznoci. Musi on dziaa na szerokich podstawach i zosta jak najlepiej wyposa
ony. Uzgodniem ju z SS-Brigadefiihrerem Keilhausem, e wykorzystamy mae, ale
skuteczne i majce bardzo due moliwoci, laboratorium krtkofalowcw niemiec
kich. Kieruje nim od strony technicznej SS-Sturmbannfiihrer Plitsch (allgemeine SS)
[czyli czarne mundury... - I.W.], ktry jest jednym z niewielu technikw w Niemczech
dysponujcych ogromn wiedz teoretyczn oraz [podkrelenie oryginalne - I.W.]
dowiadczeniem praktycznym. Poza tym wspomniany Instytut zostanie zasilony fa
chowcami spord krgw krtkofalarskich, kt
rzy wiedz teoretyczn umiej szybko przeoy
na prac praktyczn.
W zwizku z powyszym wnosz ponadto,
aby wykorzysta krtkofalowcw amatorw re
krutowanych spord jecw wojennych, jacy s
w prawie kadym obozie dla jecw i w zwizku
z przydziaami informuj o swojej wiedzy i do
wiadczeniach. Po systematycznym podsuchiwa
niu ich rozmw obiecuj sobie bardzo wiele, jako
e bez wtpienia rozmawiaj oni midzy sob
o problemach wysokich czstotliwoci i wymie
niaj dowiadczenia. W wypadku odpowiedniego
ich potraktowania i interesujcego zatrudnienia,
pozwol oni te dowiadczenia wykorzysta. Po
zostaje tu mie nadziej, e poznamy wartocio
we podstawy, jakich dotychczas nie uzyskalimy.
[Trudno tu dociec, czy to dziwne stwierdzenie
reprezentuje perspektyw niemieck, czy moe
perspektyw i ambicje SS - I.W.] (...).
SS-Brigadefuhrer Keilhaus otrzymuje odpis.
Heil Hitler!
Paski Sachs
Po nawietleniu tego, nieznanego chyba
wczeniej aspektu niemieckiej radiolokacji
(roli SS i ambicji Himmlera tchnicia nowej
jakoci w rozwj tej dziedziny), przejd w ko
cu do opisu samych radarw. Zaczn od mniej
znanych konstrukcji z wczesnego okresu - ra
darw produkowanych i stosowanych. Nieco
dalej opisz awangard z kocowego okresu
Antena radaru Wassermann S".

12

W Ojny...38'39'40

Ciekawym i wci sabo spopularyzowanym zagadnieniem s niemieckie pra

ce nad radarami dalekiego zasigu, ktre rozpoczto na samym pocztku wojny,
a zakoczono dopiero w roku 1945. Gwnymi graczami na tym polu byy dwa
wielkie koncerny radiowe - Siemens i GEMA i oba postanowiy potraktowa jako
nunkt wyjcia radary Freya, ktrych zasig w stosunku do celw powietrznych by
rny w zalenoci od odmiany i warunkw, jednak by to rzd wielkoci 50 km
na duym puapie.
Siemens postanowi najpierw poczy cztery kratownicowe anteny Freyi,
umieszczajc je szeregowo (pionowo) na maszcie o wysokoci 36 m. Maszt by obra
cany, aczkolwiek wizka radaru omiataa przestrze nie przez obrt anteny, lecz dziki
przesuniciu fazy. Takie rozwizanie byo dugo sto
sowane przez Niemcw jako podstawowe, aczkol
wiek oznaczao mae pole przeszukiwania. W sumie
w przypadku duych samolotw osignito wzrost
zasigu do ok. 200 km, gwnie przez wzrost mocy,
jednak rozdzielczo ktowa bya bardzo skromna
- szeroko wizki wynosia bowiem z grubsza 5.
Radar taki mg wic peni rol systemu wczesnego
ostrzegania, jednak do precyzyjnego naprowadzania
ju si nie nadawa... W ten sposb powsta radar
Wassermann L (oznaczenie wojskowe FuMG-41).
Aby polepszy jego osigi, czego domagao si Luftwaffe, Siemens postanowi najpierw podwoi licz
b anten od Freyi do omiu i nieco podwyszy
maszt. Odnotowano zasig dochodzcy do 300 km,
jednak na rozdzielczo ktow nie uzyskano wik
szego wpywu. W zwizku z tym kolejna decyzja
polegaa na opracowaniu nowych anten, wprawdzie
niewiele rnicych si od poprzednich. Tak powsta
y Wassermanny serii M z masztami o wysokoci
od 40 do a 60 m (czyli ponad 20 piter). Wpraw
dzie polepszya si rozdzielczo w poziomie, okoo
dwukrotnie, jednak zasig nie wzrs - jedynie nad
morzem udawao si wykrywa cele w odlegoci
dochodzcej do 400 km. Waciwie jedynym niewt
pliwym plusem modernizacji byo wyposaenie tych
radarw w urzdzenia identyfikacji swuj - obcy.
Konkurencja - koncern GEMA - odnotowaa
nieco lepsze wyniki, w tym samym czasie wyprowa
dzajc do uzbrojenia radary M am m ut I (FuMG41G). Byy one analogiczne, std bardzo podobne
oznaczenia. Pniej powsta jeszcze Mammut II. FuMG-A02 Wassermann M".
13

YJNfc HKOftKl T IKZtUC|[ KCUI

One take powstay przez poczenie kilku
(omiu) anten od radarw Freya, jednak
w poziomie. Prostokt ukadu antenowe
go by poziomy, o wysokoci dwch anten
od Freyi" i dugoci czterech - w sumie
28,5 m. Pozwolio to unikn z daleka rzu
cajcych si w oczy masztw, ale te kilku
krotnie zwikszyo rozdzielczo ktow
w poziomie. W ten sposb przy podobnym
koszcie i gabarytach uzyskano przewag
nad radarami Siemensa. Zasig by jednak
podobny, rzdu 300 km. Mammuty pro
dukowano zarwno dla Luftwaffe, jak i dla
Kriegsmarine, jednak w obu przypadkach
byy one umieszczane gwnie na wybrze
u - jako brzegowe stacje radiolokacyjne
redniego zasigu, pracujce w wikszym
systemie wczesnego ostrzegania. Wassermanny peniy zreszt tak sam rol.
Rwnoczenie, to znaczy od samego
Radar FuMG-68 ..Ansbach".
pocztku wojny, rozwijano jednak radary
chyba ciekawsze - o innej konstrukcji i pra
cujce na duszych falach. Kosztem rozdzielczoci ktowej miay one zapewnia
o wiele wikszy zasig - jak si z czasem miao okaza, nawet wielu tysicy kilome
trw. W ramach tego kierunku prac powstay radary okrelane jako pozahoryzontalne, ktre oparte byy na zjawisku uginania fal radiowych w grnych warstwach
atmosfery. Prace nad nimi nie wynikay jednak z chci wykrywania np. formacji
floty z ogromnych odlegoci, lecz byy ubocznym skutkiem opracowywania syste
mw radiotechnicznych do napro
wadzania lotnictwa bombowego
na cele. Jednym z nich by Knic
kebein, ktry emitowa wizki
o zasigu pokrywajcym praktycz
nie ca Wielk Brytani. Dwa na
dajniki kierunkowe umieszczano
w duej odlegoci od siebie i emi
toway one wizki, ktre przeci
nay si w okrelonym, odlegym
o setki kilometrw rejonie. Dziki
temu bombowce Luftwaffe mogy
bombardowa wybrane brytyjskie Nieukoczony radar Mammut". zdobyty przez aliantw
miasta bez widocznoci ziemi, co na wybrzeu Francji.
U

ocZyV
vicie znacznie zmniejszao ryzyko ich zestrzelenia przez artyleri przeciwlot
nicz Pierwszy (1941 r.) taki ukad dwch anten tworzyy nadajniki zainstalowane
p anii, na grze Stollberg i koo Kleve w zachodnich Niemczech - tu przy granicy
holenderskiej. Nieco pniej analogiczne instalacje powstay na poudniu Niemiec
(ta pokrywaa zasigiem gwnie Szwajcari), w poudniowej Norwegii i w Holan
dii Waciwie byy to wic gwnie radiotechniczne nadajniki kierunkowe, suce
nawigacji.
Nie trzeba byo jednak wiele, aby system ten przerobi na radar dalekiego zasi
gu, tym bardziej, e wykorzystywane przeze fale uginay si w atmosferze. W ten
sposb jeszcze w 1941 r. zainstalowano prototyp radaru pozahoryzontalnego
Knickebein J (J od Jonosphre). Jego zasig nominalnie wynosi 3000 km,
jednak mg on si bardzo zmienia w zalenoci od warunkw atmosferycznych,
a zwaszcza od natenia wiatru sonecznego, czyli strumienia czstek naadowa
nych, wpywajcego na ksztat magnetosfery naszej planety. Podobno zdarzay si
przypadki, gdy wykrywano echo od wybrzea Ameryki Pnocnej. Ubocznym i nie
spodziewanym efektem zastosowania Knickebeina J byo nawet zarejestrowanie
ta radiowego Drogi Mlecznej, czyli paszczyzny dysku naszej Galaktyki! By to,
wbrew wersji encyklopedycznej, pierwszy przypadek zarejestrowania prom ienio
wania kosmicznego, ktry zosta odnotowany jako taki (wersja encyklopedyczna
mwi o pierwszym naukowym projekcie badawczym, przed ktrym postawiono
taki cel, w latach szedziesitych, natomiast fakt, e promieniowanie takie rejestro
wano ju wczeniej, jest mniej znany).
Drugim krokiem na tym polu byo zaprojektowanie wyspecjalizowanych radarw
dalekiego zasigu, stworzonych pod ktem wykrywania okrelonych celw. Oczywi
cie wykorzystywanie takich radarw do wykrywania samolotw na odlegociach
tysicy kilometrw byo niemoliwe z uwagi na ma moc echa, malejcego propor
cjonalnie do kwadratu odlegoci (tzn. przy wzrocie zasigu ze 100 do 1000 km, moc
odbieranego echa spadnie 100 razy). Nie miaoby to zreszt adnego uzasadnienia.
Urzdzeniami takimi bya natomiast zainteresowana Kriegsmarine, gwnie pod k
tem lokalizacji celw dla U-Bootw, oczywicie celw znacznie wikszych od samo
lotw. Najwaniejsz niemieck konstrukcj tego rodzaju by radar pozahoryzontalny
See-Elefant. Byy to due i kosztowne instalacje - jedna o nazwie Max znajdo
waa si w Holandii, a druga o nazwie wasnej Robbe na wspomnianej w Nowej
prawdzie o Wunderwaffe duskiej wyspie Rom. Pomimo olbrzymiego, jak na radar
wykorzystywany operacyjnie, zasigu, z biegiem czasu udao si uzyska zarwno
du precyzj pomiarw (ok. 1 km w odlegoci i 1 w kierunku, cho pocztkowo ok.
4), jak i bardzo du czuo. O tym drugim najlepiej wiadczy to, e w momencie
gdy Brytyjczycy rozpoczli intensywn akcj dezinformacyjn w zwizku z atakami
rakietami V-2 - zamieszczano nawet faszywe nekrologi, majce da obraz trafie
Wzupenie inne rejony - Niemcy postanowili wykorzysta do ledzenia leccych V-2
wanie See-Elefanty (oba). Z uwagi na pozahoryzontalny tryb pracy, mogy one
ledzi rakiet prawie a do momentu trafienia. Z uwagi na to, e rakieta od momentu
15

wyczenia silnika leciaa waciwie jak

pocisk artyleryjski, miejsca trafie mona
byo nanosi na map dosy dokadnie.
Wanie z tego powodu See-Elefant mia
suy do ledzenia pniejszych rakiet
midzykontynentalnych, co zostao opi
sane w Nowej prawdzie o Wunderwaffe.
Zasig praktyczny tych radarw w sto
sunku do celw pywajcych nominalnie
wynosi 4000 km, jednak bardzo rzadko
udawao si uzyska zblion warto.
Znany jest jednak przypadek rozpoznania
i zlokalizowania alianckiego konwoju koo
norweskiej wyspy Jan Mayen, to znaczy
w odlegoci 2200 km.
Mao znanym faktem jest prowadze, , , .
,
, .
Eksperymentalny radar..Wiirzmann" na Rugii.
me badan jeszcze kilku innych typw
radarw o ekstremalnie duym zasigu.
Jednym z nich by prototyp dosy niezwykego radaru Wiirzmann, jaki testowano
koo miejscowoci Ghren na Rugii. By to maszt o wysokoci 36 m, na ktrym po
czono w ukadzie syntetycznej apertury wiele identycznych moduw (w taki sposb
uzyskuje si wzrost rozdzielczoci przez synchronizacj faz elementw skadowych
- rozdzielczo okrelaj nie parametry elementw' skadowych, ale odlego midzy
skrajnymi elementami, przy czym wizka jest odchylana przez przesunicie fazy po
midzy elementami ukadu antenowego). Byo to 16 moduw od radiotechnicznych
systemw naprowadzania samolotw typu Michael. Uzyskano konstrukcj orygi
naln, ktra znowu przyczynia si do rozwoju... astronomii, jako e w 1944 r. udao
si dziki niej odebra wizk radarow odbit od Ksiyca, to znaczy z odlegoci
prawie 400.000 km!
Pomimo imponujcych dla nas parametrw, radary o ekstremalnie duym zasi
gu miay dla Niemcw znaczenie drugorzdne. Znacznie wiksz wag przykadano
do precyzji wykrywania celw, a zwaszcza do coraz wikszej odpornoci na zak
cenia, jako e najpilniejszym zadaniem by wzrost skutecznoci wykrywania forma
cji bombowcw. Jest faktem wartym odnotowania, e pomimo wspomnianej wcze
niej dysproporcji pomidzy rodkami finansowymi wydawanymi na ten cel przez
aliantw i przez Niemcw', Trzeciej Rzeszy udao si jednak dotrzyma kroku prze
ciwnikowi pod koniec wojny. To, e znalazo to niewielkie odbicie w statystykach
strat, wynikao ju gwnie z faktu braku bazy produkcyjnej. Najlepszym dowodem
tego postpu s typy radarw opisane dalej (pominem tu radar zakresu centyme
trowego Berlin-S, krtko opisany w Nowej prawdzie...).
Na razie wida, e osignito dosy spory postp w radarach dalekiego zasi
gu, gwnie morskich. Nasilajce si naloty na Niemcy pokazay, e dotychczasowe
16

Jeden z najnowoczeniejszych radarw niemieckich, sucych do naprowadzania rodkw obrony przeciw

lotniczej i myliwcw na cele powietrzne: ..Jagdschloss A". Pod koniec wojny powsta jeszcze prototyp nowej
wersji Z", pracujcej na falach zakresu centymetrowego, z anten paraboliczn.

radary do kierowania artyleri przeciwlotnicz i do naprowadzania myliwcw, takie

jak chociaby Freya, a pniej Wiirzburg i Wiirzburg-Riese, miay powane ogra
niczenia. Poza zagadnieniem odpornoci na zakcenia, zwaszcza paskami metalizo
wanej folii generujcymi faszywe echa, ktre starano si rozwiza m.in. poprzez do
danie cieponamiernika (jednak skutecznego na znacznie mniejszych odlegociach),
podstawowym ograniczeniem byo niewielkie pole widzenia danego radaru. Trzeba
bowiem wiedzie, e zarwno Freya, jak i Wiirzburg, miay anteny nieruchome.
Czciowo problem ten znika w przypadku sterowania wizk metod przesunicia
fazy midzy dipolami (jak w radarze Mammut), jednak te radary pracoway z kolei
na stosunkowo dugich falach, przez co by)' mniej precyzyjne.
W trakcie wojny jeden z najpilniejszych kierunkw prac obejmowa wic radary
z antenami obrotowymi, omiatajcymi ca przestrze powietrzn wok nich. Jed
noczenie starano si przeciwdziaa zakceniom przez przystosowywanie radarw
do moliwoci przestrajania czstotliwoci (paski folii dziaay tylko na cile okrelo
nych dugociach fal), z jednoczesnym trendem do stosowania fal coraz krtszych.
Najbardziej znanym przedstawicielem tej generacji naziemnych radarw wcze
snego ostrzegania by FuMG-404 Jagdschloss, ktry zosta ukoczony przez Sie
mensa w 1943 r. (cho prace rozpoczto jeszcze przed wojn!) i w 1943 r. wprowa
dzono go do produkcji. Mia on poziom anten z rzdem dipoli. Jego moc wyno
sia 150 kW. Oprcz znacznie wikszej przestrzeni, jak przeszukiwa, mia szereg
innych, istotnych zalet:
Wiksz odporno na zakcenia.
Du precyzj pomiarw pooenia, mierzon ju w metrach!
17

Zasig pozwalajcy na ostrzeganie wystarczajco wczesne, aby mona byo np.

w por poderwa w powietrze myliwce. Wynosi on w przypadku bombowcw
od ok. 60 km na rednich wysokociach, do 200 km w przypadku duych for
macji leccych wysoko.
Bardzo duym plusem bya moliwo doczenia do radaru urzdzenia auto
matycznej identyfikacji swj/obcy. By to system FuG-25a Erstling (opisany
w Nowej prawdzie o Wunderwaife przy okazji systemw korygowania lotu
rakiet balistycznych, jako e w istocie by to system kodowania sygnaw ra
diowych, ktry mg mie rne zastosowania). By to mechaniczny system
kodujcy, ktry jednak dawa sygna cyfrowy - dziesiciobitowy szereg cyfr,
kodowanych- na zasadzie alfabetu Morsea. Pozwalao to na przesanie dwch
rodzajw danych - o przynalenoci pastwowej samolotu oraz o przynale
noci do eskadry. Oczywicie sam system mg mie i inne zastosowania, jak
wanie wspomniane przesyanie czem kodowanym informacji korygujcych
trajektori lotu rakiety...
Radar Jagdschloss w tej wersji, wyprodukowanej do wiosny 1945 r. w iloci 44
sztuk, charakteryzowa si poziomym, prostoktnym ukadem antenowym. Z re
gu)'' by on umieszczany na dachu bunkra lub budynku i oczywicie wirowa. Na
dajnik powtarza impulsy 500 razy na sekund, a operator obserwowa wskazania

Modul radaru Jagdschloss A" z widocz

nym kineskopem wywietlajcym sytuacj
taktyczn oraz przyktadowy obraz z tego
kineskopu. Przedstawia on nalot ciasnej
formacji ok. 400 bombowcw na Berlin z 30
stycznia 1944 r. Pole widzenia obejmuje ob
szar o rednicy ok. 200 km.

18
I

ekranie monitora. Oprcz echa pierwotnego, na tym samym ekranie wywietla

y si planlki (z niewielkim przesuniciem) generowane przez przelicznik systemu
Erstling W 1944 r. rozpoczto prace nad gruntownie zmodernizowanym radarem, ktv formalnie reprezentowa ten sam tym (by to Jagdschloss-Z), chocia wygl
da ju zupenie inaczej. Otrzyma du anten paraboliczn, podobn do anteny
Wiirzburga, gdy zoon z pewnych segmentw tej wanie anteny. Oparty by on
u na technologii magnetronowej. Pracowa na krtszej fali, o dugoci 9 cm. Przed
kocem wojny prawdopodobnie istnia jednak tylko w formie jednego prototypu,
ktry by testowany w Werneuchen pod Berlinem i nie doczeka si produkcji.
Nie by to jednak jedyny radar niemiecki z anten wirujc, przez samych Niem
cw okrelany mianem panoramicznego. Przed kocem wojny testowano jeszcze
pojedyncze egzemplarze konkurencyjnych systemw: Jagdhtte (uproszczony
Jagdschloss), Forsthaus oraz Jagdwagen.
Trzeci rodzaj radiolokatorw, jaki w miar upywu czasu stawa si coraz bar
dziej potrzebny, a w historiografii rzadko jest wspominany, to systemy do napro
wadzania kierowanych rakiet ziemia - powietrze. W ostatnich miesicach wojny
zapada decyzja o wyborze rakiet Wasserfall, jako podstawowych kierowanych
pociskw przeciwlotniczych (ktre z uwagi na prdko lotu nie mogy by napro
wadzane rcznie, radiokomendowo), jednak ju wczeniej, na podstawie bada
poligonowych take innych typw rakiet stawao si jasne, e jakikolwiek pocisk
majcy zwalcza najbardziej typowe cele, lecce na puapach rzdu 10 km, bdzie
musia, tak czy inaczej, otrzyma jaki rodzaj naprowadzania automatycznego czy
pautomatycznego. Niemoliwoci byo optyczne ledzenie maej rakiety z odle
goci powiedzmy kilkunastu kilometrw', nie wspominajc o rcznym sterowaniu
ni z takiego dystansu. Tym bardziej, e wiele nalotw realizowano w nocy i w wa
runkach ograniczonej widzialnoci.
W zwizku z tym nad radiolokatorami tego rodzaju pracowano od duszego
czasu, aczkolwiek bez adnego priorytetu. Takie precyzyjne systemy stanowiy wte
dy bardzo powane wyzwanie techniczne, dlatego e wymagay zarwno innych
radarw (innych, ni np. Wrzburgi czy Freye), jak i niepotrzebnych dotychczas
automatycznych systemw korelujcych pozycj rakiety z pozycj celu - wylicza
jcych te rnice. Radary musiay by inne gwnie z tego powndu, e w' wypad
ku braku w rakiecie systemu autonomicznie przejmujcego naprowadzanie w jego
kocowej fazie, radar musia si charakteryzowa znacznie wiksz precyzj pom ia
ru pozycji ni dotychczas, ponadto musia wyapa echo (wzgldnie sygna z urz
dzenia odzewowego) od stosunkowo maej rakiety.
Krtko wspomniaem o tym kierunku prac ju w Nowej prawdzie o Wunderwaffe i cz tego opisu pozwol sobie powtrzy, gdy suy on w charakterze
wstpu do dalej przedstawionych informacji.
Oczywicie ju w roku 1943 nie by to temat cakowicie nowy, gdy ju w' przy
padku lotw prbnych V-1 i V-2 korzystano z doranie stworzonego systemu

PujyiG-75 Mannheim-Riese, ktry

poczenie radaru FuMG-64
vlannheim oraz FuMG-65 Wrzburgpjese. Jeden z nielicznych egzemplarzy
tego systemu znajdowa si w Peene
mnde i dziki niemu okrelano trajek
tori lotu, a nastpnie sprawnie i szybko
znajdowano pniej szcztki pociskw
po ich upadku. Mannheim-Riese by
systemem precyzyjnym, jednak bardzo
drogim, skomplikowanym i dosy awa
ryjnym, wymagajcym od obsugi sporo
pracy, zatem niezbyt speniajcym kryte
ria systemu bojowego, zdolnego wytrzy
ma trudy produkcji seryjnej.
W oparciu o te dowiadczenia poczt
kowo stworzono podobny system, prze
znaczony dla rakiet przeciwlotniczych,
Uktad dekodujcy systemu Erstling", wchodzcego
w ktrym Mannheim-Riese zosta uzu w sktad radaru Jagdschloss A.
peniony przez urzdzenie Rheinland.
Te jednak by to system raczej dowiadczalny. Mannheim mia teraz suy wy
cznie do wykrywania i ledzenia celu (celw), natomiast Rheinland by pasyw
nym radarem namierzajcym emisj radiow z nadajnika instalowanego w rakiecie.
System ten wykorzystywa komputer analogowy, zapewniajcy wprowadzenie star
tujcej rakiety w wizk radaru Rheinland, a nastpnie zapewniajcy jej autom a
tyczne ledzenie. Operator systemu dysponowa ekranem pokazujcym wskazania
z obu radarw i jego zadanie sprowadzao si do naoenia na siebie dwch plamek
- jednej pokazujcej cel, a drugiej pocisk. Przesyanie danych do rakiety (zgodnie
z przyjtymi zaoeniami, do Wasserfalla) zapewnia zmodyfikowany, niekodowany system Kehl/Strassburg, przemianowany na Burgund. Do tego dochodzio
stanowisko dowodzenia baterii oraz nadajnik sygnaw sterujcych (wysyanych
do rakiety), z umieszczon na wysokim maszcie anten dipolow. Stanowiska star
towe baterii rakietowej miay znajdowa si w odlegoci 200 - 500 m od kompleksu
radiolokacyjnego. Z uwagi na wykorzystanie skomplikowanego i drogiego radaru
Mannheim, cay system wci niezbyt nadawa si do masowej produkcji. Dopiero
na przeomie lat 1944/1945 stworzono system nowszej generacji o nazwie Egerland i przed kocem wojny przekazano do bada dwa takie zestawy. Trudno
ustali jednoznacznie, e system byby wprowadzony do produkcji na potrzeby p ro
gramu Vesuv Kammlera (programu stworzenia zintegrowanej, rakietowej obrony
przeciwlotniczej Rzeszy), jednak wszystko na to wskazuje, gdy w istocie nie mia
n alternatywy. Egerland by od podstaw zaprojektowany pod ktem pautoma
tycznego naprowadzania rakiet ziemia - powietrze i wykorzystywa dwa zupenie
s ta n o w i

Jedn z wielkich zalet radaru Jagdschloss A" byta moliwo jego pracy w sieci obejmujcej wikszy obszar
i ewentualnie inne rodki wykrywania. Widoczny na zdjciu modut radaru nosit nazw Landbrieftrger-1
i byt to w istocie interfejs generujcy sygnat, ktry specjalnym kablem mg by przesytany na odlegle nawet
stanowisko dowodzenia. Pozwalao to stworzy w przyszoci pautomatyczny system obrony przeciwlot
niczej, czego prbk stanowi aliancki opis zamieszczony na stronie 159 Nowej prawdy o Wunderwaffe''.

20

nowe typy stacji radiolokacyjnych. W 1944 r. Niemcy wprowadzili do ograniczonej

produkcji seryjnej radary pokadowe zakresu centymetrowego FuG-240 Berlin-S
(otrzymao je 25 myliwcw nocnych Ju-88 G6), a nastpnie Berlin-U. W oparciu
o t sam technologi magnetronow stworzono rwnie awangardowy, naziemny
radar FuMG-76 Marbach, rwnie pracujcy na fali 9 cm i wykorzystujcy wersj
rozwojow tego samego magnetronu. Przed kocem wojny istniay wic trzy typy
niemieckich radarw zakresu centymetrowego: rwnie Berlin i Jagdschloss
-Z. Marbach by wyposaony w znacznie wiksz ni Berlin anten parabolicz
n o rednicy 4,5 m (pod sam koniec wojny powsta jeszcze ulepszony FuMG-77
Marbach-V). Ten mia suy do ledzenia rakiety
Drugi komponent systemu Egerland to rwnie awangardowy, i zreszt rw
nie mao znany, radar z wirujc anten dipolow FuMG-74 Kulmbach. By
on przeznaczony do wykrywania celw i zapewne rwnie do ich ledzenia.
Skuteczny zasig caego systemu by stosunkowo duy i wynosi ok. 50 km (oko
o dwukrotnie przekraczajcy skuteczny zasig rakiety Wasserfall), przy czym
precyzja okrelania pozycji celu wynosia rednio 35 m, co wystarczao do jego
zniszczenia, jako e adunek wybuchowy rakiety mia mas 235 kg, wic do za
pewnienia skutecznoci wystarczyby np. zapalnik zblieniowy - mniejsze typy
rakiet wymagayby zapewne dodatkowej gowicy samonaprowadzajcej... Oprcz
Marbacha i Kulmbacha w skad systemu Egerland wchodziy jeszcze inne

- - - - - .- wm m

w r . a~ j

> .i n

komponenty, w tym system kierowania ogniem, ktry korelowa dane z obu

radarw. W przypadku dwch wspomnianych prototypw systemy kierowania
ogniem zainstalowano w pojazdach (Bedienungswagen-74/76 Bayern), aczkol
wiek w przypadku docelowych systemw bojowych, ktre przeznaczone byyby
gwnie do obrony miast, Bayerny miay by stacjonarne i znajdowayby si
w specjalnie projektowanych bunkrach. Oprcz ekranw' obu radarw' i stanowisk dla kilku onierzy, kluczowym elementem by system synchronizujcy oba
radary i wypracowujcy sygnay naprowadzania. W istocie by to komputer ana
logowy, ktry nosi kryptonim Leonard. System ten zosta stworzony i mia by
produkowany przez koncern AEG.
Pewne zaskoczenie budzi fakt, e w odrnieniu od Wielkiej Brytanii i Stanw
Zjednoczonych, Niemcy nie inw'estow'ali zbytnio w rozwj zapalnikw zblienio
wych. Kilka typw badano i niektre byty dosy udane, jednak najwyraniej by
to sprzt podobnie niedoceniany, jak np. celowniki noktowizyjne, chocia niewt
pliwie znacznie zwikszyby skuteczno rakiet. Chodzi oczywicie o to, e do wy
woania detonacji gowicy nie byoby konieczne bezporednie trafienie i monaby
jakby peniej wykorzysta jej duy promie raenia.
System Egerland by precyzyjniejszy i znacznie odporniejszy na zakcenia
od poprzednika. Wyglda na to, e nie zdy trafi ju do seryjnej produkcji, jed
nak stanowi dowd, e Niemcy mieli nie tylko dziaajce rakiety, ale rwnie, e fi
zycznie istnia niezwykle nowoczesny system radarowy, ktry pozwoliby zamieni
je w realnie skuteczn bro, jako cao bardzo znacznie wyprzedzajc sw epok.
Przy okazji jeszcze raz dowodzi, e mimo dziesiciokrotnie mniejszych inwestycji
w rozwj techniki radarowej, ni w przypadku aliantw, Niemcom udao si dogo
ni ich na tym polu. Poczyli przy tym radary ze swymi niezwykymi osigniciami
w dziedzinie techniki obliczeniowej oraz z technologi pprzewodnikow (chodzi
tu o gowice samonaprow'adzajce, dziaajce w podczerwieni), co cznie daoby
przeom czysto wojskowy, niewtpliwie znacznie bardziej wymierny ni np. w przy
padku rakiety V-2.
Przy okazji powysza sprawa pozwala w nieco nowy sposb spojrze na kry
tycyzm Speera wobec sabotowania programu rozwoju rakiet ziemia - powietrze,
pokazujc, e samo ich istnienie, np. w 1943 roku, niczego w istocie by nie zaatwio!
Potrzebny by zoony i stanowicy jeszcze wiksze wyzwanie ni same rakiety (!),
tystem radarowy i elektroniczny, ktry pozwoliby wykorzysta ich potencja. Bez
niego pene wykorzystanie rakiet na odlegociach kilkunastu, czy nawet 20 - 30
ometrw, byo zwyczajnie niemoliwe. Tym samym wprowadzenie rakiet kieowanych do produkcji przed stworzeniem wspomnianego systemu niewtpliwie
y oby pniej krytykowane jako marnotrawstwo - zapewne podobnie, jak dzisiaj
ceniamy kosztowne forsowanie produkcji V-2! Zreszt, jak ju pisaem wczeniej,
Przypadek V-2 jest podobny take w' tym sensie, e w wypadku poczenia moWosci rakiety balistycznej z zaletami ukadw' precyzyjnego naprowadzania lub
roni masowego raenia, potencja bojowy caoci te wzrsby radykalnie, wic
23

T A JN E P R O |E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

paradoksalnie dopiero wiksze inwestycje w rozwj V-2 pozwoliyby uzasadni jej

istnienie. Inaczej mwic: Hitler od razu powinien traktowa V-2 jako bro precy
zyjn do niszczenia szczeglnie wartociowych celw (konkretnych, duych obiek
tw przemysowych czy portw...) lub jako rodek przenoszenia broni chemicznej
(tabunu czy sarinu), gdy dopiero wtedy rakieta balistyczna stawaa si praw
dziw broni... By to problem, ktry mia niewiele wsplnego z przydatnoci ra
kiety balistycznej dalekiego zasigu jako takiej.
Gwnym ograniczeniem Niemcw, a zwaszcza Hitlera, byo wanie to, e nie
mieli oni tej wspczesnej optyki i (z nielicznymi wyjtkami) nie wyobraali sobie
konsekwencji powizania ze sob rnych przeomw. Tym samym nie byli w stanie
ich wykorzysta. Na stronie 7 Nowej prawdy o Wunderwaffe jest ciekawa uwaga
generaa Eisenhowera, ktry chyba pierwszy to zauway.

24

ARTYLERIA DALEKONONA
Haso zawarte w tytule tego rozdziau dotyczy supercikiej artylerii Trzeciej Rze
szy, to znaczy takiej, ktra charakteryzowaa si dononoci przekraczajc 40
km. Bodcem do stworzenia tego opisu nie bya bynajmniej ch epatowania Czy
telnikw wag supercik jako wartoci sam w sobie, lecz wiadomo tego,
e wbrew obiegowej opinii chodzi o epizod w historii drugiej wojny wiatowej, kt
ry na dobr spraw nigdy nie doczeka si penego omwienia. Mam tu na myli
to, e wielu ludziom, w tym historykom, wydaje si przede wszystkim, e owe po
tne superdziaa byy z jednej strony wyrazem swoistej regresji do czasw pierw
szej wojny wiatowej, czasw symbolizowanych przez Grub Bert, z drugiej za,
e chodzio o manifestacj patologicznej gigantomanii Hitlera. Z pewnoci oba te
zjawiska byy rzeczywiste, jednak ich negatywny wydwik nie powinien przysa
nia nam innych okolicznoci, ktre s mniej znane, a w moim odczuciu s warte
znacznie wikszej uwagi.
Pierwsza z nich, to fakt, e dziaa tego rodzaju stworzone byy nie do rywalizacji
z uzbrojeniem klasycznym (co teza dotyczca aberracji Hitlera jakby sugeruje),
ale do cile okrelonych, dosy specjalistycznych zastosowa - i w tej roli stan
y one na wysokoci zadania. Druga cz biaej plamy to nieznane szerzej dane
dotyczce eksperymentalnych prac badawczo - rozwojowych, ktre przynajmniej
na etapie poligonowym pozwoliy przeksztaci owe dziaa w zupenie now jako,
nadajc im przy tym wszelkie cechy autentycznej awangardy technicznej.
Zacznijmy od symbolu niemieckiej broni tej klasy, to znaczy od dwch dzia
kolejowych kalibru 800 mm, ktrym nadano nazwy Dora i Schwerer Gustav.
Zostay one zaprojektowane przez koncern Kruppa w drugiej poowie lat trzydzie
stych. O ich rekordowym charakterze najlepiej wiadczy masa wasna, ktra wynsia ok. 1350 ton (masa jednego egzemplarza), podczas gdy masa bojowa zbli
a si do 1500 ton. Zgodnie z pierwotnymi planami Wehrmachtu, kolosy te byy
P oznaczone do wykonania wyomu w Linii Maginota, chocia w czasie kampanii
ancuskiej nie byy jeszcze gotowe i nie uyto ich w tej roli. Byy formalnie dziaami
olejowymi, jednak nie nadaway si do uycia bojowego z normalnych linii koleNwych, jecz wymagay ukadania na stanowisku bojowym nowych torw - dwch
25

Monstrualny Ciki Gustav" kalibru 800 mm na poligonie koto Darowa. Musia na cztonkach najwyszych
wadz Rzeszy wywrze wielkie wraenie - a zwaszcza na znanym z gigantomanii Hitlerze. Na zdjciu widzi
my, od lewej: Bormanna (zastpc Hitlera), samego Hitlera i ministra przemystu zbrojeniowego Speera. Ten
ostatni w mundurze Organizacji Todt.

rwnolegych. Laweta spoczywaa na dwch zestawach liczcych po cztery wzki

- cznie 40 osi! Dziaa byy jedynie transportowane, w czciach, normaln ko
lej. Ich m onta zajmowa prawd trzy doby (wedug regulaminu: 54 godziny), an
gaujc do samego montau, rozoenia torowisk, okopania i maskowania wysoko
rozpitymi siatkami okoo 2750 ludzi, czyli z grubsza ekwiwalent dwch brygad!
Dodatkowo w skad ugrupowania wchodziy standardowo a dwa bataliony arty
lerii przeciwlotniczej. Zmontowane dziao miao dugo 47,3 m i szeroko 7,1 m,
co z grubsza odpowiadao wanie dwm rwnolegym torowiskom blisko siebie.
Nawet wysoko dziaa, z opuszczon luf, bya imponujca - 11,6 m - co rwnao
si wysokoci budynku czterokondygnacyjnego. Sama lufa miaa dugo 32,5 m.
W oryginalny sposb rozwizano problem nastaw lufy - w pionie bya ona pod
noszona przy uyciu klasycznej koyski na ou, natomiast w poziomie (azymucie)
obracao si cae dziao, przemieszczajc si w przd lub w ty na ukowatym torze.
Prby prowadzone na pocztku wojny przy uyciu roboczej wersji dziaa
wykazay, e pocisk o masie 7 ton jest w stanie przebi siedmiometrow warstw
betonu zbrojonego, osonitego jeszcze pancerzem stalowym o gruboci jedne
go metra. Od wiosny 1941 r. prby ukoczonych ju dzia prowadzono, jak zreszt
26

j innych cikich dzia kolejowych opisanych w tym rozdziale, na poligonie koo

parowa (Rugenwalde) na Pomorzu. Tam te zaprezentowano Hitlerowi ulepszony
pocisk o masie a 11 ton, to znaczy ciszy od jakiejkolwiek bomby zastosowanej
tej wojnie. Hitler by pod takim wraeniem, e zada utrzymania faktu istnienia
takiej amunicji w najcilejszej tajemnicy i miaa ona by stosowana tylko w wyjt
kowych wypadkach, po wydaniu przez niego osobistego rozkazu! By moe Hitler
sam zapomnia pniej o takiej opcji, bo wyglda na to, e amunicja ta nigdy nie
zostaa zastosowana na polu walki. Jak wida, chodzio o stworzenie broni bardzo
specjalistycznej - miaa ona obraca w py wszelkie znane wwczas fortyfikacje,
a talach, ktrych nie mona byoby przeama innymi metodami, byo przecie
wtedy bardzo niewiele. Waciwie mona byo mwi o kilku zaledwie celach w ca
ej Europie, zwaszcza po pokonaniu Francji. W zwizku z tym duym problemem
nie bya nawet niewielka szybkostrzelno, ktra wynosia normalnie 14 strzaw...
na dzie. Zaadowanie jednego pocisku i adunku miotajcego zajmowao standar
dowo do 45 minut. Stosowano pociski burzce o dononoci 37 - 38 km i przeciw
pancerne o dononoci rzeczywistej 48 km, chocia jako zasig skuteczny podawa
no 39 km w obu przypadkach.
Debiut bojowy przypad na pierwszego z tych superkolosw - na Cikiego
Gustawa. Bya to przysowiowa prba prawdy, z ktrej niezwyka, kosztujca kilka
milionw marek konstrukcja wysza jednak zwycisko (Krupp i w tym przypadku
zachowa wierno tradycji i pierwszy egzemplarz wykona za darmo, za drugi poli
czy jednak siedem milionw marek, wic poniewa byy w sumie tylko dwa, naley
raczej podzieli ow sum na dwa, jeli chcemy ustali warto dziaa). W lutym
1942 roku Gustaw, wraz z caym skadem kolejowym, wyruszy na front wschod
ni, w stron Krymu. Nawiasem mwic, skad wiozcy samo dziao liczy 25 wago
nw, a caa kolumna miaa dugo 1,5 km. Byo to zwizane z cikimi walkami
o Krym, gdzie znajdowaa si nie tylko synna Twierdza Sewastopolska, ale i cay

(tczvnrer Gustav na froncie wschodnim. Warte uwagi s cztery rwnolege tory kolejowe, tworzce tuk
si po nich 80 kot!) oraz rozpite wysoko specjalne siatki maskujce.

27

T A JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

Budowa stanowiska dziaa 406 mm.

szereg innych, silnie umocnionych obiektw, w tym podziemnych - a nawet jeden

podmorski.
Gustaw dotar na pwysep Pieriekop w marcu 1942 r. Zbudowano w tym celu
specjalne odgazienie linii symferopolskiej o dugoci 16 km (!), na kocu ktrego
uoono cztery ukowate zespoy torw, majce stanowi alternatywne stanowiska
bojowe. Do tego dochodziy oddzielne tory dla cikich dwigw kolejowych, przy
uyciu ktrych dziao montowano. Nieco pniej Gustawa przebazowano w zwiz
ku z obleniem samej Twierdzy Sewastopolskiej. Bya to zasadnicza faza uycia bojo
wego, rozpoczta 5 czerwca 1942 r. Ostrzeliwano pocztkowo stanowiska radzieckich
cikich dzia nadbrzenych (8 pociskw) i Fort Stalina (6 sztuk), a 6 czerwca Fort
Mootowa (7 szt.). Na wspomniany dzie przypad te pierwszy spektakularny sukces.
Dziewi pociskw wystrzelono w stron celu uwaanego za niemal strategiczny. By
nim gwny radziecki schron amunicyjny zaopatrujcy cay rejon umocniony - by
to w istocie obiekt podziemny znajdujcy si czciowo pod dnem zatoki Siewiernaja - 30 m pod dnem (!), dodatkowo jego strop stanowia a dziesiciometrowa
warstwa elbetu. Dziwnym trafem jeden z pociskw Gustawa przebi si przez te
30 metrw i trafi bezporednio we wspomniany strop. Cay obiekt zosta cakowicie
zniszczony, co byo oczywicie wielkim ciosem dla obrocw. Ten jeden pocisk po
wanie wpyn zatem na przebieg caej kampanii krymskiej i zapewne on sam zwrci
koszty poniesione na budow obu wspomnianych dzia. Do 17 czerwca ostrzeliwano
jeszcze wiele fortw, jednak rwnie spektakularnego sukcesu nigdy ju nie odnoto
wano. Ogem wystrzelono do tego czasu 48 pociskw 800 mm, co po doliczeniu ok.
28

A R T Y L E R IA D A L E K O N O S N A

250 strzaw oddanych koo Darowa, cakowicie zuyo luf Gustawa. Zaoono luf
opasow (bya tylko jedna), po czym przebazowano Gustawa w rejon Leningradu,
gdzie w odlegoci 30 km od miasta, koo stacji Tajzy, przygotowano nowe stanowi
ska bojowe. Plan uycia dziaa w tej roli zosta jednak odwoany, zapewne w zwizku
z jego oglnym zuyciem, po czym odesano je do Rzeszy na remont. Nic nie wska
zuje na to, aby dziao to wrcio do suby liniowej. Zostao zniszczone przez samych
yjiemcw w kwietniu 1945 r.
Jego bliniak - Dora, by przygotowywany do ostrzau Stalingradu, w poblie
ktrego dotar w poowie sierpnia 1942 r., jednak groba okrenia miasta sprawia,
e Dor wycofano przed oddaniem pierwszego strzau. Nie ma adnych pewnych
danych dotyczcych jej uycia bojowego w ogle. Wyglda na to, e dziao to do
trwao do koca wojny - zostao zdobyte przez wojska amerykaskie. By moe
byo ono przedtem wykorzystywane do rnych prb i bada, jako e rozwijano
plan modernizacji tej konstrukcji. Rozwaano wyduenie lufy do a 84 metrw
i zastosowanie pociskw z napdem rakietowym, co miao zwikszy donono
do ok. 150 km i umoliwi ostrza poudniowo - wschodniej czci Wielkiej Bry
tanii, a by moe nawet Londynu. Plany te nie zostay oczywicie zrealizowane.
W zwizku z tym oba dziaa 800 mm odegray si rzeczy niewielk rol - w istocie
zostay wyprodukowane w momencie, gdy przesta istnie cel, ktry traktowano
jako gwny w fazie projektowania. Warto przy ich ocenie wzi pod uwag fakt,
e donono w ich przypadku traktowano jako drugorzdny parametr - najwyra
niej chodzio bardziej o mas i przebijalno pociskw.
Oczywicie Niemcy mieli i inne cikie dziaa kolejowe, jednak warto wspomnie
take o gigantach stacjonarnych - o najwikszych tego rodzaju dziaach w caej hi
storii. Tym bardziej, e s one jakby zapomniane... Mowa o bateriach kalibru 406
mm pierwotnie przeznaczonych dla tzw. pancernikw typu H, ktrych ostatecz
nie nie zwodowano. Kady z nich mia otrzyma osiem takich dzia. Plan ich bu
dowy zatwierdzono, jako
Plan Z, w styczniu 1939
r., jednak jeszcze w pa
dzierniku tego roku zosta
on anulowany, zamiast
tego postanowiono skon
centrowa si na okrtach
podwodnych. Elementy
kadubw pocito, jednak
wprowadzone w midzy
czasie do produkcji dziaa
postanowiono wykorzy
sta na ldzie.
Byy to dziaa dosy
nowoczesne, o wysokich
29

T A JN E P R O JE K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

osigach. Pomimo o wiele mniejszego kalibru, ni w przypadku typu opisanego po

wyej, donono przy strzelaniu standardow amunicj wynosia od 42,8 do 56
km, przy czym celno bya stosunkowo wysoka. Pociski miay wprawdzie mas
tylko od 600 do ok. 1020 kg, jednak przy ewentualnym porwnaniu z Dor
naley chociaby uwzgldnia szybkostrzelno, ktra w tym przypadku wynosia
do siedmiu strzaw na minut.
Dziaa te warte s uwagi m idzy innym i dlatego, e po rezygnacji z budowy
pancernikw ich gwn baz mia sta si Hel. Wprawdzie na pancernikach dziaa
te m iay by umieszczane w wieach dwudziaowych i jedn tak wie nawet
wykonano w caoci, w zwizku z czym dziaa istniay w wersjach adowanych
z prawej lub z lewej strony, jednak wiey tej nie wykorzystano i wszystkie faktycznie
zamontowane wiee ldowe byy jednodziaowe. Oglnie dziaa te znane byy jako
40 cm K(E) Adolf. W 1940 r. postanowiono trzy z nich wykorzysta do obrony
rejonu Zatoki Gdaskiej od strony morza, instalujc je na terenie byej bazy polskiej
na Helu (ciekawostk stanowi fakt, e nasze wojsko take planowao budow cikich
baterii brzegowych w tym rejonie, przed wojn, z wykorzystaniem francuskich dzia
Schneidera kalibru 305 mm, a wic znacznie lejszych, a pomimo tego z planu zrezy
gnowano uznajc, e wilgotne
helskie piaski nie utrzymaj tak
masywnej konstrukcji).
Ta helska bateria otrzyma
a nazw Schlezwig-Holstein,
a jej gwnym celem bya oczy
wicie obrona baz i stoczni w re
jonie Zatoki Gdaskiej. Oprcz
samych stanowisk bojowych,
wybudowano obiekty koszaro
we, bunkry amunicyjne i szereg
innych obiektw, w tym wie
obserwacyjn o wysokoci rw
nej wysokoci dziesiciopitrowego budynku, ktra zreszt
stoi do dzisiaj i przy dobrej po
godzie mona podziwia z niej
spor cz Batyku. Obecnie,
wraz ze stanowiskiem jednego
z dzia, jest to cz helskiego
Muzeum Obrony Wybrzea.
Dziaa Adolf zabudowano
w nowych, zaprojektowanych
od podstaw wieach o masie
Niemieckie dziato kolejowe K-12 kalibru 210 mm.
po ok. 400 ton, Z pancerzami
30

A R T Y L E R IA D A L E K O N O S N A

Cikie dziao kolejowe Siegfried" kalibru 380 mm.

o gruboci 50 mm. Masa samego dziaa wynosia 160 ton, z czego na luf o dugo
ci 21,1 m przypadao 15,8 tony. Standardowe pociski burzce miay dugo prawie
dwch metrw i mas nieco przekraczajc 1000 kg - masy poszczeglnych pociskw
nieco si rniy ze wzgldu na niedokadnoci odleww i masy te wybijano na korpu
sach, aby mona byo uwzgldnia je w nastawach dzia. Taka standardowa amunicja
zapewniaa donono 42,8 km, jednak istniay te pociski odchudzone, o masie
600 kg, dziki ktrym donono wzrastaa a do 56 km. Kade dziao miao obsug
liczc 68 onierzy, z czego w wiey podczas strzela znajdowao si 20.
Pod koniec 1941 r., z uwagi na zmian priorytetw wojennych, trzy dziaa z Helu
postanowiono przebazowa na wybrzee Francji, gdzie zbudowano dla nich nowe,
silnie umocnione stanowiska bojowe - oba dziaa widoczne na okadce, to dzia
a tego typu, stanowice cz Wau Atlantyckiego. Tworzyy one bateri Lindemann nazwan tak na cze dowdcy pancernika Bismarck, ktry poleg za
ledwie kilkanacie kilometrw od miejsca dyslokacji tej baterii. Dziaa tej baterii
broniy najwszej czci kanau La Manche, gdzie oczywicie ewentualny desant
byby najatwiejszy. Superdziaa miay niebezpieczestwo takie zmniejszy... Nie
tylko dlatego, e mogy sia prawdziwe spustoszenie na morzu, ale dziki wspo
mnianym pociskom o zwikszonej dononoci mogy take dosign brytyjskiego
rzegu Kanau, praktycznie eliminujc t cz wybrzea jako rejon wyjcia floty in
wazyjnej. Przy okazji stanowiy te rygiel, skutecznie blokujcy aliantom eglug
anaem. Sporadycznie bateria Lindemann ostrzeliwaa zreszt rejon Dover, po
^ronie brytyjskiej. Byy to wtedy najcisze dziaa bazowania ldowego na wiecie.
rey dziaa o numerach fabrycznych 6, 7 i 10 zainstalowano z kolei w roku 1943
czerWe^ ' na wysP*e bngeloy, gdzie broniy podejcia do bazy w Narviku. Na
Sc 8er>eraa Dietla, ktry wsawi si w walkach o Narvik, bateria ta otrzymaa
s t a d Cztery pozostae rwnie trafiy w 1943 r. do Norwegii, na pwysep Harzn '
stay ^ czci wikszego systemu fortyfikacji brzegowych. Jak wida
sue yZsze8 zestawienia, ogem wykorzystano 10 dzia, cho numeracja seryjna
gdy U'|e i5tnienie ^ sztuk. By moe pozostae dwa wykorzystywano do prb - ninie uc*ao si tego jednoznacznie wyjani.
31

t a jn e p r o je k t y t r z e c ie j r z e s :

Zarwno dziaa Dora, jak i 406-milimetrowe Adolfy mona potraktowa

jako wyraz trendu polegajcego na zapewnianiu duego zasigu i duego potencja
u bojowego poprzez forsowanie dzia o moliwie duym kalibrze. Innymi sowy
byo to jakby rozwinicie kierunku sprawdzonego w pierwszej wojnie wiatowej.
Najlepiej trend ten ilustruje jednak cikie dziao kolejowe Siegfried kalibru 380
mm , gdy stanowio ono rozwinicie dziaa z poprzedniej wojny o takim samym
kalibrze. Zbudowano ich tylko cztery, w zwizku z czym Siegfriedy nie s zbyt
dobrze znane, jednak warto zapozna si z ich charakterystykami, gdy ilustruj
one jakby kulminacj zasadniczego trendu.
Dziaa te zaprojektowano w zakadach Kruppa w pierwszych latach wojny, pier
wotnie dla pancernikw typu Bismarck, jednak poczwszy od roku 1941 nadmia
rowe cztery egzemplarze zabudowano na podwoziach kolejowych. Kade charak
teryzowao si mas 286 ton i dugoci 31,3 m, lufa miaa dugo 18,4 m, czyli
48,4 kalibra. Spoczywao ono na dwch wzkach omioosiowych i podobnie jak
w przypadku Dory naprowadzanie w poziomie realizowano przez ruch caego
dziaa na torze tworzcym uk. Alternatywnie stosowano stanowiska stacjonarne,
w ktrych dziao spoczywao na torze koowym. Standardowy pocisk burzcy (wy
stpujcy w dwch odmianach, ale o niemal identycznych parametrach) way 800
kg i zapewnia donono 42 km. Na jego bazie skonstruowano pocisk przeciw
pancerny z adunkiem wybuchowym, o takim samym zasigu. Istniay te pociski
burzce o zmniejszonej do 495 kg masie, zawierajce tylko 69 kg materiau wybu
chowego, ktrych donono bya wiksza - 55,7 km.
Zakadajc, e gwnym celem budowy supercikich dzia bya zdolno raenia
odlegych celw, mona dokona wstpnego podsumowania. Najwiksz dononoci
z wymienionych konstrukcji charakteryzoway si dziaa 380 mm i 406 mm - i bya
ona bardzo podobna (odpowiednio 55,7 i 56 km przy strzelaniu lejszymi pociskami,
ktrych masy te byy podobne - odpowiednio 495 i 600 kg). Donono przy strzelaniu
typow amunicj wynosia w obu przypadkach ok. 42 km. Gigantyczna Dora cha
rakteryzowaa si podobn dononoci (38 - 48 km), korzyci uzyskiwan kosztem
ogromnego kosztu dziaa i innych wad bya jedynie z grubsza dziesiciokrotnie wiksza
masa pocisku, uzasadniana, jak wspomniano, bardzo specyficznym jego przeznacze
niem. Opisany ostrza podziemnego magazynu amunicji w rejonie zatoki Siewiernaja
pokaza, e pocisk przeciwpancerny by w stanie przebi si nie tylko przez wod, ale
nawet tracc na to cz energii kinetycznej pokona jeszcze 30 metrw ziemi i skay
czyli z grubsza dziesi piter. Wszystkie opisane powyej typy dzia w istocie charak
teryzoway si podobnymi ograniczeniami i po porwnaniu kilku typw wida, e by)
to ograniczenia trudne do pokonania. Maksymalna donono dzia o takiej konstruk
cji bya na poziomie 50 km, co umoliwiao ostrza szczeglnie umocnionych obiektv
na bezporednim zapleczu frontu, ale ju o dalszym zapleczu, czy miastach brytyjskie!
nie mogo by mowy. Dziaa te reprezentoway pewien kanon.
Warto jednak pamita, e wielotorowo prbowano stworzy konstrukcje opartf
na innych zaoeniach, ktre miay da moliwo pokonania tych ogranicze i tyrf
32

A RTYLERIA D ALEKO N O N A

samym uczyni z dzia

cikich bro ju nie
tyle taktyczn, co ra
czej operacyjn. Naj
bardziej znan prb
tego rodzaju byy pra
ce nad tzw. dziaem
wielokomorowym (V3, opisanym w Nowej
prawdzie o Wunderwaffe), ktre rni
o si od klasycznych
konstrukcji posiada
niem oprcz norm al
nej komory nabojo
Nietypowe niemieckie dziato kolejowe kalibru 274 mm z namalowan
wej,
kilkudziesiciu
na burcie nazw Breslau, na lufie ktrego widowiskowo prezentuje si
22 onierzy US Army (zdjcie wykonane kolo miejscowoci Rentwertshau- dodatkowych kom r
sen). Byto to przejte dziato francuskie, ktre nie do, e pamitao sub na adunki procho
na froncie pierwszej wojny wiatowej, to jeszcze sigao swymi korzeniami
dziewitnastowiecznego planu przezbrojenia francuskiej floty - pierwotnie we, ktre znajdowa
miao by bowiem dziaem okrtowym.
y si po bokach lufy
i umieszczony w nich
proch mia ulega zaponowi w miar przemieszczania si pocisku. Chodzio nie
tyle o maksymalne zwikszenie cinienia gazw w lufie, co o utrzymanie tego wy
sokiego cinienia na stabilnym poziomie przez duszy czas, jako e lufa miaa by
rekordowo duga. Finalna wersja dziaa zawieraa a 64 (!) boczne komory procho
we, po 32 z kadej strony. W przypadku V-3 liczono na donono rzdu 160 km,
co umoliwioby ostrza Londynu z planowanej dziaobitni znajdujcej si w p
nocnej czci francuskiego wybrzea. Koncepcja ta byaby ciekawa, gdyby chodzio
o rozwizanie czysto badawcze, jednak jako bro bojowa okazaa si ona chybion.
Nie tylko dlatego, e, jak si okazao w trakcie prbnych strzela, nierealne byo
wytrzymanie przez luf zaoonego cinienia, ale te z innych powodw. Dziao
miao kaliber zaledwie 150 mm, wic nawet przy zaoeniu umieszczenia 25 sztuk
w dziaobitni, sia raenia pociskw tego kalibru byaby dosy ograniczona. Dodatwo zapewnienie im bardzo duej jak na wczesne czasy prdkoci wylotowej rzu 1500 m/s wymagao zastosowania pociskw podkalibrowych. To z kolei jeszcze
ardziej ograniczao ich si wybuchu. Pierwotnie pociski miay mie mas 140 kg,
CZego na materia wybuchowy przypadao 25 kg, w 1943 r. zaprojektowano lejsze
Pciski o masie 80 kg. Pomimo tak wielu powice technicznych i przewidywa
n o olbrzymich kosztw caego programu, param etry jakie oferowaa nowatorskacz iCel3cia dalece odbiegay od pierwotnych z^e i pociski nigdy nie przekroy*y dononoci 100 km. Innymi' s<
dobn donono uzyskanoby
ez samo ulepszenie amunici/tn
i wikszego kalibru - o jakie
33

IA J N

P K U ffc K lT

I K C U

C ;K

.V

ulepszenia chodzi, o tym nieco dalej.

Tak czy inaczej, koncepcja re
prezentowana przez V-3 okazaa
si lep uliczk w rozwoju dzia
dalekononych. Pomimo tego
V-3 zasuguje na pewn uwag...
Jego cechy wymagay zastosowa
nia pociskw podkalibrowych.
W przypadku tak dugich poci
skw (w pierwotnej wersji dugo
przekraczaa dwa metry przy red
nicy korpusu 100 mm) nie mogy
by one stabilizowane w locie ob
rotowo, niezalenie od tego gwint
lufy zarwno znaczco zmniej
szaby opory przetaczania poci
sku, jak i ogranicza jej ywotno.
W zwizku z tym ju wiosn 1943
r. dopracowano zagadnienie dzia
a gadkolufowego, jak i przede
wszystkim temat pociskw pod Dziato K-5 kalibru 280 mm w momencie strzau. Zaskakujco
kalibrowych stabilizowanych brze- kwieciste" rozproszenie dymu nie wiadczyo o obecnoci
wylotowego z piercieniem otworw (bo takowego
chwowo z odrzucanym saboteni hamulca
nie byo), lecz o gbokich bruzdach gwintu - o gbokoci
(elementem centrujcym pocisk do 10 mm. Na pierwszym planie wida dna, zuytych zapew
w lufie, nie przyspiesza on jednak ne. usek. Pomimo umiarkowanego kalibru jak na niemieckie
dziaa kolejowe, typ ten byt wyjtkowo udany i mg poszczy
pocisku, gdy temu suy oddziel ci si najwiksz dononoci.
ny tok znajdujcy si za pociskiem
i odrzucany po strzale). Ten aspekt
prac okaza si pniej wany i zapewne jako jedyny da pniej pewne korzyci:
oczywicie ju przy projektowaniu innych dzia.
Amerykaskie i brytyjskie archiwa wywiadowcze zawieraj cakiem sporo mel
dunkw o jeszcze jednej drodze, jak wedug tych dokumentw mieli Niemcy po
dy. Mowa w nich o dalekononych dziaach elektromagnetycznych. Zostay one
wprawdzie krtko opisane w Nowej prawdzie o Wunderwaffe, jednak nie kadj
j czyta i z uwagi na kontekst pozwol sobie powtrzy krtki fragment. Oto parf
przykadw z zasobw amerykaskiego archiwum NARA:
7 lutego 1944.
Kady pocisk na wzku pokonuje tunel o dugoci okoo 3 kilometrw (obudowan)
betonem). Jego przyspieszanie zapewnia system elektromagnetyczny. Moc niezbdni
do wystrzelenia pocisku to 7000 k W (7 M W ) i jest zwikszana do 10.000 kW. Wyoi
tunelu jest nachylony pod ktem 50. Wbrew wszystkiemu, co mwilimy wczenie)

o0c isk przyspieszany jest wraz z pojemnikiem [tzw. sabotem - przypis I.W.], ktry
0ddziela si? d pocisku dopiero po wystrzeleniu. Dochodzi do wielu wypadkw i awarii,
s p o w o d o w a n y c h polami magnetycznymi tworzcymi si w tunelu. rednica pocisku:
650 [mm]
Inny opis takiego dziaa:
11 lutego 1944
Z rozmw przeprowadzonych w Moissac z robotnikami wynika, e na caym wy
brzeu od przyldka Hague do Frouville powstaj betonowe platformy, zwizane
z artyleri dalekiego zasigu. Wedug jednego z robotnikw, ktry wydawa si by
brygadzist lub majstrem, platformy te maj powierzchni po ok. 100 m2, pod nimi
znajduj si wzmocnione schrony (3 lub 4), gdzie ma by ulokowana amunicja, sta
nowiska dowodzenia, a w przypadku najwikszych, prawdopodobnie rwnie grupa
elektroartyleryjska [w oryginale - electroguns group - przypis I.W.], gdy chodzi
o dziao elektryczne, zdolne do ostrzeliwania angielskiego wybrzea i znaczcego ob
szaru wgbi ldu (...). Ocenia si, e strop kadego schronu stanowi warstwa elbe
tonu o gruboci 6,5 m.
24 lutego 1944
Powstaj obawy w zwizku z projektowanym [nowym] dziaem, adowanym i strze
lajcym elektrycznie. Jego lufa ma dugo 48 metrw. Wystrzeliwuje ono pocisk o red
nicy od 30 do 35 centymetrw, dugoci 4 metrw i masie 450 kg. Zasig: 240 km.
Nigdy nie udao si odnale jakichkolwiek pozostaoci tego rodzaju dzia
(w kadym razie nic o tym nie wiadomo), wic raczej trzeba opisy te potraktowa
jako swoiste ciekawostki. Pomimo tego trzeba zaznaczy, e kryje si za nimi pewne
ziarno prawdy. W roku 1946 poczony komitet analityczny alianckich sub wy
wiadowczych (CIOS) opublikowa bowiem obszerny raport opisujcy dziaalno
specjalnej firmy powoanej do ycia wycznie w celu realizowania prac nad dzia
ami elektromagnetycznymi. Nosia ona nazw Gesellschaft fr Gertebau i stwo
rzya m.in. udane dziako dowiadczalne strzelajce pociskami o masie 6,5 kg,

4,atOKt:

na froncie zachodnim.

ktre osigay prdko ok. 2000 m /s (z uwagi na brak klasycznej lufy o okrgym
przekroju, trudno tu mwi o kalibrze). Prace te zdecydowanie reprezentoway naj
wyszy poziom na wiecie, m.in. stworzono szeciodziaowy, zintegrowany (po
czony krtkimi kablami) zesp dzia przeciwlotniczych tego rodzaju (czyli bateri)
ze wsplnym systemem zasilajcym, ktry jednak way a 450 ton. W sumie by
to peny skad kolejowy. A przecie chodzio o kilka dzia, ktre nawet nie byy od
powiednikiem dzia 88 mm. Same kable do tego zespou wayy kilka ton. Nie mo
na wic wykluczy samej, technicznej moliwoci zbudowania dzia dalekosinych
tego rodzaju w Niemczech, jednak stworzenie funkcjonujcej dziaobitni do wiosny
1944 r. wydaje si nierealne. Zapewne byoby to przedsiwzicie na tyle monstrual
ne, e nie daoby si go ukry. Opisaem jednak ten nieznany epizod w rozwoju ar
tylerii, jako e pokazuje on, i Niemcy przynajmniej myleli o obejciu przedstawio
nych wczeniej ogranicze i w taki sposb. Oba kierunki wymienione jako ostatnie
- dziao wielokomorowe i dziao elektromagnetyczne - okazay si technicznie zbyt
trudne do realizacji (bo nie niemoliwe, jako e dzisiaj pociski podkalibrowe wy
strzeliwane ze znacznie mniejszych dzia czogowych osigaj wiksze prdkoci,
ni zaoone w projekcie V-3).
Te dwa kierunki nie miay wic znaczenia praktycznego, jednak istniaa jeszcze
jedna droga, ktrej wyrazem byy prace zwizane z najciekawszym moim zdaniem
niemieckim dziaem dalekononym - kolejowym K-5. Miao ono kaliber tylko
280 mm (faktycznie ok. 283 mm, nie liczc bruzd), jednak sugerowanie si kali
brem nie jest mimo wszystko najlepszym pomysem w jego przypadku. Pod wie
loma wzgldami dziao to mogo bowiem konkurowa ze znacznie ciszymi od
powiednikami. Wprawdzie masa pocisku bya nieporwnywalna - standardowego

Dziao K-5 w czasie wojny, w specjalnym schronie betonowym.

36

755 5 kg ' jednak dziao mogo ich wystrzeli do pitnastu na godzin. Teoretycznie
bkostrzelno w peni kompensowaa wic zmniejszon mas pociskw, w po
gnaniu z dziaami 380 i 406 mm. Z tego punktu widzenia dziao K-5 mona
wjc uzna za konkurencyjne, przy znacznie mniejszych wymogach trakcyjnych,
bsudze i kosztach. Miao ono jednak take niezaprzeczaln przewag nad nimi
przy strzelaniu wspomnian powyej amunicj standardow donono -wyno
sia a 62,4 km. Warto to zapamita. Prdko wylotowa tych pociskw' wynosia
za 1120 m/s. Tak dobre parametry zaskakuj zwaszcza, gdy uwzgldnimy fakt,
e opracowanie dziaa rozpoczto w 1934 roku i formalnie zakoczono dwa lata
pniej, gdy pierwszy egzemplarz trafi do Darowa.
Kolejna zaleta to liczba wyprodukowanych dzia - byo ich 25. Masa komplet
nego dziaa wynosia 218 ton, a dugo: 30 m w pooeniu transportowym i 32 m
w bojowym. Osiem dzia wykorzystywano na froncie zachodnim od czerwca 1944 r.
do koca wojny, z duym powodzeniem. Dwa, o nazwach Robert i Leopold day
si aliantom we znaki we Woszech i bardziej znane s pod ich nazwami nieoficjal
nymi - Anzio Annie i Anzio Express. Wpady one w rce Amerykanw, ktrzy
przewieli je do USA (Leopold istnieje do dzisiaj i jest wystawiany w Aberdeen,
w stanie Maryland).
Jest jednak co, co wyrnia dziaa K-5 znacznie bardziej ni podane powyej
parametry. S to rezultaty szeregu mao znanych projektw badawczych z nimi
zwizanych. Wprawdzie pewne aspekty tych dziaa opisaem ju w Nowej praw
dzie o Wunderwaffe, jednak pozwol sobie tu na krtkie ich powtrzenie, gdy
mimo wszystko trudno traktowa rne zagadnienia bdce tematem tego rozdzia
u w oderwaniu od siebie.
Prace te reprezentoway trzeci drog do radykalnego zwikszenia dononoci
cikiej artylerii niemieckiej - i jedyn, o ktrej m ona powiedzie, e zostaa
uwieczona sukcesem (druga droga to dziao wielokomorowe, trzecia to elektro
magnetyczne). Nie by to wprawdzie sukces peny, bo nie znalaz odbicia na polu
walki, pomimo tego przeskok jakociowy by jednak olbrzymi. Droga ta polegaa
na poczeniu i tak rekordowej dononoci z radykalnie nowymi rodzajami amunicji,
lerwszym krokiem byo skonstruowanie i skierowanie do produkcji pociskw
P alibrowych stabilizowanych w locie brzechwowo, z odrzucanym po opuszcze
niu ufy sabotem. W oglnych zarysach przypominay one pociski do V-3, cho
dok ,teryZ0Way
mniejszym wydueniem i oczywicie wiksz mas (niestety
am a. n *e n*e znan, ale zapewne przekraczajc 100 kg). Zastosowanie takiej
koc01^ W^m aSa^ rozwiercenia przewodu lufy w celu usunicia bruzd (o gbodzia k 7
mm W rznych egzemplarzach!). Zabiegom takim poddano dwa
GlatD p ^ ^ 1"^
wynosi teraz 310 mm. Ich oznaczenie zmieniono na K-5
PrZeci ,^0^nae jak analogiczne pociski do V-3 i do elektromagnetycznych armat
dpo"IW tn *ezych> sam pocisk zosta opracowany w Peenemunde, gdy tam bya
aer0(^Vle<^nia infrastruktura badawcza, a zwaszcza najlepszy naddwikowy tunel
ynamiczny na wiecie. Obecnie pocisk ten znany jest jako Peenem under

A R T Y L E R fA D A L E K N O S N A

Pfeilgeschoss (Pfeil to strzaa, Geschoss to pocisk). Zasig, jaki on osiga, byj

wprost rewelacyjny, zwaszcza w porwnaniu z technicznie m ocno niepewny^
i ogrom nie skomplikowanym dziaem V-3. Wynosi on 160 km! Istniaa wic
moliwo ostrzau Londynu z terytorium Francji.
Pod koniec wojny stw orzono jeszcze inny pocisk. By on penokalibrowy
za to otrzyma dodatkowy napd rakietowy. W jego przypadku donono wynosiy
86,5 km.
Najwikszym, najciekawszym osigniciem byo jednak co zupenie innego. Ja^
napisaem w Nowej prawdzie o Wunderwaffe (gdzie jest peen wykaz rde doty.
czcych tego zagadnienia), jednym z mao znanych zagadnie badawczych, z jakimi
wizano w Trzeciej Rzeszy due nadzieje, by napd strumieniowy. By on traktowany
w kontekcie lotniczym zarwno jako substytut napdw dotychczasowych oraz jako
napd odrzutowy dla myliwcw naddwikowych, ale mylano i o cakiem innych
zastosowaniach. Z uwagi na prostot budowy, jedno z waniejszych miejsc zajmowa
napd dla pociskw artylerii lufowej duego kalibru. Autorem przeomu majcego
wpyw na rozwj artylerii dalekononej by dr Wolf Trom m sdorf, zatrudniony
bezporednio przez Urzd Uzbrojenia Wojsk Ldowych (Heereswaffenamt). Jego
dokonania zostay szeroko opisane w Nowej prawdzie o Wunderwaffe, jednak dla
tych, ktrzy tej ksiki nie czytali przygotowaem krtkie podsumowanie.
Od 1943 r. Trom m sdorf zaprojektowa szereg pociskw do dzia - kalibru 105
m m (typ E-2), 122 mm (E-3, prawdopodobnie wystrzeliwany ze zdobycznej armaty
radzieckiej) oraz najbardziej udany E-4 kalibru 150 mm. W sumie do koca wojny
wystrzelono ich na poligonie ok. 260, w tym 40 kalibru 150 mm (20 w 1944 r. i 2t
jednego dnia, 1 IV 1945 r.). W szystkie obarczone byy
istotnym ograniczeniem , m ianow icie dugo silniki
strumieniowego nie moga by mniejsza ni ok. 3 kalibry
z kolei poniewa byy one w locie stabilizowane obrotowa
nie mogy by znaczco dusze. W efekcie nie byo szani
na to, e pocisk oprcz napdu bdzie posiada znaczcj
adunek bojowy'. Rwnie w eksperymentalnym pociski'
C-2 kalibru 210 mm nie udao si zm ieci adnegc
adunku bojowego (byy one przeznaczone dla dzia kole
jowych K-12). Wspomniane powyej pociski z zaoeni!
m iay wic charakter wycznie badawczy. W zwizki
z tym Trommsdorf doszed do wniosku, e minimalnyn
kalibrem uytecznym z wojskowego punktu widze!
bdzie 280 mm, oprcz tego rozpocz projektowani'
pociskw m odzierzow ych z takim napdem , ktn
mogy by dusze (byy stabilizowane brzechwowo). T'
ostatnie prawdopodobnie nie opuciy deski krelarskie]
Pomim o tych ogranicze, prby pociskw kalibri
Standardowy pocisk 280 mm
150
m m , o dugoci 635 m m , przebiegay bardz<
do dziata K-5.
38

lnie- Pocisk wykorzystywa samozapalny, nietypow y m ateria p dny P jj r dwusiarczku wgla. Jego zbiornikiem by rdze pocisku, z ktrego paliwo
rZ toczone-----do kom ory spalania przez 160 miniaturowych dysz,, rpod
uot10
-~ wpywem
r-j
nia prochowego generatora gazowego. W czasie strzau piercieniowa dysza
z a m k n i t a denkiem , ktre odpadao w trakcie lotu. Dysze (wtryskiwacze)
bya
kolei uszczelnione warstw folii, ktra ulegaa rozerwaniu po uruchomieniu
by*yeratora prochowego. Wystrzeliwano zarwno pociski z napdem , jak i, dla
R w nania analogiczne, w ktrych zamiast paliwa znajdowaa si woda. Na tej
^odstawie okrelono, e wacy 28 kg pocisk E-4 generowa cig na poziomie a
400 kg, co byo wielkim sukcesem. Spalanie paliwa trwao 3,2 sekundy i w tym czasie
ocisk przyspiesza od pocztkowej prdkoci 940 m/s do 1460 m/s, czyli 4,5 Macha.
^ Po tym Trommsdorf przystpi do projektowania pierwszego pocisku, ktry mg
przenosi materia wybuchowy - typu C-3 kalibru 280 mm. By on przeznaczony
do armaty K-5. I w jego przypadku wszystkie istotne elem enty znajdoway si
w rdzeniu, przy czym materia pdny zajmowa ponad 2/3 objtoci, a w przedniej
czci umieszczony by adunek wybuchowy i zapalnik. Ilo dysz - wtryskiwaczy
zwikszono do 480. Dugo C-3 wynosia 1,35 m, a masa z penym zbiornikiem
paliwa i z adunkiem wybuchowym: 170 kg. Wyniki jego prb przekroczyy najbar
dziej fantastyczne oczekiwania: napd C-3 generowa cig na poziomie dwch ton
i w cigu kilku sekund zwiksza prdko lotu z 1220 m /s do a 1860 m/s, czyli
ponad 5,5 Macha! Z niepenym zbiornikiem paliwa (!) donono dochodzia do 350
km, czyli nawet wtedy bya ponad dwukrotnie wiksza ni planowana, a nigdy nie
osignita, donono dziaa wielokomorowego V-3. W jednej z analiz technicznych,
sporzdzonej de facto przez powoany gwnie w tym celu instytut (polski Gwny
Instytut Mechaniki) podano krtko po wojnie, e pocisk ten z penym zapasem
paliwa osiga odlego 450 km! Wyglda wrcz na to, e pocisk C-3 osiga...
przestrze kosmiczn. Przy okazji: ju samo to dobitnie pokazuje, e skonstruowanie
samolotu naddwikowego cakowicie leao w zasigu moliwoci niemieckich
konstruktorw! Aerodynamik dostosowan do takich prdkoci mieli ju przebadan i - jak wida chociaby na tym przykadzie, jednym z wielu - mieli zaskakujco

wych dziali T ^eenelTl^nc*e podkalibrowy pocisk stabilizowany brzechwowo, przeznaczony do gtadkolufociotyy _ w oleJwych kalibru 310 mm - do zmodernizowanych dziat K-5. Zapewnit on duy przeskok jakost dononoci z ok. 60 do 160 km.

39

T A JN E P R O JE K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

dojrzay napd. Paradoks polega wrcz na tym, e byo to znacznie prostsze, ni

Amerykanie zakadali po wojnie.
Co prawda celno pociskw C-3 bya ju mniej imponujca, a adunek bojowy
stanowi znacznie mniejsz cz masy ni w pocisku klasycznym, jednak przy
umiejtnej koncepcji wykorzystania takiej broni monaby uzyska powan kart
przetargow wzgldnie tanim kosztem, bowiem konstrukcja pocisku bya wbrew
pozorom prosta. Wprawdzie pociski te dopracowano dopiero pod koniec wojny,
jednak trudno nie wyobrazi sobie, e przy strzelaniu z pnocnej czci francu
skiego wybrzea w zasigu znajdowaa si wikszo (!) terytorium Wysp Brytyjskich
i np. w wypadku zastpienia trotylu tabunem, sarinem lub broni biologiczn, nawet
dwa dziaa K-5 wyposaone w now amunicj mogyby wywrze znaczcy wpyw
na przebieg wojny. Pojawiaa si wrcz optymalna kombinacja, pozwalajca razi
dalekie zaplecze przeciwnika - miasta czy rejony zerodkowania wojsk.
Burzliwa ewolucja lotnictwa i techniki rakietowej po wojnie odsuna na margi
nes rozwj tzw. artylerii najciszej. Zgodnie z wersj potoczn stao si tak dlatego,
e wyczerpaa ona swoje moliwoci. Okazuje si to jednak nieprawd. Miaa ona
bardzo due moliwoci rozwoju - jedynie obecnie prawie nieznane.

LUBI - NIEZROZUMIANA ZAGADKA

Lubi jest miejscem tajemniczym, otoczonym wieloma legendami. Pomimo
tego niewielu ludzi jest w stanie powiedzie na czym waciwie tajem nica ta
polega. Czy chodzi tu o samo istnienie podziem i, jak sdzi wikszo? W takim
razie dochodzimy do paradoksu, poniewa podziem ia nie s due i znajduj si
stosunkowo pytko - na tle kilkuset budw podziemnych Trzeciej Rzeszy wygldaj
w rcz wyjtkowo skromnie. Uwag innych przykuwa tajna produkcja zbrojeniowa,
realizowana na niewielk skal w podziemiach. Czy jednak monta skrzyde do V-1
wiochach zasuguje na miano jednej z najwikszych zagadek dotyczcych obecnych
ziem polskich? Jest te grono osb, ktre zwraca uwag na wtek ukrytych skarbw,
nawizujc np. do wykopania tam zbioru zotych monet - zreszt przypadkowego.
Owszem, s to tajemnice i... kada z tych wersji jest prawdziwa. Mam na myli to,
e nawizuj one do takich czy innych, autentycznych epizodw. Jednak gdyby usy
szeli je oficerowie niemieccy, dziaajcy w rejonie Lubia pod koniec wojny, n a ich
twarzach pojawiby si zapewne tylko umiech politowania. Opisany w tej ksice
obszar istotnie sta si pod koniec wojny dla nich kluczowy. Dokumenty dotyczce
prowadzonych tam dziaa byy szyfrowane w taki sposb, e nigdy, nikom u nie
udao si ich odczyta. Priorytet by absolutnie wyjtkowy i o ile wiem, jedyne miej
sce mogce rywalizowa z Lubiem pod wzgldem ochrony kontrwywiadowczej
1znajdujce si na obecnych ziemiach polskich, to Ksi (do ktrego przejdziemy
zreszt nieco dalej), a cilej jego podziemia. Nie zadecydowaa o tym jednak ani
produkcja zbrojeniowa, ani nawet skdind bardzo ciekawe prace badawcze. Pod
oniec wojny w podziemiach rozcigajcych si wok znajdujcego si w Lubiu
sztoru ulokowano bowiem jeden z kilku najwaniejszych w Rzeszy schronw
RzPzytowych, ktry podlega bezporednio Gwnemu Urzdowi Bezpieczestwa
eszy (RSHA). Obiekt ten, jak i inne z tej samej grupy, znajdujce si w innych
^
ach Niemiec, podlega wadzom centralnym jako jeden z najwaniejszych.
Z'v'^zku z tym nie trafiay tam transporty drugorzdne, majtki osb prywatnych,
okalnych muzew. Zabezpieczono tam to, co w momencie zagroenia klsk
rWnictwo pastwa uznao za waniejsze od wszystkich innych dbr. W brew

41

T A JN E P R O JE K T Y t R Z E C I E j I
r o n ij r

n ie z r o z u m ia n a z a g a d k a

LEGENDA
DROGI
OBRYS DOMNIEMANYCH TUNELI
WEDUG Z D jt LOTNICZYCH
PRAWDOPODOBNY
TU N ELI

PRZEBIEG

PODZIEMNYCH

- y u ia iic

pozorom bynajmniej nie chodzio tu o zoto, czy inne kosztownoci w potocznym

rozumieniu tego sowa, ale do tego przejdziemy dalej.
Zanim opisz co dziao si tam w czasie wojny, przedstawi kilka niezwykych
epizodw z lat powojennych, ktre moim zdaniem najlepiej ilustruj rang tego
rejonu. To, co si tam dziao byo tak niezwyke, e rozwiewa jakiekolwiek wtpliwo
ci co do wyjtkowoci tego mimo wszystko niemal zapomnianego i ignorowanego
przez historykw miejsca.
Epizod pierwszy:
Kilkanacie lat temu usyszaem od znajomego, ktry kiedy by funkcjonariu
szem naszych sub specjalnych, o pewnym zajciu z 1945 r. Miao to miejsce krtko
po przejciu frontu, oczywicie gdy teren ten zamieszkiwaa jeszcze ludno nie
miecka. Rejon o ktrym mowa (sam Lubi, Prochowice, Krzydlina Wielka, Gli
niany itd.), skada si w gruncie rzeczy z rozproszonych wsi. Do jednej z tych wsi
wkroczya we wspomnianym okresie grupa jakich zakapturzonych ludzi. Zebrali
oni podobno mieszkacw jednej z tych wsi w jej centrum, jedn z rodzin ustawili
na rodku, po czym... porbali jej czonkw siekierami. Jak pniej ustalono, ni
bya to typowa grupa bandycka, bo nie doszo do grabiey, napastnicy niczego ni'
chcieli nikomu zabra. Podobno wygldao to tak, jakby mieszkacy sami domylali
si o co chodzi. Jakby bya to zwyczajna prba zastraszenia. Nasi milczco zaoyli
pniej, e chodzio o przysowiowe trzymanie gb na kdk. Moe si wydawa

p id n y z le c Z K I S lO T ka,

kompleksu w rejonie Lubia.

e bandytyzm pierwszych lat po

wojennych na ziemiach zachodnich
objawia si na rne sposoby i akty
przemocy byy na porzdku dzien
nym. Jednak podobnego ataku nie
mieckiego ugrupowania podziemne
go na ludno wasn, bez czytelnego
powodu, mimo wszystko nigdzie nie
odnotowano. Nie jestem oczywicie
pewien, e tak wanie byo, niemniej
mam powody by wierzy swemu in

formatorowi.
Epizod drugi:
Ta sama osoba, co w powyszym
Przypadku, opisaa jeszcze jeden
ePlzd dotyczcy tego samego tereou. Nasz kontrwywiad wojskowy
dsy szybko zorientowa si, po

42
43

f A | N E P R O JE K T Y t R Z E C i E j R Z E S Z Y

przesuchaniu oficera specjalnego komanda ewakuacyjnego o kryptonimie ELF,

aresztowanego na terenie Niemiec, e w rejonie Lubia ukrywano pod koniec woj
ny wane transporty. W efekcie dosy szybko teren objto tzw. nadzorem opera
cyjnym i starano si monitorowa ruch ludzi, rzecz jasna zwracajc uwag gwnie
na osoby, ktre przybyway z zewntrz. W efekcie w roku 1947 aresztowano tam
Niemca, przy ktrym znaleziono... urugwajski dowd osobisty. Przesuchujcy go
oficerowie doszli jednak do wniosku, e prawie nic on nie wiedzia. Ustalono, e by
kurierem. By moe przewozi jak wiadomo czy co podobnego, ale niczego
takiego nie znaleziono. By oczywicie przesuchiwany dosy intensywnie, jednak
udao si wydoby informacje raczej skpe, w ogle nie dotyczce samej wyprawy.
Wynikao z nich, e sprawy, z jakimi kurier mia do czynienia, dotyczyy ewakuacji
prowadzonych pod koniec wojny przez wspomniane komando ELF, przy czym cz
tych dziaa stanowia wstp do wywozu jakich materiaw za granic. W wietle
nowego obywatelstwa kuriera, m ona byo si domyla, e do Ameryki Poudnio
wej. Nie zna on adnych szczegw (w kadym razie nie poda), przypomnia
sobie jedynie stosowany w tym kontekcie kryptonim: Ebores. Naszym subom
nie udao si ustali czego on dotyczy. Dopiero inny mj wsppracownik ustali
w ostatnich latach, e chodzio nie o miejsce na mapie, lecz o kryptonim operacji
majcej na celu budow pod koniec wojny serii schronw dla okrtw podwodnych
na wybrzeu Patagonii (ca spraw opisaem w ksice Hitler w Argentynie oraz
na ostatnich stronach Nowej Prawdy o Wunderwaffe). Powsta tylko jeden taki
schron, na Ziemi Ognistej. Poniewa najwyszych oficerw niemieckich realizu
jcych ewakuacje do dalekich krajw nigdy nie zapano, przy czym bez wtpienia
ewakuacje te rwnie dotyczyy rzeczy bardzo wanych, rzucao to pewne, pored
nie wiato i na sam Lubi. Wskazywao po prostu, e ci architekci tzw. ewakuacji
strategicznych o tych niepozornych miejscowociach na Dolnym lsku bynajmniej
nie zapomnieli i cay czas starali si trzyma rk na pulsie. Mona byo si zatem
domyla, e nie chodzio np. o meble z jakiego niemieckiego paacyku, ani tym
bardziej o jakie zbiory prywatne...
Epizod trzeci:
W angielskim wydaniu mojej ksiki Prawda o Wunderwaffe (tylko w nim),
ktre ukazao si w roku 2003, zawarem w skromnej wstawce dosy niezwyky opis
innego epizodu - opis na podstawie tego samego rda, co w punkcie pierwszym.
Tym razem ilustrowa on raczej surrealistyczny aspekt niemieckich dziaa w inte
resujcym nas rejonie. Liczyem wtedy na odzew ze strony czytelnikw brytyjskich,
gdy jak ustaliy po wojnie nasze suby w wyniku przesucha czonkw personelu
placwek niemieckich wsppracujcych z placwk badawcz w Lubiu, brytyjski
wywiad by jedynym, ktry mia oficera wywiadu uplasowanego w jednej z nich oficera SS. Nawiasem mwic, w Lubiu znajdowa si may, ale znaczcy obiekt
badawczy prawdopodobnie zajmujcy si rnymi rodzajami broni masowego rae
nia, ktry by czci wikszej sieci podobnych placwek znajdujcych si w rejonie
Wrocawia i Drezna. Wspomniany opis nigdy wczeniej nie zosta zamieszczony
44

L U B I - N IE Z R O Z U M IA N A Z A G A D K A

w jakiejkolwiek polsko
jzycznej mojej ksice,
jy wydawa mi si tak
niesamowity, e obaMaem si, i zostanie
odebrany jako niewia
ry g o d n y i negatywnie
p y n ie na moj repu
tacj badacza. Jak m o
na si byo spodziewa,
aden ciekawy sygna
nie napyn po nim
z Wielkiej Brytanii...
Oto w opis:
Przesuchania ofi W 1999 r. zrealizowaem program dokumentalny, w ktrym pokazaem
zdjcie lotnicze z utajnion (wycit yletk!) czci obejmujc Wzgrze
cerw z tego komanda Trzech
Krzyy - kadr z filmu.
wydobyy na wiato
dzienne midzy innymi opis nastpujcego incydentu, ktry mia miejsce w czasie
wspomnianym powyej [o ile pamitam, na pocztku 1945 r.]. Lokalna droga koo
miejscowoci Rogau (Rogw). W stron miejscowoci Praukau (Prawikw) posuwaj
si ni trzy pojazdy: cysterna do przewozu mleka, ambulans i zwyka ciarwka. Na
horyzoncie pojawia si pojedynczy samolot radziecki, ktry zrzuca bomb i odlatuje.
Ciarwka zostaje uszkodzona - pojazdy staj. Kilku oficerw SS staje na poboczu
drogi. Ten, ktry wysiad z kabiny ciarwki, zaczyna rozpacza z powodu wielkiej
straty narodu niemieckiego - zniszczeniu ulegy dziea sztuki z Kancelarii Rzeszy.
Ten, ktry wysiad z karetki pogotowia, przerywa mu zdecydowanie i parafrazujc
sowa wypowiedziane przez Chrystusa podczas ostatniej wieczerzy, stwierdza: Jest
to strata, ktra z perspektywy czasu okae si nieznaczca. Natomiast za to, co ja wio
z, odpowiadam tylko przed histori. Jest to bowiem krew i ciao Fuhrera. W trakcie
rozmowy okazao si, e chodzio o prbki tkanek Adolfa Hitlera i dwunastu czoowyeh generaw SS, ktrzy wraz z Fuhrerem tworzyli Trzeci Rzesz. Prbki te miafy znajdowa si w byszczcym, metalowym pojemniku - paskim cylindrze, ktry
ntrzymywa nisk temperatur i mia rednic prawie 2 m. Pochodzi on z zamku WeWelsburg, a mia trafi do miejsca czy obiektu o kryptonimie Wolfskranz". Po krtkim
Pstoju pozostae pojazdy ruszyy dalej.
Po latach usyszaem jeszcze, e na obrzeu owego pojemnika byy wyryte jakie
symbole runiczne...
Niezalenie od niesamowitego wtku zawartego w tym opisie, wskazuje on
rzadko uwiadamian okoliczno - a mianowicie na udzia paranaukowej or8*nizacji Himmlera, Deutsches Ahnenerbe, w ewakuacjach. Jak miao si okaza
Pzniej, zaangaowanie to byo bardzo znaczne, i to zwaszcza na obecnych zieach polskich. W dalszej czci ksiki podaem liczne przykady takich dziaa,
45

TA JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

Widok klasztoru. Wielko obiektu, ktry de facto przez wikszo czasu petnit rol zakadu produkcji rolnej,
w jakim sensie odzwierciedla wielko lochw. Powstay one bowiem w istocie w celu magazynowania
produkcji rolniczej.

poniewa kartoteka dotyczca m.in. ewakuacji Deutsches Ahnenerbe zostaa prze

jta przez wywiad amerykaski i miaem mono zapoznania si z ni podczas
jednego z pobytw w archiwum rzdowym koo Waszyngtonu.
Epizod czwarty:
O wydarzeniach opisanych powyej (z oczywistych wzgldw raczej niemoli
wych ju do zweryfikowania) nie wspominabym gdyby nie to, e byy one zaledwie
przygrywk do jeszcze bardziej bezprecedensowych epizodw, jakie m iay miejsce
pniej - po wojnie. Dowiedziaem si o nich po zapoznaniu si z tzw. Teczk
Siorka - z jego materiaami, ktre dziwnym zrzdzeniem losu zdeponowane zo
stay w archiwum Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i zostay szerzej
opisane dalej (wikszo tego rozdziau jest oparta na nich). Sam Stanisaw Siorek
nie by, jak to si z reguy podaje, oficerem Suby Bezpieczestwa. By on zastpc
szefa odcinka Zachd (tzn. zajmujcego si gwnie Niemcami) we wrocaw
skiej delegaturze Kontrwywiadu Wojskowego - pomimo, e w latach siedemdzie
sitych przygotowywa dokumentacj obiektw z rejonu Lubia dla MSW. Mial
odej na emerytur w stopniu podpukownika, ale podobno w ostatniej chwili de
cyzj o awansie cofnito. Teczka, ktra trafia do Ministerstwa Kultury, zostaa przez
niego przygotowana w wikszoci ju na emeryturze. W jego materiaach jest wiele
opisw dowodzcych bezprecedensowego zainteresowania Niemcw rejonem Lu
bia po wojnie. Przedstawiony poniej opis incydentu jest chronologicznie pierw
szy. Prosz zwrci uwag na dwie sprawy:
1. To, do czego byli gotowi posun si Niemcy w tym przypadku, przekracza
najmielsze wyobraenia twrcw filmw i powieci sensacyjnych!
2. W wielu podobnych opisach zawartych w dokumentacji Siorka bynajmniej
nie m a mowy o niemieckim wywiadzie, lecz o organizacjach niemieckich dziaaj
cych w konspiracji, czyli o ODESSIE (Organisation der Ehemaligen SS-Angehrigen
- Organizacja Byych Czonkw SS) i innych strukturach zakorzenionych w Argen
tynie i w Chile. To jeszcze raz wiadczy o tym, e ewakuacje do Lubia realizoway
te same struktury, ktre odpowiaday za ewakuacje zamorskie, ci sami ludzie.
46

Oto wspomniany opis:1

1973 r. grupa obywateli RFN podja prb wydobycia czci skarbu ukrytego pod
^0riiec wojny. W tym celu w pobliskiej cinawie zgromadzono ponad trzy tysice tury
stw niemieckich, ktrych zadaniem byo wywoanie zamieszek, absorbujcych nasze
sity porzdkowe na czas oprnienia w Lubiu schowka przez mniejsz grup fachow
cw- Pniej te dwie poczone grupy na fali zamieszek miay bezpiecznie, bez kontroli,
o p u c i granice Polski. W Lubiu znalazy si jednak znaczne siy porzdkowe demon
strujce swoj obecno, co wyranie oniemielio organizatorw swoistego spisku
Wyobramy sobie ile tupetu i determinacji trzeba byo mie, aby w czasach po
tgi pastwa policyjnego w Polsce, gdy nie byo np. praktycznie adnej zorganizo
wanej przestpczoci, rzuca wadzy takie wyzwania. I - trzeba tu doda - rzuca
je konsekwentnie przez dziesitki lat, gdy dla prawie wszystkich ludzi na wiecie
druga wojna wiatowa bya tylko histori. Na tym jednak si nie skoczyo. Kolejne
epizody potwierdzaj wyjtkowy charakter Lubia, absolutnie niezwyk stawk,
o jak tam chodzio.
Nawiasem mwic mojemu znajomemu, autorowi informacji zawartych na po
cztku, zadaem przed laty pytanie: No i nie mona tam po prostu wej do tej stodo
y, dogada si z wacicielem i rozbi ten beton? Spojrza mi gboko w oczy jakby
niepewny co do mojej poczytalnoci i odpowiedzia, o ile pamitam, nastpujco:
No i co ci to da, ja k wacicielem gospodarstwa jest obywatel luksemburski narodo
woci niemieckiej?Lubi to sprawa takiej rangi!
Epizod pity:
Okresem wyranego wzrostu zainteresowania struktur niemieckich (pisz
struktur, bo jak wynika chociaby z powyszego opisu, nie chodzio tylko o su
by specjalne) byy lata osiemdziesite, co zapewne wynikao z reakcji na dziaania
eksploracyjne przygotowywane wtedy przez suby MSW i, czciowo niezalenie,
przez wojskowe. W dokumencie Siorka noszcym nagwek Notatka, z 14 V I 1991
roku, pojawi si nastpujcy opis, niewiele mniej szokujcy ni poprzedni:1
Powysze zainteresowania potwierdzili sami Niemcy, w poprzednich latach. Np.
w 1982 r., gdy wojsko podjo operacj wejcia do podziemnej fabryki w Lubiu, ju
trzeciego dnia po zainstalowaniu si wojska w b. klasztorze na teren obiektu wtargn
a, lekcewac warty, pani Gertruda Drzymalla z Ozimka, bya pracownica w fabryce
(pielgniarka w czci naziemnej), jej nieukrywanym celem byo sprawdzenie czego
wojsko szuka, co ju odkryo, jakie ma zamiary na przyszo. Interesujcym jest fakt,
ze wymieniona do Lubia przybya na polecenie (telefon) ziomkostwa Woowian.
Wow (w czasie wojny: Wohlau) to miasto znajdujce si kilkanacie kilometrow d Lubia, a ziomkostwo to oczywicie organizacja byych mieszkacw danego terenu, dziaajca w Niemczech.
Epizod szsty:
W kolejnym dokumencie z teczki mjr. Siorka opisano nieco pniejszy incydent,
radzajcy wiksze przygotowanie fachowe. Epizod ten wywoa duy oddwik
w naszych subach, ktre byy nim wrcz zaszokowane. Bya to historia opowiadana
47

i a w

n w

p i w

C B S r r

w MSW przez lata. Nigdy nie spotkano si z czym podobnym, co przecie odnosio
si do wojny sprzed p wieku:1
Ze rda (X) pochodzi informacja, e na przeomie 1993/94 r. osoba podajca
si za doc. Andrzeja Twardowskiego przeprowadzajcego w imieniu Uniwersytetu To
ruskiego badania dot. historii zespou klasztornego w Lubiu - wykonaa kilkaset
zdj lotniczych. Zdjcia te zostay zrealizowane z wynajtego w tym celu samolo
tu, wykonujcego na co dzie opryski chemiczne na rzecz rolnictwa. Wykonano je
na przestrzeni ok. 25 km2 za pomoc supernowoczesnego sprztu, jakiego nie po
siada adna z wyspecjalizowanych w tym zakresie firm cywilnych w Polsce (kame
ra o wysokiej rozdzielczoci obrazu, przystosowana do wykonywania zdj w pamie
podczerwieni i ultrafioletu) [niewprowadzony w szczegy pilot zapamita podsu
chane sformuowanie rozpoznanie multispektralne - I.W.].
Jak ustalono pniej, osoba o takich personaliach nie istnieje i adna z upowanio
nych w powyszych kwestiach instytucji nie wydawaa na tego typu ekspertyz (foto
grafia lotnicza) stosownej zgody.
S przesanki mwice, e za niniejszymi dziaaniami staa firm a Lockwood &
Eberman, bdca wasnoci Oskara Rauffa - bratanka SS-Standartenfiihrera Wal
tera Rauffa vel Theodora Loeffela, [wspzaoyciela organizacji ODESSA. Tymi sa
mymi zagadnieniami zajmowaa si we wczesnych latach osiemdziesitych organiza
cja o nazwie HIAG, powizana bliej nam nieznanymi uzgodnieniami z wymienion
powyej ODESS. Obie organizacje maj wsplny czynnik czny, a jest nim wcze
niejsza przynaleno organizacyjna ich czonkw do rnego typu odamw SS. Dzi
w organizacjach tych dziaaj osoby bdce swoistym narybkiem ( 2 - 3 pokolenie).
W latach osiemdziesitych sprawami Lubia intensywnie zajmowali si rwnie
rni obywatele Luksemburga i Austrii. Byli to m.in. John Fisher, dr Agnes Neumann
oraz Evy Friedrich [Uwaga I.W.: niejaki SS-Obersturmbannfhrer Otto Neumann
by szefem komanda ELF, jednak po wojnie posugiwa si innymi nazwiskami].
Wedug rda (X) mona domniema, i osoby te wsppracoway z czonkami
HIAG, to jest z Klausem Mayerem oraz Gerhardem i Ut Wojschke. Na podstawie
naszego rozpoznania mona domniemywa, e powysza organizacja posiada rozlege
zwizki w bardzo wysoko postawionych krgach Luksemburga, Austrii i Szwajcarii.
Walter Rauff mieszka w Chile koo miasta Punta Arenas, gdzie zmar, a jego
grb sta si niemal miejscem pielgrzymek. Uchodzi za jednego z najbardziej ener
gicznych i operatywnych (oraz zamonych) czonkw organizacji nazistowskich
w Ameryce Poudniowej.
A przy okazji oddwiku, jaki da si zauway po stronie naszych sub jego efektem byo m.in. to, e gdy nieco pniej w jednym z przedsibiorstw
kartograficznych zamwiem powikszenie zdjcia lotniczego tzw. lasku witej
Jadwigi koo Lubia, interesujcy m nie fragment wielkiej odbitki by... precy
zyjnie wycity, jakby yletk. Pokazaem to na pocztku filmu dokumentalnego
Najwiksza tajemnica Hitlera z 1999 r. - uniosem odbitk i nieco artobliwie
zaprosiem widzw do miejsca, ktre oficjalnie nie istnieje. Wczeniej nigdy
48

bym nie uwierzy, e mona utajni zdjcie lasu! Kadr z tego filmu zosta za
gszczony w tej ksice.
A przy okazji: ju w wydanej krtko po tym, bo w roku 2000, ksice Supertajne bronie Hitlera - cz. 4 podaem oznaczenie kodowe schronu depozytowego SS
znajdujceg si w rejonie Lubia. Informacja ta wzbudzia raczej niedowierzanie
i przesza bez echa. Wtedy tajemnic tego miejsca powszechnie wizano z czym
zupenie innym, a kwestia specjalnego schronu bya waciwie zupenie nieznana,
yy dokumentacji spoczywajcej w Ministerstwie Kultury jest to ju jednak wyranie
napisane - dokadnie to samo. Przejdziemy do tego w odpowiednim momencie.
W niniejszym rozdziale opis tajemnicy nieco przekornie rozpoczem od wy
darze, ktre rozgryway si w ostatniej fazie tego rzadko uwiadamianego aspek
tu drugiej wojny wiatowej, stanowiy raczej epilog. Teraz cofnijmy si, na krtko,
do pocztkw.
Ju w XII wieku w Lubiu zadomowi si zakon Cystersw, ktry z czasem zbu
dowa tam klasztor. By on stopniowo modernizowany, a w XVIII wieku sta si
ogromnym kompleksem architektonicznym o kubaturze wewntrznej ok. 330.000
metrw szeciennych, czyli porwnywalnej z kubatur warszawskiego Paacu Kul
tury i Nauki. Nietrudno wic wyobrazi sobie, e mnichw i osb personelu musia
o tam mieszka cakiem sporo. Co warto jednak mie na uwadze, kompleks klasz
torny by wbrew pozorom nastawiony gwnie na dziaalno cile gospodarcz rolnicz. Z jednej strony miaa ona zapewni wyywienie mnichom, a z drugiej da
dochd ze sprzeday podw rolnych. Cystersi byli w swoim czasie najbogatszym
zakonem w Europie, a klasztor stanowi tylko rodek wielkiej posiadoci.
Spora cz wspomnianej produkcji rolniczej to miso i produkty misne.
W czasie gdy nie byo lodwek, produkty takie marynowano w beczkach, dodajc
due iloci soli, wdzono, pieczono, peklowano itp. W kadym razie przechowywa
nie tego wszystkiego byo problemem raczej zasadniczym. W zwizku z potrzebami
magazynowymi piwnice klasztoru stale rozbudowywano, a w kocu przestay one
przypomina zwyke piwnice, stajc si w istocie labiryntem korytarzy, ktry znacz
nie wykracza poza obrys samego budynku. Miay one w kocu nawet po kilkaset
metrw dugoci i w wielu miejscach przecinay si. Bya to spiarnia.
Grunt w tym rejonie jest piaszczysty, jednak z uwagi na blisko Odry nie mo
na byo kopa zbyt gboko. Idealn sytuacj byo dojcie do poziomu wd pod
skrnych, gdy zapewniay one stabiln temperatur, aczkolwiek zejcie niej gro
zioby zalaniem. W efekcie korytarze znajduj si stosunkowo pytko i wszystkie
na podobnej gbokoci. Badania prowadzone przy udziale Siorka (i PAN) w latach
osiemdziesitych wykazay, e stropy znajduj si na gbokoci od 11 do 15 metrw
1 s4 to stropy ceglane, ukowate. W niektrych miejscach korytarze byy wyranie
zalane, bo po dojciu wierta do stropu par razy buchna spod ziemi brudna breja,
jednak m ona byo stwierdzi, e korytarze s. Nie ma te w adnym miejscu oznak
ich zawalenia si, a przy podanej gbokoci, co najwyej kilkukrotnie przekracza
jcej szeroko stropw, zapadliska z pewnoci byyby widoczne z powierzchni.
49

Na pocztku XIX wieku Cystersi z Lubia odeszli i przez ponad sto lat te dziwne,
pytkie podziemia, pozbawione wikszych hal, nie wzbudzay niczyjego zainteresowa
nia. Jak wiemy - do czasu, jako e wchodzca w faz forsownych zbroje Trzecia Rze
sza bardzo szybko zacza inwentaryzowa tego rodzaju obiekty, ktre mogy suy
ukrywaniu dziaalnoci badawczej i zbrojeniowej. O ile wiadomo, cz pozostawio
no w takim stanie, w jakim je zastano, jedynie osuszajc je, natomiast w paru miej
scach dobudowano betonowe hale - m.in. w rejonie Wzgrza Trzech Krzyy i nieco
na pnoc od niego wida byo w sprzyjajcych warunkach, na zdjciach wykonanych
w podczerwieni, wyrane prostokty o dugoci rzdu 100 m. W trakcie dziaa ope
racyjnych naszych sub parokrotnie pojawiay si poza tym wtki tuneli, ktre rze
komo czyy podziemia Lubia z innymi obiektami, m.in. w rejonie Prochowic (po
drugiej stronie Odry, gdzie szy rurocigi o duej rednicy) i w rejonie Malczyc, gdzie
m ia znajdowa si zakad realizujcy produkcj chemiczn.
Skoro ju przy tym jestemy, to pozwol sobie dorzuci par szczegw z reje
stru niemieckich budw podziemnych:24 W czci powiconej obiektom majcym
suy przenoszeniu pod ziemi przemysu paliwowego, znajdujemy szereg miejsc
z Dolnego lska. Na stronie 175 wymieniono np. obiekt o kryptonimie Lack 5
(Malczyce). Oficjalnie bya to fabryka cukru, a faktycznie podziemna fabryka syn
tetycznej benzyny lakowej, wytwarzajca 900 ton miesicznie. Ilo to niewielka,
raczej pilotaowa, nie podano te czy bya to produkcja faktyczna, czy planowa
na. Obiekt ten podlega zakadom I.G. Farben z Owicimia. Na nastpnej stro
nie rejestru s z kolei informacje na temat jeszcze jednego, analogicznego obiektu
podziemnego tego samego koncernu - rwnie wytwarzajcego benzyn lakow,
lecz w dwukrotnie wikszej iloci. Jako lokalizacj podano Georgendorf/Oder, czyli
Jew. Obecnie jest to dzielnica cinawy, ktra znajduje si ok. 15 km na pnoc
od Lubia.
Mjr. Siorelc by pod wielkim wraeniem wspomnianych wczeniej doniesie do
tyczcych tuneli wiodcych w stron okolicznych miejscowoci i na wielu jego m a
pach i szkicach wida linie czce Lubi z innymi miejscami w okolicy. W kadym
razie w powojennym rozpoznaniu wywiadowczym tego rejonu Lubi stanowi
tylko centralny element wikszego obrazu, na ktry skaday si zwaszcza le
ce wok klasztoru wsie, takie jak wspomniane Prochowice (Prachwitz), Ro
gw (Rogau), Krzydlina Wielka, Gliniany (Gleinau) i Prawikw (Praukau). Czy
to pierwotna pajczyna ceglanych korytarzy rozchodzia si a na par kilometrw,
czy w przypadku co odleglejszych wsi chodzio naprawd o obiekty odrbne - tego
nie wiem i nie jestem pewien, czy ktokolwiek w Polsce ma tak wiedz.
Wiele wskazuje na to, e oprcz dziaa, ktre tak przykuy uwag ODESSY i po
dobnych struktur, w czasie wojny, a nawet przed jej wybuchem, realizowano tam
pod wieloma wzgldami dziwne prace badawcze. Z pewnoci dotyczyy one, jak
to Niemcy okrelali, techniki wysokiej czstotliwoci, czyli gwnie radarowej, bo
wiem oprcz fundamentw pod radary Wiirzburg w rnych zabudowaniach zna
leziono du liczb wydrukowanych, charakterystycznych okrgych diagramw,
50

Wejcia pod ziemi (?) w lasku w. Jadwigi.

na ktre nanoszono parametry wizek radarowych. Sam syszaem od czowieka

majcego kiedy dostp do dokumentacji naszych sub, e np. znajdowano kwity
delegacyjne, na ktrych pojawiao si wiele miejscowoci, lecych w wielu przy
padkach dosy daleko od Lubia, np. Wrocaw, Praga, czeski Jachymov, Torgau,
Dessau i roda lska. W dokumencie mjr. Siorka znajdujcym si we wspomnianej
teczce, a zatytuowanym Podziemna fabryka zbrojeniowa w Lubiu (bez daty),
napisano dodatkowo:1
Wyjazdy subowe Hansa Breetza wskazuje} na lokalizacj zakadw kooperacyj
nych w Jeleniej Grze, Legnicy, Wrocawiu, Pradze. Udowodniono istnienie podob
nych zakadw w pobliskich Malczycach, cile zwizanych z Lubiem, pracujcych
na podstawie projektw biur konstrukcyjnych z Lubia.
Naley przypuszcza, e Siorek wyciga wnioski dot. owych wyjazdw wanie
na podstawie wspomnianych kwitw delegacyjnych. Oglnie rzecz biorc podejrze
wano, e elementem wicym bya w tych pracach, oprcz chemii, gwnie fizyka
jdrowa. Nasz wywiad by np. przekonany bezporednio po wojnie, e w Torgau
znajdowa si zakamuflowany zakad wzbogacania materiaw rozszczepialnych
(oficjalnie: zakad uzdatniania wody), cho mi osobicie nigdy nie udao si znale
jakiegokolwiek potwierdzenia tej tezy. Nawiasem mwic, taki sposb legendowania pozwala nieco inaczej spojrze i na imponujce rurocigi w rejonie Lubia, ale
do tego przejdziemy dalej...
Podobno do Lubia doprowadzona bya niewspmiernie potna linia przesy
owa wysokiego napicia - 20 kV. Stanisaw Siorek znalaz (jak twierdzi) doku
ment mwicy, e zostaa ona doprowadzona w styczniu 1943 r. Jaki czas po wojnie
znaleziono tam izolator wysokiego napicia, ktry by tak monstrualny, e wykona
no jego zdjcie i postanowiono zrobi na jego temat ca ekspertyz. Zdjcie trafio
do jakiego instytutu w Gdasku, gdzie tamtejszy profesor orzek, e jest to najwik
szy izolator elektryczny znaleziony na ziemiach polskich. Syszaem o stalowych bu
dach z rtci, ktre przypominay butle na sprone gazy, tyle e byy ok. dwukrotnie
krtsze. Usyszaem histori o pladze szczurw bezporednio po wojnie, z ktrymi
osiedlecy nie mogli sobie poradzi, jednak pewnego razu znaleli gdzie szklane
51

r n u j C M l I K Z E C IE J R Z E S Z Y

fiolki (jak do zastrzykw, jednak bez napisw, zamiast ktrych znajdoway si wie
lokolorowe, namalowane na szkle paski). Kto wpad na pomys, eby wrzuci par
fiolek do kanalizacji, co w kocu doprowadzio nie tylko do ukrcenia plagi, ale
i wytrucia czci ptactwa domowego. Syszaem wiele takich historii, do ktrych
z reguy trudno mi si byo ustosunkowa. Siorek opisa zreszt przypadek poaru...
ki, a cilej prostoktnego fragmentu ki na linii pomidzy Lubiem a Malczy
cami. Podobno wygldao to tak, jakby palia si sama ziemia, przy czym dawao
si wyczu zapach chemikaliw... Nie powinno to jednak dziwi, jeli uwzgldnimy
fakt prawdopodobnego skadowania dosy pytko pod ziemi duych iloci lotnej
benzyny lakowej. Wyobramy sobie co by si stao, gdyby np. wiksz warszawsk
stacj metra (tzn. z tzw. torami odstawczymi - jest to raczej porwnywalna skala
wielkoci i podobna gboko) wypeni tysicem ton benzyny (kilkadziesit cy
stern), zamkn, a nastpnie benzyn zapali... Zapewne do czasu zduszenia ognia
powstaaby temperatura wystarczajca do wypaczenia konstrukcji i spowodowania
w niej spka, przez ktre wydostawaby si dym. Cinienie w przypadku takiego
poaru byoby na pewno znaczne.
Podobny opis znalazem w ksice Joanny Lamparskiej:2
Studnia doprowadzia go do podziemnego tunelu. M ia pokrge sklepienie,
okoo dwch metrw wysokoci, a szeroko tak, e spokojnie mona by przejecha
maluchem". Wejcie blokoway potne drzwi, ktrych nie udao si sforsowa. Dru
gi raz wszed do tunelu z koleg. Trzymajc pochodnie szli ku podziemnej tajemni
cy. Dookoa biegay szczury. W powietrzu czu byo dziwny zapach dranicy puca
i oczy. Jakby gaz...
Kilkanacie lat pniej w malczyckim lesie wybuch zagadkowy poar. Jakby palio
si podziemie. Hilary Bronowicki, ktry na tych terenach by przez dwadziecia lat
lenikiem zapewnia, e nigdy nie byo tu pokadw torfu, a tylko on mg si tak dziw
nie pali. Co ciekawsze, pon tylko omiometrowy pas ziemi. Co to byo, do dzisiaj
nie wiadomo.
Czy inny opis, ktry rwnie mg wskazywa na chemi:2
wiadkowie, ktrzy byli w czasie wojny we wntrzu klasztoru ju nie yj. yjcy
boj si mwi. Do dzisiaj w Lubiu kr opowieci o Marii Kliszke (imi i nazwi
sko zostay zmienione), ktra pracowaa w czasie okupacji w kuchni w podziemnej
czci fabryki. Po wojnie mwia o tych obiektach, ale nie dano jej wiary. Niemka
zabraa tajemnic do grobu.
Maria Kliszke bya on naczelnika poczty. W czasie wojny jem u wanie powie
rzono telefonizacj fabryki. ona zostaa szefow kuchni dla winiw pracujcych
pod ziemi. Opowiadaa, e z innymi pracownicami zwoziy posiki kilka metrw pod
powierzchni ziemi. Widziaa take hale produkcyjne w samym klasztorze. Mczyzn
ubranych w biae kitle pilnowaa stra wojskowa. Luftwaffe miao wasny dozr. Ma
ria Kliszke nie chciaa jednak o tym mwi.
Oprcz produkcji, w Lubiu powoano do ycia spk o nazwie Schlesische
Werksttten dr Frstenau GmbH, ktra w opinii naszych sub miaa kamuflowa
52

L U B I - N IE Z R O Z U M IA N A Z A C A D K A

dziaalno badawcz realizowan przez firmy Siemens, Bosch, AEG i Zeiss. Przy
padki bardzo gbokiego legendowania tej dziaalnoci sugeroway jej nadzwyczaj
n wag- Kiedy od Bogusawa Wrbla (z Eksploratora) dostaem do wgldu jego
niejako prywatn, tzn. nie do druku, publikacj podsumowujc uzyskane dane,
w ktrej z kolei byo wiele cytatw ze rde pisanych, do jakich inni chyba nie
dotarli- Jeden z zamieszczonych tam cytatw wyranie potwierdza niezwyk wag
prowadzonych w Lubiu prac - jego autorem by wizie z Luksemburga, jeden
z 0k. dwustu pochodzcych z tego kraju:3
By rodek grudnia 1942 r. Stalingrad jeszcze nie pad, zarzd obozu by pewny
z w y c i s tw a jak dotd, tylko komendant obozu, Funk, mwi dwuznacznie: Wielkie
rzeczy si przygotowuj!.
Siorek twierdzi, na podstawie informacji zgromadzonych przez swoj komrk,
e jeszcze w 1936 roku do Lubia przyjecha na wizytacj sam Hitler. Inwestorem
przy budowie obiektu zbrojeniowego byo Ministerstwo Lotnictwa Rzeszy. Jeszcze
przed wojn uruchomiono produkcj silnikw do myliwcw Messerschmitta, po
wybuchu wojny za produkcj elementw do V-1 (syszaem, e skrzyde) i podob
no silnikw do V-2. Znacznie waniejsze wydaj si jednak prace dowiadczalne,
realizowane przez Schlesische Werksttten dla - co warto podkreli - caego sze
regu firm niemieckich zaangaowanych w awangardowe projekty. W uwaanej ju
za kanon ksice Sukmanowskiej i Stolarczyka p.t. Taczc na wulkanie, znalaz
si ciekawy cytat zeznania byego mieszkaca Lubia, zoonego przed Okrgow
Komisj Badania Zbrodni Hitlerowskich we Wrocawiu:4
,(Wiadomo mi z opowiada ojca (zmar w 1982 r.), e w czasie wojny na terenie
byego klasztoru Niemcy prowadzili produkcj zbrojeniow. Byy tu te zakady Telefunkena produkujce urzdzenia radarowe i dowiadczalne stacje radarowe. Ojciec
opowiada, e z jakim koleg stwierdzili w jednej z piwnic klasztoru podejrzane nie
rwnoci. Wybili dziur w pododze i zobaczyli drugi poziom piwnic...
Wiem, e Niemcy mieli jak podziemn, tajn cz fabryki, do ktrej zjeda
li wind. Winiw przyprowadzali do bramy i zawizywali im oczy, prowadzili
do windy. Opowiadaa o tym pewna siostra, moe zakonna, ktra te tam zjedaa.
W tym samym rdle jest te wzmianka na temat tego, co szerzej opisane zostao
w dokumentach Siorka zdeponowanych w Ministerstwie Kultury. Autorzy powouj
si tu na dokument Urzdu Ochrony Pastwa:4
"Wg. informacji pochodzcych od obywatela RFN, w okresie wojny klasztor
w Lubiu - obecnie szpital psychiatryczny [ju tam nie istnieje] zamieniony zosta
na skadnic archiwaliw i dzie sztuki.
Powysz wzmiank moemy potraktowa jako wprowadzenie do tego, co chyba
Jest najistotniejsze - do prawdy na temat charakteru kompleksu, zawartej we wspomnianych wyej dokumentach przesanych przez Stanisawa Siorka. Pismo przewdnie, przesane na rce Wiceministra Kultury i Sztuki (prof. Tadeusza Po
laka) w dniu 2 stycznia 1995 r. niewtpliwie jest najistotniejsz czci tego, co
Teczka Siorka zawiera. Dokument ten liczy pi stron maszynopisu, plus liczne
53

k Dnia 21 X I 1944 r. przyby z Weimaru do Lubia transport specjalny, konwowany przez onierzy i oficerw z elitarnej, osobistej Gwardii A. Hitlera Leibstanj arte A dolf Hitler. Caoci akcji dowodzi SS-Standartenfhrer dr Kajetan (Kaj)
Muhlman (penomocnik A. Hitlera d.s. Fhrerauftrag Linz). Zawarto konwoju
rzeznaczona bya docelowo jako depozyt, ktry pierwotnie miano zoy w schronie
garnku Neuschwanstein w Bawarii. Mimo, i nieznana jest do dzi zawarto trans
portu - czas, miejsce, rodzaj asysty oraz osoba dr Mhlmana rodz tu jednoznaczne
skojarzenia (raport SS-Obersturmfhrera dr Friedhelma Kaisera skierowany do szefa
Kancelarii Rzeszy Hansa Lammersa z dnia 23 X I 1945 r.).
c Wedug materiaw 1x1 w czerwcu 1944 r. w Lubiu obradowaa przez dwa dni
sp e c ja ln a delegacja skadajca si m.in. z zastpcy Prezydenta [Prezesa - I.W.] Banku
Rzeszy, Skarbnika SS oraz kilku osb reprezentujcych pion finansowy NSDAP (22

zaczniki, do ktrych przejdziemy dalej. Poniej zacytowaem najwaniejsze frag

menty (bo pewne szczegy zawarte w tym dokumencie zacytowaem ju wczeniej
w tym rozdziale, przy opisach incydentw wskazujcych na aktualno tajemnicy
Lubia), wytuszczenia pochodz ode m nie:1
(...) Zespfabryczny jako wzgldna cao funkcjonowa w sposb zorganizowa
ny do dnia 09 stycznia 1945 r., kiedy to zgodnie z zaleceniem H. Himmlera zlikwi
dowano pracujc tam zaog (winiowie Gross-Rosen), po czym wszystkie wejcia
do niniejszego kompleksu zostay zaminowane i wysadzone w powietrze.
2. Zarys szczegowy (segmentowy).
a. N a terenie w.w. obiektw znajdowa si od 5 lutego 1945 r. tzw. wydzielony
sektor E -l, nalecy do jednego z piciu Centralnych Schronw Depozytowych
RSHA [Gwnego Urzdu Bezpieczestwa Rzeszy]. Schron ten posiada symbol H
AAX-SS/05 oraz kryptonim organizacyjny Walter. W tym miejscu naley nad
mieni, i tego samego typu schron mieszczcy si w kopalni A lt Aussee noszcy sym
bol I/AAX-SS/02 o kryptonimie Dora by miejscem zmagazynowania przeszo 5,5
tys. najwybitniejszych dzie sztuki zrabowanych przez Niemcw w okupowanej Eu
ropie. Dziea te wydobyli w 1945 r. Amerykanie, a z poczynionych przez nich ustale
wynikao, e przeznaczone byy dla przyszego Muzeum Adolfa Hitlera w Linzu, tzw.
Fuhrerautrag Linz [Drobna uwaga I.W.: muzeum miao si nazywa Europejskie
Centrum Sztuki, a zbir pracowicie gromadzony przez ca wojn klasyfikowano
jako Fuhrervorbehalt, tzn. (zbir) zastrzeony przez Fuhrera].
54

osoby).
Cel i ustalenia spotkania nie s znane, ale ja k w poprzednim przypadku ze wzgldu
na dat [moe mjr. Siorek nawizywa tu do daty synnej narady w hotelu Maison
Rouge w Strasburgu, pierwszej powiconej ewakuacjom kapitaw za granic?
Byo to 18 czerwca tego roku - I.W.], okolicznoci i miejscowo - kwestie niniejsze
daj wiele do zastanowienia (notatka urzdowa Radcy Bankowego Egona von Wolffa
skierowana do Szefa RSHA SS-Oberst-Gruppenfhrera E. Kaltenbrunnera dot. rozli
czenia kosztw wspomnianej delegacji, datowana na 29 V I 1944, Prachwitz - Procho
wice 8 km od Lubia).
d. Wedug materiaw 1x1 dotyczcych fragmentw przesucha (1945) SSSturmbannfhrera dr Gottfrieda Reimera - pod koniec 1944 r. w Lubiu znalazy si
m.in. zbiory z Prus Wschodnich, pastw batyckich, Francji oraz cz kolekcji lokal
nych (do dnia dzisiejszego nie odnaleziono m. in. ponad 40 obrazw pdzla Martina
Willmanna bdcych integraln czci dawnych zbiorw Lubia).
S pewne przesanki i schron RSHA w Lubiu mg by miejscem depozytu cz
ci zbiorw sztuki zrabowanych przez specjaln komrk d.s. rekwizycji SS Das
Ahnenerbe, podleg bezporednio i wycznie Reichsfhrerowi SS H. Himmlero
wi. [Wana uwaga I.W.: ze wzgldu na okoliczno wymienion w ostatnim zdaniu,
rola organizacji Ahnenerbe w tego rodzaju ewakuacjach jest istotnie warta uwa
gi. Zostaa ona szerzej opisana w jednym z dalszych rozdziaw, gdy mam sporo
dokumentw na ten temat, i to z rnych rde. Warto zwaszcza zwrci uwag
na fakt, e take w drugim i jedynym tak wanym na obecnych ziemiach polskich
schronie depozytowym - w Ksiu - pojawia si Ahnenerbe, rwnie w powi
zaniu z Leibstandarte Adolf Hitler i rwnie - by moe przypadkowo - w obiek
cie wczeniej przeznaczonym na prace badawcze],
d- Stan po 1945 r.
W latach 45/47 w Lubiu mieci si m.in. specjalny obz przejciowy, w ktrym
mternowano czasowo onierzy radzieckich powracajcych z niewoli. W obozie tym
Prwadzono intensywne ledztwa (NKWD) oraz wykonywano liczne wyroki mierCl- Grobw osb zamordowanych nie odnaleziono do dnia dzisiejszego, co sugerowa
55

K W |k l %

W m n f c k V I I . | n jU U tJ A .

moe, e ofiary chowano w ktrym z dostpnych jeszcze wtedy peryferyjnych kolekto

rw transportowych wspomnianego kompleksu. Ten element mg by w okresie p
niejszym gwnei przyczyn, i ze wzgldw polityczno - prestiowych nie chciano
tworzy faktw mogcych negatywnie rzutowa na propagandowy obraz ZSRR jako
pastwa bez przysowiowej skazy". Wszelkie realizowane po 1945 r. prby eksploracji
w.w. obiektu miay charakter przypadkowy, epizodyczny i nie rokujcy powaniej
szych szans na sukces.
Amatorsko rozwiza organizacyjnych, chaotyczny dobr partnerw oraz brak
rozpoznania merytorycznego tematu, wykluczay jednoznacznie pozytywne rezultaty
dziaa w tym zakresie, jedyn wzgldnie profesjonaln akcj przygotowano w 1986 r.
(Nadwilaskie Jednostki MSW). Bya ona realizowana na wniosek wczesnego Mini
stra Spraw Wewntrznych gen. Czesawa Kiszczaka i trwaa zaledwie kilka dni [pier
wotnie czas prac szacowano na kilka miesicy! - I.W], bo odwoano j bez podania
jakichkolwiek rzeczowych argumentw. Nago podjtej decyzji pozwala domniemy
wa, e i w tym przypadku miay miejsce jakie bliej nie okrelone naciski o podou
pozamerytorycznym. (...)
Tyle wspomniany dokument... Materiaw w Teczce jest wiele, jednak w ni
niejszej ksice pragn zaznaczy tylko sprawy moim zdaniem naprawd wane
i obawiam si, e opisywanie wszystkiego, podsumowywanie wszystkich opowieci
itp., niosoby ze sob ryzyko rozmydlenia sprawy zasadniczej. Niezalenie od tego
chciabym skoncentrowa si tu na jakoci...
Wikszo zawartoci teczki to artykuy prasowe (co prawda w wielu przypad
kach mao znane, np. publikowane w prasie lokalnej z rnych regionw Dolnego
lska). Do tego dochodzi par pism oficjalnych i sporo map oraz szkicw. Te ostat
nie po prostu reprodukuj w ksice (wiele powtarza t sam tre). Za najlepsze
rozwizanie uznaem podsumowanie przede wszystkim ciekawych fragmentw tylko niewielkich fragmentw - z licznych zamieszczonych tam artykuw. Niekt
re szczegy s ciekawe, zawieraj nieznane informacje, ale s i takie, ktre s po
prostu kuriozalne:
Zacznijmy od miejsca bezsprzecznie zwizanego z Lubiem, od pooonych
na przeciwlegym brzegu Odry Prochowic. Bdc tam wiele lat tem u mogem
na wasne oczy przekona si, e stamtd w stron kompleksu podziemnego prowa
dz dwie nitki potnych rurocigw podziemnych, o rednicy okoo j ednego metra
kada. Wida je byo, bo w regularnych odstpach rozmieszczono w lesie studzienki
z wazami i stalowymi klamrami do schodzenia. W miar zbliania si rurocigu
do Odry, zagbia si on i nie sposb byo ustali jaki jest jego dalszy bieg, chocia
sceneri by lasek dochodzcy do rzeki i byo oczywiste, e nie m a tam adnego
obiektu (po tej stronie Odry), do ktrego rurocig mgby by doprowadzony. By)'
jednak te sygnay mwice, e rurocig to jedna sprawa i mg on pobiera wod
z O dry do Prochowic, natomiast pod Odr szed tunel:5
Jeden z tych tuneli, by moe jeszcze pocysterski, szed wzdu Odry. Koo ko
cioa parafialnego rozdziela si: jedna z jego odng podaa w kierunku szpitala
56

X O V f i c

H T P r a w c w w iiw it i r c w

i C

T r

vSychiatrycznego, inna na Wzgrze Trzech Krzyy. Byo ono widoczne z pocigu.

Niemcy, ktrzy podrowali t tras zauwayli, e koo wzgrza znajdowaa si me
b l o w a pokrywa wazu, panowa tu duy ruch. Jeden z kanaw moe przechodzi pod
OdrMieli z nim kopot pracownicy pogbiarki. W jednym i tym samym miejscu,
na caej szerokoci rzeki, czerpak natrafia na opr. Za kadym razem na zbach czer
paka byy lady zeskrobanej cegy.
powyszy opis moe oczywicie wskazywa te na co innego - e oprcz ruro
cigu pod Odr przechodzi i tunel... Kady, kto rurocig widzia, musia zastanowi
si po co stosowano tak wielkie przekroje rur. Wydaje si najbardziej prawdopodob
ne, e nie miao to zwizku ani ze schronem depozytowym (ktry to term in zaist
nia niejako wtrnie, w ramach adaptacji obiektu do nowych celw, dopiero pod
koniec wojny), ani z pracami badawczymi. Najrozsdniejsze wydaje si zaoenie,
e jego istnienie wynikao z potrzeb technologicznych zakadu, ktry co produko
wa - zakadam, e chodzio o pompowanie wody. Potwierdza to mjr. Siorek, o czym
dalej... Oczywicie nie ja pierwszy doszedem do takiego wniosku. Z uwagi na to,
e na zdjciach drugiego brzegu (od strony Lubia) widoczna bya na przedue
niu nitki rurocigu regularna plama, ciemniejsze miejsce o rednicy podobno ok.
20 metrw, znaleli si i tacy, ktrzy dopatrywali si tam reaktora, do chodzenia
ktrego woda w takich ilociach moga by potrzebna. Co prawda nie byo ladw
rurocigu na drugim brzegu... Zaangaowany przez Jednostki Nadwilaskie ra
diesteta o nazwisku Pouczek, ktry skdind bardzo trafnie lokalizowa nieznane
mu obiekty (o ktrych wiedzieli oficerowie oprowadzajcy go po terenie), mia tam
najsilniejszy sygna. Twierdzi, e chodzi o stal w ilociach takich jakby pod ziemi
bya parowozownia. Oglnie i w czasie samych bada i pniej dziay si tam rze
czy dosy dziwne. To s oczywicie gwnie przypuszczenia, jednak podaj je z uwa
gi na to, e nawizuj one do tajemnicy Prochowic. W takich sprawach, ktre dzisiaj
trudno ju jednoznacznie sprawdzi, zawsze jest ryzyko, e przy braku czysto mate
rialnego punktu zaczepienia, okae si, e w istocie nic tam nie ma itp. Jednak bdc
w Prochowicach, z grubsza w miejscu, gdzie lady rurocigu staj si widoczne,
miaem moliwo jednoznacznego i dobitnego przekonania si, e miejsce jednak
nie jest zwyczajne. O ile sam Lubi i jego najblisza okolica nie zdradza dzisiaj la
dw jakich budzcych podejrzenia dziaa, to wanie w tym miejscu, na obrzeu
Prochowic, jest lad dosy intrygujcy. Podjedajc samochodem do wspomniane
go lasku zauwayem niewielki ogrodzony teren - w miejscu, gdzie praktycznie nic
nie byo, ju poza miejscowoci. Wysiadem i podszedem bliej, a to co zobaczy
em nieco mnie zaskoczyo. Ogrodzony prostokt o wymiarach z grubsza kilkadzie
sit na kilkadziesit metrw skrywa, na samym rodku, niewielki plac betonowy
1co, co na pierwszy rzut oka byo zejciem dla pieszych pod ziemi. Po prostu cos
w rodzaju maej, betonowej budki z jedn cian nachylon, po przeciwnej stronie
ktrej znajdoway si zwyke drzwi. Ludzi nie widziaem. To jeszcze mnie nie za
szokowao, jednak zdziwienie wzbudziy rozmieszczone na siatce, w regularnych
dstpach, tablice z napisem zakaz fotografowania. Zastanawiaem si jakiemu

L U B I - N IE Z R O Z U M IA N A Z A G A D K A

'84meiI9M- 2

::v , r

.^ 1

-4)711433792338:

H B i
illiS f

i p

ia is p ll

il l i

'. '

0 847198113367

'

ha&l&msih

.>;.!,-

73640321674 7-44.:-;.:.
.3

;'ai436376936I843I4

i r>-.:88iyi43.34622I'I256 .

- : -;; -:':-v V

' /

g i r ..
:,

. . . ; ' !

, : . .i '

p c u tid c Y b h w a s lts y

-dpoi-iLg-, repS;j.'

;.-;.

fi-Y'gds r t zlih j kuiedy n cs.,; .

[ .

; ;;
.p o io p n r g o p ^ o y ^

n u u o w u * h k ln lie V .
;

SPPSf
CK'7/1O.TTQ ?.V

k&4z&WimSxysj:Vi6l

-;: ,.V'4v

'

. .*
' ''

"

o j.

.:

f ?ztrycfc:tybxyU^
..
vi j -^
^zcpcy&p'

. !-*vVlf'V?7' k-'
ras?rx a ,:.,-p .s.n:- j -.

ius tghbnkfaretsucy.-^
3.- . .' i
,

- - y - r r - r - >.=
"! * J T 5 7 - .: , f

e d c v g tz u j e f e tz b y x -

tld k ta A y s y S p /!

,1'OC.

43

5szyfrogram':nie' odczytany

t J

.v?himrn-ufi-

?- .
' ^i" V:>; .

,3?;rfg'y^jbueciv:-

(itg K S E a y c s y c h z r ; .

: ^ .;u

:i ^ : . S r = r t p ^ c y b - c
' ' ' V v -*'>-' -

' 0

V '"- e r f tghbsja&z-tgzz ;{
-

:5 4 i% ^ 3 4 4 -,:4 4 :4 '- '

'i f

i"

& jp-

r "

4 ;^
'.

%t ?

; :k-

: i i 4 4 4 4 4 .4
id te ? ;* '

Jeden z dokumentw niemieckich przejtych przez nasz kontrwywiad wojskowy - szyfrogram dotyczcy
transportu ewakuacyjnego do Lubia. Pomimo trwajcych cate lata prb, nie udao si go nigdy odczyta
nawet czciowo i specjalici zasugerowali, e nie zosta on zaszyfrowany z jzyka niemieckiego, lecz
zapewne z tzw. jzyka syntetycznego. W jzyku takim wystpowayby prawdopodobnie sowa niemiec
kie, ale w innym ni nominalnym" znaczeniu (potrzebny byby specjalny sownik). Data znajdujca si?
w prawym - grnym rogu dotyczy momentu sporzdzenia polskiego odpisu. Godne uwagi s nieliczne
szczegy, ktre s czytelne: u gry po lewej jest nagwek Reichsleiter Martin Bormann" i kryptonim

58

kL j.-m

f y 18 ''- *

sc eonu depozytowego l/AAX 05-SS. Ewenementem dla kadego, kto kiedykolwiek przeglda dokumenty
iwalne, s te polskie klauzule tajnoci, prawie nigdy nie spotykane (!): klauzula cile Tajne - Mate*y Specjalnego Przeznaczenia" (u gry, porodku). Z kolei w prawym - dolnym rogu mamy: T. bez ewid."
^ ~wyk. w jednym egz.". Piecztka na dole: Biuro Prezydialne Krajowej Rady Narodowej" czciowo
ania napis za zgodno z oryginaem - mjr. (...) WALCZAK" - jego imi jest nieczytelne. Najwyraniej
to fragment wikszej dokumentacji przygotowanej dla prezydenta Bieruta, jako e na grze mamy
lePozorne zdanie zacznik 19a".

59

celowi miay one suy, przy braku podania jakiejkolwiek podstawy prawnej takie
go zakazu - nie by to przecie obiekt wojskowy... W ogle nie byo jakiejkolwiek
tabliczki z informacj co to jest. Dopiero pniej pewien znajomy, ktrego opowie
na tem at Prochowic zaintrygowaa, ustali (nie wiem jak), e obiektem administruje
firma Centromag, ktra - wedug niego - nie bya firm prawdziw, lecz przy
krywk Urzdu Ochrony Pastwa. Czy UOP prbowa dosta si stamtd do pod
ziemi Lubia, a moe do schronu w samych Prochowicach? Tego oczywicie nie
wiadomo, jednak w Teczce Siorka znalazem par artykuw na temat Prochowic,
a w nich kilka ciekawych opisw, ktrych fragmenty pozwol sobie zacytowa. O sa
mym Centromagu s jedynie krtkie wzmianki:6
Nikt nie potrafi precyzyjnie okreli jakie budowle kry podprochowicki las. Dzi
po wielu z nich zostay jedynie fundamenty. Inne przerobiono na magazyny. Cay te
ren Centromagu"jest niedostpny. Ogrodzenie i drzewa zasaniaj stojce tu obiekty.
Nieco poniej, na duej polanie, zachoway si jednak betonowe posadzki. W czasie
wojny by tu obz dla winiw - twierdzi Szczepan Zdzisawski - co tu budowa
no. Wiem, e na caym terenie rozplantowano tony ziemi. Niemcy nawieli jej tyle,
e poziom gruntu podnis si o p metra. Wida to wyranie porwnujc te miejsca
z okolic.
W innym artykule, autorstwa samego Stanisawa Siorka, znajdujemy dalsze
szczegy:7
Czym dla Niemcw by Lubi, pisaem ju wielokrotnie (...). Byy to tereny taj
nego budownictwa niemieckiego lotnictwa -Luftwajfe, ktra na terenie gm iny Wow
(Kreis Wohlau) urzdzia sobie podziemno - naziemn zbrojowni, budowan przez
Hansa Kammlera, dyrektora Departamentu Budownictwa Specjalnego Luftwaffe
[uwaga I.W.: to znaczy jeszcze nie w ramach SS] (...).
Czuj si w obowizku poinformowa wszystkich interesujcych si tymi sprawa
mi, e faktycznie na omawianym terenie w Prochowicach bya tajna, podziemnonaziemna fabryka naleca do koncernu I.G. Farbenindustrie, produkujca gwnie
na potrzeby Lubia.
Znane s wstpnie zaoenia projektowe tej fabryki (...). W niemieckim pimie
dot. tej lokalizacji czytamy: Z polecenia Urzdu Wojskowego fabryka bdzie wzno
szona od 1.01.1940 r.. By to termin obligatoryjny. Jej powierzchnia miaa zaj 40
ha, zapotrzebowanie na pracownikw powinno si zamkn liczb 500 - 800 osb,
zapotrzebowanie na wod w caoci pobieran z Odry wynosio 1000 m sze./godz.
(jeden tysic metrw szeciennych na godzin!), odprowadzenie ciekw w 100%
do wd gruntowych, bez szkodliwych skadnikw. Wydolno transportowa 20 - 25
wagonw dziennie. Z innych rde wiadomo mi, e dla potrzeb tej fabryki wybudo
wano specjaln bocznic kolejow biegnc m.in. do dzisiejszych magazynw Cen
tromag, wykorzystujcych cz pomieszcze dawnej fabryki oraz poprowadzonych
dalej w kierunku przeprawy promowej. (...)
Przy budowie bocznicy do dzisiejszego Centromagupracowa pewien Polak, kt
ry po wojnie zamieszka w Legnicy przy ulicy Ptnowskiej, obecnie nieyjcy, ktry
60

y/idzia e spod tych magazynw drono podziemny tunel w kierunku Woowa,

0d Odr, przez lubiskie pola. Winiowie drcy ten tunel mieli absolutny zakaz
kontaktowania si z tymi, ktrzy pracowali na powierzchni, przy bocznicy. Jednak
zy przeadowywaniu wagonw z ziemi wywoon z tuneli mona byo si dowie
dzie co robi i jak daleko dr.
Prace prowadzono nie tylko w opisanym rejonie, ale i pod samymi Prochowicami oraz pod miejscowym zamkiem:8
Zapadajce si ulice i zamurowane przejcia w piwnicach nie s jedynymi za
gadkami Prochowic. Najwicej tajemniczych opowieci dotyczy zamku. Jeszcze w la
tach czterdziestych budowla ttnia yciem. Niestety, niewiele dzi wiemy na temat
mieszkajcych tutaj ludzi. Podobnie ja k teren za miastem, w kierunku Odry, bya
zamknita dla Polakw. Po wojnie t cz miasta zajli Rosjanie i wwczas wstp
zarezerwowany by jedynie dla wybranych. (...)

Wielokrotnie prbowalimy z kolegami spenetrowa podziemia w okolicy zamku

- mwi jeden z mieszkacw Prochowic - wchodzilimy do rodka, ale ju po kilku
metrach trafialimy na zway ziemi uniemoliwiajce przejcie. (...) Niektrzy twier
dz, e w podziemiach znajdoway si tajne, wojskowe laboratoria. (...)
Niektrzy mieszkacy Prochowic twierdz, e byli w podziemiach, do ktrych
wejcie znajdowao si na terenie zamku. Wprowadza ich tu nieyjcy ju, wielki
mionik historii miasta i opiekun jego zabytkw, Jan Gembarowski. Tunel z zamku
wid w kierunku Odry. Mona nim byo przej kilkadziesit metrw, bo dalej drog
uniemoliwiaa woda. Wiele wskazywao na to, e chodnik by stary. Uoenie cegie
i ich ksztat sugeroway, e wykonano go przed wiekami, ale znacznie pniej odno
wiono i przystosowano do wymogw wspczesnoci. Niestety, dzi nie sposb dotrze
do tego wejcia. Cz dokumentw, jakimi dysponowa opiekun zamku, znikna po
jego mierci.
W innej czci powyszego artykuu znalazy si nastpujce szczegy:8
Ulica 1 Maja w Prochowicach nie jest jedyn, na ktrej nawierzchnia si zapada.
Podobnie dzieje si na odlegej o kilkaset metrw ul. Kochanowskiego.
Zdecydowaem si zamieci opisy dotyczce Prochowic - bdcych tylko frag
mentem kompleksu - z tego prostego powodu, e w fragment daje nam pojcie
o skali przedsiwzicia. Pamitajmy, e obejmowao ono wiele miejscowoci wok
Lubia, oprcz Prochowic take Gliniany, Rogw, Krzydlin Wielk, Domaszkw,
Rataje, Zagrzyce, Rzeczyce, Stobno (takie wyliczenie pojawia si w jednym z do
kumentw z Teczki!). W przypadku wymienionych wsi podziemia byy zapewne
mniejsze, o ile rzeczywicie istniay we wszystkich, jednak raczej nie m ona tego
powiedzie np. o Malczycach, ktre rwnie byy poczone z Lubiem pod ziemi,
chocia znajdoway si znacznie dalej.
W teczce zdeponowanej w Ministerstwie Kultury znalazy si opisy i innych cie
kawych obiektw podziemnych, w tym nie zwizanych z Lubiem (take Ksia,
ktry zosta opisany w nastpnym rozdziale). Poniszy cytat dotyczy sprawy nie
co innej, cho jednak nie cakiem innej, jako e stanowi przyczynek do problemu
61

<o

> W

.T O

g p t Z

5 2 T

zwizanego z Lubiem (i Ksiem) bezporednio, a mianowicie zainteresowania

sub specjalnych RFN i organizacji pohitlerowskich. Pod pseudonimem napisa
poniszy artyku sam mjr. Siorek. Znowu mamy tu przypadki kuriozalne, jece
wosy na gowie... Jest to jednak rzadki wyjtek, gdy relacje nie s formuowane
na podstawie legend, lecz mwi o tym wysoki oficer sub odpowiedzialnych za roz
pracowywanie tego rodzaju zagroe:9
Do jednej z najbardziej szokujcych akcji naley zaliczy wykradzenie i chyba
zniszczenie (nie zapomnijmy, e byy to lata siedemdziesite), albo wywiezienie z Polski
archiwum ksig [Urzdu] stanu cywilnego gminy Strzegom, w ktrych z niemieck pe
danteri notowano wszystkie zgony ludzi mordowanych wpobkim obozie koncentracyj
nym Gross Rosen. W wyniku tej udanej akcji wiat na zawsze straci ewidentne dowody
rozmiarw niemieckiego bestialstwa. Aczkolwiek prokuratura nigdy nie ustalia spraw
cw, to jednak z ogromn doz prawdopodobiestwa naley przyj, e akcja na archi
wum bya majstersztykiem sub specjalnych RFN. Aktualnie nieznany sprawca wy
krad z Okrgowej Komisji Badania Zbrodni [Hitlerowskich] we Wrocawiu cay zbir
kartoteczny [artyku jest z 1992 r. - I.W.]. A to ju dowodzi metodycznego dziaania!
Na pocztku 1972 r. do wrocawskiej placwki kontrwywiadu, w ktrej byem za
trudniony, dotary plany niemieckich sztolni podziemnych w okolicach Kamiennej Gry
[redniej wielkoci fabryka podziemna koo Krzaczyny, dzielnicy Kamiennej Gry,
zupenie niedostpna - I.W.]. Wobec kompletnego braku zainteresowania tym tematem
ze strony Centrali kontrwywiadu MSW, dokumenty przeja Okrgowa Komisja Ba
dania Zbrodni Hitlerowskich we Wrocawiu. Ostatecznie ustalono na szczeblu resortw:
M O N (wiceminister gen. dyw. Jzef Urbanowicz), Min. Grnictwa i Energetyki (wicemi
nister mgr. in. Eryk Porbka) i Ministerstwa Sprawiedliwoci (przewodniczcy Gwnej
Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Czesaw Pilichowski), e w lipcu 1972
r. rozpocznie si akcj przebrania zawaw w sztolniach, ktr to prac mieli wykona
grnicy ze szkolnej druyny ratowniczej Zagbia Wabrzyskiego i wojsko. Na wyzna
czony termin otrzymalimy a dwch inynierw grnikw [wytuszczenie oryginalne]
(geolog do pomiarw i strzaowy z dynamitem) oraz a trzyosobowy patrol saperski.
Prywatnie poinformowano mnie w Zjednoczeniu Wgla Kamiennego w Wabrzychu,
e pan minister osobicie z Katowic przyjecha, by ustnie oznajmi, i nie naley dawa
grnikw, e tam na grzezgodzono si tylko na nibydlafasonu i dobrego wraenia.
Przypuszczam, e podobne dyspozycje otrzymao i wojsko. Akcja zostaa przerwana po
dwch dniach bezsilnego szamotania si. Na pocztku lat osiemdziesitych byy mini
ster resortu grnictwa osiad w RFN z niemieck emerytur, rwn pensji niemiec
kiego ministra. Wtajemniczeni z otoczenia bossw koncernu dostarczajcego w latach
wanie siedemdziesitych ciki sprzt dla naszego grnictwa mwili, e w minister
przed wojn by w SA na lsku, a po wojnie zosta oddelegowany do pracy w polskim
rzdzie - dla ochrony niemieckich interesw na niemieckimlsku.
Plany podziemnej fabryki koo Kamiennej Gry oczywicie znikny podobnie
jak sam minister! Komu moe si wydawa, e bez potrzeby... Jednak sprbujmy
sobie wyobrazi, w dobie telewizji wykorzystujcej chtnie najdrobniejsz sensacj
62

L U B I -

jakie byyby reakcje i o czym by si mwio w Europie, w USA, w Izraelu, gdyby

wnego dnia pokazano podziemia wypenione tysicami przegniych, przemiesza
n y c h ze so^9 truPw! Na przykad pmetrow, bia od przypominajcej grub
wat? cukrow pleni, warstw wycieajc podziemne hale... Nawiasem mwic,
w innym z artykuw S. Siorek napisa:12 w Krzaczynie, woj. Jelenia Gra, gdzie
w podziemnych laboratoriach atomowych podlegych naukowcom z instytutu we
F r a n k fu r c ie nad Menem, te wymordowano ca zaog. Nie ma adnej wzmianki
o rdle tej informacji.
Wydaje si, e najistotniejsze w zespole akt, z ktrego pochodz powysze cyta
ty, s mimo wszystko nie artykuy prasowe, lecz ustalenia dotyczce prb dotarcia
do podziemi Lubia w latach osiemdziesitych. Prby te potwierdziy jednoznacz
nie istnienie tuneli, jednak z uwagi na ich gwatowne przerwanie - czy nie po
tw ierdza to z jeszcze wiksz moc skali niemieckiej infiltracji! - jedynym ich
rezultatem byo dowiercenie si do ceglanych stropw. Wprawdzie udao si nawet
co najmniej jeden taki strop przewierci na wylot, jednak, jak wspomniaem, z dziu
ry trysna botnista ma, co chwilowo wstrzymao prace. No, a pniej wiemy
ju co si stao. Nawiasem mwic, zaczynajc pisa t ksik nawet przez chwi
l nie przypuszczaem, e bdzie to w istocie bezprecedensowy zbir dowodw
demaskujcych pewne suby i organizacje. A opis tego aspektu naszej historii
najnowszej dopiero si rozpoczyna (niestety mn si te zainteresowali, ale o tym
nieco dalej).
Informacje na temat rezultatw eksploracji prowadzonej z ramienia MSW, autor
stwa samego Stanisawa Siorka, s dosy skpe - wicej mogem znale w paru za
czonych artykuach, w cytatach jego rnych wypowiedzi. Jeli chodzi o to pierw
sze, to znajdujemy w Teczce jedynie zacznik do pisma wysanego 17 VI 1991 r.
do Ministerstwa Kultury. Dokadniej - jest ono adresowane do mgr. Aleksandra
kiewskiego - Gwnego Specjalisty d.s. Prawnych Departamentu Ochrony Dbr
Kultury, Muzew i Plastyki. Czytamy tam :1
W latach 1984 - 1989 wykonano na zlecenie i przy wsppracy M SW prace tere
nowe oraz studialne. Prace te - wyniki tych prac - s jedynymi profesjonalnymi doko
naniami w zakresie w.w. tematu. Wyniki tych prac, wykonywane z klauzul Poufne
byy przekazywane do M SW i gromadzone we Wrocawiu.
Piszcy te sowa cay czas bra udzia w tych pracach, a w zakresie:
~
Prac zwizanych ze zdjciami lotniczymi byem pomysodawc i autorem
opracowa (m.in. lokalizacja Wzgrza Trzech Krzyy).
~
Prac geotechnicznych byem konsultantem prac terenowych (dla N.J. MSW).
Jeli chodzi za o opis eksploracji zawarty w artykule, to jest on nastpujcy:3
W grudniu 1986 roku do Lubia przybya kolejna grupa saperw. Wacek Mazur
zapamita, e mieli Osinobus, kopark i samochd ciarowy ze widrem. Zapowia
dali si na ca zim, ale wyjechali po tygodniu. Kto ich odwoa.
Cho mieli mao czasu, odkryli rzeczy rewelacyjne. Na polach PGR koo lasku
Stv. Jadwigi, w miejscu, w ktrym zdjcia lotnicze wykazay istnienie podziemnych
63

obiektw, wierto w nioso z gbokoci 12 - 15 metrw kilka k a w n i u

wojny nasze podziemie, akowskie, a szczeglnie lewicowe, byo mocno prze
nego drewna (,Zaluek>) i rury eliwnej. Postanowiono w i T c l t Z f j T ' " " " Z*sycone
agentur hitlerowsk i niejednokrotnie do dzisiaj nie wiadomo who
w poprzek domniemanego tunelu. Natrafiam na opr ale na rai
u'
s'f
is who. [I.W.: syszaem, e zdeponowano tam m.in. bardzo du ilo
(...) Rysowano w ykri,
Wyh na * ze/figura w C a ^ e p o Z Z t l T Z
akcji i obligacji emitowanych dla firm, np. w zwizku z przenoszeniem
jest jeden chodnik. P?d ziemi id obok siebie dwa pkoliste tunele. (. )
ich zakadw do de facto pastwowych obiektw podziemnych, przy
Co jednak z w i e j m y - uzupenia moje notatki Stanisaw Siorek- pamita
czym obligacje te nie tylko zachoway po wojnie warto, ale wrcz byy
warte wicej],
.
Lubiskie sztolnie podziemne kryj tajemnice wojenne i powojenne. Powo
^ r o k u d o f ^ r o j e n ^
jenne z okresu, kiedy by tam radziecki obz dla b. jecw, a pniej radziecki
trycznp o napiciu 20 kK Takas.ecmogaby zasilifabryk wigkszjod .Pafaw Zu'"' ]
szpital wojskowy.
Dlaczego me zeszycie gbiej? To pytanie zadaem innej osobie ktra u r J t '
Wprawdzie sam autor powyszych sw skonny by uwaa, e nie staa za tym
la w poszukiwaniach Zgodzia si rozmawia, ale anonimowo To hvn
f Zy' I
ingerencja si zewntrznych, to jednak zwyky zdrowy rozsdek kae, jak sdz,
Kurzawka. W wykope zacza gromadzi si woda.
p rz y j zupenie inn interpretacj. Pamitajmy te o tym, e Stanisaw Siorek
na krtko przed sw nag mierci mwi, e wkrtce moe zgin (w kadym
^
2 *
razie ja syszaem o tym na kilka dni przed jego mierci).
Na zakoczenie tego rozdziau postanowiem podsumowa najciekawsze frag
od; lert7 ^ * *
menty dokumentw i artykuw z Teczki, w ktrych podano ciekawe szczegy do
tyczce wej, lokalizacji szybw itp. W poczeniu z dobr map, opisy te mog
suy jako rodzaj przewodnika - w rejonie Lubia gwny chyba problem polega
na tym, e dua ilo szczegw rozrzucona jest na duym obszarze i potrzeba pew
nego przygotowania, eby si w tym jako poapa... Odnoniki do rde zamieci
em w tej samej kolejnoci, co pochodzce z tych rde cytaty (jeden cytat to jeden
akapit). Opisy pogrupowaem w zalenoci od tego, ktrych miejsc dotycz:
ka pogotow ia p o d s u n ie uprow adzia z d o m u a n im a to m T h d z Z U V e t e h t '
Na temat samego budynku klasztoru:5,13
stan przedzawaowy, pmecznosc wyjazdu do szpitala), a w dwa dni pneTwohko
Szyb tej windy jest zasypany i zamurowany, ale jego lokalizacj mog wskaza.
otrzymao polecenie (prawdopodobnie od gen. Poogi z M SW - przvo m d ) i
Jest to w czci parterowej dzisiejszej galerii sztuki wspczesnej. Posta siostry za
do Warszawy, pod pret-kstem dopracowania materiaw zwizanychz fa b r ik a 7
konnej powtarza si take w wypowiedziach modszych mieszkacw Lubia: Bya
g a l. W , lekarka, le j* . Magorzata S. SlWierdza p
tylko jedna osoba, ktra co o tym wiedziaa - zakonnica. W czasie wojny zjedaa
polecenie osadzenia p.cjenta w zamknitym zakadzie p sy ch iatry c zn a ,1
wind do podziemnej czci fabryki, ale przy doprowadzaniu jej do windy i w czasie
nowila ie v y k o m i , | o polecenia! Zaoga karetki przed wyjazdem te i o t . '
zjazdu miaa zawizane oczy. Zakonnica ta pokazaa pomieszczenie, gdzie przy wej
S W
beZP' K stWa- * rwnie p sa110wila z J g Z
ciu do windy by wartownik. Jest to duy pokj na parterze po prawej stronie koryta
rza, w ktrym obecnie znajduje si galeria sztuki.Znowu wic galeria
Podaj ten przykac gdy wanie w nim bardzo trudno d n t m t r ,.
.
Komunikacj z powierzchni do podziemia zapewniay 4 windy. Najstarsza i naj
racji, zwaywszy na cz> w jakim si to dziao. W 1986 roku ino
^
wczeniejsza
bya w paacu opata. Pniej dobudowano 3 dalsze. Obok wind fu n k
jak w przypadku G r S ^ h w 1964 r, s raczej nie d o p o w i e , Z A
cjonoway te wejcia awaryjne. W paacu opata, w pobliu windy, byo wejcie dla
by mocne argumenty; koro miano odwag ewentualnie narazi sie t a k i f
pieszych. Jak podawa Teofil Bonierski, w latach 50-tych opiekun obiektu, wejciem
dentowi. By moe stahsi to dlatego, i:
takiemu decytym weszo trzech chopcw do podziemi klasztoru, tam pobdzili i dopiero po trzech
Lubi kryje dTomny skarb, moe Goeriwa do ti
,
dniach
wdrwki podziemnej wyszli na powierzchni w Malczycach, skd brudni,
Std moe rodzty sie pogoski, e nie naley szuka nir ^ u
eziony
umorusani, podrapani, wrcili do Lubia.
ba by odda Rjanom, to znw Niemcom D zia a v h v ^ WSZyStko trze~
Na temat lasku w. Jadwigi:3
Lu^kryje
archiwa.
moe J
Powyej
lasku w. Jadwigi, w duym wykopie, byy wejcia do podziemnej fa
Abwehry i peW' ludzie boj si tego. Rzeczywisto bya taka, e
}
w okresie
bryki. Znajdowa si tam fragment bramy w ksztacie prostokta, przez ktr mg

Z Z a Z o lZ ^ ^

65

l U B Z - N IE Z R O Z U M IA N A Z A G A D K A

przejecha samochd. Do rodka nikt nie wchodzi, bo wejcie byo zasypane, a w tym
zagbieniu ludzie urzdzili sobie wysypisko mieci"
Na temat Wzgrza Trzech Krzyy:5,11
Pani M. opowiadaa, e na polach w okolicy Trzech Krzyy wrd brzz by wielki
waz dla pieszych, a w pobliu inne, ukryte - dla samochodw
Midzy Lubiem a Krzydlin rwnie za Niemcw stay trzy potne krzye
drewniane, obok ktrych byo gwne wejcie piesze z wind do gwnego podziem
nego centrum fabrycznego. Waz zasypano, a krzye zniszczono.
Na temat innych miejsc:13,14,14,14,15
Ustalono, e z rejonu Wzgrza Trzech Krzyy wiodo do podziemi piesze wejcie
i winda (wg. wiadka zasypane trzymetrow warstw ziemi). W niewielkiej odlego
ci, bliej drogi na Gliniany byo wejcie samochodowe, a drugie dla samochodw
czyo podziemia z drog utwardzon (ludzie mwi, e Niemcy celowo zniszczyli
nawierzchni, by zatrze lady prowadzce do fabryki), prowadzc z Lubia - PGR
do Krzydliny. Niektrzy twierdz, a zainteresowania turystw niemieckich by to po
twierdzay, e w budynkach PGR powinno by wejcie produkcyjne do podziemi.
Z informacji Niemcw przekazanych polskiemu proboszczowi wynika (...),
e z Prochowic (z zamku?) bieg podziemny tunel z kolejk elektryczn. Tunel ten
rozwidla si na kierunek gwnego wjazdu i w kierunku Wzgrza Trzech Krzyy.
Drugi tunel bieg z Prochowic do Lubia - miasta i pod rejonem dzisiejszego kocioa
parafialnego rozdziela si na Wzgrze Trzech K rzyy-przez teren szpitala i do klasz
toru pod cmentarzem, wysok skarp przy Odrze. Oczywicie tuneli nie drono tylko
dla samego faktu ich istnienia. Tunele byy tylko koniecznym technologicznie cigiem
komunikacyjnym, a od nich byy wyprowadzane boczne komory, ktre moemy bez
obawy nazwa halami produkcyjnymi, gdzie produkowano sprzt wojenny.
Zfabryk w Lubiu, a cilej z lubiskim kompleksem militarnym, podziemnym,
byy cile zwizane budowle podziemne w rejonie Domaszkowa i miejscowoci po
oonych na wschd od Lubia, w kierunku do Brzegu Dolnego, gdzie wybudowano
zakady chemiczne zwane dzisiaj Rokita. S to miejscowoci Prawikw, Rataje, Zagrzyce, Stobno, Grodzanw, Rzeczyca, Pogalewo. Bliej nie okrelony zakad plano
wano wybudowa (myl, e wybudowano!) w lasach na pnoc od Brzegu Dolnego.
Dawne tereny wycigowe wg. relacji pana Tadeusza z Lubia, a wie o tym od pani
Marii, kucharki obozowej, obecnie nie yje, wykorzystano pod budowle podziemne. Pod
tymi torami wycigowymi (dzisiaj ka) wybudowano trzy due halefabryczne pooone
6 m pod ziemi. Przed nadejciem Rosjanfabryk zaminowano, zatopiono wod z Odry,
robotnikw, w wikszoci polskich jecw wojennych, ktrzy nigdy na powierzchni nie
wychodzili, rwnie zatopiono. Informacja wydaje si niezwykle realna i prawdziwa, bo
wiem do dzisiaj stoi tam na skraju zagajnika sporych rozmiarw szyb windy, nie uszko
dzony, oczywicie bez kabiny i maszyn (pozostay po nich uchwyty mocowania), zalany
wod. Mieszkacy Lubia nazywaj to czci wodocigw!!!
Szyb na skarpie, przy korycie Odry, przylegy do cmentarza dla szpitala psychia
trycznego. Na miejscu stwierdzono, e szyb zosta czciowo odgruzowany Pniej
66

ustalono, e wykona to grnik - emeryt mgr. in. Zygmunt [...], b. pracownik CunfUtn, ktry w okresie grudzie 1990 - kwiecie 1991 r., a wic przez 5 miesicy,
za zgod wojewdzkiego konserwatora zabytkw we Wrocawiu, finansujcego koszty
dojazdu, pana mgr Wawrzyca Kopczyskiego, prowadzi w Lubiu badania majce
doprowadzi do ustalenia wej do fabryki. Dokonalimy pomiarw szybu wykona
nego z cegy, budowla na pewno liczca 200 - 300 lat: gboko szybu oczyszczonego
12,40 m, rednica szybu u dou 0,80 m, rednica szybu u gry 0,90 m. Mierzc od gry,
na gbokoci 4,20 m jest drewniana wkadka, gruboci cegy, pooona dookoa, za
stpujca ceg. Grna cz nad drewnem, czyli nad t drewnian wkadk, jest wy
oona ceg nowszej produkcji, wyranie kontrastujc od cegy, z ktrej zbudowano
doln cz szybu. (...) Brak jest metalowych szczebli w szybie. Taka na stae wmonto
wana drabina, wedug pana Tadeusza Pogorzelskiego, bya jeszcze zaraz po wojnie. T
drabink osobicie schodzi tym szybem w gb okoo 70 m, a tam na dole by korytarz
z cegy, sklepiony wysoki okoo 1,80 m, szeroki za na okoo 2,5 m. May fia t mgby
przejecha. Tym tunelem doszed, ja k opowiada, bez przeszkd pod 2-gi lub 3-ci po
ziom piwnic, gdzie z pomieszczenia piwnicznego prowadzi korytarz zamknity pot
nymi dbowymi drzwiami z grubymi okuciami, nie dajcymi si otworzy. W piwnicy
tej byy biae szczury (!), lepe z uwagi na warunki ycia. Takich szybw, wiodcych
do tego tunelu, ma by jeszcze dwa, pooone w linii prostej do klasztoru - lokalizowa
ne s w dzisiejszym orodku zdrowia i w dawnej wozowni. Wejcia chyba zawalone.
Do tego tunelu mona te wej od strony klasztoru - niestety nie udao si go szybko
zlokalizowa, jako e drugi czy trzeci poziom piwnic by sabo zbadany. Prawdopo
dobnie tunel ten w 1985 r. zosta przewiercony od gry przy bramie podwrzowej,
na wysokoci dawnych stacji pomp. Jest on pooony na gbokoci 6 m (uwaga: na tej
samej gbokoci lokalizuje sifabryk pod torami wycigowymi!), ma 2 m wysokoci.
W czasie wiercenia go, po osigniciu podogi, wierto si zakleszczyo i zerwao si.
Nie zostao wydobyte. Naley do wojsk MSW. Szybiki te, nie istniejce na niemieckich
mapach (na polskich te ich nie ma) s prawdopodobnie czci korytarza czcego
klasztor z zamkiem w Prochowicach."

KSI I AHNENERBE
Jak wspomniaem na pocztku poprzedniego rozdziau, Ksi koo Wabrzycha
pod kilkoma wzgldami przypomina kompleks, jaki powsta w rejonie Lubia:

W czasie wojny mielimy w Ksiu do czynienia z poczeniem dziaalnoci

badawczej (placwka o kryptonimie Wetterstelle badajca wyposaenie
elektroniczne z zestrzelonych samolotw alianckich, Centralny Instytut
Wysokich Czstotliwoci SS, placwka badawcza Waffen-SS w rejonie tzw.
starego zamku, departament badawczo-rozwojowy Jagerstabu - czyli Luftwaffe, filia Instytutu Medycyny Lotniczej Luftwaffe - to wszystko opisaem
w Nowej prawdzie o Wunderwaffe oraz w pierwszym rozdziale tej ksi
ki) z innymi celami wojennymi, w szczeglnoci z produkcyjnymi. Oglnie
m ona bezsprzecznie stwierdzi, e Ksi mia bezporednie powizanie
organizacyjne z Riese w Grach Sowich i z caym szeregiem obiektw
o charakterze zbrojeniowym i badawczym, ktre cznie prawdopodobnie
stanowiy tzw. przedsiwzicie S III. Warto zauway, e takie powizanie
roli zbrojeniowej i badawczej nie byo przecie czym czsto spotykanym,
oczywicie zwaszcza na tak monstrualn skal.

W obu przypadkach mona byo te mwi o przykadach cisej awangar

dy technicznej w odniesieniu do dziaalnoci badawczej. Chodzi tu o to,
e jako, ranga bada i utajnienie, byy wyjtkowe. Najlepszym dowodem
tego ostatniego jest fakt, e pom imo wspomnianej skali, wci musimy do
myla si wielu rzeczy fundamentalnych i w wikszoci dopiero w ostat
nich latach, z duym trudem, odkrywane s szczegy potrafice rzuci
zupenie nowe wiato na cay zebrany dotychczas zasb wiedzy - jak npwspomniany dokument na tem at Specjalnego Przedsiwzicia S III, od
kryty w berliskim archiwum w 2007 r.
Niezalenie od kwestii przeznaczenia, w obu przypadkach mowa o obiekcie
jakby centralnym, od ktrego rozchodziy si lub miay si kiedy rozcho
dzi tunele do obiektow znajdujcych si dalej. Ksi wprawdzie, w odr
nieniu od Lubia, nie by pooony porodku, lecz raczej z boku, za to mia
peni m.in. funkcj podziemnego stanowiska dowodzenia (a raczej zespou

K S I i A H N E N E R B E

stanowisk), czego zwieczeniem mia by podziemny schron dowdczy

dla Hitlera. Automatycznie uzyskiwa wic, na tle szerszej koncepcji, rol
centraln. W przypadku kompleksu obiektw nad Odr, tym centrum byy
oczywicie podziemia klasztorne w samym Lubiu.
W obu przypadkach mamy do czynienia z bardzo wysokim stopniem utaj
nienia, niejako rozcignitym na okres powojenny (!).
Oba te miejsca, czy rejony, czy te (a moim zdaniem jest to najwaniej
sza cecha) ulokowanie w nich pod koniec wojny specjalnych schronw de
pozytowych szczebla centralnego, podlegajcych bezporednio berliskiej
centrali RSHA, ktre nigdzie indziej na dzisiejszych ziemiach polskich
nie miay odpowiednikw zblionej chociaby rangi. W zwizku z tym,
jak kiedy usyszaem, nasz kontrwywiad ustali, e byy to jedyne dwa
miejsca w Polsce, ktre podlegay tzw. dozorowi operacyjnemu sub nie
mieckich po wojnie. I to nie w pierwszych latach po wojnie, ale co najmniej
przez 50 lat (bo jak jest dzisiaj, nie wiem). O ile w Lubiu de facto zacz
si on od aktywnoci organizacji Edelweiss Piraten (o ile dobrze pamitam
nazw) w 1945 r., to - jak zapewne syszao wielu Czytelnikw - w Ksiu
przez pewien czas po wojnie aktywny by przydzielony do tego celu od
dzia Werwolfu, dysponujcy nawet broni maszynow. Epizod potyczki
z Werwolfem opisaem, na podstawie relacji wiadka - byego onierza
radzieckiego, w starej Prawdzie o Wunderwaffe. Innym odbiciem tego
samego zjawiska bya nieprzemijajca popularno obu tych miejsc wrd
turystw zachodnich o niestandardowym programie zwiedzania.
Niniejszy rozdzia powicony jest jednak gwnie zaakcentowaniu dosy uni
kalnych i chyba nigdy nie opisywanych powiza Ksia, a mianowicie zwizku
caego przedsiwzicia z organizacj SS o nazwie Das Ahnenerbe (czyli Dzie
dzictwo Przodkw). Zanim jednak do tego przejdziemy, pozostamy jeszcze przy...
Teczce Siorka opisanej w poprzednim rozdziale, poniewa z uwagi na wspomnia
ne analogie, znalazo si tam par ciekawych informacji take o Ksiu. Chociaby
taki fragment artykuu, w ktrym wspomniano o roli zamku jako skadnicy depo
zytowej - pogrubienia pochodz ode m nie:15
- Za duo tych przypadkw - krci gowi} Stanisaw Siorek, sekretarz powstaego
niedawno we Wrocawiu Polskiego Towarzystwa Eksploracyjnego. Wedug niego te
wszystkie informacje ukadaj si w logiczny cig.
Kadzie przede mn kolejny maszynopis. Jego tre dotyczy zamku Ksi. W 1941
roku zosta skonfiskowany na rzecz III Rzeszy. W posiadanie wzili go SS-mani, ktrzy
z niewiadomych powodw rozpoczli cakowit przebudow rezydencji. W skaach
zamkowego wzgrza zaczto dry tunele - na tyle szerokie, by zmiecia si stacja
kolejowa. Jeden z tuneli czy szos z podziemnymi komnatami, inny prowadzi ku
Polowemu lotnisku. Porodku zamkowego dziedzica wykuto szyb na wind, ktry zo
sta zasypany dopiero po wojnie. Podobno pod koniec wojny Niemcy ukryli w podziem
nych sztolniach wiele skrzy z wartociowymi rzeczami. Wrd nich mog by zbiory

68
69

- .....................

'

Biblioteki Narodowej w Paryu,

archiwa klasztoru Monte Cassi
3D C07 (HRS/VTAA) 2431
12 Daoarnb.r ly46
no, a take inne dobra zrabowane
SITBJIOTj s * t ir a t io n of P o lish Art Property
w caej Europie, nie wykluczajc
1'0
! R 8 titu tio n Brsach
Econumics D iv isio n
Bursztynowej Komnaty. Wejcia
O ffic e o f M ilita ry Government fo r
Wuortt.Bberg-ZUd on
AKJ 154, Z . S . Axy
do schowkw zabetonowano. Ist
A ttnt HPAAA S ectio n
nieje
uzasadnione przypuszcze
1 . Inform ation'concerning lo o ted art property in
Poland iro n tho American Embassy i n Karaa* h_3 been f c r nie, e podziemia Ksia stay si
wiurdad to t h i s branch by tho O ffic e of tn e D ire cto r of
P o l i t i c a l A ffa ir 0 in H eriin on ? lficarbor ly46.
grobem dla przynajmniej piciu
2 . l'he fo llo w in g a rt o o je o ts are oiivimea by th e
P o lis h Govarnaent:
(a ) Raphael S a n tis " P ortrait o f ci Tcuuk U&n"
tysicy ydw, winiw Gross
oto la n fr c n th e C zsrtory .117 Mu c" m
CraooK, Jfo. 5bRosen,
pogrzebanych tu ywcem.
(.bj S ilv e r re liq u a ry o f S t. S ta n is la u s removed
fr o a th e Paulina church a t Sss-Lka, Cracow.
By zmiecia si stacja kolejo
(c ) Four (4 ) p an els o f th e S t. John *3 e l t o r fro
th e P lorian Church in Oracow, re p r esen tin g
soenoo fron th e l i f e o f S t. John, th e Evanwa.... Syszaem wczeniej o zasy
g e i i a t , by liana .Sues Kulabnch.
3 . Request th a t an endeavor be cade t o lo c a te t h i s
panym
tunelu od strony widnicy,
art property end say inform ation a v a ila b le be forwardod
to t h i e o f f ic e .
FOR THE CHIEF, RSSIITJTICH BS&lfUHi
ale jak wida mjr. Siorek te sdzi,
e do kompleksu wprowadzono
lini kolei normalnotorowej. Co
Telephone E5RLIS 42y61
RICHARD 7 . HCCAKD
C h ief, MFa&a S e c tio n
\
za si tyczy winiw, zapewne
tzw. nosicieli tajemnicy, ktrzy
mieli zosta pod ziemi zamkni
Amerykaski dokument z grudnia 1946 r w ktrym wymie ci, to pewne szczegy uzupenia
niono najcenniejsze dzieta sztuki zrabowane przez Niemcw
w Polsce. W ich rabunku i ewakuacji miaa swj udziat wci jce znajdujemy w cytowanym
tajemnicza organizacja podlega bezporednio Himmlerowi - ju w rozdziale na temat Lubia
Das Ahnenerbe (NARA).
pimie Siorka do ministerialnego
specjalisty od ochrony dzie sztu
ki, Aleksandra kiewskiego z 17 V I 1991 r. Po niezbyt precyzyjnej, raczej lakonicz
nej wzmiance na temat dziaa podejmowanych przez badacza na stae zamieszkae
go w RFN, ktrego z uwagi na znane nazwisko opatrz tu jedynie skrtem Piotr K.
(nie chodzi o Piotra Kau!), Siorek w tym pimie dodaje:1
Ogromne zainteresowanie zamkiem Ksi wykazuje te obyw. USA, Filadelfia,
pochodzenia ydowskiego, ktry w okresie wojny by winiem w obozie pracy w Ksi
u i pracowa przy dreniu tuneli. Wedug niego (nazwisko Wejs), czci tuneli bra
kuje, zostay zabetonowane. Jest zainteresowany wywiezieniem 12 zwok - koci ludz
kich, w tym 2 - 3 ze szczkami zotymi, do muzeum holocaustu, a take zamierza
zorganizowa badania podziemi przy uyciu sprowadzonej z USA aparatury.
W artykule napisanym przez samego Siorka znajdujemy jeszcze taki szczeg,
uzupeniajcy temat dziel sztuki i innych rzeczy wartociowych ukrytych w podzie
miach Ksia:12
a n i o n a fr fem sA x r a c m i a R

r e s bmajty ( u . s . )
R ootltw tion I r u o h
Sttoae&lofl D i v i a i o n
A-K) 745

Przesuchiwany w Okrgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich we Wro

cawiu ob. Jzef Kyszejko stwierdzi, e: Pod koniec wojny do Ksia zaczy na
pywa transporty duych skrzy wypenionych przedmiotami. Mwio si wwczas,
e w skrzyniach tych s zgromadzone skarby kultury francuskiej, w tym Biblioteka
70

Narodowa z Parya. Skrzynie te ukrywano w wykutych pod ziemi tunelach. Stefan

Styczyski - penomocnik ministra kultury i sztuki do spraw rewindykacji dbr kul
tury w swoim raporcie z maja 1947 roku potwierdza, e na zamek w Ksiu Niemcy
istotnie zwozili dobra kultury, midzy innymi przyby tu transport porcelany arty
stycznej i wyrobw ze szka.
W ksice Taczc na wulkanie, zaliczanej ju do klasyki tego gatunku, znala
zem z kolei taki fragment:4
Niedawno prasa doniosa, e do Urzdu Miejskiego w Wabrzychu trafiaj z za
chodu liczne oferty zakupu zamku Ksi. Jako pierwsza zgosia si firm a z Lichtensteinu, proponujc kwot 50 milionw dolarw. Warunkiem kupna byo wejcie w po
siadanie podziemi zamku.
Ksika, z ktrej pochodzi ten cytat, ukazaa si w roku 1991 i, o ile wiem, w p
niejszych latach byo znacznie wicej takich propozycji, zakusw i ukradkiem pro
wadzonych bada. Jako ywo przypomina to prby zakupu klasztoru w Lubiu,
za rwnie zawrotne kwoty. Wprawdzie na og dziao si to bez rozgosu, cho by
moe niektrzy pamitaj kuriozalne zabiegi tego rodzaju czynione przez... Micha
ela Jacksona (ktrego raczej trudno posdza o sabo do urokw architektonicz
nych Dolnego lska, ale te o pen niezaleno w podejmowaniu takich decyzji z uwagi na moliw do wy
obraenia ilo materiaw
obciajcych,
atwych
do uzyskania).
Taki z grubsza jest ka
non naszej wiedzy, mniej
lub bardziej dotychczas
dostpnej, na temat zwiz
ku Ksia z wartociowy
mi depozytami. Nie on
skoni mnie rzecz jasna
do powicenia temu miej
sca rozdziau w niniejszym
suplemencie do Nowej
prawdy o WunderwafFe.
Byo nim co, z rangi czego
jeszcze niedawno nie zda
waem sobie sprawy, a mia
nowicie zwizek Ksia
2 organizacj Ahnenerbe.
Na wstpie krtkie wyja
nienie dotyczce jej samej.
Jak zapewne wie wik
szo Czytelnikw, bya

S2E.
SKATQUABTSRS
V . B . m a t s FUROFKAR TERATER
O ff I # - o t Sil 11 t a 1 7 Oorarnrnaat ( tr.fl.Z oa)
U
TO

i.

OM 1945

Oan*r a i ADCOCK
The a t t a o had was handad t o aa f o r t r a n a n i a a l o a t o

70

f a r ywur iaforam t i o n .
8 O o lo o a l B ajwanlcl. who h as ba*n p u ah in g m sad B a jo r
1 7 a ** on Tiha r o a t i t u t i o n o t th o Craoow a l t a r , now a n a t o h a t * oh
ohangoa h i s n ip d , p roau aabiy b e e a a s e I t w h a t) soar l a P o la sA .
3 . Tit ha to raoalT ftd a n o f f i c i a l r o q .u a s t.fo r th o r a s t i t u t l o
o f t h i s a l t a r and I onn a a s n o r o a s o n fa r tho d a is y In i t s r e s t i t u
t i o n . In f n o t , s a o h d e la y would ha d ir a o t y c o n tr a r y t o o u r r a n t po*

Utgr

4 . A F o llo h a a j o r o h o l a now l a London haa b ean i n v i t e d to

cob and ln o p e o t t h e p rob lem s in v o lv e d in t h e o r a t in g and ahlptman*
o f th e a l t a r . S o w i l l bo a r o y r o t e n t a t iv e o f th e P o l l o h g o v a r w a n
and i t l a b e l i e v e d t e h t any d a a la lo n b y him and o a r KFAAA p e o p le
s h o u ld g o -a tm ." ------
'~
5 . S u g g e s t t h a t I p a s s t h i s mimorandua t o KfAAA-with l n a t r u a
t i o n s t o p ro ce ed w ith th a r e s t i t u t i o n o f P o lie h a r t , and d ferM ted by
o u rre n t p o ll o y .
S ig n a tu r e
U .C .B .

Dokument z amerykaskiego zbioru dot. udziau Ahnenerbe w rabun

ku (i ewakuacji) obiektw wartociowych. Jest to pewnego rodzaju
ciekawostka, warta zauwaenia w kontekcie tzw. Dzwonu". Z do
kumentu wynika, e jedn z osb prowadzcych negocjacje z Amery
kanami by pk. Szymaski - ten sam, ktry przesuchiwa oficerw
niemieckiego komanda ewakuacyjnego ELF, dziaajcego pod koniec
wojny na Dolnym lsku.

71

mjwc rnu|E M I lKCUt| KZtiZT

K S I I A H N E N E R B E

1&7

Blbl Munujcript tron PXnafc t <Ji gfcwolaburft-

A 1 / ?

BiUa *f the 15th o*t%ury

tworzenie publikacji popularyzujcych ide azjatyckich korzeni ludw ger

maskich i tym samym usprawiedliwiajcych denia polityczne, to znaczy
planowan kolonizacj wschodu jako kolebki Germanw. Byo to ponad
dwadziecia komrek badawczych, w wikszoci liczcych tylko po kilka kilkanacie osb etatowego personelu.
Trzeci pion by by moe najciekawszy, jako e nie by on tak atwy do po
wizania z aktualnymi celami politycznymi. W niektrych wypadkach cho
dzio o projekcj osobistych saboci Himmlera i ludzi z Towarzystwa
Thule, z ktrego wywodzio swe korzenie wielu czonkw SS (std wanie
zainteresowanie Orientem), w innych wida byo prby wpisania dziaal
noci Ahnenerbe w schemat bada wanych dla wojny, std np. wydziay
odpowiedzialne za biologi czy entomologi - ta ostatnia miaa znacze
nie z punktu widzenia ochrony onierzy w Afryce przed chorobami tro
pikalnymi oraz miaa zwizek z broni biologiczn (badania nad dum
i malari). Skoro ju przy tym jestemy, to wydaje mi si, e warto wyliczy
wszystkie komrki badawcze z tego pionu (mam nadziej, e Czytelnicy
mi to wybacz), mimo e niektre nie rozpoczy rzeczywistej dziaalnoci.
Mona tu bowiem znale prawdziwe ciekawostki:
Stanowisko badawcze ds. Azji Wewntrznej i ekspedycji z podlegym mu
Instytutem im. Svena Hedina. Chodzio tu oczywicie gwnie o Tybet, kt
ry traktowano jako z jednej strony skarbnic wiedzy, ale te jako polityczny
klucz do uzyskania wpyww w rodkowej Azji oraz poligon badawczy dla
specjalistw od rasy. Komrka ta, najwiksza i najbardziej prestiowa, ko
ordynowaa jednak i ekspedycje w inne miejsca, np. wypraw Edmunda
Kissa do Boliwii, do Amazonii, czy na Bliski Wschd...
Stanowisko badawcze ds. Orientu Przedniego (dosownie), oczywicie
powizane z poprzednim.
Stanowisko badawcze ds. pnocnoafrykaskiej wiedzy kulturowej.
Stanowisko badawcze ds. wiedzy stosowanej o naturze. Badano tu rne
rzeczy, w tym pradawn wiedz o naturalnych metodach leczenia, zioach,
ktre nastpnie uprawiano w Dachau itp.
Stanowisko badawcze ds. astronomii dysponujce obserwatorium
w miejscowoci Grunwald. Himmler nie raz wysya tym ludziom kurio
zalne pisma na temat lodowej teorii Wszechwiata Hansa Hrbigera i inne,
podobne.

Stanowisko naukowo- badawcze ds. biologii. Zajmowao si tak dziwny

m i zagadnieniami jak mieszaniem ras (przy wsppracy z Instytutem Nauk
o Dziedziczeniu i Higieny Rasy we Frankfurcie nad Menem), biologiczny
m i podstawami ycia narodowego (!?), ale te tzw, medycyn eksperymen
taln - dowiadczeniami na zwierztach i na winiach.
Stanowisko naukowo- badawcze ds. entomologii.
Stanowisko naukowo- badawcze ds. hodowli koni.

- tr-iii. S>

K 15t h csji-tur-z b lh lc i&feguRKe' i tV c Cirt&oli# Je*djsry rtr

P lcelc (S e h iO te rs lm ri) m t <Btw it* i n th a SS Sclw le Bixrg: H~

fr .Kiifekseping..

D 239

212

A lE O T E W

A i/ lO e - 1 5 0

ft

'

Searoh fo r-a'/B o x o f p r e h i s t o r i o . E lnds from 'Warsaw

S ie v e rs to . . lo h 8 ip h e r h e i4-sb8,uptanitr B p rlin W ilh lm str.- 102, V T T l/23, 4 -l '

O b je c ts se c u re d P t-W ara^ at. th e . end. o f 1939. by. the' s p e c i a l ,
d e t a i l SS H a u p tstu rm fB h fe r P r o f . /Dr. P a u ls e n ,
.By o r d e r o f SS S tan da r t e filh re r.M ilhlmann, ^ s e v e r a l boxes c o n ta in
in g p r e h i s t o r i c , fin d s , were t r a n s f e rr e d - b y P a u lse n f f m -Warsaw
M in is tr y o f t h e Army t o Cracow rBurg, i O n e'.o f th e b o x e s.;'p re su m
a b ly No. 25.26, c o n ta in s fin d s from, a V iking round .tomb in S o u th e rn
Russia, in c lu d in g a helm et' and a g o ld e n '.s p e a r h e a d .' The box
i s to be lo c a te d and to be sh in n e d t o W sw elsburg.
'

D 357

AHNENERBE

DP3

..

-til

Dr. P e t e r P a u lse n

(N o.( ,104)

'

'

; -'I

Wybrane dokumenty Ahnenerbe dotyczce rabunku i ewakuacji obiektw wartociowych do Rzeszy. Te opisu
j akurat ewakuacje na zamek Wewelsburg.

to naukowa czy moe raczej pseudonaukowa organizacja oficjalnie zajmujca si

badaniem i szerzeniem wiedzy o - jak mwia sama nazwa - dziedzictwu przod
kw germaskich. Czytelnikom pism ilustrowanych Trzeciej Rzeszy instytucja ta
bya znana z wykopalisk archeologicznych, studiw genealogicznych, niektrym
z wypraw do Tybetu oraz w inne, rwnie wtedy egzotyczne rejony wiata. Ten za
kres dziaalnoci by bowiem popularyzowany. W rzeczywistoci zakres celw, jakie
przed Ahnenerbe stawiano, by bardzo szeroki. Najlepsze pojcie daje tu sam sche
mat organizacyjny. W cigu dziesiciu lat funkcjonowania (od 1935 r.) organiza
cja ta ewoluowaa, rozrastaa si. Poprzez specjaln fundacj wydawaa czasopisma
i ksiki, jednak podstaw bya dziaalno naukowa - a w kadym razie za nauko
w uwaana. W strukturze dotyczcej przeomu lat 1943/44 istniay trzy zasadnicze
piony, o podobnym znaczeniu. To, co przedstawiem w poniszym wyliczeniu, zo
stao przepisane z kserokopii oryginalnego schematu:20
B Pion odpowiedzialny za badania historii ludw germaskich (Germanischer Wissenschaftseinsatz), z podziaem na komrki zajmujce si po
szczeglnymi krajami.

Drugi pion nie mia okrelonej nazwy, jednak wikszo podlegajcych

mu komrek badawczych miaa w nazwie rdze indogermaskie. Zajmo
way si one zarwno etnografi, histori wierze, sztuk, a nawet mu
zyk indogermasko - niemieck (!). Celem jego istnienia byo gwnie
72

73

D er R e i sf h re r H -D e rP r sid e n t
urni Vorlru
1'ortrnnil

nic AljiunerbcSltthiny
Aijnemrbt dlittwiii Urhiij

5)rifttinsaii$fdjn{l
JV h ouj U k c r a tfJ r u d e h o fk n ju tiS fh r r e

H t h f i i n u l f i i f 'V.w/rt)i*/wiM.
c n d a i f i / n r I v tA r - k jo h U ' f

Sdjritfovdtjc PfutfitiesAljnatnOc

,
R e ih e A i n m d w e rk e
R o h e B fu d J H itJn& teititidjc I tn tiV lh d fu tu tq u
K n k C lW ki> t< i tJiitjc$dirili\_

IWiviiT Ih id u fit i i/ o ir ntH hrU t- '

Kj\ta1in,iCntt jirU nittetidm -^urO irnuitk

SeiilWri/lac

%A u / d i f i b c i i : : - M u fifiiC

W ia u 'r id t tr n S ih r d ie k u m ie
den M u n /o tte n d tv
7 e /itd m tl t'ur t e i r i r und/thh/eJikiuiU,'
! Z e in .u h n i h r d ie ijtU untc fi.ihinvtlt'tnfd\t(i

^ _
C iO H tutltiV
s m t t i i i r i f ) i h r Ai
H um m er
M i t t e l n f r t u r K a r 'u u U H h l ttk to x U c

U h r u r d fvrC dum gsfrJne

firjiu te n u ia t u n d C>i>A(ihiniM >. i

S n Hftliti J jifn /w ft

X chr-uttA fctfdtuniCcdtn
fr den t v r j n c i . O n o K t>
X tjr-u ttd tiri&httiQ.cnKe r u r
firddfiikJK iliiie.K ttru/iUettlt.itT'
II
e h r u n d fc nU jur^^tlJlc. fr
dunitU enJe un./
h'aturhuiuie
. Ku3 d e r N jtu r ~
,lartu,uH.,t-UuKe fur 1fn v n ciw f

__

Lc.tr u n .t l\irtd},uigtlU tU C ir 'utLhjic >

____l |

{ ' M W fu u r tt-y r r m u u r tr
R c id J i u n d f r B io lo g ie

ic h ,- uU f j i l'J'.oigfiite fi f lurm cle-iu

d i r u n d t\'ftU .u,ngrftac ih r > W /< iW 't .'

! I Uv.i.i :*

L uf j

1
1

rc'idiiM ftpff.tH e f P c Lm k
/a n
to'Jii' UiJl/fetn , /yum-wr,-..-/.*.

__
P fo y l - J n itr tu t
i h r D iflu y e n r r d t'.tn e r u 't,)

(jermnuiOcr !!Weniiljtifhtw/iifi

~ l . h r K'**/ iorhh*'Hi>ttiBC A tr m d o g tr w o n iiA

t in t in e > J W J n d l.iu h iru i P o i i J t ^ i r

) ' i , it - imi.I

e h r w i t r ,'H ^ )ii^ d M e . tur

.in iiu te r J e ,m.1 a n g n ^ M v \a tu r h u u d i
lt,u,3 ite rN J iu i_______________

m M iJcn n .i'iiU ie 1

1 ! ............ tf ., i .,.,i.ifi ti.iii e ti >tui,'>htitjiiifii

lic.iH S\'. .i" h tc

I '

....H.i'.'
.,

/to r w tff#

Ttfw*a r ,^ ijju gid iJ itc O h H 'A i Qi i

r c 'h i i nit^rtt.lltC flii petiftliK
'=
/ j j \ r i'ui ortxlu w fdifittt.

. ,_
-

liii

a n I...4
^ i n eui i .......
i u i e . i 'i h r f

>
>

GC'U JhVdi herM dc

t-V?u <fny

p fc ijl-jr tfiin ir
f r V fC in $ c n iird ru n e n tit.f

_____

forGUM^aiffUhtceyhg**t____

tietdjrt u u d
f r I tu r l) u n d I M fle u k in id c

n r f< h u n ^ ^ u t^ ij

.......'

r.^U ju n g d u tre tr
nA M c^ t^ctM fitune M
HtfHtthtc
laberatvntU H i fu t r c iifu n n t tltf^ c -

"jreriatw ujiititf
fu r .mg.-wmiJ/i' f.M'WlC

.,1 'r u n d f f i / j i ">n>rie,:e

m.ui . 'h i i , ( f d l n t W u i , t i 'i t , r ^

iI
1 '

ft,
.V.:1 -i

h J
!

U U r .'i.tF ji i J '.u ^ iftT t e fi jv p tM j t *

t-i.H -i.^ tf.iiir

... I , r:.ir uv . v e n . : . f d t

7 ,Z t~ r.'iid ) i i ^ <KC " ^ J i e

SrhiU lJifi.Itt

.,. ..-.m ./ i.*:u Jwv/iii* u th i l.U A itiu i'te

,

'.''!..""rT)
/ . Ji t.'i .

uitffrl AI f t f f ' '.-J'.Mrt_______

||

|~

W ttf

---- -----p-

J o rt\* 'i" i.^U^ilC t r M njHdinie

[jT.ft.V fu r R e J i ' ^ ' l ' Lm tcr_____________j

__

f, u tu o tu rtn in e
........
M rd d i

;.

.VjrdVa//uyy/Vlu-AiiUi-riv./ifHJ.'Mir'

r.r> .l'iu u ji'h iu t ft

hjfHj Hcimridtt Ptw

I l e h r u n d /i'ilU fitiutriu ire i n r n c r m w i i t d i e

! r r .U tn .V. u M i.iti m it t.m .n ,iM tt: fU d e

t)r u n d ortentnt3$ftdttC n tr

r fo r b d m r .j- ' I o i d f hill.t.-rilic*lil f

^ 7 e h r r.i.1 i rtd n o u tfllJ itC fu r .je n tM r u fJ ie

j K M w -h a *
* t i . * ' h t ' lhJ_

{ tV. Au rfftirtuT
i

X chr m u t krftu>tepfa.>nc
fr Uat YiHilCn,

,f r r t n , n i d t e S v . , d ' w u l J h tllu rw ilT n W a ft

le i c l i e t i d u J i'

i 'S n K t tt f i e o tH if.tr
S M e r lu m C

f/ir
fc rfatK ugifrJrtc
fdrJiM Cnuujv wiu t Ctt'C tVttO KCn^i

ejr h r ^ - e M tr u hcUtc

r o t id n u u U tu ift Au-<ir.ir.*>i,un

h i.'iiditt.r.-fuiue * M u n o n tiO tes f+ u i d

'

/.' IM* iH
/rJ.Tr/>
tJ t fiti
* Vuteuit'ilO
IV.'/iWi'iJ ,.t:g
/mV tln u i d ' J 'i'
ujunirn. C jdiinhtreKldhiiirH .)

,r ,;:U fihln<Ki i*rtl'C

t
e .ti- d if l-,< lk:-ii> ri,itifid

I,-.inenuset'
2 tittu i' fn r
w*rtt-iiib,id<utTf,iOe...1.1 h rldfundfltdi

fi.'r AlrW.'J^MV

J
Die forichungs-und hrgerncin

D A S

Oryginalny .

A H N j E N

org.nizacyiny Ahn.nerb, Ik ,arc,n, , .ryginakil). Wida, . .n d W log i

ziami sigajcy nieba jesion Yggdrasil z mitologu germaskiej.

E R B E

*****

- *

9*

r
Stanowisko badawcze ds. botaniki z in
stytutem zajmujcym si gwnie prepa
rowaniem ekstraktw z rolin, z pocztku
leczniczych, pniej o znaczeniu handlo
wym (w Dachau uprawiano np. kminek,
majeranek i bazyli!), w miar pogarsza
nia si sytuacji surowcowej take sub
stancji zastpczych - olejw, kauczuku
zastpczego z roliny kok-sagis (?), upra
wianej zreszt pod Warszaw itp.
Stanowisko naukowo- badawcze ds. ge
netyki rolin.
Stanowisko badawcze ds. geofizyki.
Tzw. stare" logo organizacji Ahnenerbe.
Stanowisko badawcze ds. krasu i jaski.
By to w istocie odpowiednik duego wydziau, ktry zajmowa si za
skakujco szerokim spektrum zagadnie. Od paleontologii i antropologii
(w jaskiniach znajdowano przecie koci ludzi i zwierzt), poprzez opinio
wanie miejsc do lokowania podziemnych skadw czy maych zakadw
produkcyjnych, poszukiwania tajemnego wiata podziemnego (opisane
przeze mnie w powiconym temu rozdziale w ksice Kronika hitlerow
skich tajemnic), a skoczywszy na sformowaniu w oparciu o kadry tego
wydziau... batalionu do walki podziemnej. Stworzono go do walki w roz
legych jaskiniach Jugosawii, w ktrych mieli swe bazy powstacy. Cal)'
temat dziaalnoci tego wydziau jest niemal zapomniany, a nadawaby si
do stworzenia scenariusza cakiem pasjonujcego filmu!
Stanowisko badawcze ds. prehistorii naturalnej - laboratorium analizy
pykw rolin.
Stanowisko badawcze ds. geologii stosowanej.
Stanowisko naukowo- badawcze ds. medycyny ludowej. Himmler miat
dosy sceptyczne nastawienie do nauki akademickiej, std tak czste prby
poszukiwania wiedzy, o ktrej profesorowie zapomnieli... Tu nakadao si
to na wykazywanie wartoci dziedzictwa dawnych Germanw. Hitler zresz
t otwarcie krytykowa ten kierunek, bo jego zdaniem dowodzi on jedynie,
jak mizerne byo to dziedzictwo.
Stanowisko badawcze ds. weryfikacji tzw. wiedzy tajemnej. Wydzia ten
podobno nie rozpocz aktywnej dziaalnoci, chocia moga by ona reali
zowana w tajemnicy. SS miao przecie wiele placwek, w ktrych mona
byo dokooptowa jaki zesp nie rzucajcy si w oczy. Mona oczekiwa,
e dziwna nazwa dotyczya przynajmniej czciowo bada alchemicznych,
jako e w modoci by to przysowiowy konik Himmlera.
Instytut ds. Bada Wojskowo-Naukowych (Institut fur Wehrwissenschaftliche Zweckforschung). Pod t enigmatyczn nazw kryy si rne wydziay
76

K S I I A H N E N E R B E

badawcze zajmujce si, zwaszcza pod koniec wojny, badaniami o znacze

niu dla wojny. Instytut ten by tak rozbudowany, e waciwie zacz ry
walizowa z caym opisanym tu pionem badawczym Ahnenerbe i sam za
cz tworzy instytuty, na og zajmujce si naukami cisymi. Zaczo si
to od grup matematykw i fizykw rekrutowanych spord winiw obo
zw koncentracyjnych (taka komrka bya i w Ksiu), aby w kocu przej
w badania nad konkretnymi rodzajami broni, zwaszcza nad broni biolo
giczn, ktre opisaem w Nowej prawdzie o WunderwafFe. Uzupenienie
stanowi jeden ze zreprodukowanych w niniejszej ksice dokumentw. Na
tym polu, nawet jeli chodzi o samo SS, rola Ahnenerbe bya jednak margi
nalna, jako e badaniami o charakterze wojskowym zajmowa si gwnie
Urzd Zbrojeniowy Waffen-SS dziaajcy w ramach SS-Fuhrungshauptamt.
Nawet jednak spojrzenie na struktur organizacyjn nie jest cakiem miarodaj
ne, bowiem mona by na tej podstawie odnie wraenie, e organizacja Ahnenerbe
bya niezbyt grona, bdc raczej wyrazem jakiego oszoomstwa czy nazbyt wybu
jaych ambicji Reichsfuhrera SS i z niczym powanym zapewne nie miaa do czy
nienia - np. z zabezpieczaniem kluczowych dzie sztuki. Byoby to jednak wraenie
bdne! Tu krtki, ale dosadny
przykad - w jednej z ksiek
powiconych tej organizacji
niejako na marginesie znala
zo si nastpujce, lakoniczne
sformuowanie:1'
W czasie wojny pracownicy
Ahnenerbe odegrali najwaniej
sze role w kilku akcjach grabie
y. Z opisanych dalej doku
mentw amerykaskich wyni
ka jednak, e bya to dziaalno
typowo masowa...
Dlaczego doszo do takiego
pomieszania prac nad wery
fikacj wiedzy tajemnej czy p o
szukiwa zapomnianej ojczy
zny mitycznej pra-rasy aryjskiej
na boliwijskim paskowyu (E.
Kiss) i w zachodnich Chinach
(prof. S. Hedin) z zagadnienia
mi cile utajnionymi, o wyjt
kowej wadze? Powd tego by
w gruncie rzeczy prozaiczny w odrnieniu od niezliczonych,

nenerbe.

77

 "'I-' * i n t e t ic| KCSZ.T

rozbudowanych struktur podlegych kilkunastu gwnym urzdom SS, Ahnenerbe, podobnie jak Lebensborn, podlegao wycznie i bezporednio Osobiste
mu Sztabowi Reichsfuhrera SS. Powodowao to, e oprcz statutowych bada
naukowych o znaczeniu politycznym lub wojennym, zajmowao si te sprawami
osobicie interesujcymi Himmlera. Takimi, w odniesieniu do ktrych wanym
czynnikiem byo uproszczenie struktury zalenoci subowej i ograniczenie krgu
wtajemniczonych, jakby wyeliminowanie zbdnych porednikw. Oczywicie ten
zakres dziaalnoci (podobnie jak sprawy wiedzy tajemnej - Himmler poza zaczyty
waniem si w modoci w publikacjach na temat alchemii, nosi te przy sobie wit
ksig hindusk Bhadavat Ghit, ju jako szef SS!), nie znajdowa odzwierciedlenia
w formalnej strukturze organizacyjnej Ahnenerbe! Te sprawy na papierze jakby nie
istniay. Jeli chodzi o ewakuacje, to we wspomnianych dalej dokumentach amery
kaskich w wielu miejscach pojawiaj si adnotacje o realizowaniu takiej czy innej
operacji w cisym powizaniu z oficerami RSHA (Urzdu III, czyli tzw. wywiadu
wewntrznego SS - nie bya to jednak suba bezpieczestwa, tak jak j kojarzymy
z peerelem, bardziej struktura infiltrujca instytucje, czyli co, co wspczenie nie
ma chyba odpowiednika w adnym pastwie). Nigdzie jednak, w adnym opra
cowaniu, nie znajdziemy informacji o takich mieszanych grupach czy komandach
specjalnych. To samo dotyczy niektrych bada, ktre nie miay zwizku (przynaj
mniej bezporedniego) z badaniami o charakterze wojennym, byy za realizacj
osobistych priorytetw Himmlera. Wiadomo np., e istnia w Austrii zamek Mittersill, gdzie studiowano nie tylko manuskrypty tybetaskie, ale i inne staroytne
pisma zawierajce rzekomo zakazan wiedz, jednak wiadomo o tym rwnie nie
wiele. Bya to oczywicie placwka badawcza Ahnenerbe. Skoro ju przy tym jeste
my, to pozwol sobie przemyci taki krtki cytat, wypowied eksperta:17 Schdfer
zosta [po wojnie] kusto
szem znanego muzeum
w Hanowerze. Cieszy si,
e znw jest na niemiec
kiej ziemi, ale podczas
jego dugiej nieobecnoci
w wyszych sferach za
czy kry dziwne opo
wieci o jego dziaalnoci
w Mittersill.
Nigdy nie udao si
wyjani caej prawdy
o dziaalnoci tej komr
ki, de facto zahaczajcej
o badania wiedzy tajem
nej. Ten sam szczegl
ny schemat obejmowa
78

oCZywicie take poszukiwania witego

Graala, Baphometa Templariuszy (mao
jrto wie, e zwizane z SS Towarzystwo Vril,
byo pocztkowo nazywane Stowarzysze
niem Baphometaskim - sic!), badania tzw.
Wczni Przeznaczenia itp. A przy okazji:
wtek Baphometa opisaem przed laty w roz
szerzonym wydaniu ksiki Kronika hitle
rowskich tajemnic...
Najwaniejszy w przypadku Ksia wy
daje si jednak wtek wartociowych de
pozytw... Kolejny przykad, ju dotycz
cy ewakuacji dbr wartociowych, to cytat Wci tajemniczy symbol, ktremu trudno od
z jednego z dokumentw stanowicych zbir mwi zwizku z Ahnenerbe - ..czarne soce".
Jakby przemilczany, chocia zdobi posadzk
powicony wanie zwizkowi Ahnenerbe zamku Wewelsburg.
z ewakuacjami dzie sztuki, z amerykaskie
go archiwum w College Park. Mwi on o skali
i o utajnieniu tego aspektu dziaa:18
Okoo 80% dzie sztuki zrabowanych z terytoriw okupowanych zostao pozyska
ne przez organizacj znan jako Einstatzstab Rosenberg. Organizacja ta skadaa si
z ekspertw, pakowaczy, ludzi odpowiedzialnych za wysyk, restauratorw, fotogra
fw i ludzi sporzdzajcych katalogi, ktrzy dziaali zarwno w zachodniej, ja k i we
wschodniej Europie. Na Zachodzie ograniczali oni sw aktywno gwnie do przejmo
wania kolekcji prywatnych. Na Wschodzie jednak uganiali si jak szaracza, oczysz
czajc muzea, kocioy, klasztory i biblioteki w Polsce i w Rosji. W efekcie skala upw
okazuje si poraajco wielka i mona j oszacowa na setki tysicy obiektw. (...)
Obiekty, ktre zostay zrabowane przez ludzi czy organizacje inne ni sztab Rosen
berga, przedstawiaj trudno innego rodzaju. Jest bardzo mao, albo wcale nie ma
ich ewidencji. Mog znajdowa si w ktrymkolwiek z kilkuset skadw depozytowych
w strefie amerykaskiej. (...) Jako, e kady skad zawiera od kilkudziesiciu do wielu
tysicy obiektw, zadanie nie jest mae. Skal tej operacji podkrela by moe fakt,
e tylko w jednej kopalni soli skadowano ponad sto rnych zbiorw dzie sztuki.
Przy okazji: kopalnie soli dlatego czsto wybierano jako lokalizacje skadnic czy
obiektw zbrojeniowych, e charakteryzoway si one bardzo stabiln budow geo
logiczn, przy czym grotwr by lity i z reguy w ogle nie przepuszcza wody.
W przeciwnym razie sl zostaaby dawno wymyta...
Na zwizek Ahnenerbe z Ksiem zwrciem uwag po otrzymaniu opisanego
dalej dokumentu tosamoci, jesieni 2011 roku, aczkolwiek wskazwki na ten te
mat miaem ju wczeniej. Otrzymaem np. bardzo wartociowe opracowanie cze
skie. Jest to w istocie raport z konferencji, jaka w roku 2007 zostaa zorganizowa
na w czeskim Libercu, a jej gwnym tematem by niemiecki rabunek dzie sztuki
i zwizane z tym ewakuacje z kocowego okresu wojny. Ustalenia, jakimi historycy
79

K S I I A H N E N E R B E
r n u j c i v I T I K 2 C IE ] R Z E S Z Y

podzielili si w trakcie tej konferencji, okazay si by bardzo ciekawe. Jest tam wiele
nieznanych wczeniej informacji. Wprawdzie dotycz one gwnie Czech i czeskiej
czci Sudetw, jednak mowa jest te o Ksiu. Informacji na temat dziaalnoci
prowadzonej przez Ahnenerbe na Dolnym lsku nie jest duo - jest oczywiste,
e jest to tylko niewielki wycinek rzeczywistoci - jednak warto zwrci na nie
uwag. Niewielki wycinek, bo w cytowanej pracy mowa jest gwnie o zbiorach...
okultystycznych (!) oraz starych ksigach pochodzcych z konfiskowanych majt
kw ydowskich. Mao kto chyba u nas wiedzia, e co takiego miao jaki zwi
zek z Ksiem, chocia z dalej opisanych dokumentw jasno wynika, e Ahnenerbe
zajmowao si take depozytami o znacznie wikszej wartoci materialnej. Warto
jednak zapamita, e z przedstawionych danych wynika, i w Ksiu prawdopo
dobnie istniaa komrka Ahnenerbe, jako e opisane poniej zbiory byy nie tyl
ko skadowane, ale w bardzo wielu przypadkach take opracowywane w miejscach
skadowania. Krtki cytat ze stron 144-146 raportu ze wspomnianej konferencji:19
Dokumenty z Gwnego Urzdu SD, jakie przetrway, sugeruj, e organizowano
specjalny zbir obejmujcy kwestie okultystyczne ju w roku 1938. W poowie roku
1939 pojawio si odniesienie do centralnej
biblioteki literatury okultystycznej (Zentralbibliothek der okulten Weltliterature), ktr
zajmowa si wtedy jeden z czonkw komr
ki d.s. masoskich. Jeden z powojennych ra
portw Grumacha potwierdza istnienie ma
ej, specjalistycznej biblioteki odnoszcej si
do grup pseudoreligijnych (teozofia itd.), b
dcej czci kocielnejsekcji w Berlinie, jed
nak najwyraniej Grumach, ktry zajmowa
si Bibliotek ydowsk, nie zna tylu szcze
gw na temat innych komrek Urzdu VII
[chodzi o wydzia RSHA - Gwnego Urzdu
Bezpieczestwa Rzeszy, Amt VII]. (...) Inne
dokumenty RSHA ujawniaj nowe zdobycze,
np. zbiorw astrologicznych z Dusseldorfu
i pewnych czasopism z hamburskiej komrki
Gestapo.
Publikacja instruktaowa SS. noszca niewin
nie brzmicy tytut: wita Boego Narodzenia
Werner Gttsch powiedzia przesuchuj
w czasie wojny". Oktadka przedstawia ger
cym
go Amerykanom, e Himmler na poczt
mask lampk Jullicht", symbolizujc nie
jako konkurencyjne wito przesilenia zimo ku 1943 r. nakaza przekazanie wszystkich
wego, obchodzone 21 grudnia. Jest to oczywi ksiek i publikacji dotyczcych okultyzmu,
cie jawne skierowanie" esesmanw w stron
tradycji pogaskiej - cho trzeba pamita, astrologii i mistycyzmu Ahnenerbe, chocia
e wbrew pozorom tradycja chrzecijaska bibliotekarz Urzdu VII, SS-Sturmbannfiihrer
ma bardzo podobne odniesienia - patrz drzew
Burmester w tajemnicy wykonywa ich dupli
ko boonarodzeniowe czy jajko wielkanocne
katy i przekaza je Goetschowi. Przeczy temu
(rwnie bdce dawnym symbolem ycia).
80

Nowy zamek w Ksiu.

jednak brak odnalezienia jakichkolwiek dowodw sugerujcych przekazanie zbiorw

Urzdu VII Ahnenerbe Himmlera, chocia z pewnoci tak owadnita tajemnic or
ganizacja w istocie bya zainteresowana tematami okultystycznymi, szczeglnie doty
czcymi prehistorii i staroytnego Orientu. Z drugiej strony drapiene zainteresowanie
Himmlera t czci biblioteki Urzdu VII mogo by te bodcem do intensywnego
katalogowania literatury okultystycznej, ktre realizowano w zamkach sudeckich.
Operacje ewakuacyjne zbiorw Urzdu VII [RSHAl - kryptonim &wit_
Ewakuacje na lsk
Wraz z nasileniem alianckich nalotw na Berlin, ktre zaczy si w lecie 194 r.y
Joseph Goebbels nakaza ewakuacj zasobw berliskich instytucji kultury. Przejte
archiwa i zbiory biblioteczne RSHA nie byy tu wyjtkiem. Gang, jaki stanowili ludzie
Urzdu VII, zosta zmuszony do zaadunku Biblioteki Masoskiej RSHA w celu jej
ewakuacji do Schlesiersee (obecnie polska Sawa), gdzie znajdowa si jeden z ulubio
nych zamkw Himmlera, opatrzony kryptonimem Brabant I". Wikszo zprzejtyc i
O*

F-xoffc* i r

Ruiny starego" zamku w Ksiu.

przez Niemcw archiwaliw, wcznie z materiaami ydowskimi i masoskimi (w ta

kim zakresie, w jakim zdoano wydzieli je z oglnych ksigozbiorw) przetranspor
towano najpierw na zamek Frstenstein (obecnie polski Ksi) na lsku. Jednak
pniej, w kwietniu 1944 r. przeniesiono je do wsi Wlfelsdorf (obecnie polski Wilka
sw), gdzie znany zamek suy w charakterze tymczasowego orodka depozytowego
dla archiwaliw, jakie zgromadzi Urzd VII (kryptonim Brabant I I ), a byy browar
posuy do skadowania archiww masoskich.
Ewakuacja na zamki sudeckie
Wyksztaceni ydzi, przymusowo zatrudnieni przez gang, w tym Ernst Grumach, przygotowali take do ewakuacji na zamki w Sudetach ksigi ydowskie, wraz
z tysicami innych woluminw, podczas gdy mniejsza cz nieopracowanych ksig
hebrajskich trafia do Theresienstadt. Grumach napisa po wojnie: Sekcja odpowie
dzialna za judaica [z Eisenacherstrasse], wraz z Departamentem Teozofii i innymi
departamentami, zostaa skierowana na zamek Niemes koo Reichenbergu w Cze
chach... w okoo czterdziestu skrzyniach
Nawiasem mwic, czci wspomnianych powyej zbiorw podlegajcych Ah
nenerbe i wywiezionych w Sudety byo co, co u nas okrelano mianem skarbu
Gttschw - w rzeczywistoci chodzio tu o zbir cennych woluminw i grafik,
gwnie pochodzenia ydowskiego, zgromadzony przez oficera RSHA nazwiskiem
Gttsch. Nie wszystko z tych ewakuowanych zasobw Ahnenerbe miao zatem war
to li tylko archiwaln...
82

R S i z 11 n n n c n c K D t

i kzkciej rze s z y

- i

Resztki bramy z czasu wojny, bronicej dojazdu do ..starego zamku". Identyczne bramy pojawiy si zarwno
przed nowym", jak i przed starym" zamkiem na terenie Ksia.

Jak wspomniaem, jest to tylko wycinek wikszego obrazu, dzisiaj niedostpnego,

ktry jednak pokazuje zwizek Ahnenerbe z ewakuacjami dzie sztuki, oraz zwizek
z Ksiem. Myliby si oczywicie ten, kto uznaby, e chodzio tylko o ksigi, nieko
niecznie o duej wartoci materialnej. Zasb dokumentw amerykaskich pokazuje bo
wiem wyranie, e wspomniana organizacja maczaa palce w sprawach wyjtkowej wagi
i miaa swj udzia w ewakuacjach o wartoci wrcz bezprecedensowej. Przed laty w ar
chiwum NARA w College Park koo Waszyngtonu odnalazem np. przetumaczon ko
respondencj (wyselekcjonowan gwnie pod ktem rabunku i ewakuacji!), jak ofice
rowie amerykaskiego wywiadu odnaleli w berliskiej siedzibie Ahnenerbe, przy ulicy
Piicklerstrasse 16 w dzielnicy Dahlem.20 Z uwagi na ilo tych dokumentw, w trakcie
tumaczenia sporzdzono jakby ich skrtowe wersje - samych tylko dokumentw doty
czcych rabunku lub ewakuacji dzie naprawd wartociowych, i to w moim odczuciu
gwnie z Polski, jest tam kilkaset. Poniej przedstawiem nieliczne zaledwie przykady
wiadczce, jak powanymi przypadkami interesujca nas instytucja si w takim lub
innym zakresie zajmowaa. A przy okazji: Ahnenerbe odpowiadaa np. za wywiezienie
z Krakowa i zabezpieczenie otarza Wita Stwosza... Podkrelam - s to wszystko doku
menty Ahnenerbe. Daj one pojcie o tym, co si dziao:20
Nr. 137 (numeracja nadana chyba przez Amerykanw), 1940 r:
Trzynastowieczna biblia pozyskana w katolickim seminarium w Pocku (Schrttersburg) zostaa zdeponowana w szkole SS na zamku Wewelsburg, w celu zabezpie
czenia.
83

^preTW ) c m n n z m . I t ) KZESZT

Nr. 174, 1942 r.:

Kraut do dr Kletzla - Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Poznaski.
...przesya list obrazw przygotowan przez dr Posse, ktr moe by zaintereso
wany Fhrer. Dr Kletzl ma dostarczy po dwie fotografie kadego obrazu.
Tego rodzaju dokumentw jest w tym zbiorze cakiem sporo. Hitler m ia bowiem
obsesj na punkcie sztuki i kady ekspert rabujcy muzea pamita o kadej porze
dnia i nocy jego wytyczne, aby gromadzi w tzw. Fhrervorbehalt najlepsze dziea
z caej Europy. Byy one przeznaczone dla przyszego Europejskiego C entrum Sztuki
w Linzu, ktrego nigdy nie zbudowano (na odwrocie mojej ksiki Germania jest
kolorowe zdjcie Hitlera, wpatrujcego si hipnotycznym wzrokiem w makiet tego
monstrualnego, jak mona si byo spodziewa, kompleksu architektonicznego).
Nr. 177, 1943 r.:
Skrzynia z picioma obrazami, ktr naley przewie do Poznania.
Kraut do firm y Haberling & Co. Berlin SW 61, Kreuzbergstr. 39. (...)
L. Cranach. Adoracja pasterzy. Ubezpieczy na sum 80.000 RM [uwaga I.W. przed wybuchem wojny pensja zwykle zawieraa si w przedziale 100 - 250 marek,
wic podan warto mona chyba potraktowa jako porwnywaln z dzisiejszym
milionem zotych]
Adoracja krlw (XV w.). Ubezpieczy na sum 10.000 RM

K S I I A H N E N E R B E

Portret mczyzny (datowany na 1571 r.). Ubezpieczy na sum 9.000 RM

Zoenie Chrystusa do grobu. Ubezpieczy na sum 500 RM
Bachus. Ubezpieczy na sum 500 RM
Razem: 100.000 RM

Nr. 179,1943 r.
Cenne obrazy znajdujce si na zamku Hirscheck.
Kraut do dr. Riihle. Muzeum Cesarza Wilhelma, Pozna.
Raport dr Kocha, dotychczasowego zarzdcy Miejskiego Muzeum Sztuki w odzi
(Litzmannstadt):
Na zamku Hirscheck, okrg [nieczytelne], zlokalizowano cenne obrazy, w tym ob
raz van Dycka i podobno Rembrandta. Naley skonfiskowa.
Nr. 189,1941 r.
Kraut do dr Schmidta, d (Litzmannstadt).
W Silbertal, okrg Schrttenburg, rzekomo jest wiele obrazw holenderskich, w tym
van Dycka. Dlaczego jeszcze ich nie zarejestrowano?
Nr. 194,1941 r.
Notatka Krauta
Na zamku Sucha (okrg Saybusch) skonfiskowano bibliotek zawierajc ksigi
polskie, francuskie i orientalne. Jest to najwiksza biblioteka skonfiskowana dotych
czas na Grnym lsku.
8 .) Dem Fhrer vorgetragen, dass z.Zt. rund 28 000 Arbeiter beim
Zbiory te maj zosta w
(
~ Ausbau der Fhrerhauptquartiere eingesetzt seien, trotzdem
czone do biblioteki Uniwer
aber infolge der hierbei feststellbaren Zersplitterung die
sytetu Wrocawskiego.
Gefahr bestnde, dass in absehbarer Zeit an keiner S telle
[Odkryto]
pomiesz
in gengendem Umfang und in gengender Strke Unterkunftsmglichkeit vorhanden sei.
czenie, drzwi do ktrego
Als Ergebnis der Besprechung, whrend der sich der Fhrer
byy zasonite regaem,
Einzelheiten vortragen lie ss, is t folgendes festzusfellen:
zawierajce cenne meble,
Vi,
a ) Die Arbeiten in Rastenburg werden Zug um Zug abgeschlosskrzynie z ksikami i inne
- sen. Die Anlage Hauerwald muss einen Untertretbunker fr
obiekty. Scheifels ma si za
die gesamte dortige Belegschaft erhalten. Ferner ist
der bereits begonnene Nachrichtenbunker fertigzustellen.
j inspekcj.
Nr. 196, 1942 r.
b) In der Anlage "Riese" werden zunchst nur der Block I
und vom Block" 11 die Abschnitte a, b, d, g durchgefhrt.
Obrazy wybrane dla
Die brigen Anlagen werden erst anschliessend gebaut.
Fiihrera.
Ferner wird die Anlage in Frstenstein verstrkt voran
Kraut do dr Schwamgetrieben, so dass sie mglichst ab h l l . beziehbar is t;
bergera.
M uzeum Miejskie
c ) Die Anlage "Lothar" wird ebenfalls mit Energie weiter
Betrieben und zwar zunchst die Abschnitte I und I I . Die
w Toruniu.
Erstellung
Nastpujce
obrazy
E488591
z zamku Tauer, skadowa
ne w muzeum toruskim,
Fragment protokou z narady w kwaterze Hitlera z 22 czerwca 1944 r., Znstav wvbrane przez dr
w ktrym mowa jest o obiektach podziemnych w Ksiu i o Riese". Pra' '
ce w Ksiu miaty zosta przyspieszone, tak aby (zasadniczy?) obiekt Posse dla Fiihrera:
mgt zosta zasiedlony" 1 tistopada 1944 r. Do czc i tej nigdy po woj
nie nie udato si dotrze.

84

85

W- nrHH'FERBE
<11-i.jk
D e r R e ic h e g e s c h p f ts f tlh re r

An den
P r s i d e n t e n d e r F o rs c h u n g s - und
L e h r g e n e in s c h a ft "D as Ahnenerbe*

Reichgfhrer-tt Heinrich Hlrjsler

B e r l i n

3. w. l l

P rin z -A lb r e c h t- S tr,

B e tr . > U n tersu ch u n g d e r g o tis c h e n F u n d p l tz a a u f d e r Krim.

B e z u g ohne
A nlfi. : 1
'
_

i.> .

~>V"

B ei dop. A r b e i te n d e s Sonderfcocaandos J a n vk n h n a u f d e r H alb

i n s e l Krim k o n n te f e s t g e e t e l l t W erden, da d i e G o te n a ie d lu n g e n s a m tden d a z u g e h rig e n yusoon f a s t q l l e von E ib a a tz s t a b d e s R e i c h s l e l t e r s
I?
. n b - e - r - g b esc h la g n ah m t w urden. Br E in a a tz s ta b d e s R eich s
l e i t e r s R osonberg s t t z t s i c h d a b e i a n s c h e in e n d a u f d en a l s A nlage
a b s c h r i f t l i c h b e i g e f g t e n E r l a s s dos C h efs d e r R e ic h s k a n z le i. -Ich
b i t t e , dazu fo lg o n d e Gedankengnge v o r t r a g e n zu d rfen
1 . ) D er b e t r e f f e n d e E r l a s s b e s a g t, d a s s d e r E i n s a t z s t a b d e s
R e i c h e l e i t e r e R o sen b erg b e r e c h t i g t i s t j " B ib l i o t h e k e n ,
A r c h i v e L o g e n und s o n s t ig e w e lta n s c h a u lic h e und k u l t u r e 'l l e E in r ic h tu n g e n a l l e r A rt nach g e e i g n e t e m 'M a t e r ia l .
f r d ie E r f llu n g s e i n e r Aufgabe zu d u rch forsch en " . D iese
A ufgcba b e s t e h t i n d e r " g e i s t i g e n Bekmpfung d e r Ju d en
und F re im a u r e r sow ie d e r m it ih n e n v e r b n d e te n w e lta n
s c h a u li c h e n G egner d e s N a ti o n a ls o z ia l is m u s " .

c
i .

i
'[g,*

Es i s t* n u n n i c h t ohne w e it e r e s e ln x u e e h e n , l n w e lc h e r W eise d ie
V o r- und f r h g e s c h i c h t l i c h e n F u n d p l tz e , in s b e s o n d e r e a u f d e r
E r im , m it i h r e n M useen M a te ria l- f r t d ie . Bekmpfung d e r J u d e n .*
und F re im a u r e r l i e f e r n ^ s o l l t e n ; M,B. k a n n e in e A u sleg u n g , d ie
a u s dem "Oben g e n a n n te n E r l a s s d en 1C h efs d a r H e ic h B k a a x le i l a
_.V erf gungarecht b e r v o r - und f r h g e s c ^ i c h t l i c h e S s a a liin g e n und
F u n d p l tz e a b i e i- ts t r , 'n u r a it.. U 8 8 e rq te r J L n s tr e n g n ^ an"den- H aa 'r e u h e r b e ig e z o g e n verdenk,

-1 ;
nacAdo CohlQht

'

Fragmenty dokumentw ilu

strujcych
zainteresowanie
Himmlera dziatalnoci Ahnenerbe - pochodzcych z jego
Osobistego Sztabu. Pierwszy
dotyczy
Sonderkommando
Jankuhn", ktre w 1942 r. zj,
mowato si poszukiwaniem
ladw Gotw na Krymie. P r z y
okazji: z nagtwka wynika,
e formalnym szefem organizacji by Himmler, a nie np. Wol
fram Sievers, jak to si na ogl
podaje. Drugi dokument daje
wgld niejako w pierwowzr
historii o... Indiana Jonesie.
Jest to jedna strona z szesnastostronicowego
raportu
przygotowanego dla Himmlera
(z sierpnia 1942 r.) na temat
bada i poszukiwa prowadzo
nych w Ameryce Poudniowej,
a bliej: na temat poszukiwa
pozostaoci cywilizacji inkaskiej w Amazonii. Na zreprodukowanej stronie mowa jest
o podziemnej komorze" zawie
rajcej zote statuetki, a nawet
o zotym miecie" (AAN, T-175).

IttMWP

II

illi

ll-

! i I il

'il"!!!liili IiiiSiiiiliiiiiililfl
t t H IH H I

.o h t e - d * i i d e i s c h t o V olkntum s i n d e r
$-4 a t Jj*! lu f g ab enb e r ic h *
- f u l n i w i d r i g p r p a r i e r t , m it /L ia n e n ^ f ^ S t umwunden, dann a e r , yru j.l e n S o n n e - a u s g e s e t z t u n i d a b e i m u m i f i z i e r t . An d a s n a c h f o lg e n d e B eTa z e n a n . Sonne , Konti und S t e r n e , D onner u n d . B l i t z e r f r e u e n s i c h
b e i den C ham acocos g-.nz b e s o n d e r e r V e r e h r u n g ^ Zum S o n n e n k u l t 'c a t s e n -

^
- ^

\[

^ d e h s i e a l l j h r l T c h um d i e F a s c h i n g s z e i t - ( - F e b r u a r - h d r r z ) - a i o e
b e s o n d e re S tam m eabordnung z u r g r o s - e n g o ld e n e n S t t u e d e r jjb n n e n g t t i t t . b e r d l e 3 n g e h e lm a isv o 11 e n O rt. d o r a l l jhzcbai--V r lLfehrV
t e n ztia~~jCcmenkiil-tg i b t von M oers e i n e n - i n w e i s , j 3 i c b ,{ f ^ , a i .b e s o n d e r*
a u f e in e n B e r i c h - t .- e l n e s j a n s Richter^,*vom '5 -9 ... 1927 s t t z e n d . . R ic h
t e r r a r s t e In-B tT g leJ^ tu n s .e i n e s H e rrn .H atttV vom jp .a ra g u a y i s c h e rt a r J c t' f l e h e n C h ara g u a ' ( R h k t-1 - d e 'r Knfrt c j- b .e r S a i p u r u 'u n i d e n F lu s s P a r a p i t i 'z u m G e b ir g e C a t a t e i D o r t f i n d e n .'$ l c h . i n e in e m -u n t e r i r d i s c h e n
'T iP w lbe o l p e s a l t e r r F r i e d h o f - a e i n e .engb1-g o ld e n e r^ S ta t u e n .
D ie s e s i n d w o h l. R o s te d e r I n k a - H e i li g t m e r - '. 1927 s u c h t e e in o e n g l i s c h e E x p e d i t i o n u n ter.- d e r
-. F h ru n g d e s -G eographen.-Fav/cet e in f ihle e r b e 'h a u p t e t e
g o ld e n e 3 t a d t . -Die- ^nae E x p e d i t i o n
b l i e b - V e r s c h o l l e n . p a t e r s t e l l t e Mr. . Dy.ot Ine '
\
g ro sse H ilfs
und. S u o ^ e x p e d itio n zusdm m en. Dyo t - b e s u c h t a u o h tin 3 er I n s t i t u t , d o r t le x n -to i c h
. .
* i h n k e n n e n , *u o h e i k e h r t e ohne -S r f o lg U b e r-B u e n s A i r e s n a c h E n g la n d z u r c k . A l s i c h d e n ' Aca/^ -r_
z o n a 3 '. b e r e i s t e und b e i den> iu o a n o -und ILananas
-7>
m ich a u f h i i i t - w a r e n zw ei. H u p tlin g e - -m it - j e
G;
V- .V"
10 Mann quf- b i r i e r gr fcsen R o ia o '-rfa Q h ^ e a S den
-}
^
'b e g r i f f e n . - f f c ^ l n - d i e s e gfiigen-w urd& -unh.*'verhei3i- '
/ ?'.
' ' l i o h i . D ie s e .u n s d a m a ls n e k k l r lic b e Q - g e h e im n iB s - .
v
v
o
l
l
e
n
k x 'ssen R e i s e n " f in d e n 'f d a m it e i n e jEhrkl-
r'. :"
'
* -.7
V- v- L tz e lb u r g ).
'
2 u tt* B ^ M ls jil 3 e o -f iff lf ll' ii'e.9- .d a i a l e SicH tcr
v o ji i n e r a i e s e l r 'g p l d b n e a S t a t U e i ib g o a o h X a g e n a B an a-.v cf^
:/
r 3 o lm :V e r d h . e i n e r B ergO ug-idle p e h 5 o li^tj?e s,;w i r i e .R i c h t e r ' v o n . s e in e n :

2 9 . c 9 .1 9 0 0
s****

M m s r n lanji.Kout,
A ris c h

Re%um

I iiv a n g e lis b h

U n te rs tu m f h re r

s o n d e r e z . 20

Opisana w tekcie legitymacja oficera

86

____

Ahnenerbe - dotyczca placwki badawczej w Ksiu.

K S I I A H N E N E R B E

Opisana w tekcie legitymacja oficera Ahnenerbe - dotyczca placwki badawczej w Ksiu.

88

Opisana w tekcie legitymacja oficera Ahnenerbe - dotyczca placwki badawczej w Ksiu.

89

Opisana w tekcie iegitymacja oficerra Ahnenerbe - dotyczca piacwki badawczej w Ksiu.

K S I I A H N E N E R B E

Raphael [nieczytelne]: Portret mczyzny, 40 na 50 cm.

Anton Graff: Portret kobiety.
Pompeo Battoni: Danae (akt) 120 na 180 cm.
Kobieta w kpieli na tle drzew. Olej na drewnie, koniec XVI w. 40 na 50 cm,
W miejscowoci Dugie, okrg Roppen.
Dostarczy po dwie fotografie.
Nr. 201, 1939 r.
Paulsen do Sieversa, Krakw [Wolfram Sievers z reguy okrelany jest mianem
szefa Ahnenerbe - przypis I.W.].
Akcja transportowa dotyczca zbiorw znajdujcych si w Warszawie. Specjalny
przedstawiciel Gringa, sekretarz stanu Muhlmann z Wiednia, dotar do Krakowa,
aby zabra tyle, ile bdzie w stanie. Za porednictwem prof. dr Petera Paulsena. Kwity
dostpne tylko do kart nr. 2, 183, 184 i 201.
Nr. 202, 1939 r.
Rozadunek wagonu towarowego przydzielonego Ahnenerbe przez agenta spedy
cyjnego Schulze zaatwiony przez RSHA. adunek skierowa do Neues Haus, gdzie
ma by zamknity i strzeony
Powyszy m eldunek jest ciekawszy, ni na to wyglda. Neues Haus to oczywi
cie Nowy Dom i takiej nazwy wasnej po prostu nie ma. W rzeczywistoci chodzi
tu zapewne o Neuhaus. By to jeden z kilku majtkw wielkorzdcy okupowanej
Polski Hansa Franka, pooony nad brzegiem jeziora Schliersee. Nasz wywiad mia
po wojnie sygnay, e prawdopodobnie tam trafio m.in. najcenniejsze dzieo sztuki
zrabowane przez Niemcw w Polsce - Portret modzieca Rafaela. Transporty,
ktre tam wysano, wsiky jednak jak kamie w wod - tam trop si urywa. Ani
wymienionego dziea, ani kilku innych o wyjtkowej wartoci, ktre tam trafiy, n i
gdy nie odnaleziono. Miejsce to zostao wspomniane jeszcze w innym dokumencie
z tego samego rda. Z jego treci mona wrcz wycign wniosek, e Frank za
mieni t posiado w co w rodzaju prywatnego schronu depozytowego, i to ju
na pocztku wojny:
Nr. 495, 1940 r.
Zabezpieczenie sejfu Gubernatora Franka.
Sejf nr. 7 ma zosta obudowany (Franz Leicher, Monachium), dla Schoberhof, Fischhausen-Neuhaus koo Schliersee, Grna Bawaria.
Na dokumencie pojawia si ciekawa adnotacja, zapewne amerykaskiego ofice
ra, bo po angielsku: Wyglda na to, e by wicej ni jeden se jf
Nr. 212, 1941 r.
,,Sievers do Gwnego Urzdu Bezpieczestwa Rzeszy [RSHA], Berlin Wilhelmstr. 102.
Obiekty zabezpieczone w Warszawie pod koniec 1939 r. przez specjalnego wysan
nika SS-Hauptsturmfiihrera prof. dr Paulsena.
Z rozkazu SS-Standartenfuhrera Muhlmanna, Paulsen przetransportowa szereg
skrzy zawierajcych znaleziska prehistoryczne z Ministerstwa Spraw Wojskowych
w Warszawie na zamek w Krakowie. Jedna ze skrzy, prawdopodobnie o numerze 2526,

K S I I A H N E N E R B E

TA JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

zawiera znaleziska z okrgego grobowca Wi

kingw w poudniowej Rosji, w tym hem i zo
ty grot wczni. Skrzynia ta ma zosta prze
transportowana na zamek Wewelsburg.
Nr. 214, 1942 r.
Biblioteka Zamoyskich, Warszawa.
Ewangeliarz s'w. Gereona z Kolonii.
CodexSuprosliensis (XIIIw., warto4 - 5
min marek).
Ewangeliarz Kodeksu Recheza i inne
obiekty nadzwyczajnej wartoci...
Powyszym transportem osobicie zaj
si szef Ahnenerbe, Wolfram Sievers!
To, co przytoczyem powyej, to napraw
d bardzo skromna cz caoci, zwaywszy
na to, e sam mam kserokopie skrtw
zawartoci kilkuset takich dokumentw.
Wikszo z nich dotyczy rabunku i ewaku
acji dbr wartociowych (czasem wrcz re
prezentujcych cis czowk), ale jednak
nie wszystkie. Korzystajc z okazji, pozwol
sobie zawrze tu dosownie par przykadw
dokumentw ilustrujcych i bardziej tajemne, czy moe egzotyczne strony zainte
resowa Himmlera. Niech to bd krtkie przebyski dotyczce tego, czym Ahne
nerbe zajmowao si niejako w ramach swej dziaalnoci statutowej:20
Nr. 525, 1939 r.
Podsumowanie memorandum dot. bada nad rakiem.
Nakazane przez Himmlera badania nad rakiem maj by prowadzone przez dr
Sigismunda Raschera (asystentka P. Julie Muschler).
Na bazie diagnozy krystalograficznej, krew zwizana z nieokrelonymi przypadka
mi raka jest krystalizowana i porwnywana dziki metodzie krystalograficznej (testy
na myszach, pacjentach szpitala w Schwabing i doywotnich winiach obozw kon
centracyjnych) [c za zrczny eufemizm, znak tamtej epoki! - I.W.].
Zaczniki: pismo zatytuowane Zagroenia rodowiskowe i opinie dr Raschera
na temat rde raka (3 str.)."
Nr. 541, 1944 r.
SS-Standartenfhrer Mrugowsky z Instytutu Higieny Waffen-SS [jego niezwyke
prace opisaem w Kronice hitlerowskich tajemnic - I.W.] (Berlin - Zehlendorf
Spanische Allee 10/12) planuje zaoenie organizacji majcej zajmowa si produk
cj jadu wy w Bugarii, we wsppracy z pastwem bugarskim. Kieruje si prob
do SS-Fhrungshauptamt, Amtsgruppe D, A m t XVI (Berlin W 15) o zwolnienie SSUntersturmfhrera (F) dr Niethammera do nadzoru tych dziaa.
92

Nie mieli czego robi w 1944 roku!?

Nr. 532a, 1939 r.
Szczegowy raport z konferencji powiconej Welteislehre (lodowej teorii
Wszechwiata), ktra odbya si w dniach 19-21 VIII 1939 r. pod przewodnictwem
SS-Obersturmfiihrera dr Scultetusa z Instytutu Geofizyki [Ahnenerbe], (9 zaczni
kw - 95 stron).
W konferencji brali udzia: Sievers, Scidtetus, Fauth, Hnichen, von Hase, A.
Hrbiger, H.R. Hrbiger, E. Kiss, dr Kottwitz, W. Lbering, H. Ochler, dr Reiffen
stein, Betriebsleiter Schmidt. Wykady wygosili: Scultetus, Sievers, dr Kottwitz, SSHauptsturmfhrer Kiss, H.R. Hrbiger, Voigt, Tschernack, Lbering.
Powysza konferencja wyranie wskazuje, e tzw. teoria lodowa Hrbigera nie
bya tylko szalon ide jednego naukowca, ale cieszya si uznaniem w tym surreali
stycznym wiecie. Bezkrytycznie i wrcz arliwie wierzy w ni Himmler, Goering
i - z czego mao kto zdaje sobie spraw - sam Hitler. Np. w nocy z 20 na 21 lutego
1942 r. w Wilczym Szacu zapisano takie jego sowa:21
W epoce ptolemejskiej Ziemia miaa by centralnym punktem istnienia, potem
przyszed okres rozpoczty przez Kopernika. (...) Moje muzeum ma mie zarazem cha
rakter pozytywny - umieszcz tam posgi i popiersia tych wielkich ludzi, ktrzy otwie
rali horyzonty, walczyli z zabobonami i prbowali ujrze nowy obraz wiata. Kepler y
wLinzu, dlatego umieszcz t budowl w Linzu. (...) W czasach ptolemejskich uznanie
Ziemi za punkt centralny ju stanowi
o postp. Ju wtedy
wiedziano, e Ziemia
jest kul. Ale i stano
wica nastpny krok
teoria
Kopernika
jest ju przestarzaa,
Inholt der Verfg. Art der Vernderong
Truppenteil
i tak to bdzie trwao.
: M<.
Hrbiger na przykad
H-stuf i
znw uczyni krok
Fhrer
rt-Hstuf.
naprzd na drodze
- S ta .
H-Stubaf
do poznania.
ii.
Ale o co w tej teo
M -Aboch;XXVIII
H - te f-.
rii
chodzio? Teorii
F

h
r
e
r
-Ab s c h .XXVII1
-O b e rf,
h - A b s c k .I II I
I
tf- h e rf ,
uznanej przez Hitle
Aorich ( fit 1
ra i Himmlera za m i
lowy krok w rozwo
it-G n r:
ju ludzkoci... Ten
ostatni czsto od
woywa si do niej,
Niezwyky, bezprecedensowy wrcz kontrast w stosunku do wyksztacenia, jako do kosmogonii
tworzy imponujcy cig awansw Mazuwa.

rvycK r r T R rc c ic p iz e sz

Dokument dot. Mazuwa z jego akt, dotyczcy tajemniczej ekspedycji

na Islandi z 1936 r. To akurat jest fragment korespondencji Mazuwa
z autorem artykutu zatytutowanego Od Thute do Islandii".

glacjalnej (!). W myl

tej dosy baniowej kon
cepcji, cay Wszechwiat,
a w kocu i Ziemia, po
wstay z wiecznego lodu,
przy czym lodowce pozo
stajce na powierzchni na
szej planety miay by po
zostaoci tej pierwotnej
fazy i oczywicie dowodem
susznoci samej koncepcji.
Opisywaa ona mutacje,
jakim podlega Wszech
wiat w poszczeglnych
fazach swego istnienia,
przy czym w wyniku jed
nej z nich zniszczona miaa
zosta Atlantyda. Oczywi
cie nagonienie tak sza
leczych wizji jako nauki
wywoao burz w rodo
wisku akademickim, np.
dyrektor
obserwatorium

astronomicznego W Babelsbergu nie waha si mwi

i pisa o nawrocie redniowiecza, jednak ani Hitler, ani Himmler, najwyraniej nie
bardzo rozumieli czym rni si metodologia naukowa od intuicji (a Him m ler by
te zafascynowany mitologi germask, w ktrej wiat powsta z lodu). Wymowny
jest tu fragment listu Himmlera do szefa Ahnenerbe, bd co bd profesora, jaki
zosta zamieszczony przeze mnie w ksice Wewelsburg - zamek witego Graala
SS: Od kiedy istniej rne rachuby czasu? Naleaoby wzi pod uwag kosmogoni
glacjaln, poniewa dwudziestoomiodniowych miesicy ksiycowych nie mogo by
zanim Ksiyc nie zacz kry wok Ziemi. W zwizku z tym na pewno pojawi si
jeszcze mnstwo innych pyta."
Nie przedstawiem tych paru dziwnych przypadkw tylko w charakterze cieka
wostek - trzeba bowiem pamita, e byo to jedno z oblicz Ahnenerbe. Dla mnie
jest to te istotna ciekawostka historyczna, polegajca na tym, e w Trzeciej Rzeszy
z jednej strony w byskawicznym tempie rodziy si i byy wdraane awangardo
we koncepcje techniczne, czsto stanowice przeskok o jedn czy dwie generacje
w stosunku do tego, co dziao si w krajach alianckich, jednak z drugiej strony jakby
z rwn atwoci rozwijay si koncepcje oparte na cofniciu si o ca epok. Albo
nawet, jak w tym przypadku, o kilka epok.
94

KSI I JCHNEI1E K K

IV

,-r to s* vna
c : c ifl
b a lejn c .e s
xnt7ekeii r.-is -s :.:

I.

CrnsaiB*,!.-.*:;,
.-r

Z-7. A n lpgg_';_.

.-

I I I < avr.b-ykdac he' GrcslOjce

vqu

H is r s s s s i c h d ie Br:<jrM?jg crs trd c x a a a u f i i e

2'dG ehri.gkeit

<trJ.Vlr<_ G re g a le s e s ;
n . ) S r^oatc-ijo !1 Z 'T "'.'-.o B i-- B a yreu th

.-) zur uChoaais-Ti-^e ( I. bis 121* Grsc).

c.) Grosuf l-tuidurloe vonSachsen 1

1in tiresicn

b . ) zur 3:5- C-rsd S y s te a

c . ) s za Hbersten F st= { QupvS9 C nasoii )

( n a c h ilo r tis e b te r g r e if u h g uahcnara.t m * B e u tsc h

C h r i s t i i c h - r O rder., S a c h sen u besar? H C h r i s t l i c h e r
O rden i- o u ts c h e r P<a ')
j,) n G rosa--: u tlc r lc f ty
E k le k tis c h e r . r'r< !inaurcrt-jr.;= :

IV

n T rc j ^gurarburid z u r Auf/tghcnJeb Sonne ia.

V n

ii\ ysscl-wpe t/.

c . ) '1 G ro a se Xc,"e vcai Sltinfcnr 3 i n K ac tu rg
X ,) G ro a rlo ,-c D eutsche a r u c c r k e t te n l n I c j j s i g
( a c h d e r U n c h te r ru e itu n s stuoasssur. s i t c . )
Ci K rlilu ru ry ; ro s n s i e h a e a ic h u a u x d tc Z u g e h r ig 'jas den T o o h tc rlD 'e l d i e s e r r o c s lo g e a aO'.iie O i Zugfc'
h r i g k e i t RU d an acgcfc. n 3abttn<tflR

vT

^r Cr'kr: [er Oy.;y/.ril~3 *

1 Deu t s c h e r j j p u i <r0rdu.V a { T erel::."gter A l 'e r Orsz!.

d e r E ru id e n -V .A .0 , D* Hoch d s r lia c n z c rg rs ifu n ^ i "* Ds-2is o h -

V ^ lk isch e Bradev3oha.-ft *')

VTI, 11 SchJnfu:i i

Vril^I.l.Ii^Hnaten-Ordmi 11:

-13. jj- tp r a u B n ia c h e S r o a a lc ^ feni

a i ) G rosso l a l i c s n l - J i u t s c r l c g c is u .d e ii d r e i W eiti-ugclr. 3
I n B x llr.* ( .la c h d e r H chy$]PgTcifung: " I ta t io r w l,
C h i - ie tld c iie r Orden y r l e r i c .h deti'-Gi'asft )
. b ) , , r c e s e I-'i.ndit."i5ga d e r . ? l a * u r r v o n D eutschiar.il "
:-sy
-rX lr.. ( H c h d e r M ab^ydygrcifiuy: i S a n tc ch

IX.

S S iS S k - Iliu T li) S t .

b h r l s t ^ c h e r . O rden")

( l e o r f ^ o r s n , S k a ld g .n c r d g n . u . a ,

gig-{lGgGnhlgeho_Gc-sel.lfloh e s t ur.d U n te rg lie ic x u r.g e u ,

.B ox i 'nri: a u r
X I

'

a , ) W eltbund. d e r IJ.lutai.nnve:) 67t B s r l i r und Tln

b .) C rdcn d e r M a r tl n i s t a .
S o n s tig e lo g e n g im lic h a G esciuscliafter. v?ia. a3 d e r

4.V-

fW
^'eSiS^0Ns'.i-;- ^ ;

-211*

T h g p s ^ p h i s c h a . G 3 s e J J .a o 2 t a j : t r m d n t e r g l i a d c r u i s e n .

R o ta ry ^ Klub

j-.-.u'tp i.

Fragment dokumentacji z akt Mazuwa - lista l i loopodobnych organizacji" czyli mwic prociej: orga
nizacji okultystycznych dziaajcych w Trzeciej Rzeszy. Na licie tej znalazy si nie tylko organizacje o cha
rakterze masoskim, ale rwnie czysto niemieckie, czsto znacznie bardziej egzotyczne stowarzyszenia,
jak np. Wielka Loa Pod Socem' z Bayreuth, staropruska Wielka Loa Matki pod Trzema Kulami wiata",
Zwizek Wolnomularski Wschodzcego Soca", czy powizany z towarzystwem Thule Zakon lluminatw.
I ten dokument i wyprawa na Islandi, jednoznacznie wskazuj na Ahnenerbe.

Teraz moemy w kocu skoncentrowa si na samym Ksiu...

W listopadzie 2011 roku otrzymaem skany dokumentu tosamoci pewnego
oficera SS, bdcego czonkiem Ahnenerbe. Sprawa jest kuriozalna nie tylko dla
tego, e nigdy nie udao mi si ustali nazwiska osoby, od ktrej dokument ten po
chodzi. Jest ona kuriozalna gwnie dlatego, e stanowi zaledwie epilog znacznie
szerszej i ciekawszej sprawy. Chodzi tu o to, e nie wiem wprawdzie jak nazywa
si czowiek, ktry mi to wysa, jednak z bardzo du doz prawdopodobiestwa
jestem w stanie stwierdzi... skd to mia i kto kaza mu to wysa.
Wszystko zaczo si jakie pi lat wczeniej, a przynajmniej wtedy znalazem
si w orbicie zainteresowa ludzi, ktrzy duo o Ksiu wiedz. Wtedy pewien mj
znajomy poinformowa mnie, e pozna ludzi, ktrzy m.in. o mnie go pytali. Wydaje
tni si, e lepiej bdzie, gdy nie bd zwraca na niego nadmiernej uwagi, nie chcc
przysporzy mu kopotw, ktre i tak ju niestety ma, wic posu si tylko ini
cjaami: D.K. w znajomy we wspomnianym czasie zacz opowiada mi o grupie
Niemcw i Austriakw, ktra pozornie (tak wygldao to na pocztku) zaintereso
wana bya jego wiedz terenow na temat rnych obiektw w rejonie Gr Sowich,
jako e D.K. tam si wychowa. Towarzyszyli mu w wyprawach w teren, na pozr
suchajc tylko tego, co mia do powiedzenia i do pokazania, przy okazji sugerujc
mu rne tropy. Moim zdaniem byy one zupenie bdne i miay jedynie zaciemni
ich wizerunek, to znaczy wywoa wraenie, e ich zainteresowania czy cele byy
inne, ni w rzeczywistoci. Mam pewne podstawy do takiego twierdzenia, jako
95

R 5 I Z I A H N fcN ER B E

e po pierwsze ich zasadniczym celem byli okreleni ludzie, w tym - jak si okaza
o - ja, a po drugie w sytuacji gdy odrzuciem pochodzce od nich sugestie i zor
ganizowaem badania terenowe w zupenie innym miejscu, ni wskazywane przez
nich, zorientowaem si, e jestem ledzony. Zauwaenie tego nie byo trudne, bo
nie dziao si to w miecie, ale w samych grach, w rejonie wspomnianych bada.
Chodzia za nami jaka kobieta i miaem wraenie, e fotografowaa nas z oddali.
Oglnie dosy szybko zorientowaem si, e s to profesjonalici. Po pierwsze:
pacili D.K. za to, e - tak to miao wyglda - chodzi z nimi po terenie. Sfinanso
wali jego wyjazd do Austrii, gdzie okazao si zreszt, e szefem grupy nie jest nie
jaki Klaus W., ale Niemiec z Argentyny, sprawiajcy wraenie weterana (jego perso
naliw nie udao si ustali), ktry na krtko przylecia z Buenos Aires. Po drugie:
D.K. powiedzia pewnego razu, e - nie wiadomo dokadnie po co - pokazali mu
zdjcie jego i jego krewnego wykonane na zboczu gry, w lesie, w czasie gdy D.K.
mia pitnacie lat (a odnosz wraenie, e jest on niewiele modszy ode mnie). Po
mijajc obecno osoby obserwujcej mnie, do tego momentu nie przywizywaem
do tej grupy i jej dziaa wikszej wagi. Nie dlatego, ebym nie wierzy D.K. - po
prostu nie wchodz w tego rodzaju gry. Tak mam zasad. Poprosiem go, aby prze
kaza im propozycj spotkania (mnie z nimi) bo nie mam nic do ukrycia, jednak
zgodnie z moimi przewidywaniami zostaa ona zdecydowanie odrzucona. Propo
zycja ta podyktowana bya jedynie odczuciem, e tak naleao si zachowa w tego
rodzaju sytuacji, a nie z chci zaprzyjanienia si z nimi. Byo dla mnie oczywiste,
e i tak niczego bym si od nich nie dowiedzia...
Taki przyjem schemat postpowania i tak to wygldao do pewnego momentu.
Przyjmowaem zaoenie, e zapewne s to ludzie, ktrzy prbuj dotrze do czego
wartociowego, stosujc przy tym rne dziaania mylce, a ja powinienem trzyma
si od tego moliwie daleko. Zakadaem, e s to ludzie podobni do tych, ktrzy
od zakoczenia wojny dziaali np. w rejonie Lubia (opisy kilku takich prb zamie
ciem na pocztku rozdziau o Lubiu). Schemat, w jaki si wpisywali, wydawa
si by stosunkowo prosty.
Pewnego dnia, byo to z grubsza w roku 2010, otrzymaem jednak za pored
nictwem D.K. sygna, ktry w schemat istotnie zaburza, a co najmniej zmusza
mnie do jego zmodyfikowania. By to pierwszy i jedyny raz, gdy przekazali in
formacj adresowan bezporednio do mnie - do kolegi D.K. nie, chocia mi j
przekaza. Nie pamitam ju dosownie jak owa wiadomo brzmiaa, ale jej sens
jestem w stanie powtrzy w miar dokadnie. Dotyczya ona Dzwonu i bya
bardzo zrczn aluzj (krtk, ale treciw) jakby do jego roli w nadchodzcych
obecnie czasach. Aluzj, bo byo to co nawizujcego do germaskiego mitu
o kocu wiata, zmierzchu bogw, czy co takiego. W kadym razie, jak na jedno - dwuzdaniowy przekaz, byo to co zupenie niezrozumiaego dla kolegi D.K.
Nie wiedzia skd wzio si takie, a nie inne, powizanie sw. By to taki zbitek
dziwnych sformuowa, raczej przypominajcy rebus, troch jak tajna formua
alchemiczna... Ciekawostka tej gry, czy zagrania, polegaa na tym, e odwoali si
97

T A JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

tu do czego, z czego nie zdaje sobie sprawy praktycznie nikt, nie do charakteru
prac nad Dzwonem - tak jak go rozumieli np. niemieccy naukowcy, ale do celu
rzeczywistego - wybiegajcego ju poza horyzont drugiej wojny wiatowej, jest
to co, czego przed laty si dowiedziaem, ale do wspomnianego momentu nigdy
z nikim nie rozmawiaem o tym. Po prostu zachowywaem to dla siebie (dopiero
w ksice 2012 - pocztek nowej ery opisaem dotyczcy tej sprawy epizod,
ktrego byem uczestnikiem - ksika ta ukazaa si w lutym 2012 r., a wic
znacznie pniej). Fakt przekazania mi takiego rebusu zinterpretowaem w taki
sposb, e grupa Klausa W. wiedziaa duo, wiedziaa dlaczego naprawd zaini
cjowano cay projekt i wiedziaa dlaczego zakoczy si on akurat w momencie
osignicia przeomu.
Przez to grupa przestaa pasowa oczywicie do prostego schematu ludzi ODE
SSY, ktrzy chc co spenetrowa. To oczywicie wci moe by ODESSA czy
HIAG, jednak horyzont, jaki si teraz roztacza, by ju zupenie inny. Co wicej
- przekazujc wspomnian wiadomo dawali do zrozumienia, e wiedz, e ja te
o tym szczegle wiem. Skd?
Uwaam siebie za osob raczej twardo stpajc po ziemi, w zwizku z czym
nadal przyjmuj robocze zaoenie, e cel ich zainteresowa jest materialny, bo
o ile wiem, zawsze tak si okazywao w przeszoci. Musz jednak przyj rwnie,
e mog by i inne cele, w tym cel pokrywajcy si z moim celem. W tym przypadku
moe by to rodzaj gry ukierunkowanej nie tylko na zdobycie czego, ale np. na uzy
skanie wpywu na co (?). Tak czy inaczej, s to niewtpliwie ludzie, ktrzy wiedz
bardzo duo. Dlaczego o tym pisz?
Z tego mianowicie powodu, e w opowieciach D.K. dotyczcych rozmw z nimi,
nazw'a Ahnenerbe pojawiaa si dosy czsto - oczywicie w kontekcie prac reali
zowanych przez Niemcw w rejonie Gr Sowich, Wabrzycha itp. Nie pamitam ju
dokadnie co kolega D.K. mwi, jednak pewnego dnia otrzymaem dosy ciekawy
materia, ktry zosta zreprodukowany w tym rozdziale - dokument tosamoci.
Nie mam pewnoci, e pochodzi on od nich, jednak wydaje si to dosy prawdo
podobne, bo po pierwsze pokrywao si to niemal z ich zapowiedziami, wczeniej
szymi zdawkowymi stwierdzeniami na ten sam temat, a po drugie osoba, ktra mi
ow legitymacj Ahnenerb przesaa, nie odpowiadaa na kilkukrotne zapytania
o rdo tego dokumentu. W ogle na adn prb kontaktu nie odpowiedziaa...
Krtko opisz jego zawarto, koncentrujc si na najistotniejszych szczegach:
Pierwsza strona okadki:
Z nadruku dowiadujemy si, e jest to dowd tosamoci oficera Ahnenerbe (do
sownie: czonka o uprawnieniach kierowniczych - Leitungsmitglied). Znajdujca
si na dole piecztka Waffen-SS stanowi istotn wskazwk co do przydziau su
bowego, Mona na tej podstawie przypuszcza z duym prawdopodobiestwem,
e chodzio tu nie o mitologi germask czy o jaskinie, ale np. o wspomniany In
stytut ds. Bada Wojskowo-Naukowych, to znaczy o prace zwizane w takim czy
innym sensie z badaniami o charakterze wojskowym.
98

K S I f A H N E N E R B E

Strony 1 - 2 :
Napis po lewej mwi, e posiadacz dokum entu tosamoci jest zdolny do stae
go noszenia Panzerfausta (Faustfeuerwaffe). Ponadto znajduje si tam stwierdzenie,
e jest on uprawniony do przeprowadzania kadej kontroli. Moe (i musi) wyko
n y w a rozkazy zwizane z bezpieczestwem. Po prawej widzimy dane personalne,
w tym num er czonkowski i nazwisko osoby, ktra wstawia si za jego przyjciem
(Sippert).
Strony 3 - 4 :
Po lewej widzimy, w drugiej rubryce, grup zaszeregowania (badania), w uwa
gach za Abteilung Sicherheit, czyli Wydzia bezpieczestwa. Dwie ostatnie ru
bryki to podpisy dwch osb rczcych za posiadacza legitymacji.
Po prawej mamy pierwsz stron, w ktrej znalazy si adnotacje dotyczce kur
sw szkoleniowych odbytych przez posiadacza. Wikszo ma charakter standar
dowy, ale jak zapewne kady si szybko zorientuje - nie wszystkie! Tumaczenie
poszczeglnych wpisw: 1936 - znaczenie runw, 1937 - aryjska nauka rasowa,
1937 - nauka o Thule, 1938 - znaczenie pism, 1938 - zwyczaje germaskie, 1938 nauka o rasie.
Krtkiego komentarza wymagaj wpisy dot. Thule i nastpny. Pierwszy z nich
moe dotyczy mistycznego aspektu dziaalnoci towarzystwa o wymienionej na
zwie (ktry jest niewtpliwy, osoby von Sebottendorfa, czy rne aluzje czynione
przez Hessa, s faktem i Towarzystwo Thule niewtpliwie istniao i dziaao, czego
np. nie mona z ca pewnoci powiedzie o Towarzystwie Vril). Trzeba jednak
pamita, e nawet gdyby traktowa ten wpis dosownie, to mimo wszystko mogo
chodzi o co innego. Po pierwsze, podobnie jak Freikorpsy, gwn form dzia
alnoci tego towarzystwa byy jednak nie seanse spirytystyczne, a krwawa walka
z Bawarsk Republik Radzieck i innymi ogniskami rewolucji na terenie Niemiec
bezporednio po pierwszej wojnie wiatowej. To dlatego Thule awansowao do le
gendy i elity ruchu narodowosocjalistycznego, stanowio istotn cz jego korzeni.
Byo wzorcem ideowym i tym samym mona byo o tym wykada na kursach. Jest
te trzecia moliwo - Thule jako mityczna kraina. Jest to jednak mao prawdopo
dobne, bo pojcia Thule nie ma w mitologii germaskiej.
Strony 5 - 6 :
Tu mamy dalszy cig wpisw o odbytych kursach szkoleniowych. Po pierwszym
z nich, zatytuowanym Pogastwo, mamy ju nazwy niejako zakodowane, czyli
zapewne tajne: Kurs 519 z runami SS, Kurs 538 z piecztk berliskiego puku Leibstandarte SS Adolf Hitler, Kurs 587 z tak sam piecztk, kurs Nordycki wiat
podziemny z 1941 r. (podziemny ma taki sam zakres znaczeniowy, jak w jzyku
polskim, to znaczy moe dotyczy zarwno czego zakonspirowanego, jak i - co
znacznie bardziej prawdopodobne - mitycznego wiata zmarych, znajdujcego si
Pod ziemi, czyli Niflhelu). Zapewne naley to traktowa podobnie jak kurs do
tyczcy obyczajw germaskich... Ostatni wpis to Kurs Ksi - 1942. Warto tu
odnotowa rok, ktry dotyczy okresu stosunkowo wczesnego. Ju rozbudowywano

T A JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

obozy pracy obozu Gross Rosen, ale placwka badawcza Waffen-SS jeszcze nie ist
niaa (przynajmniej wedug dotychczasowej wiedzy...), a podziemia dopiero zaczy
nano wtedy dry.
Informacj uzupeniajc do wpisu o Kursie 587 zawiera wklejka na stronie
po prawej. Wpis brzmi dosy osobliwie. Warto si nad nim zastanowi: Historia
wspczesna i znaczenie. 1942. Wprowadzenie do projektu G587. Mona zaoy,
e stanowi to jakie nawizanie do oznaczenia 587 po lewej. Nie mam zielonego
pojcia co w rzeczywistoci mogo kry si pod histori wspczesn! Z uwagi
na zbieno lat, tak czy inaczej wydaje si moliwie, e chodzio o wprowadzenie
do czego, do czego ju wtedy przygotowywano si w Ksiu - zapewnie nie na ba
zie placwki Waffen-SS, ale na bazie placwki Ahnenerbe (bo z materiaw' dot.
literatury okultystycznej i zbiorw ydowskich wiemy, e ona ju wtedy istniaa).
Przy tej okazji odwa si wspomnie o dziwnym szczegle wymienionym kilka
razy przez rozmwcw D.K. odnonie dziaalnoci z czasu wojny, szczegle, ktry
pocztkowo wyda mi si zbyt dziwny, ale w powyszym wietle ju chyba nie jest
- o pojawiajcej si kilka razy w wypowiedziach nazwie Baphomet, cho moje
odczucie byo takie, e chodzio o kryptonim jakiego urzdzenia...
Strony 7 - 8 :
Tu mamy dosy dziwn wklejk o treci:
Kurs doskonalcy A284 441
Dowodzenie
Bezpieczestwo
Uczestnik nabywa kwalifikacji kierowniczych w kwestiach bezpieczestwa
wszelkiego rodzaju i zdolnoci do realizacji tego rodzaju zada.
Nieco zaskakujca jest nazwa jednostki organizacyjnej realizujcej kurs. Mit
telbau to w istocie nazwa placu budowy (podobozu, a nastpnie obozu Dora koo
Nordhausen w Turyngii). Jest to dziwne, aczkolwiek mi osobicie przypomina o ra
porcie Armii Krajowej zreprodukowanym w Nowej prawdzie o Wunderwaffe, do
tyczcym prac nad do dzi nieznan broni w tym miejscu, gdzie m ona doszuka
si nawet pewnych analogii do Ksia (dot. departamentu badawczo - rozwojowe
go Sztabu Myliwskiego czy broni chemicznej wspomnianej przez prof. Modaw).
Strony 9 - 1 0 :
Strona lewa zawiera wklejk z piecztk Ahnenerbe obowizujc prawdopo
dobnie od roku 1943 (drzewo ycia Irminsul) o jeszcze dziwniejszej treci, ni wpis
dot. G587:
Czas i nastpstwa
Badania dot. czasu
[kurs zrealizowany] przez prof. dr Wend
Odbyty w caoci.
Badania dot. czasu to niezbyt pewne tumaczenie sformuowania ZeitforschungZeit to czas, a Forschung to badania, jednak pozostaje cie niepewnoci, bo
sowa jako caoci nie ma w sowniku, a np. Zeitgeschichte to nie historia czasu,
100

K S I 2 I A H N E N E R B E

jak sugerowaoby tumaczenie dosowne, a historia wspczesna... Poniewa jednak

tytu kursu brzmia Czas i nastpstwa, czyli jednoznacznie odnosi si do czasu,
a nie do wspczesnoci, wydaje si bardziej uzasadnione przetumaczenie Zeitforschung jako bada dotyczcych czasu. Moje nieco przydugie tumaczenie tej
zawioci wynika z tego, e konsekwencje rnicy znacze s, jak kady moe sobie
wyobrazi, dosy istotne. Badania wspczesne to oczywicie problematyka czy
sto historyczna, natomiast drugi wariant oznacza fizyk relatywistyczn...
Na stronie prawej mamy tylko nieczytelny podpis, jeszcze bardziej nieczyteln
piecztk i napis kredk (co jednak byo oglnie przyjte): pozostawi wolne.
Strony 11 12:
Mao szczegw: na piecztkach jest prawdopodobnie nazwa Dachau - kursy
tam byy rutynow praktyk w przypadku czonkw Allgemeine SS (Allgemeine
SS, czyli Oglne SS, to niewojskowa cz SS, w ktrej obowizyway m undury
czarne, w odrnieniu od Waffen-SS). Napis kredk: bezpieczestwo, z pieczci
Gestapo.
Strony 1 3 -1 4 :
Te strony s chyba najbardziej interesujce...
Wklejka po lewej o treci:
Kierowanie bezpieczestwem i ochron,
Miejsce stacjonowania: Wabrzych
Kompleks
Grupa badawcza - zamek Ksi
Do odwoania.
Dr Kronenrat
587/588
[podpis i piecz Ahnenerbe]
Adnotacja ta precyzuje, e wczeniejszy kurs G587 (tajemnicza Historia wsp
czesna i znaczenie) rwnie zwizany by z Ksiem. Nazwiska Kronenrat, mimo
tego, e wydaje si raczej nietypowe, nigdy nie udao mi si powiza z czymkol
wiek, ani pozytywnie zweryfikowa. Podobnie zreszt jak podanego wczeniej rze
komego profesora o nazwisku Wenda, chocia profesorowie pozostawiaj z reguy
po sobie spucizn, dziki ktrej nazwiska mona pniej bez trudu do czego przy
pisa. Oczywicie moe to wiadczy o stosowaniu personaliw operacyjnych, co
we wczeniejszych ksikach opisaem w kontekcie placwki badawczej w rodzie
lskiej, ale moe te wiadczy o czym innym...
Jeli podane tu dane s prawdziwe (do czego ustosunkuj si nieco dalej), to naj
waniejsze jest rzecz jasna powizanie Ahnenerbe z dziaalnoci badawcz w Ksi
u, czy moe raczej pod Ksiem.
Na stronie prawej mamy m.in. piecz wiadczc o odbyciu kursu 587 w caoci,
jakie nieczytelne podpisy, jak rwnie czytelny podpis Dr Pohl wraz z piecztk
Gestapo. Wprawdzie zamazan, ale by moe figuruje na niej nazwa Briinn. Suge
rowaoby to Czechy, zwaszcza e dr Walther Pohl by szefem wydziau uzbrojenia
101

TA JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

w rzdzie Protektoratu Czech i Moraw, przy czym w Brnie znajdowa si przez pe

wien czas sztab cznikowy Waffen-SS (to jedyny znany dr Pohl). Jeli jest to lad
waciwie zrozumiany, to wypada wspomnie, e oglnie zwizki rejonu Ksia
i tego co si dziao w jego rejonie, z Czechami, s dobrze znane i byy powodem
napisania przeze mnie drugiego tomu starej Prawdy o Wunderwaffe. Rwnie
w pimie Kammlera na temat Specjalnego Przedsiwzicia S III jest bezporednie
nawizanie do Czech.
Co jednak z interpretacj i weryfikacj tego dokumentu???
Pojawiaj si tu dwie odrbne kwestie:
Pierwsza to znaczenie tego, co tam napisano, co mona waciwie sprowadzi
do jednego zdania: organizacja Ahnenerbe bya bezporednio zwizana z bada
niami naukowymi realizowanymi w ramach przedsiwzicia S III, w szczegl
noci w Ksiu - poczwszy od roku 1942. Jeli tak byo, to mogo do tego doj
na analogicznej zasadzie, na jakiej Ahnenerbe znalazo si w centrum wydarze
jeli chodzi o pozyskiwanie i ewakuacje dzie sztuki i obiektw takich, jak chociaby
redniowieczne woluminy. Wynikao to zapewne gwnie z bezporedniej podle
goci Himmlerowi i z moliwoci ominicia rozbudowanych struktur i zalenoci
organizacyjnych, jakie stanowiy problem, gdy wchodzio w gr np. ukrycie faktu
prowadzenia prac nad broniami SS przed ministrem Speerem (oglnie SS nie miao
zgody na prace badawczo - rozwojowe zwizane z wasnymi typami broni, aczkol
wiek system zarzdzania zbrojeniami by na tyle niezorganizowany, e instytucje
centralne niekoniecznie informoway si wzajemnie o takich sprawach, byy te wy
jtki).
Druga z wymienionych kwestii, to autentyczno dokumentu. Pierwsze moje
wraenie byo takie, e sam blankiet i wpisy dokonane bezporednio na nim, s
na 90% autentyczne, jednak niezalenie ju od treci, liczne wklejki bez pieczci
wychodzcych poza ich obrys wydaj si by czym niemoliwym do zweryfiko
wania bez wyrafinowanej analizy chemicznej oryginau. Nie da si tego stwierdzi,
aczkolwiek nie musi to jeszcze by dowodem faszerstwa. Rwnie na pierwszy rzut
oka powane podejrzenia wzbudzio zdjcie posiadacza bez przybitej pieczci przecie kady mg sobie tam wklei co m u si podobao! Gdy przyjrzaem si do
kadniej, odnalazem co, co podwaao wiarygodno legitymacji jeszcze bardziej:
gdy spojrzymy uwanie na ostatni stron (na t, na ktrej pojawia si dr Pohl),
dostrzeemy w pobliu dolnej krawdzi czerwonej wklejki wyrany... fragment pie
czci, niewielki. Moe wklejka rozkadaa si i nie widzimy caej? Tak czy inaczej jest
to co bardzo dziwnego.
W trakcie moich bada archiwalnych widziaem ju wiele niemieckich doku
mentw, jednak nigdy wczeniej nie widziaem legitymacji oficerskiej Ahnenerbe,
w zwizku z czym na konsultacj zaprosiem prawdziwego archiwalnego wetera
na, przez rce ktrego przeszo znacznie wicej dokumentw niemieckich, ni przez
moje. Rwnie nie spodobao mu si to, na co ja zwrciem uwag, jednak najwikszy grymas na jego twarzy zauwayem, gdy patrzy na co innego. Najbardziej nie
102

spodobay mu si... niewyrane piecztki. Poleci mi, abym przejrza par innych
dokumentw tosamoci z Trzeciej Rzeszy, to zobacz rnic. Istotnie - zobaczy
em! Ktr z piecztek okreli, e wyglda, jakby zostaa przybita przez kierowni
ka PGR-U- Zwrci rwnie uwag, e wkadki mogy zosta doklejone. Z niejakim
zaskoczeniem przyjrza si piecztce GESTAPO na stronie 1, pytajc mnie, jakby
z wyrzutem: czy kiedykolwiek widziae nazw Gestapo na dokumencie niemiec
kim? W istocie, widziaem akurat sporo dokumentw Gestapo, ale nigdy z tak
nazw. Niewtajemniczonym wyjaniam, e jest to nazwa zwyczajowa, ktra bya
w uyciu troch podobnie jak u nas bezpieka...
Pomimo tego wszystkiego znajomy nie chcia stwierdzi, e dokument w jest
faszywy. Opowiedziaem mu o rebusie sownym grupy niemieckiej i, cho nie
powiedzia tego wprost, to najwyraniej przyj do wiadomoci, e ludzie ci mog
wymyka si klasycznej klasyfikacji i mogli mie intencje szczytne, a niezrcznie
byoby spali takie rdo. Zaleci mi zwrcenie si z prob o opini do fachow
cw z byego Berlin Document Center w Berlinie. Kiedy bya to instytucja ame
rykaska, ktra przechowywaa m.in. kartoteki personalne rnych instytucji SS
i NSDAP, obecnie jest to wydzia niemieckiego Bundesarchiv. Pismo zostao wic
wysane.
W czasie oczekiwania na odpowied zastanowiem si jeszcze nad tym, co zdzi
wio mnie na samym pocztku i spowodowao przekazanie koledze D.K. reakcji
niedowierzania (moe zostaa ona przekazana dalej?), a mianowicie informacji
o zwizku Ahnenerbe z bd co bd niezwykle awangardowym projektem badaw
czym, wrcz futurystycznym. Wychodziem niejako z zaoenia, e przecie (poza
wtkiem ewakuacyjnym) nie byo adnych wzmianek o Ahnenerbe we wczeniej mi
znanych materiaach!
Gdy tak stawiaem sobie to pytanie, przypomniao mi si, jak w 2000 r. natrafiem
w College Park na teczk personaln SS-Obergruppenfiihrera Emila Mazuwa (ktry
nadzorowa projekt dot. Dzwonu z ramienia Himmlera). Zajrzaem do ksiki
Supertajne bronie Hitlera cz. 4, rwnie z roku 2000, gdzie znalazem reproduk
cje dokumentw' z tej teczki. Moe wtedy miaem mniejsz wiedz i nie dotaro
to do mnie tak wyranie jak dzisiaj - tak czy inaczej ogldane z perspektywy czasu
stanowi one cakiem jednoznaczny dowd, e Mazuw by czowiekiem Ahnenerbe.
Jest tam chociaby lista l okultystycznych i podobnych do l organizacji zare
jestrowanych w Rzeszy, s te dokumenty' dotyczce wyprawy na Islandi, w ktrej
Mazuw uczestniczy, a ktrej celem byy badania najczystszych pozostaoci rasy
aryjskiej. Dzisiaj jest dla mnie oczywiste, e takimi zadaniami zajmowao si wy
cznie Ahnenerbe. Nawiasem mwic, przy jednym z dokumentw dotyczcych
wyprawy na Islandi, figuruje datownik Sztabu Allgemeine SS (prawdopodobnie
- nie jest on bowiem cakiem czytelny), natomiast inny dokument - podzikowa
nie dla Mazuwa zwizane z t sam spraw, opatrzone jest nagwkiem adiutantury Reichsfiihrer a SS. Znajdujemy wic tu przy okazji wan wskazwk, mwic
nam, e SS-Obe rgruppenfiihrer Emil Mazuw peni co w rodzaju roli specjalnego

TAJNE P R O JE K T Y TR ZEC IEJ R Z E S Z Y

penomocnika, zaufanego czowieka Himmlera - czowieka pilnujcego spraw,

ktrymi by on osobicie zainteresowany.
Moe mie to znaczenie o tyle, e trudno byo ustali skd Mazuw si wzi jako
czowiek kontrolujcy najpierw prace rakietowe SS (opisane przez J. Madera, doty
czce Wadysawowa), a nastpnie projekt Chronos/Laternentrger.
Nie udao si odnale niczego, co sugerowaoby, e dziaa on w ramach czy
na zlecenie Urzdu Uzbrojenia SS (i ew. FEP), co wydaje si rwnie mao prawdo
podobne z tego prostego wzgldu, e szef tego urzdu mia rang nisz ni Mazuw,
wic ten ostatni raczej nie mg by jego podwadnym. W tej sytuacji najbardziej
sensowne wydao mi si zaoenie, e by on wanie osobistym powiernikiem Him
mlera. Ale to uwaga, ktra nasuna si jakby przy okazji. Tak czy inaczej, mamy
wyran jednak wskazwk, e we wspomniany projekt badawczy realizowany
na Dolnym lsku gboko zaangaowana bya organizacja Ahnenerbe - wa
nie w osobie Mazuwa - zapewne z tego powodu, e podlegaa ona bezporednio
Himmlerowi. By moe Mazuw formalnie dziaa pod szyldem Instytutu ds. Bada
Wojskowo-Naukowych Ahnenerbe?
Po kilku tygodniach otrzymaem e-maila od pracownika berliskiego Bundesar
chiv, w sprawie autentycznoci dokumentu Ahnenerbe. Czekaem na to tak dugo,
e ju niemal o sprawie zapomniaem... Okazao si jednak, e przez ten czas pra
cownik archiwum, ktrego sprawa zainteresowaa, zajmowa si weryfikacj prze
kazanych informacji! Gdzie tylko si dao! Poniej zamieszczam tumaczenie jego
e-maila, nazwisko autora zachowujc dla siebie (bo nie wiem, czy yczyby sobie on,
aby byo podawane w ksice):
Bundesarchiv, Abteilung Deutsches Reich (R)
Gz: R 3 - 2007/A-1314
Berlin-Lichterfelde, 15I I 2012.
Wielce szanowny panie Witkowski,
W odpowiedzi na Pana pismo z 20 stycznia 2012 r. pragn si z Panem podzieli
ustaleniem, e w aktach nastpujcych zespow archiwalnych:
1) NS-21 Das Ahnenerbe,
2) NS-19 Persnlicher Stab Reichsfhrer SS [Osobisty Sztab Reichsfhrera SS],
3) R-135 Reichsinstitut Innerasien [Instytut Azji rodkowej],
4) Personenbezogene berlieferung der NSDAP, ihrer Gliederungen und
angeschlossenen Verbnde [Akta personalne NSDAP, organizacji afiliowanych i for
macji przyczonych],
nie znaleziono takiego samego dokumentu tosamoci. W aktach personalnych
znajdujcych si w dyspozycji Bundesarchiv s natomiast inne dokumenty Rudol
fa Baumanna, urodzonego 29 IX 1900 r., w ktrych jako miejsce urodzenia podano
Braunschweig, a nie Langgns.
Z przyjacielskimi pozdrowieniami,
Sven D.
104

Samo to, e Bundesarchiv nie dysponuje oryginaem tej legitymacji, nie jest aku
rat z nowin, bo jeli kto gdzie j ma (pewnie osoba jako zwizana z byym wa
cicielem), to przecie legitymacja ta nie moe jednoczenie znajdowa si w ber
liskim archiwum... Przede wszystkim zwrciem jednak uwag na to, e w powy
szej opinii nie ma ani sowa na temat elementw, ktre wzbudziy sceptycyzm mj
i mego wsppracownika (ktre wyranie zaznaczyem flamastrem na wysanej ko
pii legitymacji). Chocia to akurat mona odebra i w taki sposb, e w przeciwie
stwie do nas, niemieckiego fachowca nie porazio tu nic nadzwyczajnego, wartego
odnotowania, albo takiego, co dawaoby podstawy do jednoznacznej interpretacji.
W ostatnim czasie pojawi si jeszcze jeden sygna czcy prace badawcze
w Ksiu i okolicy (patrz: kryptonim S III) z Ahnenerbe. W lecie 2011 roku otrzy
maem z Niemiec informacj, e jeden z tamtejszych badaczy mia kontakt z czo
wiekiem, ktry by jednym z ludzi Himmlera odpowiedzialnych za kwestie nauko
we, w tym kontakty z fizykami pracujcymi dla SS. Badacz ten nazywa si Gilbert
Sternhoff i na jesieni zacz on zapowiada w internecie sw now ksik, jako
prezentujc nowe dowody na istnienie Dzwonu. Ksika ta ukazaa si w grudniu
2011 roku pod tytuem Operation Tamacuari".22 Jest to ju kolejny autor, ktry
zaj si badaniem wtkw zwizanych z badaniami dotyczcymi Dzwonu i tym
samym kolejny autor zagraniczny, ktry dorzuci nowe informacje do tej sprawy
(poprzednio byli to kolejno: Nick Cook, Geoffrey Brooks, Joseph P. Farrell, Henry
Stevens i Jim Marrs).
Oczywicie znacznie poszerzyo to zakres dostpnych rde, a poniewa dzia
a to troch na zasadzie reakcji acuchowej, wspomaganej licznymi programami
dokumentalnymi (dla zainteresowanych: linki do wielu z nich s na mojej stronie
internetowej), daje to w sumie wiksz nadziej na wyjanienie sprawy do koca.
Pki co, od jej zapocztkowania mino bd co bd 15 lat, a sprawa jest, jak wi
da, nadal rozwojowa. Sternhoff jest tu jednak o tyle istotny, e jest rdem nie
mieckim - i w odrnieniu od niektrych badaczy amerykaskich dobrze rozumie
zagadnienie - zarwno sam kontekst historyczny, jak i jego aspekt naukowy. Daje
wic nadziej na okrelone wyniki, pochodzce rzecz jasna z kraju najwaniejszego,
a przy tym sabo dotychczas przebadanego pod tym wzgldem.
Okazao si wprawdzie, e to, co jest w jego nowej ksice, trudno uzna za ja
kikolwiek dowd, bo zamieci on tylko tekst rozmowy, bez podania nazwiska au
tora informacji. Nie ma wic moliwoci zweryfikowania tych informacji. Z drugiej
strony trzeba jednak przyzna, e w ogle nie ma tam nic, co by stao w racej
sprzecznoci z dotychczas znan wiedz. Czy wic enuncjacje Sternhoffa w ogle
przedstawiaj jak warto?
Moim zdaniem tak, dlatego e wypowiedzi anonimowego oficera SS zawieraj
dosy ciekawe spojrzenie, ze stosunkowo szerokiej perspektywy. Jak wiadomo, do
tychczas znalimy wiele szczegw, ale powizanie ich w spjn, szersz cao byo
mimo wszystko najsabszym punktem historiografii dotyczcej w ogle Dolnego
lska, a zwaszcza rozwijanych tam projektw badawczych (wystarczy wspomnie
105

TA JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

tu, e odnalezienie w Bundesarchiv dokumentu na temat Specjalnego Przedsi

wzicia S III, czcego rne przedsiwzicia z tego rejonu w jedn cao, jest
mimo wszystko bardzo niedawnym osigniciem!). Rozmwca Sternhoffa opisuje
gwnie dwie kwestie - raczej lakonicznie, ale ciekawie: moj uwag zwrcia gw
nie refleksja na temat rde samej koncepcji zbudowania Dzwonu - zamieciem
j w nastpnym rozdziale - oraz fragment zawierajcy wzmiank o udziale Ahnenerbe. Ten ostatni zacytowaem poniej:22
Z niektrymi ludmi z Ahnenerbe mielimy cise kontakty... bya pniej i pla
cwka badawczo - rozwojowa, za porednictwem ktrej realizowano badania zaini
cjowane z inspiracji Heima.Chodzio o Burkharda Heima, teoretyka nowego podej
cia do grawitacji. Jego podejcie nieco rnio si od podejcia prof. Gerlacha, kilka
lat temu przedstawiem je szerzej w drugim tomie starej Prawdy o Wunderwaffe.
Skrtowo rzecz ujmujc: tu rwnie wirowanie pl magnetycznych byo rdem
grawitacji, ale w jego pracach teoretycznych nie byo odniesie do wirw izolowa
nych (solitonw lub instantonw) i w odrnieniu od Gerlacha, Heim nie publiko
wa te prac dotyczcych wirowania plazmy, a zwaszcza plazmy rtciowej. Pomimo
tego analogie nadal wydaj si znaczce, Heim zakada chociaby przeciwbiene
wirowanie dwch rde pola magnetycznego - o tym wszystkim moemy wnio
skowa z prac jego i jego wsppracownikw opublikowanych ju po wojnie (nie
ktre z nich posiadam, jeli kogo szczeglnie interesuj...). Problem jednak w tym,
e w momencie zakoczenia wojny Heim mia dwadziecia lat, wic raczej nie mg
by rdem inspiracji w przypadku powanego projektu. Podejrzewam, e tutaj in
formator autora zmiesza ze sob to, co pamita, z tym, co sysza po wojnie, a co
skojarzyo mu si z pewnym kierunkiem bada z okresu wojny i dopiero po jakim
czasie powiza jedno z drugim...
A jeli ju jestemy przy kwestiach organizacyjnych i umiejscowieniu bada w szer
szym kontekcie, to warto przytoczy tu jeszcze takie wypowiedzi tego czowieka:22
Himmler mg w tych tygodniach [nie wiadomo o jaki dokadnie okres chodzi, ale
naley sdzi, e o pierwsze miesice 1945 r. - I.W.] poprosi jeszcze Kammlera o co.
Ten ostatni y ju w innej rzeczywistoci - skada sprawozdania osobicie FUhrerowi
- chocia formalnie nadal podlega Himmlerowi. (...) Fhrer widzia to jednak inaczej
i od lutego/marca 1945 r. Kammler by waciwie jedynym, ktry mia przed oczami
obraz wszystkich projektw i przy tym trzyma rk na pulsie. Przygotowywa bardzo
wiele [rzeczy] i by te w peni zdecydowany aby zabezpieczy nasze polityczne moli
woci przeycia [ciekawe to stwierdzenia, pokrywajce si z enuncjacjami najlepszego
niewtpliwie badacza dziaalnoci Kammlera - Kristiana Knaacka, ktre zostay za
mieszczone pod koniec rozdziau o Kammlerze w Nowej prawdzie o Wunderwaffe
- I.W.]. Jak miao si to dzia, nie jest dla mnie cakiem jasne. W kadym razie pniej
[Kammler] nagle znikn, a wraz z nim znikny z pola widzenia informacje o naszych
projektach specjalnych. O tym mona by jeszcze troch powiedzie. Jeli zagaduje pan
na temat jego mierci 9 V 1 945 r., to mog panu tylko usilnie doradzi, aby nie wierzy
pan w bajki.

K S I 2 I A H N E N E R B E

Dalej Sternhoff prbuje dowiedzie si czego o wspomnianych projektach spe

cjalnych. Poniewa nie ma tu mowy o Dzwonie (do tego w oficer SS nawiza
wczeniej i to jest w nastpnym rozdziale), wypowiedzi te zamieciem poniej:22
O ile sobie przypominam, w 1944 r. pod nasz kontrol byo osiem obiektw
[Uwaga Sternhoffa - mowa tu o obiektach poza Turyngi, gdzie rwnie kontro
l nad nimi sprawowao SS], gdzie w przypadku kadego pracowano nad rnymi
projektami. Tylko dwa z nich byy ulokowane nad ziemi, wszystkie inne to obiekty
wydrone w grach lub inne obiekty sztuczne. Nie wszystkie byy tak due, ja k to, co
interesuje pana w Turyngii. Riesejest porwnywalny, aczkolwiek nie zosta uko
czony. Rdiger [jako lokalizacja w spisie figuruje Wabrzych - I.W.] pod wzgldem
znaczenia, ale nie pod wzgldem wielkoci. Potem Amt 2000, ktry powsta siami
Urzdu Poczty przy wsppracy z nami. Potem dwa obiekty w Protektoracie i w Sudetenlandzie. Jeden z nich jest wci nietknity [wytuszczenie G.S.]. Poza tym w A u
strii uruchomiono trzy obiekty, ktre zajmoway si najbardziej awangardow techni
k w subie ostatecznego zwycistwa" i pracoway pod nasz kontrol. (...)
W Turyngii do koca pracowano nad najbardziej awangardow technik. Mog po
wiedzie, e znajdowao si tam wiele obiektw i niektre z nich byy bardzo due. (...)
Ale oni [alianci - G.S.] nie zupili wcale wszystkiego, poniewa podjlimy zdecydowane
dziaania, aby niektre rzeczy znikny im z oczu. (...) W marcu 1945 r. wydany zosta
rozkaz zabezpieczenia obiektw badawczych. Wedug tego, co jest mi wiadome, nawet
dzisiaj w pobliu znajduje si nasz obiekt badawczy, ktry pozostaje dobrze zabezpieczo
ny. Po wojnie zwycizcy dowiedzieli si o wielu rzeczach, do pewnych obiektw jednak
nigdy nie dotarli. Maszyny produkcyjne i laboratoria badawcze pozostaj, wedug mojej
wiedzy, w znacznej czci nieodkryte, albo nieoprnione. Zupenie inaczej byo w przy
padku Rosjan, ale i oni nie weszli do obiektw o szczeglnym znaczeniu. Poza tym s
obiekty, do ktrych wedug ludzkiej miary nikt ju nie wrci. Nie wiem czy to by jeszcze
dzisiaj dziaao, ale pewnie tak... Musiaem nawiza kontakt z Kammlerem w zwizku
ze skadowaniem materiaw wojennych - Kammler mia cz dosta na cele zabezpie
czenia okrelonych instalacji w wypadku zagroenia klsk. Tak czy inaczej prbowa
nie dostania si do takich obiektw jeszcze dzisiaj jest bardzo niebezpieczne. Naturalnie
przed kocem wojny nie wszystkie obiekty zostay tak troskliwie zabezpieczone, jak by
my tego chcieli. Jednak stao si tak w przypadku wszystkich obiektw o szczeglnym
znaczeniu.
Powysze opisy dotycz, jak wspomniaem, sektora dziaalnoci Kammlera i SS,
ktry chyba mona nazwa arsenaem ostatecznym, powizanym zarazem z naj
cilejsz awangard naukowo - techniczn. W miar swych bada i poszukiwa
archiwalnych miaem coraz silniejsze wraenie, e istniej niekoniecznie powszech
nie znane rda mwice o tym, jak olbrzymi przeskok uczynia nauka Trzeciej
Rzeszy. Po kilkunastu latach dotaro do mnie, e rda te to te tylko cz obrazu
(na pewno mniej ni poowa...), jednak naprawd gruntowne, gbokie poszuki
wania pozwoliy w znacznym zakresie uzupeni ten obraz. Pomimo tego podej
rzewam, e to, co dziao si w opisanych powyej obiektach, stanowio w sumie
107

TA JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

co w rodzaju trzeciego dna... Jak ju pisaem: w ogle nie mamy dokumentacji

Sztabu Kammlera (niemal krla sektora awangardowej techniki Trzeciej Rzeszy
w ostatnim proczu wojny), w ogle nie mamy dokumentw Urzdu Uzbrojenia
SS - nikt nawet nie wie jak jego szef wyglda!
Powizanie obiektw kluczowych, dokonane przez rozmwc Sternhoffa, przy
pomina m i o wspomnieniach pewnego winia pracujcego w Riese. Ten krtki
opis znalazem zreszt we wspomnianej w poprzednim rozdziale Teczce Siorka.
Uwaam go za bardzo ciekawy, wydaje mi si idealnym wrcz podsumowaniem
tego rozdziau:16
Nie wszyscy winiowie Gross Rosen pracujcy w Walimiu zginli. Wacaw Do
minik dotar do jednego z cudem ocalaych. Henryk Susmanek wywozi wzkiem ka
mienny gruz z ogromnej hali. W jej cianach byy wykute kamienne pki nieznanego
przeznaczenia [niczego takiego pniej nie odkryto! - I.W.]. Pilnujcy go esesman,
przed wojn kupiec z Hamburga, wydawa si bardziej ludzki od innych.
Po co wznosi si t budowl, jeeli wiadomo, e wojna zblia si ku kocowi?
- zapyta go wizie.
Synu, ta budowla nie jest na t, lecz na kolejn wojn! - odpar Niemiec.

108

BRO STRATEGICZNA SS
W Nowej prawdzie o Wunderwaffe znalazo si wiele informacji wskazuj
cych na rzecz zupenie dotychczas nieuwiadamian - na perspektyw stworze
nia niemieckiego arsenau strategicznego, ktry w caoci znajdowaby si w rkach
SS. Dziki nowym danym mona ten obraz jeszcze nieco rozszerzy, jednak z uwagi
na pionierski charakter zagadnienia, pozwol sobie najpierw krtko podsumowa
to, co ju byo o tym wiadomo. A przy okazji: pewnym uzupeniajcym ten obraz
szczegem jest ju cytat koczcy poprzedni rozdzia - pamitajmy, e Sonderbauvorhaben S III, w skad ktrego wchodzio Riese, byo przedsiwziciem pod
legajcym wycznie SS! Zacznijmy od sprawy najwyraniej kojarzcej si z broni
strategiczn, czyli od rakiet midzykontynentalnych A-9/A-10.
1 padziernika 1944 roku SS-Gruppenfuhrer Hans Kammler zosta dowdc
dywizji do zada specjalnych, ktra to jednostka grupowaa wszystkie oddziay
rakiet dalekiego zasigu. 27 stycznia 1945 r. zostaa ona przeksztacona w kor
pus do zada specjalnych Armeekorps z. V. W skad tej jednostki stopniowo
wczano, po rakietach V-2, take inne formacje rakietowe, chocia wielu z tych
rakiet jeszcze nie produkowano seryjnie (np. Rheintochtery i Enziany ). W dal
szym cigu penomocnictwa dowdcze Kammlera nie obejmoway wprawdzie ra
kiet strategicznych (jeszcze przecie niedostpnych), jednak wyranym sygnaem
wskazujcym na powierzenie arsenau strategicznego SS stao si, 6 lutego 1945
roku, nadanie Kammlerowi tytuu Specjalnego penomocnika nr. 2 Reichsfuhrera
SS. W tym przypadku ju hurtem podporzdkowano SS wszystkie rodzaje broni
dalekiego zasigu. W zwizku z tym m ona uzna, e rakiety A-9/A-10, ktre przy
gotowywano w tym czasie do produkcji, rwnie znalazyby si w gestii czarnej
gwardii Hitlera. Dopenienie tego stanowi oczywicie kierowanie przez Kammlera
z ramienia swego Sztabu Specjalnego (Sonderstab) badaniami i przygotowaniami
do produkcji A-9/A-10 w podziemnej fabryce Zement w Austrii i w licznych
zakadach kooperujcych. Termina produkcji by nieco pynny, jednak oglnie
rzecz biorc produkcja tych rakiet miaa ruszy w lecie 1945 r. Trzeba wic doj
do wniosku, e z ca pewnoci ten zasadniczy komponent arsenau strategiczne
go mia znajdowa si pod wyczn kontrol SS zarwno jeli chodzi o badania,

TA JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

produkcj (w tym si robo

cz, de facto bdc wasno
l a n d o a t e l l e , di.en
D or S io b s fS b r r4 )
ci SS), jak i uycie bojowe.
T g b .tr .
B i/B a
Take inne placwki i kom
Ja
B o r t . S c h r e i b . Y . 2 6 . 7 . 1 9 4 4 - 3 7 0 - 9 2 9 /4 4 gBe -
pleksy
dedykowane strategicz
$
A n o f e r tlg u x m a n
f
. A o o fe r tlg u n g
An d e n
nym
rodkom
przenoszenia
B e lo h O L ln ls te r f r
a U e tu u g : u n d J C r l e g o p r o d a t t l o n
byy ju kontrolowane przez
i
S p < r
B e r lin . P a r ie o r P l* ts 3.
SS, to znaczy przez Kammlera.
L ie b e r P a rte lg e n o s e e
S p e <=
Dotyczy to przede wszystkim
B e a t e n C a s h f r I h r e n B r i e f vom 2fcr 7 . 1 9 $ 4 .
lo b b e b e I n s e l s e b e n n i t ^ -O b e rg m p p e n fU b re r
J
t t n e r
S III (Riese, bya kopalnia
g e a p r o o h e n . W ir w e r d e n a l t a l l e r K r a f t m n c b s t a l n a a l d i e
E rp ro b u n g d e s H -S to f fe v o rn e h a e n . lo h b in B e l b a tr e r a t n d w Ludwikowicach o astrono
H o h d a m i t e i n v e r a t a n d e n , d a a a d i e I O .- T d x b e n d e n B e t r i e b
l n F a lk e n h a g e a U b e r n l a c t b e a w . b o t r i e b B f t l b r o n g a o e e l g b e h a l
micznej kubaturze rzdu 20
te n .
milionw metrw szecien
L e d i g lic h d i e P r g e d e s V e rk a u fe u n d d ie A rt
d e r Z a h l u n g H e e t e s n n c !i'5 9 ! '.5 'i* r g e p r f t tm r d s s .. Bcsw rogan
nych, Ksi i Szczawno z ich
b e k o u sse n S i e a b e r n o o h S a c b r i c h t .
placwkami badawczymi oraz
m
nieco tajemniczy obiekt Rdi
H. H i m m l e r .
ger zlokalizowany wedug
2 .)
An d e n
C h f d a a 7) - r U h r \ m g a h a n ? t a a t ? b
niemieckiego spisu w Wabrzy
B e rlin
-O b f tr g r o p p e n f h r e r J U t t a
3 . ) An d a n
C h e f d a s f t- w irta o h a f tB -V e r * ltu a g a h a - a p ta te a
chu). Co prawda w dziaalnoci
f t- O b T g r u p p a n f U h r* r P o h X , B e r l i n
f .)
-O b e r S tu rm b a n n f h re r S r c t h s s n n
wymienionych placwek przy
d u r c h s s S r i f t l i J * i t d a r B i i t a um X a n n t n la n n h a a b e r s a n d t .
A b a o f a r lf t d * a S c h m lb e n a d a a B a l c b a n l n l s t e r a S p e e r
wielu okazjach przewija si w
2 6 . 7 . 1 9 4 4 f g e l o h l n d e r A n la g e b e i .
I.A .
tek kooperacji z Luftwaffe...
# -H e n p ta ta r rd h re r Nie mona jednak zapomi
Pismo Himmlera do Speera z lipca 1944 r. zwizane z przejciem na, e SS rozumiao arsena
fabryki najnowszej broni chemicznej w Falkenhagen przez SS - strategiczny o wiele szerzej
mowa w nim o zakupie partii rodkw chemicznych w celu prze
prowadzenia ich bada przez SS. Jedn z kopii miat otrzyma SS- i bynajmniej nie wizao cao
Obergruppenfiihrer Pohl, ktremu podlegay obozy koncentracyjne. ci swych nadziei z rakietami
dalekiego zasigu. Chodzi tu
przede wszystkim o cile utajnion placwk badawcz SS (Kammlera!) w czeskim
Pilnie, zakamuflowan na terenie tamtejszych zakadw Skody (ktrych dyrektor
nosi nota bene stopie SS-Standartenfhrera). O niezwykej wadze i - swoj drug
o jej faktycznym istnieniu w ogle - najlepiej wiadczy przydugi tytu, jaki Kammler
pod koniec wojny otrzyma ju nie od Himmlera, a od Hitlera: Penomocnik Rzeszy
do spraw odbudowy centrum badawczego w Pilnie [dot. zastosowa] techniki jdro
wej do napdu broni kierowanych i statkw powietrznych (Reichsbevollmchtigter
fr den Aufbau des Forschungszentrums in Pilsen zur Frage atomaren Technologien
fr den Antrieb von Lenkwaffen und Flugzeugen). Warto tu zwrci uwag na fakt
przez historykw pomijany: bya to jedna z ostatnich powanych decyzji podjtych
przez Hitlera! wiadczy to o tym, jak wielkie nadzieje on osobicie wiza z t prawie
nieznan dotychczas placwk! Rzecz jasna wiadczy rwnie o tym, e istotnie pro
wadzono prace nad napdem o charakterze rewolucyjnym, a poniewa mowa bya
wrcz o ostatnich tygodniach wojny, to jest oczywiste, e tak jak stwierdzi po wojnie
suki

vom

110

-'I? '

... |

Zu s e in e n lo s t v e r s u c h e n , b e r d ie b e r e i t s b e r i c h t e r s t a t t e t w u r- :
d e , b em erk te ,t-H a u p tstu rm f h re r P ro f .D r. H i r t
noch v e r t r a u
lic h :
J e in e F e s t s t e ll u n g e n m eldete e r s e i n e r z e i t an d ie . '. l i t r r z t l i c h e Akadem ie, B e r li n , h ie magebenden H erren nahmen K e n n tn is
und gaben s e in e B eobacntungen a l s i h r e Anregungen an e i n a n d e re s
I n s t i t u t w e i t e r und t e i l t e n n a c h 'e i n i g e r Z e it m i t , da so lc h e
Versuche b e i ih n en schon im I n s t i t u t X gemacht w rden. Dabei i s t
dann genau s o v i e l h e ra u s gekommen, w ie H i r t m i t g e t e i l t h a t t e , da
man n u r t e i l b e g r e n z t a r b e i te n k o n n te . Die i n d e r V e rsu c h sre ih e
lie g e n d e n M g lic h k e ite n knnen n u r e rk a n n t w erden, wenn s i e s e l b s t
e r a r b e i t e t s in d .
H i r t
h a t w e i te r m it P r o f . B ickenbach auch P hosgen-V ersuche
m it g le ic h v e rb l f fe n d e n B efo lg en gem ocht.
Auf Grund s e in e r S rfa itrungen h a t e r s i e n i c h t w eit e r ge g eb en , wie
e r auch e in e B erufung an d ie i i i l i t r a r z t l i c h e Akademie a b le h n te
wegen d e r d o r t h e rrs c h e n d e n V e r h l t n is s e . Jen b ah n b rech en d en F o rse n e rn w erden a u s p e rs n lic h e m S h r g e i z , E i t e l k e i t und im B e s t r e
b e n , s ic h m it frem den Federn zu schmcken (B ru stsc h m e rz e n ) n u r
J c n w ie r ig k e ite n gem acht, a b e r k e in e f r e iz g ig e n F o rschungsm glich
k e it e n gegeben.
Aber n i c h t n u r b e i seinen ^ o s tv e rs u c h e n i s t e s H i r t
so e rg a n
gen. ,ir s c h lu g d e r f.iarine v o r , a l l e n F lie g e r n b e r 3ee E e u te l
m it F lu o r e s z in m itzugeben und d ie o e e n o t- bezw . n o tflu g z e u g e m it
B l a u l i c h t - (UV)'.7erf e r n a u s z u s t a t t e n .
Das F l u o r e s z i n / b i l d e t nach A uflsung im .Vasser e in e im B l a u l i c h t
w e r f e r ( u n s i c h tb a r ) n a c h ts s t a r k a u fle u c h te n d e F l c h e , d ie a u ch H ann zwar n i c h t so s t a r k - b e i Tage s i c h t b a r i s t .
D arau fh in wurde ihm mit g e t e i l t - a l s ob e s n u r Ivebeltage geben
wrde - man sh e j a d a s b g i Kebel n i c h t .
Die A m erikaner wenden d ie s e s V e rfa h re n m it B rfo lg a n .
Amerykascy ledczy dosy wczenie doszli do wniosku, e za zgod Hitlera na stopniowe oddawanie kon
troli nad broni chemiczn w rce SS stata wiadomo, e tylko ta formacja bdzie gotowa do zrealizowania
petnego programu bada tej broni na ludziach - ktrych przeprowadzenie uwaa on za niezbdne przed
rozpoczciem petnoskalowej wojny chemicznej. Nie byo jednak jednoznacznych dowodw, e badania takie
w istocie prowadzono. Zreprodukowany dokument z Osobistego Sztabu Reichsfhrera SS dotyczy dziaalno
ci badawczej profesora Hirta ze Strasburga, w ktrym jest wyrana wzmianka o takich dowiadczeniach
- na ludziach. W dalszej, nie zamieszczonej ju w ksice czci dokumentacji (z 1942 r.) wspomniano o ko
niecznoci powoania do ycia specjalnego Instytutu d.s. Bada Wojskowych SS (Institut fr Wehrwissen
schaftliche Zweckforschung), w ktrym miat powsta specjalny, tajny wydziat H" kierowany przez Hirta. Mia
on podlega Ahnenerbe. Poza tym wymieniono inne placwki badawcze SS zaangaowane w takie badania.
Instytut Anatomiczny, kierowany przez Hirta, oraz Instytut Chemii Fizjologicznej. Wszystkie zlokalizowane
byty w Strasburgu, wic mona stwierdzi, e miasto to byto orodkiem testw broni chemicznej.

TAJN E P R O JE K T Y TRZECIEJ R Z E S Z Y

Plan wyrzutni rakietowej w Wizernes, ktra zapewne miata w drugiej fazie by pierwsz baz rakiet midzykontynentatnych. Ukazuje on nie tylko obiekty naziemne, ale te olbrzymi zespl hal podziemnych. Rakiety
A-9/A-10 miay znajdowa si pod kontrol SS od fazy bada, poprzez produkcj, a po uycie bojowe.

dyrektor Skody, Voss, prace byy bardzo zaawansowane". W przeciwnym razie Hitler
nie wiza by z nimi nadziei... Z wypowiedzi dyrektora Vossa, obszernie cytowanych
w drugim tomie Prawdy o Wunderwaffe jasno przy tym wynika, e pod wzgldem
swego awangardowego charakteru projekt ten dalece wyprzedza to, nad czym np.
w 1944 roku pracowano w Peenemiinde - czyli nad kolejn generacj rakiet dale
kiego zasigu - a co i tak dugo jeszcze nie miecio si w wyobraeniach oficerw
alianckich! Warto wic pamita, e fakt, i SS przygotowywao arsena strategiczny
nie majcy odpowiednika nawet na deskach krelarskich w jakimkolwiek kraju
alianckim, to bynajmniej nie problem nowoczesnoci rakiety A-9/A-10, bowiem
jeszcze w kwietniu 1945 roku liczono na uycie broni, ktra zostawiaa sam kon
cepcj rakiety midzykontynentalnej daleko w tyle. W Nowej prawdzie o Wunder
waffe przedstawiem oczywicie odpowiednie rda.
W tym wietle przypadek placwki w Pilnie, podlegajcej na pewno Urzdowi
VIII (Technicznemu) SS-Fiihrungshauptamtu, a zapewne strukturze FEP, wydaje
si by wrcz jedn z najciekawszych tajemnic drugiej wojny wiatowej - w kadym
razie jeli chodzi o kwestie dotyczce rozwoju broni. Jak ju wynikao z informacji
przedstawionych i popartych oczywicie rdami w Nowej prawdzie o Wunder
waffe, bya to tajemnica strzeona w sposb tak niesychany, e minister przemysu
zbrojeniowego Albert Speer nie tylko nie wiedzia o istnieniu placwki SS z Pilzna,
zapewne nie mia zielonego pojcia o FEP, ale nie wiedzia nawet o istnieniu urzdu
112

zbrojeniowego Waffen-SS, ktremu cao struktur badawczych i zbrojeniowych

SS podlegaa. Sam tak napisa po wojnie. Wydaj si wic czym wrcz zabawnym
stwierdzenia niektrych ludzi, e po prawie 70 latach nie ma ju tajemnic, albo
e adnej powanej tajemnicy nie da si w ogle utrzyma...
Rakiety czy obiekty latajce wykorzystujce zjawiska kwantowe, to oczywicie
tylko poowa broni strategicznej, jako e musi ona jeszcze przenosi jaki arsena
o niezwykej sile raenia. Wprawdzie jeli chodzi o bro jdrow, to SS nie miao ju
monopolu na badania i produkcj (co byoby nierealne z uwagi na skal tych zada,
nie byo te niezbdne dla utrzymania przysowiowego asa w rkawie), to pomimo
tego SS i na polu fizyki jdrowej miao wicej do powiedzenia, ni sdzono jeszcze
dziesi lat temu. Przede wszystkim w ostatnich kilku latach ujawniono dokum en
tacje dotyczce Ronalda Richtera, ktry pracowa w Instytucie Badawczym AEG
w Berlinie oraz w tajnym laboratorium Manfreda von Ardenne pod Berlinem, ktre
zwizane byo z SS. Akta te, opisane i czciowo zreprodukowane w Nowej praw
dzie o Wunderwaffe, jasno pokazuj jak awangardowym sektorem fizyki jdrowej
si zajmowano, Niewystarczajc wag historycy przykadali rwnie do szerokiego
sektora bada jdrowych Poczty Rzeszy. Ju w drugim tomie Prawdy o W under
waffe, w roku 2007, pisaem:
1 stycznia 1937 r., a wic jeszcze przed wojn, Poczta Rzeszy utworzya orodek
badawczy cile zwizany z przygotowaniami do wojny. W krtkim czasie liczba
zatrudnionych tam ludzi przekroczya tysic. Pocztkowo gwnym miejscem prac
by zamek Hakeburg koo Berlina, wkrtce jednak rozpoczto budow wikszego
orodka badawczego w pobliskim miasteczku Kleinmachnow. Tak szybki awans
instytucji, ktra teoretycznie nie powinna mie z t sfer nic wsplnego, wynika
przede wszystkim z osobistej ambicji jej szefa, Wilhelma Ohnesorge. By on fizy
kiem, std zainteresowanie gwnie pracami z tej dziedziny - dosy szybko jego
konikiem stao si wykorzystanie telewizji w broniach kierowanych. Ohnesorge
dyskontowa przy tym dobr opini, jak cieszy si u Hitlera i w jego otoczeniu.
Szybko sta si te obiektem zabiegw Reichsfiihrera SS, i z nim rwnie utrzymywa
dobre kontakty. W efekcie instytut w Kleinmachnow nie narzeka na brak zlece,
a jego rola stale rosa. Pod koniec wojny Instytut zajmowa si ju 50 obszarami
badawczymi, w tym fizyk jdrow, fizyk wysokich czstotliwoci (w tym bada
niami jonosfery), technik radarow, budow gowic telewizyjnych dla bomb i ra
kiet, opracowywaniem systemw zdalnego kierowania wozami bojowymi, uzbro
jeniem przeciwlotniczym, technik podczerwieni, systemami naprowadzania my
liwcw nocnych na cele, technik podsuchow, metodami (algorytmami) amania
szyfrw i wieloma innymi. Warto przy tym zwrci uwag na jeszcze jeden fakt: ju
w maju 1941 r. prezes Instytutu Badawczego (Reichspostforschungsanstalt) - prof.
Friedrich Gladenbeck wygosi odczyt dla wysokich oficerw Urzdu Uzbrojenia
(Rstungsamt) przy Naczelnym Dowdztwie Wehrmachtu na temat znaczenia
rozbicia atomu dla budowy bomb o nieznanej wczeniej sile wybuchu" - tak wanie
by on zatytuowany.
113

TA JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

W poowie 1940 r. utworzono ponadto Instytut Specjalnych Problemw Fizyki

w Miersdorf. Nad pobliskim jeziorem Zeuthener See rozpoczto budow cyklotro
nu do badania zjawisk zachodzcych podczas zderze jder atomowych - w tym
przypadku powielono amerykaski wzorzec bada. Stale zacieniano ponadto
wspprac z Instytutem Bada Jdrowych w Berlinie - Lichterfelde, kierowanym
przez sabo wtedy znanego przedsibiorc (studiw chemicznych i fizycznych nie
ukoczy) Manfreda von Ardenne. Jak wic wida, Poczta Rzeszy dysponowaa ca
kiem pokan baz dowiadczaln, wprost ukierunkowan na stworzenie bomby
- wzgldnie gowicy - jdrowej.
Wycofywanie si Wehrmachtu z finansowania najbardziej prestiowego kierun
ku bada i inne zgrzyty spowodoway, e Ohnesorge wiza coraz wiksze nadzie
je ze wspprac z SS. Himmler oczywicie to zainteresowanie odzwierciedla, jako
e oglnie interesoway go wszelkie moliwe przyczki na polu przemysowym
i badawczym.
Z pocztku byy to jeszcze dziaania nie majce wikszego wpywu na prace
badawczo - rozwojowe poczty. Jesieni 1941 r. Ohnesorge przeprowadzi szereg
rozmw z szefem SS-Hauptamfu, SS-Gruppenfhrerem (pniej Obergruppenftihrerem), Gottlobem Bergerem. Na pocztku maja 1942 r. doprowadzio to do for
malnego wczenia caej stray pocztowej, w sile ok. 45 tys. ludzi, do SS. Ponadto
Berger odda do dyspozycji poczty ok. 5 - 7 tys. ludzi, tworzcych suby zmoto
ryzowanej poczty frontowej (Fernkraftpost). Odtd paramilitarne formacje poczty
poza granicami Rzeszy nosiy zielonkawo - szare m undury Waffen-SS, z naszyw
kami SS-Postschutz na rkawach. W Rzeszy za obowizyway czarne mundury
Allgemeine SS. Niektre oddziay poczty byy nawet pniej wykorzystywane jako
formacje pomocnicze w walkach z partyzantk. Berger utworzy zreszt puk cz
noci Waffen-SS, ktry nosi nazw Ohnesorge. Mwiono, e w dalszej przyszoci
caa infrastruktura badawcza poczty miaa zosta wczona do tworzonego przez
Himmlera imperium gospodarczego i naukowego.
Gdy mowa o badaniach jdrowych kontrolowanych przez SS, trudno oczywi
cie nie wspomnie o instytucie badawczym w miejscowoci Glau w Brandenburgii.
By on kierowany bezporednio przez Otto Schwaba, szefa Urzdu Zbrojeniowe
go Waffen-SS, ktry by fizykiem. Oczywicie, tak samo jak w przypadku instytutu
w Pilnie, i zreszt caej dziaalnoci Kammlera, prawie nic nie wiadomo o tym, co
w Glau si dziao. Tak czy inaczej moemy z czystym sumieniem podsumowa t
cz rozdziau stwierdzeniem, e na polu broni jdrowej SS miao do powiedzenia
wiele, przy czym niewtpliwie chodzio tu o awangard (awangarda, to nie tylko
Pilzno, ale i chociaby Richter!).
Monopolu na badania jdrowe Himmler jednak nie mia. Jeli chodzi o dwa
pozostae rodzaje broni masowego raenia - biologiczn i chemiczn - to jednak
trzeba pamita, e znajdoway si one ju pod kontrol SS. Jak opisaem w odno
nym rozdziale Nowej prawdy o Wunderwaffe, SS waciwie niepodzielnie kiero
waa programem bada broni biologicznej, z uwagi na to, e badania na ludziach

prowadzono tylko w zarz

12-44
dzanych przez t organizacj
Fei-Zomiaandos t e llo
35/64/44 Bra/H
obozach koncentracyjnych
oraz z powodu niechci We
Bzuz: D o rt.S e h r. V. 1.12.44 - *** 68 bhrmachtu do angaowania
rgb.RB. 2235/44 o f f -Schw/H.si w takie badania. Rol
kierownicz przej w zwiz
-3 raspnfhr er .. o h w n b
H-r Uhrunjj dho up t omt
ku z tym Instytut Higieny
B e r r in _
'
.U.J .)!!):'
:
Waffen-SS i placwki pod
Sehr v e re h rte r .arJUJU'JofOtlceDC.
legajce Ahnenerbe opisane
Ic h danie Ihnen f r Ih re Stellungnaha
voa 1.12.44. Ich wre Ihnen dankbar, wenn
w poprzednim rozdziale,
S ie s i c h , worauf loh hnuptcchlloh Wert g eleg t
przy czym kluczow pla
bitte, *u den Hcoh-Klederdruckgeschtzrohr
von D r. Groetach uern wrden.
cwk sta si instytut SS
Idh benutze d ie G elegenheit, um Ihnen
w Pokrzywnie, nadzorowany
f r d a s J u l f e a t und f lir das neue Ja h r meine
h e r z l ic h e n Wnsche zu b erm itteln .
z ramienia Himmlera przez
H 1 t 1 e r
Hell
jego osobistego penomocni
ka w tej dziedzinie, dr Kurta
Grossa. Program biologiczny
znajdowa si jednak w fazie
waciwie laboratoryjnej i nie
H-Stand .rtn n f h re r.
byo infrastruktury produk
cyjnej, ani decyzji o przejciu
3
do takiej fazy.
S
Te same zastrzeenia do Jeden z zapewne kilku zaledwie istniejcych dokumentw dotycz
wci tajemniczego Urzdu Uzbrojenia Waffen-SS, kierowane
tyczce bada na ludziach cych
go przez SS-Gruppenfuhrera Schwaba - z grudnia 1944 r. (Bunde
spowodoway, e organiza sarchiv, NS-19/3021).
cja Himmlera wtargna bez
wikszych oporw na pole
rozwoju broni chemicznej, ktra w sensie ju stworzonego potencjau stanowia
o wiele wiksze zagroenie, ni bro jdrowa. Przypomn - jak napisano w jednej
z analiz alianckich, zacytowanych w Nowej prawdzie o Wunderwaffe: uznawano
za konieczne, e prace tego rodzaju powinny zosta ograniczone do organizacji znaj
dujcych si w stu procentach pod kontrol SS.
Powysze zdanie pochodzi z bardzo ciekawego raportu amerykaskiego, ob
szernie cytowanego w Nowej prawdzie o Wunderwaffe, w ktrym uznano pro
wadzenie przez SS dowiadcze z broni chemiczn na ludziach jedynie za wysoce
prawdopodobne. Ostatnio udao mi si jednak dotrze do ciekawego dokumentu
SS, ktry zagadnienie to nieco rozjania. Jest to teleks ze stanowiska dowodzenia
Reichhsfuhrera SS (litera H sugeruje Hegewald na Mazurach) z dnia 28 X I 1944
roku. Pamitajmy, e jest to data korespondujca z apogeum przygotowa do ofen
sywy chemicznej, opisanych w Nowej prawdzie o Wunderwaffe. Tre teleksu jest
bardzo krtka, jest to zaledwie jedno zdanie. Po sygnaturach pism, do ktrych on

i f

115

TA JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y
1
H e gew ald

nawizywa, podano doty

czy dowiadcze z N-Stoff
oraz napisano:41
M -StandartanfU hrer
L.* 6 U.
Wniosek z 22 X I 1944 r,
Ju n g a a n n ttr o e 29
podtrzyma. Prowadzenie
dowiadcze jest zrozumia
V o n I h r e * B e r i c h t vom 1 0 . 7 .1 9 4 2 h a b e i c h dem
R e ic h fU h r o r - H K o n n tn i g e g e b e n .
e.
D e r R e i c h * f U h r e r - t t i s t d a m i t e i n v e r s t a n d e n , d a fl
H.
S i e m i t I h r e m V o r o c h l o g a n H e r r n O e n o r a l f e l d m a r s c h a l l S tL lc h
h o ra n tro to n .
Dowiadczenia mogy
wprawdzie dotyczy r
Hitler !
nych rzeczy, czy raczej r
nych obiektw, n a ktrych
eksperymentowano, jed
nak wymowne jest tu naj
f-O b o r t u r r f b o S L a ffiihrorif
il
/
bardziej
nazwisko adresata:
n Naczelny
lekarz SS i poli
u,-..
Pismo dyrektora zakadw Skody w Pilnie, Vossa. w ktrym przedsta cji, SS-Obergruppenfiihrer
wia si on jako SS-Standartenfuhrer.
[prof.] dr Grawitz. Jest
to chyba pierwszy taki do
kument SS dotyczcy prak
tycznej weryfikacji moliwoci najnowszej broni chemicznej! Naley go odczytywa
jako ilustracj kolejnego monopolu SS...
Testy broni chemicznej byy wic realizowane niemal wycznie przez SS, jed
nak z uwagi na znaczenie rozwinitych przez Niemcw nerwogazw, wkroczenie
na pole produkcyjne napotkao bardzo silny opr ze strony ministra Speera. Trzecia
Rzesza wytworzya przed kocem wojny co najmniej dziesi tysicy ton tych rod
kw (tzn. nie liczc zakadw dziaajcych w Czechach, ktrych produkcji wczeniej
nie wliczano, bo nie wiedziano
o nich). Ich uycie nie byo wic
$SM
kwesti moliwoci, lecz tylko
X.
kwesti decyzji o przekroczeniu
Uerbintmngsstab 3ur TDaffen-tf
przysowiowego Rubikonu przez
bri ben 5hotmu>nhen u. tOaffencoethen Brnn
Hitlera - oczywicie dostpne
Generalltehtionen Prag.byy tylko taktyczne i operacyjne
rodki przenoszenia. Z tego po
__
Tgb. TU. P. St. jj
Bitte b t t b t n trp o x t D o :teljrntx* (BecE)2fts)d(tK* nnfc e t UflcbfU.
wodu tylko od Hitlera zaleao
czy z dnia na dzie Himmler nie
stanie si najpotniejszym czo Zakady Skody byy dla SS tak wane, e ju w 1942 r. istnia
wiekiem nie tylko w Rzeszy, ale specjalny sztab cznikowy Waffen-SS przy tych zakadach.
W dokumencie mowa jest o raporcie na temat prowadzonych
ju w Europie, rozporzdzajcym na terenie zakadw prac badawczo - rozwojowych. Przed roz
arsenaem mierci o niewyobra budow Instytutu Fizyki Jdrowej SS w Glau, bya to najwa
niejsza placwka badawcza SS. realizujca projekty o charak
alnej mocy. Himmlerowi nigdy terze
cisej awangardy wiatowej.
* r 'l 273/< 2

lt/ C o .

X ^ flr^

116

nie udao si przej kontroli nad fabrykami tabunu, jednak by moe wynikao
to z faktu, e miercionony potencja tego rodka (stenie toksyczne na poziomie
dziesiciotysicznych czci miligrama w litrze powietrza!)... mu nie wystarcza,
postanowi bowiem skoncentrowa swe wysiki na przejciu nie instalacji produk
cyjnych tabunu, lecz kilkakrotnie jeszcze silniejszego sarinu. Mowa o przejciu
zakadw^ w Falkenhagen pod Berlinem, ktre byy wtedy najnowoczeniejsz fa
bryk chemiczn w Europie, jeli nie w ogle na wiecie (byy wartociowe rwnie
Himmler
dlatego, e magazyny ulokowano
pod ziemi, wic byy one wzgldnie bezpieczne).
Rozstrzygnicie na tym polu nastpio w lecie 1944 r., czyli rwnie w kulminacyj
nej fazie niemieckich przygotowa do wojny chemicznej. Dziaania zwizane z Fal
kenhagen opisa w swych Wspomnieniach Speer i analogiczny cytat znalaz si
w Nowej prawdzie o Wunderwaffe. Formalnie w korespondencji midzy Speerem
a Himmlerem poruszano kwesti produkcji niezbyt gronego rodka N-Stoff, ale
w tym czasie wszyscy ju wiedzieli, e wkrtce bdzie to jedyny w Rzeszy i oczywi
cie na wiecie kompleks wytwarzajcy sarin. Jego przejcie rwnao si wic usta
nowieniu kolejnego wanego monopolu.
To, co napisaem powyej, to oczywicie fakty, ktre byy znane ju wczeniej.
Jak wspomniaem, to jednak nie wszystko. Na podstawie penomocnictwa Hitlera
wiemy ju, e Kammler odpowiada za uycie wszelkich broni dalekiego zasigu.
Z uwagi jednak na to, e plany wojny strategicznej rozwijano na mimo wszystko
du skal, oraz z powodu posiadania przez Kammlera wystarczajco wielu funkcji
nadzwyczajnych, logiczna bya potrzeba stworzenia specjalnego, odrbnego sztabu
zajmujcego si planowaniem strategicznym i dowodzeniem. W ostatnich miesi
cach wojny Kammler by ju de facto ministrem zbroje, oprcz tego kierowa wie
loma innymi gaziami wysiku wojennego, cigle jedzi na inspekcje do licznych
kompleksw podziemnych, wic nie mg w peni realizowa wspomnianych zada.
Ju jaki czas temu, w rozproszonych rdach, pojawiay si wskazwki m
wice o wyznaczeniu do tej roli znanego skdind SS-Obersturmbannfiihrera Otto
Skorzenego (podpukownika, nominacj na ten stopie otrzyma 22 padziernika
1944 r.). Wprawdzie w oglnodostpnych publikacjach biograficznych mowa jest
o nim wycznie jako o komandosie III Rzeszy, jednak ju w jego autobiografii Meine Kommando - Unternehmen, wydanej dopiero w 1993 roku, wspomnia m.in.
o przygotowaniach do uycia rakiet A-9/A-10. Zawarte tam stwierdzenia upowa
niy Friedricha Georga do nazwania Skorzenego specjalist SS od tajnych broni.34
Nawiasem mwic, Skorzeny napisa tam, e rakiety A-9/A-10 byy praktycznie
gotowe pod koniec marca 1945 r. i od czerwca mogyby by produkowane seryjnie.
Zastanowienie powinny zreszt wzbudzi i stwierdzenia adiutanta Skorzenego
zacytowane na pocztku ostatniego rozdziau Nowej prawdy o Wunderwaffe, cho
prawd powiedziawszy sam dopiero niedawno uwiadomiem sobie ich wydwik.
w adiutant, Karl Radl, stwierdzi - jak ju pisaem - e jego przeoony od pocztku
1944 roku nie mia ju w zasadzie gowy do organizowania dywersji na tyach wroga,
gdy zetkn si z cudown broni i w efekcie zosta owadnity ide zwizanej
117

T A JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

z ni Sonderkampf (walki specjalnej) na tyle, e uzna j za jedyny pewny sposb

wygrania wojny. Inne sprawy stay si w wietle Wunderwaffe mao znaczce.
Jak mogem nie zauway, e jednoznacznie wiadczyo to o tym, e Skorzeny bynaj
mniej nie by jedynie komandosem! Kady pewnie si zastanawia, o jak to cudown
bro mogo w tym przypadku chodzi - przypominam wic na tak okoliczno o opi
sach broni z napdem elektromagnetycznym, opartym o zasad dziaania yroskopu!
Mona wic jednoznacznie stwierdzi, e to Skorzeny by odpowiedzialny
za przygotowania do ofensywy strategicznej, cho nietrudno zrozumie powody,
dla ktrych tak wstydliwie wspomina po wojnie o tej funkcji - przecie gdyby pla
ny te wprowadzi w ycie, zginyby miliony ludzi!. Waciwie ogromna wikszo
skpych wci informacji na ten temat pochodzi od innych ludzi, chocia z pewno
ci grono wtajemniczonych w te przygotowania byo bardzo ograniczone. Ostatnio
udao mi si jednak dotrze do jeszcze jednego rda, wspominajcego o tym ko
lejnym, zapomnianym obliczu pniejszego organizatora synnej ODESSY.
W roku 1963 ukaza si bowiem zapomniany ju dzi wywiad z jednym
z najbliszych wsppracownikw Skorzenego z kocowego okresu wojny,
SS-Obersturmbannfuhrerem dr Wilhelmem Httlem. Nota bene by on oficerem
wywiadu SS zaangaowanym w operacj Bernhard - polegajc na produkcji fa
szywych banknotw i dokumentw tosamoci uytych nastpnie w ewakuacjach.
Niemiecki Spiegel zamieci obszerny wywiad, ktrego najistotniejsz dla nas
cz przetumaczyem - podkrelenie moje:35
Spiegel: po tamtych czasach pozostao wiele plotek na temat skarbw Twierdzy
Alpejskiej, ktre uczyniy z jeziora Toplitz eldorado dla nurkw poszukujcych skar
bw. Czy s takie skarby?
Httl: wtedy mao kto wiedzia o jeziorze Toplitz, z wyjtkiem przeniesionej
z Kilonii placwki badawczej Kriegsmarine, realizujcej szeroko zakrojone i dugo
falowe dowiadczenia. Jej gwnym zadaniem by rozwj rakiet podwodnych r
nego rodzaju. Za projekty te zabrano si bardzo powanie. Przypominam sobie,
e SS-Obersturmbannfuhrer Otto Skorzeny by mocno przekonany, i pewnego dnia
U-Booty bd mogy ostrzela nimi Nowy Jork.
Spiegel: Czy byo to ju czci powanego planowania wojskowego?
Httl: Tak. Dzisiaj naturalnie brzmi to groteskowo, ale Skorzeny wcale si szczegl
nie nie myli. R az si o tym wypowiedzia - i z tego powodu poruszylimy to w naszym
krgu koleeskim - e suchowisko Orsona Wellesa o rzekomym ldowaniu Marsjan
w Ameryce wywoao panik. Na to Skorzeny odpar: co by si stao, gdyby chocia
para takich rakiet walna w rodek Manhattanu.
Co by si stao - takie stwierdzenie sugeruje, e raczej nie chodzio o adunki
trotylu... W wywiadzie nie byo adnych szczegw na temat tego uzbrojenia, dodatkow informacj zawiera za sam tytu Cudowne rakiety Skorzenego spoczywaj
w jeziorze Toplitz. Jak wida, czci arsenau strategicznego, ktry Hitler powie
rzy Skorzenemu, byy take okrty podwodne. Naley sdzi (rwnie na podsta
wie informacji Keitha Sandersa zamieszczonych w drugim tomie starej Prawdy
118

o Wunderwaffe), e morski arsena rakietowy by przeznaczony nie tylko do za

atakowania miast na wschodnim wybrzeu USA, ale te w Wielkiej Brytanii i by
on powizany z broni chemiczn. Sanders, chocia majcy chyba mgliste pojcie
o chemii tabunu zaznaczy, e pojemniki na tabun w rakietach byy pokryte
od wewntrz cienk warstewk srebra, co udao mi si zweryfikowa dopiero po
kilku latach badania niemieckich przygotowa do wojny chemicznej...
Gdy mowa o rozszerzeniu strategicznego planowania SS, warto zwrci uwa
g na jeszcze jeden fakt. Niedawno obejrzaem w niemieckiej telewizji program
dokumentalny powicony U-Bootom typu XXI. Wypowiada si w nim jeden
z oficerw takiej jednostki, ktry zwrci uwag na okoliczno pomijan w histo
riografii. W spomnia on mianowicie o koncepcji, w ramach ktrej te rewolucyjne
okrty miay by wykorzystane. Mwi, e po skierowaniu na Atlantyk 200 okrtw
nowej generacji rozpoczaby si nowa faza wojny polegajca na tym, e aden
statek aliancki nie opuciby ju wschodniego wybrzea USA. By moe potrzeba
by byo do tego nieco wicej, ni 200 jednostek, moe bliej 300, jednak warto za
uway, e Niemcy mieli koncepcj zupenie nowej Bitwy o Atlantyk, ktr mieli
du szans wygra. Jej celem byaby niejako strategiczna izolacja Wielkiej Brytanii,
a w kocu uderzenie broni masowego raenia na USA. Parafrazujc stwierdzenie
Httla, trzeba jednak stwierdzi, e brzmi to groteskowo i fantastycznie tylko na po
zr. 200 U-Bootw wspomnianego typu fizycznie przecie ju istniao w momencie
kapitulacji, a bro, ktr miay one uy w drugiej fazie tej potencjalnie rozstrzyga
jcej kampanii, znajdowaa si ju w fazie bada.
Zastanawiajc si nad tym nowym wtkiem trudno unikn pytania, czy wci
pozostaj jakie nieznane aspekty przygotowa SS do ofensywy strategicznej. Jak
pisaem w Nowej prawdzie o Wunderwaffe, w dziedzinie broni rakietowej ba
dacze koncentrowali si dotychczas tylko na V-2 i na potencjalnym uyciu rakiet
A-9/A-10. Ju wtek rakiet odpalanych spod wody burzy ten schemat. Pisaem te
o tym, e uskrzydlona rakieta A-4b o zasigu ok. 600 km (tzn. bez dodatkowego sil
nika strumieniowego) bynajmniej nie bya wycznie rakiet badawcz, rozwijan
w zwizku z koniecznoci sprawdzenia koncepcji lizgowego lotu naddwikowego w grnych warstwach atmosfery. Ju chociaby dlatego, e w momencie rozpo
czcia tych bada projekt A-9/A-10 by dawno zatwierdzony, to znaczy projektowa
nie szybujcego czonu A-9 byo zakoczone!
Poruszyem wczeniej kwesti dugiej rampy startowej, przypominajcej skocz
ni narciarsk, ktrej zastosowanie miao zwikszy zasig A-4b nawet do kilku
tysicy kilometrw. Wspomniaem o doniesieniach prasy brytyjskiej z padzierni
ka 1944 r., w ktrych naszkicowano tak ramp, odkryt rzekomo we Francji. Ta
sprawa znowu wskazuje, e w przeciwiestwie do dotychczasowego kanonu wiedzy
historycznej, uycie niemieckiej broni strategicznej byo cakiem realne - w kadym
razie wykonalne jeszcze przed kocem wojny.
W 2011 r. otrzymaem od amerykaskiego czytelnika, Waldo Stakesa, bardzo
ciekawy materia uzupeniajcy na ten temat. Pisze on, e na stronie 94 ksiki
119

TA JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

generaa Pattona zatytuowanej War as I knew it znajduje si opis owej rampy, kt

ra miaa znajdowa si na pwyspie Cherbourg - wedug Pattona ju w roku 1943.
Oto cytat z jego ksiki (nadesany przez Stakesa):
Bya jeszcze jedna potna konstrukcja, powd wzniesienia ktrej nigdy nie zo
sta, o ile m i wiadomo, wyjaniony. Skadaa si ona z bloku betonu o dugoci z grub
sza jednej mili [1,6 km] i o przekroju 60 do 80 stp [1 8 -2 4 m]. Na wzgrzach z ka
dej strony byy wykopy o klinowatym ksztacie i gbokoci w przyblieniu 30 metrw
i szerokoci 60 m u gry, ktre byy obetonowane. Moim zdaniem zuyto tam wicej
materiau, ni przy budowie Wielkiej Piramidy (w Egipcie). Okoo trzy tysice ro
botnikw przymusowych pracowao nad tym przez ponad dwa lata, a i tak byo to wy
konane w nieco ponad poowie.
Stakes zakada, e miao to suy do startu bombowcw suborbitalnych Sangera
(co w rodzaju hybrydy promu kosmicznego i bombowca), na co odparem, e wyda
je mi si to mao prawdopodobne, jako e jeszcze pod koniec wojny nawet samo jego
projektowanie nie byo zakoczone, natomiast rakiety A-4b fizycznie istniay w 1944 r.
On z kolei ustosunkowa si do tego nastpujco:
Konstrukcja tej wielkoci byaby dwukrotnie wiksza od gigantycznego dra
pacza chmur, jaki ostatnio ukoczono w Dubaju. Byoby to co podobnego do dwch
takich wieowcw pooonych na ziemi i zczonych szczytami. Taka jest to skala. Nie
sdz, aby uywano czego takiego tylko do rozpdzania A-9 na sankach, poniewa
mamy tu w Stanach Zjednoczonych wiele takich torw do rozpdzania samolotw
i pociskw o masie do 20 ton [czyli ciszych od A-4b - I.W.] z prdkociami naddwikowymi i podstawa betonowa takiego toru ma przekrj zaledwie 2 na 2 metry.
Konstrukcja z Cherbourga miaaby podstaw o przekroju 22 na 22 metry, o dugoci
1,6 km. Wznoszc si na wysoko 40 m z jednej strony i 65 m z drugiej [ponad 20
piter!!! - I.W.], jest czym zupenie innym.
Jak wida, pocztkowo niedocenione take przeze mnie zagadnienie niemieckich
przygotowa do wojny jeszcze bardziej totalnej, okazao si kry wiele niespodzia
nek... Tak czy inaczej jestem gotw postawi tez, e Skorzeny by w ostatnich
miesicach wojny tak samo wanym jak Kammler kluczem do odczytania du
gofalowej koncepcji Hitlera na wygranie wojny. Jak si okazuje, bya takow'a (!).
tylko e w szumie informacyjnym i wobec olbrzymich biaych plam w dziedzinie
dziaalnoci badawczej SS i samego Kammlera, nie bya ona dostrzegana. Oczywi
cie w wietle informacji o roli Skorzenego, jego enuncjacje na temat Wunderwaffe,
jakie pojawiay si w Hiszpanii bezporednio po wojnie, rwnie w'arte s chyba
nieco wikszej, ni dotychczas uwagi. Przypominam jeszcze raz stwierdzenie jego
adiutanta, e Skorzeny zetkn si z cudown broni i w efekcie zosta owadnity
ide zwizanej z ni Sonderkampf (walki specjalnej) na tyle, e uzna j za jedyny
pewny sposb wygrania wojny.

120

JESZCZE O D ZW O N IE ...
Niniejszy rozdzia zawiera nie tyle uzupenienia opisw Dzwonu i projektu
Chronos/Laternentrager, co raczej informacje dotyczce aspektw w ogle lub pra
wie dotychczas pomijanych. Relacje zawarte w cytowanej w jednym z poprzednich
rozdziaw ksice Gilberta Sternhoffa dotycz midzy innymi tego, skd wzia si
sama koncepcja prowadzenia prac badawczych w tym kierunku. Jest to zagadnienie,
ktre mona ju rozszerzy w oparciu o nowe rda. Dotychczas zupenie si tym
nie zajmowaem, gdy gros wysiku postanowiem wczeniej woy w wyjanianie
innych zagadnie, przede wszystkim tego, co mogo potwierdzi, e w ogle prace
w kierunku powizania grawitacji z fizyk plazmy i z elektromagnetyzmem pro
wadzono (a wyniki przedstawiem w kocowej czci Nowej prawdy o Wunderwaffe). Drugim zagadnieniem, jakim zamierzam si tu zaj, jest bardzo skdind
ciekawa sprawa dziwnej substancji, jaka wedug opisu znajdowaa si w czym w ro
dzaju rdzenia Dzwonu - by moe niektrzy Czytelnicy pamitaj jeszcze spraw
tzw. termosu - cylindra otoczonego grub warstw oowiu...
Jako e rozmwca Sternhoffa nawiza do koncepcji Heima, pozwol sobie do
rzuci par szczegw take na ten temat (niewiele, bo s to gwnie prace teore
tyczne, ktre s dosy trudne), jak i o innych odkryciach z tej dziedziny, jakie m ia
y miejsce w ostatnich latach, a rzucaj ciekawe wiato na kwestie przedstawione
w ostatnim rozdziale Nowej prawdy o Wunderwaffe.
Zacznijmy jednak od ksiki Sternhoffa... Zamieszcz tym razem zarwno wy
powiedzi informatora, jak i fragmenty jego wasnych komentarzy, gdy s to czasem
istotne wyjanienia:22
Wszystkie informacje na temat projektu Dzwon [sam projekt mia oczywicie inny
kryptonim... I.W.] zawdziczamy dotychczas tylko i wycznie Igorowi Witkowskiemu.
Nikt pniej nie opisa tej unikalnej aparatury na podstawie niezalenych rde. (...) Stan
ten niektrzy potraktowali jako zacht do kwestionowania istnienia projektu.
Dalej chciabym przedstawi wypowiedzi pewnego czowieka, ktre w pewnym
sensie daj wgld w to, co upubliczni Igor Witkowski. Wprawdzie nazwa projektu nie
zostaa wyranie wypowiedziana, mamy jednak tu do czynienia z porednimi wska
zwkami, ktre mwi same za siebie i s wystarczajco wymowne. Sam czowiek
121

T A JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

- wolabym, jak to bywa w takich sprawach,

okreli go jako rdo X - nalea przez
wiele lat do najbliszego otoczenia Reichsfiihrera SS, Heinricha Himmlera.
Poczwszy od lata roku 2000, w cigu
kolejnych 24 miesicy, by on sukcesywnie
pytany o okrelone kwestie historyczne. Roz
mowy byy rejestrowane na tamie magne
tofonowej, a nastpnie pisemnie protokoo
wane. Dokadne to zadawanych pyta, jak
i pojawiajce si w trakcie nazwiska, znane
s autorowi. Spjno udzielonych infor
macji powoduje, e autor nie ma co do ich
prawdziwoci adnych wtpliwoci. W in
teresie nie pozbawionych znaczenia bada
nad histori wspczesn pozostaje mie na
dziej, e osoby, ktrych to dotyczy, nabio
r kiedy odwagi i upubliczni wypowiedzi
rda X w caoci. Dopiero wtedy jego
prawdziwa tosamo bdzie moga zosta
Okadka ksiki Sternhoffa.
ujawniona.
Fragment, w ktrym rdo zaczyna
ustosunkowywa si do opisu projektu realizowanego na Dolnym lsku:22
Jestem mocno przekonany, e jeszcze trzy kwartay i wojna staaby si dla nas
ju niemoliwa do przegrania, nawet gdyby sami Amerykanie docignli do pozio
mu naszej wczesnej techniki [uwaga G.S.: z caoci tekstu wynika, e rdo miao
tu na myli rozwj broni jdrowej, i e nie bya ona postrzegana jako rozstrzygajca
wojn]. Wojna zakoczyaby si w cigu niewielu dni, gdyby Amerykanie przestali
dostarcza Rosjanom sprzt wojenny, a my wyszlibymy z now broni, przy pomocy
ktrej ustabilizowalibymy front wschodni - wedug mojej wiedzy bya ona praktycz
nie gotowa, jedynie nie bya produkowana.
Co drobiazgowo wyoyem w ksice Die Zukunft hat langst begonnen, chodzio
tu o system broni skadajcy si z nosiciela - pocisku o napdzie antygrawitacyjnytn,
oraz z adunku wysoce toksycznego nerwogazu: tabunu, sarinu, wzgldnie somanu,
przeciwko ktrym nie byo adnych rodkw zaradczych. Trudno przeoczy analogio
do projektu Dzwon, gdy pada sformuowanie na lsku pracowao co najmniej 40
naukowcw, plus personel pomocniczy.
Dalej Sternhoff wspomina o likwidacji czci personelu naukowego w dniach
ewakuacji projektu, po czym dodaje:22
Ku sporemu zaskoczeniu, Xwypowiedzia si i na ten temat, gdy znowu w lekko
zawoalowanej formie odnis si do fizykw zaangaowanych w niemieckie badania
atomowe: Kammler widzia to tak, e gdy ju wszystko funkcjonowaoby prawidowo,
122

J E S Z C Z E O D Z W O N IE ...

naukowcy powinni zosta wycofani i ju nie powinni mie do czynienia z tym, co byo
przewidziane na pniej. Czy w innym miejscu: Gdy ju ostatnie istotne probemy
dotyczce produkcji przemysowej zostayby usunite, musielibymy pewnych ludzi
uchroni przed dalsz odpowiedzialnoci - i w ten sposb myliciele przestaliby mie
ju wpyw. Tu pado i nazwisko Gerlacha... Pniej miao by co zorganizowane, co
byo zaplanowane w pobliu Wabrzycha. (...)
Wzmianka o Gerlachu, w zwizku z organizowaniem czego koo Wabrzycha,
gdzie wedug Witkowskiego rozwijana bya bro ostatecznego zwycistwa, daje po
twierdzenie: w przypadku rozwijania tego, o czym wspomnia X, moe chodzi tylko
0 projekt Dzwon.
Sternhoff w kilku miejscach wspomina te o tym, co byo rdem samej koncep
cji, ktrej Dzwon by materializacj. Poza wzmiankami na temat Heima (chocia
akurat one mog ilustrowa tylko pewn zasad; Heim mia w momencie urucha
miania projektu, w 1942 r zaledwie siedemnacie lat!) wymieniane s nazwiska Jordana i Gerlacha. Wymieniane s one ju nie w cytatach wypowiedzi informatora,
lecz w innych miejscach, wic trudno ustali skd pochodz informacje na ten temat.
Jak opisaem w Nowej prawdzie o Wunderwaffe, sporo wysiku woyem
w przeledzenie prac naukowych Gerlacha, w celu ustalenia toku jego rozumowania
1tego jak doszed on do jednak mocno oryginalnej koncepcji. Wiele udao si dziki
temu wyjani: analogie do zjawisk zachodzcych w piorunach kulistych, z wyra
n inklinacj ku wirom izolowanym magnetycznie (solitonom), co niejako zosta
o udokumentowane w korespondencji Gerlacha z Sommerfeldem i Kapic, to ju
bardzo duo. Znane prace teoretyczne i dowiadczenia z tych dziedzin waciwie
wystarczyyby, aby np. uzasadni sens prowadzenia projektu. Jak wiemy, naoyo
si tu kilka okolicznoci, ktre waciwie mogy zaistnie tylko w Niemczech i tylko
w tamtym okresie. Z jednej strony wyniki prac Piotra Kapicy wyranie wskazyway
na znaczce efekty relatywistyczne wystpuj ce we wspomnianych wirach, z drugiej
strony wczesne prace prof. Pascuala Jordana (krtko po wojnie stanowice cz
opublikowanej wtedy teorii Jordana-Thiryego) wskazyway na istotne przeoe
nie energii elektromagnetycznej w wirach magnetycznie izolowanych na energi
grawitacyjn. Z drugiej strony teoria Einsteina, bdnie uznajca te kluczowe dla
nas efekty za nieznaczce, bya wtedy na indeksie, wic nie miaa takiego wpywu
hamujcego, jaki miaa po wojnie.
Gerlach mia wic idealne warunki, aby doj do wnioskw otwierajcych mu dal
sz drog. Trzeba tu pamita, e jego opis piorunw kulistych jako wirw plazmy
o charakterze relatywistycznym, wspierao przekonanie o duych prdkociach jonw
w takich wirach (tak mona zinterpretowa podkrelanie przez Gerlacha duego na
tenia pola magnetycznego generowanego przez taki piorun). Oczywicie nie bez
znaczenia by tu te fakt, e Gerlach mia wyjtkowe szczcie bliskiej, bezporedniej
obserwacji takiego pioruna, co najpierw wywoao co w rodzaju obsesji wyjanienia
zjawiska, a nastpnie pozwolio mu poczy zjawiska czy dziedziny, ktrych wczeniej
nie czono. Na tym etapie powizanie przez niego kilku kluczowych elementw byo
123

J E S Z C Z E O D Z W O N IE " ...

TA JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

ju pewne, pomimo tego, e pozornie odnosiy si one do zupenie rnych dziedzin.

Mona wic przeledzi logik profesora Walthera Gerlacha w ogromnej wik
szoci, cho nadal pozostaje par niewielkich biaych plam... Przede wszystkim ta
jemnic wci jest skoncentrowanie si przez niego na wirach rtci w silnym polu
magnetycznym (pierwszym dowodem obrania tego kierunku by jego artyku dla
Helvetica Physica Acta z 1929 r.). By moe przysowiowo czepiam si szczeg
w, jednak czyni to majc na uwadze, e bez przestawienia zwrotnicy mylowej
na jony cikie, zapewne Gerlach do niczego by nie doszed (trzeba tu wprawdzie
pamita, e ju synny eksperyment Sterna-Gerlacha z roku 1922 dotyczy ato
mw srebra, a wic metalu cikiego, cho nie bya to jeszcze plazma...). Mimo
wszystko eksperyment ten, ktry Sternowi przynis nagrod Nobla, by momen
tem kluczowym - to wtedy okazao si, e atomy rnie zachowuj si w polu
magnetycznym, w zalenoci od tego, jaki spin maj ich jdra.23
Jest jeszcze jeden szczeg dotyczcy Dzwonu, ktrym dotychczas zajmowa
em si jedynie na marginesie. Na stronach 231 - 233 drugiego tom u Prawdy
o Wunderwaffe przedstawiem kilka lat temu ciekaw hipotez amerykaskiego
badacza, Josepha Farrella, dotyczc substancji, jaka miaa znajdowa si w rdze
niu Dzwonu - tajemniczego Serum7Xerum-525. Krtkie przypomnienie:
wedug opisu, cylindry z rtci wiroway wok rdzenia. Nie bya to najwyraniej
tylko o, ale raczej poduny, otoczony warstw oowiu pojemnik, w ktrym
znajdowaa si galaretowata, metaliczna substancja bdca jakim amalgamatem
rtci i innych substancji, ktre rt zagszczay i nadaway caoci lekko fioletowo
- zocisty odcie. Z pocztku wydawao si, e wyjanienie tej zagadki bdzie do
sy trudne, bo opis zwyczajnie do niczego nie pasowa. Rwnie z tego wzgldu,
e nie byo wiadomo czy substancja ta bya w Dzwonie tylko umieszczana, czy
moe bya ona przez niego wytwarzana w trakcie pracy, np. w drodze napromie
niowania amalgamatu. W zwizku z tym pojawiao si pytanie nieco bardziej
fundamentalne, ktrego rozstrzygnicie dugo wydawao mi si w zasadzie nie
moliwe: czy pola generowane przez wiry plazmowe byy celem zasadniczym, czy
moe tylko rodkiem do celu, kluczem do ktrego byyby wasnoci owego Se
rum czy Xerum? Moliwoci wyjanienia tej tajemnicy niejako zawitay, gdy
w kocu pojawiy si pewne analogie do wspczesnych bada nad materiaami
wytwarzanymi w drodze poddawania pewnych atomw dziaaniu bardzo silnych
pl magnetycznych - bo te wanie cechy speniaj substancje wspomniane przez
Farrella. Z uwagi na wspomnian cech, wydawao si, e byoby to logicznym
rozwiniciem tego, czego dotyczy eksperyment Sterna - Gerlacha, gdzie profesor
Gerlach zacz bada jak spin skadnikw jdra atomowego wpywa na oglne
wasnoci danej substancji.
Farrell jako pierwszy zwrci uwag na to, e w skad tej substancji mogy
wchodzi tzw. izotopy wysokospinowe, przez fizykw nazywane izomerami spi
nowymi. S to atomy poddane dziaaniu bardzo silnego pola magnetycznego
(jakie wirujce wok rdzenia bbny/komory wytwarzay), ktre w wyniku tego
124

przeszy przemian polegajc na tym, e protony i neutrony tworzce jdra

miay spin nie chaotyczny, lecz uporzdkowany. Oznacza to, e wiroway w tym
samym kierunku (spin to nic innego jak moment obrotowy jdra lub jego skad
nikw). Skadniki jdra zawsze wiruj, jednak w wiecie makroskopowym nie
jest to zwykle zauwaalne, dlatego, e w skali atomu ich spiny na og znosz
sj _ protony i neutrony wiruj mniej czy bardziej chaotycznie. Dosy proste
rozumowanie wskazuje jednak, e niekoniecznie trzeba by wirowa cae jony, by
moe analogiczny efekt udaoby si uzyska gdyby tylko mona byo wytworzy
znaczc ilo takich atomw o spinie spolaryzowanym, nazywanych izomerami
wysokospinowymi. Chodzi tu o to, e atom jako cao nie musi wirowa, bo
podobny z magnetycznego punktu widzenia efekt daje ukierunkowanie ruchu wi
rowego jego skadnikw - jest to pozornie tylko drobna rnica, lecz eby zmusi
cay atom do wirowania z odpoo-.wr* w k-' ':3'/
-i
t
r
,
*
ctHnunm tiUGHorxu ow r
report H a oo-v-zriu
wicdni prdkoci trzeba woKri,INFORMATIONFROM **..
ty t': sy tyroioHDocuMtmooiiKAoiooiioADa,T cono..

ZyC duz energi i raczej atom

t)oh >55s i przestanie wiroWa, jeli doSURJET

W I I U 17 - tlo o c r o tlo r e l a l r e r a t t

mtdist. //j:

>ft*. : liivfllllC J

Xu Ai m.___ _

&i*E0 n * s is KWXzn hat* oom ai

Timm a m e n jacroma akd ru u a ' -.r

13 Kay 53.

UN, 'pit Yliwk' (gpa1al Rat-rie) Aocording to recent report fro Toronto, a
*
(is*
o t W dlao Air Toree- angloeert. are engaged In the construction or a
[Kir?
Ixi VRtr" in V mmA u a futaiVvetpca of vir. TU vork f Vkt
H'.Ub la'fealog carried out in great aeorecy at the-A. 2. Koe Caapaay /im iUt*

--

^ rt& t s i i b i Qr e t g ' t He t a r l e # .K

. y i e g i i U N r i " b r /v n k c a v o i o be cnI actuality

inec th* potdfeUlty
I * '.'i,A
t
o f i U l r e o M tr u o llo a v * " p ro ren I b p la n * d r e m u p fey D a r r e n e n g in e e r * to v a rd

red of VorU.War II... _

*
*. .
<*. ^Oeorg
erglocer, at*led recently that though reay paopl#
ballet* tfe* flying Banners* to fee a poatvar
they vara actually
1* the planning ataga la Oanaa aln r^ n factorlu aa early a a 1911.
i.
Klein aaltf'that be aa aa engineer la the Kinlatry of Bpcer
re
ty. fere td Albert lyaar, ebo# la Ijtt,
Niels ter for Aneaaat and Amit loo
- 4 for the Third A#leb/ end ra* preaanl In'Prague oo IS Tebroery 19^3> at the
,
flret ajipexlaaftUl flight of a "Hying aascar'.* **
. . -
ty rin g ,the ( r p e r ia a n t, ,K 1 1b ra p o rt * , Oie f l y i a g

; *

.-Uhl*

I I ord - *

.iii--------Dokument CIA z 1952 r., ktrego kopi otrzymaem od jednego

z badaczy amerykaskich (bez sygnatury). Mowa w nim o dyskoksztattnych obiektach latajcych, nad ktrymi miano pra
cowa w Trzeciej Rzeszy, czego dowodz plany sporzdzone
przez niemieckich inynierw przed kocem wojny" (czy za
tem Amerykanie takie plany przejli?). W dokumencie powoa
no si na stwierdzenie bytego pracownika ministerstwa Speera, ktry miat taki obiekt widzie w lutym 1945 r.

pyw tej energii ustanie, nato

miast izomery spinowe mona
przechowywa w stanie wzbu
dzonym czy spolaryzowanym
w
przysowiowej
kieszeni...
Oglnie i w jednym i w drugim
przypadku otrzymujemy atomy
z silnym wypadkowym momen
tem magnetycznym.
Musz przyzna, e hipotez
Farrella traktowaem z dystan
sem o tyle, e bya to dla mnie
jakby abstrakcja, chocia izome
ry byy Niemcom znane, jako
e za ich odkrywc uwaany jest
Werner Heisenberg, wsppra
cownik Walthera Gerlacha. On
pierwszy je nie tylko opisa, ale
i wytworzy.
W przypadku Dzwonu
mogo wic chodzi np. o wy
twarzanie jakiego specjalnego
materiau, ktry by moe a
twiej wywoywaby efekty relaty
wistyczne. Tak czy inaczej warto
byo przyjrze si jakie efekty
125

JE S Z C Z E U

TA JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

w przypadku izomerw si obserwuje - i tym samym do czego mogy one by

ewentualnie potrzebne.
Farrell porusza jednak jeszcze jeden, zwizany z tym wtek. Spin izotopowy po
woduje rwnie to, e w istocie w jdrze zwizana jest pewna dodatkowa energia
- i moe by to energia dosy dua, interesujca np. z punktu widzenia broni jdro
wej, a cilej - inicjowania reakcji. Jak napisa:28
Substancje te, zwane izomerami, s niezwykymi form am i izotopw radioaktyw
nych - i maj one naprawd zadziwiajce wasnoci. Odkryto je w roku 1921 jako
metastabilne, czyli wyjtkowo stabilne rodzaje atomw, ktre powstaj w wyniku
wzbudzenia protonw i neutronw w jdrach, tak e w efekcie wymagaj one zmiany
ich spinu zanim bd mogy wyzwoli sw energi zwizan. Teraz jestemy o krok
bliej zrozumienia Dzwonu, poniewa wyglda na to, e urzdzenie to dziki obec
noci Xerum 525 byo wicej ni tylko puapk dla wirujcej plazmy, poddawanej
przepywowi prdu wysokiego napicia, ja k uzna Witkowski. Na pewno tym byo, ale
rwnie byo rodzajem reaktora.
W latach osiemdziesitych izomerami spinowymi zainteresowa si jeden z najwy
bitniejszych amerykaskich fizykw jdrowych - Samuel Cohen, twrca m.in. adun
ku neutronowego (maego adunku termojdrowego inicjowanego tylko klasycznymi
adunkami wybuchowymi, bez inicjatora rozszczepieniowego). Najwyraniej zamie
rza on pj o krok dalej i zainspirowany doniesieniami o rzekomym wynalazku ra
dzieckim, czyli czerwonej rtci, co do autentycznoci ktrej by przekonany, myla
o stworzeniu adunku inicjowanego uwolnieniem energii zwizanej izomerw spino
wych, ktra jak wspomniaem moe by dosy dua. Stworzy w zwizku z tym termin
ballotechnics, majcy opisywa t now dziedzin fizyki jdrowej.25,26 Prac jednak
nie dokoczy, gdy zmar, a potem te nie doprowadziy one do budowy jakiego no
wego rodzaju broni jdrowej, gdy okazao si, e energia zwizana w jdrach takich
izomerw moe wprawdzie znacznie przekracza energi wybuchu trotylu, jednak nie
udao si jeszcze uwolni jej w sposb wybuchowy. Okazao si, e nie m a znanego
odpowiednika reakcji acuchowej w ich przypadku, co zreszt jakby oddala przed
stawion przeze mnie hipotez, e Dzwon mg mie zwizek z pracami Heisenberga nad jakim nowym rodzajem adunku jdrowego (patrz: odkrycie przez niego
izomerw i sprawa amalgamatu rtciowo-radowego wysanego do Japonii, opisane
w Nowej prawdzie o Wunderwaffe). Ballotechnika pozostaa wic w domenie spe
kulacji, aczkolwiek mona byo stwierdzi np., e izomery spinowe podczas powrotu
do stanu podstawowego mog uwalnia due iloci promieniowania gamma, ale bez
emisji promieni alfa i beta, ktre nieodcznie towarzysz normalnym rozpadom pro
mieniotwrczym - tym samym s mimo wszystko materiaem niebezpiecznym, ktry
Heisenberg mg chcie wykorzysta w jakiej broni. Nawiasem mwic, mog te
emitowa energi elektromagnetyczn na innych dugociach fal. Niektre izomery
mog np. wieci w pamie optycznym!
W lutym 2003 r. magazyn naukowy New Scientist zamieci intrygujcy arty
ku, w ktrym zaproponowano co w rodzaju napdu jdrowego, opartego jednak
126

na izomerze spinowym Hafnu (178m2Hf), ktry mgby by rdem promieni gam

ma rozgrzewajcych powietrze w silniku na tyle, e mgby on dziaa jako silnik
odrzutowy! To sugeruje, e mimo wszystko Niemcy mogli myle o stworzeniu t
drog nowej broni - to znaczy: jeli kto mia myle, to raczej Heisenberg, ktry
jako pierwszy przedstawi teori dotyczc izomerw spinowych i wytworzy izo
mer spinowy wodoru. Na marginesie zaznaczam tu, e placwka badawcza Heisenberga znajdowaa si w Usti nad Labem, czyli dosy blisko placwki SS w Pilnie,
zajmujcej si awangardowymi napdami...
Informacje przedstawione dalej wiadcz, e (podobnie jak w przypadku gone
go ostatnio grafenu czy fullerenw) w istocie mamy tu do czynienia z materiaami
o cudownych wrcz waciwociach, aczkolwiek uwiadomienie sobie ich znacze
nia przez nauk jest kwesti stosunkowo now. Po prostu nigdy dotychczas nie byy
one naprawd kompleksowo badane. Najciekawsze s tu, jak sdz, dane opisujce
dowiadczenia prowadzone w Institute of Advanced Studies w Austin, w Teksasie,
przez jednego z najlepszych obecnie amerykaskich naukowcw zajmujcych si
fizyk relatywistyczn - dr Hala Puthoffa. Kiedy ju o nim wspominaem, gdy
jak skarbu pilnuj jego opinii na temat mojej interpretacji Dzwonu, sprzed prawie
dziesiciu ju lat (by on w gronie konsultantw!). Jest on osob wart zwrcenia
uwagi, poniewa w przeciwiestwie do wielu naukowcw akademickich m a niewt
pliwie otwarty umys, no i z ca pewnoci prezentuje poziom wysoki.
Dowiadczenia przeprowadzone w Austin opisa kilka lat temu amerykaski ba
dacz Jim Marrs (bardziej znany z rozpracowania wtkw dotyczcych zabjstwa
prezydenta Kennedyego; to jego historia staa si kanw scenariusza znanego fil
mu JFK Olivera Stonea). On te sprbowa wyjani wtki dotyczce Dzwonu,
ktre w momencie pisania jego ksiki pozostaway tajemnic. Trzeba przyzna,
e wynik jego ustale okaza si by dosy ciekawym, wartociowym przyczynkiem
w tej sprawie. Zanim jego opis zacytuj, pozwol sobie zwrci szczegln uwa
g na pojawiajcy si dalej motyw analogii do nadprzewodnikw, ktry z uwagi
na cakowit separacj pl magnetycznych w nadprzewodniku jest wyranym sy
gnaem wskazujcym na fizyk relatywistyczn. Jest to wany i ciekawy klucz, ktry
dowodzi, e w istocie chodzi o materiay cudowne.
Wprawdzie Marrs powouje si na ich wspczesnego odkrywc, ktry kla
syfikuje te materiay nieco inaczej, jednak tre opisw jasno wskazuje, e chodzi
o spin. Cz poniszych informacji przedstawiem kiedy w suplemencie do do
druku drugiego tomu Prawdy o Wunderwaffe (z 2009 r.), jednak z uwagi na obec
no zaprezentowanych dalej nowych danych uznaem, e warto powtrzy ten opis
- znany zreszt tylko niewielkiej liczbie Czytelnikw drugiego wydania:27
Hudson uzyska jedenacie patentw wiatowych na swe Orbitalnie Zmienione
Pierwiastki Jednoatomowe (Orbitally Rearranged Monoatomic Elements - ORME).
Hudson ustali, e jdra tej materii jednoatomowej zachowyway si dziwnie. W pew
nych warunkach zaczynay one wirowa i tworzy dziwnie zdeformowane ksztaty.
Co dziwne, gdy zaczynay one wirowa, powodowao to ich samoistny rozpad.

127

J E S Z C Z E 0 7 ,D Z W O N IE

lA jN fc K K U Jb K I T T R Z E C IE ) R Z E S Z Y

Ustalono na przykad, e w przypadku pierwiastka rod-103, jdro ulegao odkszta

ceniu w stosunku 2:1, to znaczy robio si dwa razy dusze ni szersze, i przechodzio
w stan wysokospinowy [wida zatem, e chodzi o te same materiay, co wspomniane
wczeniej - I.W]. Gdy wszystkie elektrony przechodziy pod kontrol jdra [? - I/ty,]
jdro przechodzio w wyszy stan wzbudzenia - wysokospinowy. Gdy dochodzio
do synchronizacji, elektrony zamieniay si w biae wiato, a atomy rozpaday si [???
- I.W.], zamieniajc si w biay, jednoatomowyproszek. (...)
Poczynajc od wczesnych lat dziewidziesitych, zaczy ukazywa si artyku
y naukowe publikowane przez Instytut Nielsa Bohra, Argonne National Laboratory
i Oak Ridge National Laboratory, ktre potwierdzay istnienie tych jednoatomowych
pierwiastkw
wysokospiDECLA SM H tU
Authority A JAP rjT S 'Q O /
nowych
i
moliwoci
ich
By lU P P NARA D t i c f t y i /
wykorzystania ja ko nad
przewodnikw [!!! - I.ty],
Abschrift.
Hudson spotka si rwnie
Oberkommando der Kriegsiaarine
3 g rlin '.1 35, den 16.11.1942
Der bevollmchtigte Y ertroter des
z dr Halem Puthoffem, dyrek
T lrpiisufer 72/76.
C b.d.. f r W ehrwirtschaft, Rstung
und Forschung
torem Institute for Advanced
Scheine }Con.~?.n<.iosache !
FEP I Cb ITr. 47/42 g.Zdos. .
P rf-Iir, 2
Studies w Austin, w Teksasie.
(S tab ssai l)t. I iTr.aj/42 g.zaos)
Puthoff zajmuje si nowocze
snymi badaniami dotyczcy
Deichsmarschall des Jrossdeutschon oiches
mi energii punktu zerowego,
zu Ha. des Herrn S taa tsse k retrs .'Corner,
B e r l i n
.7 9
grawitacji
i kwantowych fluk
Leipziger S trasse 5.
tuacji prni. (...)
L-*-r : Forschungen aus dem Je b ie t der Cochfrenuenziechnik
Gdy ustalono, e pier
Der Jeic h s^ arsc h all des J-rossdeutschen Deiches
j ..r. 44/44 -..idos. von 12.8.42
wiastki Hudsona po ogrza
Von s e ite n der h'riersriarine
niu mog wywiera ujemne
nd aus dcm Jebiet d er lochfrequen
technik und versandten Jebie ten < in der Anlage 1) zusaanengestcll
oddziaywanie grawitacyjne,
ten Forac.'iun/s.iuf ;aben vergeben rcrden. I>-r b er hinaus h ^ t o b er d ia
Przegldajc przed laty akta amerykaskiej misji Alsos", pene Puthoff uzna, e w proszek
trujcej w 1945 r. niemieckie placwki zwizane z fizyk jdrow, jest
materi egzotyczn,
znalaztem ciekawy dokument, ktry dopiero niedawno przeczyzdoln
do zakrzywiania czasu
tatem. Okazuje si, e podobnie jak istnia do dzi praktycznie nie
znany Urzd Zbrojeniowy Waffen-SS z wasn struktur badawcz, i przestrzeni. Antygrawitacyjtak te istniat podobny Urzd Zbrojeniowy Kriegsmarine (formalnie
ne wasnoci tego materiau
byt to Urzd Specjalnego Penomocnika OKM do Spraw Gospodarki
zostay
potwierdzone, gdy
Wojennej, Zbroje i Bada - czy ktokolwiek sysza kiedy o czym
takim?!?). Podobnie jak w przypadku urzdu SS, cile powizana wykazano, e szalka wagi po
bya z nim struktura FEP - w tym przypadku byto to FEP I, podczas
umieszczeniu na niej proszku
gdy wiadomo, e w Luftwaffe byto FEP III (patrz: dokument w No
wej prawdzie'' na str. 193), a w SS prawdopodobnie FEP II. W dal waya mniej ni przed tym.
szej czci dokumentu tu zamieszczonego wyjaniono to w sposb Materia przekaza szalce swe
nastpujcy: Kriegsmarine powoata do ycia w Amtsgruppe FEP
[AmtsGRUPPE, czyli jakby w Naczelnym Urzdzie FEP] wasny wy- wasnoci antygrawitacyjne
dziat. ktrego gwnym zadaniem jest umoliwienie wymiany do [spolaryzowa jej spin - I.W.].
wiadcze". Analogiczny wniosek co do gwnej roli FEP mona byo
Ich zadziwienie jeszcze
wycign ju wczeniej, na podstawie charakteru wsptpracy ba
dawczej pomidzy Luftwaffe a SS - takie przypuszczenie znalazo wzroso, gdy okazao si,
si ju w Nowej prawdzie o Wunderwaffe'' (str. 272).
e po podgrzaniu proszku

128

do pewnej temperatury, nie tylko przesta on way, ale znikn z pola widzenia! Gdy
zamieszano szpatuk w szalce, mona byo odnie wraenie, e nic w niej nie ma.
Qdy jednak materia ostyg, pojawi si ponownie w takiej samej konfiguracji. W rze
czywistoci jednak on nie znikn - wyglda na to, e przeszed do innego wymiaru.
Jim Marrs przypuszcza na tej podstawie, e Dzwon mg by urzdzeniem
do badania zjawisk midzywymiarowych, w szczeglnoci zwizanych z czasem... Nie
mona tego wykluczy, aczkolwiek nie jestemy obecnie w stanie okreli czy i w ja
kim sensie materia taki byby przydatny w samym napdzie, jak peniby rol i co by
da. W napdzie, ktry w wietle tych informacji staje si czym o wiele ciekawszym,
ni dotychczas. Wrcz - mwic szczerze - jest to schemat techniki z przyszoci, zna
ny dotychczas tylko z twrczoci science - fiction! Teraz wydaje si to czym znacznie
bardziej wyrafinowanym i zoonym, ni sdziem jeszcze niedawno.
Na pierwszy rzut oka opisane wasnoci materiau wysokospinowego wydaj si
tak niesamowite, e a niemoliwe, a jednak... Moje zastanowienie wzbudzio po
jawienie si w tym kontekcie osoby dr Hala Puthoffa i jego tajemniczego instytutu
zajmujcego si awangardowymi napdami. Znam tego czowieka i mog powie
dzie o nim rne rzeczy, ale na pewno nie to, e jest niepowany. Niewielu ludzi
wie, e w rzeczywistoci jest to wysoki funkcjonariusz amerykaskiego wywiadu byy (?) pracownik DIA, czyli wywiadu wojskowego (Defense Intelligence Agency),
ale take Narodowej Agencji Bezpieczestwa (NSA) oraz agendy wywiadu nauko
wego, funkcjonujcej kiedy pod nazw SRI International. Przed laty, gdy wymie
nialimy korespondencj na temat Prawdy o Wunderwaffe, niejako zamiast wizy
twki przysa m i swoje CV. Nie napisa w nim wszystkiego, jednak oprcz powy
szych informacji bya tam wzmianka o odznaczeniu go przez Pentagon (w istocie
przez prezydenta Clintona) za wybitne osignicia dla obronnoci Stanw Zjedno
czonych. Kierowa ca mas duych programw wywiadowczych, w tym tak egzo
tycznymi jak np. odtajnionym pniej programem szpiegostwa parapsychicznego,
realizowanym w cisym utajnieniu przez amerykaski wywiad wojskowy w Forcie
Meade koo Waszyngtonu. Jego wsppracownicy z tego okresu wspominali pniej
w szeregu publikacji o jeszcze bardziej egzotycznych badaniach i poszukiwaniach,
dotyczcych napdu antygrawitacyjnego i kwestii pokrewnych, dziki czemu po
dobno to dr Puthoff sta si pierwowzorem postaci czowieka z papierosem w se
rialu Archiwum X, ktry go nawet fizycznie przypomina... Jest to jednak przede
wszystkim wiodcy amerykaski naukowiec zajmujcy si nowymi podejciami
do grawitacji i, jak mona sdzi, kieruje on wspomnianym instytutem w dalszym
cigu wsppracujc z instytucjami wywiadowczymi. Dla mnie osobicie fakt, e za
j si on materiaami wysokospinowymi i wyda o nich tak opini, jak wyda,
wiadczy o wadze caej sprawy.
To wszystko skonio mnie rzecz jasna do poszukiwania bardziej szczegowych
informacji na temat wspomnianych izomerw. Gdy ju znalazem cakiem obszerny
traktat, nie musz chyba dodawa, e analogie do zjawisk podejrzewanych o zwizek
z Dzwonem stay si jeszcze wyraniejsze!29 Wyglda na to, e urzdzenie to byo
129

T A JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

wyrazem bardziej zoonej i dojrzaej koncepcji, ni wszyscy badacze dotychczas

przypuszczali. W istocie bya to brama - do cakiem nowego wiata, zreszt zgod
nie z pierwszym kryptonimem projektu... Poniej zamieciem najciekawsze frag
menty obszernego opisu izomerw, ktry wbrew pozorom wcale nie by pisany pod
ktem Dzwonu. Jego autor zapewne nie mia pojcia o analogiach, ktre nas in
teresuj. Fragmenty zawierajce analogie do opisu zawartego w Nowej prawdzie
o Wunderwaffe pogrubiem.29
W pewnym miejscu autor wspomina, e atomy tego rodzaju wykazuj tendencj
do grupowania si i tworzenia uporzdkowanych struktur - grup. Uznaem, e frag
ment ten warto zacytowa, bo moe on wnosi co do wyjanienia zarwno dziwnej
konsystencji Serum/Xerum jak i wspomnianego przy okazji prbek substancji or
ganicznych poddawanych dziaaniu energii Dzwonu, tworzenia si w owych sub
stancjach czego przypominajcego struktury krystaliczne - rwnie w biakach:29
Atomy oowiu wykazuj na przykad tendencj do grupowania si po siedem i po
dziesi atomw. (...) Inne, jeszcze bardziej zoone struktury zaproponowano [w celu
wyjanienia wasnoci] wgla i krzemu. Np. w krzemie mog si tworzy symetryczne
grupy liczce po 45 atomw, a w wglu po 60. (...)
Przyczyna tworzenia si takich zbitek wielu atomw wydaje si by zwizana
z tym, e pewne konfiguracje s znacznie bardziej stabilne od innych. Stabilno po
lega tu na tym, e grupa atomw ma niewielk szans na to, e rozpadnie si sama,
a nawet silnie opiera si prbie rozbicia w wyniku dziaania si zewntrznych. Sta
bilno tego rodzaju jest w fizyce niezwykle wana i - jak si okazuje - nieodcznie
zwizana jest z pochodzcym z fizyki kwantowej pojciem spinu.
Dalej wyjaniono znacznie wiksz podatno izomerw spinowych na rozpad
(vide: teoria Cohena):29
Na przykad: dwa atomy poczone ze sob bd tworzy struktur przypomina
jc klepsydr, ktra po przejciu w stan wysokospinowy moe si rozlecie. W przy
padku pojedynczego atomu kwestia ta zaley od tego w jakim stopniu ksztat atomu
odbiega od idealnie symetrycznej sfery. To troch tak jak z opon samochodow, ktrej
wystarczy niewielkie odksztacenie, aby zacza ona wibrowa, w kocu mog odpa
da od niej kawaki gumy - oglnie rzecz biorc jej ruch wirowy staje si niestabilny,
szczeglnie przy duych prdkociach wirowania. Symetria jdra atomowego i jego
stabilno zaley od jego ksztatu i struktury wewntrznej. [Pamitajmy, e jdro ato
mowe poddane szybkiemu wirowaniu, np. w koowym akceleratorze plazmy, moe
sta si nawet dwukrotnie szersze ni wysze - I.W.] (...)
Aby oddzieli od siebie dwa nukleony, znajdujce si w odlegoci np. jednego fermiego od siebie (10 '5 m), potrzeba energii miliona elektronowoltw (1 MeV). Jeli
jednak te same nukleony znajduj si 10 fermich od siebie, warto tej energii spada
do 10 elektronowoltw (10 eV). Elektromagnetyczne siy Coulomba s znacznie sab
sze ni tzw. oddziaywania silne, spajajce jdro atomowe, jednak dziaaj skutecznie
na znacznie wikszych odlegociach. W przypadku dwch protonw, ktre dzieli od
lego jednego fermiego, sia Coulomba jest ok. stukrotnie sabsza od oddziaywania
130

J E S Z C Z E O D Z W O N IE .

silnego. Jeli jednak odlego wzronie do 10 fermich, sia Coulomba jest ju ok. dzie
siciokrotnie silniejsza od oddziaywania silnego.
Znaczenie wzgldnej siy obu oddziaywa (w sytuacji, gdy jdro wibruje po
absorbcji energii z zewntrz, co zwiksza odlegoci pomidzy nukleonami) polega
na tym, e mona osign sytuacj, gdy odlegoci te s blisze 10 fermim, w wyni
ku czego siy elektromagnetyczne przezwyciaj siy spajajce jdro [pamitajmy,
e rozpatrujemy sytuacj, gdy natenie pola magnetycznego byo ogromne, zapew
ne wiksze ni w jakimkolwiek elektromagnesie - I.W.]. Sytuacja taka moe prowa
dzi do spontanicznego rozpadu jdra.
W dalszej czci opisu znajdujemy ciekawe analogie pomidzy izomerami spinowy
mi, a zjawiskami znanymi dotychczas z bada nadprzewodnikw. Jest to dla nas o tyle
kluczowe, e czy izomery z separacj pl magnetycznych znan z nadprzewodni
kw (patrz: szokujce odkrycia Europejskiej Agencji Kosmicznej, opisane w ostatnim
rozdziale Nowej prawdy o Wunderwaffe). Jest ju bowiem faktem stwierdzonym,
e w nadprzewodnikach pole magnetyczne moe skutecznie indukowa grawitacj,
wic jeli powtarza si ten sam mechanizm, to mamy czciowe przynajmniej wyja
nienie zwizku pomidzy okrelonymi skadnikami opisu Dzwonu:29
Stan wysokospinowy jest o tyle wany, e obserwowano, i jdra poddane dzia
aniu silnego pola magnetycznego, rzdu 700.000 gaussw [kiedy nukleony i cae j
dra zaczynay wirowa w tym samym kierunku - I.W.] byy w stanie przekazywa
energi z jednego jdra do drugiego bez strat. Stanowi to analogi do nadprzewod
nictwa. Inne obserwacje eksperymentalne wskazuj, e mog take istnie stany wysokospinowe bez pl magnetycznych - co rwnie moe prowadzi do nadprzewod
nictwa. Jedno z moliwych wyjanie odwouje si do efektu smarowaniapomidzy
atomem, a jego zewntrznym orbitalem elektronowym - w taki sposb, e ekranuje
to elektrony pomidzy sob [separacja p w skali kwantowej! - I.W.], co pozwala
im tworzy tzw. pary Coopera. W efekcie trac one swj aspekt czstek elementarnych
i staj si fotonami - kwantami wiata. Fermiony (elektrony) staj si wic bozonami
(fotonami) w procesie zwizanym z tworzeniem tzw. Kondensatu Bosego. Uzyskuje si
dosownie jdro atomowe otoczone przez wiato, zamiast elektronw!
Nie wiem czy na pewno jest to suszne wyjanienie, ale pamitajmy jakim klu
czem do prawdziwej kwantowej magii, o jakiej jeszcze niedawno nikomu si nie
nio, okazay si ostatnio nadprzewodniki. Pamitajmy te, e fotony mog, jak
pokazuj ostatnie badania nad nadprzewodnikami, sta si w nich nonikiem gra
witacji, przeobrazi si w grawitony! - patrz opis zacytowany na stronie 286 Nowej
prawdy.... Do tych odkry dorzuciem dalej jeszcze par nowych szczegw.
Wikszo opisu oczywicie pominem - jest w nim zdecydowanie zbyt wie
le szczegw specjalistycznych. Jednak warto chyba zwrci uwag na taki frag
ment:29
Jest te intrygujca koncepcja odwoujca si do tego, e gdy dwa nadprzewodniki
stykaj si (tzn. stykaj si ich pola Meissnera), zachodzi natychmiastowe przekazy
wanie informacji pomidzy tymi nadprzewodnikami.


T A JN E P R O JE K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

Publikacja niemiecka zatytuowana Vril - pierwotna sita kosmiczna", nawizujca do przekazw zawartych
w dawnych pismach tybetaskich i hinduskich. Natur tej sity (wedtug Tybetaczykw) najpeniej scharakte
ryzowa jeszcze w 1871 roku (!) niejaki Edward Bulwer-Lytton jako co w rodzaju pierwotnej sity unifikujcej
rne sity obecne w kosmosie. Z uwagi na to, e z cat pewnoci 140 lat temu nikt nie mgt przypuszcza,
e wiry rtci wykorzystuj przetoenie energii elektromagnetycznej na grawitacyjn, opis Bulwer-Lyttona
jest tym bardziej interesujcy:
Powinieniem nazwa to elektrycznoci, gdyby nie to. e termin tczy szereg rnych dziedzin, obejmuj
cych inne siy wystpujce w naturze, ktre my opatrujemy rnymi nazwami, takimi jak magnetyzm, galwanizm itp. Ci ludzie uwaaj, e poprzez Vril osignli unifikacj istniejcych w naturze oddziaywa energe
tycznych, czego domylali si rni filozofowie na Ziemi, a co Faraday zgbia pod ostroniejszym terminem
- korelacji: Od dawna uwaaem - twierdzi ten znakomity eksperymentator - a graniczyto to z pewnoci:
i sdz wraz z innymi mionikami wiedzy przyrodniczej, e rne formy, w jakich manifestuj si siy materii,
maj jedno wsplne rdo; czy innymi sowami: e s bezporednio powizane ze sob i wzajemnie zalene,
e mog si zamienia jedne w drugie...."
Rwnie dobrze mogaby to by najprostsza charakterystyka zjawisk odkrytych przez ESA, kilka lat temu! Na
okadce zreprodukowanej tu publikacji nie ma roku wydania, jednak napisano, e ksika ukazaa si na zle
cenie organizacji Reichsarbeitsgemeinschaft - Roboczego Towarzystwa Rzeszy (o enigmatycznej nazwie
Nadchodzce Niemcy"), w zwizku z czym mona przyjmowa, e byo to w czasie, gdy posugiwano si juz
nazw Trzecia Rzesza - formalnie po aneksji Austrii.

132

J E S Z C Z E O D Z W O N IE ...

By moe tumaczy to zastosowanie w Dzwonie dwch wirw przeciwbie

nych??? Tak czy inaczej jeszcze raz wskazuje na analogie do fizyki relatywistycz
nej - jakby spin otwiera drog do jakich wyszych wymiarw, albo po prostu by
kluczem do zmiany wasnoci fotonw... Niektrzy mwi w tym kontekcie wprost
o innej czasoprzestrzeni. Jak mona si byo spodziewa, w dalszej czci opisu do
tyczcego izomerw znajdujemy przejcie do efektw grawitacyjnych. Wyjaniono
to w taki sposb, e w jdrach wysokospinowych (czyli w izomerach) zachodzi co
w rodzaju sprzenia ze struktur czasoprzestrzeni, co otwiera drzwi to zawartej
w niej, niemal nieskoczonej energii - ktrej rdem jest sama czasoprzestrze
(pamitajmy, e w badaniach Richtera prowadzonych w berliskim instytucie ba
dawczym koncernu AEG pojawiaa si, zgodnie z opisem zawartym w odtajnionym
dokumencie, energia, ktra braa si najwyraniej z niczego, jak rwnie, w tym
samym kontekcie, pojawio si okrelenie pobudzanie struktury przestrzeni V.\).
Energia ta nazywana jest energi prni lub energi punktu zerowego. Warto
tu zaznaczy, e oryginalne brzmienie samego pojcia energia punktu zerowe
go to bynajmniej nie Zero-Point Energy, lecz Nullpunktenergie! Okrelenie
to wprowadzi bowiem do uytku Otto Stern, wsppracownik prof. Gerlacha, ten
od eksperymentu Sterna-Gerlacha, ktrego celem byo pokazanie, e wasnoci
fizyczne atomw rni si w zalenoci od wypadkowego spinu ich jder.
W cytowanym wczeniej opisie to powizanie izomerw wysokospinowych
z ow energi opiera si gwnie na pracach nie kogo innego, jak wspomnianego
wczeniej dr. Hala Puthoffa:M
Szczeglne znaczenie (...) ma tu przeom ow y artyku H. E. Puthoffa z Institute
of Advanced Studies w Austin, w Teksasie, zatytuowany Gravity as a Zero-PointFluctuation Force [Grawitacja jako fluktuacja energii punktu zerowego]. Artyku
Puthoffa rozwaa koncepcj pochodzc od A. D. Sacharowa i rozwija model oddzia
ywania pomidzy czstk punktow a energi punktu zerowego, ktry dobrze zgadza
si z oryginaln hipotez Sacharowa. Proponowa on, e grawitacja nie jest odrbn
si fundamentaln, lecz raczej efektem indukowanym, zwizanym z fluktuacjami
energii punktu zerowego prni [mona to okreli znacznie prociej: jest energi
samej czasoprzestrzeni - I.W.], na takiej samej zasadzie jak siy van der Waalsa i Ca
simira!'
Puthoff nie by wic pierwszym fizykiem, ale bynajmniej te nie ostatnim, ktry
wskazywa na taki moliwy zwizek. Pisa on wspomniany artyku w latach osiem
dziesitych, gdy jeszcze porusza si jakby po niepewnym gruncie, bo energia pr
ni bya jeszcze abstrakcj interesujc niemal wycznie teoretykw. Krtko po tym
okazao si jednak, e grawitacja, jak znamy z naszego codziennego dowiadcze
nia, to niemal nieistotny skadnik grawitacji w ogle, przy czym przytaczajca jej
wikszo dziaa zupenie inaczej - bo odpycha masy, zamiast je przyciga. Wedug
najnowszej wiedzy (dostpnej w momencie pisania tej ksiki na pocztku 2012
r.), energia prni jest ju rzeczywistoci obserwowan we Wszechwiecie, bo
w widoczny sposb odpychajc od siebie galaktyki. Jest ona znana jako ciemna
133

TA JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

energia. Nie jest wprawdzie nieskoczona, jednak znacznie przewysza nateniem

nie tylko znan grawitacj, ale w ogle wszystkie inne znane oddziaywania cznie.
Nawet gdyby zsumowa wszystkie skadniki energii Wszechwiata oraz przeliczy
na energi ca znan materi: gwiazdy, planety, gaz, py i tzw. ciemn materi
(materi niewidzialn optycznie - s to zapewne rozproszone w kosmosie czstki
elementarne), to widzialna materia stanowiaby zaledwie ok. 5% caoci, ciemna
materia ok. 20%, natomiast ciemna energia a 75%.43 Nie ma wprawdzie dowodu,
e owa ciemna energia to energia prni, czyli energia punktu zerowego, ale wszyst
ko wskazuje na to, e jej rdem w ogle nie jest materia, lecz sama czasoprzestrze,
wic jest to ju raczej tylko problem nazewnictwa - bowiem ciemna energia wy
stpuje jakby proporcjonalnie do rozkadu przestrzeni - jej rozkad jest podobny np.
w pobliu Ziemi, jak i w midzygalaktycznych pustkach. Std odpychanie przez ni
galaktyk, gdy dziel je olbrzymie przestrzenie, natomiast na Ziemi znacznie przy
miewa j ziemska grawitacja dodatnia i nie odczuwamy jej na co dzie.
W sytuacji takiej jej powszechnoci trudno zgodzi si z zaoeniem przyjmowa
nym dotychczas przez fizykw, e antygrawitacja jest czym prawie niemoliwym
do wygenerowania. Raczej naley sdzi, e jest jaki fundamentalny klucz - prostszy
ni si zwykle wydaje - ktry fizykom umyka (bo teoria Einsteina oczywicie nie tu
maczy rda tej energii, chocia sam Einstein dopuszcza jej istnienie). Moe tu wic
chodzi nie tylko o zwizek midzy atomami (i oglnie: pewnymi substancjami),
ktrych waciwoci znacznie zmieniaj si w wyniku bardzo szybkiego wirowania
w silnym polu magnetycznym, a grawitacj. Opisany projekt niemiecki zapewne
jest te kluczem otwierajcym rdo nieznanej wczeniej energii.
Wspomniaem wczeniej, e s i pewne nowe szczegy dotyczce natury trans
formacji fotonu w nonik grawitacji...
Chodzi tu o wyjanienie, jakie pojawio si przy prbie wytumaczenia zjawisk
odkrytych i opisanych przez ESA (Europejsk Agencj Kosmiczn), to znaczy
indukcji ujemnej grawitacji przez pola magnetyczne separowane przy uyciu nad
przewodnikw. W Nowej prawdzie o Wunderwaffe opisaem program badawczy
zrealizowany na zlecenie wydziau nowych napdw kosmicznych ESA, w trakcie
ktrego okazao si, e w wirujcym w silnym polu magnetycznym nadprze
wodniku zachodzi niezwykle silny efekt grawitacyjny - antygrawitacyjny. Sami
autorzy eksperymentw zrealizowanych w ramach tego programu opublikowali
w 2005 r. artyku w fachowym czasopimie fizycznym, w ktrym zaproponowali
wasne wyjanienie rda tej grawitacji. My ju wiemy, e chodzi tu o zoone
zwizki, ujawniajce si w warunkach cakowitej separacji pl magnetycznych.
Peny opis zachodzcego w tych warunkach przeoenia elektromagnetyzmu
na grawitacj bdzie niewtpliwie moliwy dopiero po stworzeniu kwantowej
teorii grawitacji. Autorzy artykuu nie poszli oczywicie tak daleko i nie usto
sunkowali si w zwizku z tym do kwestii separacji pl. Podobnie jak w artykule
zacytowanym na stronie 286 Nowej prawdy o Wunderwaffe, autorzy - Clovis de
Matos i M artin Tajmar - ograniczyli si do przedstawienia zaoenia, e rdem
134

JESZCZE O DZWONIE ..

efektu jest to, e w nadprzewodniku foton uzyskuje mas, tym samym przekszta
cajc si w grawiton:30
Nadprzewodnictwu towarzyszy zamanie symetrii cechowania. W kwantowej
teorii pola [tzn. w kwantowej teorii grawitacji, waciwie... nieistniejcej - I.W.]
to zamanie symetrii prowadzi do pojawienia si fotonw posiadajcych mas, dziki
tzw. mechanizmowi Higgsa. W tym przypadku rwnania Maxwella przeksztacaj
si w tzw. rwnania Proki [od nazwiska Proca, nie wiem jak si ono odmienia,
zwaszcza po polsku... - I.W], tzn. jest to elektromagnetyzm z uwzgldnieniem masy."
Prosz o wybaczenie z powodu takich pozornie hermetycznych szczeg
w. Znalazy si one tu tylko dlatego, e stanowi element dowodu, e niemiec
ki Dzwon reprezentowa na tyle przeomow koncepcj, e wpynie ona jeszcze
na nasz przyszo. Innymi sowy - jest to zapowied bardzo powanego przeomu.
Przy okazji: ciekawe jest tu samo przygldanie si jak powoli i z jakimi oporami
przebyski na ten temat docieraj do nauki akademickiej, bo przecie prace Matosa i Tajmara wci nie reprezentuj gwnego nurtu... Pozwol sobie powtrzy tu
jeszcze raz prawd chyba fundamentaln: mamy tu wyran i konkretn informacj
gdzie ley styk grawitacji i fizyki kwantowej. Mamy wgld w pewien mechanizm,
ktry jest kluczem do Fizyki Trzeciego Tysiclecia. Na razie zainteresowanie nim
pozostaje niewielkie, jednak wida chyba, e na obecnym etapie przeskok jest wy
cznie kwesti czasu.
Teraz nieco inny szczeg na ten sam temat, to znaczy dotyczcy eksperymen
talnego podejcia do generowania grawitacji w drodze indukcji - przeksztacenia
energii elektromagnetycznej. Szczeg jednak znacznie bliszy koncepcji Dzwonu,
bo obejmujcy ju wirowanie plazmy... rtciowej.
Na stronie 288 Nowej prawdy o Wunderwaffe przedstawiem podsumowanie
pewnego projektu badawczego realizowanego w ostatnich latach w Brazylii, jakie
otrzymaem od jednego z naukowcw zaangaowanych w te prace. Brazylijczycy opa
nowali metod wytwarzania stabilnych wirw plazmy typu piorunw kulistych, ktre
s w stanie utrzymywa si samodzielnie (bez zasilania) w powietrzu przez czas rz
du jednej minuty. Gdy przed kilkoma laty otrzymaem wspomniane podsumowanie,
byem zaskoczony jak wysoki poziom projekt ten reprezentowa. Ich rozumienie tych
zjawisk byo dla mnie zaskakujco szerokie, jednak z drugiej strony zdziwio mnie,
e o zwizku z Ogln Teori Wzgldnoci bya tam tylko jednozdaniowa wzmianka.
Autor podsumowania nie chcia przy tym rozwin tej kwestii - poruszonej w kore
spondencji midzy nami. Podejrzewaem, w wietle powiza midzy owymi zjawi
skami, ktre wyszy na jaw przy okazji wyjaniania natury Dzwonu, e jakie drugie
dno istnieje i zapewne badacze Brazylijscy dobrze zdawali sobie spraw, i grawi
tacyjny aspekt tych latajcych kul plazmowych jest najciekawszy. Nie byo to tylko
przeczucie, bo wiedziaem ju z innych rde, e zaskakujco wczenie - ponad 50
lat temu - byli ju wiadomi tych zwizkw. Polecam w tym wzgldzie cytaty zawarte
na stronie 248 mojej ksiki 2012 - pocztek nowej ery! Okazao si to przypuszcze
niem susznym, bo w roku 2009 opublikowane zostao przez jeden z uniwersytetw

J E S Z C Z E O D Z W O N IE ..

T A JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y
o)

K o fn n u r. c - u a d S t c jc r r * u m d t i R * u m x h U i u

fi bUzDKhtUllMtZt
I

Vertfic&ltr M agnetrfng
II
E o n 3 eip cfch e r
II! D f d p h M c a ip u k a
IV E n e n p u lc
V
D rei K c o d c w to rw i
V I A u t| n fts* u ]*
V II P m lt r f n j
V III B ariw n -Stroallcm -T I

l CJ*dc*
la YX h>i

1 I t W
J
u. Al

4Soi 1*0*SI*tii<JI
i V*ca
i

Sd!c{ttp^iur

Do legendy nazistowskich UFO" czy Flaunebu podchodz ze spor doz sceptycyzmu, jednak zwrciem
uwag, e w domniemanych rysunkach technicznych dotyczcych niemieckich obiektw pojawiaj si znajo
me elementy, ktre nie byy znane w momencie gdy legenda" zaistniaa (byo to w latach siedemdziesitych,
kiedy to na targach Hannover Messe bliej nieznana osoba rozdaa pierwsze i, jak si miao okaza, jedyne
wydanie Magazynu Brisant zawierajcego te rysunki). Na tym rysunku zaznaczono np. dzwon", majcy
znajdowa si w osi pojazdu, w jego grnej czci. Podkrelam: nie naley tego traktowa jako dowd, a je
dynie jako ciekawostk.

brazylijskich podsumowanie wanie tego grawitacyjnego aspektu bada nad plazm.

Szczerze mwic, jest to opis wspczesny, ktry jak dotychczas jest najbliszy zja
wisk przypuszczalnie zachodzcych wewntrz Dzwonu.
Jego autor zaczyna od opisu eksperymentu z uyciem dwch zmodyfikowanych
lamp rtciowych, umieszczonych jedna nad drug (!), po czym przechodzi do bar
dziej zaawansowanych urzdze. Niestety ta pozostaa cz to analizy teoretyczne
- nie jest to dowd, e rozwinicie Dzwonu zostao zbudowane. Pomimo tego
analiza ta wydaje si bardzo ciekawa, chociaby z racji samej objtoci - s to 44
strony i caa publikacja przypomina skrypt akademicki. Warto podkreli, e ta
druga cz opracowania zawiera wzmianki o zalenociach i czynnikach, kt
re w kontekcie Dzwonu wydaj si wrcz niezwykle cenne. Warto zauway,
e znalazy si tu wyrane analogie do wspomnianej wczeniej teorii Burkharda He
ima. Takie same wskazwki znalazy si w cytowanym wywiadzie ze wsppracow
nikiem Himmlera zamieszczonym w ksice Sternhoffa.
Wspomniany skrypt nosi niepozorny tytu Kontrolowanie grawitacji dziki
polu elektromagnetycznemu w gazie lub plazmie przy bardzo niskim cinieniu. Jego
charakter dosy dobrze oddaje fragment skrtu zamieszczonego na pocztku:-1
Wykazano, e przyspieszenie grawitacyjne nad komor wypenion gazem lub pl&'
zm pod niewielkim cinieniem moe zosta bardzo osabione dziki wykorzystaniu
pola elektromagnetycznego o bardzo maej czstotliwoci [to jest wanie okrelenie
136

pojawiajce si w pracach Heima - pole pulsujce - I.W .] w gazie lub plazmie.

Efekt ekranowania grawitacyjnego powizany jest z ostatnio dokonanym odkryciem
korelacji kwantowej pomidzy mas grawitacyjn, a mas bezwadnociow. (...) Ten
efekt ekranowania grawitacyjnego nie ma odzwierciedlenia w literaturze i nie moe
by wyjaniony w ramach Oglnej Teorii Wzgldnoci. Z technicznego punktu widze
nia jest szereg zastosowa tego odkrycia: zapewne zmieni ono paradygmaty dotyczce
generowania energii, transportu oraz telekomunikacji.
Niestety praca ta jest dosy trudna do cytowania, przynajmniej w tej ksice,
jako e zawiera mnstwo wzorw matematycznych, i to gwnie takich, od samego
patrzenia na ktre mona dosta zawau serca... Zacznijmy jednak od wspomnia
nego wczeniej eksperymentu z lampami rtciowymi - w ogle trzeba przyzna,
e rt w formie plazmy jest tu elementem niemal dominujcym. Policzyem: sowo
rt lub jej chemiczne oznaczenie Hg pojawia si w tej publikacji 48 razy!
Jeli chodzi o sam powyszy eksperyment, to jego opis skada si opisu samych
lamp rtciowych i warunkw (napicia prdu itp.), obszernego zestawu rwna wy
janiajcych co jest rdem efektu, a na kocu tej czci pracy znalazy si szczegy
na temat sposobu przeprowadzenia eksperymentu. Trzeba pamita, e jest to opis
cile naukowy, adresowany do fizykw i nawet niezalenie od odstraszajcej iloci
samych rwna, jest trudny do zacytowania. Przedstawiam jedynie prbk dajc
jakie oglne pojcie i pozbawion oczywicie najtrudniejszych elementw:31
Rwnanie 20 mona przetestowa bardzo atwo. Jest rzecz wiadom, e we
wntrz wczonej lampy fluorescencyjnej znajduje si plazma rtciowa pod niskim
cinieniem. (...) W zwizku z tym jeli do plazmy rtciowej przyoymy pole elektrycz
ne o bardzo niskiej czstotliwoci o podanych charakterystykach (...), to plazma ta
wykae silny spadek masy grawitacyjnej rtci.
Wykazano [i tu odniesienie do rda...], e wystpuje dodatkowy efekt ekranowa
nia grawitacyjnego, generowany przez substancj w tych warunkach.

Analogiczn zbieno, jak w przypadku poprzedniego rysunku, mamy w przypadku tego obiektu. Rysunek
jest dosy niewyrany, jednak dopiero niedawno zauwayem, e w jego grnej czci da si dostrzec ksztat
w zasadzie wiernie odpowiadajcy charakterystyce Dzwonu" przedstawionej w Nowej prawdzie o Wunderwaffe". Trudno jednak nie odnie wraenia, e jest to zaledwie jakby dodatek do napdu. Na razie nie ma
powodu, aby traktowa legend Haunebu" dosownie, ale moe jednak kiedy te ciekawe szczegy zostan
wyjanione...

TAJNIE P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

Warto w kadym razie zapamita: jest to pierwszy opis dokonany przez fizy
ka wspczesnego, w ktrym rdem grawitacji s pola magnetyczne powstajce
w zjonizowanej rtci. Oczywicie zainteresowao mnie samo poczenie w jeden
ukad dwch lamp rtciowych - jedna nad drug, jako analogia do wntrza Dzwo
nu z dwoma bliniaczymi komorami, w ktrych pary rtci byy jonizowane i przy
spieszane. Nie znalazem jednak w tekcie adnego wyjanienia skd wzi si aku
rat taki ukad. By moe wynikao to np. z ktrego z rwna...
Tak czy inaczej, analogiczny ukad pojawia si jeszcze dalej - w przypadku bar
dziej wyrafinowanych urzdze, ktre opisano jako propozycje. To znaczy z tekstu
nie wynikao jednoznacznie, e byo to co fizycznie istniejcego i przebadanego.
Krtko jedynie podsumuj najistotniejsze przedstawione w tej publikacji koncepcje.
Komory, ktre w Dzwonie wiroway i w ktrych zapewne zachodzio wyadowanie prdu wysokiego napicia, ktrego przepyw jonizowa i przyspiesza atomy
rtci, tu s stacjonarne. Nosz one nazw GCC - gravity control cells, czyli komo
ry sterowania grawitacj. Rt nie jest w nich jonizowana przez przepyw prdu
wysokiego napicia. Na niektrych rysunkach zaznaczono wprawdzie elektrody,
na niektrych cewki elektromagnesw (pole elektromagnetyczne musi powodowa
wirowanie plazmy), jednak zasadniczym rdem jonizacji rtci jest co innego.
S to rozmieszczone na powierzchni GCC, moliwie blisko powierzchni, rda
promieniowania jonizujcego, a dokadnie promieni alfa o bardzo maym zasigu.
W opisie pojawiaj si rda zawierajce izotop ameryku - Am 241. Materia ten
jest bardzo drogi - gram kosztuje okoo 1500 dolarw, jednak ju w odlegoci rz
du jednego metra emitowane przez miniaturowe rda promienie s w zasadzie
nieszkodliwe dla czowieka. W ten sposb nie da si plazmy przyspiesza, jednak
mona pary rtci zjonizowa bez koniecznoci poboru energii z zewntrz.
Druga istotna cecha, ktra odrnia koncepcj brazylijsk od Dzwonu, to brak
znaczcego wysiku woonego w to, aby wiry plazmy miay cechy solitonw,
to znaczy aby same izoloway si magnetycznie od otoczenia. Brak wysiku
to moe niezbyt zrczne okrelenie - chodzi o to, e separacja pl magnetycznych
pozostaje w tej koncepcji kluczem do uzyskania efektu antygrawitacyjnego, tyle
e jest ona osigana inaczej. Mianowicie poprzez otoczenie komory z rtci (GCC)
warstw nadprzewodnika wysokotemperaturowego (ktrym moe by np. izomer
spinowy). W sumie mamy koncepcj waciwie identyczn jak w przypadku Dzwo
nu, tyle e z technologicznego punktu widzenia zrealizowan zupenie inaczej. Co
warto podkreli: ten sam efekt uzyskiwany jest o wiele prociej i taniej. Trzeba tu
zauway, e Dzwon, poprzez konieczno dostarczania do niego prdu o wyso
kim napiciu i nateniu, narzuca wysokie wymagania dotyczce rda energii
i musia mie stosunkowo cik konstrukcj, podczas gdy w koncepcji brazylij
skiej rdo energii jest elementem drugoplanowym (wcale nie musi by np. ci
kie - analogi jest tu bardzo niewielka energia potrzebna do wytworzenia duego
nawet pioruna kulistego, wcale nie trzeba kabli wacych np. sto kilo...). Poza tym
w Dzwonie konieczno generowania wirw typu solitonw powodowaa, e jony

J E S Z C Z E O D Z W O N IE ...

musiay porusza si z bardzo duymi prdkociami w bardzo silnym wyadowaniu

elektrycznym - zapewne to wanie ich zderzenia z obudow i z elektrodami byy
gwnym rdem szkodliwego promieniowania. W sumie zbudowanie sprawne
go systemu napdowego stawao si olbrzymim wyzwaniem. Koncepcja brazylij
ska niewtpliwie omija te przeszkody dosy skutecznie. Tym samym mona j
chyba okreli jako rozwinicie koncepcji z czasu wojny, nawet jeli zbieno jest
w istocie przypadkowa. Nawiasem mwic, na stronie 12 opisanej tu pracy pojawio
si nawet rwnanie - nie oparte na teorii Einsteina - pozwalajce obliczy efekt
grawitacyjny generowany w taki sposb, to znaczy w wirze plazmy separowanym
magnetycznie od otoczenia! Nie wiem oczywicie czy rwnanie to jest suszne i czy
dokadnie pozwala obliczy efekt wypadkowy, nie jestem w stanie tego sprawdzi...
Oczywicie wzgldna prostota opisanych rozwiza moe wyda si nieco po
dejrzana (ominicie koniecznoci rozpdzania jonw rtci do prdkoci rzdu 10%
prdkoci wiata), jednak elementy wspomniane powyej to jednak nie wszyst
ko. Jest jeszcze co, o czym nigdy nie wspominano w odniesieniu do Dzwonu.
Jest to po pierwsze moliwo stosowania nie dwch komr umieszczonych jedna
nad drug, ale trzech lub nawet wicej. I jeszcze jeden nowy szczeg, dotyczcy
ju obiektu latajcego jako caoci. Chodzi mianowicie o to, e sam odpowiednik
Dzwonu (ukad dwch lub trzech komr ze zjonizowan rtci) potraktowany
zosta tylko jako centralny skadnik wikszej caoci - w przypadku Dzwonu
wszyscy podejrzewali wprawdzie, e by on tylko czci czego wikszego, jednak
na pewno nie wchodzio w gr to, co zaproponowano w Brazylii, bo w czasie wojny
byo to po prostu niewykonalne. Chodzi mianowicie o otoczenie caego obiektu
warstw nadprzewodnika. Szczerze mwic, zawsze podejrzewaem, e trzeba by
to zrobi w taki sposb - ju w roku 2003 w angielskim wydaniu Prawdy o Wunderwaffe zawarem par uwag na ten temat. Zapewne trzeba by tak zrobi cho
ciaby w celu skutecznego zniwelowania bezwadnoci wewntrz oraz aby uchroni
przed tarciem poszycia i jego grzaniem podczas lotu w atmosferze z du prdko
ci. Zapewne wkrtce stanie si to moliwe bez koniecznoci stosowania ceramiki
chodzonej ciekym azotem (a przy okazji: moe cieke gazy wspomniane w przy
padku Dzwonu jednak wykorzystywano w podobnym celu???). Mona bdzie
uzyska nadprzewodniki dziaajce w znacznie wyszych ni dotychczas tempera
turach z zastosowaniem wkien fullerenowych. Fullereny to jakby inna odmiana
krystaliczna wgla, w ktrej due struktury, kule lub rurki, zbudowane s z warstw
o gruboci jednego atomu. Bardzo ciekawe wasnoci obserwuje si w przypadku
rurek, w ktrych uwiziono jony rnych metali. Wiksza struktura zbudowana
z czego takiego pozwala jakby ujawni w widocznej goym okiem skali magicz
ne niemal zjawiska kwantowe. Na razie bardzo trudno jest wytwarza takie rurki
w znaczcych ilociach, dzieje si to tylko na skal laboratoryjn, jednak ju wida
efekty bardzo obiecujce - w tym nadprzewodnictwo w wysokich temperaturach.
Wynika to m.in. z tego, e rurka ma przekrj zbliony do przekroju uwizionego
w niej jonu, bardzo may. W zwizku z tym jest w niej prnia, poza specjalnie
139

T A JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

umieszczonymi jonami, ktre poruszaj si w niej bez adnego oporu, gdy zacho
wuj si jakby byy umieszczone w rurowej puapce magnetycznej.
Tematem tym jako pierwsi zainteresowali si Rosjanie, ktrzy w latach osiemdzie
sitych znaleli pozornie zwglone szcztki jakiego obiektu w rejonie Dalnogorska,
na Dalekim Wschodzie. By moe byy one czciowo istotnie zwglone, aczkolwiek
okazao si, e po prostu gwnym skadnikiem badanej substancji by wgiel. Podzie
lono je na porcje i rozesano do czoowych placwek badawczych w celu przebadania
Program otoczono przy tym tajemnic, m.in. aby placwki nie uzgadniay midzy
sob wynikw. Ju po wykonaniu zdj mikroskopem elektronowym okazao si,
e jest to wanie kompozyt fullerenowy (tzn. mikroskopijne rurki wglowe spajane
grafitem, przykad inynierii na poziomie atomowym). Po poddaniu prbek wymyl
nym torturom okazao si, e np. przyoenie odpowiedniego prdu powodowao
ich unoszenie si, przy czym w pewnej temperaturze prbka znikaa (jake podobne
zjawiska, jak w przypadku badanych znacznie pniej izomerw...). W kadym razie
wskazwki o charakterze grawitacyjnym byy dosy klarowne. Oczywicie nie jestem
w stanie zweryfikowa tych stwierdze, jednak w oparciu o analogie z czasw o dwie
dekady pniejszych mona przypuszcza, e po pierwsze materia taki istotnie wy
woaby rewolucj techniczn, take w lotnictwie, a po drugie: wspomniane efekty
doskonale pasuj do najnowszych analiz. Innymi sowy: okazuje si, e najlepszym
rozwizaniem byoby zrobienie wanie czego takiego, co raczej nie byo znane pro
fesorom (tzn. autorom ewentualnej rosyjskiej dezinformacji) wier wieku temu. Jak
wiadomo, profesorowie wci podchodz do teorii Einsteina jako do jedynego ka
nonu i s jeszcze dzi dosy dalecy od traktowania grawitacji przez pryzmat zjawisk
kwantowych. Zalety opisanego materiau wynikaj rwnie z tego, e czy on ogrom
n wytrzymao mechaniczn z wytrzymaoci ciepln, a przy tym wszystkim jest
lekki. Uwaga na marginesie: pomijajc efekty kwantowe, najblisz analogi stanowi
tu tzw. kompozyt wgiel - wgiel, skadajcy si z wkien wgowych spajanych nor
malnym grafitem. Ma on parametry wytrzymaociowe tak samo dobre jak kompozyt
z wkien wglowych spajanych ywic epoksydow, a przy tym znosi rwnie wysokie
temperatury jak czysty grafit...
To wszystko to pozornie oderwane, ale jednak cile wice si ze sob skad
niki nadchodzcego przeomu - wielkiego przeomu. Powane sygnay, ale bynaj
mniej nie jedyne. W ksice 2012 - pocztek nowej ery opisaem jeszcze jedn
ciekaw spraw, ktr tutaj jedynie zasygnalizuj.
Mamy mianowicie w naszym kraju wybitnego wynalazc, ktry ju kilkanacie
lat temu stworzy urzdzenie skutecznie i namacalnie amice konwencjonalne
rozumienie grawitacji. Mowa o p. Lucjanie giewce z Kowar na Dolnym lsku.
Zbudowa on mianowicie co, co jest w stanie zlikwidowa bezwadno ciaa po
ruszajcego si - zapewne zamieniajc energi bezwadnoci na jak inn energi,
cho wci nie wiadomo na jak... W najprostszej wersji jest to rodzaj zderzaka
samochodowego, skadajcego si z wirnika lub wirnikw, ktre s przyspieszane
w momencie uderzenia w przeszkod. Urzdzenie byo badane przez naukowcw
140

J E S Z C Z E O D Z W O N IE ...

i wiadomo np e ginie ok. 90% bezwadnoci towarzyszcej uderzeniu w prze

szkod. Inn jego wersj jest hamulec, ktry zatrzymuje jadcy samochd, rwnie
poprzez przyspieszanie wirnika lub wirnikw. Z punktu widzenia pasaera odczu
cie jest niesamowite - po prostu nie czuje on dziaania si zewntrznych. Przez lata
wynalazki te pozostaway ciekawostk, kompletnie nie docenian przez fizykw,
ktrzy co najwyej mogli zdoby si na gupkowate umiechy politowania. W kocu
bariera zostaa jednak przeamana, bo w padzierniku 2011 r. zrzeszajca 82 kra
je Midzynarodowa Federacja Organizacji Wynalazczych uhonorowaa dokonania
p. giewki jako autora najwaniejszego wynalazku pierwszej dekady X XI wieku.
W uzasadnieniu podano, e da on najwiksze korzyci z punktu widzenia rozwoju
ludzkoci'. To nie jedyna nagroda, jak p. giewka ostatnio otrzyma, ale ta prze
amaa ostatecznie przysowiowe lody i - jak napisaem w ksice 2012 - pocztek
nowej ery - sprawia, e dalszego postpu na tym polu nic ju nie bdzie w stanie
zatrzyma. Nieco wczeniej Lucjan giewka zosta uhonorowany Zotymi Meda
lami na nie mniej prestiowych targach wynalazczoci w Genewie i Brukseli...
Z punktu widzenia nauki akademickiej jest to sytuacja paradoksalna - a z uwa
gi na prostot obserwowanego efektu owocujca kompromitacj, jak rzadko si spo
tyka. Mechanicznie proste bd co bd urzdzenie, ktre we w miar dobrze wy
posaonym warsztacie mona zrobi w jeden dzie, wywraca rozumienie grawitacji
do gry nogami. Jest bowiem w fizyce co takiego jak zasada Macha, ktra mwi,
e bezwadno zaley od oddziaywania grawitacyjnego danej masy z otoczeniem.
To, czy zasada ta jest suszna, to ju inna sprawa (w ogle, to nikt jeszcze nie wyjani
w prosty sposb skd si bierze grawitacja!). Jest to bowiem w istocie raczej zaoenie,
jednak wane jest, e dla naukowcw zwizek taki istnieje i tym samym moliwo
zniesienia bezwadnoci jest dla nich rewolucj w sensie grawitacyjnym.
Dziesi lat temu byem zdumiony, e sprawa Dzwonu wci si rozwija. Teraz
ju m nie to nie dziwi, bo zdaem sobie spraw, e ta pozornie tylko historyczna
sprawa jest w gruncie rzeczy wrotami do przyszoci. W zwizku z tym w kocu
doszedem do przekonania, e sprawa ta nigdy nie przestanie by rozwojowa. Ju
teraz wida, e im wicej czasu mija, tym ciekawszy wydaje si ten trop.
Na koniec wspomniana wczeniej kwestia prac Burkharda Heima. Jak pisaem
ju w Prawdzie o Wunderwaffe w roku 2001, ten fizyk niemiecki stworzy bardzo
ciekaw teori fizyczn, w ktrej grawitacja jest indukowana przez pola magnetycz
ne. Nie ma tu zagadnienia separacji pl (przynajmniej nie zostao ono opisane i na
zwane), jednak oglnie s pewne analogie do opisu Dzwonu:
Pola magnetyczne s wirujce.
Przewidziane jest generowanie antygrawitacji.

Opisano wpyw energii grawitacyjnej na rne struktury, w tym wywoy

wanie ich rozpadu.
To wanie ten ostatni aspekt teorii Heima pocztkowo przyku moj uwag...
Trzeba tu zauway, e teoria Heima ma rne aspekty. Aspektu grawitacyjnego
jak dotychczas nikt dogbnie nie zweryfikowa dowiadczalnie, jednak zawieraa
141

TA JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

ona rwnie dokadne obliczenia masy czstek elementarnych w czasie, gdy nie byy
one jeszcze tak dokadnie znane. Stopniowo rosnce zainteresowanie naukowcw t
teori wynikao wanie z tego, e dugo po spisaniu teorii okazao si, e obliczenia
mas czstek okazay si by niewiarygodnie dokadne. Z czasem zainteresowano
si wic i grawitacyjnym aspektem tej teorii. Ostatnio dostaem bardzo ciekawy
referat Heima wygoszony w 1976 roku podczas konferencji niemieckiego koncernu
lotniczo - kosmicznego Messerschmitt-Blkow-Blohm (MBB, pniej wczony
do konsorcjum EADS, waciciela m.in. Airbusa). Pocztkowo zamierzaem prze
tumaczy i zamieci tu jego fragmenty, chocia gdy wniknem w jego tre, do
szybko si zorientowaem, e jest to jednak typowy opis naukowy, dla zwykych
ludzi raczej niezrozumiay. Znalazem jednak inne opisy na temat grawitacyjnego
aspektu teorii Heima, w tym wypowiedzi naukowcw... Wczeniej jednak - jako
rodzaj wstpu - pozwol sobie powtrzy krtki opis, jaki wczeniej znalaz si
w suplemencie do drugiego tomu Prawdy o Wunderwaffe. Po pierwsze dlatego,
e by on czci tylko drugiego wydania tej ksiki, z 2009 r ale rwnie dlatego,
e jest on wci ciekawy i pozwala przyjrze si jak wyglda renesans teorii Heima,
polegajcy na zainteresowaniu si ni NASA i przyznaniu napdowi grawitacyjnemu
jego pomysu bardzo prestiowej nagrody.
Oczywicie postanowiem wrci do dokona tego naukowca take z tego
wzgldu, e analogie do jego prac zauwayem w analizie brazylijskiej, a ponad
to do inspiracji jego piew szym opisem grawitacji przyzna si rozmwca Gilberta
Sternhoffa, ktry mia by jednym z najbliszych wsppracownikw Himmlera.
W roku 2009 napisaem:
Za oznak nadchodz
cych zmian trzeba uzna to,
e teori Heima zamierzaj
si powanie zaj najbardziej
renomowane laboratoria. Tak
czy inaczej nieuchronnie do
prowadzi to w kocu do za
uwaenia pewnych zwizkw.
Znaczce wydarzenie na tym
polu zostao opisane w stricte
naukowym czasopimie New
Scientist (nie myli z Scientific American, ktre jest popu
larnonaukowe), w roku 2006.
Propozycja
eksperymentu,
przedstawiona
w
oparciu
o teori Heima, uznana zostaa Rysunek z opracowania brazylijskiego, opisanego w tekcie
za rprzeomow przez wiodcy
"* rtciowym,
etKsperymemu
z
^ /
grawitacji dziki dwomTlampom
umieszczonym
jeand
amerykaski instytut rzdowy, nad drug.

J E S Z C Z E O D Z W O N IE .

Rysunek z opracowania brazylijskiego ukazujcy zasad budowy statku latajcego, ktrego napd oparto
o zasad separacji pl magnetycznych.

Artyku wydaje mi si bardzo ciekaw, kolejn ju oznak nadchodzcych zmian

i tym razem pozwol sobie na nieco dusze cytaty. Nosi on dosy odwany tytu:
Przeskok w nadprzestrze, pogrubienia pochodz ode mnie.33
Co roku Amerykaski Instytut Aeronautyki i Astronautyki (AIAA) przyznaje
nagrody za najlepsze publikacje prezentowane na swych corocznych konferencjach.
W ostatnim roku zwycizc w kategorii przysze techniki lotu kosmicznego i fizyka
jdrowa ogoszono prac nawoujc do sprawdzenia w drodze eksperymentu, zu
penie nowego typu silnika. Jak napisano w pracy, ten hipernapd ma przyspiesza
statek kosmiczny przez inny wymiar z olbrzymi prdkoci. Mgby on wystartowa
z Ziemi w porze lunchu i dotrze na Ksiyc jeszcze w porze obiadowej. Jest tylko je
den haczyk: koncepcja opiera si na niezbyt jasnym i w duej mierze nieuznawanym
rodzaju fizyki. Czy moe on by powany?
AIAA z pewnoci nie jest jednak tym i okolicznociami zmieszany. Co wicej:
koncepcj hipernapdu zainteresowaa si ju amerykaska armia, a osoba od
powiedzialna za napd statkw kosmicznych w podlegajcym amerykaskiemu
Departamentowi Energii Narodowym Laboratorium Sandia stwierdzia, e byaby
zainteresowana przetestowaniem tej koncepcji. (...) Jeli eksperyment ten otrzyma
zgod na realizacj, a urzdzenie bdzie dziaa, ujawni on nowe zwizki pomidzy
fundamentalnymi siami natury, ktre zmieni przyszo lotw kosmicznych. Zapo
mnijmy o szeciu miesicach lub wicej spdzonych w ciasnej przestrzeni rakiety pod
czas lotu na Marsa, podr powrotna z uyciem hipernapdu nie zajmie wicej ni 5
godzin. Wszystkie nasze troski o to, czy astronautom nie zanikn minie lub czy ich
143

TA JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

J E S Z C Z E O D Z W O N IE ...

DNA nie ulegnie nieodwracalnym

uszkodzeniom przez promienio
wanie kosmiczne, znikn w cigu
jednej nocy. Co wicej: urzdzenie
to po raz pierwszy sprawi, e podr
do gwiazd znajdzie si w zasigu
rki. Ale czy hipernapd naprawd
oderwie si od ziemi? (...)
Odpowied na to pytanie za
warta jest w pracach mao znanego
fizyka niemieckiego. Burkhard Heim
rozpocz badania nad napdem
nadprzestrzennym w latach pi
dziesitych jako uboczny efekt prb
zaatania najwikszego podziau
w fizyce: przepaci pomidzy me
chanik kwantow a Ogln Teo
ri Wzgldnoci Einsteina. Teoria

..................
1, .4-.10VU-. \
W

Oi\br f V

t^ * 3 x ia W f j

:
/

G bsin bcr i l

i *

,j

Asi**f /
xr

W Sm m
i\v 9 u iic i\ l

u u ia c u w a m a

u i o ^ y u j^ iM C U u . i i c u o i a w i a

OH Q6 -

wan owa OptSUje omen t .eczy

bardzo maych - atomw, elektro
nw i czstek elementarnych - pod
czas gdy Teoria Wzgldnoci dotyczy grawitacji. Te dwie okazay si wielkim sukcesem
na swych odrbnych polach [uwaga I.W.: nie do koca w przypadku Teorii Wzgld
noci, trudno pogodzi z ni, e dominujcym oddziaywaniem we Wszechwiecie
jest antygrawitacja (zwana ciemn energi - ok. 75% rwnowanika energetycz
nego caego Wszechwiata), a poza tym mimo kilkudziesiciu lat prb nie udao si
odkry przewidywanych przez Teori fal grawitacyjnych]. Dochodzi jednak do ich
starcia gdy chcemy opisa podstawow struktur przestrzeni. (...)
Na pocztku lat pidziesitych Heim zacz pisa na nowo rwnania Oglnej Teorii
Wzgldnoci - w ramach kwantowych. Pozosta on przy koncepcji Einsteina, e sia gra
witacji pojawia si jako pochodna wymiarw przestrzeni i czasu, jednak zasugerowa,
e wszystkiefundamentalne oddziaywania, wcznie z elektromagnetyzmem, mog by
wynikiem istnienia innych wymiarw. [Uwaga I.W.: prawne wszystkie wstpne propo
zycje kwantowych teorii grawitacji, formuowane wspczenie, zakadaj istnienie
wikszej ni cztery liczby wymiarw]. Pierwotnie mia on cztery dodatkowe wymiary,
jednak odrzuci dwa z nich stwierdzajc, e nie daway adnych si, i poprzesta na na
oeniu dwuwymiarowej podprzestrzeni na czterowymiarow czasoprzestrze Ein
steina. W szeciowymiarowym wiecie Heima siy grawitacji i elektromagnetyzmu s
ze sob sprzone. Nawet w naszym znajomym wiecie czterowymiarowym moemy
dostrzec zwizek pomidzy nimi, obserwujc zachowanie czstek elementarnych, np
elektronu. Elektron ma zarwno mas, jak i adunek. Gdy elektron spada pod wpywem
grawitacji, jego poruszajcy si adunek elektryczny generuje pole magnetyczne. (...)
nerator grawitacji, ktry zdradza analogie do niemieckiego
Dzwonu".

Heim twierdzi, e moliwa jest przemiana energii elektromagnetycznej w grawi

tacyjn i odwrotnie i spekuluje, e wirujce pole elektromagnetyczne moe osabi
dziaanie grawitacji na statek kosmiczny w stopniu wystarczajcym, aby mg on wy
startowa. Po publicznym zaprezentowaniu swej koncepcji w roku 1957, natychmiast
skupi na sobie zainteresowanie. Wernher von Braun, inynier niemiecki, ktry w tym
czasie kierowa programem budowy rakiet Saturn, majcych dostarczy ludzi na Ksi
yc, zapyta Heima o jego prace oraz o to, czy wydatki poniesione na budow rakiet
Saturn byy tego warte. Z kolei w licie z roku 1964 niemiecki teoretyk grawitacji, Pa
scual Jordan, ktry pracowa ze synnym fizykiem Maxem Bornem oraz z Wernerem
Heisenbergiem i by czonkiem komitetu noblowskiego, napisa Heimowi, e jego plan
jest tak wany e jego zakoczone powodzeniem przetestowanie w drodze ekspery
mentu z pewnoci uczyni go kandydatem do Nagrody Nobla.
Jednak cae to zainteresowanie doprowadzio jedynie do tego, e Heim usun si
ze sfery publicznej. Czciowo byo to wynikiem cikiego kalectwa wywoanego wy
padkiem w laboratorium w czasie, gdy nie mia jeszcze dwudziestu lat [ciki wypa
dek - wybuch w laboratorium w 1944 r., straci m.in. prawie cae rce, such i 90%
wzroku, cudem go odratowano!]. Heim mia te opory przed ujawnianiem swej teorii
bez jej uprzedniej, eksperymentalnej weryfikacji. Nigdy nie nauczy si angielskiego,
bo nie chcia aby wyniki jego pracy wydostay si za granic. W efekcie bardzo niewie
lu ludzi wiedziao w ogle o tej pracy i nikt si nie zjawi z funduszami koniecznymi
do przeprowadzenia bada. W roku 1958 firm a lotnicza Blkow zaoferowaa pew
n sum pienidzy, jednak byo to za mao, aby zrealizowa proponowany ekspery
ment. W czasie gdy Heim liczy na dodatkowe fundusze, dyrektor owej firmy, Ludwig
Blkow, zachci go do dalszego rozwijania teorii. Heim skorzysta z tej rady i jedn
z konsekwencji byo sformuowanie twierdzenia, ktre doprowadzio do serii rwna
pozwalajcych obliczy masy czstek elementarnych - co, czego nie mona byo osi
gn w oparciu o konwencjonalne teorie. Stworzy zarys tej pracy w roku 1977 i opu
blikowa go w czasopimie wydawanym przez Instytut Maxa Plancka: Zeitschriftfiir
Naturforschung, bya to jedyna jego praca, jak poddano naukowej ocenie. W zawiy
sposb, do rozumienia ktrego przyznaje si niewielu naukowcw, rwnania te okre
lay masy czstek, wyprowadzajc je z ich parametrw fizycznych, takich ja k adunek
elektryczny i moment obrotowy.
Twierdzenie sprawdzio si jednak doskonale. Standardowy model fizyczny, ktry
jest oglnie akceptowan teori czstek elementarnych, nie jest w stanie przewidzie
ich mas. Nawet akceptowane, teoretyczne metody obliczania mas, okrelane mianem
topologicznej chromodynamiki kwantowej, daj bdy na poziomie od 1 do 10% w po
rwnaniu z wartociami mierzonymi eksperymentalnie. Gdy jednak w roku 1982 ba
dacze obsugujcy Niemiecki Synchrotron Elektronowy (German Electron Synchrotron - DESY) w Hamburgu wprowadzili rwnania Heima do komputera, przewidzia
on masy czstek elementarnych z dokadnoci nie przekraczajc bdu ekspery
mentalnego [uwaga I.W. - Dokona tego w oparciu o kwantow teori magnetyzmu
i grawitacji!]. Jeli w ogle mona mwi, e co nie spenio oczekiwa naukowcw,
145

J E S Z C Z E O D Z W O N IE ...

to jedynie dokadno, z jak znamy podstawowe stae fizyczne. Gdy jednak dwa lata
po mierci Heima, w roku 2001, jego dugoletni wsppracownik Illobrand von Ludwiger obliczy masy czstek stosujc dokadniejsz ni wczeniej warto staej grawi
tacyjnej, obliczone wartoci mas okazay si jeszcze dokadniejsze - ja k stwierdzi.
Po opublikowaniu tych rwna Heim nie wraca ju do koncepcji hipernapdu.
W odpowiedzi na proby o dalsze informacje na temat teorii, ktra doprowadzia
do obliczenia mas czstek, cay swj czas powica na jej dopracowywanie, co zo
stao opublikowane w trzech ksikach w jzyku niemieckim. Dopiero w roku 1980,
gdy pierwsza z tych ksiek zwrcia uwag emerytowanego austriackiego urzdnika
patentowego, Waltera Drschera, koncepcja tego napdu ponownie odya. Drscher
przyjrza si jej i sformuowa jej rozwinicie, przywracajc dodatkowe wymiary, kt
re Heim wczeniej odrzuci. Doprowadzio to do stworzenia opisu matematycznego
przestrzeni Heima-Drschera, dotyczcego Wszechwiata omiowymiarowego.
Na tej podstawie, jak twierdzi Drscher, mona wyprowadzi definicje czterech si
znanych w fizyce: grawitacji, si elektromagnetycznych, jak rwnie sabych i silnych
oddziaywa jdrowych. Przewiduje ona jednak co jeszcze: jeli obraz stworzony
przez Heima ma mie sens - dodaje Drscher - jestemy zmuszeni do postulowania
istnienia dwch dodatkowych si fundamentalnych. S one - jak twierdzi - zwi
zane ze znanym nam oddziaywaniem grawitacyjnym. Jedna to odpychajca antygrawitacja, przypominajca tzw. ciemn energi, ktra przyspiesza ekspansj naszego
Wszechwiata.
Druga z tych si moe by wykorzystana do przyspieszania statku kosmicznego
bez adn ego paliwa rakietowego. Jest ona wynikiem interakcji pomidzy pitym i sz
stym wymiarem, ktre wprowadzi Heim, i dodatkowymi wymiarami wprowadzo
nymi przez Drschera. Daje ona pary grawitofotonw - czstek prowadzcych
do przemiany energii elektromagnetycznej w grawitacyjn i odwrotnie [I.W. - co jest
spjne z ostatni interpretacj zjawisk obserwowanych w wirujcych nadprzewod
nikach], Drscher stworzy zesp wraz z Jochenem Hauserem, fizykiem i profesorem
nauk komputerowych z Uniwersytetu Nauk Stosowanych w Salzgitter w Niemczech,
w celu przekucia ram teoretycznych w konkretn propozycj eksperymentu. Publi
kacja, ktr stworzyli, zatytuowana Wytyczne dotyczce napdu kosmicznego opar
tego na teorii kwantowej Heima (Guidelines for a space propulsion device based on
Heims quantum theory) jest wanie t, ktra zdobya pierwsz nagrod w konkursie
rozpisanym przez A1AA. Postulaty dotyczce redukowania grawitacji czy antygrawitacji wywoanej przez pola magnetyczne byy ju badane przez NASA (New
Scientist z 12 1 2002 r., str. 24). (...)
[Sprawdzenie tej koncepcji] bdzie wymagao zastosowania wielkiego wirujcego
piercienia, ktry ma by umieszczony nad cewk nadprzewodzc w celu wytworze
nia silnego pola magnetycznego. Jeli prd pyncy przez cewk bdzie wystarczajco
silny i natenie pola magnetycznego bdzie wystarczajco due, pole elektromagne
tyczne bdzie w stanie osabi oddziaywanie grawitacji na piercie w stopniu wy
starczajcym aby swobodnie unosi si on w powietrzu - twierdzi Drscher. Wedug
146

Drschera i Hausera cakowite zniwelowanie przycigania ziemskiego w przypadku

statku kosmicznego o masie 150 ton bdzie wymagao pola o nateniu ok. 25 Te
sli. Jest to wprawdzie p miliona razy wicej ni wynosi natenie ziemskiego pola
magnetycznego, jednak magnesy impulsowe s w stanie na krtko wytworzy pole
0 nateniu nawet 80 Tesli. A Drscher i Hauser id dalej. Jeli piercie bdzie osiga
wiksz prdko wirowania a pole magnetyczne bdzie jeszcze silniejsze, grawitofotony bd oddziaywa z konwencjonaln grawitacj i bd wytwarza odpychajc
si grawitacyjn - ja k sugeruj. Wirujcy piercie i silne pole magnetyczne bd
mogy wytworzy antygrawitacj. (...)
Czy jest to wic zabawny nonsens, czy rewolucja, ktra dokonuje si na naszych
oczach? Wikszofizykw nigdy nie syszaa o teorii Heima; wikszo tych, z ktrymi
skontaktowa si New Scientist, nie dostrzegaa sensu w opisie Drschera i Hausera,
dotyczcym teorii majcej zastosowanie do opisu proponowanego eksperymentu. Po
danie za teori Heima jest cik prac nawet bez rozszerzenia Drschera - mwi
Markus Pssel, fizyk teoretyczny w zajmujcym si grawitacj Instytucie Maxa Planc
ka w Poczdamie [uwaga I.W.: Instutut Maxa Plancka zastpi dawny Instytut Cesarza
Wilhelma (Kaiser Wilhelm Institut), jako odpowiednik akademii nauk]. Wiele lat
temu, gdy studiowajeszcze na uniwersytecie w Hamburgu, postanowi bliej przyjrze
si teorii Heima. Jak mwi, jest ona wedug niego w znacznym zakresie niespjna
1 trudna do powizania z fizyk wspczesn. To co jest potrzebne, to wprowadzenie
do niej krok po kroku, poczynajc od wspczesnych koncepcji fizycznych - dodaje.
Oglny consensus jest taki, e teoria Drschera i Hausera jest w najlepszym razie nie
kompletna, a tok rozumowania jest niewtpliwie bardzo trudny do przeledzenia. Nie
przesza rwnie adnej normalnej form y oceny - fakt, ktry zaskoczy recenzentw
AlAA, gdy podejmowali sw decyzj. Wydawaa si by rozwinita i gotowa do publi
kacji - j a k Mikellides powiedzia redakcji New Scientist.
Obecnie za gwny powd powanego potraktowania tej propozycji naley uzna
niewiarygodnie trafne obliczenie mas czstek atomowych na podstawie teorii Heima.
By moe - tylko by moe - teoria ta rzeczywicie moe co wnie do fizyki wsp
czesnej. Na tyle, na ile j rozumiem, teoria Heima jest byskotliwa - uzupenia Hans
Theodor Auerbach, fizyk teoretyczny w szwajcarskim Federalnym Instytucie Techniki
w Zurychu, ktry pracowa z Heimem - uwaam, e fizyka pjdzie w przyszoci
w tym kierunku. Moe upyn sporo czasu, zanim uda si ustali czy ma on racj.
W obecnej wersji eksperyment Drschera i Hausera wymaga uycia cewki magne
tycznej o rednicy kilku metrw, zdolnej do wytrzymania olbrzymiego natenia pr
du. Wikszo inynierw uwaa, ejest to niewykonalne przy zastosowaniu obecnej
techniki i obecnych materiaw, jednak Roger Lenard, specjalista od napdu statkw
kosmicznych w Sandia National Laboratories w Nowym Meksyku uwaa, e jest
to do zrobienia. Sandia dysponuje generatorem rentgenowskim, znanym jako Z ma
chin, ktry prawdopodobnie byby w stanie wytworzy pole o odpowiednim nat
eniu i gradiencie. (...)
Przy okazji krtkie sprostowanie: Z Machin to akcelerator...
147

JESZCZE tytJZWNIl

TA JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

Teoria Heima wykazuje pewne podobiestwa do teorii Jordana-Thiryego (patrz:

Nowa prawda... str. 283). W niej rwnie rdem grawitacji moga by wirujca
masa wraz z wirujcym polem magnetycznym, co wicej - zakada ona zastosowa
nie dwch rde pola magnetycznego wirujcych przeciwbienie. Warto pami
ta, e fundamenty i jednej i drugiej powstay w Niemczech jeszcze w czasie wojny.
Mona wrcz stwierdzi, e obie s uboczn korzyci wyniesion z epoki, w ktrej
nastawienie do teorii Einsteina byo krytyczne.
Z obecnej perspektywy teoria Heima jest istotna rwnie w tym sensie, e jest
to kolejny kierunek, z ktrego do nauki akademickiej dochodz sygnay wskazujce
na wag tych zwizkw, jake rnych od tego, co ewentualnie moe sugerowa
teoria Einsteina. Dokonujcy si na naszych oczach przeom ma bowiem w tym
przypadku form szeregu nakadajcych si na siebie, pozornie przypadkowo roz
grywajcych si procesw, ktre jednak dadz potny, czny efekt - wpywajcy
na rozwj caej naszej cywilizacji.
Heim zacz spisywa sw teori grawitacji w zasadzie w pierwszych latach po
wojnie i z dostpnych rde wynika, e w oglnych zarysach istniaa ona w poowie
lat pidziesitych. W roku 1959 pojawia si teza, e wirujce pole magnetyczne
moe zmniejszy oddziaywanie grawitacyjne na tyle, e pozwoli na zbudowanie stat
ku kosmicznego. Oglnie by to okres, w ktrym zainteresowanie nowymi koncep
cjami na tym polu byo due - wczeniej, w drugim tomie Prawdy o Wunderwaffe,
wspominaem o popularnoci kierowanej przez prof. Pascuala Jordana Gravity Re
search Foundation, ktra dziaaa w USA, skutecznie wsppracujc z ameryka
skimi koncernami lotniczymi, i rwnie wskazywaa tak sam w zasadzie drog
(a warto pamita, e profesor Jordan pracowa w czasie wojny w Peenemnde).
We wspomnianym roku 1959 wspomniane powyej zaoenia sformuowane
przez Heima wywoay zainteresowanie Wernhera von Brauna, ktry konstru
owa wtedy pierwsze amerykaskie zaogowe rakiety kosmiczne. Po tym zainte
resowanie Heimem znacznie osabo - na ok. 20 lat. Dopiero referat dla niemiec
kiego giganta MBB w roku 1976, a na dobre dopiero w latach osiemdziesitych po
publikacjach Drschera, zacza narasta jakby druga fala, ktra zaowocowaa opi
sanym w New Scientist, nagrodzonym projektem napdu Heima, ktrego opis
ukoczono w 2005 r. Warto zauway, e autorzy tego projektu oparli si na kon
cepcji grawitofotonw, czyli na bardzo podobnym pomyle przemiany fotonw
w noniki grawitacji, jaki pojawi si po ostatnich badaniach nadprzewodnikw.
W roku 1965 Heim, ju jako dyrektor Instytutu Fizyki w Getyndze, obwieci
odkrycie (w teorii...) pola szczeglnego rodzaju, ktrego waciwoci miay rnic
si zarwno od znanego pola elektromagnetycznego, jak i grawitacyjnego. To wa
nie owo pole miao uchroni zaog i konstrukcj statku latajcego przed wpyweni
przyspiesze, jakkolwiek byyby one silne i potne. Pole to nazwa on mezopolem
(Mezofeld). Miao ono oddziaywa wycznie na masy poruszajce si i pozosta
wao wedug niego w podobnej relacji do znanego pola grawitacyjnego, jak pole
elektryczne do magnetycznego. Niektrzy naukowcy zainteresowali si po latach
U8

koncepcj Heima wanie z tego powodu - ze wzgldu na podobiestwo do po

dziau na grawitacj normaln i tzw. ciemn energi, obserwowan w kosmosie,
czyli odpychanie mas przez jakie bliej nieznane pole generowane przez sam
przestrze. Przypadek ten przekonujco bowiem wskazuje, e istniej dwa rne
rodzaje grawitacji, majce rne rda. Czy zaoenia Heima byy trafne, to mimo
wszystko wci trudno stwierdzi. Wci nie przeprowadzono eksperymentw, kt
re by je zweryfikoway.
Podsumowujc koncepcj Heima trudno jednak nie zauway rzeczy podsta
wowej: wprawdzie pozwolia ona bardzo dokadnie przewidzie masy czstek ele
mentarnych, jednak na polu grawitacji nie wida jednak sukcesu - chocia pierwsza
fala zainteresowania przypada na lata szedziesite, kiedy to Heimem interesowa
y si amerykaskie koncerny lotnicze. Nagroda dla pomysu napdu Heima kil
ka lat temu spowodowaa przeznaczenie znaczcych rodkw na jego weryfikacj,
jednak cay czas nie ma adnych doniesie o zaobserwowaniu istotnych efektw
grawitacyjnych. W tym wietle konkurencyjne podejcie, oparte na separacji pl
magnetycznych (pojciu, ktre w opisie Heima si nie pojawia) wydaje si jednak
o wiele bardziej obiecujce. Sprawdzenie wpywu tej separacji, do czego w najprost
szym wariancie mona wykorzysta nadprzewodnik, dao efekt potny i w zwizku
z tym s podstawy do oczekiwania, e przy wzrocie natenia pola magnetycz
nego oraz prdkoci wirowania (o kilka rzdw wielkoci), istotnie uda si unie
jaki obiekt. Nie wydaje si to ju perspektyw odleg. By moe teoria Heima wy
maga jeszcze doskonalenia i kiedy da ona jednak jakie namacalne efekty, jednak
na obecnym etapie wydaje si, e moe znowu zosta zapomniana - przymiona
przez teori opisujc zjawiska zachodzce w magnetycznych wirach izolowanych,
jaka niewtpliwie pojawi si w najbliszych latach.

J .

-V.

UZUPENIEN IE ROZDZIAU O D ZW O N IE Z OSTATNIEJ CHWILI

Na pocztku sierpnia 2012 r. Joseph P. Farrell (wspominany ju wczeniej) prze
sa mi link do pewnej nowozelandzkiej strony internetowej na temat Dzwonu
- historia ktrego zatacza, jak wida, dosy szerokie koo... Jak ustaliem, strona ta
jest autorstwa niejakiego Simona Gunsona. Nie pierwsza i nie ostatnia, monaby
powiedzie, a jednak postanowiem przetumaczy i zamieci tu fragment tekstu
z tej strony. Nie ma tam, niestety, adnych nowych, nieznanych wczeniej rde,
wic nie ma te odnonikw do rde zawartych tam tez. Mogoby si wic wyda
wa, e nie warto si w ogle nad tym zatrzymywa...
Pomimo tego mam, moe troch intuicyjne wraenie, e warto. By moe
zwizki i fakty zaznaczone przez Gunsona nie wytrzymayby weryfikacji, niemniej
wydaj si one zastanawiajce. Postaram si z czasem sprawdzi przynajmniej te
149

J E S Z C Z E O D Z W O N IE ...

Rysunek niezbyt dobrej jakoci, jednak oryginalny i unikalny. Jest to przekrj silnika turbinowego GT-102
przewidzianego dla rodziny wozw bojowych E-50 i zapewne E-75. Gwoli cisoci: jest to tylko gwna cz
silnika, bez tzw. turbiny roboczej - niewidoczna na rysunku cz turbiny znajdowaa si poniej, bya obr
cona o 90 i bya poczona z reszt silnika jedynie kanaem powietrznym, ktrego cz skierowan wanie
w d wida tu na lewo od oznaczenia GT-102". Swoj drog, byto to bardzo ciekawe rozwizanie, ktre by
moe zastpioby sprzgo hydrokinetyczne. Obie czci silnika byy niejako sprzgnite ze sob tylko... po
wietrzem. Zatem sprzgo pneumo-kinetyczne??? O ile wiem, po wojnie nigdy nie prbowano czego takiego.

najistotniejsze. Na razie Czytelnikom pozostawiam ich ocen... Oglnie: autor sta

wia tez, e Dzwon mial suy wzbogacaniu izotopw do budowy bomby, wy
ranie ignorujc informacje, ktre mogyby temu przeczy. Poniej zamieciem
fragmenty z owej strony (https://sites.google.com/site/nazibelluncovered):
Ujmujc to najprociej, nazistowski Dzwon" by w istocie akceleratorem cikich
czstek [raczej jonw - I.W.], wykorzystywanym jako sztuczne rdo neutronw
w celu wytwarzania protaktynu 233 z toru 232 [???]. Protaktyn po 27 dniach w natu
ralny sposb rozpadaby si, dajc gotowy do budowy bomby uran 233.
Uran 233 uzyskiwany ze zuytego paliwa jdrowego z reaktorw jest czsto zanie
czyszczony uranem 232, gdy tor 230 bombardowany jest przez drugi neutron, jednak
w akceleratorze nie ma czasu na zaistnienie tego procesu, w zwizku z czym zanie
czyszczenie uranem 232jest zaledwie rzdu jednej milionowej i tym samym materia
jest rwnie bezpieczny w obchodzeniu si z nim, jak pluton z bomby atomowej.
Wedug notatek ujawnionych z archiww KBG, Heisenberg by rzecznikiem pozy
skiwania protaktynu w celu budowy bomby na konferencji w Harneck Haus, w lipcu
1942 roku. Pniej, podczas powojennego internowania w Farm Hall w Cambridgeshire, Heisenberg zidentyfikowa ponadto zbieranie protaktynu jako jedn z trzech
metod uzyskiwania materiau rozszczepialnego do budowy bomby jdrowej. Pozo
stae dwie metody to oczywicie wzbogacanie uranu 235 oraz przetwarzanie plutonu
ze zuytego paliwa z reaktorw jdrowych. Nasze ksiki historyczne wyczerpujco
traktuj te dwie ostatnie metody w odniesieniu do nazistowskich Niemiec, ale pomija
j projekt [?] dotyczcy protaktynu. Dlaczego?
Prezes AEG z czasu wojny, Hermann Bucher, ujawni informatorowi OSS, Erwi
nowi Respondekowi, e jego firm a finansowaa rozwj akceleratora cikich czstek
150

[czstek czy jonw? - I.W.] w Bisingen, ktry mia zwizek z programem budowy
bomby. Proces ten wykorzystywa fluorescencyjne waciwoci rtci w celu wywoy
wania zderze elektronw i fotonw, co z kolei uwalniao neutrony termiczne [ciepl
ne]. Urzdzenie byo osonite wklsym zwierciadem berylowym w celu odbijania
neutronw z powrotem ku masie tlenku toru, umieszczonej w rdzeniu. Maszyna ta
generowaa plazm rentgenowsk, ktra krya, niczym po orbicie, wok osi. Wok
tej osi wirowane byy w przeciwnych kierunkach dwa bbny, sprzone fazowo [?].
Respondek ujawni OSS take, e Heisenberg blisko wsppracowa ze szwajcar
skim inynierem, dr Walterem [Waltherem?] Dallenbachem w tajnej placwce znanej
jako Forschungsstelle D w Bisingen - byy to prace badawczo-rozwojowe dotyczce
Dzwonu. Raport OSS z listopada 1944 r. powouje si na informacje od inyniera
nazwiskiem Nagelstein, ktry donis o laboratorium Otto Hahna w Tailfingen (miej
scowo pooona blisko Bisingen), w ktrym miano uzyskiwa uran z toru, do budo
wy bomby.
Dalej jest ju wprost o Dzwonie, ktry wedug Gunsona by urzdzeniem napromieniowujcym tor w celu produkcji protaktynu:
Wideroe nazwa to urzdzenie Wirbel-Rohr, czyli rur wirow [? - I.W.]. Wnioski
patentowe na rne wariacje na ten temat zostay zoone z jednej strony przez prof.
Maxa Steenbecka, z drugiej za przez jego szwajcarskiego rywala, dr Dallenbacha. Po
wojnie Steenbeck wsppracowa z Rosjanami w celu odtworzenia Dzwonu. Rosja
nie nazwali go tokamakiem [tokamak jest akceleratorem deuteru - I.W.]. Koncepcja
Dzwonu wykorzystywaa jeszcze starszy patent. W marcu 1934 roku wgierski na
ukowiec Leo Szilard zoy wniosek o patent, ktry zosta zatytuowany Ulepszenia
dotyczce transmutacji pierwiastkw
To ostatnie nie byo akurat niczym szczeglnym, oglnie chodzio o wykorzystanie
rda neutronw do wytwarzania pewnych pierwiastkw z innych. Dlaczego akurat
autorowiskojarzyositozDzwonem,tegosipewnieniedowiemy... Dalej jestwywd
sugerujcy, e substancja Xerum czy Serum w rdzeniu Dzwonu bya... parafin
(zdeuteremczciowozastpujcym wodr),ktry chybamoemysobiedarowa,gdy

...... 'I'

Ciekawostka, ktra tym razem stanowi uzupenienie rozdziau Nowej prawdy o Wunderwaffe' powiconego
broni pancernej. Rysunek przedstawia ciki, alternatywny w stosunku do Bffela" projekt bojowego wozu
piechoty. Otrzyma on nazw Bison" i chocia bazowa na zmodyfikowanym kadubie (bo wz gsienicowy
formalnie nie ma podwozia...) czogu E-75, to jednak by okrelany jako Schtzenpanzerwagen E-90 . Mia
by uzbrojony w dziako automatyczne kalibru 55 mm i trzy karabiny maszynowe MG-42 w miniaturowych
wieyczkach - sterowane zdalnie, z wntrza przedziau bojowego.

151

TA JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

z opisw jasno wynikao, e faktycznie bya to substancja metaliczna, bardzo cika.

Nie miaa te, jak przyjmuje autor, koloru rowego...
Niemiecki Dzwon" umieszczony by pocztkowo w piwnicy berliskiego szpitala
Charite, std w projekcie pojawi si kryptonim Charite Anlage". Od listopada 1943
roku Dzwon" znajdowa si w podziemnym laboratorium pod lotniskiem Gandau
[? - I.W.] na zachodnich obrzeach Wrocawia. Substancj Xerum-525 dostarcza
no z laboratorium w Gdasku, obecnie znanym jako Gdynia [!?]. Po wykorzystaniu
i przetworzeniu substancja ta podlegaa dalszej obrbce w laboratorium pooonym
na zachd od Wrocawia, w miejscowoci Neuberg.
Dzwon" zosta nastpnie, w listopadzie 1944 roku, przeniesiony z Gandau na za
mek Frstenstein [Ksi], a pniej, w grudniu tego roku, do kopalni Wenceslaus. Po
wojnie profesor Manfred von Ardenne zaprowadzi dwch naukowcw radzieckich: N.
Flierowa vel Froowa oraz Igora Kurczatowa do kopalni Wenceslaus, opisujc instalo
wanie tam urzdzenia, ktre nazwa cyklotronem."
Dalej jest podsumowanie podstawowego opisu Dzwonu, oczywicie z pewny
mi znieksztaceniami, ale te par szczegw zaskakujcych. Autor wymieni r
da pisane dotyczce Dzwonu. Prawie wszystkie s ju znane, ale na tej licie poja
wia si te dokument argentyskiego Ministerstwa Gospodarki, odtajniony w 1993 r.,
mwicy o transporcie Dzwonu" wyadowanego z wielosilnikowego samolotu w maju
1945 r. Opowieci o tym dokumencie kr, pytaem nawet o to brytyjskiego ba
dacza Geoffreya Brooksa mieszkajcego w Buenos Aires, ktry prbowa do niego
dotrze, ale jako mu si nie udao...
Dalej, wrd masy innych szczegw ju znanych, znajduj si dalsze cieka
wostki. Gdy np. wymienione zostaje miasto Torgau (ktrego dokadna rola nie
jest mi znana, ani nie jest te cakowicie pewny jego zwizek z t spraw), Gunson
pisze zakad amunicyjny w Torgau, zatrudniajcy winiw". Z kolei przy okazji
rnych kwestii technologicznych poda on, e bbny, w ktrych wirowana bya pla
zma rtciowa, zostay dostarczone przez zakad firmy BMAG - Berlin Anhaltische
Maschinenbau AG w Dessau. Oczywicie bez podania sprawdzalnych rde, trze
ba na to wszystko patrze z pewn ostronoci. Wspomniane szczegy by moe
powstay na zasadzie przysowiowego guchego telefonu (historia yje ju jakby
wasnym yciem, krc po wiecie), by moe jednak wcale nie...

JESZCZE JEDEN DODATEK Z OSTATNIEJ CHWILI

Odwiedzajc w drugiej poowie wrzenia 2012 r. warszawsk Ksigarni - Gale
ri Nieznany wiat otrzymaem w prezencie num er 10/2012 Nieznanego wiata.
Po paru dniach num er ten przejrzaem i znalazem w nim bardzo ciekawy artyku
p. Szymona Kazimierskiego zatytuowany Zapomniana technika staroytnoci.
152

J E S Z C Z E O D Z W O N IE ...

Autor prezentuje liczne (!) opisy staroytnych urzdze wieccych, czy dziwnych
zimnych lamp, umieszczanych na og w grobowcach. Nasuno mi to skojarze
nia z opisanymi we wczeniejszej czci tego rozdziau izomerami spinowymi. Jak
wspomniaem, odkryto, e materiay te mog emitowa rne rodzaje prom ienio
wania, ale niektre z nich mog rwnie samoistnie wieci - wiatem widzialnym.
Trudno dociec czy wynika to z uwalniania energii zwizanej izomerw (spin nu
kleonw) i koczy si wraz z jej wyczerpaniem, czy wynika moe z ich transwymiarowego charakteru - jak stwierdzi kiedy zaprzyjaniony naukowiec, Mariusz
Paszkowski z jednego z krakowskich instytutw PAN: grawitacja jest jedynym od
dziaywaniem, ktre ma dostp do wyszych wymiarw. Zapewne chodzi tu o inn
odson tego samego fenomenu, ktry pustej przestrzeni kae emitowa odpycha
jc grawitacj, znan astronomom pod nazw ciemnej energii. Oczywicie nie
zmienia to faktu, e izomery doskonale peni rol separatora pl i z tego powodu
mogy one by wanym skadnikiem niemieckiego napdu, a rola Dzwonu moga
polega m.in. na ich wytwarzaniu, oraz na generowaniu przy tym odpowiednich pl
magnetycznych (co oczywicie pozostaje wci hipotez). Mniejsza o to, we wspo
mnianym artykule znalaz si w kadym razie opis, ktry zawiera dosy ciekawe
analogie:
Urodzony w roku 250 naszej ery grecki filozof Jamblich przytacza opis wyprawy
naukowej do podziemi w okolicy Gizy - miejscowoci pooonej niedaleko Kairu. Cho
dzio o ekspedycj nieznanych odkrywcw z roku 100 przed nasz er. Autor opisuje,
e gdy on i jego towarzysze weszli do podziemi, automatycznie zapalay si, jedna po
drugiej, dugie wskie rury, owietlajc im drog. Gdy do takiej rury kto si zblia,
ona rozjaniaa si. Niektre nie wieciy. Po rozbiciu jednej z nich, ze rodka rury
wypyna dziwna ciecz w postaci srebrzystych koralikw, ktre szybko pomykay po
pododze i gubiy si w jej szczelinach. Niewtpliwie bya to po prostu rt.
Owietlanie grobowcw lampami (opisanymi we wczeniejszej czci artykuu]
stanowio de facto pomys egipski, ale szybko przyj si on wrd Grekw i Rzymian.
Poniewa za nie wszyscy mogli sobie na nie pozwoli, zastpowali takie owietlenie
symboliczn lampk oliwn umieszczan obok zmarego.
No tak... Latamy w kosmos, lecz nie potrafimy skonstruowa lampy dziaajcej
przez pitnacie stuleci. A przecie ci, jakoby mao kumaci technicznie staroytni maj
strowie, lampy takie budowali. W dodatku wydaje si, e bez wikszych trudnoci.
Wtedy nie byo to najwyraniej niczym nadzwyczajnym, cho przedsiwzicie zapew
ne nie naleao do tanich."
Czyby wic poza energi Vril i staroytnymi opisami napdu rtciowego z
Kanduru, studiowanego w Mittersill, mielibymy do czynienia z jeszcze jednym
powrotem do przyszoci? By moe jedynie przypadkiem jest take, e opisane
powyej zjawisko koresponduje z kryptonimem Laternentrger ?

153

B IB L IO G R A F IA

TA JN E P R O J E K T Y T R Z E C IE J R Z E S Z Y

BIBLIOGRAFIA
1.

Archiwum Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Teczka Siorka sygna

tura 1904/77.

2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.

J. Lamparska Tajemnice ukrytych skarbw. Wyd. ASIA Press, 1995 r.

M. M. Schiltges Die Umsiedlung im Luxemburg 1942-1945.
A. Sukmanowska, S. Stolarczyk Taczc na wulkanie. Wyd. Dingo, 1991 r.
L. cibor-Rylski Tajemnice Dolnego lska (cz. 2). Tygodnik Kulturalny, nr. 23/1989.
K. Jaboski Las peen tajemnic cz.3. Konkrety nr. 34/1991.
S. Siorek Prochowickie sensacje. Sowo Polskie, 20 VIII 1992 r.
K. Jaboski Po nieznanej stronie. Konkrety nr. 32 i 35 z 1992 r.
S. Rydel (pseudonim S. Siorka) Tajne operacje na Dolnym lsku. Panda nr. 19/1992.
S. Siorek Tajemnice zawalonych sztolni (2). Kurier Zachodni, 19 V II I 1991r.
Pismo S. Siorka do redaktora naczelnego tygodnika Konkrety z dnia 30 VIII1991 r
zawarte w teczce opisanej w punkcie 1.

12.

S. Siorek Tajemnice zawalonych sztolni

(1). Kurier Zachodni, 12 VIII

1991r.

13. S. Siorek Tajemnice zawalonych sztolni (3). Kurier Zachodni, 26 V II I 1991r.

14. Pismo S. Siorka doczone do dokumentacji opisanej w punkcie 1, zatytuowane Pohitlerowski, podziemny, militarny kompleks zbrojeniowy w Lubiu (Schlesische Werk
sttten dr Frstenau und Co. GmbH - Leubus). 15 XII 1990 r.
15. S. Siorek Notatka z dziaa penetracyjnych w Lubiu dnia 18 V 1991 r.. Cz doku
mentacji opisanej w punkcie 1.
16. L. cibor-Rylski Tajemnice Dolnego lska (cz. 1). Tygodnik Kulturalny, nr. 22/1989.
17. H. Pringle Plan rasy panw - instytut naukowy Himmlera a Holokaust Wyd. Zysk i S-ka, 2009 r.
18. NARA/RG-260. Zacznik do dokumentu amerykaskiego sztabu zajmujcego si ewi
dencj zrabowanych dzie sztuki. 22 VI 1945 r.
19. Restitution of confiscated art works - wish or reality?. Raport z konferencji n a temat
niemieckiego rabunku dzie sztuki (gwnie w Czechach), jaka odbya si w dniach 2426 padziernika 2007 r. w Libercu.
20. NARA/RG-260 Box 456. Zesp przetumaczonych dokumentw Ahnenerbe, w tym
gwnie dotyczcych roli tej organizacji w rabunku dzie sztuki. Red. H. LehmannHaupt: Cultural looting of the Ahnenerbe 1 III 1948 r.
1 54

21. Adolf Hitler - rozmowy przy stole 1941-1944. Wyd. Charyzma, 1996 r.
22. G. Sternhoff Operation Tamacuari. Wyd. Unitall Verlag, 2011 r.
23. H.-R. Bachmann, H. Rechenberg Walther Gerlach: eine Auswahl aus seinen Schriften
and Briefen. Wyd. Springer (Berlin), 1989 r.
24. H.W. W iehert Decknamenverzeichnis deutscher unterirdischer Bauten des zweiten
Weltkrieges. Wyd. Johann Schulte (rok nie jest podany w dostpnym autorowi wyda
niu).
25. www.wisegeek.com/what-is-ballotechnics.htm
26. http://wwtv.godlikeproductions.com/foruml/message294551/pgl
27. J. Marrs The rise of the Fourth Reich. Wyd. Harper Collins, 2008 r.
28. J. P. Farrell The SS brotherhood of the Bell. Wyd. AUP, 2006 r.
29. Obszerny opis izomerw spinowych dostpny pod hasem ORME (w 2009 r.) na por
talu popularnonaukowym wtvw.halexandria.org.
30. C. J. de Matos, M. Tajmar Gravitomagnetic London m om ent and the graviton mass
inside a superconductor. Physica C vol. 432 (2005 r., str. 167).
31. F. de Aquino Gravity control by means of electromagnetic field through gas or plasma at
ultra-low pressure. Uniwersytet brazylijskiego stanu Maranhao, 2009 r.
32. B. Heim Basic thoughts on a unified field theory of matter and gravity. Referat Burkharda Heima wygoszony w centrali koncernu MBB w O ttobrunn, 25 XI 1976 r. Spi
sany z tamy magnetofonowej, przetumaczony na angielski i poprawiony w roku 2009.
Wyd. Olaf Posdzech 2009.
33. H. Lietz Take a leap into hyperspace. New Scientist, 5 1 2006 r.
34. O. Skorzeny Meine Kommando - Unternehmen. Wyd. Universitas, 1993 r.
35. Skorzenys Wunderraketen liegen in Toplitzsee. Wywiad redakcji Spiegla z Wilhel
mem Httlem z 27 XI 1963 r.
36. Pismo radcy stanu dr. in. H. Plendla do Reichsfhrera SS z 7 1 1944 r. na tem at rozpo
czcia bada z zakresu tzw. wysokich czstotliwoci w Ksiu. Akta Osobistego Sztabu
Reichhsfiihrera SS - Mikrofilmy Aleksandryjskie, T-175 (AAN).
37. Teleks z Osobistego Sztabu Reichhsfhrera SS do SS-Obergruppenfiihrera Ernsta Sach
sa z dn. 2 1 X 1944 r. Akta Osobistego Sztabu Reichhsfhrera SS - Mikrofilmy Aleksan
dryjskie, T-175 (AAN).
W. Muller Ground radar systems of the Luftwaffe. Wyd. Schiffer Publishing, 1998 r.
W. Niehaus Die Radarschlacht 1939 - 1949. Wyd. Motorbuch Verlag, 1977 r.
F. Trenkle Die deutschen Funkmessverfahren bis 1945. Wyd. Hthig Verlag, 1986 r.
Teleks ze stanowiska dowodzenia H immlera do SS-Obergruppenfiihrera Ernsta Grawitza z 28 X I 1944 r. na temat dowiadcze z uyciem broni chemicznej. Akta Osobiste
go Sztabu Reichhsfiihrera SS - Mikrofilmy Aleksandryjskie, T-175 (AAN).
42. Raport SS-Obergruppenfiihrera Ernsta Sachsa na temat radiolokacji i elektroniki nie
mieckiej z dn. 16 X 1944 r. AAN, akta Osobistego Sztabu Reichsfhrera SS (T-175).
43. W. liwa Sondowanie Wszechwiata. Wiedza i ycie, nr. 1/2011.

38.
39.
40.
41.

155