Wyklad I Cwiczenia

Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdasku
Wydzia Turystyki i Rekreacji
Podstawy rachunkowoci i finansw

Materiay dydaktyczne
Opracowanie:
Tomasz Taraszkiewicz
doktor nauk ekonomicznych
Katedra Zarzdzania Turystyk i Rekreacj
Zakad Ekonomii i Marketingu
taraszkie@awf.gda.pl
Program
1. Wprowadzenie do rachunkowoci
Zastosowanie rachunkowoci zarzdczej i finansowej
Przegld definicji
Funkcje
Role
Uytkownicy
2. Wybrane zagadnienia podstaw rachunkowoci
Podstawowe zasady rachunkowoci
Podstawowe rwnanie rachunkowoci
Metody rachunkowe
3. Wybrane zagadnienia podstaw ksigowoci
Podstawowe zasady ksigowania
Rodzaje operacji gospodarczych
Klasyfikacja kont
Zasadno czenia i podzielnoci
2
Opracowano w oparciu o materia rdowy
Program
4. Bilans
Konstrukcja bilansu
Badanie struktury majtku i kapitau
Wskanik struktury majtku
Kapita obrotowy i aktywa netto
5. Rachunek wynikw
Zysk i strata jako saldo
Budowa rachunku
Wynik ze sprzeday
Wynik na dziaalnoci operacyjnej
Wynik na dziaalnoci gospodarczej
Wynik brutto i netto
Stopa zysku
6. Przepywy finansowe
Konstrukcja rachunku
Przepywy rodkw pieninych z dziaalnoci operacyjnej
Przepywy rodkw pieninych z dziaalnoci inwestycyjnej
Przepywy rodkw pieninych z dziaalnoci finansowej
Stan na pocztek i na koniec roku obrotowego
3
Definicja rachunkowoci
Rachunkowo to uniwersalny, elastyczny system informacyjno - kontrolny, ktry

odzwierciedla przebieg i rezultaty dziaalnoci gospodarczej jednostek organizacyjnych.
W powyszej definicji istotn rol ogrywaj okrelenia systemu: "uniwersalny"
i "elastyczny"; wymagaj one objanienia.
System UNIWERSALNY - to znaczy moliwy do zastosowania w rozmaitych
warunkach. Ten sam system rachunkowy moemy stosowa w odniesieniu do rnych
przedmiotw i podmiotw, rnego zakresu i rodzaju dziaalnoci; wykorzystujc przy
tym rne formy i techniki obliczeniowe).
System ELASTYCZNY - to znaczy moliwy do stosowania w kadej jednostce.
4
Funkcje i role rachunkowoci

W literaturze przedmiotu spotykamy
(informacyjna, kontrolna i analityczna).
okrelenie
trzech
funkcji
rachunkowoci
INFORMACYJNA FUNKCJA RACHUNKOWOCI. Rachunkowo dostarcza nam

informacje, potrzebne do podejmowania decyzji w procesie zarzdzania jednostk
(zaspokajajc tym samym potrzeby wewntrzne) oraz informacje dla organw
zewntrznych (gwnie poprzez sprawozdania finansowe).
KONTROLNA FUNKCJA RACHUNKOWOCI. Rachunkowo pomaga w ochronie
i zabezpieczeniu mienia, penic funkcj kontroln. Sprawny system umoliwia
wychwycenie naduy, pozwala na racjonalne wykorzystanie posiadanych zasobw.
ANALITYCZNA FUNKCJA RACHUNKOWOCI. Rachunkowo interpretacj danych liczbowych - stanowi ocen dziaalnoci danej jednostki.
poprzez
Rachunkowo spenia te PODWJN ROL: z jednej strony dostarcza informacje

o dziaalnoci danej jednostki w przeszoci (pozwalajc tym samym na dokonanie
oceny, rozliczenie czy zoenie informacji finansowych podmiotom na zewntrz),
z drugiej natomiast rachunkowo dostarcza informacje, niezbdne do podejmowania
decyzji odnonie przyszoci.
5
Uytkownicy rachunkowoci
UYTKOWNICY INFORMACJI FINANSOWYCH
UYTKOWNICY informacji finansowych to:
- waciciele (udziaowcy, akcjonariusze),
- wierzyciele,
- zwizki zawodowe,
- pracownicy,
- zarzd firmy (posiada najwiksze uprawnienia do informacji),
- klienci firmy (dostawcy, odbiorcy),
- wadze lokalne,
- instytucje centralne (urzdy skarbowe, ZUS, GUS itd.).
6

ZASADA MEMORIAOWA Ujcie w ksigach ogu operacji, wpywajcych na wynik
finansowy roku obrotowego; niezalenie od terminu ich zapaty czy stopnia
uregulowania rozrachunkw; przeciwiestwem zasady memoriaowej, stosowanej w
polskiej rachunkowoci, jest zasada kasowa.
ZASADA WSPMIERNOCI Mwi o powizaniu przychodw i kosztw z okresem,
ktrego dotycz (tzn. powizanie przychodw z kosztami ich uzyskania w danym
okresie itd.).
ZASADA KONTYNUACJI DZIAALNOCI Jest to domniemanie, e jednostka bdzie
kontynuowa dziaalno w nie zmniejszonym istotnie zakresie w przyszoci.
ZASADA REALIZACJI Zakada uznanie powstania zyskw dopiero w momencie
sprzeday (lub czynnoci z ni zwizanej).
ZASADA OSTRONEJ WYCENY Przewiduje biec wycen majtku i kapitau, ktra
nie znieksztaca wyniku finansowego. Z zasady tej wynika nakaz aktualizacji (to znaczy
obnienia cen faktycznie zapaconych lub poniesionych kosztw do ich wartoci
"moliwej do uzyskania").
ZASADA ISTOTNOCI Nakazuje takie zorganizowanie ewidencji, aby zapewniaa
wyodrbnienie operacji, ktre wa przy ocenie sytuacji firmy, wyniku finansowego i
rentownoci. Oznacza to, e jeli warto operacji jest nieznaczna, wwczas moemy
7
stosowa ujcie uproszczone.

ZASADA CIGOCI (PORWNYWALNOCI) Polega na staym stosowaniu z okresu
na okres raz przyjtych zasad i rozwiza, w celu zapewnienia porwnywalnoci
danych.
ZASADA INDYWIDUALNEJ WYCENY Dokonuje si oddzielnej wyceny kadego
poszczeglnego skadnika aktyww, pasyww, przychodw i kosztw, zyskw i strat.
Inaczej rzecz ujmujc, zgodnie z t zasad nie mona kompensowa ze sob wartoci
rnych co do rodzaju.
ZASADA WYMIERNOCI PIENINEJ Przedmiotem rachunkowoci s te operacje,
ktre mona wyrazi w jednostce pieninej.
ZASADA KOSZTU HISTORYCZNEGO Zgodnie z zasad kosztu historycznego, aktywa
s ujmowane w ksigach rachunkowych wedug ich wartoci pocztkowej (nabycia).
ZASADA ROZDZIELNOCI PRZEDSIBIORSTWA OD WACICIELI Zasada
rozdzielnoci mwi, e przedsibiorstwo oraz jego waciciele s odrbnie traktowani w
ksigach rachunkowych jednostki.
ZASADA OBIEKTYWIZMU Sprawozdania finansowe musz by oparte na
obiektywnych, moliwych do sprawdzenia dowodach ksigowych.
8
Podstawowe rwnanie rachunkowoci

AKTYWA
Aktywa to inaczej majtek firmy, ktry oglnie mona podzieli na majtek trway
(skadniki o okresie uytkowania duszym ni rok: budynki, maszyny, rodki transportu,
wartoci niematerialne i prawne, posiadane papiery wartociowe dugoterminowe itp.)
oraz majtek obrotowy (zapasy, nalenoci, posiadane krtkoterminowe papiery
wartociowe lub przeznaczone do obrotu, gotwka).
PASYWA
Pasywa stanowi rdo finansowania majtku firmy, rozrniamy tu kapita wasny
(np. kapita podstawowy, rezerwowy, zysk) oraz kapita obcy (krtkoterminowy i
dugoterminowy).
PODSTAWOWE RWNANIE RACHUNKOWOCI

Zgodnie z metod bilansow rachunkowo zakada istnienie rwnoci pomidzy
majtkiem i rdami jego finansowania:
majtek = kapita
lub
aktywa = pasywa.
9
Podstawowe metody rachunkowe

METODA PODMIOTOWA
Metoda podmiotowa zakada, e wszystkie obserwacje (i zapisy ksigowe) s
prowadzone z punktu widzenia danej jednostki (podmiotu). Przykadowo, transakcja
kupna-sprzeday towarw z odroczonym terminem patnoci bdzie - zgodnie z zasad
podmiotowoci - ujta w ksigach firmy sprzedajcej jako "sprzeda towarw na kredyt",
w ksigach kupujcego natomiast jako "zakup towarw na kredyt".
METODA BILANSOWA
Metoda bilansowa to rozumowanie, ktre zakada poszukiwanie i ustalanie rwnowagi
pomidzy ilociowymi cechami obserwowanych przedmiotw i zjawisk; oznacza przy
tym ujmowanie zasobw gospodarczych z dwch punktw widzenia: rzeczowego i
finansowego. W praktyce sprowadza si do stawiania znaku rwnoci pomidzy
majtkiem przedsibiorstwa a rdami jego finansowania (kapitaami), czyli aktywami i
pasywami.
10
Podstawowe metody rachunkowe

METODA MOMENTW I OKRESW SPRAWOZDAWCZYCH
Sposb rozumowania, pozwalajcy cile (w ujciu liczbowym) ustali: - wielko
majtku i rda jego pochodzenia (na okrelony moment sprawozdawczy - w ten
sposb sporzdza si bilans) - rozmiary procesw gospodarczych pomidzy dwoma
zdefiniowanymi momentami (w ten sposb sporzdza si rachunek wynikw).
METODA GRUPOWANIA
Jest to rozumowanie, ktre zakada tworzenie zbiorowoci na podstawie rozpoznania
cech wsplnych i rozrniajcych (czyli stosowanie metod selekcji lub logicznej
klasyfikacji). W praktyce metod t stosujemy m. in. przy czeniu i dzieleniu kont.
Naley
tu
jednak
pamita
o
zasadzie
indywidualnej
wyceny.
METODA WYCENY
Rozumowanie, ktre zakada selekcj przedmiotw i zjawisk wedug kryterium wartoci.
11
Podstawowe rodzaje operacji gospodarczych

Operacje gospodarcze s zdarzeniami, ktre powoduj zmian stanu majtku lub rde
jego pochodzenia; nastpujce w okrelonym momencie i wyraane liczbowo.
Operacje gospodarcze moemy podzieli na dwie kategorie: operacje bilansowe
i operacje wynikowe.
OPERACJE BILANSOWE powoduj zmiany w: strukturze aktyww (operacje aktywne),
strukturze pasyww (operacje pasywne) lub strukturze aktyww i pasyww (operacje
aktywno - pasywne) - te ostatnie mog zwiksza lub zmniejsza sum bilansow,
dzielimy je zatem na zwikszajce i zmniejszajce sum bilansow.
OPERACJE WYNIKOWE powoduj zmiany w wielkoci struktury aktyww lub pasyww

na skutek osigania przychodw (zyskw) lub ponoszenia kosztw (strat).
12
ZASADA PODWJNEGO ZAPISU KSIGOWEGO

Kada operacja gospodarcza jest rejestrowana: - na dwch kontach ksigowych - po
przeciwnych stronach kont - w tej samej kwocie.
Zasada podwjnego zapisu dotyczy wycznie kont syntetycznych.
W przypadku kont analitycznych stosujemy natomiast zasad zapisu powtarzanego.
13

KSIGOWANIE NA KONTACH
Konto jest podstawowym urzdzeniem ksigowym, sucym do rejestracji
jednorodnych co do rodzaju i treci operacji gospodarczych. W sensie matematycznym obie strony konta maj odwrotne dziaanie.
Lewa strona konta jest okrelana jako Debet (Dt) lub Winien (Wn), a zapis po tej
stronie jest nazywany "obcieniem konta" bd "zapisaniem w ciar konta".
Prawa strona konta jest okrelana jako Credit (Ct) lub Ma (Ma), a zapis jest tu
nazywany "uznaniem konta" albo "zapisem na dobro konta".
14

Pierwsz czynnoci, zwizan z nowym kontem, jest jego otwarcie, polegajce na
wpisaniu nazwy konta oraz wartoci przedmiotu ewidencji na pocztek okresu (saldo
pocztkowe - dotyczy kont bilansowych) czy te pierwszej operacji.
Z kolei zamknicie konta okrela wpisanie salda po odpowiedniej stronie

(przeciwstawnej do charakteru salda), co doprowadza do zrwnowaenia sum zapisw
po obu stronach. Zgodno obu stron oznaczana jest graficznie dwukrotnym
podkreleniem.
Wana uwaga. SALDO KOCOWE PRZYJMUJE ZAWSZE NAZW WIKSZEGO
OBROTU. Oznacza to, i na powyszym koncie mamy do czynienia z SALDEM
DEBETOWYM (mimo, e - dla zrwnowaenia zapisu - wystpuje po stronie credit).
Graficzna forma konta ksigowego jest nazywana kontem teowym.
15
Podstawowe rodzaje kont

KLASYFIKACJA KONT
KONTA BILANSOWE
Konta bilansowe dzielimy zasadniczo na aktywne, pasywne i aktywno - pasywne.
Konta aktywne maj salda debetowe - sumy, wynikajce z bilansu otwarcia,
zapisujemy na nich po stronie Debet. Rwnie po stronie Debet notujemy na tych
kontach wszelkie zwikszenia, podczas gdy zmniejszenia przedstawiamy po stronie
przeciwnej - Credit. Saldo kocowe (do bilansu zamknicia) wystpuje na tych kontach
po stronie Credit.
Przykady kont aktywnych: rodki trwae, materiay, nalenoci od odbiorcy X itp.

16

Konta pasywne maj salda kredytowe - sumy, wynikajce z bilansu otwarcia,
zapisujemy na nich po stronie Credit. Rwnie po stronie Credit zapisujemy na kontach
pasywnych wszelkie zwikszenia, podczas gdy zmniejszenia wykazujemy po stronie
Debet. Saldo kocowe (do bilansu zamknicia) wystpuje na kontach pasywnych po
stronie Debet.
Przykady kont pasywnych: kapita wasny, kredyt w rachunku biecym itp.

Obok kont aktywnych i pasywnych wystpuj rwnie konta aktywno-pasywne.
Typowym przykadem takiego konta s "rozliczenia z kontrahentami" ujmuje si tu
zarwno nalenoci (bdce aktywami), jak i zobowizania (wchodzce w pasywa
firmy). Konto aktywno-pasywne ma dwa salda (jest kontem dwusaldowym), rejestruje
rozrachunki o przeciwstawnej treci.
17

KONTA WYNIKOWE
Konta wynikowe nie posiadaj sald - pocztkowego i kocowego - wyliczamy wic na
nich tylko obroty.
Konta kosztw rejestruj wszelkie poniesione koszty po stronie Debet. Ich ewentualne
zmniejszenia s rejestrowane na kontach kosztowych po stronie Credit.
Konta przychodw zachowuj si odwrotnie: wszelkie przychody s ksigowane po

stronie Credit, a ich ewentualne zmniejszenia po stronie Debet.
KONTA ROZLICZENIOWE
Konta rozliczeniowe s sporzdzane w wyniku podzielnoci pionowej. Tworzymy je
wwczas, gdy dla celw kontrolnych lub ewidencyjnych chcemy sprawdzi i zachowa
18
dane obroty gospodarcze.
czenie i podzielno kont

ZASADNO CZENIA I PODZIELNOCI KONT
Konta mog by czone lub dzielone, w zalenoci od tego, w jaki sposb chcemy
przyjrze si okrelonym operacjom gospodarczym.
Szczeglnie istotna jest PODZIELNO KONT - umoliwia bd podzia przedmiotu
ewidencji na grupy (podzielno pozioma), bd te wartoci przedmiotu ewidencji
(podzielno pionowa) tak, by osign wiksz przejrzysto dokonywanych operacji.
Podzia kont jest spraw dowoln. Kada firma opracowuje wasny plan kont,
dostosowany do wymogw odbiorcw sprawozda finansowych zarwno wewntrznych,
jak i zewntrznych.
19

POZIOMA PODZIELNO KONT - jest podziaem przedmiotu ewidencji na grupy
rodzajowo prostsze i utworzenie dla nich oddzielnych kont.
W wyniku podzielnoci poziomej powstaj szczegowe konta o takim samym
charakterze, lecz wszym przedmiocie ewidencji ni konto macierzyste. Przykad:
konto "dostawcy" moe by podzielone poziomo na konta: dostawca X, dostawca Y,
dostawca Z.
Istniej dwa warianty podzielnoci poziomej: konto dzielone przestaje funkcjonowa
(wwczas jego miejsce zajmuj nowo powstae konta syntetyczne) lub te konto
dzielone zostaje jako konto syntetyczne, a obok niego funkcjonuj konta powstae z
podziau, bdce kontami analitycznymi.
W przypadku kont analitycznych stosujemy ZASAD POWTARZANEGO ZAPISU:
ksigowanie jest dokonywane po tej samej stronie i w tej samej kwocie, co na koncie
syntetycznym, dla ktrego prowadzona jest analityka. Oznacza to, e salda i obroty
konta syntetycznego s rwne sumie sald i obrotw kont analitycznych.
20

PIONOWA PODZIELNO KONT to podzia wartoci przedmiotu ewidencji albo
wydzielenie niektrych operacji na odrbne konto.
Podzielno pionowa umoliwia wyodrbnienie zagadnie o okrelonej treci
ekonomicznej w celu uzyskania pogbionej charakterystyki danego zjawiska.
Przykadem moe by podzielno pionowa konta RODKI TRWAE, w wyniku ktrej
zostaje wyodrbnione konto UMORZENIE.
W wyniku podzielnoci pionowej powstaj KONTA KORYGUJCE. Z kolei konto, z
ktrego wyodrbniono cz wartoci przedmiotu ewidencji, jest nazywane KONTEM
KORYGOWANYM (lub inaczej: podstawowym).
Dokonywane za pomoc kont korygujcych korekty mog by bezporednie
(zwikszajce) bd porednie (zmniejszajce).
21
Budowa bilansu
Podstawowym skadnikiem sprawozdania finansowego przedsibiorstwa jest bilans,
czyli zestawienie aktyww i finansujcych ich pasyww. Jest to dokadna fotografia
stanu przedsibiorstwa w okrelonym dniu, zwanym dniem bilansowym. Uwana analiza
bilansu pomaga w ocenie zarzdzania firm oraz w ustaleniu rde strat i zyskw firmy.
Bilans jest sprawozdaniem o sytuacji majtkowej i kapitaowej przedsibiorstwa.
Zasadniczo dzieli si na dwie czci:
aktywa - bdce wykazem posiadanego przez dane przedsibiorstwo majtku,
pasywa - zawierajce informacje na temat rde finansowania majtku.
Bilans, w odrnieniu od rachunku wynikw, ma charakter statyczny: pokazuje
informacje o przedsibiorstwie wedug stanu na dzie sporzdzenia sprawozdania
(podczas gdy rachunek wynikw obejmuje cay okres, np. kwarta czy rok).
22
Aktywa
Lewa strona bilansu, czyli aktywa
Do aktyww zaliczamy skadniki majtku trwaego i obrotowego spki oraz tzw.
rozliczenia midzyokresowe.
Majtek trway
Pierwsz grup skadnikw majtku trwaego s wartoci niematerialne i prawne.
Zalicza si do nich koszty organizacji, poniesione przy tworzeniu spki akcyjnej, koszty
prac rozwojowych, tzw. goodwill (warto rynkow firmy, wynikajc chociaby z jej
dugoletniej obecnoci na rynku), wartoci nabytych koncesji, licencji (take warto
nabytego oprogramowania komputerowego), znakw towarowych oraz zaliczki na
poczet wartoci niematerialnych i prawnych.
Na rzeczowy majtek trway skadaj si: budynki i budowle, grunty, urzdzenia
techniczne i maszyny oraz rodki transportu. W tej pozycji wpisuje si te inwestycje
rozpoczte
oraz
zaliczki
na
poczet
inwestycji.
Finansowy majtek trway obejmuje lokaty kapitaowe dugoterminowe, udzielone innym
podmiotom poyczki dugoterminowe. Oddzieln grup stanowi nalenoci
dugoterminowe.
23
Aktywa
Majtek obrotowy
Majtek obrotowy skada si z czterech grup. W skad zapasw wchodz: materiay w
magazynie, pprodukty i tzw. produkty w toku (ktre znajdoway si w produkcji w dniu
bilansowym), produkty gotowe w magazynie, towary oraz zaliczki na poczet dostaw.
Nalenoci i roszczenia obejmuj przede wszystkim nalenoci z tytuu dostaw i usug.
Wynika to z faktu, e w dniu sporzdzenia bilansu cz wystawionych faktur jeszcze
nie zostaa zapacona. Ponadto znajduj si tu nalenoci budetowe, nalenoci
wewntrzzakadowe oraz nalenoci dochodzone na drodze sdowej.
Ponadto w majtku obrotowym wpisuje si krtkoterminowe papiery wartociowe oraz
rodki pienine, zarwno tzw. pogotowie kasowe (pienidze, znajdujce si w kasie
zakadu), jak i rodki zdeponowane w banku. W tej ostatniej pozycji zapisuje si te inne
ni gotwkowe rodki pienine, a wic weksle, czeki obce itp.
Rozliczenia midzyokresowe
Rozliczenia midzyokresowe obejmuj czynne rozliczenia midzyokresowe kosztw.
24
Pasywa
Prawa strona bilansu, czyli pasywa
Do pasyww zalicza si kapitay wasne, utworzone rezerwy, kapitay obce
oraz rozliczenia midzyokresowe.
Kapita wasny
Kapita wasny tworz: kapita podstawowy, nalene wkady na poczet kapitau, kapita
zapasowy, kapitay rezerwowe, nie podzielony wynik finansowy z lat ubiegych
oraz wynik finansowy netto roku obrotowego.
Zasadnicz czci kapitau wasnego jest kapita podstawowy (kapita akcyjny).
Drugim skadnikiem kapitaw wasnych s nalene, lecz nie wniesione wkady
na poczet kapitau podstawowego. W pozycji tej wpisuje si warto nie spaconego
kapitau akcyjnego. Co istotne, liczba ta przyjmuje warto ujemn, obnia zatem sum
kapitaw wasnych.
25
Pasywa
Do kapitau zapasowego zaliczamy: kapita tworzony ustawowo (zgodnie z Kodeksem
Handlowym spka ma obowizek przekazywa na poczet kapitau zapasowego co
najmniej osiem procent zysku netto do momentu, kiedy wysoko powstaej w ten
sposb rezerwy nie osignie wielkoci rwnowanej jednej trzeciej kapitau akcyjnego)
lub tworzony na mocy statutu spki. Tu rwnie trafia suma, wynikajca z rnicy
pomidzy cen sprzeday akcji a ich wartoci nominaln.
Kapita rezerwowy z aktualizacji wyceny powstaje w wyniku dokonanych
przeszacowa majtku trwaego. Poza t pozycj wpisuje si rwnie inne kapitay
rezerwowe.
Kolejn pozycj stanowi nie podzielony wynik finansowy z lat ubiegych. Jeli mamy
tu do czynienia z zyskiem, wwczas jego wielko powiksza sum kapitau. Jeeli
natomiast w latach poprzednich wystpia strata, zapisuje si warto ujemn.
Podobna zasada obowizuje przy wpisywaniu wyniku finansowego netto roku
obrotowego. Zysk przyjmuje warto dodatni, strata natomiast ujemn. W pozycji tej
znajduj si te dokonane odpisy z wyniku finansowego biecego roku obrotowego.
26
Pasywa
Rezerwy
Czasem spka jest zmuszona do utworzenia rezerwy, ktra znajduje si w osobnej
pozycji wrd pasyww. Tutaj ksiguje si te warto rezerw na podatek dochodowy.
Zobowizania, w odrnieniu od poprzednich elementw pasyww, to kapitay obce,
z ktrych korzysta spka - rwnie wedug stanu na dzie sporzdzenia bilansu.
Przyjmuje si umownie,
e granic pomidzy zobowizaniami krtkoi dugoterminowymi jest rok.
Zobowizania dugoterminowe obejmuj m. in. dugoterminowe papiery wartociowe,
dugoterminowe poyczki i kredyty bankowe.
Zobowizania krtkoterminowe natomiast to krtkoterminowe papiery wartociowe,
kredyty krtkoterminowe, otrzymane zaliczki na poczet dostaw, zobowizania wekslowe,
zobowizania z tytuu dostaw (lub usug), zobowizania budetowe, zobowizania
wewntrzzakadowe (w tym wobec pracownikw z tytuu wynagrodze).
W zobowizania krtkoterminowe wpisuje si rwnie fundusze specjalne, utworzone
przez spk, np. fundusze socjalne czy nagrd.
Rozliczenia midzyokresowe
W rozliczenia midzyokresowe zapisuje si bierne rozliczenia midzyokresowe kosztw
27
oraz przychody przyszych okresw.
Analiza bilansu
Bilans jest specyficznym zestawieniem aktyww i finansujcych ich pasyww. Jego
analiza jest bardzo istotna, pomaga oceni sposb zarzdzania oraz ustali rda
powstawania
strat
i
zyskw
przedsibiorstwa
w
danym
okresie.
Analiza pozioma bilansu polega na zestawieniu poszczeglnych pozycji bilansu na
dany dzie z analogicznymi danymi, wynikajcymi z bilansu, sporzdzonego na
wczeniejszy dzie bilansowy. Przy zestawieniu zmian poszczeglnych skadnikw
bilansu nie mona zapomina o inflacji, ktra miaa miejsce w okresie pomidzy
analizowanymi dniami bilansowymi. Wszystkie wartoci naley wic skorygowa o
wspczynnik
inflacji.
Analiza pionowa bilansu sprowadza si do badania struktury jego podstawowych
skadnikw: zarwno majtkowych, jak i kapitaowych. Zwraca si przy tym uwag na
struktur aktyww i pasyww, ktre opisuj dwa wskaniki: struktury majtku i struktury
kapitau.
28

Wskanik struktury majtku pokazuje rozwj aktyww trwaych w stosunku do
dziaalnoci przedsibiorstwa. Oblicza si go wedug wzoru:
w (sm)= majtek trway/majtek obrotowy
Poziom tego wskanika jest cile uzaleniony od charakteru dziaalnoci
przedsibiorstwa. Inny bdzie w przypadku np. fabryki sprztu sportowego, zajmujcej
si dziaalnoci produkcyjn, inny w przypadku hurtowni spoywczej (firma handlowa,
ktra z definicji musi dysponowa duym majtkiem obrotowym), a jeszcze inny
w przypadku biura podry (dziaalno usugowa, ktra nie wymaga duej bazy
majtkowej).
Wskanik struktury kapitau okrela relacj kapitau wasnego do zobowiza (krtkoi dugoterminowych). Oblicza si go wedug wzoru:
w (sk) =kapita wasny/kapita obcy
Tutaj interpretacja jest bardziej jednoznaczna: wyszy poziom tego wskanika wiadczy
o dobrej sytuacji finansowej spki (nie jest nadmiernie zaduona, a swoj dziaalno
finansuje z wasnych rodkw).
Utrzymujcy si przez duszy czas zbyt niski poziom tego wskanika moe jednak
oznacza ekstensywn polityk zarzdzania firm (niech zarzdu do korzystania
z dwigni finansowej, co przypuszczalnie moe w pewnym momencie zahamowa
29
rozwj).

W pogbionej analizie bilansu stosuje si szereg innych wskanikw: pynnoci,
zaduenia i obrotowoci poszczeglnych skadnikw (zapasw, nalenoci
i zobowiza).
Kapita obrotowy i aktywa netto
W wielu krajach bilanse sporzdzane s wedug nieco odmiennego ukadu,
pozwalajcego ustali dwie bardzo wane wielkoci: kapita obrotowy i aktywa netto.
Dysponujc danymi, zawartymi w bilansie, sporzdzonym wedug obowizujcej u nas
ustawy o rachunkowoci, jestemy w stanie wyliczy ich wartoci.
Majtek obrotowy pomniejszony o zobowizania biece daje nam kapita obrotowy.
Jeli do otrzymanego wyniku dodamy warto majtku trwaego, otrzymamy sum
aktyww netto. Wzrost obu tych wielkoci wiadczy o prawidowym rozwoju
przedsibiorstwa.
30
Rachunek wynikw
Rachunek wynikw zawiera informacje na temat zyskownoci poszczeglnych dziaa,
podejmowanych przez spk. Znajduje si w nim ponadto zestawienie przychodw
i kosztw, co pomaga w analizie przyczyn powstania takiego, a nie innego wyniku
finansowego. Naley jednak uwaa - pobiena analiza doprowadza czsto do bdnych
wnioskw, dotyczcych sytuacji finansowej przedsibiorstwa oraz jakoci zarzdzania
jego majtkiem.
Zysk i strata jako saldo
Struktura klasycznego rachunku wynikw jest przejrzysta: po jednej stronie mamy
przychody, powikszajce wynik finansowy, po drugiej natomiast koszty, wpywajce
ujemnie na generowane zyski. Rozpatrujc rachunek wynikw w powyszym ujciu,
ktre obowizujca u nas Ustawa o rachunkowoci okrela jako wariant kalkulacyjny spostrzegamy, e zysk (lub strata) jest niczym innym, jak saldem - rnic pomidzy
przychodami a kosztami. Jeli te pierwsze przewyszaj koszty, saldo okrela si
mianem zysku, w odwrotnej sytuacji mamy do czynienia ze strat.
Budowa rachunku wynikw
Dla wikszej przejrzystoci rachunku wynikw wprowadzono jednak wiksz liczb sald,
co pozwala na szybk orientacj w jego strukturze (atwiej okreli wwczas faktyczne
rda przychodw i kosztw), ponadto znacznie upraszcza procedury analityczne.
Wyrniamy kilka pozycji wynikowych.
31
Wynik na sprzeday
Wynik ze sprzeday powstaje wskutek odjcia od waciwych przychodw (powstaych
ze sprzeday produktw, towarw i materiaw, skorygowanych zmian stanu
produktw) kosztw wytworzenia produkcji sprzedanej, do ktrych zalicza si m. in.
warto sprzedanych towarw i materiaw, zuycie materiaw (energii), ceny obcych
usug, amortyzacj, wynagrodzenia dla pracownikw, podatki i opaty.
Saldo to ma due znaczenie dla przedsibiorstwa, gdy wskazuje na rentowno jego
podstawowej dziaalnoci.
32

Poprzedni wynik korygowany jest o saldo, wynikajce z zestawienia pozycji "pozostae
przychody operacyjne" z "pozostaymi kosztami operacyjnymi".
W przychody wpisuje si tu m. in. przychody ze sprzeday skadnikw majtku trwaego,
otrzymane dotacje, uzyskane odszkodowania, rozwizane rezerwy, czynsze z dzieraw,
a po stronie kosztw - warto sprzedanych skadnikw majtku trwaego, utworzone
rezerwy, odpisane nalenoci niecigalne, zapacone odszkodowania, koszty
czynszw i dzieraw.
33

Wynik na dziaalnoci operacyjnej korygowany jest nastpnie o saldo operacji
finansowych - tak powstaje zysk lub strata z dziaalnoci gospodarczej.
Przychody finansowe obejmuj m. in. otrzymane dywidendy (w tym take otrzymane od
czonkw grupy kapitaowej - zarwno podmiotw zalenych, jak i stowarzyszonych),
otrzymane odsetki, dodatnie rnice kursowe.
Koszty finansowe natomiast obejmuj m. in. odsetki do zapaty (take na rzecz czonkw
grupy kapitaowej), odpisy aktualizujce warto finansowego majtku trwaego i
krtkoterminowych papierw wartociowych oraz ujemne rnice kursowe.
34
Wynik finansowy brutto i netto

Poprzedni wynik - na dziaalnoci gospodarczej - jest korygowany o saldo, bdce
skutkiem zdarze nadzwyczajnych.
Mamy tu na myli m. in. zdarzenia losowe, rezultaty postpowania ukadowego
(naprawczego) lub zaniechania pewnego rodzaju dziaalnoci.
W ten sposb powstaje wynik finansowy brutto.
Po zapaceniu podatku otrzymujemy natomiast zysk (strat) netto.
35
Interpretacja rachunku wynikw

Interpretacja rachunku wynikw moe by dokonywana w rozmaity sposb. Zawsze
jednak obowizuje kilka elaznych" zasad.
Rachunek wynikw powinien by rozpatrywany cznie z pozostaymi skadnikami
sprawozdania - bilansem i rachunkiem przepyww finansowych.
Tylko caociowa analiza pomoe we waciwym zrozumieniu sytuacji firmy.
Lektur obowizkow s wszelkiego rodzaju noty objaniajce. Po pierwsze,
znajdziemy tam wyszczeglnienie przychodw i kosztw, ktre zostay w sposb
bardziej syntetyczny zaprezentowane w rachunku. Po drugie, czsto znajduje si tam
informacja, dotyczca metod stosowanych w ksigowoci danej firmy.
Szczeglnie naley zwrci uwag, czy bilans zosta ju przejrzany przez biegego
rewidenta (sprawozdania przed i po audycie mog znacznie rni si midzy sob).
Generalnie popenianym bdem jest lepa wiara w liczby.
36
Analiza rachunku wynikw

Analiza pionowa rachunku wynikw polega na zbadaniu struktury poszczeglnych
przychodw i kosztw oraz wynikajcych z nich sald. Tu stosuje si analiz
wskanikow - przede wszystkim tzw. stp zysku (relacji zysku do obrotu).
Analiz poziom przeprowadza si, porwnujc poszczeglne pozycje przychodowe i
kosztowe za dany okres obrachunkowy z analogicznymi danymi za poprzednie,
porwnywalne okresy (w zestawieniach miesic - miesic, kwarta - kwarta itp.). W
podobny sposb zestawia si poszczeglne poziomy zysku. Naley pamita o dwch
rzeczach:
Analizy takiej moemy dokona jedynie pod warunkiem, e pomidzy porwnywanymi
przez nas okresami nie zmieniy si zasady ksigowe. W przeciwnym bowiem wypadku
dane s nieporwnywalne (z przypadkiem takim mielimy do czynienia na przeomie
roku 1994 i 1995 - kiedy to wesza w ycie nowa ustawa o rachunkowoci).
Nie mona zapomina o inflacji. Jeli w roku 1994 spka osigna 10 mln zysku, a w
1995 roku 12,1 mln, to stwierdzenie, i mamy tu do czynienia z 21-procentow
dynamik jest prawdziwe tylko wwczas, gdy dodamy "w ujciu nominalnym". W ujciu
realnym (a wic po korekcie o wspczynnik inflacji) okazuje si bowiem, e zysk spki
pozosta realnie na tym samym poziomie (dynamika zysku bya rwna wspczynnikowi
inflacji za 1995 rok).
37
Analiza rachunku wynikw

Jeli uwzgldnimy powysze uwagi, moemy przeprowadza analiz poziom.
Bardzo pomocne w tym zakresie mog si okaza tzw. zestawienia analityczne.
Sporzdza si je w formie dwch tabel, obrazujcych struktur przychodw i kosztw.
Przy badaniu dynamiki stosuje si tak zwany model badania efektywnoci zarzdzania,
ktry w przypadku rachunku wynikw wyraa si nierwnoci:
iK < iP < iZ
gdzie:
iK - dynamika kosztw sprzeday,
iP - dynamika przychodw ze sprzeday,
iZ - dynamika zysku .
38
Wskaniki zyskownoci
Podstawowymi miernikami, stosowanymi w pionowej analizie rachunku wynikw, s
wskaniki zyskownoci.
Ich konstrukcja jest bardzo prosta: zysk z danego poziomu dzielimy przez warto
przychodw ze sprzeday, otrzymujc odpowiedni stop zysku (stopa zysku ze
sprzeday, stopa zysku z dziaalnoci operacyjnej, stopa zysku z dziaalnoci
gospodarczej, stopa zysku brutto, stopa zysku netto).
Podstawowym bdem jest zawanie analizy do stopy zysku netto. Faktem jest, e
wskanik ten naley do najczciej podawanych. Z drugiej strony jednak jego wielko
jest w duym stopniu niezalena od spki: obcienie podatkiem jest przecie
wypadkow obowizujcej aktualnie stopy podatku dochodowego oraz ewentualnych
ulg i odlicze.
Bardziej sensowne wydaje si zatem mierzenie stopy zysku brutto, nie obcionej
podatkiem.
39
Wskaniki zyskownoci
Najwaniejszym chyba wskanikiem jest stopa zysku operacyjnego, wskazujca na
jako zarzdzania spk i zyskowno jej podstawowej dziaalnoci. Istotny jest te
pomiar stopy zysku z dziaalnoci gospodarczej - uwzgldnia ona saldo, osignite
przez spk z operacji finansowych.
Wzr na (dowoln) stop zysku wyglda nastpujco:
stopa zysku = (zysk/obroty) x 100%

Pod pojciem obrotu" rozumie si zwykle przychody ze sprzeday - tak zbudowane s
wanie wymienione wyej stopy zysku. Ponadto w analizie stosuje si (znacznie
rzadziej) wskaniki, ktre w mianowniku uwzgldniaj koszty uzyskania przychodw
(rwnie stanowice obrt). Istota tych wskanikw polega na okreleniu relacji wyniku
dziaalnoci przedsibiorstwa w przeliczeniu na jednostk poniesionych kosztw.
W badaniu pionowym rachunku wynikw wykorzystuje si ponadto tzw. analiz
przyczynow. Naley tu sprawdzi, jakie czynniki maj wpyw na zwikszenie (spadek)
zysku (straty). Nie zawsze wzrost zysku jest dowodem na prawidowy rozwj
przedsibiorstwa: moe si przecie zdarzy, i jest on pochodn znacznej redukcji
kosztw, poczon z wyprzeda majtku czy te wzrostem przychodw finansowych
przy spadajcej rentownoci podstawowej dziaalnoci przedsibiorstwa.
40
Przepywy finansowe (cash flow)

Badanie przepyww finansowych
Analiza bilansu i rachunku wynikw nie wystarcza do sporzdzenia rzetelnej oceny
sytuacji firmy. Nieocenion pomoc jest rachunek przepyww finansowych.
Kada jednostka, sporzdzajca sprawozdanie finansowe, wypracowuje wasne metody

oceny zdarze gospodarczych, a obowizujce przepisy sprawiaj, e cz z nich
moe by przedstawiana w sposb bardziej lub mniej korzystny. Przykadowo, bilans
informuje nas jedynie o wielkoci zaduenia, nie zawiera natomiast danych na temat
terminw spat zobowiza. Inny przykad. W bilansie moemy znale informacje,
dotyczce wielkoci majtku, brak jest natomiast wskazania na rzeczywist ich warto
(chodzi o wycen, sporzdzon wedug stawek z tzw. wtrnego rynku rodkw
produkcji).
Podobne zjawiska wystpuj w przypadku rachunku wynikw. Cho niejednokrotnie
analiza wskazuje na wysok rentowno przedsibiorstwa okazuje si, e ma ono
znaczne problemy z utrzymaniem pynnoci. Informacji na ten temat naley szuka
wanie w rachunku przepyww finansowych.
41
Zaoenia konstrukcji
rachunku przepyww finansowych
Podstawowym zaoeniem w konstrukcji rachunku przepyww finansowych jest
rozrnienie trzech sfer dziaania przedsibiorstwa, a mianowicie dziaalnoci:
- operacyjnej,
- inwestycyjnej,
- finansowej.
W sferze operacyjnej firma generuje strumienie pienine, pochodzce z jej
podstawowej dziaalnoci.
W sferze dziaalnoci inwestycyjnej ujmuje si strumienie pienine, zwizane ze
zmianami stanu skadnikw majtkowych firmy.
Z kolei sfera dziaalnoci finansowej to nic innego, jak dokadne okrelenie zmian
struktury kapitaw, posiadanych przez przedsibiorstwo.
42
Przepywy rodkw pieninych

z dziaalnoci operacyjnej
Wpisuje si tu wynik finansowy netto firmy (a wic zysk lub strat), ktry nastpnie
jest korygowany o szereg pozycji:
- amortyzacj,
- saldo wynikajce z rnic kursowych,
- odsetki i dywidendy (zarwno otrzymane, jak i zapacone),
- utworzone rezerwy,
- podatek dochodowy,
- wynik ze sprzeday i likwidacji skadnikw dziaalnoci inwestycyjnej,
- zmian stanu zapasw, zobowiza, rozlicze midzyokresowych i przychodw
przyszych okresw.
W ten sposb uzyskujemy wielko rodkw pieninych netto, pochodzcych z
dziaalnoci operacyjnej przedsibiorstwa.
Podsumowujc, cash flow na tym poziomie powstaje poprzez odjcie od wpyww
pieninych z dziaalnoci operacyjnej (wielko ta jest zwykle zbliona do zysku
operacyjnego) wydatkw pieninych z tego tytuu.
43

z dziaalnoci inwestycyjnej
Wielko rodkw pieninych netto z dziaalnoci inwestycyjnej uzyskuje si,
sumujc nastpujce pozycje:
- nabycie lub sprzeda wartoci niematerialnych i prawnych,
- nabycie lub sprzeda skadnikw rzeczowego majtku trwaego,
- nabycie lub sprzeda akcji, udziaw lub innych papierw wartociowych,
- udzielone lub zwrcone poyczki,
- otrzymane lub zwrcone dywidendy i odsetki.
Oczywicie, w zalenoci od "kierunku" operacji (kupno-sprzeda) pozycje te przyjmuj
wartoci dodatnie lub ujemne.
Tak wic, cash flow z tytuu inwestycji jest niczym innym, jak saldem
przeprowadzanych przez firm w danym okresie operacji, zwizanych z jej skadnikami
majtkowymi.
44

z dziaalnoci finansowej
Tu uwzgldnia si szereg operacji finansowych,
przedsibiorstwo w danym okresie obrachunkowym.
przeprowadzanych
przez
Chodzi tu m. in. o:
- zacignicie lub spat kredytw i poyczek,
- emisj lub wykup obligacji czy innych papierw wartociowych,
- wypat dywidendy,
- patnoci, wynikajce z umw leasingu finansowego,
- wpywy z emisji akcji.
Sumujc te pozycje (rwnie z waciwymi znakami) otrzymujemy wielko rodkw
pieninych netto z dziaalnoci finansowej.
Mwic w skrcie, cash flow z dziaalnoci finansowej jest saldem operacji
finansowych firmy w danym okresie obrachunkowym.
45
Zmiana stanu rodkw pieninych netto,

stan na pocztek i na koniec roku obrotowego
Zmiana stanu rodkw pieninych netto

Wielko ta powstaje poprzez proste zsumowanie pozycji poprzednich: przepyww
rodkw z dziaalnoci operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej.
rodki pienine na pocztek roku obrotowego

Tu wpisuje si wielko, wynikajc z rachunku
sporzdzonego w roku poprzednim.
przepyww
finansowych,
rodki pienine na koniec roku obrotowego

Zmian stanu rodkw pieninych netto w danym roku obrachunkowym powiksza si
o wielko tych rodkw na pocztek roku. W ten sposb otrzymujemy ostateczn
pozycj wynikow - stan rodkw pieninych na koniec roku obrotowego.
46
Materia rdowy
Bednarski L.1994. Analiza finansowa w przedsibiorstwie. PWE, Warszawa.
Bednarski L., Borowiecki R., Duraj J., Kurtys E., Waniewski T., Wersty B. 1998. Analiza ekonomiczna
przedsibiorstwa. WAE, Wrocaw.
Biczysko W., Tauber R. D. 2007. Wybrane problemy zarzdzania finansami i rachunkowoci w hotelarstwie,
gastronomii, turystyce i rekreacji. Wydawnictwo WSHiG, Pozna.
Duraj J. 2002. Podstawy ekonomiki przedsibiorstwa. PWE, Warszawa.
Fedorowicz Z.1997. Finanse przedsibiorstwa. SGH, Warszawa.
Finanse Leksykon. The Economist books. 1997. EMKA, Warszawa.
Gabrusiewicz W., Kamela-Sowiska A., Poetschke H. 2001. Rachunkowo zarzdcza. PWE, Warszawa.
Gierusz B. 2009. Podrcznik samodzielnej nauki ksigowania. ODDK, Gdask.
Gierusz B. 2009. Zbir zada do podrcznika samodzielnej nauki ksigowania. ODDK, Gdask.
Kalwasiska E.1995. Rachunkowo finansowa. Midzynarodowa Szkoa
Menederw, Warszawa.
Kamerschen D., McKenzie D.R., Nardinelli C. 1991. Ekonomia. Fundacja Gospodarcza NSZZ Solidarno,
Gdask.
Kota R., Sojak S. 2008. Rachunkowo zarzdcza w hotelarstwie i gastronomii. PWN, Warszawa.
Nastaj W. 2008. Rachunkowo zarzdcza w hotelarstwie i gastronomii. Wydawnictwo WSHiT, Gdask.
Nilidziski R.2000. Rachunkowo finansowa. ODDK, Gdask.
Piszczaa J.1996. Matematyka i jej zastosowanie w naukach ekonomicznych. WAE, Pozna.
Sierpiska M., Jachna T.1999. Ocena przedsibiorstwa wedug standardw wiatowych. PWN, Warszawa.
Materiay rdowe, przykadowo: raporty finansowe, bilanse, rachunki przepyww pieninych, zyskw i strat
oraz inne dokumenty finansowe podmiotw gospodarczych z brany turystycznej i rekreacyjnej, w tym
notowanych na Giedzie Papierw Wartociowych w Warszawie.
47

Wyklad I Cwiczenia

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Wyklad I Cwiczenia

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdasku

Wydzia Turystyki i Rekreacji

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawy rachunkowoci i finansw

Rachunkowo to uniwersalny, elastyczny system informacyjno - kontrolny, ktry

Podstawy rachunkowoci i finansw

Funkcje i role rachunkowoci

INFORMACYJNA FUNKCJA RACHUNKOWOCI. Rachunkowo dostarcza nam

Rachunkowo spenia te PODWJN ROL: z jednej strony dostarcza informacje

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawowe zasady rachunkowoci

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawowe zasady rachunkowoci

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawowe rwnanie rachunkowoci

PODSTAWOWE RWNANIE RACHUNKOWOCI

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawowe metody rachunkowe

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawowe metody rachunkowe

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawowe rodzaje operacji gospodarczych

OPERACJE WYNIKOWE powoduj zmiany w wielkoci struktury aktyww lub pasyww

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawowe zasady ksigowania

ZASADA PODWJNEGO ZAPISU KSIGOWEGO

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawowe zasady ksigowania

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawowe zasady ksigowania

Z kolei zamknicie konta okrela wpisanie salda po odpowiedniej stronie

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawowe rodzaje kont

Przykady kont aktywnych: rodki trwae, materiay, nalenoci od odbiorcy X itp.

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawowe rodzaje kont

Przykady kont pasywnych: kapita wasny, kredyt w rachunku biecym itp.

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawowe rodzaje kont

Konta przychodw zachowuj si odwrotnie: wszelkie przychody s ksigowane po

Podstawy rachunkowoci i finansw

czenie i podzielno kont

Podstawy rachunkowoci i finansw

czenie i podzielno kont

Podstawy rachunkowoci i finansw

czenie i podzielno kont

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawy rachunkowoci i finansw

Badanie struktury majtku i kapitau

Podstawy rachunkowoci i finansw

Badanie struktury majtku i kapitau

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawy rachunkowoci i finansw

Podstawy rachunkowoci i finansw