Professional Documents
Culture Documents
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
SPIS TRECI
1
Wprowadzenie........................................................................................................................... 9
1.1
Podstawa opracowania ............................................................................................................................................. 9
1.2
Cel i zakres ................................................................................................................................................................. 9
1.3
Gwne zaoenia..................................................................................................................................................... 10
1.3.1 Obszar objty opracowaniem .............................................................................................................................. 10
1.3.2 Nazewnictwo rzek i ciekw.................................................................................................................................. 10
1.3.3 Poziom odniesienia ekspertyzy w zakresie hydrologii ......................................................................................... 12
1.3.4 Bilans wd opadowych i roztopowych ................................................................................................................ 12
Zgodno proponowanych dziaa przeciwpowodziowych w zlewni rzeki Kodnicy z Ramow Dyrektyw Wodn24
Zgodno proponowanych dziaa przeciwpowodziowych w zlewni rzeki Kodnicy z Dyrektyw Powodziow ..... 24
Zgodno proponowanych dziaa przeciwpowodziowych w zlewni rzeki Kodnicy z ustaw Prawo wodne ........ 28
Zgodno proponowanych dziaa przeciwpowodziowych w zlewni rzeki Kodnicy z Prawem ochrony rodowiska29
Zgodno proponowanych dziaa przeciwpowodziowych w zlewni rzeki Kodnicy ze Strategi Rozwoju
Wojewdztwa lskiego lskie 2020 .................................................................................................................. 29
Zgodno proponowanych dziaa przeciwpowodziowych w zlewni rzeki Kodnicy z Programem dla Odry 200629
Zgodno proponowanych dziaa przeciwpowodziowych w zlewni rzeki Kodnicy z Programem maej retencji
dla wojewdztwa lskiego ..................................................................................................................................... 30
Zgodno proponowanych dziaa przeciwpowodziowych w zlewni rzeki Kodnicy z Programem Ochrony
rodowiska dla Wojewdztwa lskiego do roku 2013 z uwzgldnieniem perspektywy do roku 2018 ................. 30
Zgodno proponowanych dziaa przeciwpowodziowych w zlewni rzeki Kodnicy z Polityk Ekologiczn
Pastwa w latach 2009-2012 z perspektyw do roku 2016 .................................................................................... 30
Moliwoci realizacji proponowanych dziaa przeciwpowodziowych na terenie gmin lecych w zlewni rzeki
Kodnicy ................................................................................................................................................................... 31
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
5.2
Miasto Zabrze .......................................................................................................................................................... 50
5.3
Miasto Gliwice ......................................................................................................................................................... 58
5.3.1 Rozwizania w zakresie odprowadzania wd deszczowych z Drogowej Trasy rednicowej ............................... 63
5.3.2 Rozwizania w zakresie odprowadzania wd deszczowych z wza Sonica ...................................................... 64
5.4
Potencjalne sposoby zagospodarowania wd deszczowych ................................................................................... 65
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
11.2
11.3
11.4
11.5
11.6
11.7
11.8
11.9
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
SPIS ZACZNIKW
Zacznik 1 Mapy
Mapa 1. Mapa Podziau Hydrograficznego Polski obejmujca obszar opracowania
Mapa 2. Identyfikacja obszarw problemowych i zagroenia powodziowego
Mapa 3. Proponowane rozwizania w zakresie ochrony przeciwpowodziowej
Mapa 4. Ustalenia dokumentw planistycznych w zakresie ochrony przed powodzi dla terenu Gminy
Gieratowice, Miasta Zabrze i Miasta Gliwice
Mapa 5. Identyfikacja wylotw i zlewni kanalizacji deszczowej gminy Gieratowice
Mapa 6. Identyfikacja wylotw i zlewni kanalizacji deszczowej miasta Zabrze
Mapa 7. Identyfikacja wylotw i zlewni kanalizacji deszczowej miasta Gliwice
Zacznik 2 Profile podune ciekw
1. Profil poduny rzeki Kodnicy skala 1:200 / 1:20 000
2. Profil poduny potokw Gieratowickiego i Beksza skala 1:200 / 1:20 000
3. Profil poduny potoku Ostropka skala 1:200 / 1:20 000
4. Profil poduny potoku Kochwka skala 1:200 / 1:20 000
5. Profil poduny potoku Chudowskiego skala 1:200 / 1:20 000
6. Profil poduny potokw Ornontowickiego i Paniwek skala 1:200 / 1:20 000
7. Profil poduny rzeki Bytomki skala 1:200 / 1:20 000
8. Profil poduny potoku Cienka skala 1:200 / 1:20 000
Zacznik 3 Przekroje poprzeczne ciekw
Zacznik 4 Arkusz obliczeniowy szacunkowych strat powodziowych
Zacznik 4.1. Arkusz obliczeniowy szacunkowych strat powodziowych dla gminy Gieratowice
Zacznik 4.2. Arkusz obliczeniowy szacunkowych strat powodziowych dla miasta Zabrze
Zacznik 4.3. Arkusz obliczeniowy szacunkowych strat powodziowych dla miasta Gliwice
Zacznik 5 Obliczenia kanalizacji deszczowej na terenie miasta Zabrze
Tabela 1 Wyniki oblicze dla wylotw sieci kanalizacyjnej w zlewni Kochwki
Tabela 2 Wyniki oblicze dla wylotw sieci kanalizacyjnej w zlewni Czarniawki
Tabela 3 Wyniki oblicze dla wylotw sieci kanalizacyjnej w zlewni Potoku Guido
Tabela 4 Wyniki oblicze dla wylotw sieci kanalizacyjnej w zlewni Bytomki
Tabela 5 Wyniki oblicze dla wylotw sieci kanalizacyjnej w zlewni Dopywu z Maciejowa
Tabela 6 Wyniki oblicze dla wylotw sieci kanalizacyjnej w zlewni Rowu Drzymay
Tabela 7 Wyniki oblicze dla wylotw sieci kanalizacyjnej w zlewni Rowu Drzymay
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
SPIS TABEL
Tabela 1-1 Nazewnictwo rzek i ciekw...................................................................................................................10
Tabela 4-1 rednie miesiczne wspczynniki przepywu dla rzeki Kodnicy .........................................................34
Tabela 4-2 rednie wartoci wybranych wskanikw zanieczyszcze wd w roku 2009 ......................................37
Tabela 4-3 Zestawienie powierzchniowych zbiornikw wodnych .........................................................................37
Tabela 4-4 Zestawienie rednich miesicznych sum opadw atmosferycznych z wielolecia 1961-1991 w roku
normalnym (n), w roku suchym (s) oraz w roku wilgotnym (w) .............................................................39
Tabela 4-5 Przepywy charakterystyczne dla Kodnicy i Bytomki ...........................................................................40
Tabela 4-6 Maksymalne przepywy roczne o okrelonym prawdopodobiestwie przewyszenia ........................40
Tabela 5-1 Zestawienie danych charakterystycznych poszczeglnych wylotw kanalizacji deszczowej na terenie
gminy Gieratowice ..................................................................................................................................47
Tabela 5-2 Zestawienie proponowanych systemw retencyjnych na terenie gminy Gieratowice .......................49
Tabela 5-3 Warto wspczynnika spywu dla rnego rodzaju powierzchni.......................................................51
Tabela 5-4 Warto wspczynnika spywu dla rnego rodzaju zabudowy ..........................................................51
Tabela 5-5 Wartoci wspczynnika spywu w zalenoci od rodzaju powierzchni i jej spadku ............................52
Tabela 5-6 Wartoci wspczynnika A ....................................................................................................................52
Tabela 5-7 Zestawienie danych charakterystycznych poszczeglnych wylotw kanalizacji deszczowej na terenie
miasta Zabrze ...........................................................................................................................................54
Tabela 5-8 Zestawienie proponowanych systemw retencyjnych na terenie gminy Zabrze ................................56
Tabela 5-9 Zestawienie danych charakterystycznych poszczeglnych wylotw kanalizacji deszczowej na terenie
miasta Gliwice ..........................................................................................................................................59
Tabela 5-10 Zestawienie proponowanych systemw retencyjnych na terenie gminy Gliwice .............................61
Tabela 5-11 Wielkoci rednic projektowanych wylotw KD-Zb w ramach budowy DT ......................................63
Tabela 5-12 Parametry techniczne kolektorw KD-02 i KD-Zb w ramach budowy DT.........................................63
Tabela 5-13 Zestawienie wylotw na skrzyowaniu autostrad A1 i A4..................................................................64
Tabela 5-14 Korzyci wynikajce z zagospodarowania wd deszczowych w zlewniach miejskich ........................65
Tabela 8-1 Dane dotyczce zrzutw wd kopalnianych w zlewni Kodnicy .........................................................133
Tabela 9-1 Wstpne wyniki monitoringu pomiarowego zwierciada wd gruntowych w rejonie waw
przeciwpowodziowych ...........................................................................................................................134
Tabela 10-1 Zestawienie szacowanych pojemnoci proponowanych zbiornikw retencyjnych .........................177
Tabela 10-2 Gwne zalety i wady wynikajce z budowy zbiornikw retencyjnych: ...........................................178
Tabela 10-3 Gwne wady i zalety wynikajce z pogbienia Kodnicy: ...............................................................183
Tabela 10-4 Prace inwestycyjne w zakresie obwaowa ......................................................................................191
Tabela 10-5 Punktacja dla kryterium gstoci zaludnienia ..................................................................................197
Tabela 10-6 Punktacja dla kryterium sposobu zagospodarowania terenu ..........................................................197
Tabela 10-7 Punktacja dla kryterium skutecznoci zabezpiecze przeciwpowodziowych ..................................198
Tabela 10-8 Punktacja dla kryterium wpywu przyszego zagospodarowania przestrzennego na wzrost ryzyka
powodziowego .......................................................................................................................................198
Tabela 10-9 Ocena ryzyka powodziowego w podziale na zlewnie i jednostki administracyjne...........................205
Tabela 11-1 Liczba punktw wzowych modelu na poszczeglnych ciekach. ....................................................206
Tabela 11-2 Liczba przekrojw korytowych na poszczeglnych ciekach. ............................................................209
Tabela 11-3 Warunki brzegowe modelu ..............................................................................................................210
Tabela 11-4 Parametry i ocena kalibracji modelu ................................................................................................220
Tabela 11-5 Pojemnoci retencyjne zbiornikw w poszczeglnych zlewniach scenariusz 2 ............................221
Tabela 11-6 Pojemnoci retencyjne zbiornikw w poszczeglnych zlewniach scenariusz 3 ............................222
Tabela 11-7 Analiza zmiany wielkoci fali powodziowej dla scenariusza 1 w przekrojach charakterystycznych 229
Tabela 11-8 Analiza zmiany wielkoci fali powodziowej dla scenariusza 2 w przekrojach charakterystycznych 237
Tabela 11-9 Analiza zmiany wielkoci fali powodziowej dla scenariusza 3 w przekrojach charakterystycznych 243
Tabela 11-10 Analiza zmiany wielkoci fali powodziowej dla scenariusza 4 w przekrojach charakterystycznych
................................................................................................................................................................248
Tabela 11-11 Syntetyczne porwnanie wynikw analizowanych scenariuszy symulacyjnych ............................249
Tabela 12-1 Klasyfikacja osadw dennych Kodnicy i jej dopyww na podstawie kryteriw geochemicznych .255
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Tabela 12-2 Stenia metali w osadach, ktre kwalifikuj go jako urobek zanieczyszczony ...............................255
Tabela 12-3 Katalog odpadw ..............................................................................................................................256
Tabela 12-4 Koszty przyjcia odpadw do zagospodarowania ............................................................................257
Tabela 12-5 Sposoby zagospodarowania urobku z pogbiania...........................................................................257
Tabela 12-6 Potencjalne zagroenia zwizane z realizacj proponowanych inwestycji przeciwpowodziowych .262
Tabela 13-1 Szacunkowe koszty budowy zbiornikw wariant maksymalny .....................................................265
Tabela 13-2 Szacunkowe koszty budowy zbiornikw wariant realny ...............................................................267
Tabela 13-3 Szacunkowe koszty budowy zbiornikw wariant z kanaem ulgi dla Kodnicy i Cienkiej ..............268
Tabela 13-4 Szacunkowy zakres prac zwizanych z pogbieniem Kodnicy ........................................................269
Tabela 13-5 Szacunkowe koszty inwestycyjne zwizane z pogbianiem Kodnicy .............................................270
Tabela 13-6 Szacunkowy zakres prac zwizanych z odmuleniem Kodnicy .........................................................270
Tabela 13-7 Szacunkowe koszty odmulenia Kodnicy ..........................................................................................271
Tabela 13-8 Szacunkowy zakres prac zwizany z pogbieniem Kodnicy w rejonie ujcia Ostropki ...................271
Tabela 13-9 Szacunkowe koszty zwizane z pogbieniem Kodnicy w rejonie ujcia Ostropki ..........................271
Tabela 13-10 Szacunkowy zakres prac zwizany z pogbieniem Potoku Chudowskiego ...................................272
Tabela 13-11 Szacunkowe koszty inwestycyjne zwizane z pogbieniem Potoku Chudowskiego .....................272
Tabela 13-12 Szacunkowe koszy inwestycyjne budowy kanau ulgi dla Cienkiej .................................................273
Tabela 13-13 Szacunkowe koszty inwestycyjne kanau ulgi dla Kodnicy - Wariant I do Kanau Gliwickiego ......273
Tabela 13-14 Szacunkowe koszty inwestycyjne kanau ulgi dla Kodnicy - Wariant II do zbiornika Dzierno Due
................................................................................................................................................................273
Tabela 13-15 Zaoenia do szacowania kosztw obwaowa ..............................................................................274
Tabela 13-16 Szacunkowe koszty obwaowa .....................................................................................................274
Tabela 13-17 Szacunkowe koszty dla retencji kanaowej na terenie gminy Gieratowice ...................................275
Tabela 13-18 Szacunkowe koszty dla retencji kanaowej na terenie Zabrza .......................................................275
Tabela 13-19 Szacunkowe koszty dla retencji kanaowej na terenie Gliwic ........................................................278
Tabela 13-20 Szacunkowe koszty inwestycyjne dla scenariusza I ........................................................................280
Tabela 13-21 Szacunkowe koszty inwestycyjne dla scenariusza II .......................................................................280
Tabela 13-22 Szacunkowe koszty inwestycyjne dla scenariusza III ......................................................................280
Tabela 13-23 Szacunkowe koszty inwestycyjne dla scenariusza IV ......................................................................281
Tabela 13-24 Szacunkowe koszty inwestycyjne dla scenariusza V .......................................................................281
Tabela 13-25 Szacunkowe koszty inwestycyjne dla scenariusza VI ......................................................................282
Tabela 13-26 Minimalny i maksymalny zakres szacowanej wartoci uszkodze dla kadego rodzaju
zagospodarowania .................................................................................................................................285
Tabela 13-27 Sugerowane wskaniki jednostkowych strat powodziowych dla danego typu zagospodarowania
terenu .....................................................................................................................................................286
Tabela 13-28 Okrelenie szacowanej wartoci uszkodze dla kadego z rodzajw zagospodarowania terenu w
Gliwicach ................................................................................................................................................286
Tabela 13-29 Przyjte wskaniki jednostkowych strat powodziowych dla danego typu zagospodarowania
przestrzennego w Gliwice ......................................................................................................................287
Tabela 13-30 Raport syntetyczny strat powodziowych dla Gliwic .......................................................................287
Tabela 13-31 Okrelenie szacowanej wartoci uszkodze dla kadego z rodzajw zagospodarowania w Zabrzu
................................................................................................................................................................288
Tabela 13-32 Przyjte wskaniki jednostkowych strat powodziowych dla danego typu zagospodarowania
przestrzennego w Zabrzu .......................................................................................................................288
Tabela 13-33 Raport syntetyczny strat powodziowych dla Zabrza ......................................................................289
Tabela 13-34 Okrelenie szacowanej wartoci uszkodze dla kadego z rodzajw zagospodarowania w
Gieratowicach .......................................................................................................................................289
Tabela 13-35 Przyjte wskaniki jednostkowych strat powodziowych dla danego typu zagospodarowania
przestrzennego w Gieratowicach ..........................................................................................................290
Tabela 13-36 Raport syntetyczny strat powodziowych dla Gieratowic ..............................................................290
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
SPIS RYSUNKW
Rysunek 1-1 Sie rzeczna na terenie gminy Gieratowice, Zabrza i Gliwic zgodna z MPHP ...................................11
Rysunek 2-1 Schemat procesu wdraania Dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
23.10.2003 w sprawie ryzyka powodziowego i zarzdzania nim .............................................................15
Rysunek 2-2 Przebieg wstpnej oceny ryzyka powodziowego kwalifikowanie obszarw do mapowania .........20
Rysunek 2-3 Wynik wstpnej oceny ryzyka powodziowego ..................................................................................21
Rysunek 2-4 Przykadowa mapa zagroenia powodziowego w wyniku przerwania wau .....................................22
Rysunek 3-1 Zlewnia rzeki Kodnicy fragment mapy obszarw znaczcych powodzi historycznych
dla wojewdztwa lskiego ......................................................................................................................26
Rysunek 3-2 Zlewnia rzeki Kodnicy fragment mapy obszarw, na ktrych wystpienie powodzi jest
prawdopodobne dla wojewdztwa lskiego ..........................................................................................26
Rysunek 3-3 Zlewnia rzeki Kodnicy fragment mapy obszarw naraonych na niebezpieczestwo powodzi
dla woj. lskiego .....................................................................................................................................27
Rysunek 3-4 Realizacja inwestycji przeciwpowodziowej........................................................................................32
Rysunek 4-1 Sie hydrograficzna analizowanego terenu .......................................................................................38
Rysunek 9-1 Porwnanie zmian poziomu zwierciada wody na Kodnicy oraz w piezometrach PZ2 i PZ4 ..........135
Rysunek 9-2 Porwnanie zmian poziomu zwierciada wody na Kodnicy oraz w piezometrach PZ1 i PZ3 ..........135
Rysunek 9-3 Porwnanie zmian poziomu zwierciada wody na Kodnicy oraz w piezometrach PZ5 i PZ6 ..........136
Rysunek 10-1 Zidentyfikowane przeciwspadki i proponowany zakres przegbienia Kodnicy i Potoku
Chudowskiego ........................................................................................................................................185
Rysunek 10-2 Orientacyjny przebieg kanau ulgi dla potoku Cienka....................................................................187
Rysunek 10-3 Orientacyjny przebieg kanau ulgi dla rzeki Kodnicy.....................................................................189
Rysunek 10-4 Lokalizacja waw przeciwpowodziowych .....................................................................................190
Rysunek 10-5 Obszary oceniane pod wzgldem ryzyka powodziowego .............................................................196
Rysunek 10-6 Ocena zlewni elementarnych wg kryterium gstoci zaludnienia .................................................200
Rysunek 10-7 Ocena zlewni elementarnych wg kryterium obecnego zagospodarowania i infrastruktury .........201
Rysunek 10-8 Ocena zlewni elementarnych wg kryterium planowanych zmian w zagospodarowaniu
przestrzennym........................................................................................................................................202
Rysunek 10-9 Ocena zlewni elementarnych wg kryterium istniejcych zabezpiecze przeciwpowodziowych ..203
Rysunek 10-10 Ocena ryzyka powodziowego wg zastosowanej metody.............................................................204
Rysunek 11-1 Schemat sieci hydrograficznej .......................................................................................................207
Rysunek 11-2 Jednowymiarowy schemat sieci hydrograficznej...........................................................................208
Rysunek 11-3 Hydrogramy przepyww dla wodowskazw na Kodnicy i Bytomce, dla wezbrania z roku 2010210
Rysunek 11-4 Spadki dna modelowanych ciekw ................................................................................................212
Rysunek 11-5 Profil poduny Kodnicy z zaznaczeniem maksymalnego napenienia i gbokoci dla symulowanej
fali powodziowej. ...................................................................................................................................213
Rysunek 11-6 Profil poduny Potoku Chudowskiego z zaznaczeniem maksymalnego natenia przepywu dla
symulowanej fali powodziowej ..............................................................................................................213
Rysunek 11-7 Hydrogramy przepyww dla kolejnych przekrojw na Potoku Ornontowickim ..........................214
Rysunek 11-8 Poziomy napenienia w wybranych przekrojach poprzecznych rnych rzek, zsynchronizowane w
czasie. .....................................................................................................................................................214
Rysunek 11-9 Hydrogramy stanw dla wodowskazw na Kodnicy i Bytomce....................................................215
Rysunek 11-10 Porwnanie przepyww rzeczywistych i danych z modelowania dla wod. Gliwice na Bytomce
................................................................................................................................................................217
Rysunek 11-11 Porwnanie stanw rzeczywistych i danych z modelowania dla wod. Gliwice na Bytomce .......218
Rysunek 11-12 Porwnanie stanw rzeczywistych i danych z modelowania dla wod. Kodnica na Kodnicy .....218
Rysunek 11-13 Porwnanie przepyww rzeczywistych i danych z modelowania dla wod. Kodnica na Kodnicy
................................................................................................................................................................219
Rysunek 11-14 Porwnanie przepyww rzeczywistych i danych z modelowania dla wod. Gliwice na Kodnicy
................................................................................................................................................................219
Rysunek 11-15 Porwnanie stanw rzeczywistych i danych z modelowania dla wod. Gliwice na Kodnicy .......220
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-16 Porwnanie poziomw zwierciada wody i gbokoci w Kodnicy dla danych wyjciowych i
scenariusza 1. .........................................................................................................................................223
Rysunek 11-17 Porwnanie poziomw zwierciada wody i przepywu w Kodnicy dla danych wyjciowych i
scenariusza 1. .........................................................................................................................................224
Rysunek 11-18 Porwnanie poziomw zwierciada wody i gbokoci w Potoku Chudowskim dla danych
wyjciowych i scenariusza 1. ..................................................................................................................225
Rysunek 11-19 Porwnanie poziomw zwierciada wody i przepywu w Potoku Chudowskim dla danych
wyjciowych i scenariusza 1. ..................................................................................................................226
Rysunek 11-20 Porwnanie poziomw zwierciada wody przed i po pogbieniu na Potoku Chudowskim .......227
Rysunek 11-21 Porwnanie poziomw zwierciada wody przed i po pogbieniu na Kodnicy ...........................227
Rysunek 11-22 Porwnanie przepyww przed i po pogbieniu na Potoku Chudowskim .................................228
Rysunek 11-23 Porwnanie przepyww przed i po pogbieniu na Kodnicy wod. Gliwice, ujcie
Chudowskiego ........................................................................................................................................228
Rysunek 11-24 Porwnanie przepyww przed i po pogbieniu na Kodnicy rejon luzy, ujcie Bytomki ......229
Rysunek 11-25 Porwnanie poziomw wody i przepyww na Kodnicy dla danych wyjciowych i scenariusza 2
................................................................................................................................................................231
Rysunek 11-26 Porwnanie poziomw wody i przepyww na Potoku Chudowskim dla danych wyjciowych i
scenariusza 2 ..........................................................................................................................................232
Rysunek 11-27 Porwnanie poziomw wody i przepyww na Potoku Ornontowickim dla danych wyjciowych i
scenariusza 2 ..........................................................................................................................................233
Rysunek 11-28 Porwnanie poziomw wody i przepyww na Bytomce dla danych wyjciowych i scenariusza 2.
................................................................................................................................................................234
Rysunek 11-29 Porwnanie stanw wody na Kodnicy dla danych wyjciowych i scenariusza 2 ........................235
Rysunek 11-30 Porwnanie stanw wody na Bytomce dla danych wyjciowych i scenariusza 2 .......................235
Rysunek 11-31 Porwnanie stanw wody na Potoku Chudowskim dla danych wyjciowych i scenariusza 2 ....236
Rysunek 11-32 Porwnanie przepyww na Kodnicy, Bytomce i Potoku chudowskim dla scenariusza 2 ..........236
Rysunek 11-33 Porwnanie poziomw wody i przepyww na Kodnicy dla danych wyjciowych i scenariusza 3
................................................................................................................................................................239
Rysunek 11-34 Porwnanie poziomw wody i przepyww na Bytomce dla danych wyjciowych i scenariusza 3
................................................................................................................................................................240
Rysunek 11-35 Porwnanie stanw wody na Kodnicy dla danych wyjciowych i scenariusza 3 ........................241
Rysunek 11-36 Porwnanie stanw wody na Bytomce dla danych wyjciowych i scenariusza 3 .......................241
Rysunek 11-37 Porwnanie stanw wody na Potoku Chudowskim dla danych wyjciowych i scenariusza 3 ....242
Rysunek 11-38 Porwnanie przepyww na Potoku Chudowskim, Kodnicy i Bytomce dla scenariusza 3 .........242
Rysunek 11-39 Porwnanie poziomw zwierciada wody i przepyww w Kodnicy dla danych wyjciowych i
scenariusza 4 ..........................................................................................................................................244
Rysunek 11-40 Porwnanie poziomw zwierciada wody i gbokoci w Potoku Chudowskim dla danych
wyjciowych i scenariusza 4 ...................................................................................................................245
Rysunek 11-41 Porwnanie poziomw zwierciada wody dla danych wyjciowych i scenariusza 4 na Potoku
Chudowskim ...........................................................................................................................................246
Rysunek 11-42 Porwnanie poziomw zwierciada wody dla danych wyjciowych i scenariusza 4 na Kodnicy 246
Rysunek 11-43 Porwnanie przepyww dla danych wyjciowych i scenariusza 4 na Potoku Chudowskim ......247
Rysunek 11-44 Porwnanie przepyww dla danych wyjciowych i scenariusza 4 na Kodnicy wod. Gliwice,
ujcie Chudowskiego ..............................................................................................................................247
Rysunek 11-45 Porwnanie przepyww dla danych wyjciowych i scenariusza 4 na Kodnicy rejon luzy, ujcie
Bytomki ..................................................................................................................................................248
Rysunek 14-1 Struktura wasnoci gruntw pod planowane zbiorniki retencyjne ..............................................296
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
WPROWADZENIE
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Zamawiajcy zdefiniowa obszar objty opracowaniem dotyczcy terenw granicznych gminy Gieratowice i
miasta Zabrze oraz rejonu rzeki Kodnicy w Gliwicach. Zgodnie z ustaleniami dokonanymi w trakcie spotka
roboczych i konsultacyjnych, opracowanie swoim zakresem obejmuje rwnie pozosta cz przedmiotowych
jednostek administracyjnych z uwagi na fakt, e w caoci znajduj si w zlewni Kodnicy.
Zagroenie powodziowe na omawianym obszarze wynika nie tylko bezporednio ze strony Kodnicy, ale take
jej dopyww, ktre w wyniku intensywnej dziaalnoci wydobywczej i urbanizacji zmieniaj w sposb cigy
swj charakter stwarzajc zagroenie rwnie na obszarach analizowanych gmin nie pooonych w
bezporednim ssiedztwie rzeki Kodnicy.
Analizami objto zatem pozostae cieki w granicach administracyjnych gmin a take sie funkcjonujcej
kanalizacji deszczowej zasilajcej wodami opadowymi i roztopowymi cieki powierzchniowe.
1.3.2
Ze wzgldu na wystpujce rnice pomidzy oficjalnymi a lokalnymi (alternatywnymi) nazwami rzek i ciekw,
w niniejszym opracowaniu przyjto nazewnictwo oficjalne zgodne z Map Podziau Hydrograficznego Polski
(MPHP) udostpnian przez Krajowy Zarzd Gospodarki Wodnej2. W poniszej tabeli zestawiono przyjte
nazewnictwo oficjalne z nazwami uywanymi zamiennie:
Tabela 1-1 Nazewnictwo rzek i ciekw
Nazwa zgodna z MPHP
Kodnica
Promna
Kochwka
Potok Chudowski
Dopyw z Przyszowic
Potok Paniwek
Potok Gieratowicki
Dopyw z Chudowa
Potok Bujakowski
Potok Beksza
Ornontowicki
Potok od Solarni
Cienka
Czarniawka
Potok Guido
Bytomka
Rw Drzymay
Miechowicki
Mikulczycki Potok
Dopyw w Mikulczycach
Dopyw z Maciejowa
Dopyw w Szaszy
Ostropka
Wjtowianka
Potok Leny
Dopyw z Czechowic
rdem danych hydrograficznych w niniejszym opracowaniu jest Mapa Podziau Hydrograficznego Polski wykonana
przez Zakad Hydrografii i Morfologii Koryt Rzecznych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej na zamwienie Ministra
rodowiska i sfinansowana ze rodkw Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
10
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Celowo uywania nazewnictwa za MPHM, w kilku przypadkach niezgodnego z nazwami lokalnymi, a nawet
oficjalnym nazewnictwem przyjmowanym przez administratorw ciekw, wynika z potencjalnego aplikowania
o rodki pomocowe w zakresie realizacji zada przeciwpowodziowych do instytucji pastwowych. Uytkowanie
nazw zgodnych z MPHP moe si wiza z unikniciem dodatkowych czynnoci wyjaniajcych, a ponadto jest
skonsumowaniem wynikw projektu finansowanego z Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i
Gospodarki Wodnej.
Na rysunku przedstawiono sie rzeczn na terenie gminy Gieratowice, Zabrza i Gliwic wraz z nazewnictwem
przyjtym za MPHP.
Rysunek 1-1 Sie rzeczna na terenie gminy Gieratowice, Zabrza i Gliwic zgodna z MPHP
11
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
1.3.3
W zakresie hydrologii za poziom odniesienia ekspertyzy przyjto fal powodziow z maja 2010 r.
Jak wykazay analizy podczas powodzi w roku 2010 maksymalny przepyw dla fali powodziowej na wodowskazie
Gliwice na Kodnicy wynis 105 m3/s co oznacza, e by on bardzo zbliony do przepywu maksymalnego o
prawdopodobiestwie przewyszenia 1% wynoszcego wg rnych rde od 86,1 do 104 m 3/s.
Fala powodziowa z roku 2010 jest ostatnim tej wielkoci wezbraniem, ktre dodatkowo jest dobrze
udokumentowany w postaci obserwacji prowadzonych przez rne suby.
1.3.4
12
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Polska jako kraj czonkowski zobowizana jest do przestrzegania regulacji unijnych nakadajcych obowizek
zrwnowaonego gospodarowania zasobami wodnymi, ochrony rodowiska oraz unikania i ograniczania
negatywnych skutkw zdarze ekstremalnych, takich jak powodzie. Za najwaniejsze dokumenty regulujce i
warunkujce ochron przed powodzi, rwnie w kontekcie katalogu planowanych dziaa
przeciwpowodziowych uznano Ramow Dyrektyw Wodn oraz Dyrektyw Powodziow. Natomiast do
krajowych przepisw regulujcych kwestie ochrony przeciwpowodziowej na poziomie lokalnym
zakwalifikowano:
Ustaw z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne najwaniejszy akt prawny regulujcy gospodarowanie
wodami w Polsce
Ustaw z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,
Ustaw z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska,
Ustaw z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale
spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowiska,
Ustaw z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym.
13
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
opis powodzi, ktre wystpiy w przeszoci i miay znaczce negatywne skutki dla zdrowia ludzkiego,
rodowiska, dziedzictwa kulturowego oraz dziaalnoci gospodarczej, jeeli prawdopodobiestwo
wystpienia podobnych zjawisk w przyszoci jest nadal due, w tym zasig powodzi oraz trasy przejcia
fali powodziowej, jak i ocen wywoanych przez nie negatywnych skutkw,
opis istotnych powodzi, do ktrych doszo w przeszoci, jeeli mona przewidzie, e podobne zjawiska
w przyszoci bd miay znaczce negatywne skutki,
Natomiast, w zalenoci od specyficznych potrzeb pastw czonkowskich wstpna ocena ryzyka powodziowego
powinna take uwzgldnia ocen potencjalnych negatywnych konsekwencji przyszych powodzi dla zdrowia
ludzkiego, rodowiska, dziedzictwa kulturowego oraz dziaalnoci gospodarczej, z jak najszerszym
uwzgldnieniem kwestii, takich jak topografia, pooenie ciekw wodnych i ich oglne cechy hydrologiczne oraz
geomorfologiczne, w tym obszary zalewowe jako naturalne obszary retencyjne, skuteczno istniejcej,
wybudowanej przez czowieka infrastruktury przeciwpowodziowej, pooenie obszarw zamieszkanych,
obszarw dziaalnoci gospodarczej oraz prognoz dugofalowego rozwoju wydarze, w tym wpywu zmian
klimatu na wystpowanie powodzi.
Zgodnie z zaoeniem art. 5 opracowanie wstpnej oceny ryzyka powodziowego miao na celu okrelenie
obszarw, na ktrych stwierdza si istnienie duego ryzyka powodziowego lub jego wystpienie jest
prawdopodobne.
W kontekcie proponowanych dziaa przeciwpowodziowych warto podkreli, e Dyrektywa Powodziowa
zalicza obszary zalewowe do naturalnych obszarw retencyjnych. Stwierdzenie to sugeruje, i powinny one
zachowa i spenia swoj naturaln funkcj.
W drugim etapie dugoterminowego okresu planowania, Dyrektywa Powodziowa nakada na pastwa
czonkowskie obowizek stworzenia do grudnia 2013 r. map zagroenia powodziowego i map ryzyka
powodziowego na poziomie obszaru dorzecza lub jednostki zarzdzajcej. Mapy zagroenia powodziowego
powinny opisywa obszary, na ktrych prawdopodobiestwo wystpienia powodzi jest: niskie, rednie,
wysokie. Na tych mapach zawierajcych powysze scenariusze zostan przedstawione elementy, takie jak:
zasig powodzi,
gbokoci wody lub, w odpowiednich przypadkach, poziomy zwierciada wody,
tam gdzie jest to waciwe, prdko przepywu wody lub odnony przepyw wody.
Z kolei mapy ryzyka powodziowego maj suy do przedstawienia potencjalnie negatywnych skutkw
zwizanych z powodzi i powinny uwzgldnia:
szacunkow liczb mieszkacw potencjalnie dotknitych powodzi,
rodzaj dziaalnoci gospodarczej prowadzonej na obszarze potencjalnie dotknitym powodzi,
instalacje, ktre mogyby spowodowa przypadkowe zanieczyszczenie w przypadku powodzi oraz
potencjalnie dotknite powodzi obszary chronione,
dodatkowe informacje uwaane przez pastwo czonkowskie za przydatne, takie jak wskazanie
obszarw, na ktrych mog wystpi powodzie wraz z transportem duej iloci osadw i rumowiska
oraz informacje o innych wanych rdach zanieczyszczenia.
Na podstawie map zagroenia powodziowego i map ryzyka powodziowego zostan opracowane przez pastwa
czonkowskie plany zarzdzania ryzykiem powodziowym do grudnia 2015 r., skoordynowane na poziomie
obszaru dorzecza lub jednostki zarzdzajcej (art. 7). Plany zarzdzania ryzykiem powodziowym okrelaj
katalog dziaa zmierzajcych do zapobiegania powodzi, ochronie przed powodzi, waciwego przygotowania,
prognozowania powodzi i systemu wczesnego ostrzegania powodziowego. Zgodnie z Dyrektyw plany
zarzdzania ryzykiem powinny uwzgldnia:
koszty i korzyci,
zasig powodzi,
trasy przejcia fali powodziowej,
obszary o potencjalnej retencji wd powodziowych, takie jak naturalne obszary retencyjne,
cele rodowiskowe okrelone w art. 4 dyrektywy 2000/60/WE,
gospodarowanie gruntami i wod,
planowanie przestrzenne i zagospodarowanie terenu,
ochron przyrody,
nawigacj i infrastruktur portow.
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
14
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Ponadto plany zarzdzania ryzykiem powodziowym mog obejmowa dziaania na rzecz zrwnowaonego
zagospodarowania przestrzennego, skuteczniejsz retencj wd oraz kontrolowane zalewanie niektrych
obszarw w przypadku wystpienia powodzi.
Pastwa czonkowskie s zobowizane do skoordynowania niniejszej Dyrektywy z RDW, kadc szczeglny
nacisk na zwikszenie skutecznoci, wymian informacji oraz moliwo osignicia synergii i wsplnych
korzyci, uwzgldniajc cele rodowiskowe okrelone w art. 4 RDW (art. 9). Dyrektywa nakada obowizek
podania do wiadomoci publicznej wstpnej oceny ryzyka powodziowego, map zagroenia powodziowego, map
ryzyka powodziowego oraz planw zarzdzania ryzykiem powodziowym. Dyrektywa Powodziowa obliguje
pastwa czonkowskie do informowania obywateli na obszarach potencjalnie zagroonych powodzi oraz
zaangaowania spoeczestwa do udziau w procesie planowania.
Rysunek 2-1 Schemat procesu wdraania Dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23.10.2003 w sprawie
ryzyka powodziowego i zarzdzania nim
rdo: http://www.kzgw.gov.pl/Dyrektywa-Powodziowa.html)
Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r.3 reguluje gospodarowanie wodami zgodnie z zasad
zrwnowaonego rozwoju, a w szczeglnoci ksztatowanie i ochron zasobw wodnych, korzystanie z wd oraz
zarzdzanie zasobami wodnymi (art.1). Polityka Unii Europejskiej ujta w Ramowej Dyrektywie Wodnej oraz
Dyrektywie Powodziowej zostaa przeniesiona do polskich regulacji prawnych. Zmiany, ktre zaszy w Ustawie
Prawo wodne dotycz przede wszystkim sformuowania samej definicji powodzi, ktra obecnie rozumiana jest
jako czasowe pokrycie przez wod terenu, ktry w normalnych warunkach nie jest pokryty wod, powstae na
skutek wezbrania wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanaach oraz od strony morza,
powodujce zagroenie dla ycia i zdrowia ludzi, rodowiska, dziedzictwa kulturowego oraz dziaalnoci
gospodarczej. Transpozycja Dyrektywy Powodziowej do ustawy prawo wodne spowodowaa rwnie szereg
zmian w obowizujcych dokumentach planistycznych zwizanych z aspektem ochrony przeciwpowodziowej.
Ten akt prawny nakada na organy administracji rzdowej i samorzdowej obowizek realizacji zada
zwizanych z ochron przeciwpowodziow (art. 88a). Do tej pory dyrektor regionalnego zarzdu gospodarki
wodnej (RZGW) sporzdza studium ochrony przeciwpowodziowej, w ktrym ustalane byy obszary
wymagajce ochrony przed powodzi z uwagi na ich zagospodarowanie, warto gospodarcz lub kulturow.
Obecnie zgodnie z nowelizacj, ustawa zakada prowadzenie ochrony przed powodzi z uwzgldnieniem map
3
15
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
zagroenia powodziowego, map ryzyka powodziowego oraz planw zarzdzania ryzykiem powodziowym. Dla
obszarw dorzeczy ustawa zakada sporzdzenie wstpnej oceny ryzyka powodziowego (WORP). Zgodnie z
ustaw (art. 88b) wstpna ocena ryzyka powodziowego powinna zawiera:
mapy obszarw dorzeczy, z zaznaczeniem granic dorzeczy, granic zlewni, granicy pasa nadbrzenego,
ukazujce topografi terenu oraz jego zagospodarowanie,
opis powodzi historycznych,
ocen potencjalnych negatywnych skutkw powodzi mogcych wystpi w przyszoci dla ycia i
zdrowia ludzi, rodowiska, dziedzictwa kulturowego oraz dziaalnoci gospodarczej,
w miar moliwoci prognoz dugofalowego rozwoju wydarze, w szczeglnoci wpywu zmian
klimatu na wystpowanie powodzi,
okrelenie obszarw naraonych na niebezpieczestwo powodzi.
Wstpn ocen ryzyka powodziowego przygotowuje Prezes Krajowego Zarzdu Gospodarki Wodnej. Projekt
WORP jest nastpnie przekazywany do zaopiniowania waciwym wojewodom oraz marszakom wojewdztw
(45 dni na przedstawienie opinii). Zgodnie z art. 88c Prezes Krajowego Zarzdu Gospodarki Wodnej przekazuje
WORP dyrektorowi Rzdowego Centrum Bezpieczestwa, natomiast sam dokument podlega przegldowi co 6
lat.
Dla obszarw wskazanych we wstpnej ocenie ryzyka powodziowego jako naraonych na niebezpieczestwo
wystpienia powodzi, ustawa przewiduje sporzdzenie mapy zagroenia powodziowego. Mapy zagroenia
powodziowego obejmuj trzy rodzaje scenariuszy:
obszary, na ktrych prawdopodobiestwo wystpienia powodzi jest niskie (co najmniej raz na 500 lat)
lub na ktrych istnieje prawdopodobiestwo wystpienia zdarzenia ekstremalnego,
obszary szczeglnego zagroenia powodzi,
obszary obejmujce tereny naraone na zalanie w przypadku: przelania si wd przez koron wau
przeciwpowodziowego; zniszczenia lub uszkodzenia wau przeciwpowodziowego; zniszczenia lub
uszkodzenia budowli pitrzcych; zniszczenia lub uszkodzenia budowli ochronnych pasa technicznego.
Dla kadego scenariusza na mapach zagroenia powodziowego powinny zosta przedstawione takie elementy
jak zasig powodzi; gboko wody lub poziom zwierciada wody; a w uzasadnionych przypadkach, take
prdko przepywu wody lub natenie przepywu wody.
Dla obszarw naraonych na niebezpieczestwo powodzi ustawa zakada sporzdzenie rwnie map ryzyka
powodziowego. To dziaanie ma na celu przedstawienie potencjalnie negatywnych skutkw powodzi w
przypadku jej wystpienia. Z tego powodu przedstawione scenariusze musz uwzgldnia takie elementy jak:
szacunkowa liczba mieszkacw potencjalnie dotknitych powodzi; rodzaje dziaalnoci gospodarczej
prowadzonej na obszarach zagroonych powodzi: wykaz instalacji, ktre w przypadku zaistnienia powodzi
mog spowodowa znaczne zanieczyszczenie, wykaz: uj wody, stref ochronnych uj wody lub obszarw
ochronnych zbiornikw wd rdldowych, kpielisk, obszarw Natura 2000, parkw narodowych oraz
rezerwatw przyrody; a w uzasadnionych przypadkach wykaz obszarw, na ktrych mog wystpi powodzie
wraz z transportem duej iloci osadw i rumowiska, potencjalnych ognisk zanieczyszcze wody.
Zarwno mapy zagroenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego sporzdza wedug prawa wodnego
Prezes Krajowego Zarzdu Gospodarki Wodnej. Prezes Krajowego Zarzdu Gospodarki Wodnej przekazuje
nastpnie mapy: dyrektorom regionalnych zarzdw gospodarki wodnej, Gwnemu Geodecie Kraju;
Gwnemu Inspektorowi Ochrony rodowiska; dyrektorowi Rzdowego Centrum Bezpieczestwa. Z kolei
dyrektorzy regionalnych zarzdw gospodarki wodnej maj obowizek przedstawienia ww. map:
1) waciwym dyrektorom urzdw eglugi rdldowej;
2) waciwym wojewodom;
3) waciwym marszakom wojewdztw;
4) waciwym starostom;
5) waciwym wjtom (burmistrzom, prezydentom miast);
6) waciwym komendantom wojewdzkim i powiatowym (miejskim) Pastwowej;
7) Stray Poarnej.
Zgodnie z art.88f ust.5 granice obszarw przedstawione na mapach zagroenia powodziowego i ryzyka
powodziowego powinny zosta uwzgldnione w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, planie
zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa, miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz
16
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego lub decyzji o warunkach zabudowy. Ponadto
jednostki samorzdowe od dnia otrzymania map zagroenia powodziowego i ryzyka powodziowego musz
uwzgldnia poziom zagroenia powodziowego wynikajcy z wyznaczenia tych obszarw, szczeglnie dla
decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego lub decyzji o warunkach zabudowy na obszarach
wykazanych na mapach zagroenia powodziowego. Zmiany w koncepcji przestrzennego zagospodarowania
kraju, planie zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa, miejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego oraz w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego lub decyzji o warunkach
zabudowy wprowadza si w terminie 18 miesicy od dnia przekazania map. Koszty wprowadzanych zmian
pokrywane s odpowiednio z budetu waciwych gmin albo wojewdztw. Przegldu mapy zagroenia
powodziowego oraz mapy ryzyka powodziowego dokonuje si co 6 lat oraz w przypadku zaistnienia potrzeby
ich aktualizacji.
Ostatecznie na podstawie mapy zagroenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego dla obszarw
dorzeczy oraz dla regionw wodnych maj zosta sporzdzone plany zarzdzania ryzykiem powodziowym.
Plany zarzdzania ryzykiem powodziowym powinny zawiera (art. 88g):
map obszaru dorzecza, na ktrej s zaznaczone obszary naraone na niebezpieczestwo powodzi,
mapy zagroenia powodziowego oraz mapy ryzyka powodziowego wraz z opisem wnioskw z analizy
tych map,
opis celw zarzdzania ryzykiem powodziowym,
katalog dziaa sucych osigniciu celw zarzdzania ryzykiem powodziowym, z uwzgldnieniem ich
priorytetu.
W kontekcie tematu proponowanych dziaa w zlewni rzeki Kodnicy niezwykle istotne jest, aby sporzdzone
w przyszoci plany zarzdzania ryzykiem powodziowym uwzgldniay midzy innymi:
koszty oraz korzyci dziaa podejmowanych dla osignicia celw zarzdzania ryzykiem
powodziowym,
zasig powodzi, trasy przejcia wezbrania powodziowego oraz obszary o potencjalnej, retencji wd
powodziowych,
cele rodowiskowe,
gospodarowanie wodami,
sposb uprawy i zagospodarowania gruntw,
stan planowania i zagospodarowania przestrzennego,
ochron przyrody,
prognozowanie powodzi i systemy wczesnego ostrzegania przed zagroeniami,
infrastruktur krytyczn.
Dla obszarw dorzeczy plany zarzdzania ryzykiem powodziowym sporzdza Prezes Krajowego Zarzdu
Gospodarki Wodnej w uzgodnieniu z ministrem waciwym do spraw gospodarki wodnej, natomiast dla
regionw wodnych plan przygotowuj dyrektorzy regionalnych zarzdw gospodarki wodnej. Zgodnie z
zaoeniami ustawy powinien by zapewniony aktywny udzia wszystkich zainteresowanych osb w
przygotowywaniu, przegldzie oraz aktualizacji planw zarzdzania ryzykiem powodziowym. Osoby
zainteresowane w terminie 6 miesicy od dnia podania do publicznej wiadomoci projektw planw
zarzdzania ryzykiem powodziowym mog skada pisemne uwagi do Prezesa Krajowego Zarzdu Gospodarki
Wodnej. Plany zarzdzania ryzykiem powodziowym poddawane bd przegldowi co 6 lat oraz w razie
koniecznoci przeprowadzenia aktualizacji. Aktualizacja planw zarzdzania ryzykiem powodziowym powinna
obejmowa:
1) Wszelkie zmiany lub uaktualnienia dotyczce tych planw, wraz z podsumowaniem przegldw
wstpnej oceny ryzyka powodziowego, map zagroenia powodziowego i map ryzyka powodziowego,
2) Ocen postpw w realizacji celw zarzdzania ryzykiem powodziowym,
3) Opis i wyjanienie przyczyn niezrealizowania zaplanowanych dziaa zmierzajcych do osignicia
celw zarzdzania ryzykiem powodziowym,
4) Opis dziaa podjtych, a niezaplanowanych w tych planach.
Ponadto zgodnie z art. 88i organy administracji rzdowej i samorzdowej s zobowizane do nieodpatnego
przekazywania danych organom przygotowujcym i sporzdzajcym dokumenty: wstpnej oceny ryzyka
17
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
powodziowego, mapy zagroenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego oraz plany zarzdzania ryzykiem
powodziowym.
2.2.2
Kolejnym aktem prawnym nakadajcym na jednostki samorzdu terytorialnego obowizek penienia zada
ochrony przeciwpowodziowej jest ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym4.
W studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy uwzgldnia si
uwarunkowania wynikajce midzy innymi z wymaga dotyczcych ochrony przeciwpowodziowej, okrela si
obszary szczeglnego zagroenia powodzi oraz obszary osuwania si mas ziemnych.
Wjt, burmistrz albo prezydent miasta, po podjciu przez rad gminy uchway o przystpieniu do sporzdzania
studium, wystpuje o uzgodnienie projektu studium z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego
wojewdztwa oraz wystpuje o opinie do dyrektora regionalnego zarzdu gospodarki wodnej w sprawie
rozwiza przyjtych w projekcie studium w zakresie zagospodarowania obszarw szczeglnego zagroenia
powodzi. Ustalenia studium s wice dla organw gminy przy sporzdzaniu planw miejscowych (art. 10).
W celu ustalenia przeznaczenia terenw dla inwestycji celu publicznego, oraz okrelenia sposobw ich
zagospodarowania i zabudowy rada gminy podejmuje uchwa o przystpieniu do sporzdzenia miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego. W planie miejscowym okrela si obowizkowo m.in. granice i
sposoby zagospodarowania terenw lub obiektw podlegajcych ochronie, a take obszarw szczeglnego
zagroenia powodzi oraz obszarw osuwania si mas ziemnych (art. 15).
2.2.3
W wietle ustawy o samorzdzie gminnym5, kada gmina jako podstawowa jednostka samorzdu
terytorialnego dy do zaspokajania zbiorowych potrzeb wsplnoty samorzdowej i wykonuje zadania w
swoich granicach administracyjnych. Ustawa ta nakada na gmin obowizek realizacji zada w sprawie
porzdku publicznego i bezpieczestwa obywateli oraz ochrony przeciwpoarowej i przeciwpowodziowej, w tym
wyposaenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego.
2.2.4
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. 6okrela zasady ochrony rodowiska oraz warunki korzystania z jego zasobw
w kontekcie zrwnowaonego rozwoju. Zgodnie z art. 400a finansowanie ochrony rodowiska i gospodarki
wodnej obejmuje m.in. opracowywanie planw zarzdzania ryzykiem powodziowym oraz opracowywanie
planw sucych gospodarowaniu wodami, a take wspomaganie realizacji zada modernizacyjnych i
inwestycyjnych, sucych ochronie rodowiska i gospodarce wodnej, w tym dotyczcych instalacji lub urzdze
ochrony przeciwpowodziowej i obiektw maej retencji wodnej.
2.2.5
W przypadku przedsiwzi mogcych zawsze znaczco oddziaywa na rodowisko lub mogcych potencjalnie
znaczco oddziaywa na rodowisko w wietle tej ustawy niezbdne jest wydanie decyzji o uwarunkowaniach
rodowiskowych. Zgodnie z art. 72 wydanie decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach nastpuje przed
uzyskaniem: decyzji ustalajcej warunki prowadzenia robt polegajcych na regulacji wd oraz budowie waw
przeciwpowodziowych, a take robt melioracyjnych, odwodnie budowlanych oraz innych robt ziemnych
zmieniajcych stosunki wodne na terenach o szczeglnych wartociach przyrodniczych.
18
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Projekt ISOK
W celu wdroenia zaoe Dyrektywy Powodziowej powsta projekt ISOK Informatyczny System Osony Kraju
przed nadzwyczajnymi zagroeniami. Projekt jest finansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (7 o priorytetowa Spoeczestwo
informacyjne budowa elektronicznej administracji). W skad konsorcjum projektu wchodzi: Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej (lider), Krajowy Zarzd Gospodarki Wodnej, Gwny Urzd Geodezji
i Kartografii, Instytut cznoci oraz Rzdowe Centrum Bezpieczestwa (organ wspierajcy).
W ramach projektu zostaa ju opracowana wstpna ocena ryzyka powodziowego. Do produktw projektu
ISOK bd take naleay: mapy zagroenia i mapy ryzyka powodziowego, a take mapy zagroe
meteorologicznych i mapy innych zagroe. Zgodnie z informacjami dostpnymi na stronie projektu ISOK
korzyci uzyskane w ramach projektu dotycz m.in.:
uzyskania numerycznego modelu rzeby terenu i numerycznego modelu pokrycia terenu oraz
ortofotomapy cyfrowej, pozyskaniu cyfrowej mapy topograficznej zwanej fachowo baz danych
obiektw topograficznych (BDOT),
wykonania nowych oblicze hydrologicznych dla wszystkich rzek objtych projektem, wg jednolitej
metodyki i dla jednolitego okresu historycznego,
wykonania modelowania matematyczno-hydraulicznego transformacji wezbra powodziowych oraz
awarii obwaowa, dla wszystkich rzek objtych projektem.
2.3.2
19
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 2-2 Przebieg wstpnej oceny ryzyka powodziowego kwalifikowanie obszarw do mapowania
Uzyskana suma punktw dla poszczeglnych kryteriw pozwolia wyoni obszary zakwalifikowane do
sporzdzenia map zagroenia powodziowego i map ryzyka powodziowego (Rysunek 2-3). Ze wzgldu na
niewystarczajc ilo danych hydrologicznych i geodezyjnych (np. brak numerycznego modelu terenu, brak
przekroju korytowego rzek) cieki zaznaczone kolorem niebieskim zostan opracowane po roku 2013. Natomiast
rzeki oznaczone kolorem czerwonym zostan opracowane do koca roku 2013 w pierwszym cyklu
planistycznym. Sporzdzone w ramach projektu ISOK mapy zagroenia powodziowego i mapy ryzyka
powodziowego, bd stanowiy podstaw do planowania przestrzennego, wydawania decyzji lokalizacyjnych i
pozwole na budow.
Zgodnie z ustaw Prawo Wodne projekt wstpnej oceny ryzyka powodziowego (raport oraz mapy wynikowe)
zosta przekazane do zaopiniowania marszakom wojewdztw i wojewodom w dniu 28.10.2011r. i tego samego
dnia zosta podany do wiadomoci publicznej na stronie internetowej Krajowego Zarzdu Gospodarki Wodnej.
20
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
2.3.3
Zgodnie z wymaganiami stawianymi przez Dyrektyw Powodziow do grudnia 2013 roku musz zosta
sporzdzone mapy zagroenia powodziowego oraz mapy ryzyka powodziowego.
Wedug projektu ISOK mapy zagroenia powodziowego zostan sporzdzone z wykorzystaniem
dynamicznych modeli matematyczno-hydraulicznych (model terenu o wysokiej dokadnoci pionowej i
numeryczny model pokrycia terenu). Numeryczny Model Terenu (NMT) oraz Numeryczny Model Pokrycia
Terenu (NMPT) s kluczowymi danymi przestrzennymi umoliwiajcymi przeprowadzenie procesu
modelowania hydrodynamicznego stref zalewowych. Mapy zagroenia powodziowego jako produkt
modelowania hydraulicznego bd przedstawia obszary zagroone powodzi i zostan opracowane dla
wszystkich rzek wyselekcjonowanych we wstpnej ocenie ryzyka powodziowego. Mapy zagroenia
powodziowego (Rysunek 2-4) bd przedstawiay zasig zalania, gboko zalewu (model 1D) lub gboko,
prdko wody, kierunki przepywu oraz czas zalewu. Wedug danych projektu ISOK mapy zagroenia
powodziowego zostan wykonane dla trzech przepyww prawdopodobnych:
1 raz na 500 lat czyli dla p=0,2%,
1 raz na 100 lat czyli dla p=1%,
1 raz na 10 lat czyli dla p=10%.
21
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Natomiast mapy ryzyka powodziowego zgodnie z wymaganiami Dyrektywy Powodziowej zostan sporzdzone
dla tych samych obszarw co mapy zagroenia powodziowego. Mapy te z zaoenia maj przedstawia
potencjalne straty poniesione przez spoeczestwo na skutek wystpienia powodzi. Wedug danych dostpnych
na stronie internetowej projektu ISOK mapy ryzyka powodziowego bd uwzgldnia takie elementy jak: liczba
ludnoci zamieszkujcej zalany obszar, ilo budynkw, obiekty o szczeglnym znaczeniu spoecznym (szpitale,
szkoy, przedszkola, hotele, centra handlowe), obiekty zabytkowe, zakady przemysowe, instalacje mogce
spowodowa znaczne zanieczyszczenie poszczeglnych elementw przyrodniczych albo rodowiska,
oczyszczalnie ciekw, przepompownie ciekw, punkty zrzutu ciekw, skadowiska odpadw, cmentarze,
klasy uytkowania terenu (osiedla mieszkaniowe, tereny przemysowe, tereny komunikacyjne, lasy, tereny
zielone i sportowe, uytki rolne, wody), obszary chronione, ujcia wd, strefy ochronne uj wody, kpieliska,
obszary ochrony przyrody, obszary cenne kulturowo (zespoy zamkowe, zespoy paacowe, skanseny, muzea,
zabytkowe kocioy i zespoy klasztorne). Utrata wartoci kadego elementu zostanie okrelona na podstawie
wysokoci supa wody, jakim dany obiekt zosta zalany.
Projekt Rozporzdzenia Ministra rodowiska, Ministra Infrastruktury oraz Ministra Spraw Wewntrznych i
Administracji w sprawie opracowania map zagroenia powodziowego oraz map ryzyka podkrela, e
opracowane mapy bd stanowiy podstaw dla racjonalnego planowania przestrzennego na obszarach
naraonych na niebezpieczestwo powodzi, a tym samym dla zapobiegania powstawaniu szkd powodziowych.
Ponadto powinny one zosta uwzgldnione ju na poziomie lokalnym w miejscowym w planie
zagospodarowania przestrzennego oraz przy wydawaniu decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego
i decyzji o warunkach zabudowy. Zwraca si szczegln uwag na fakt, i sporzdzone mapy uatwi
prowadzenie dziaa ratowniczych oraz bd stanowiy baz informacji o zagroeniu i ryzyku powodziowym.
Mapy umoliwi wyznaczenie obszarw zagroonych powodzi w dokumentach planistycznych
zagospodarowania przestrzennego.
22
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
23
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
24
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Do gwnych dopyww rzeki Kodnicy pooonych na terenie gminy Gieratowice nale Potok Promna i Potok
Chudowski wraz z Potokiem Ornontowickim. Opracowanie w II cyklu planistycznym (po roku 2013) ww. map, a
nastpnie do 2015 roku planw zarzdzania ryzykiem powodziowym, powinno znaczco wspomc
ukierunkowanie dziaa dla Potoku Chudowskiego, ktry ze wzgldu na szkody grnicze stanowi w dalszym
cigu realne zagroenie powodziowe dla mieszkacw. Termin wyznaczony do sporzdzenia map zagroenia
powodziowego oraz map ryzyka powodziowego jest jednak do odlegy. Z tego powodu realizacji pewnych
inwestycji hydrotechnicznych naley si podj obecnie dla uniknicia negatywnych skutkw ewentualnych
powodzi.
Pomimo braku na dzie dzisiejszy ww. map oraz planw zarzdzania ryzykiem powodziowym proponowane
dziaania nie s w aden sposb sprzeczne z zaoeniami Dyrektywy Powodziowej, poniewa ich nadrzdnym
celem jest ograniczanie ryzyka wystpienia powodzi. Potrzeba realizacji tych dziaa jest jak najbardziej
wskazana i uzasadniona, gdy umoliwi one obnienie ryzyka powodziowego na obszarach, ktre we wstpnej
ocenie ryzyka powodziowego nie zostay uwzgldnione jako naraone na niebezpieczestwo wystpienia
powodzi.
Zgodnie z zaoeniami Dyrektywy Powodziowej, pomimo, e powodzie zaliczane s do zjawisk naturalnych to
niektre dziaania czowieka, takie jak przyrost zabudowy mieszkaniowej i wzrost wartoci majtku na
obszarach zalewowych, a take obnienie naturalnego potencjau retencyjnego gleby wskutek uytkowania
gruntw przyczyniaj si do zwikszenia prawdopodobiestwa wystpienia powodzi jak i rwnie wielkoci
wyrzdzonych szkd.
Ze wzgldu na brak map zagroenia powodziowego i ryzyka powodziowego wane jest ju w dniu dzisiejszym
podejmowanie dziaa, ktrych celem bdzie wskazanie obszarw przeznaczonych do wyczenia z zabudowy.
Ponadto zgodnie z art. 10 pastwa czonkowskie zachcaj zainteresowane strony do aktywnego udziau w
opracowaniu, przegldzie i aktualizacji planw zarzdzania ryzykiem powodziowym. Dlatego potencjalnie
proponowane dziaania i rozwizania ochrony przeciwpowodziowej bd mogy zosta wczone do planw
zarzdzania ryzykiem, ktre pojawi si w 2015 roku dla rzeki Kodnicy, Bytomki i Potoku Chudowskiego. Plany
zarzdzania ryzykiem powodziowym wedug Dyrektywy Powodziowej powinny ka szczeglny nacisk na
zapobieganie, ochron i stan naleytego przygotowania, w tym prognozowanie powodzi i systemy wczesnego
ostrzegania, a take uwzgldniajc cechy danego dorzecza lub zlewni. Plany zarzdzania ryzykiem
powodziowym mog rwnie obejmowa dziaania na rzecz zrwnowaonego zagospodarowania
przestrzennego, skuteczniejsz retencj wd oraz kontrolowane zalewanie niektrych obszarw w przypadku
wystpienia powodzi. Rozwaajc w tym kontekcie proponowane dziaania przeciwpowodziowe dla zlewni
rzeki Kodnicy (np. budowa zbiornikw i polderw oraz umacnianie waw) mona stwierdzi, e z ca
pewnoci przyczyni si one do zwikszenia skuteczno ochrony przeciwpowodziowej.
Proponowane rozwizania dotyczce realizacji inwestycji budowli przeciwpowodziowych tj. zbiornikw
retencyjnych i polderw zapewni w przyszoci skuteczn retencj i zrwnowaone gospodarowanie wodami.
25
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 3-1 Zlewnia rzeki Kodnicy fragment mapy obszarw znaczcych powodzi historycznych dla wojewdztwa lskiego
rdo: Wstpna ocena ryzyka powodziowego dla obszaru Polski, Projekt ISOK, 2011
Wedug mapy wstpnej oceny ryzyka powodziowego, brak jest na obszarach zlewni rzeki Kodnicy znaczcych
powodzi historycznych (brak obszarw zaznaczonych czerwonym kolorem).
Rysunek 3-2 Zlewnia rzeki Kodnicy fragment mapy obszarw, na ktrych wystpienie powodzi jest prawdopodobne dla
wojewdztwa lskiego
rdo: Wstpna ocena ryzyka powodziowego dla obszaru Polski, Projekt ISOK, 2011
Tereny zaznaczone kolorem czerwonym s obszarami, na ktrych wystpienie powodzi jest prawdopodobne.
26
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 3-3 Zlewnia rzeki Kodnicy fragment mapy obszarw naraonych na niebezpieczestwo powodzi dla woj. lskiego
rdo: Wstpna ocena ryzyka powodziowego dla obszaru Polski, Projekt ISOK, 2011
27
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
28
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o ustanowieniu programu wieloletniego Program dla Odry 2006 (Dz.U. 2001 nr 98 poz.
1067 z pn.zmian.)
9
Wersja po uwzgldnieniu wnioskw zawartych w opiniach przekazanych przez czonkw Komitetu Sterujcego PdO 2006
oraz raportu ze strategicznej oceny oddziaywania na rodowisko, Wrocaw, wrzesie 2011
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
29
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Program maej retencji dla wojewdztwa lskiego, przyjty w dniu 16 stycznia 2006 r. przez Sejmik Wojewdztwa
lskiego uchwa nr II/43/1/2006
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
30
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Proponowane dziaania przeciwpowodziowe dla zlewni rzeki Kodnicy, w tym te, ktre obejmuj budow
nowych lub wykorzystanie istniejcych zbiornikw retencyjnych i wpisuj si w cele redniookresowe do 2016
roku, gdy z ca pewnoci przyczyni si do zwikszenia retencji wodnej.
31
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
inwestycji na zasadach przepisw ustawy Prawo budowlane. Ustawa reguluje rwnie kwestie nabywania
nieruchomoci w zwizku z realizacj inwestycji przeciwpowodziowych (Rozdzia 3 ustawy).
Artyku 36 specustawy stanowi, e jeeli lokalizacja inwestycja w zakresie budowli przeciwpowodziowych
uwzgldniona zostaa w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo wydano dla niej decyzj o
ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego lub decyzj o warunkach zabudowy wtedy stosuje si przepisy
specustawy przeciwpowodziowej. Powysze sformuowanie oznacza, i dalszy proces decyzyjny realizacji
inwestycji przeciwpowodziowej ujtej w jednym z tych trzech dokumentw toczy si wycznie na podstawie
przepisw specustawy przeciwpowodziowej (Rysunek 3-4).
Proponowane dziaania przeciwpowodziowe dla zlewni rzeki Kodnicy powinny by realizowane zgodnie z
przepisami ustawy o szczeglnych zasadach przygotowania w zakresie budowli przeciwpowodziowych.
Proponowane budowle przeciwpowodziowe wymagaj uzyskania decyzji o pozwoleniu na realizacj inwestycji
przeciwpowodziowej niezalenie od tego czy zostay wczeniej ujte w planie miejscowym lub w decyzji o
warunkach zabudowy czy decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.
Rysunek 3-4 Realizacja inwestycji przeciwpowodziowej
Majc na uwadze charakter proponowanych rozwiza na terenie analizowanych gmin stwierdza si, e
dostpne instrumenty prawne okrelone w specustawie umoliwiaj skuteczn realizacj szerokiej gamy
inwestycji przeciwpowodziowych.
32
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
CHARAKTERYSTYKA ZLEWNI
Gmina Gieratowice
Gmina Gieratowice pooona jest w rodkowej czci wojewdztwa lskiego w powiecie gliwickim. Od
zachodu Gmina graniczy z gmin Knurw oraz miastem Gliwice, od pnocy czciowo z Rud lsk i Zabrzem,
od poudnia z gmin Ornontowice i od wschodu z Mikoowem.
Zgodnie z podziaem fizyczko-geograficznym Polski wg Kondrackiego obszar gminy pooony jest w obrbie
mezoregionu Wyyny Katowickiej, bdcego czci makroregionu Wyyny lskiej, wchodzcej w skad
podprowincji Wyyny lsko Krakowskiej, natomiast zgodnie z podziaem geomorfologicznym wg
Klimaszewskiego w regionie Wysoczyzn Przywyynnych nalecych do makroregionu Kotliny RaciborskoOwicimskiej. Teren gminy obnia si z poudnia, gdzie rzdne wysokoci w okolicach Chudowa ksztatuj si
na poziomie ok. 270 m n.p.m., w kierunku pnocnym, gdzie z kolei rzdne terenu doliny Kodnicy wynosz ok.
217 m n.p.m. Rzeba cechuje si sabym rozciciem erozyjnym i maymi deniwelacjami, do czego przyczynio si
znaczne zasypanie utworami rzeczno-lodowcowymi, zastoiskowymi i morenowymi z okresu zlodowacenia
rodkowopolskiego. Obszar ten dodatkowo rozcity jest przez doliny rzeczne, ktre maj w przewaajcej
czci przebieg poudnikowy, za wyjtkiem m.in. dolin Potoku Gieratowickiego i Dopywu z Przyszowic
przebiegajcych z zachodu na wschd. Obszar gminy naley do silnie przeksztaconego przez eksploatacj
grnicz, przemys oraz urbanizacj, gdzie dominuj antropogeniczne formy rzeby terenu takie jak deformacje
cige (niecki osiada), niecige(zapadliska), zalewiska (bezodpywowe) oraz nadpowierzchniowe skadowiska
odpadw pogrniczych (tzw. hady).
4.1.2
Zabrze
Pnocna cz miasta Zabrze znajduje si w obrbie Paskowyu Bytomskiego, ktry stanowi fragment Wyyny
lskiej, natomiast poudniowa cz miasta ley w obszarze Dziaw Gliwickich bdcych podstawow czci
Kotliny Raciborskiej. Najwyej pooone partie z pojedynczymi wzniesieniami dochodz do 300 m n.p.m. i
cign si wzdu wschodniej granicy miasta. Wzniesienia wystpuj rwnie wzdu drg prowadzcych do
dzielnic: Grzybowice i Rokitnica. Widoczny spadek terenu uwidacznia si wzdu drogi Zabrze Gliwice. Najniej
pooone s tereny poudniowej i rodkowo-zachodniej czci miasta w dzielnicy Makoszowy i Maciejw (225
m n.p.m.). Deniwelacje terenu wynosz do 75 m. Na terenie miasta Zabrze w przewaajcej czci doliny
rzeczne maj przebieg rwnolenikowy. Naturalna rzeba terenu Zabrza, podobnie jak innych miast na lsku
zostaa przeksztacona w wyniku wielowiekowej dziaalnoci przemysu cikiego (grnictwo, hutnictwo,
koksownictwo, energetyka). Obecna morfologia terenu zwizana jest z wystpowaniem licznych zwaowisk
surowcw energetycznych i hutniczych, wyrobisk po eksploatacji surowcw a take niecek osiada i zalewisk,
zwaszcza w dolinie Kochwki.
4.1.3
Gliwice
Teren miasta Gliwice, zgodnie z podziaem fizyczno-geograficznym Polski wg. Kondrackiego, pooony jest w
obrbie dwch podprowincji: Wyyny lskoKrakowskiej i Niziny rodkowopolskiej oraz dwch
makroregionw Niziny lskiej i Wyyny lskiej. Le w obszarze rwniny akumulacyjnej, rozcitej dolin
rzeki Kodnicy charakteryzujc si symetrycznie rozwinit sieci bocznych dolin. Pod wzgldem
morfologicznym rejon Gliwic naley do sabo urozmaiconych. Rzdne powierzchni terenu wahaj si w
granicach od 207 m n.p.m. (okolice Portu Gliwickiego) do 279 m n.p.m. (okolice Bojkowa). Obnienie terenu
przebiega z kierunku poudniowo wschodniego na pnocny zachd i zwizane jest z korytem rzeki Kodnicy,
ktra morfologicznie stanowi wany element tego obszaru. rednie wyniesienie miasta wynosi 230 m. n.p.m.
Deniwelacje terenu wynosz okoo 72 m. Doliny rzeczne na terenie Gliwic maj przebieg poudnikowy, za
wyjtkiem dolin rzecznych Ostropki i Wjtowianki, ktre maj przebieg rwnolenikowy. W obrbie
omawianego terenu, gwnie w jego poudniowo wschodniej czci, dominuj antropogeniczne formy rzeby
niecki osiada wynikajce z podziemnej eksploatacji wgla, zapadlisk, przekopw, had. Generalnie
powierzchnia obnia si w kierunku doliny Kodnicy. Na obszarach zurbanizowanych dziay wodne maj
33
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
przebieg trudny do okrelenia, co spowodowane jest z jednej strony zabudow terenu a z drugiej strony
oddziaywaniem grnictwa.
Warunki hydrograficzne
Analizowany obszar naley do dorzecza Odry i znajduje si w obrbie dwch zlewni II rzdu - zlewni rzeki
Bierawki i zlewni rzeki Kodnicy. Zlewnia rzeki Bierawki obejmuje nieznaczny poudniowy fragment miasta
Gliwice, skd wody powierzchniowe s odprowadzane przez Knurwk, Dopyw spod Bojkowa i Dopyw spod
Knurowa.
Pozostay obszar naley do zlewni rzeki Kodnicy, ktra praktycznie pokrywa si z granic administracyjn gminy
Gieratowice i miasta Zabrze, a dalej przecina Gliwice na cz pnocna i poudniow. Kodnica jest
prawobrzenym dopywem Odry, uchodzcym do niej w km 94+000 na terenie miasta Kdzierzyn Kole.
Zaczyna ona swj bieg z kilku rde pooonych w obrbie poudniowych dzielnic miasta Katowice, na
wysokoci okoo 305 m n.p.m. Wedug danych Regionalnego Zarzdu Gospodarki Wodnej w Gliwicach11 dugo
rzeki wynosi 84 km, a powierzchnia zlewni 1 125,8 km2. redni spadek na caej dugoci rzeki wynosi 1,81 . W
zlewni rzeki przewaa odpyw procza zimowego. Minimum przepywu przypada na wrzesie, w ktrym redni
przepyw wynosi 83% wartoci redniego rocznego przepywu:
Tabela 4-1 rednie miesiczne wspczynniki przepywu dla rzeki Kodnicy
Miesice
XI
XII
Przepyw [m3/s]
0,9
II
III
IV
VI
VII VIII
IX
Stosunkowo wyrwnany przebieg odpyww w cigu roku wiadczy o antropogenicznych zmianach reimu
rzeki. Kodnica zasilana jest przerzutami wd z innych zlewni, du iloci oczyszczonych ciekw komunalnych
oraz wodami kopalnianymi. Ocenia si, e na wysokoci wodowskazu Gliwice, ilo wd obcych siga ok. 65%,
co wpywa na ich stan sanitarny (Tabela 4-2) Najwikszy udzia w zanieczyszczeniu wd maj cieki komunalne,
dopywajce systemem kanalizacji sanitarnej. Poziom zanieczyszczenia Kodnicy oraz jej dopyww przekracza
dopuszczalne wartoci praktycznie na caej dugoci ich biegu, niosc w wikszoci wody pozaklasowe12.
Niniejszym opracowaniem objty jest odcinek Kodnicy od ujcia Promnej (od km 61+573) do ujcia Kozwki
(od km 41+523). Na tym odcinku redni spadek koryta rzeki wynosi 0,84. W jego grnym biegu rednie
nachylenie koryta wynosi 0,62 natomiast dolny odcinek charakteryzuje si urednionym nachyleniem o
wartoci 0,87. Trasa koryta rzeki Kodnicy przebiega przez tereny podlegajce intensywnym wpywom
grnictwa w postaci osiada. Skutkiem tego procesu jest deformacja koryta rzecznego i powstawanie
przeciwspadkw. Na analizowanym odcinku Kodnicy przeciwspadki w korycie Kodnicy wystpuj na
nastpujcych odcinkach rzeki:
w rejonie ujcia Potoku Chudowskiego od km 58+559 do km 58+403 (156 metrowy odcinek rzeki,
redni spadek -4,74 ),
na odcinku pomidzy ujciem Czarniawki a ujciem potoku Guido od km 54+937 do km 53+989 (948
metrowy odcinek, redni spadek 0,60),
w rodkowym fragmencie analizowanego biegu rzeki od km 51+964 do km 51+323 (641 metrowy
odcinek, redni spadek -0,42) oraz od km 50+778 do km 50+ 399 (641 metrowy odcinek, redni
spadek -0,42),
w rejonie ujcia Ostropki od km 49+ 780 do km 49+ 541 (379 metrowym odcinku, nachylenie -0,42).
Osiadania terenu powoduj powstawanie niecek bezodpywowych i rozlewisk (czsto bezodpywowych) w
dolinie Kodnicy. Reim wodny rzeki wykazuje szereg antropogenicznych zaburze wynikajcych przede
wszystkim ze znacznego stopnia uprzemysowienia i zurbanizowania tego obszaru.
11
12
34
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Profile podune Kodnicy, Potoku Gieratowickiego, Bekszy, Ostropki, Kochowki, Potoku Chudowskiego,
Potoku Ornontowickiego, Potoku Paniwek, Bytomki i Cienkiej przedstawiono w Zaczniku 2.
Rozpatrywany fragment dorzecza rzeki Kodnicy jest asymetryczny - przewaaj dopywy prawobrzene nad
lewobrzenymi. Prawobrzenymi dopywami rzeki Kodnicy na analizowanym terenie s nastpujce cieki:
Kochwka (Potok Bielszowicki) uchodzi do rzeki Kodnicy w jej km 5+538. Kochwka ma swoje rda przy
granicy Chorzowa, i Rudy lskiej. Przepywa w kierunku zachodnim przez dzielnice Rudy lskiej: Kochowice,
Wirek, Bielszowice oraz przez dzielnic Zabrza - Makoszowy. Dugo rzeki wynosi 13,9 km, a powierzchnia
zlewni to ok. 33,0 km2. W wyniku osiadania terenu spowodowanego oddziaywaniem grnictwa rzeka utracia
moliwo grawitacyjnego odpywu. W ramach dziaa naprawczych przeprowadzonych w latach 90 XX wieku
dolny odcinek rzeki zosta przekierowany do nowego koryta. Nowe koryto ma dugo 3,36 km i jest
stosunkowo gbokie (rednio ok. 3,0 m). Stary kilometrowy bezodpywowy fragment rzeki odwadnia tereny
depresyjne i peni funkcj zbiornika retencyjnego dla pompowni zlokalizowanej przy ulicy Legnickiej.
Pompownia odprowadza wody do rzeki Kodnicy.
Opracowaniem objty jest dolny fragment cieku o dugoci 3,3 km od granic miasta Zabrze do ujcia do
Kodnicy. W oparciu o przeprowadzone w ramach opracowania pomiary geodezyjne rednie nachylenie koryta
cieku na tym odcinku wynosi 1,35 , przy czym brak spadku stwierdzono na 379 metrowym kocowym jego
odcinku.
Czarniawka uchodzi do Kodnicy w jej km 58+403 i bierze swj pocztek w dzielnicy Ruda w Rudzie lskiej,
nastpnie przepywa w gbokiej i stromej dolinie pomidzy dzielnicami Paww i Zaborze w Zabrzu, dalej przez
teren dzielnicy Koczyce, teren przemysowy nalecy do KW SA oddziau KWK Sonica-Makoszowy i uchodzi
do rzeki Kodnicy w Gliwicach-Sonicy. Potoku przebiega na osi wschd- zachd. Dugo rzeki wynosi 10,5 km,
a powierzchnia zlewni to ok. 15,2 km2. Czarniawka nie posiada wikszych naturalnych dopyww, zasilana jest
poprzez spyw powierzchniowy wd opadowych i roztopowych a take stanowi odbiornik ciekw komunalnych
i przemysowych.
Potok Guido uchodzi do rzeki Kodnicy w jej km 53+588. Od ujcia do rzeki Kodnicy do rde znajdujcych
si w rejonie Orodka Sportowo Wypoczynkowego oddziau KWK Sonica-Makoszowy (rejon ulicy Jaskczej
w Zabrzu). Potok Guido ma dugo okoo 7 km, a cakowita powierzchnia zlewni wynosi 9,5 km2. Potok Guido
nie posiada wikszych naturalnych dopyww. Zasilaj go gwnie opady atmosferyczne oraz zrzuty ciekw.
Bytomka uchodzi do rzeki Kodnicy w jej km 52+676. Rzeka nie ma rde naturalnych, a za formalne rda
rzeki przyjmuje si wylot kolektora wd deszczowych zlokalizowany pod wiaduktem ul. Wrocawskiej w
Bytomiu. Bytomka przepywa przez obszar silnie zurbanizowany (tereny Bytomia, Rudy lskiej, Zabrza i Gliwic)
i na przewaajcym odcinku jej koryto jest uszczelnione kamiennym brukiem lub ujte w betonowe koryto.
Bytomka posiada bardzo ubog sie rzeczn. Poza Potokiem Mikulczyckim, uchodzcym do Bytomki w jej
dolnym biegu, rzeka praktycznie nie posiada naturalnych dopyww. Przy czym Potok Mikulczycki jest ciekiem
niemal rwnorzdnym pod wzgldem wielkoci powierzchni zlewni w stosunku do Bytomki. Powierzchnia
zlewni Potoku Mikulczyckiego wynosi bowiem 65,32 km2, podczas gdy powierzchnia Bytomki do jego ujcia to
74,11 km2. Reszta niewielkich dopyww Bytomki to sztuczne rowy i kolektory odprowadzajce znaczne iloci
ciekw przemysowych i komunalnych13. Analiz objty zosta odcinek rzeki, o dugoci 1,5 km od ujcia. Na
tym fragmencie rzeki w oparciu o pomiary geodezyjne stwierdzono znaczny redni spadek koryta wynoszcy
3,39, przy czym 68 metrowy odcinek rzeki powyej ujcia do Kodnicy charakteryzuje si brakiem spadku
profilu podunego.
Do lewobrzenych dopyww rzeki Kodnicy na analizowanym obszarze nale Potok Chudowski i Ostropka.
Charakterystyka lewobrzenych dopyww Kodnicy przedstawia si nastpujco:
Potok Chudowski uchodzi do Kodnicy w km 58+559. Dugo cieku wynosi 7,2 km a powierzchnia zlewni 77,58
km2. rda potoku znajduj si na stokach Garbu Mikoowskiego. Trasa potoku przebiega na osi poudnie
13
Opracowanie wybranych charakterystyk hydrologicznych dla przekrojw wodowskazowych Kodnica i Gliwice na rzece
Kodnicy oraz przekroju wodowskazowego Gliwice na rzece Bytomce. Biuro Prognoz Hydrologicznych w Krakowie Wrzesie
2012
35
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
pnoc. Na przewaajcym odcinku rzeka pynie w naturalnym korycie. Pomimo negatywnych wpyww
eksploatacji grniczej aktualnie ciek zachowuje spyw grawitacyjny wd do Kodnicy, cho w rejonie ul. Brzeg w
Paniwkach na kilkuset metrowym odcinku spadek jest minimalny co powoduje tworzenie si rozlewisk. Dolny
odcinek potoku charakteryzuje si spadkiem koryta o redniej wartoci 0,98. Zabudowa techniczna koryta
pojawia si dopiero na wysokoci zwartej zabudowy Przyszowic. Potok Chudowski posiada gst sie dopyww
melioracyjnych, z ktrych najwikszymi s14:
Dopyw z Przyszowic, ktry jest lewobrzenym dopywem Potoku Chudowskiego i uchodzi do niego w
km 0+550 zbierajc wody z poudniowej czci Przyszowic. Dugo cieku wynosi 3,25 km, a
powierzchnia zlewni to 4,59 km2. Na przeomie lat 80 i 90-tych zostao wykonane obwaowanie koryta
cieku na odcinku od ujcia do ul. Gliwickiej w Przyszowicach tj. na dugoci 665 m. Powyej ulicy
Gliwickiej na prawym brzegu Dopywu z Przyszowic usytuowana jest pompownia ochronna oraz
zbiornik wyrwnawczy, ktre zabezpieczaj tereny Przyszowic przed powodzi. Na tym odcinku ciek nie
ma grawitacyjnego odpywu.
Potok Ornontowicki jest lewobrzenym dopywem potoku Chudowskiego i uchodzi do niego w km
3+650. Zlewnia potoku ma powierzchnie 41,57km2 i w przewaajcej czci jest obszarem
wykorzystywanym rolniczo. Koryto Potoku Ornontowickiego o dugoci 7,25 km, jest nieregularne o
zmiennym przekroju, z wyran tendencj do meandrowania. Potok posiada szereg maych dopyww,
z ktrych najwiksze to Potok Gieratowicki i Potok Beksza. Potok Gieratowicki od ujcia do km 1+845
przepywa przez tereny rolnicze, stanowic ciek typowo melioracyjny. Na odcinku od km 1+845 do km
1+970 koryto cieku zostao skanalizowane rurocigiem 1000 mm. Po wschodniej stronie Potoku
Gieratowickiego znajduje si zalewisko poeksploatacyjne nr 4 (Wn 18/80). Wody z tego zalewiska s
odprowadzane do Potoku Gieratowickiego rurocigiem 300 dugoci 202 m. Analiza profilu podunego
wykazaa, e powyej km 2+323 obserwuje si odwrotny spadek dna rowu, co spowodowao, e koryto
utracio moliwo grawitacyjnego przeprowadzenia wd. W obecnym czasie odprowadzenie wd z
bezodpywowego odcinka zapewnia przepompownia zlokalizowana przy ul. Obrocw Granicy w
Gieratowicach. W km 3+122 zlokalizowane s 2 rurocigi 1000 czce koryto Potoku
Gieratowickiego ze zbiornikiem wyrwnawczym tej pompowni15. Potok Beksza jest rwnie
lewostronnym dopywem Potoku Ornontowickiego w km 1+400. Potok bierze swj pocztek w obrbie
miejscowoci Beksza w gminie Knurw. Na przewaajcej dugoci przepywa przez tereny lene oraz
tereny uytkowane rolniczo. Prawostronnym dopywem Ornontowickiego jest Potok Bujakowski
uchodzcy do niego w km 0+900. W zagospodarowaniu przestrzennym zlewni przewaaj tereny
uytkowane rolniczo, ok. 20% powierzchni zajmuj lasy. W dolnej fragmencie potoku znajduj si stawy
hodowlane.
Potok Paniwek uchodzi do Potoku Chudowskiego w km 1+250 stanowic jego prawobrzeny dopyw.
Dugo wynosi 3,825 km, a powierzchnia zlewni tego cieku to 2,73 km2. W grnym odcinku (do ok.
km 1+500) potok przepywa przez zurbanizowane tereny soectwa Paniwki. Dolny odcinek objty
zosta wpywami eksploatacji grniczej, ktre doprowadziy do powstania zalewiska. W celu likwidacji
obszaru bezodpywowego w 2012 roku zakoczono budow przepompowni i zbiornika retencyjnego w
rejonie ul. Brzeg.
Ostropka uchodzi do Kodnicy w km 49+780. rda Ostropki znajduj si na pnocnych obrzeach dzielnicy
Ostropa. Na grnym odcinku Ostropka przepywa przez tereny zabudowane. rodkowy odcinek rzeki przebiega
przez tereny o funkcji rekreacyjnej (ziele parkowa) natomiast dolny bieg potoku jest skanalizowany. Dugo
potoku wynosi 5,3 km, a powierzchnia zlewni to 17,9 km2. Ostropka posiada jeden prawobrzeny dopyw Wjtowiank uchodzcy do niej w km 1+430.
Poudniowo-wschodnia cze analizowanej zlewni obejmujca fragment miasta Gliwice oraz gminy
Gieratowice odwadniana jest przez Potok Cienka. Na pocztku lat 70-tych Cienka bya lewostronnym
dopywem rzeki Kodnicy, z ujciem zlokalizowanym po wschodniej stronie mostu drogowego w cigu ulicy
14
Analiza istniejcych i projektowanych rozwiza hydrotechnicznych na terenie gminy Gieratowice w celu wypracowania
koncepcji likwidacji zagroenia powodziowego Gminy Gieratowice w Gieratowicach Politechnika lska W Gliwicach
Instytut Geologii Stosowanej. Gliwice, 2008
15
Projekt architektoniczno-budowlany na wykonanie zbiornika retencyjnego przy przepompowni na rowie Bojkowskim przy
ulicy Obrocw w Gieratowicach.
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
36
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
BZT5
CHZT
mg O2/l mg O2/l
12,08
21,68
16,5
30,12
9,283
25,93
6,875
14,98
20,33
42,13
4,908
11,24
Wskaniki zanieczyszcze
Subst. rozp. Zawiesina Azot oglny Fosfor oglny
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
3864
103
8,025
1,577
1933
248,3
7,577
0,8867
4546
105,6
7,949
1,149
3074
57,08
7,264
0,7558
5333
162,9
11,391
1,84
507,3
25,49
9,133
0,6233
rdo: PIO
Wanym elementem sieci hydrograficznej analizowanego obszaru s liczne zbiorniki wodne, powstae
najczciej w dolinach ciekw wodnych lub w bezodpywowych zagbieniach, przez wypenianie ich
spywajcymi wodami powierzchniowymi oraz napywajcymi wodami podziemnymi pytkiego poziomu
wodononego. Ich geneza zwizana jest w gwnej mierze z osiadaniem terenu zwizanym z podziemn
eksploatacj wgla kamiennego.
Znaczne zagszczenie wd powierzchniowych pochodzenia antropogenicznego wystpuje w poudniowowschodnim obszarze analizowanego obszaru (Gmina Gieratowice). W kolejnej tabeli zestawiono zbiorniki
wodne majce najwiksze znaczenie z punktu widzenia niniejszego opracowania.
Tabela 4-3 Zestawienie powierzchniowych zbiornikw wodnych
Numer
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
15
Powierzchnia
[ha]
22,725,0
10,1
6,3
2,17
2,67
1,05
4,37
1,37
13,37
8,97
4,9
9,08
2,36
1,11
Opis
Zalewisko Ws 54/77w Gieratowicach przy ul. Przemysowej
Zalewisko Ws 79/93w Gieratowicach przy ul. Wyzwolenia
Stawy w Chudowie przy ul. Brzozowej
Zalewisko Wn 18/80w Gieratowicach przy ul. Topolowej
Zalewisko Wn 24/89 w Pyszowicach przy ul. Gliwickiej
Zalewisko Wn 16a/89w Pyszowicach przy ul. Brzozowej
Zalewisko Wn 16b/89 w Pyszowicach przy ul. Brzozowej
Zalewisko Wn 16c/89w Pyszowicach ul. Wieczorka
Zalewisko WN3/89- Sonica I w Pyszowicach przy ul. Grobla
Zalewisko WN3a/89 Sonica II w Przyszowicach przy torach kolejowych linii 149
Zalewisko Przyszowice w rejonie ujcie Potoku Chudowskiego
Zalewisko w Paniwkach przy ul. Zabrskiej
Zalewisko w Zabrzu Makoszowach na zachd od ul. Chudowskiej
Zalewisko w Zabrzu Makoszowach w rejonie ul Sejmowej
37
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
16
17
Powierzchnia
[ha]
4,34
4,12
18
19
20
5,41
1,27
1,46
Numer
Opis
Zalewisko w Zabrzu Makoszowach przy stacji kolejowej
Zalewisko w Gliwicach na Dopywie z Maciejowa przy wle Gliwice Maciejw
(A1)
Zalewisko w Gliwicach przy ul. Kujawskiej
Zalewisko powyrobiskowe w Gliwicach (Ostropa) przy ul. Ignacego Daszyskiego
Zalewisko powyrobiskowe w Gliwicach (Ostropa) przy ul. Ignacego Daszyskiego
Sie hydrograficzn analizowanego terenu wraz z lokalizacj zbiornikw bezodpywowych przedstawia poniszy
rysunek:
Rysunek 4-1 Sie hydrograficzna analizowanego terenu
38
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
rok
n
s
w
XI
47
24
54
XII
43
7
28
I
37
16
63
II
36
12
92
III
36
13
63
VII
80
66
149
VIII
71
48
200
IX
54
35
116
X
41
31
21
Suma roczna
643
415
1 032
4.2.2
Warunki hydrologiczne
Gwne cieki przepywajce przez analizowany obszar Kodnica i Bytomka posiadaj znaczco zaburzony
reim hydrologiczny. Oprcz zrzutw wd deszczowych, do rzek tych dopywaj te zrzuty ciekw
oczyszczonych oraz znaczne iloci wd doowych z kopal wgla kamiennego. O zaburzeniach wywoanych
wpywem dziaalnoci czowieka wiadcz wyrwnany w cigu roku przebieg odpywu, wyranie podwyszone
przepywy minimalne oraz wysokie odpywy jednostkowe. Zasadnicz wiedz na temat warunkw
hydrologicznych rzek na analizowanym obszarze dostarcza system monitoringu ilociowego wd
powierzchniowych dziaajcy pod nadzorem IMiGW. Pomiar iloci wd prowadzonych przez Kodnic
realizowany jest na dwch stacjach wodowskazowych: Kodnica oraz Gliwice. Oprcz wymienionych, na
obszarze opracowania znajduje si jeszcze jedna stacja wodowskazowa: Gliwice na Bytomce.
Stacja wodowskazowa Kodnica na Kodnicy pooona jest w Rudzie lskiej - Halembie, okoo 18 metrw
poniej mostu drogowego w cigu ulicy Poniatowskiego, na prawym brzegu rzeki. Zgodnie z Atlasem Podziau
Hydrograficznego Polski z 2005 roku powierzchnia zlewni w tym przekroju wodowskazowym wynosi 76,55 km2.
Wodowskaz Kodnica zaoono w 1955 roku na rzdnej 237,615 m NN. W 1965 roku, po przeliczeniu rzdnej do
ukadu Kronsztadt, otrzymaa ona warto 237,440 m n.p.m. Po regulacji koryta Kodnicy w 1998 roku rzdn
zera wodowskazowego zmieniono na 236,235 m n.p.m. w ukadzie Kronsztadt, ktra obowizuje do chwili
obecnej. Obecnie jest to stacja hydrologiczna IV rzdu, ktrej stanowisko pomiarowe skada si z trzech at
wodowskazowych W1 - W3, o cznym zakresie pomiarowym od 115 cm do 480 cm.
Stacja wodowskazowa Gliwice na Kodnicy zlokalizowana jest w centrum miasta, okoo 40 m poniej
betonowego mostu dla pieszych w przedueniu ul. Wybrzee Wojska Polskiego, na lewym brzegu rzeki.
Zgodnie z Atlasem Podziau Hydrograficznego Polski z 2005 roku powierzchnia zlewni Kodnicy w tym przekroju
wodowskazowym wynosi 449,98 km2. Wodowskaz Gliwice na Kodnicy zaoony zosta ju w 1908 roku, ale
regularne obserwacje zaczto prowadzi w 1940 roku, przy czym kompletne dane hydrologiczne, w tym
dobowe przepywy, obejmuj okres od 1951 roku. Pocztkowo rzdna zera wodowskazowego wynosia
211,167 m NN. W 1964 roku po przeliczeniu rzdnej do ukadu Kronsztadt, otrzymaa ona warto 210,989 m
n.p.m. Od 1978 roku, kiedy wodowskaz przeniesiono okoo 35 metrw w d rzeki do miejsca jego obecnej
lokalizacji, rzdna zera wodowskazowego wynosi 210,872 m n.p.m. w ukadzie Kronsztadt. Aktualnie jest to
stacja hydrologiczna II rzdu, ktrej stanowisko pomiarowe skada si z piciu at wodowskazowych W1 - W5, o
cznym zakresie pomiarowym od 50 cm do 494 cm, limnigrafu analogowego oraz automatycznego czujnika
pomiarw stanw wody z funkcj telemetrycznego przesyu danych.
Stacja wodowskazowa Gliwice na Bytomce pooona jest okoo 80 metrw poniej ujcia do Bytomki Potoku
Mikulczyckiego, przy mocie drogowym w cigu ulicy Chorzowskiej od strony dopywu, na lewym brzegu rzeki.
Zgodnie z Atlasem Podziau Hydrograficznego Polski z 2005 roku powierzchnia zlewni w tym profilu
wodowskazowym wynosi 139,43 km2. Obecnie jest to stacja hydrologiczna IV rzdu, a jej stanowisko
pomiarowe skada si z dwch at wodowskazowych W1 i W2, o cznym zakresie od 150 cm do 376 cm.
Rzdna zera wodowskazowego wynosi 220,843 m n.p.m. w ukadzie Kronsztadt. Od chwili zaoenia w 1955
roku, pooenie wodowskazu i rzdna zera wodowskazowego nie ulegy zmianie.
39
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
rdo danych
Atlas
IMiGW
2008
Kodnica
Kodnica
67 +050
76,55
IMiGW
2003
Atlas
IMiGW
2008
Kodnica
Gliwice
49 + 000
449,98
IMiGW
2003
Atlas
IMiGW
IMiGW
2003
Rzeka
Bytomka
Wodowskaz
Gliwice
Kilometra
63+800
63 + 800 46+200
46+200 2+700
2 + 840
2+700
Powierzchnia zlewni dla
72,9
72,9
444
444
136,5 139,43
136,5
przekroju
2
wodowskazowego [km ]
Przepywy
1956-90
195619611951195619611956195619613
charakterystyczne [m /s]
2006
1997
90
2006
2002
90
2006
2002
dla obserwacji z lat:
WWQ
60,6
b.d.
60,6
78
b.d.
88,1
20,4
b.d.
20,6
SWQ
13,2
14,51
14,3
31
30
31,7
9,89
8,47
9,35
SSQ
0,84
0,94
0,90
5,86
6,01
6,41
2,52
2,44
2,59
SNQ
0,39
0,42
0,44
3,19
3,19
3,48
1,65
1,65
1,71
NNQ
0,1
b.d.
0,14
1,5
b.d.
1,5
0,97
b.d.
0,97
rdo: Atlas posterunkw wodowskazowych (1996); Analiza istniejcych i projektowanych rozwiza hydrotechnicznych
na terenie gminy Gieratowice w celu wypracowania koncepcji likwidacji zagroenia powodziowego Gminy Gieratowice
(2008); Studium okrelajce obszary bezporedniego zagroenia powodzi dla obszarw nieobwaowanych w zlewniach
dopyww Grnej Odry zlewnia rzeki Kodnicy (2003), Opracowanie wybranych charakterystyk hydrologicznych dla
przekrojw wodowskazowych Kodnica i Gliwice na rzece Kodnicy oraz przekroju wodowskazowego Gliwice na rzece
Bytomce (2012).
Zarwno przepywy charakterystyczne, jak i przepywy prawdopodobne oblicza si na podstawie serii danych z
wielolecia, std te wielkoci te rni si od siebie w zalenoci od badanego okresu. Jest to szczeglnie
widoczne w przypadku przepyww ekstremalnych. W po niszej tabeli przedstawiono wartoci przepyww o
okrelonym prawdopodobiestwie przewyszenia obliczane dla rnych wielolecia i pochodzce z rnych
rde.
Tabela 4-6 Maksymalne przepywy roczne o okrelonym prawdopodobiestwie przewyszenia
Rzeka
Kodnica
Kodnica
Bytomka
Wodowskaz
Kodnica
Gliwice
Gliwice
Maksymalne przepywy
3
roczne [m /s] o
okrelonym
19561956- 1961192119561956196119561961prawdopodobiestwie
2010
2006 1997
2000
2010
2006
2002
2010
2002
przewyszenia dla
obserwacji z lat:
Q1%
65,5
85,63
58,7
104,0
100,0
86,10
87,7
29,2
25,3
Q10%
31,6
38,45
27,9
61,9
50,6
50,05
52,9
16,3
15,3
Q50%
b.d.
9,85
b.d.
29,0
b.d.
24,33
b.d.
b.d.
b.d.
rdo: Analiza istniejcych i projektowanych rozwiza hydrotechnicznych na terenie gminy Gieratowice w celu
wypracowania koncepcji likwidacji zagroenia powodziowego Gminy Gieratowice (2008); Studium okrelajce obszary
bezporedniego zagroenia powodzi dla obszarw nieobwaowanych w zlewniach dopyww Grnej Odry zlewnia rzeki
Kodnicy (2003), Opracowanie wybranych charakterystyk hydrologicznych dla przekrojw wodowskazowych Kodnica i
Gliwice na rzece Kodnicy oraz przekroju wodowskazowego Gliwice na rzece Bytomce (2012); Modernizacja luz
odrzaskich na odcinku bdcym w zarzdzie RZGW Gliwice przystosowanie do III klasy drogi wodnej - Etap II Instrukcja
eksploatacji stopnia na czas realizacji robt modernizacyjnych luzy (2011).
40
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Jak wynika z danych przedstawionych w tabeli najbardziej aktualne dane (obejmujce rok 2010) wskazuj, e
przepyw 1% dla wodowskazu Gliwice na Kodnicy ksztatuje si na poziomie 100 m 3/s. Do dalszych analiz, w
tym budowy modelu hydroinformatycznego przyjto tak wanie warto. Warto przy tym zauway, e
podczas powodzi w roku 2010 maksymalny przepyw dla fali powodziowej na tym wanie wodowskazie
wynis 105 m3/s co oznacza, e by on bardzo zbliony do przepywu maksymalnego o prawdopodobiestwie
przewyszenia 1%.
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Gieratowice 2005-2009, Analiza istniejcych i projektowanych rozwiza
hydrotechnicznych na terenie gminy Gieratowice w celu wypracowania koncepcji likwidacji zagroenia powodziowego
Gminy Gieratowice, Politechnika lska w Gliwicach Instytut Geologii Stosowanej. Gliwice, 2008
17
Razowska-Jaworek L., Chmura A., Wantuch A., Wody podziemne miast Polski. Miasta powyej 50 000 mieszkacw pod
redakcj Zbigniewa Nowickiego. Pastwowy Instytut Geologiczny Warszawa, 2009,
Kowalczyk A., Kropka J., Rubin K., Zasoby wd podziemnych zbiornika triasowego (GZWP) Gliwice na podstawie bada
modelowych. W: Wspczesne problemy hydrogeologii, t. 8:8590, 1997
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
41
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
rozdzielone glinami, mukami oraz iami. Zbiornik ten, stanowi poudniow cz wikszej jednostki
wyznaczonej w dolinie Kodnicy. Przepuszczalne utwory, miszoci kilku i kilkunastu metrw, zalegaj na iach
mioceskich i miejscami na wapieniach triasowych oraz glinach czwartorzdowych. Poza pasem osi doliny
utwory te s okryte warstw glinw i mukw o miszoci do kilkunastu metrw. Zwierciado wody tego
poziomu wodononego ma charakter sabo napity i stabilizuje si na gbokoci od 0,4 do 28,1 m. Zasilanie
warstw wodononych odbywa si bezporednio na wychodniach osadw przepuszczalnych i poprzez
sedymentacyjne okna hydrogeologiczne. Naturaln stref drenau tego pitra wodononego jest Kodnica
natomiast drena wymuszony zwizany jest z eksploatacj wody podziemnej w ujciach studziennych18.
Trzeciorzdowe pitro wodonone zwizane s z osadami miocenu, ktre wystpuj na znacznej czci obszaru
Gliwic. Jednak ze wzgldu na brak cigoci ich zalegania i sabe parametry hydrogeologiczne warstwy te
charakteryzuj si niewielk wodononoci. Brak cigoci litologicznej warstw i ich znaczna
wodoprzepuszczalno nie kwalifikuj tego poziomu wodononego jako uytkowego. Korzystniejsze warunki
hydrogeologiczne trzeciorzdowego pitra wodononego stwierdzono w poudniowo-zachodniej czci Gliwic.
W tym rejonie znajduje si zbiornik wd podziemnych nalecy do subniecki kdzierzysko-gubczyckiej (GZWP
nr 332). W jego obrbie zawodnione s rnoziarniste piaski i wiry nalece do osadw ldowych sarmatu,
ktre ze wzgldu na cige rozprzestrzenienie i miszo (2,853,0 m) tworz dobre warunki do gromadzenia
wody. Zasilanie ograniczone jest do miejsc wystpowania rynien erozyjnych, w ktrych przepuszczalne utwory
czwartorzdu pokrywaj obszary pytkiego zalegania piaszczystych warstw sarmatu.
Uytkowy poziom triasowy znajduje si rwnie w pnocnej czci miasta. W jego obrbie skay wapiennodolomitowe tworz zasobny w wod zbiornik szczelinowo-krasowy, ktry jest czci GZWP nr 330 Gliwice.
Zasilanie na drodze przesczania si wd infiltracyjnych zachodzi w miejscach gdzie na utworach wglanowych
nie zalegaj izolacyjne nakady ilaste (fragmenty w pnocno-wschodniej i pnocno-zachodniej czci Gliwic).
Gwnymi obszarami zasilania s jednak strefy wychodni ska wglanowych z przepuszczalnymi osadami
czwartorzdu, zlokalizowane w poudniowo-wschodniej czci zbiornika oraz w osi kopalnej doliny Kodnicy.
Znaczc rol w zasilaniu zbiornika peni infiltracja wd rzecznych oraz wd z utworw czwartorzdowych
doliny kopalnej i wspczesnej Kodnicy. Aktualnie intensywny i dugotrway drena wd wglanowego
kompleksu wodononego spowodowa zmian przepywu wd w kierunku orodkw skupionego ich poboru.
Proces ten spowodowa te rozlegle obnienie zwierciada wody19.
19
Razowska-Jaworek L., Chmura A., Wantuch A., Wody podziemne miast Polski. Miasta powyej 50 000 mieszkacw pod
redakcj Zbigniewa Nowickiego. Pastwowy Instytut Geologiczny Warszawa, 2009.
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
42
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
43
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
44
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Technicznych S.A., w skad, ktrego wchodzi kompleks budynkw i hal oraz tereny niezabudowane. Przez teren
zlewni przebiegaj szlaki komunikacji drogowej i kolejowej. Od ujcia Ostropki do ujcia Dopywu spod Starych
Gliwic zlewnia bezporednia obejmuje tereny Starego Miasta, jak rwnie rdmiecia Gliwic. Na tym odcinku
znajduj si rwnie tereny centrum medycznego, centra handlowo-usugowe, w niewielkim stopniu ogrdki
dziakowe. Od ujcia Dopywu spod Starych Gliwic do wysokoci Kanau Gliwickiego na terenie zlewni
bezporedniej Kodnicy znajduj si tereny przemysowe m.in. Huta abdy, Walcowania Metali Nieelaznych, a
take zabudowa mieszkaniowa i usugowa wraz z nielicznymi terenami zieleni miejskiej, natomiast na lewym
brzegu Kodnicy zadrzewienia. Zlewnia bezporednia Kodnicy jest intensywnie zabudowana, co wpywa na
wysoki stopie jej uszczelnienia, ktry szacuje si w granicach 60-70% oglnej powierzchni zlewni
bezporedniej Kodnicy.
Zlewnia Kodnicy i jej dopyww nie tylko na analizowanym obszarze cechuje si duym stopniem
przeksztacenia przejawiajcym si uszczelnieniem powierzchni majcym bezporedni wpyw na zakcenie
reimu odpywu wd na tym terenie. Widoczna jest tendencja osuszania obszarw w obrbie dolin rzecznych i
wkraczania na nie zabudowy. Zagospodarowywane s rwnie obszary zieleni, k i pl, pomimo i na
analizowanym obszarze znajduj si tereny poprzemysowe i zdegradowane, ktre w pierwszej kolejnoci
powinny by brane pod uwag pod ktem ponownego zagospodarowania i przeksztacane na inne cele, np.
przemysowe, mieszkaniowe czy mieszkaniowo-usugowe. Zwaszcza wzdu dolin rzecznych tereny powinny
by zagospodarowywane w sposb minimalizujcy straty w przypadku rozlewania si wody przy jej wyszych
stanach bd intensywnych opadach najlepiej w kierunku niskiego stopnia uszczelnienia np. ziele niska i
wysoka, urzdzona, tereny o funkcjach sportowo-rekreacyjnych (m.in. boiska, parki, cigi piesze i rowerowe),
co obserwuje si na obszarach, gdzie obowizuj miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.
45
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
[m3/s]
gdzie:
Q - przepyw obliczeniowy
F - powierzchnia danej zlewni
q - natenie deszczu miarodajnego
- zastpczy wspczynnik spywu
- wspczynnik opnienia odpywu
[m3/s],
[ha],
[l/s ha],
[-],
[-].
Zaczona tabela przedstawia wyniki oblicze wykonane przez autorw ww. Bilansu wd opadowych .
46
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Tabela 5-1 Zestawienie danych charakterystycznych poszczeglnych wylotw kanalizacji deszczowej na terenie gminy Gieratowice
Lp.
Nazwa
1
2
3
1
2
3
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
1
2
3
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
W-3_PA
W-4_PA
W-15_PA
W-37_G
W-38_G
W-39_G
W-1_PR
W-5_PR
W-6_PR
W-7_PR
W-8_PR
W-9_PR
W-10_PR
W-11_PR
W-12_PR
W-13_PR
W-14_PR
W-15_PR
W-40_PR
W-16_PA
W-23_PA
W-25_PA
W-1_PA
W-2_PA
W-5_PA
W-6_PA
W-7_PA
W-8_PA
W-9_PA
W-10_PA
W-11_PA
W-12_PA
W-13_PA
W-14_PA
W-17_PA
W-19_PA
W-20_PA
W-21_PA
W-22_PA
W-24_PA
W-26_PA
W-27_PA
W-28_PA
W-29_PA
Powierzchnia cakowita
zlewni wylotu
[ha]
0,60
0,12
1,23
1,12
5,49
4,26
0,63
0,13
0,31
0,03
3,41
3,64
0,03
0,04
6,62
0,88
0,32
0,56
0,08
1,84
0,48
0,43
0,07
0,83
1,00
0,02
0,84
0,04
0,03
0,43
0,20
0,78
2,88
0,03
0,14
0,14
0,36
0,29
0,44
0,41
2,64
0,62
2,22
0,72
Rodzaj odbiornika
rw
rw
rw
rw
rw
rw
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
rw
rw
rw
potok
rw
potok
potok
potok
potok
potok
rw
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
rw
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
Zlewnia
Kodnica
Beksza
Cienka
Promna
Potok Paniwek
Obliczeniowy przepyw
maksymalny deszczu
[l/s]
65,7
2,5
23,1
70,0
344,9
240,9
37,0
8,4
18,2
2,1
191,2
214,1
1,6
2,2
369,5
47,1
26,8
40,7
5,6
18,4
55,2
117,2
9,0
39,1
4,8
3,1
22,1
9,9
46,0
181,4
2,8
11,8
22,2
16,0
166,0
123,7
40,3
30,2
5,6
60,9
23,8
24,4
51,0
9,0
47
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Lp.
Nazwa
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
W-1_G
W-2_G
W-3_G
W-4_G
W-5_G
W-6_G
W-7_G
W-8_G
W-10_G
W-11_G
W-12_G
W-13_G
W-14_G
W-16_G
W-17_G
W-18_G
W-19_G
W-28_G
W-29_G
W-30_G
W-31_G
W-32_G
W-33_G
W-34_G
W-35_G
W-1_CH
W-2_CH
W-7_CH
W-8_CH
W-9_CH
W-10_CH
W-11_CH
W-12_CH
W-13_CH
W-36_G
W-28_PR
W-29_PR
W-30_PR
W-37_PR
W-18_PA
W-3_CH
W-14_CH
W-15_CH
W-16_CH
W-17_CH
W-18_CH
W-19_CH
W-21_CH
W-22_CH
W-23_CH
W-24_CH
Powierzchnia cakowita
zlewni wylotu
[ha]
0,01
0,02
0,02
0,44
1,76
0,87
4,46
0,18
0,02
0,80
0,74
0,68
0,12
1,29
0,61
0,15
0,01
0,86
1,53
0,56
3,15
1,39
1,09
1,05
1,93
0,81
0,39
0,36
0,03
0,09
0,80
0,38
0,52
0,76
2,54
0,77
0,79
2,50
0,79
1,00
1,03
0,29
0,09
0,62
0,59
0,10
2,86
0,01
0,53
0,03
0,52
Rodzaj odbiornika
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
rw
rw
rw
rw
rw
rw
rw
rw
potok
potok
potok
rw
rw
potok
rw
potok
potok
potok
potok
potok
potok
rw
potok
potok
potok
Zlewnia
Potok Gieratowicki
Potok Chudowski
Dopyw z Chudowa
Obliczeniowy przepyw
maksymalny deszczu
[l/s]
1,1
2,4
2,4
23,2
93,7
35,6
234,0
7,2
2,4
37,2
35,5
28,9
5,7
74,5
43,3
19,3
1,5
37,1
111,6
21,3
176,1
70,0
53,8
52,6
99,4
47,1
48,7
1,6
24,3
4,0
48,2
35,0
31,3
10,9
142,2
19,7
6,0
47,0
20,9
31,6
27,9
39,3
36,3
6,4
187,5
351,5
35,1
36,3
24,5
1,6
4,2
48
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Lp.
Nazwa
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
W-17_PR
W-18_PR
W-19_PR
W-20_PR
W-21_PR
W-22_PR
W-23_PR
W-24_PR
W-25_PR
W-26_PR
W-27_PR
W-31_PR
W-32_PR
W-33_PR
W-34_PR
W-36_PR
Powierzchnia cakowita
zlewni wylotu
[ha]
0,42
0,67
0,09
0,32
0,11
3,24
0,32
0,82
0,24
2,38
0,25
0,13
0,40
0,47
0,33
0,04
Rodzaj odbiornika
Zlewnia
potok
potok
potok
potok
potok
potok
rw
rw
rw
rw
rw
rw
rw
potok
rw
rw
Dopyw z Przyszowic
Obliczeniowy przepyw
maksymalny deszczu
[l/s]
24,4
43,7
4,7
21,7
7,3
207,3
32,7
23,0
51,0
14,6
149,8
38,1
61,2
128,3
21,8
44,3
rdo: Analizy wasne na podstawie dokumentacji pn.: Bilans wd opadowych odprowadzanych do rodowiska z terenu
Gminy Gieratowice, BPH EKOPROJEKT, Zabrze 2010
W celu okrelenia moliwoci retencyjnych na sieci kanalizacyjnej, dokonana analizy powierzchni oraz iloci
wd opadowych, jakie zostay obliczone w Bilansie wd opadowych , przyjmujc zaoenie, e w zlewni, w
ktrej powstaje spyw powierzchniowy wikszy od 150 l/s bdzie mona zastosowa system retencyjny,
pozwalajcy na opnienie odpywu wd zgromadzonych w kanalizacji deszczowej do odbiornika. Wyniki
oblicze przedstawiono w poniszej tabeli.
Tabela 5-2 Zestawienie proponowanych systemw retencyjnych na terenie gminy Gieratowice
Lp.
Rzeka / Ciek
Zlewnia
kanalizacyjna
W-38_G
Beksza
2
W-39_G
3
4
5
Cienka
W-8_PR
W-9_PR
W-12_PR
Potok
Gieratowicki
W-31_G
7
8
9
Dopyw
z Chudowa
Dopyw
z Przyszowic
RAZEM
GIERATOWICE
W-17_CH
W-18_CH
W-22_PR
Charakterystyka
terenu
Rejon
Przy zalewisku, rejon ul.
Kolejowej, tory kolejowe
Przy zalewisku, rejon ul.
Kolejowej, tory kolejowe
Rejon ul. Poloczka
Przeduenie ul. Sonecznej
Przy ul. Brzozowej
Przy skrzyowaniu ul. Konopnickiej
z ul. K. Miarki
Ul. Dworcowa przy dopywie z
Chudowa
Ul. Dworcowa przy dopywie z
Chudowa
Rejon skrzyowania ul. Szkolnej z
ul. Powstacw lskich
Dugo
Poj.
Ilo rednica
rur
retencyjna
[szt.]
[m]
3
[m]
[m ]
pola uprawne
80,0
8,0
1,2
724,00
pola uprawne
80,0
8,0
1,2
724,00
teren zielony
teren zielony
teren zielony
50,0
70,0
50,0
3,0
5,0
10,0
1,2
1,2
1,2
170,00
396,00
565,00
teren zielony
40,0
10,0
1,2
452,00
teren zielony
30,0
10,0
1,2
339,00
teren zielony
30,0
10,0
1,2
339,00
teren zielony
60,0
10,0
1,2
679,00
490,0
74,0
4 388,00
49
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
=
<1
gdzie:
50
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Wspczynnik spywu powierzchniowego jest wielkoci charakterystyczn dla danego obszaru i zaley od:
rodzaju pokrycia terenu,
czasu trwania deszczu,
natenia deszczu tj. ilo wd (deszczu), ktra spada w okrelonym czasie,
nachylenia terenu,
budowy geologicznej wierzchnich warstw,
pocztkowego stanu wilgotnoci powierzchni zlewni,
ciepoty powierzchni, do ktrej dociera opad atmosferyczny.
Najwikszy wpyw na wspczynnik spywu ma rodzaj pokrycia powierzchni i dlatego w praktyce najczciej
jest ona od niego uzaleniona. Wielko spywu moe by przeanalizowana na podstawie planu
zagospodarowania terenu, ktry okrela dla poszczeglnych stref udzia zabudowy, powierzchni ulic (ich
sposobu pokrycia) oraz zieleni. Wspczynnik spywu nie jest natomiast zaleny od wysokoci zabudowy.
Wartoci wspczynnika spywu przedstawiono w poniszej tabeli.
Tabela 5-3 Warto wspczynnika spywu dla rnego rodzaju powierzchni
Rodzaj powierzchni
Dachy szczelne (blacha, papa)
Drogi bitumiczne
Bruki kamienne i klinkierowe
Bruki jak wyej, lecz bez zalanych spoin
Bruki gorsze bez zalanych spoin
Drogi tuczniowe
Drogi wirowe
Powierzchnie niebrukowane
Parki, ogrody, ki, zielece
0,900,95
0,850,90
0,750,85
0,500,70
0,400,50
0,250,60
0,150,30
0,100,20
0,000,10
Majc podane w planie zagospodarowania terenu powierzchnie o rnych wspczynnikach spywu, mona
wyznaczy wspczynnik zastpczy dla caej zlewni korzystajc z wzoru:
1 1 + 2 2 + +
=
1 + 2 + +
gdzie:
z
zastpczy wspczynnik spywu
i
wspczynnik spywu i-tej powierzchni skadowej
Fi
wartoci i tej powierzchni skadowej
Na terenach miejskich mona, zalenie od gstoci zabudowy obiektw budowlanych przyjmowa
wspczynniki spywu podane w kolejnej tabeli:
Tabela 5-4 Warto wspczynnika spywu dla rnego rodzaju zabudowy
Rodzaj zabudowy
Zabudowa bardzo gsta (stare dzielnice) z podwrzami brukowanymi
Zabudowa zwarta
Zabudowa luna
Zabudowa willowa
Powierzchnie niezabudowane
Parki i obszary zieleni
0,70,9
0,50,7
0,30,5
0,20,3
0,10,2
0,00,1
Podane w powyszej tabeli wartoci odnosz si do stosunkowo paskiego terenu; w przypadku wikszych
spadkw powierzchni naleaoby wartoci wspczynnika powikszy. Suszne wic jest uzalenienie
wspczynnika spywu od spadku. Zalenoci te przedstawiono w kolejnej tabeli [Ciepielowski, 2006; Edel,
2010].
51
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Tabela 5-5 Wartoci wspczynnika spywu w zalenoci od rodzaju powierzchni i jej spadku
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
0,50%
0,20
0,70
0,50
0,85
0,85
0,80
0,25
0,60
0,80
0,05
0,01
0,20
0,10
0,40
0,60
0,00
0,60
0,60
0,40
0,20
0,80
1,00%
0,22
0,72
0,52
0,90
0,90
0,82
0,28
0,62
0,82
0,08
0,02
0,22
0,12
0,42
0,62
0,00
0,62
0,62
0,42
0,25
0,82
Spadek powierzchni
2,50% 5,00% 7,50%
0,25
0,30
0,35
0,75
0,80
0,75
0,55
0,60
0,65
0,96
0,98
0,99
0,96
0,98
0,99
0,85
0,90
0,92
0,33
0,45
0,52
0,65
0,70
0,76
0,85
0,90
0,96
0,10
0,15
0,20
0,04
0,06
0,10
0,25
0,30
0,40
0,15
0,20
0,25
0,45
0,50
0,55
0,65
0,70
0,76
0,00
0,00
0,00
0,65
0,70
0,75
0,65
0,70
0,75
0,45
0,50
0,55
0,30
0,40
0,50
0,85
0,90
0,95
10,00%
0,40
0,90
0,70
1,00
1,00
0,95
0,60
0,80
1,00
0,25
0,15
0,45
0,30
0,60
0,80
0,00
0,80
0,80
0,60
0,60
1,00
Dla zlewni przekraczajcych 10% wykonano interpolacj przy uyciu funkcji wykadniczej, do wartoci
maksymalnej wynoszcej 1.
Natenie deszczu
W celu okrelenia iloci wd spywajcych ze zlewni, przyjmuje si natenie deszczu miarodajnego. Natenie
deszczu miarodajnego jest to wysoko opadu przypadajca na jednostk czasu. W praktyce natenia deszczu
uzalenia si od dwch czynnikw:
czasu trwania (im krtszy czas, tym natenie wysze),
czstotliwoci wystpowania (im czciej deszcz wystpuje, tym natenie mniejsze).
Najczciej obliczenia natenia deszczu, okrela si z zalenoci:
(, )
= 0,667
gdzie:
l
q natenie deszczu,
s ha
A parametr zaleny od redniej rocznej wysokoci opadu h [mm] i prawdopodobiestwa wystpienia
deszczu [%], wyznaczany jest na podstawie tabeli 9.4
t czas trwania deszczu [min], przyjto t = 15 min (zlewnia paska),
W poniszej tabeli przedstawiono wartoci wspczynnika A, w zalenoci od redniej rocznej wysokoci opadu
h [Edel, 2010].
Tabela 5-6 Wartoci wspczynnika A
Warto prawdopodobiestwa
pojawiania si deszczu p
%
5
10
20
50
100
52
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Prawdopodobiestwo pojawienia si deszczu p (kolumna 1 powysza tabela) okrela, ile razy w przecigu
stulecia zostanie osignite przekroczenie danego natenia deszczu i oblicza si na podstawie wzoru:
100
=
gdzie:
c czstotliwo wystpienia deszczu w cigu stulecia
p prawdopodobiestwo pojawienia si deszczu
Warto czstotliwoci wystpienia deszczu, przyjmowana do oblicze urzdze hydraulicznych, okrela
bezpieczestwo bezawaryjnego dziaania urzdze odwadniajcych. Wielkoci te wynosz [Edel, 2010;
Baszczyk, 1974]:
odwodnienie poprzez muldy i rowy:
c = 1 rok,
odwodnienie poprzez muldy i rowy w obrbie miast:
c = 10 lat,
odcinki drogi w wykopach zalenie od jej wanoci
c = 10 do 20 lat,
kanalizacje drugorzdne (poza kolektorami i kanaami burzowymi)
c = 5 lat,
kolektory i kanay burzowe
c = 2 lata,
kanalizacje w wyjtkowo niekorzystnych warunkach terenowych
c = 10 lat,
kanalizacje odwadniajce pas dzielcy jezdni
c = 4 lata.
Warto wspczynnika A, na podstawie:
obserwacji opadw z wielolecia, rok normalny:
prawdopodobiestwa wystpienia deszczu:
okrelono w wysokoci A = 592
N = 718 mm,
p = 50%
= 0,667 = 97
15
Obliczenie iloci wd opadowych
Ilo wd opadowych obliczono na podstawie wzoru:
=
gdzie:
Q ilo wd opadowych, l/s
wspczynnik opnienia odpywu (mniejszy od 1), rwny
1
=
53
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
W kolejnej tabeli zestawiono zlewnie kanalizacji deszczowej na terenie miasta Zabrze oraz dane
charakterystyczne poszczeglnych wylotw: oznaczenie wylotu, powierzchnia zlewni cakowitej kolektora
odpywowego, rodzaj odbiornika, nazwa zlewni oraz obliczeniowy przepyw maksymalny deszczu.
Tabela 5-7 Zestawienie danych charakterystycznych poszczeglnych wylotw kanalizacji deszczowej na terenie miasta Zabrze
Lp.
Oznaczenie wylotu
Powierzchnia
cakowita zlewni
wylotu
[ha]
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
1
2
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
1_W_Pot_Kochlowka
2_W_Pot_Kochlowka
3_W_Pot_Kochlowka
4_W_Pot_Kochlowka
5_W_Pot_Kochlowka
6_W_Pot_Kochlowka
7_W_Pot_Kochlowka
8_W_Pot_Kochlowka
9_W_Pot_Kochlowka
10_W_Pot_Kochlowka
11_W_Pot_Kochlowka_doplyw
12_W_Pot_Kochlowka_doplyw
1_W_Czarniawka
2_W_Czarniawka
3_W_Czarniawka
4_W_Czarniawka
5_W_Czarniawka
6_W_Czarniawka
7_W_Czarniawka
8_W_Czarniawka
9_W_Czarniawka
10_W_Czarniawka
11_W_Czarniawka
12_W_Czarniawka
13_W_Czarniawka
14_W_Czarniawka_ogolna
15_W_Czarniawka
1_W_Pot_Czarniawka_rw_1
2_W_Pot_Czarniawka_rw_1
1_W_Pot_Guido
2_W_Pot_Guido
1_W_Bytomka
1bis_W_Bytornka
2_W_Bytomka
3_W_Bytomka
4_W_Bytomka
4bis_W_Bytornka
7_W_Bytomka
8_W_Bytomka
9_W_Bytomka
10_W_Bytomka
11_W_Bytomka
12_W_Bytomka
13_W_Bytomka
13bis_W_Bytomka
15_W_Bytornka
16_W_Bytomka
20_W_Bytomka
21_W_Bytomka
22_W_Bytomka
24_W_Bytomka
23,04
19,13
11,96
16,42
1,68
12,79
0,53
11,19
7,76
0,32
10,08
2,22
1,52
3,76
10,83
19,27
10,89
12,53
44,66
5,6
7,08
1,01
2,13
2,12
35,57
44,19
54,29
18,79
19,66
54,61
23,07
13,04
27,85
15,47
2,58
1,91
5,12
11,71
117,84
1,55
2,57
1,96
0,92
22,35
141,7
12,16
44,93
9,64
0,89
0,91
0,48
Rodzaj
odbiornika
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
rw
rw
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rw
rw
potok
potok
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
Zlewnia
Kochwka
Czarniawka
Guido
Bytomka
Obliczeniowy
przepyw
maksymalny
deszczu
[l/s]
1 136,90
852,91
745,23
804,21
77,30
411,38
27,94
458,64
219,46
24,64
322,64
133,92
90,59
172,86
503,87
691,76
489,06
501,17
1 242,30
227,78
431,48
87,60
144,85
144,67
1 321,48
1 584,97
1 979,26
974,09
726,10
1 301,19
564,84
405,78
971,58
649,60
134,69
94,95
183,19
543,22
2 331,59
116,55
150,77
115,94
60,14
955,40
2 674,60
475,91
1 849,32
472,14
86,33
88,27
35,89
54
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu o chron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Lp.
Oznaczenie wylotu
Powierzchnia
cakowita zlewni
wylotu
[ha]
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
1
2
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
1
2
25_W_Bytomka_ogolna
27_W_Bytornka
28_W_Bytomka
28bis_W_Bytomka
29_W_Bytomka
30_W_Bytomka
31_W_Bytomka
33_W_Bytornka
34_W_Bytomka
36_W_Bytomka
37_W_Bytomka
38_W_Bytomka
39_W_Bytomka
42_W_Bytomka
43_W_Bytomka
44_W_Bytomka
46_W_Bytornka
49_W_Bytomka
50_W_Bytomka
4_W_Bytomka_rw_2
5_W_Bytomka_rw_1
51_W_Bytomka_Rw_n.o
1_W_Doplyw_z_Maciejowa
2_W_Doplyw_z_Maciejowa
1_W_Pot_Mikilczycki
2_W_Pot_Mtkulczycki
3_W_Pot_Mikulczycki
4_W_Pot_Mikulczycki
5_W_Pot_Mikulczycki
7_W_Pot_Mikulczycki
8_W_Pot_Mikulczycki
9_W_Pot_Mikulczycki_ogolna
9bis_ZI_Pot_Mikulczycki
10_W_Pot_Mikulczycki
10bis_W_Pot_Mikulczycki_ogolna
11_W_Pot_Mikulczycki
12_W_Pot_Mikulczycki_rw_2
13_W_Pot_Mikulczycki_rw_1_ogolna
1_W_Pot_Mikulczycki_doplyw
2_W_Pot_Mikulczycki_doplyw
3_W_Pot_Mikulczycki_doplyw
4_W_Pot_Mikulczycki_doplyw
5_W_Pot_Mikulczycki_doplyw
6_W_Pot_Mikulczycki_doplyw
7_W_Pot_Mikulczycki_doplyw
1_W_Rw_Drzymay
2_W_Rw_Drzymay
2,03
70,49
8,37
5,49
2,32
19,77
8,87
12,13
2,89
11,94
3,26
5,37
12,25
2,84
1,97
1,08
12,97
6,28
5,71
19,15
8,57
1,99
0,57
4,39
3,74
2,52
3,42
0,69
0,92
20,38
38,95
7,81
1,97
11,5
8,55
20,37
7,37
18,07
2,44
114,04
33,65
2,27
1,03
9,68
25,89
15,9
22,34
Rodzaj
odbiornika
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rw
rw
rw
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
rw
rw
rw
rw
rw
rw
rw
rw
rw
potok
potok
Zlewnia
Dopyw z Maciejowa
Mikulczycki
Rw Drzymay
Obliczeniowy
przepyw
maksymalny
deszczu
[l/s]
117,88
2 293,33
455,75
312,98
200,70
1 057,97
573,93
664,40
209,64
572,50
202,07
406,24
711,34
181,15
115,89
53,49
664,19
396,22
367,09
674,81
560,03
81,18
11,06
247,40
213,50
98,01
186,68
26,97
48,99
988,72
1 614,42
376,93
131,13
564,04
535,98
617,64
338,43
723,87
119,24
2 144,32
1 210,20
151,62
65,02
521,66
935,30
595,61
644,14
55
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszara ch granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Lp.
Rzeka /
Ciek
Zlewnia kanalizacyjna
1
2
3
4
5
6
Potok Kochwka
Potok Kochwka
Potok Kochwka
Potok Kochwka
Potok Kochwka
Potok Kochwka
1_W_Pot_Kochlowka
2_W_Pot_Kochlowka
3_W_Pot_Kochlowka
4_W_Pot_Kochlowka
6_W_Pot_Kochlowka
8_W_Pot_Kochlowka
Potok Kochwka
9_W_Pot_Kochlowka
Potok Kochwka
9_W_Pot_Kochlowka
9
10
11
12
13
Czarniawka
Czarniawka
Czarniawka
Czarniawka
Czarniawka
3_W_Czarniawka
4_W_Czarniawka
5_W_Czarniawka
6_W_Czarniawka
7_W_Czarniawka
14 Czarniawka
7_W_Czarniawka
15 Czarniawka
7_W_Czarniawka
16
17
18
19
20
21
22
23
Czarniawka
Czarniawka
Czarniawka
Czarniawka
Czarniawka
Czarniawka
Czarniawka
Czarniawka
9_W_Czarniawka
9_W_Czarniawka
13_W_Czarniawka
13_W_Czarniawka
14_W_Czarniawka_ogolna
14_W_Czarniawka_ogolna
15_W_Czarniawka
1_W_Pot_Czarniawka_rw_1
24 Czarniawka
2_W_Pot_Czarniawka_rw_2
25 Potok Guido
1_W_Pot_Guido
26 Potok Guido
27 Bytomka
28 Bytomka
2_W_Pot_Guido
1bis_W_Bytomka
2_W_Bytomka
29 Bytomka
7_W_Bytomka
30 Bytomka
8_W_Bytomka
Rejon
Ul. Paderewskiego przy Kochwce
Ul. K. Sitki przy wylocie do Kochwki
Przy Kochwce, rejon przecicia autostrady z potokiem (obszar k)
Przy Kochwce, rejon przecicia autostrady z potokiem (obszar k)
Ul. Owicimskiej, od skrzyowania z ul. urawi, w kierunku potoku
Za wylotem, wzdu rowu dopywajcego do Kochwki
Od pompowni przy ul. J. Szymay - wzdu ul. Sejmowej - w kierunku
ul. Legnickiej - istniejca nieczynna KD 1000
Istniejcy rw rwnolegy do ul. Lubuskiej z wczeniem w ul.
Legnickiej
Wzdu ul. 3-go Maja, od terenu przemysowego w kierunku wylotu
Wzdu ul. W. Sikorskiego, od ul. I. Paderewskiego do linii zabudowy
Od ogrdkw dziakowych w kierunku wylotu
Ul. Pszczysk od zabudowy w kierunku wylotu
Przeduenie ul. Gogowskiej w kierunku wylotu
Rejon niezabudowany ul. Stanisawa Morciszka - ul. ks. Edwarda
Mendego
Charakterystyka
terenu
nieuytki
nieuytki
ki
ki, pola
nieuytki
nieuytki
Dugo
Poj.
Ilo rednica
rur
retencyjna
[szt.]
[m]
3
[m]
[m ]
125,0
3,0
1,2
424,00
90,0
3,0
1,2
305,00
100,0
4,0
1,2
452,00
50,0
3,0
1,2
170,00
100,0
3,0
1,2
339,00
240,0
3,0
1,2
814,00
teren zabudowany
700,0
1,0
1,2
792,00
nieuytki
250,0
3,0
1,2
848,00
250,0
80,0
200,0
230,0
100,0
2,0
2,0
3,0
3,0
3,0
1,2
1,2
1,2
1,2
1,2
565,00
181,00
679,00
780,00
339,00
200,0
5,0
1,2
1 131,00
300,0
3,0
1,2
1 018,00
340,0
230,0
350,0
90,0
80,0
180,0
200,0
200,0
2,0
2,0
2,0
40,0
20,0
50,0
40,0
15,0
1,2
1,2
1,2
1,2
1,2
1,2
1,2
1,2
769,00
520,00
792,00
4 072,00
1 810,00
10 179,00
9 048,00
3 393,00
170,0
30,0
1,2
5 768,00
180,0
30,0
1,2
6 107,00
170,0
120,0
60,0
50,0
4,0
3,0
1,2
1,2
1,2
9 613,00
543,00
204,00
160,0
25,0
1,2
4 524,00
180,0
5,0
1,2
1 018,00
56
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszara ch granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Lp.
Rzeka /
Ciek
31 Bytomka
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
Bytomka
Bytomka
Bytomka
Bytomka
Bytomka
Bytomka
Bytomka
Bytomka
Bytomka
Bytomka
Bytomka
Bytomka
Bytomka
Bytomka
Bytomka
Potok Mikulczycki
48 Potok Mikulczycki
49 Potok Mikulczycki
50 Potok Mikulczycki
51 Potok Mikulczycki
52 Potok Mikulczycki
53 Potok Mikulczycki
54 Potok Mikulczycki
55 Rw Drzymay
56 Rw Drzymay
RAZEM ZABRZE
Zlewnia kanalizacyjna
Rejon
Charakterystyka
terenu
Dugo
Poj.
Ilo rednica
rur
retencyjna
[szt.]
[m]
3
[m]
[m ]
parking
200,0
50,0
1,2
11 310,00
nieuytki
teren zielony
nieuytki
nieuytki
nieuytki
-
120,0
180,0
200,0
100,0
200,0
2,0
50,0
10,0
5,0
10,0
1,2
1,2
1,2
1,2
1,2
teren zielony
parking, teren zielony
teren zielony
teren zielony
teren zielony
teren zielony
teren zielony
teren zielony
85,0
60,0
70,0
100,0
150,0
85,0
100,0
10,0
30,0
15,0
4,0
4,0
4,0
5,0
1,2
1,2
1,2
1,2
1,2
1,2
1,2
200,0
20,0
1,2
271,00
10 179,00
2 262,00
565,00
2 262,00
0,00
0,00
961,00
2 036,00
1 188,00
452,00
679,00
385,00
565,00
0,00
4 524,00
teren zielony
200,0
5,0
1,2
1 131,00
teren zielony
200,0
15,0
1,2
3 393,00
teren zielony
teren zielony
0,0
80,0
100,0
0,0
5,0
20,0
0,0
1,2
1,2
0,00
452,00
2 262,00
teren zielony
100,0
5,0
1,2
565,00
100,0
5,0
150,0 15,0
100,0
5,0
8 605,0 656,0
1,2
1,2
1,2
565,00
2 545,00
565,00
116 314,00
teren zielony
teren zielony
teren zielony
Zaproponowane lokalizacje systemw retencyjnych w Zabrzu, pozwoliyby na ujcie 116 314 m3 wd opadowych w czasie deszczy nawalnych. Naley
zaznaczy, e podany zakres rzeczowy obiektw jest propozycj wstpn, okrelajc bardziej potencjalne moliwoci retencji kanaowej ni pilne potrzeby w
tym zakresie, ktre mona okreli po dokadnym rozpoznani lokalizacji, spadkw, stanu technicznego sieci kanalizacyjnej, zgd wacicieli terenw i innych
uwarunkowa wewntrznych i zewntrznych, jak np. prognoza osiada terenu. Wanym odniesieniem bdzie rwnie skala rozwizywanego problemu
(ewentualne podtopienia, niedrono kanaw itp.).
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
57
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
gdzie:
Qdm natenie deszczu miarodajnego [l/s]
Fzr powierzchnia zredukowana [ha]
H = opad roczny [mm/rok]
tm czas trwania deszczu miarodajnego [min] obliczany ze wzoru
tm = 1,2 x tp + tk,
gdzie:
tp czas przepywu ciekw przez kana,
tk = czas koncentracji kanaowej
W kolejnej tabeli zestawiono zlewnie kanalizacji deszczowej na terenie miasta Gliwice oraz dane
charakterystyczne poszczeglnych wylotw: oznaczenie wylotu, powierzchnia zlewni cakowitej kolektora
odpywowego, rodzaj odbiornika, nazwa zlewni oraz obliczeniowy przepyw maksymalny deszczu.
Dane przedstawione w tabeli pochodz z oblicze wykonanych w Masterplanie gospodarki wodno-ciekowej
w Gliwicach, ESKO Zielona Gra, 2008.
58
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Tabela 5-9 Zestawienie danych charakterystycznych poszczeglnych wylotw kanalizacji deszczowej na terenie miasta Gliwice
Lp.
Oznaczenie
wylotu
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
1
2
3
4
5
6
WWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWW-
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
Rodzaj odbiornika
rzeka
rzeka
rw
rw
rw
rw
rw
rw
rzeka
rw
rw
rw
rw
rw
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rw
rzeka
rzeka
rw
rw
rw
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rw
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rw
rw
rw
rzeka
rzeka
rzeka
rzeka
rw
rw
Zlewnia
Kodnica
Bytomka
Obliczeniowy przepyw
maksymalny deszczu
[l/s]
201,8
311,5
17,1
50,9
29,0
79,5
167,3
665,2
220,1
158,5
535,5
345,7
272,7
323,3
481,1
400,0
734,2
195,9
687,1
369,0
58,3
11,3
57,3
148,6
512,8
93,6
191,9
98,7
103,7
372,0
196,5
115,9
81,8
121,1
65,4
1344,6
112,6
602,2
362,0
377,7
2047,7
477,3
83,5
311,7
35,9
518,0
291,1
173,0
107,9
127,5
29,3
30,4
56,3
254,7
33,6
186,7
59
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Lp.
Oznaczenie
wylotu
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
WWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWW-
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
Rodzaj odbiornika
potok
potok
potok
rw
rw
rw
potok
rw
potok
rw
rw
rw
rw
rw
rw
rw
rw
rw
rw
rw
rw
rw
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
rw
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
rw
rw
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
potok
rw
potok
potok
potok
Zlewnia
ernicki
Guido
Ostropka
Obliczeniowy przepyw
maksymalny deszczu
[l/s]
47,9
136,9
403,8
49,9
167,3
20,5
131,0
57,8
18,7
24,7
33,8
12,3
21,8
98,8
174,4
67,8
96,3
101,9
316,9
81,9
236,3
79,5
306,6
105,1
196,7
209,1
125,7
110,4
155,6
190,7
98,3
42,3
122,3
96,3
400,0
442,8
842,7
7,7
255,6
754,0
50,5
122,7
502,7
38,5
94,7
164,8
66,7
113,7
165,2
68,4
154,7
106,2
530,5
19,4
47,1
582,9
273,6
87,9
60
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Lp.
Oznaczenie
wylotu
27
28
29
30
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
6
WWWWWWWWWWWWWWWW-
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
Rodzaj odbiornika
potok
potok
potok
potok
rw
rw
potok
potok
rw
potok
rw
rw
rw
rw
rw
rw
Zlewnia
Kozwka
Kana Gliwicki
Obliczeniowy przepyw
maksymalny deszczu
[l/s]
247,3
213,7
187,7
117,6
312,0
277,6
127,9
398,1
39,7
247,9
62,3
235,8
384,7
667,9
277,4
302,4
rdo: Analizy wasne na podstawie Masterplanu gospodarki wodno-ciekowej w Gliwicach, ESKO Zielona Gra, 2008
W celu okrelenia moliwoci retencyjnych na sieci kanalizacyjnej, dokonana analizy powierzchni oraz iloci
wd opadowych, jakie zostay obliczone w Masterplanie gospodarki wodno ciekowej w Gliwicach,
przyjmujc zaoenie, e zlewnia, w ktrej powstaje spyw powierzchniowy, wikszy od 400 l/s moe wymaga
zastosowania systemu retencyjnego, pozwalajcego na opnienie odpywu wd zgormadzonych w kanalizacji
deszczowej do odbiornika. Wyniki oblicze przedstawiono w poniszej tabeli.
Tabela 5-10 Zestawienie proponowanych systemw retencyjnych na terenie gminy Gliwice
Lp.
Rzeka /
Ciek
Zlewnia
kanalizacyjna
W-8
W-11
W-15
Kodnica
W-16
W-17
W-18
W-19
W-25
ernicki
10
11
12
W-59
W-79
Potok
Guido
W-81
W-82
Rejon
Rejon Zakadw OPEL, przy ul. J.
Nowaka-Jezioraskiego.
Teren
zakadw przemysowych (zlewnia
poudniowa)
Przy wylocie, ul. J. Nowaka Jezioraskiego
(zlewnia
poudniowa)
W rejonie ul. Nadrzecznej, przy
wylocie (zlewnia poudniowa)
Ul. F. Orlickiego, przy wylocie teren niezagospodarowany przy
ogrdkach dziakowych (zlewnia
poudniowa)
Bulwary w pobliu wylotu przy
Kodnicy (zlewnia poudniowa)
Bulwary w pobliu wylotu przy
Kodnicy (zlewnia poudniowa)
Bulwary w pobliu wylotu przy
Kodnicy (zlewnia poudniowa)
Przy wylocie, teren niezabudowany
(zlewnia poudniowa)
brak moliwoci
Wylot, przy ul. W. S. Reymonta,
teren pomidzy ul. a torowiskiem
Teren parkingu i zieleni przy ul. J.
Kasprowicza
Teren przy szkole, przy ul. S.
eromskiego
Charakterystyka
terenu
Poj.
retencyjna
3
[m ]
Dugo
rur [m]
Ilo
[szt.]
rednica
[m]
teren zielony
120,0
6,0
1,2
814,00
teren zielony
60,0
4,0
1,2
271,00
100,0
20,0
1,2
2 262,00
50,0
15,0
1,2
848,00
teren zielony
100,0
6,0
1,2
679,00
teren zielony
100,0
6,0
1,2
679,00
teren zielony
60,0
20,0
1,2
1 357,00
teren zielony
50,0
4,0
1,2
226,00
teren zalesiony
nieuytki
0,00
nieuytki
90,0
10,0
1,2
1 018,00
parking, ziele
75,0
12,0
1,2
1 018,00
boisko, ziele
70,0
25,0
1,2
1 979,00
61
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Lp.
Rzeka /
Ciek
Zlewnia
kanalizacyjna
13
14
W-91
W-92
15
W-92
16 Ostropka
17
18
W-93
W-96
W-109
19
W-112
20
Kana
Gliwicki
RAZEM
ZABRZE
W-128
Rejon
retencja wzdu Ostropki
retencja wzdu Ostropki
Wzdu ul. Modych Patnotw, przy
blokach, tern zielony
retencja wzdu Ostropki
przy Ostropce, w korycie
przy Ostropce, w korycie
Przy wylocie, po drugiej stronie
ulicy, teren niezabudowany
Teren niezabudowany pomidzy ul.
Strzelcw
Bytomskich
a
torowiskiem
Dugo
rur [m]
Ilo
[szt.]
rednica
[m]
teren zielony
teren zielony
200,0
200,0
1,0
1,0
1,2
1,2
Poj.
retencyjna
3
[m ]
226,00
226,00
teren zielony
300,0
30,0
1,2
10 179,00
teren zielony
teren zielony
teren zielony
teren
niezabudowany
200,0
50,0
40,0
1,0
3,0
3,0
1,2
1,2
1,2
226,00
170,00
136,00
60,0
25,0
1,2
1 696,00
75,0
25,0
1,2
2 121,00
2 000,0
217,0
Charakterystyka
terenu
teren
niezabudowany
26 131,00
62
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
5.3.1
Zgodnie z dokumentacj pn. Projekt architektoniczno-budowlany: Budowa drogi publicznej Drogowej Trasy
rednicowej, cz Zachd od km 0+245,29 do km 4+037,37 odcinek nr G2 (tj. cz odcinka G2), Mosty
Katowice, odwodnienie Drogowej Trasy rednicowej na obszarze miasta Gliwice wymaga przebudowy
istniejcych kolektorw kanalizacji deszczowej w miecie oraz odprowadzenia wd przez dwa wyloty do rzeki
Kodnicy.
Planuje si budow kolektora zbiorczego KD-Zb na odcinku od ul. liwki do ul. Okopowej (od km 0+860 do km
2+330). Do kolektora zbiorczego przeczone zostan wszystkie kolektory krzyujce si poprzecznie z jego
tras. Gwnymi przeczanymi kolektorami s:
KD-03 - ul. liwki (zlewnia nr 1),
KD-04 - wze Dubois (zlewnia nr 2),
KD-05 - rejon palmiarni (zlewnia nr 2),
KD-06 - ul. Okopowa (zlewnia nr 3).
Ponadto do kolektora zbiorczego KD-Zb przewiduje si odprowadzenie wd opadowych z projektowanej trasy
DT ze zlewni WD-2, WD-3, W-P1, WD-4 i W-P2 zgodnie z opracowaniem odwodnienia drogi. Zakres budowy
kolektora zbiorczego obejmuje rwnie likwidacj istniejcego wylotu oraz wykonanie nowego do rzeki
Kodnicy w km rzeki 46+243. Dziki budowie kolektora zbiorczego KD-Zb stworzona zostanie moliwo
grawitacyjnego odprowadzenia wd ze zlewni Zl3 (KD-06), zostan odcite od istniejcej zlewni Zl2 (KD-04 i KD05) dwa kolektory przebiegajce przez teren palmiarni i powodujce jej okresowe podtopienia oraz bdzie
moliwe odprowadzenie wd z projektowanej pompowni P2 z odwodnienia DT z pominiciem kolektorw
przebiegajcych przez teren palmiarni.
W tabeli poniej przedstawiono projektowane rednice wylotw dla kolektora zbiorczego KD-Zb
Tabela 5-11 Wielkoci rednic projektowanych wylotw KD-Zb w ramach budowy DT
Dopyw
Dopyw ze zlewni nr 3 KD-06
Dopyw ze zlewni nr 3 KD-06 przy zmianie spadku (0,16%)
Dopyw z projektowanej pompowni P2 - odwodnienie DT
Dopyw ze zlewni nr 2 przy palmiarni KD-05
Dopyw z projektowanej kanalizacji wylot WD-4 (rejon ronda Dubois)
Dopyw z projektowanej pompowni P-1 (434 l/s) i kanalizacji deszczowej wylot WD-3 (227 l/s)
Dopyw ze zlewni nr 1 KD-03
Dopyw z projektowanej kanalizacji deszczowej wylot WD-2 (rejon ul. liwki)
rdo: Projekt architektoniczno-budowlany: Budowa drogi publicznej Drogowej Trasy rednicowej, cz Zachd od km
0+245,29 do km 4+037,37 odcinek nr G2 (tj. cz odcinka G2), Mosty Katowice
Istniejcy kolektor KD-02, znajdujcy si na ul. Portowej ma wystarczajc przepustowo dla przejcia wd
opadowych z terenu zlewni, ktr obsuguje oraz dodatkowo z odwodnienia innych zlewni projektowanej DT.
Wylot kanau bdzie odprowadza wody do rzeki Kodnicy w km rzeki 45+976.
W poniszej tabeli zestawione zostay parametry techniczne przebudowywanych kolektorw KD-02 i KD-Zb.
Tabela 5-12 Parametry techniczne kolektorw KD-02 i KD-Zb w ramach budowy DT
Wyszczeglnienie
KD-02
KD-Zb
Powierzchnia [ha]
96,21
73,58
Qmax [l/s]
7 430
7 916
3
Qmax [m /ha]
26 748
28 497
Qnom [l/s]
558
747
3
Vmax_rok [m /rok]
801 814
613 213
3
Vr_rok [m /rok]
640 759
490 043
3
Vr_d [m /d]
1 756
1 343
km rzeki (wylot)
km 45+949
km 46+243
rdo: Projekt architektoniczno-budowlany: Budowa drogi publicznej Drogowej Trasy rednicowej, cz Zachd od km
0+245,29 do km 4+037,37 odcinek nr G2 (tj. cz odcinka G2), Mosty Katowice
63
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
5.3.2
Na obszarze zlewni w Gliwicach krzyuj si dwa kluczowe szlaki komunikacyjne kraju autostrady A-1 i A-4,
ktre wraz z DK 44 tworz wsplny wze Sonica. Znacznie uszczelnienie zlewni w tym rejonie skutkowao
rozbudowanym systemem odwadniania i wprowadzania wd opadowych do ciekw. W wyniku
przeprowadzonych rozmw z Generaln Dyrekcj Drg Krajowych i Autostrad oraz w oparciu o dokumentacj
projektow budowy wza Sonica, poniej zestawiono wyloty na skrzyowaniu autostrad A-1 i A-4 wraz z
odcinkiem autostrady A-1 Sonica-Maciejw (z wzem) od km 511+182,84 do km 519+374,25.
Brak jest natomiast informacji dotyczcych powierzchni odwanianej oraz iloci wd odprowadzanych z tego
odcinka. Wszystkie wyloty odprowadzaj wody do rzeki Kodnicy bezporednio oraz porednio poprzez rowy
melioracyjne, za wyjtkiem wylotw nr Kd5, Kd9 i E(Dr)031/O/003.
Tabela 5-13 Zestawienie wylotw na skrzyowaniu autostrad A1 i A4
Oznaczenie
kanau
Oznaczenie
wylotu
rednica
kanau na
wylocie do
odbiornika
Rzdna
dna
kanau na
wylocie
Rzdna
projektowanego
/ istniejcego
dna cieku
Km cieku w miejscu
lokalizacji wylotu
Nazwa
projektowanego
cieku
Kd1
W1
DN800
217,52
216,63
Km 54+324,50
Rzeka Kodnica
Kd2
W2
DN400
221,70
221,50
Km 0+662,12
Ciek nr 1
Kd3
W3
DN600
224,52
224,32
Km 0+925
Rw prawy
drogi lokalnej
L3
Kd4
W4
DN600
218,97
218,77
Km 0+115,50
Ciek nr 1
Kd5
Kd6
W5
W6
DN500
DN1000
230,55
217,73
230,33
217,40
Km 0+299,70
Km 55+548,50
Ciek nr 5
Rzeka Kodnica
Kd7
W7
DN800
234,83
234,63
Km 1+432,60
Ciek nr 1
Kd8
W8
DN500
231,37
231,17
Km 0+260
Ciek nr 2
Kd9
E(Dr)031/O/003
Kd1/1
Kd2/2
W9
W
W1/1
W2/2
DN400
DN600
DN1000
DN600
229,92
237,91
217,75
218,53
229,63
237,54
217,03
218,20
Km 0250
Km 1+242
Km 55+694
Km 55+645
Ciek nr 5
Ciek nr 5
Rzeka Kodnica
Rzeka Kodnica
Rzeka Kodnica
Rw melioracyjny K1a,
dopyw
rzeki
Kodnicy
Doprowadzenie
do
rowu melioracyjnego,
dopywu
rzeki
Kodnicy
Rw melioracyjny K1a,
dopyw
rzeki
Kodnicy
Rw melioracyjny K-4
Rzeka Kodnica
Rw melioracyjny K1a,
dopyw
rzeki
Kodnicy
Rw melioracyjny R-1,
wpada do rowu K-1a,
dopyw rzeki Kodnicy
Rw melioracyjny K-4
Rw melioracyjny K-4
Rzeka Kodnica
Rzeka Kodnica
rdo: Budowa wza Sonica w ramach zadania: Budowa wza Sonica na skrzyowaniu autostrad A-1 i A-4 wraz z
odcinkiem autostrady A-1 Sonica-Maciejw (z wzem) od km 511+182,84 do km 519+374,25, Mosty Katowice
64
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
gospodarcze
ekohydrolo
giczne
spoeczne
65
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
66
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Takie wykorzystanie wd deszczowych przynosi take wymierne korzyci finansowe. Dodatkow motywacj do
stosowania tego typu rozwiza byoby wprowadzenie opaty za odprowadzanie wd deszczowych na terenie
poszczeglnych gmin.
rozsczanie wd do gruntu (studnie chonne, skrzynki rozsczajce, komory)
Do najprostszych w zastosowaniu zalicza si odprowadzenie wody za pomoc studni chonnej, skrzynek lub
komr drenaowych. Rozwizanie stosuje si przy brak kanalizacji deszczowej lub innych odbiornikw wd
deszczowych. Popularnym rozwizaniem jest system infiltracji podziemnej przy uyciu rur perforowanych z
obsypk wirow stanowic rwnie zbiornik retencyjno-infiltracyjny. Uliczne wpusty deszczowe podczone
s do studni rewizyjnych na drenaach rozsczajcych wod. Coraz wiksz popularno zdobywa take
odprowadzenie wody za pomoc ogrodu deszczowego.
zbiorniki rurowe na kanalizacji deszczowej
Zbiorniki rurowe opieraj si na rurocigu o duych rednicach i odpowiedniej dugoci. Alternatyw s krtsze
zbiorniki zbudowane z rwnolegych krtszych rurocigw. Zalet tego rodzaju rozwizania jest stosunkowo
atwy monta urzdze. W przypadku obszarw o gstej zabudowie naley zamiast wykopw otwartych
stosowa technologi mikrotunelingu.
67
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
68
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
69
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
prawobrzena i lewobrzena zlewnia rzeki Kodnicy i Bytomki obejmujca: osiedla Sonica, Ligot
Zabrsk, Trynek. Sikornik, rdmiecie i Centrum oraz Dzielnic Akademick,
zlewnia potoku Ostropka obejmujca osiedla: Sikornik, Wjtowa Wie i Ostropa.
Inne konieczne do realizacji zadania to:
systematyczny monta urzdze oczyszczajcych cieki deszczowe,
biece prowadzenie prac remontowych i modernizacyjnych poprawiajcych stan techniczny systemu
roww odwadniajcych.
W dalszej perspektywie konieczna bdzie rozbudowa przestrzenna systemu kanalizacji w celu zapewnienia
obsugi nowych terenw wyznaczonych w Studium pod rozwj dziaalnoci produkcyjnej i usugowej oraz
centrw logistycznych, ktre bd powstawa w zwizku z intensywn rozbudow sieci drogowych.
Studium Uwarunkowa i Kierunkw Zagospodarowania Przestrzennego miasta Gliwice, cz B Ustalenia
(Uchwaa nr. XXXI/956/2009 Rady Miejskiej w Gliwicach z dnia 17 grudnia 2009 r.) okrela i precyzuje kierunki i
wskaniki dotyczce zagospodarowania miasta oraz uytkowania terenw, w tym terenw wyczonych z
zabudowy. W czci B Studium znajduj si wytyczne dla miejscowych planw zagospodarowania
przestrzennego, w tym midzy innymi dla terenw wd powierzchniowych (WC) okrelajce utrzymanie koryt i
brzegw rzeki Kodnicy i ciekw wodnych z zachowaniem ich przyrodniczej obudowy oraz w stanie
speniajcym wymogi ochrony przeciwpowodziowej oraz zakaz prowadzenia gospodarki wodnej w sposb
powodujcy zagroenia powodziowe. Studium okrela rwnie obszary, ktre s chronione przed
zainwestowaniem, s to midzy innymi doliny rzek i potokw wraz z otulinami, ze wzgldu na fakt, i stanowi
one jedne z podstawowych elementw ekologicznego systemu ochrony miasta.
Na terenie miasta, zgodnie z zapisami Studium, planowana jest budowa zbiornikw retencyjnych, w tym midzy
innymi przy ul. Sowackiego na Ostropce i na Wjtowiance.
Ustalenia dotyczce uzasadnionych wzgldami bezpieczestwa ludzi i mienia ogranicze, wymaga bd
sprecyzowania w sporzdzanych planach miejscowych. Natomiast ochrona wd obejmuje dziaania takie jak:
ochrona dolin rzecznych i teras zalewowych poprzez ograniczenie zadrzewie i zalesie, a take cakowity zakaz
zabudowy na obszarach naraonych na niebezpieczestwo powodzi.
6.1.2
70
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
zakaz zabudowy,
zakaz nie dotyczy budowli hydrotechnicznych, w tym zbiornika retencyjnego oraz istniejcego obiektu
tymczasowego na terenie: 10.ZU,
zagospodarowanie terenu umoliwiajce swobodny spyw wd powierzchniowych,
zagospodarowanie podporzdkowane wymogom zwizanym z ochron przeciwpowodziow.
Miejscowy plan dla terenu obejmujcego dzielnic abdy (Uchwaa nr XIII/395/2007 Rady Miejskiej w
Gliwicach z dnia 20 grudnia 2007r.) okrela zasady ochrony rodowiska w tym ochrony wd powierzchniowych i
wd podziemnych wynikajce z pooenia obszaru objtego planem w zasigu triasowego Gwnego Zbiornika
Wd Podziemnych (GZWP) nr 330 - Gliwice:
Na obszarze objtym granicami planu (za wyjtkiem terenw zamknitych) ustala si zasady ochrony ludzi i
mienia przed powodzi, takie jak:
obowizek ksztatowania zagospodarowania przestrzennego dolin rzecznych oraz terenw zalewowych
w sposb zgodny z wymogami ochrony przeciwpowodziowej i przeciwerozyjnej,
nakazuje si budow oraz utrzymywanie waw przeciwpowodziowych, kanaw ulgi,
obowizuj ograniczenia w zagospodarowaniu.
Zapisy miejscowego planu dla dzielnicy Ligota Zabrska oraz dzielnicy przemysowo-skadowej pooonej
pomidzy ul. Pszczysk i ul. Bojkowsk 18 (Uchwaa nr XLVII/1217/2006 Rady Miejskiej w Gliwicach z dnia 26
padziernika 2006r.) okrelaj zasady zabudowy i zagospodarowania terenw wd powierzchniowych, ustalajc
utrzymanie i ochron rzeki Kodnicy, potokw i ciekw wodnych oraz zbiornikw wodnych, ochron zieleni
przybrzenej, utrzymanie koryt i brzegw rzeki zgodnie z zasad zachowania i stosowania przyrodniczej
obudowy rzeki, potokw i ciekw wodnych oraz zbiornikw wodnych (1WS i 18WS), jak rwnie zgodnie z
wymogami ochrony przeciwpowodziowej oraz urzdzenie na drogach dojazdowych i obwaowaniach cigw
pieszych i cieek rowerowych. Na terenie objtym planem zakazuje si likwidacji przyrodniczej obudowy koryt
i brzegw rzeki, potokw i ciekw wodnych oraz zbiornikw wodnych, stosowania betonowej obudowy koryt i
brzegw rzeki, potokw i ciekw wodnych oraz zbiornikw wodnych, grodzenia nieruchomoci przylegych do
powierzchniowych wd publicznych w odlegoci mniejszej ni 1,5 m od linii brzegu, a take zakazywania lub
uniemoliwiania przechodzenie przez ten obszar zgodnie z przepisami odrbnymi (Prawo wodne), naruszenia
zasad ochrony przeciwpowodziowej w dziaalnoci zwizanej z utrzymaniem rzeki, potokw oraz ciekw
wodnych oraz zrzutu nieoczyszczonych ciekw. W obrbie obszaru objtego planem w ssiedztwie rzeki
Kodnicy, wystpuj tereny zagroone zalaniem przy przepywach: 1% i 0,3%. Dla terenw pooonych w
obrbie trenw zalewowych, ustalono ograniczenia w zagospodarowaniu terenu. Te same zasady obowizuj
dla obszaru obejmujcego dzielnic Sonica-poudnie (Uchwaa nr XLV/1181/2006 Rady Miejskiej w Gliwicach z
dnia 14 wrzenia 2006r.) Zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania dla terenw zwizanych
bezporednio z rozwojem ukadu komunikacyjnego w Gliwicach, pooonych wzdu poudniowo-zachodniej
obwodnicy miasta oraz autostrady A-4 (Uchwaa nr IX/113/2011 Rady Miejskiej w Gliwicach z dnia 2 czerwca
2011 r.) wystpuje obszar naraony na niebezpieczestwo powodzi s to tereny zieleni niskiej i wysokiej
oznaczone na rysunku planu symbolem ZNW.
Dla terenu pooonego po pnocno-wschodniej stronie ul. Pszczyskiej w rejonie wza Gliwice-Sonica,
zgodnie z zapisami planu (Uchwaa nr IX/114/2011 Rady Miejskiej w Gliwicach z dnia 2 czerwca 2011 r.)
wskazuje si tereny naraone na niebezpieczestwo powodzi, dla ktrych ustalono w planie przeznaczenie i
uytkowanie terenu w formach biologicznych.
Zgodnie z zapisami planw dla terenw pooonych w ssiedztwie rzeki Kodnicy i Bytomki, pomidzy ul.
Pszczysk i ul. Bojkowsk (dzielnica Ligota Zabrska i dzielnica przemysowo-skadowa), a take dla obszarw
pooonych, w dzielnicy Sonica poudnie i w rejonie ul. Robotniczej i Franciszkaskiej wystpuj tereny
zagroone zalaniem przy przepywach: 1% i 0,3 % i dla nich ustalono ograniczenia w zagospodarowaniu terenu.
Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dla terenw miasta Gliwice okrelaj rwnie zasady
zabudowy i zagospodarowania terenw zieleni niskiej i wysokiej w dolinie rzeki Kodnicy i w otulinach ciekw
wodnych, w taki sposb, aby umoliwiony by swobodny spyw wd powierzchniowych, w tym powodziowych,
a take utrzymanie zielonych dolin rzek i ciekw wodnych, zgodnie z zasad zachowania i stosowania
przyrodniczej obudowy rzek i ciekw wodnych. Zapisy istniejcych planw miejscowych na terenie miasta
nakazuj rwnie ochron ciekw wodnych i ich brzegw oraz ochron zieleni w dolinach tych ciekw i
71
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
utrzymanie staww, koryt ciekw wodnych i potokw, przejazdw i przepustw oraz zielonych dolin, w stanie
speniajcym wymogi ochrony przeciwpowodziowej. Na terenach wd powierzchniowych wystpuje zakaz
naruszenia zasad ochrony przeciwpowodziowej w dziaalnoci zwizanej z ich utrzymaniem, jednoczenie
zachowujc ich przyrodnicz obudow oraz w stanie speniajcym wymogi ochrony przeciwpowodziowej.
Zgodnie z zapisami obowizujcych planw w zakresie odprowadzania wd opadowych i roztopowych ustala
si ich odprowadzanie systemem kanalizacji deszczowej (jeeli taki system na danym terenie istnieje), na
warunkach okrelonych przez administratora sieci, obowizek utwardzania i skanalizowania terenw o
powierzchni pow. 0,1 ha, na ktrych moe doj do zanieczyszczenia substancjami ropopochodnymi i
chemicznymi, obowizek neutralizowania substancji ropopochodnych i chemicznych na terenach wasnych
inwestorw, przed ich wprowadzeniem do kanalizacji. Na terenach nie objtych systemem kanalizacji
deszczowej docelowo przewidywana jest jego realizacja, w celu zbierania wd opadowych z nawierzchni
utwardzonych (ulic, placw, terenw zabudowy, parkingw). Na terenach mieszkaniowo-usugowych i
usugowo-produkcyjnych, zgodnie z zapisami miejscowych planw, istnieje obowizek oczyszczenia wd
opadowych z powierzchni naraonych na zanieczyszczenie, takich jak np. drogi publiczne, place utwardzone i
parkingi o powierzchni powyej 0,1 ha, przed odprowadzeniem ich do rodowiska. W celu ochrony wd
podziemnych i powierzchniowych na tych terenach ustala si nakazy ujmowania i oczyszczania wd
opadowych, rwnie w przypadku remontu, przebudowy lub wymiany obiektw istniejcych, odprowadzania
ciekw sanitarnych i deszczowych do kanalizacji sanitarnej i deszczowej, podczyszczania wd opadowych i
roztopowych odprowadzanych z nawierzchni drg, ulic i parkingw do odpowiednich parametrw, przed
odprowadzeniem ich do kanalizacji deszczowej oraz do wd powierzchniowych.
Na terenie dzielnic erniki Zachd II i abdy, objtych miejscowym planem, odprowadzanie wd opadowych
(po ich oczyszczeniu) z powierzchni ulic i parkingw nastpuje poprzez sie kanalizacji deszczowej. Docelowo
dzielnice bd objte sieci kanalizacji rozdzielczej i cao ujmowanych wd deszczowych bdzie do niej
doprowadzana. Zgodnie z zapisami planu miejscowego dla dzielnic Szobiszowice i Zatorze ustala si, w celu
ochrony zbiornikw wd podziemnych i powierzchniowych, nakaz ujmowania i oczyszczania wd opadowych z
trwaych nawierzchni ulic i parkingw, terenw usugowych, terenw obiektw produkcyjnych, skadw i
magazynw, rwnie w wypadku remontu, przebudowy lub wymiany obiektw istniejcych. Dla obszaru
dzielnicy Ostropa, zgodnie z zapisami planu, ustala si zasady w zakresie odprowadzania wd opadowych i
roztopowych, takie jak: odprowadzenie wd deszczowych i roztopowych z powierzchni szczelnej terenw
usugowo-produkcyjnych i magazynowo-skadowych, drg publicznych, a take parkingw o powierzchni
powyej 0,1 ha nastpi do planowanego systemu kanalizacji deszczowej odprowadzajcej cieki w kierunku
pnocno wschodnim, z uwzgldnieniem zastosowania urzdze podczyszczajcych przed wpuszczeniem do
odbiornika oraz dopuszcza si istniejcy kolektor wd deszczowych w ul. Architektw.
W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego dla poszczeglnych terenw i typw
zagospodarowania okrelone zostay minimalne wartoci procentowe odnoszce si do powierzchni
biologicznie czynnej. Praktycznie na kadym terenie objtym miejscowym planem zagospodarowania
przestrzennego jest okrelony minimalny procentowy udzia powierzchni biologicznie czynnej, ktra musi by
przewidziana w trakcie zagospodarowania danego terenu. Wartoci te s rne w zalenoci od rodzaju
zabudowy, i tak na terenach zabudowy mieszkaniowej powierzchnia biologicznie czynna powinna stanowi
minimum 40% caoci dziaki, dla terenw zabudowy mieszkaniowo-usugowej oraz dla terenw urzdze
infrastruktury technicznej - minimum 30% powierzchni poszczeglnych dziaek budowlanych lub terenu
zamierzenia inwestycyjnego, dla terenw zabudowy usugowej - minimum 30-40 % caoci dziaki,
zastosowanie minimum 30 % zimozielonych drzew i krzeww w doborze gatunkw w pasie zieleni ochronnej i
pozostaej zieleni urzdzonej, natomiast na terenach produkcyjno-usugowych - minimum 15% oglnej
powierzchni poszczeglnych dziaek budowlanych. Tereny zieleni niskiej i wysokiej uytkw rolnych, sadw, k
i pastwisk - powierzchnia biologicznie czynna powinna stanowi minimum 85% w stosunku do caej powierzchni
terenu. Dla terenw wzdu linii brzegowej rzek, potokw i ciekw wodnych ustala si pas terenu powierzchni
biologicznie czynnej o szerokoci minimum 5 metrw wolnego od zabudowy i niezagrodzonego potami, w celu
72
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
73
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
74
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
oraz lokalizacj (przeprowadzenie) niezbdnych liniowych przebiegw sieci infrastruktury technicznej w tym
doj i dojazdw.
Powierzchnia uszczelniona na terenie miasta Zabrza (parkingi, drogi, zabudowa) wynosi ok. 8% powierzchni
caej gminy. Zgodnie z zapisami miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego na terenach
pooonych w pnocnej czci miasta Zabrza maksymalna powierzchnia zabudowy nie moe wynosi wicej ni
60% powierzchni dziaki lub zespou ssiadujcych ze sob dziaek, a powierzchnia biologicznie czynna powinna
wynosi nie mniej ni 25% powierzchni. Powierzchnia biologicznie czynna na terenach przemysowych nie moe
by mniejsza ni 12% i istnieje nakaz wprowadzenia pasa zieleni izolacyjnej o szerokoci 20m wzdu granicy z
jednostk ssiadujc, dla usug zwizanych z handlem - minimum 25%, dla usug edukacji - nie mniej ni 30%, a
dla usug administracji - minimum 25%. Dla terenw pooonych w Zaborzu oraz dla rozwiza
komunikacyjnych Drogowej Trasy rednicowej ustalenia szczegowe planu zagospodarowania przestrzennego
okrelaj, e dla terenw usug wskanik wielkoci powierzchni zabudowy w stosunku do powierzchni dziaki
dla wszystkich wystpujcych budynkw wynosi powinien maksimum 50%. Dla terenw zabudowy
mieszkaniowej powierzchnia biologicznie czynna powinna wynosi minimum 20%, dla terenw przeznaczonych
pod handel minimum 25% w stosunku do powierzchni danej dziaki. Ziele projektowana w pasie drogowym
powinna by realizowana kompleksowo z inwestycjami drogowymi i infrastrukturalnymi, zaleca si
wprowadzenie maksymalnej iloci zieleni w liniach rozgraniczajcych ulic. Na terenach centrum Zabrza, ktre
przeznaczone s pod zabudow mieszkaniow procent powierzchni biologicznie czynnej nie moe by
mniejszy ni 15.
Obowizujce plany zagospodarowania przestrzennego dla miasta okrelaj zasady i nakazy odprowadzania
wd deszczowych, i tak dla terenw pooonych w pnocnej czci ustalenia szczegowe planu nakazuj
odprowadzanie wd deszczowych poprzez separatory wstpnego podczyszczania ciekw i odprowadzania ich
do ciekw powierzchniowych oraz dopuszcza si prowadzenie nowej sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej we
wszystkich istniejcych oraz projektowanych drogach i ulicach, a na terenach zabudowy jednorodzinnej
dopuszcza si gromadzenie lub odprowadzenie wd opadowych bezporednio do ciekw powierzchniowych i
przydronych roww. W dzielnicy Grzybowice, zgodnie z planem, ustala si nakaz stosowania rozdzielczego
systemu kanalizacyjnego, z odprowadzeniem ciekw bytowo gospodarczych do oczyszczalni ciekw
Mikulczyce, a wd deszczowych do oczyszczalni Grzybowice (po zmianie jej przeznaczenia na oczyszczalni
wd deszczowych), lub poprzez separatory wstpnego podczyszczania wd opadowych, do ciekw
powierzchniowych. Dla terenw wyznaczonych w planie pod lokalizacj zakadw przemysowych istnieje nakaz
budowy lokalnych urzdze do oczyszczania ciekw przemysowych, przez zakady wytwarzajce cieki
zawierajce substancje szczeglnie szkodliwe dla rodowiska wodnego oraz nakaz poddania procesowi
podczyszczania wd opadowych przed wprowadzeniem ich do ciekw powierzchniowych, bd ziemi. W czci
poudniowej miasta poprzez istniejc sie kanalizacji deszczowej odprowadzane s cieki opadowe i
roztopowe. Zgodnie z ustaleniami szczegowymi planw wody opadowe odprowadzane bd do
projektowanych systemw kanalizacji deszczowej, a dla terenw przeznaczonych pod lokalizacj zakadw
przemysowych ustala si nakaz wyprzedzajcej bd rwnoczesnej realizacji kanalizacji sanitarnej i deszczowej,
a take nakaz budowy lokalnych urzdze do oczyszczania ciekw przemysowych, przez zakady wytwarzajce
cieki zawierajce substancje szczeglnie szkodliwe dla rodowiska wodnego. Dla terenw znajdujcych si w
centrum miasta Zabrza istnieje obowizek ujmowania i odprowadzania w sposb zorganizowany caoci
ciekw opadowych powstajcych na powierzchniach szczelnych terenw usugowych, placw, parkingw,
drg i dachw, placw manewrowych, postojowych i magazynowo skadowych w tym obowizek ich
oczyszczania do parametrw okrelonych przez waciciela sieci kanalizacyjnej lub przepisy odrbne, a take
obowizek wyposaenia kanalizacji deszczowej w urzdzenia podczyszczajce i zabezpieczajce przed
przedostaniem si do wd i gleb substancji niebezpiecznych oraz zabezpieczajce przed skutkami
nadzwyczajnych zagroe (awarii). Brak jest natomiast ogranicze w iloci odprowadzanych wd lub zalece
odnonie koniecznoci zwikszenia retencyjnoci zlewni.
Rozwj miasta generuje systematycznie powikszanie si powierzchni uszczelnionych i coraz czciej
obserwowane lokalne podtopienia zwizane z utrudnionym odprowadzaniem wd kanalizacj deszczow.
75
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Dokumenty planistyczne nie wyznaczaj ram dla wprowadzania retencji kanaowej co dla przemysowego
charakteru miasta powinno by uwzgldniane. Zaleca si zatem aby w ramach wydawania warunkw
technicznych w zakresie podczania do kanalizacji deszczowej wielkopowierzchniowych terenw
utwardzonych i obiektw, rozwaa konieczno budowy zbiornikw retencyjnych na wody opadowe i
roztopowe, poczwszy od newralgicznych obszarw miasta w zakresie wystpowania lokalnych podtopie.
76
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
77
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
78
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Identyfikacja przyczyn poziomu obecnego zagroenia powodziowego zostaa dokonana poprzez wyznaczenie i
analiz obszarw problemowych (miejsc) na terenie analizowanych jednostek administracyjnych. Wskazanie
obszarw problemowych zostao zrealizowane na podstawie danych dotyczcych powodzi w zlewni Kodnicy w
2010 roku. Informacjami rdowymi wykorzystanymi w niniejszym opracowaniu byy dane udostpnione
przez:
jednostki samorzdu terytorialnego (Urzd Gminy Gieratowice, Urzd Miasta Zabrze i Urzd Miasta
Gliwice),
Regionalny Zarzd Gospodarki Wodnej w Gliwicach (RZGW),
zakady grnicze prowadzce dziaalno wydobywcz na omawianym terenie,
Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Krakowie wraz z oddziaem w Katowicach,
a take:
badania terenowe,
wizje lokalne,
informacje publikowane w prasie i stronach internetowych (dokumentacja fotograficzna).
Dla kadego z wyznaczonych obszarw przygotowana zostaa charakterystyka w formie karty informacyjnej
obszaru problemowego zawierajcej:
Opis terenu podstawowe dane dotyczce lokalizacji terenu na tle zlewni, krtki opis przebiegu
zjawiska powodziowego w 2010 roku oraz charakter zagospodarowania terenu,
Skrajne wsprzdne zalewiska wsprzdne geodezyjne opisujce maksymalny zasig zalewiska
w 2010 roku, wsprzdne przedstawiono w Pastwowym Ukadzie Wsprzdnych Geodezyjnych
1992,
Gmina / Zlewnia przedstawiono lokalizacj zalewiska na tle podziau administracyjnego
i zlewniowego,
Zasig zagroenia na podstawie danych przekazanych przez RZGW w Gliwicach lub wasnych
pomiarach kartograficznych przedstawiono powierzchni maksymalnego zasigu zalewiska wraz
z podaniem powierzchni zalanych przed wystpieniem sytuacji powodziowej,
rda i bezporednie przyczyny zagroenia opisano stwierdzon przyczyn lub przyczyny, ktre
przyczyniy si do powstania konkretnego zalewiska, nie uwzgldniano natomiast opisu warunkw
hydro-meteorologicznych, ktre byy bezporedni przyczyn wystpienia zjawiska powodziowego
w caej zlewni,
Obszar skanalizowany informacje dotycz wystpowania na omawianym obszarze sieci kanalizacji
deszczowej lub oglnospawnej odwadniajcej analizowany teren,
Uytkowanie terenu uytkowanie terenu okrelone zostao dla obszaru podtopionego na podstawie
ortofotomapy z 2009 roku oraz wizji lokalnych,
Przewidywane uytkowanie terenu opisano na podstawie Miejscowych Planw Zagospodarowania
Przestrzennego,
Poziom zagroenia okrelono w skali niski redni wysoki na podstawie uytkowania terenu
i zwizanych z nim potencjalnych szkd ekonomicznych spowodowanych podtopieniem,
Przewidywane tendencje zmian tendencje zmian okrelono zarwno ze wzgldu na przewidywane
zmiany w zagospodarowaniu terenu (na podstawie planw miejscowych) jak rwnie zmian morfologii
terenu wywoanych przez eksploatacj grnicz (na podstawie dokumentacji udostpnionych przez
zakady grnicze).
W dalszej czci przedstawiono karty informacyjne obszarw problemowych dla dwudziestu dwch terenw
(dziesiciu w Gieratowicach, piciu w Zabrzu i siedmiu w Gliwicach).
Identyfikacja obszarw problemowych i zagroenia powodziowego zostaa przedstawiona na Mapie 2 w
Zaczniku 1.
79
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
80
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
81
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
82
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
83
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
84
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
85
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
86
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
87
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
88
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
89
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
90
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
91
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
92
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
93
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
94
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
95
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
5570272,681
6553372,825 5570138,867
6552701,524 5569400,658
Gmina / Zlewnia: Gieratowice / Potok Cienka.
Zasig zagroenia powierzchnia podtopienia (pow. zalana przed podtopieniem): 0,17 km2 (0,07 km2).
rda i bezporednie przyczyny zagroenia: Znaczce osiadania grnicze KWK Sonica-Makoszowy, brak
funkcjonujcego odprowadzenia wd z rejonu ul. Fornalskiej w kierunku zbiornika Sonica I.
Obszar skanalizowany: Nie.
Uytkowanie terenu: 54% tereny zielone, 41% wody powierzchniowe, 5% pola uprawne.
Przewidywane uytkowanie terenu: Teren przeznaczony na ki i wody powierzchniowe.
Poziom zagroenia: redni, zalany teren dotyczy wycznie obszarw zielonych wok istniejcego zalewiska,
natomiast sytuacja stanowia realne zagroenie dla budynkw mieszkalnych.
Przewidywane tendencje zmian:
Utrzymanie niezabudowanego charakteru analizowanego obszaru pozwoli na uniknicie znaczcych strat
ekonomicznych podczas ewentualnych sytuacji powodziowych, a ponadto po odpowiednim zabezpieczeniu
moe stanowi rezerw retencyjna dla fali powodziowej na rzece Kodnicy.
96
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
97
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
5568217,121
6553089,105 5568110,626
6552978,641 5568054,402
Gmina / Zlewnia: Gieratowice / Dopyw z Przyszowic.
Zasig zagroenia powierzchnia podtopienia (pow. zalana przed podtopieniem): 0,02 km2 (0 km2).
rda i bezporednie przyczyny zagroenia: Osiadania grnicze KWK Sonica-Makoszowy, znaczce
uszczelnienie zlewni, brak odpowiednich zabezpiecze przeciwpowodziowych w grnej czci zlewni.
Obszar skanalizowany: Czciowo.
Uytkowanie terenu: 50% pola uprawne, 25% tereny zielone, 25% zabudowa jednorodzinna.
Przewidywane uytkowanie terenu: W planie miejscowym teren przeznaczono pod: usugi sportu, tereny
jednorodzinnej zabudowy mieszkaniowousugowej i zagrodowej, usugi owiaty oraz ukad komunikacyjny.
Poziom zagroenia: Wysoki, obszar problemowy w znacznej czci powoduje bezporednie zagroenie dla
zabudowy mieszkaniowej.
Przewidywane tendencje zmian: Brak odpowiednich zabezpiecze w grnej czci zlewni, tendencja do
dalszego zabudowywania zlewni i powikszania obszarw uszczelnionych spowoduje wzrost skali zjawiska
i bezporedniego zagroenia dla ludzi i mienia.
98
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
99
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
5569883,632
6554564,804 5569627,535
6554077,271 5569297,455
Gmina / Zlewnia: Zabrze / Kochwka.
Zasig zagroenia powierzchnia podtopienia (pow. zalana przed podtopieniem): 0,13 km2 (0,03 km2).
rda i bezporednie przyczyny zagroenia: Osiadania grnicze KWK Sonica-Makoszowy, znaczce iloci wd
prowadzone w okresach opadowych pochodzce z odwadniania kanalizacj deszczow zurbanizowanej czci
miasta Zabrze, Ruda lska, Mikow i Katowice, zrzuty wd doowych z du zawartoci zawiesiny
powodujce zamulanie koryta rzeki i systematyczne utrudnianie odpywu.
Obszar skanalizowany: Tak.
Uytkowanie terenu: 47% tereny zielone, 30% zabudowa jednorodzinna i usugowa, 23% wody
powierzchniowe.
Przewidywane uytkowanie terenu: zgodnie ze SUIKZP miasta Zabrze obszar przeznaczony zosta pod: tereny
usugowe, mieszkaniowe i uytecznoci publicznej, tereny lasw, i zieleni wzdu ciekw wodnych oraz zbiornik
retencyjny (staw Bagier).
100
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Poziom zagroenia: Wysoki, w czasie powodzi w 2010 roku zalany zosta znaczny obszar zabudowa
mieszkaniowo-usugowych oraz wany szlak komunikacyjny (ul. Legnicka).
Przewidywane tendencje zmian: Wykonane i planowane do realizacji prace hydrotechniczne powinny
ograniczy ryzyko przelania si wd z Kodnicy na analizowany obszar. Jednoczenie bez kompleksowego
uporzdkowania gospodarki wodami opadowymi w grnej czci zlewni Kodnicy, ograniczeniu zrzutw wd
doowych oraz budowy systemu zbiornikw retencyjnych wraz z systemem zarzdzania tymi zbiornikami przy
jednoczesnym zwikszaniu uszczelnienia zlewni i iloci odprowadzanych wd opadowych poprzez systemy
kanalizacji deszczowej i oglnospawnej ryzyko ponownego zalania terenu bdzie wzrasta.
Lokalizacja i zasig zagroenia:
101
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
5569882,265
6555611,020 5569918,348
6555236,315 5569331,310
Gmina / Zlewnia: Zabrze / Kochwka.
Zasig zagroenia powierzchnia podtopienia (pow. zalana przed podtopieniem): 0,2 km2 (0,08 km2).
rda i bezporednie przyczyny zagroenia: Osiadania grnicze KWK Sonica-Makoszowy.
Obszar skanalizowany: Nie.
Uytkowanie terenu: 60% lasy, 40% wody powierzchniowe.
Przewidywane uytkowanie terenu: Obszar przewidziany pod wody powierzchniowe, tereny lasw i zieleni
lenej oraz cmentarz.
Poziom zagroenia: redni, przy kolejnym epizodzie powodziowym istnieje ryzyko zalania cmentarza.
Przewidywane tendencje zmian: Planowane zasypanie istniejcych zbiornikw skutkowa bdzie
zmniejszeniem pojemnoci retencyjnej podzlewni i zwikszeniem ryzyka powodziowego w zlewni Kodnicy
poniej analizowanego obszaru. Rezygnacja z istniejcej pojemnoci retencyjnej i wyczenie jej poza system
retencyjny zlewni moe stanowi wzrost zagroenia dla budynkw mieszkalnych i usugowych w rejonie
ul. Legnickiej.
102
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
103
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
5569494,490
6556256,35 5568197,109
6555849,942 5568112,701
Gmina / Zlewnia: Zabrze / Kodnica
Zasig zagroenia powierzchnia podtopienia (pow. zalana przed podtopieniem): 0,53 km2 (0,06 km2)
rda i bezporednie przyczyny zagroenia: Osiadania grnicze KWK Sonica-Makoszowy, zasypanie zbiornika
Wn35, odwadnianie kanalizacj deszczow uszczelnionej czci zlewni Kodnicy i Kochwki, zrzuty wd
doowych z du zawartoci zawiesiny powodujce zamulanie koryta rzek i systematyczne utrudnianie
odpywu.
Obszar skanalizowany: Nie.
Uytkowanie terenu: 81% lasy, 11% wody powierzchniowe, 8% tereny zielone.
Przewidywane uytkowanie terenu: tereny lasw i zieleni lenej.
Poziom zagroenia: Niski, naraone obszary dotycz jedynie obszarw lenych i stale podtopionych mogcych
w przyszoci stanowi rezerw retencyjn.
Przewidywane tendencje zmian: Zalewanie obszaru nie powinno skutkowa powanymi konsekwencjami
ekonomicznymi, natomiast moe stanowi bardzo wany element systemu retencyjnego chronicego obszar
Zabrza, Gliwic i gminy Gieratowice.
104
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
105
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
5578750,005
6555126,055 5578460,252
6554649,719 5578523,910
Gmina / Zlewnia: Zabrze / Potok Mikulczycki
Zasig zagroenia powierzchnia podtopienia (pow. zalana przed podtopieniem): 0,15 km2 (0 km2)
rda i bezporednie przyczyny zagroenia: odwadnianie uszczelnionej czci zlewni, brak pojemnoci
retencyjnej poniej ujcia Dopywu w Mikulczycach.
Obszar skanalizowany: Tak.
Uytkowanie terenu: 50% tereny zielone, 30% grunty orne, 20% ziele parkowa.
Przewidywane uytkowanie terenu: tereny zieleni urzdzonej, tereny zieleni wzdu ciekw wodnych.
Poziom zagroenia: redni, zalany obszar dotyczy obszarw zieleni (w tym zabytkowego parku), jednoczenie
teren bezporednio ssiaduje z terenami mieszkalnymi.
Przewidywane tendencje zmian: Przy zwikszajcej si zabudowie zlewni zalewanie obszaru moe powodowa
powane konsekwencje ekonomiczne i spoeczne, natomiast teren posiada potencja do retencjonowania
nadmiaru wd.
106
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
107
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
5570328,068
6556740,805 5570342,731
6556454,883 5570235,694
Gmina / Zlewnia: Zabrze / Kochwka
Zasig zagroenia powierzchnia podtopienia (pow. zalana przed podtopieniem): 0,03 km2 (0,003 km2)
rda i bezporednie przyczyny zagroenia: nieszczelno waw przeciwpowodziowych.
Obszar skanalizowany: Czciowo.
Uytkowanie terenu: 10% zbiorniki wodne, 90% tereny zielone.
Przewidywane uytkowanie terenu: tereny zieleni wzdu ciekw wodnych, tereny obiektw i urzdze
infrastruktury technicznej.
Poziom zagroenia: niski, w 2010 roku zalany obszar powodowa bezporednio zagroenie dla budynkw
mieszkalnych. Aktualnie zbiorniki wd deszczowych oraz istniejce pompownie na tym terenie zostay
wyremontowane celem zabezpieczenia przeciwpowodziowego okolicznych terenw.
Przewidywane tendencje zmian: Uszczelnienie waw przeciwpowodziowych i dostosowanie ich wysokoci do
przewidywanych oddziaywa grniczych powinno ograniczy ryzyko powodziowe.
108
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
109
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
5569494,490
6556256,35 5568197,109
6555849,942 5568112,701
Gmina / Zlewnia: Gliwice / Kodnica.
Zasig zagroenia powierzchnia podtopienia (pow. zalana przed podtopieniem): 0,14 km2 (0 km2)
rda i bezporednie przyczyny zagroenia: podstawow przyczyn zagroenia jest niewystarczajca rezerwa
retencyjna w zlewni powyej analizowanego terenu, brak waciwie prowadzonej gospodarki wodami
deszczowymi szybkie odwadnianie kanalizacj deszczow uszczelnionej czci zlewni w Katowicach,
Mikoowie, Rudzie lskiej, Zabrzu i Gieratowicach, zrzuty wd doowych z du zawartoci zawiesiny
powodujce zamulanie koryta rzek i systematyczne utrudnianie odpywu.
Obszar skanalizowany: Nie.
Uytkowanie terenu: 82% ogrdki dziakowe, 18% tereny przemysowe.
Przewidywane uytkowanie terenu: Teren przewidziany pod ogrdki dziakowe.
Poziom zagroenia: redni, naraone obszary poza ogrdkami dziakowymi dotycz rwnie obszarw
dziaalnoci gospodarczej.
Przewidywane tendencje zmian: Brak dziaa w zlewni powyej miejsca problemowego, retencjonowania wd
opadowych, budowy systemu zbiornikw retencyjnych i ograniczenia uszczelnienia zlewni skala problemu
bdzie wzrasta.
Jednoczenie w celu ograniczenia strat wywoanych zjawiskiem powodziowym oraz charakterem
zagospodarowania obszaru problemowego naley rozway przeksztacenie go na cele retencyjne celem
ochrony centrum miasta Gliwice.
110
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
111
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
5573016,748
6550790,377 5572961,715
6550716,293 5572864,348
Gmina / Zlewnia: Gliwice / Bytomka.
Zasig zagroenia powierzchnia podtopienia (pow. zalana przed podtopieniem): 0,01 km2 (0 km2)
rda i bezporednie przyczyny zagroenia: Spitrzenie wody w korycie w przepucie pod drog, duy napyw
wd deszczowych odprowadzanych kanalizacja deszczowa i oglnospawn z terenu miast Zabrze, Ruda lska i
Bytom.
Obszar skanalizowany: Nie
Uytkowanie terenu: 75% tereny zielone, 13% drogi, 12% tereny przemysowe.
Przewidywane uytkowanie terenu: tereny zieleni izolacyjnej, tereny ogrdkw dziakowych.
Poziom zagroenia: Wysoki, obszar zalewiska poza terenami zielonymi obj szlaki komunikacyjne
(ul. Krlewskiej Tamy) oraz tereny zakadw przemysowych.
Przewidywane tendencje zmian: Sytuacja nie ulegnie poprawie do czasu zmiany podejcia do gospodarki
wodami deszczowymi na terenach zurbanizowanych oraz budowy zbiornikw retencyjnych lub polderw
zalewowych w dolinie rzeki Bytomki oraz jej dopyww.
112
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
113
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
5572754,281
6551084,594 5572292,847
6549780,725 5572038,847
Gmina / Zlewnia: Gliwice / Kodnica Bytomka.
Zasig zagroenia powierzchnia podtopienia (pow. zalana przed podtopieniem): 0,89 km2 (0,06 km2).
rda i bezporednie przyczyny zagroenia: Spitrzenie wody w korycie, obnienie terenu, brak wystarczajcej
rezerwy retencyjnej w grnej czci zlewni Kodnicy (a zwaszcza zlewni Bytomki), tradycyjny system
odprowadzania wd deszczowych, zrzuty wd kopalnianych utrudniajce drono koryta rzeki.
Obszar skanalizowany: Nie.
Uytkowanie terenu: 86% ogrdki dziakowe, 7% tereny zielone, 7% wody powierzchniowe.
Przewidywane uytkowanie terenu: W MPZP teren zosta przeznaczony pod tereny zieleni niskiej i wysokiej
oraz ogrdki dziakowe jako tereny zalewowe.
Poziom zagroenia: Niski, strefa powodziowa dotyczya przede wszystkim ogrdkw dziakowych.
Przewidywane tendencje zmian: Bez odpowiednich dziaa w grnej czci zlewni Kodnicy cznie ze zlewni
Bytomki, polegajcych na budowie systemu retencyjnego oraz nowoczesnym podejciu do gospodarki wodami
deszczowymi problem bdzie si pogbia. Przeznaczenie w MPZP terenu jako rezerwy retencyjnej stanowi
czciow ochron dla niej pooonych czci Gliwic.
114
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
115
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
5573310,966
6549020,840 5572517,214
6548904,423 5572360,581
Gmina / Zlewnia: Gliwice / Kodnica.
Zasig zagroenia powierzchnia podtopienia (pow. zalana przed podtopieniem): 0,32 km2 (0 km2).
rda i bezporednie przyczyny zagroenia: Cofka wody z rzeki do kanalizacji, bezporednie odprowadzanie
do rzek duej iloci wd deszczowych.
Obszar skanalizowany: Tak.
Uytkowanie terenu: 68% tereny zieleni miejskiej, 19% strefa miejska, 13% ogrdki dziakowe .
Przewidywane uytkowanie terenu: tereny zieleni urzdzonej, tereny zielone, tereny mieszkaniowe, obiekty
dydaktyczne i owiatowe oraz hala widowiskowo sportowa z du iloci miejsc parkingowych.
Poziom zagroenia: Wysoki, obszar problemowy dotyczy terenw rdmiejskich.
Przewidywane tendencje zmian: Zamontowanie klap zwrotnych powinno czciowo ograniczy napyw wd z
rzeki do systemu kanalizacyjnego. Jednoczenie bez zmian w gospodarowaniu wodami deszczowymi w zlewni
kanalizacyjnej, bez czasowego retencjonowania wd opadowych w zlewni oraz spaszczenia fali powodziowej
systemem retencyjnym w zlewni Kodnicy powyej centrum miasta Gliwice problem moe si pogbia.
116
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
117
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
5576087,685
6546458,301 5574460,494
6546286,322 5574109,921
Gmina / Zlewnia: Gliwice / Kodnica.
Zasig zagroenia powierzchnia podtopienia (pow. zalana przed podtopieniem): 1,5 km2 (0 km2).
rda i bezporednie przyczyny zagroenia: Teren pooony poniej Kodnicy.
Obszar skanalizowany: Tak.
Uytkowanie terenu: 49% tereny zielone, 26% tereny usugowe, 25% tereny przemysowe.
Przewidywane uytkowanie terenu: Plan miejscowy przewiduje nastpujce formy uytkowania gruntw:
usugowo-handlowe, tereny zieleni niskiej, tereny rnorakiej zieleni ochronnej, tereny komercyjnoprodukcyjne.
Poziom zagroenia: Wysoki, w strefie obszaru podtopionego znajduj si zabudowania usugowe
i przemysowe, ponadto w bezporednim ssiedztwie dziaa oczyszczalnia ciekw zwikszajca ryzyko skaenia
rodowiska.
Przewidywane tendencje zmian: Pooenie obszaru w obnieniu terenowym znaczco utrudnia
przeprowadzenie skutecznych dziaa chronicych przed podtopieniami. Do momentu uruchomienia systemu
retencjonowania wody w zlewni Kodnicy oraz ograniczenia bezporedniego odprowadzania wd deszczowych
do rzek sytuacja z podtopieniami bdzie si powtarza.
118
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
119
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
rdo: http://www.24gliwice.pl
Skrajne wsprzdne zalewiska:
6545478,679
6544198,755 5572384,503
5572705,311
6546116,988 5572731,770
6544661,777 5572351,43
Gmina / Zlewnia: Gliwice / Ostropka.
Zasig zagroenia powierzchnia podtopienia (pow. zalana przed podtopieniem): 0,17 km2 (0 km2).
rda i bezporednie przyczyny zagroenia: spitrzenie wody w rzece, znaczne iloci odprowadzanych wd
kanalizacj deszczow, prawdopodobnie nastpuje cofka do zarurowanej czci Ostropki.
Obszar skanalizowany: Tak.
Uytkowanie terenu: 85% zabudowa mieszkaniowa, 15% ziele miejska.
Przewidywane uytkowanie terenu: MPZP przewiduje lokalizacj terenw mieszkaniowych o niskiej
intensywnoci zabudowy oraz tereny mieszkaniowo usugowe o niskiej intensywnoci zabudowy.
Poziom zagroenia: Wysoki, naraone obszary dotycz w znacznej czci zabudowy mieszkaniowej i usugowej.
120
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Przewidywane tendencje zmian: Budowa zbiornika retencyjnego w zlewni oraz jego prawidowa eksploatacja
powinny czciowo ograniczy skal wezbra w dolinie Ostropki, natomiast bez dodatkowych dziaa
zwizanych z czciowym zatrzymaniem wd deszczowych w zlewni oraz rozwojem budownictwa w tym
obszarze zagroenie powodziowe nadal bdzie wysokie.
121
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
5572512,673
6546868,231 5572421,479
6546629,795 5572319,835
Gmina / Zlewnia: Gliwice / Wjtowianka
Zasig zagroenia powierzchnia podtopienia (pow. zalana przed podtopieniem): 0,3 km2 (0 km2)
rda i bezporednie przyczyny zagroenia: Cofka wd z Ostropki, duy udzia wd opadowych
odprowadzanych kanalizacj deszczowa.
Obszar skanalizowany: Tak.
Uytkowanie terenu: 100% tereny zielone.
Przewidywane uytkowanie terenu: W MPZP tereny wzdu Wjtowianki przeznaczono pod tereny zieleni
niskiej i wysokiej.
Poziom zagroenia: redni, w bezporednim ssiedztwie terenu podtopionego znajduj si zabudowania
mieszkaniowe.
Przewidywane tendencje zmian: Realizacja budowy zbiornikw retencyjnych w zlewni Wjtowianki i Ostropki
powinna pozytywnie wpyn na zmniejszenie zagroenia powodziowego.
122
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
123
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Oddzia KWK Sonica - Makoszowy utworzono w lipcu 2005 r. w wyniku pocznia dwch kopal Sonica w
Gliwicach i Makoszowy w Zabrzu. Obszar grniczy oddziau wynosi cznie 60,8 km2, w tym na Ruch Sonica
przypada 32,4 km2 a na Ruch Makoszowy - 28,4 km2.
Oddzia KWK Sonica Makoszowy posiada koncesj na wydobywanie kopaliny do 2020r.
Odzia administracyjnie obejmuje:
Ruch Sonica: miasta Gliwice i Zabrze oraz gmin Gieratowice,
Ruch Makoszowy: miasta Zabrze, Ruda lska i Mikow oraz gmin Gieratowice.
Graniczy z kopalniami Bielszowice, Budryk i Knurw - Szczygowice.20
W ramach niniejszego opracowania analizowano wpyw eksploatacji na ukad hydrograficzny w gminie
Gieratowice oraz miastach Zabrze i Gliwice, obejmujcy rzek Kodnic i jej dopywy: Potok Ornontowicki,
Potok Chudowski, Potok Paniwek, Dopyw z Przyszowic, Cienka, Kochwka, Czarniawka, Promna.
8.1.2
Oddzia KWK Knurw - Szczygowice powsta 01.02.2010 roku w wyniku poczenia dwch kopal Knurw i
Szczygowice. Obszar grniczy kopalni wynosi 59,79 km2, w tym Ruch Knurw obejmuje 38,49 km2 natomiast
Ruch Szczygowice - 21,3 km2.21
Obszar grniczy KWK Knurw - Szczygowice swoim zasigiem obejmuje gminy Gieratowice, Knurw i miasto
Gliwice. W ramach niniejszego opracowania analizowano wpyw dla gminy Gieratowice i miasta Gliwice.
Oddzia KWK Knurw-Szczygowice posiada koncesj na wydobywanie kopaliny do 2020r.
Oddzia KWK Knurw Szczygowice obejmuje poudniowo zachodni cz obszaru gminy Gieratowice
bezporednio oddziaywujc na dopywy rzeki Kodnicy: Potok Gieratowicki i Potok Beksza.
Natomiast na terenie miasta Gliwice obejmuje swym zasigiem poudniow cz fragment dzielnicy Bojkw.
8.1.3
KWK Budryk prowadzi eksploatacj zgodnie z koncesj w ramach obszaru grniczego Ornontowice I o
powierzchni ok. 35,97 km2. Administracyjnie obszar obejmuje gminy: Ornontowice, Gieratowice, Knurw,
Mikow i Czerwionka-Leszczyny. Analiz zosta objty teren gminy Gieratowice. Obecna koncesja na obszar
Ornontowice I obowizuje do roku 2019, jednake zgodnie z zaoeniami strategii dziaania kopalni JSW
zamierza wystpi w 2017r. o now koncesj na may obszar pola Ornontowice II dla jednego pokadu22.
KWK Budryk obejmuje obszar poudniowo-wschodni gminy Gieratowice, na ktrym sie hydrograficzn
tworzy Potok Ornontowicki z dopywami: Potok od Solarni, Potok Bujakowski, Dopyw z Chudowa, Potok
Chudowski.
Dotychczasowa podziemna eksploatacja wgla kamiennego przez oddzia KWK Sonica Makoszowy
(wczeniej dwie odrbne kopalnie) wpyna istotnie na przeksztacenie powierzchni terenu, w tym stosunkw
wodnych na analizowanym obszarze, zaburzajc naturalny spyw wd powierzchniowych. Szczeglnie due
zmiany nastpiy w dolinie Kodnicy, gdzie dla utrzymania moliwoci grawitacyjnego spywu wd, koryta
rzeczne podlegaj systematycznej regulacji, obwaowaniom bd miejscami przerzut wd ze zlewni
czstkowych nastpuje za pomoc pompowni.
20
www.kwsa.pl
www.kwsa.pl
22
Zacznik nr 4 Raport eksperta ds. z, Wardell Armstrong LLP, kwiecie 2011
21
124
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
W wyniku dziaalnoci powstao szereg niecek osiada. Najwiksze obnienia wystpuj na terenie miasta
Zabrze, w szczeglnoci jej poudniowej czci, w dzielnicy Makoszowy, gdzie od czasw II wojny wiatowej
niweleta terenu ulega obnieniu o kilkadziesit metrw. Niewiele mniejsze osiadania wystpuj w granicach
gminy Gieratowice i dla Ruchu Sonica wynosz okoo 22 m, w rejonie na poudnie od ul. Korfantego oraz
rwnie 22 m pomidzy szlakiem PKP i ul. Makoszowsk, natomiast dla Ruchu Makoszowy wartoci osiada
wynosz okoo 16 m w rejonie zabudowy w soectwie Paniwki, pomidzy drog DK-44 i rzek Kodnic.
Warunkiem prowadzenia podziemnej eksploatacji jest przestrzeganie przez oddzia KWK Sonica
Makoszowy zapisw koncesji jak i prawa krajowego i lokalnego, jak np. wykonanie prac naprawczych i
zabezpieczajcych potoku Paniwka przed skutkami planowanej eksploatacji.
Szczegow charakterystyk ciekw w aspekcie dokonanej eksploatacji przedstawiono poniej:
Rzeka Kodnica
rzeka bya pierwotnie podstaw drenau czwartorzdowego poziomu wodononego oraz odprowadzaa
wody opadowe, aktualnie pynie w sztucznym korycie miejscami kilka metrw ponad powierzchni terenu,
na duej czci terenu grniczego kopalni rzeka pynie w obwaowaniu, a teren do niego przylegy ley w
stosunku do niej depresyjnie, co wymusza konieczno przetaczania wd z jej dopyww: potok Cienka,
Paniwka,
na skutek eksploatacji sukcesywnie postpuje deformacja terenu i koryta, tworzc przeciwspadki,
zmniejszajc jego nachylenie i utrudniajc grawitacyjny spyw wd,
Oddzia Sonica Makoszowy realizuje dziaania majce na celu konserwacj i regulacj cieku celem
minimalizacji ryzyka powodzi, wrd najistotniejszych mona wyrni:
o obwaowanie rzeki Kodnicy 57,588-57,870 Zabrze Makoszowy (2000 r.),
o odbudowa koryta rzeki Kodnicy Zabrze Makoszowy i Paniwki (2004r.) polegajca na pogbieniu
koryta, wykonaniu progw w dnie za pomoc cianek szczelnych, umocnieniu dna narzutem
kamiennym oraz umocnieniu skarp,
o budowa lewostronnego obwarowania rzeki Kodnicy w km 59+047 - 60+030 na terenie Gminy
Gieratowice lata 2005 2007),
o wykonanie robt zabezpieczajcych teren przylegy do cieku CH-2 przed wodami cofkowymi rzeki
Kodnicy (2007r.)
o rozpoczcie robt polegajcych na budowie grobli ziemnej z powok filtracyjn w rejonie zbiornika
Sonica I.
o podwyszenie obwaowa Kodnicy w Gieratowicach i Zabrzu (w km 57+431 58+105)
inwestycja w trakcie pozyskiwania niezbdnych decyzji i pozwole administracyjnych.
Oddzia posiada opracowanie pn. Koncepcja techniczna kompleksowej ochrony rzeki Kodnicy w
km 57+000 do 58+047, EKOMEL, 01.2008 r.
Potok Cienka
zosta w sposb istotny przeksztacony antropogenicznie, co wynika z dotychczasowych deformacji terenu,
w grnym biegu woda pynie grawitacyjnie, natomiast w rejonie zbiornika Sonica I wystpuje najwiksze
obnienie doliny tego potoku wymuszajc sztuczny przerzut wd do odbiornika,
obecnie wody przetaczane s do zbiornika Sonica I (sztucznego zalewiska) skd dalej rwnie za pomoc
pomp kierowane s do Kodnicy,
pompownie zlokalizowane s w rejonie ul. Brzozowej i ul. Witczaka w Przyszowicach,
w 2010 r. mia miejsce remont koryta na dugoci ok. 700 m wraz z remontem dwch przepustw na
potoku w rejonie ulic Brzozowej i Morcinka w Przyszowicach.
Kochwka (Potok Bielszowicki, Kochowianka)
w oparciu o rzeczywiste pomiary geodezyjne udokumentowane na profilu dna cieku (Zacznik 2) potok
posiada grawitacyjny spyw,
Oddzia posiada opracowanie pn. Koncepcja regulacji potoku Bielszowickiego w granicach terenu
grniczego KW SA Oddzia KWK Sonica-Makoszowy z uwzgldnieniem zamierze eksploatacyjnych w
okresie koncesyjnym, tj. do 2020 r. PUPH PROGEO Sp. z o.o. w Katowicach, 12.2011.
Potok Paniwek
wpywy dotychczasowej podziemnej eksploatacji dotycz gwnie dolnego odcinka biegu cieku,
125
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
w profilu podunym koryta potoku (Zacznik 2), w rejonie ujcia do Potoku Chudowskiego, istnieje na
granicy niecki osiadania przeciwspadek, gdzie rzdna dna cieku wynosi okoo 215 m npm. (przekrj 46) i nie
jest moliwy grawitacyjny spyw wd, powodujc podtopienia przylegych terenw,
zrzut wody do Potoku Chudowskiego odbywa si poprzez przepompowni,
w 2012 r. oddzia KWK Sonica-Makoszowy zakoczy inwestycj pod nazw Regulacja potoku Paniwka
z budow powierzchni retencyjnej, przepompowni, zastawki oraz rurocigw tocznych, ktra obejmowaa:
o wykonanie konserwacji potoku na odcinku od ul. Wodnej,
o wykonanie kaskady przy wlocie potoku do powierzchni retencyjnej,
o utworzenie powierzchni retencyjnej wzdu koryta potoku na odcinku ok. 300m. o pojemnoci
16,5 tys. m3,
o budow przepompowni z czterema pompami zatapialnymi o cznej wydajnoci ok. 3500 m3/h,
o budow rurocigw tocznych 4 x 450 suce do odprowadzenia wd z przepompowni,
o przebudow istniejcego przejazdu i przepustu w cigu drogi gruntowej biegncej od ul. Gliwickiej,
o budow przegrody ziemnej w osi potoku tu przy ul. Brzeg, po jej wschodniej stronie chronic
przed ewentualn cofk z Kodnicy (poprzez Potok Chudowski).23
aktualnie trwaj roboty hydrotechniczne majce na celu umocnienie koryta cieku na odcinku na zachd od
ul. Brzeg, a przed przepustem w ul. Gliwickiej koryto potoku zostao umocnione pytami aurowymi,
Dopyw z Przyszowic (Ciek A)
zachowuje grawitacyjny spyw na odcinku od rde do zbiornika retencyjnego przy ul. Gliwickiej a dalej
przerzut wd do Potoku Chudowskiego nastpuje za pomoc przepompowni zlokalizowanej przy
ul. Gliwickiej,
planowana jest regulacja cieku na odcinku od nasypu do ul. Polnej w Przyszowicach w IV kwartale 2012r.
zostao zakoczone postpowanie na sporzdzenie dokumentacji projektowo-kosztorysowej24.
Potok Chudowski
ciek istotnie przeksztacony w wyniku zmian morfologii terenu,
w oparciu o rzeczywiste pomiary geodezyjne udokumentowane na profilu dna cieku (Zacznik 2) na potoku
wystpuje przeciwspadek w rejonie poudniowo-wschodniej czci Przyszowic w rejonie ul. Brzeg (przekrj
71 41; Zacznik 3), w rejonie tym rzeka wylaa i powstao zalewisko Wn-54 o powierzchni okoo 10 ha,
w 2002 r. nastpio prawostronne obwaowanie Potoku Chudowskiego w km 0+057 - 0+435 (Przyszowice) a
w roku 2006 przeprowadzono prace konserwacyjne w km 2+055 - 3+37525,
Odzia KWK Sonica Makoszowy posiada dokumentacj projektow dot. regulacji Potoku Chudowskiego
w km 1+187-4+035 na terenie soectw Przyszowice i Chudw (2006r.) a obecnie trwa aktualizacja ww.
dokumentacji, ktra powinna zosta zakoczona w III kw. 2013r.26
Potok Ornontowicki
rzeka pynie w naturalnym korycie, zabudowa techniczna istnieje na wysokoci zwartej zabudowy
Przyszowic,
koryto jest nieregularne o zmiennym przekroju, z wyran tendencj do meandrowania, (Pozzi M. 2006)
w oparciu o rzeczywiste pomiary geodezyjne udokumentowane na profilu dna cieku (Zacznik 2) potok
posiada grawitacyjny spyw.
Promna
rzeka pynie w sposb grawitacyjny wyznaczajc czciowo granic administracyjn gminy Gieratowice i
Miasta Mikow,
23
rdo: http://wzzsosnica.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=219:roboty-przy-potoku-w-gminiegieratowice-zakoczone&catid=3:newsy
24
http://www.kwsa.pl/dostawcy/przetargi/ogloszenie/42916
25
http://www.rpm.com.pl/rpm/index.php?regulacja-rzek-i-potokow,26
26
Informacja na podstawie ogoszenia o postpowaniu niepublicznym nr 071200788/01 (przetarg nieograniczony) na
Sporzdzenie dokumentacji projektowo - kosztorysowej regulacji potoku Chudowskiego w km 1+080 do 4+035, wraz z
uzyskaniem wszystkich wymaganych prawem uzgodnie i decyzji (etap I) oraz penieniem nadzoru autorskiego (Etap II) dla
KW S.A. Oddzia KWK Sonica Makoszowy (rdo: www.kwsa.pl/dostawcy/przetargi)
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
126
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
w 2004r. wykonano regulacj potoku na km 1,105 - 2,186 celem zmniejszenia ryzyka powodziowego dla
terenw pooonych w dolinie potoku oraz przywrcenia swobodnego, grawitacyjnego przepywu wd w
korycie potoku27,
przy ujciu potoku Promna, zlokalizowane jest zalewisko Wn 42 zagospodarowane dla celw
rekreacyjnych28.
8.2.2
Dotychczasowa eksploatacja przyczynia si m.in. do deformacji terenu w postaci niecek osiada oraz licznych
przeksztace hydrograficznych gwnie na terenie gminy Gieratowice.
W oparciu o dokonane w 2012r. pomiary rzdnych wysokociowych w wybranych przekrojach analizowanych
ciekw (Zacznik 2 - Profile podune ciekw) poniej zidentyfikowano skutki dotychczasowej dziaalnoci
oddziau wydobywczego na Potok Gieratowicki i Potok Beksza.
Potok Gieratowicki (Potok Bojkowski):
utraci naturalny, grawitacyjny spyw powierzchniowy, w grnej czci biegu potoku utworzyy si rozlege
zalewiska i wody potoku poprzez przepompowni przy ul. Obrocw Granicy przetaczane s do dolnego
jego odcinka gdzie istnieje spyw grawitacyjny,
w rejonie ul. Obrocw Granicy (3 km + 144,08 przekrj 34) na skutek osiada terenu wystpi
przeciwspadek - rnica w stosunku do rzdnej dna w rejonie ul. Powstacw lskich wynosi 7,99 m
(2+233),
w dolnej czci biegu potoku od ul. Powstacw lskich (przekrj 33) nastpuje grawitacyjny spyw wd
rnica dna do ujcia potoku wynosi ok. 5 m,
w lipcu br. Kompania Wglowa S.A. ogosia przetarg na: Budow zbiornika retencyjnego przy
przepompowni na rowie Bojkowskim przy ul. Obrocw Granicy w Gieratowicach czas realizacji
okrelono na 8 miesicy (przybliony termin zakoczenia prac inwestycyjnych to III kw. 2013r.),
w wyniku ww. dziaa inwestycyjnych zwikszona zostanie objto retencyjna poprzez budow drugiego
zbiornika retencyjnego o pojemnoci 20 068 m3 (obecny zbiornik ma pojemno ok. 6 560 m3) i
wzmocniona wydajno pomp.
Potok Beksza:
potok objty wpywami zarwno oddziau KWK Knurw Szczygowice jak i KWK Budryk,
ciek posiada grawitacyjny przepyw, jednake na odcinku od granicy administracyjnej gminy (rejon Kolonii
Beksza) do skrzyowania z ul. Korfantego potok pynie przy niewielkim spadku hydraulicznym,
odcinek ujciowy potoku posiada dobry spadek hydrauliczny.
8.2.3
http://www.rpm.com.pl/rpm/index.php?potok-promna,33
http://www.gieraltowice.pl/150/176/paniowki.html
29
Protok z zebrania wiejskiego w Chudowie w dniu 12.05.2011r.
30
Protok z zebrania wiejskiego w Chudowie w dniu 13.03.2012r.
28
127
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Dopyw z Chudowa
posiada naturalny, grawitacyjny spyw powierzchniowy deniwelacja wynosi okoo 34 m,
Chudowski Potok
w granicach obszaru grniczego KWK Budryk wody potoku przepywaj w sposb grawitacyjny
deniwelacja wynosi ok. 5 m.
31
Opracowanie ekofizjograficzne Miasto Zabrze Zacznik 4 Mapa uwarunkowa grniczych w skali 1:20 000, P.U.
GEORAF, Dbrowa Grnicza, 2007
32
Gmina Gieratowice, Opracowanie ekofizjograficzne Zacznik 13 Mapa dopuszczalnych obnie terenu od roku 2011
spowodowanych eksploatacj grnic na podstawie prognozowanych izolinii osiada w skali 1:10 000, P.U. GEORAF,
Dbrowa Grnicza, 2011
33
Mapa sytuacyjno-wysokociowa z zaznaczeniem obrysu parcel przewidzianych do eksploatacji oraz stref i wielkoci
wpyww planowanej eksploatacji grniczej KWK Sonica - Makoszowy Ruch Makoszowy; Cz rodkowa; skala 1:5000;
zaktualizowana na stan 1.07.2009r.
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
128
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
w obrbie zasypanego zbiornika Wn-35 w gminie Gieratowice i rzeki Kodnicy oraz po przeciwlegej stronie
rzeki Kodnicy poniej Staww Makoszowskich.
Prognozy osiada zawieraj rwnie opracowania koncepcyjne sporzdzone na zlecenie oddziau KWK Sonica
Makoszowy dla krytycznych miejsc dotyczcych rzeki Kodnicy i Potoku Bielszowickiego.
Zgodnie z prognoz sporzdzon w ramach koncepcji regulacji potoku Bielszowickiego34 wynika, i do 2020:
jedna niecka powstanie na trasie potoku Bielszowickiego, ktrej dno o maksymalnym osiadaniu 1,6 m
wyksztaci si w korycie potoku w km od 1+600 do 1+700,
druga niecka powstanie przy Kodnicy, ktrej centrum zlokalizowane bdzie w km 58+300 a obnienia
wynosi bd 1,0 m.
Natomiast zgodnie z prognoz sporzdzon w ramach koncepcji dot. rzeki Kodnicy35 prognozuje si do 2015r.
obnienia maksymalne do 2 m w rejonie ujcia Kochwki do rzeki Kodnicy (km 57+080).
Majc powysze na wzgldzie przewidywane negatywne wpywy prowadzonej eksploatacji wgla przez oddzia
KWK Sonica - Makoszowy przyczyni si do nastpujcych przeksztace sieci hydrograficznej:
Rzeka Kodnica
zgodnie z koncepcj dot. Kodnicy z 2008 r. wynika, i koryto Kodnicy ulegnie obnieniu maksymalnie
1,75 m w km 57+100 (profil poduny rzeki Kodnicy zacznik do koncepcji) zwizane z eksploatacj
ciany n73, natomiast w rejonie zasypanego zalewiska Wn-35 wg prognozy przedstawionej w opracowaniu
koncepcyjnym dla Kochwki z 2011r. obnienia wynosi bd ok. 1,6 m (zwizane z eksploatacj cian p44,
p45, j81, j82, j83)
obnienia powierzchni terenu zmieni zatem warunki spywu wd rzeki w ww. rejonie wymuszajc
realizacj rozwiza hydrotechnicznych, przed podjciem ktrych niezbdne bdzie zweryfikowanie
prognoz.
Potok Cienka
Zgodnie z prognoz osiada przedstawion w opracowaniu ekofizjograficznym ciek nie zostanie objty
planowan eksploatacj przez odzia KWK Sonica Makoszowy - Ruch Sonica, zatem koryto i warunki
przepywu nie ulegn zmianie.
Kochwka (Potok Bielszowicki, Kochowianka)
zgodnie z koncepcj ciek podlega bdzie obnieniom do 1,6 m w rejonie zalewiska w km 1+140 2+000,
gdzie do 2020 powstanie dno niecki zaburzajc jednoczenie przepyw wody. Z jednej strony na skrzydle
niecki w ssiedztwie autostrady A4 zostanie zwikszone nachylenie dna koryta i prdko przepywu
natomiast na obrzeeniu niecki po przeciwlegej stronie nastpi znaczne zmniejszenie spadku
hydraulicznego, podniesienie zwierciada wody i zamulenie koryta.
kolejne obnienia do 0,3 m na korycie powstan, w rejonie prawego zawala rzeki Kodnicy, na km 0+400
0+800, gdzie centrum niecki uformuje si w miejscu zasypanego i zalesionego zbiornika (przy Stawach
Makoszowskich) tam osiadania terenu wynios 1,9 m. Przewidywane zmiany morfologiczne koryta w
postaci zmniejszenia jego spadku przyczyni si do spowolnienia przepywu wody.
Potok Paniwek
ciek w odniesieniu do prognoz osiada bdzie podlega wpywom grniczym w szczeglnoci w dolnym
jego odcinku maksymalnie do 1 m, powodowa bd zwikszenie spadku hydraulicznego i przeciwnie
pogbia przeciwspadek w rejonie ujcia,
prace regulacyjne dokonane w 2012r. zabezpieczaj ciek przed negatywnymi skutkami planowanej
podziemnej eksploatacji.
34
Koncepcja regulacji potoku Bielszowickiego w granicach terenu grniczego KW SA Oddzia KWK Sonica - Makoszowy z
uwzgldnieniem zamierze eksploatacyjnych w okresie koncesyjnym, tj. do 2020 r. PUPH PROGEO Sp. z o.o. w Katowicach,
12.2011.
35
Koncepcja technicznej, kompleksowej ochrony rzeki Kodnicy w km 57+000 58+047, EKOMEL, 01.2008 r.
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
129
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
W oparciu o udostpnion przez oddzia KWK Knurw Szczygowice Ruch Knurw Map prognozowanych
osiada do koca wanoci obowizywania koncesji 01.04.2011 01.04.2020 przewiduje si wystpowanie
dwch niecek osiada w soectwie Gieratowice:
pierwsza niecka o maksymalnych osiadaniach powierzchni terenu do 2,5 m dno niecki obejmowa bdzie
obszar przy zachodniej granicy gminy rejon ul. Ofiar Obozw Hitlerowskich i ul. Granicznej, przy Potoku
Gieratowickim,
druga niecka o maksymalnych osiadaniach powierzchni terenu do 3 m utworzy si w rejonie: Potoku
Beksza, zbiornika Ws79/93 i szlaku kolejowego.
Przewidywane deformacje terenu wpyn w nastpujcy sposb na analizowane cieki powierzchniowe
(Zacznik 2 - Profile podune ciekw)
Potok Gieratowicki (Potok Bojkowski):
nastpi pogbienie powstaego przeciwspadku do ok. 2,5 m, co spotguje obecne problemy
odprowadzania wd z potoku,
od ul. Powstacw lskich (przekrj 33) nie zostanie zaburzony naturalny grawitacyjny spyw w rejonie
ww. ulicy dno potoku obniy si maksymalnie o 0,15 m natomiast w punkcie ujciowym do potoku
Ornontowickiego nie ulegnie zmianie (poza wpywem planowanej eksploatacji).
Potok Beksza:
eksploatacja oddziau KWK Knurw Szczygowice wpynie na utworzenie si przeciwspadku w korycie
potoku osiadaniom podlega bdzie rodkowy jego bieg (poniej ul. Kolonii Beksza) natomiast w rejonie
ul. Korfantego pozostanie poza wpywem i tam dno osignie najwysz rzdn (ok. 234 m n.p.m.), co
uniemoliwi grawitacyjny przepyw wd potoku,
najwiksze osiadania dna potoku ok. 2,5 m wystpi w rejonie zalewisk (rejon ul. Kolonii Beksza) na terenie
o zagospodarowaniu lenym,
majc na wzgldzie wpywy KWK Budryk morfologia koryta cieku ulegnie znacznym zmianom, dziki
ktrym przywrcony zostanie grawitacyjny spyw wd (por. opis z pkt. 8.3.3).
130
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
8.3.3
36
131
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Dopyw z Chudowa
ciek w wikszoci objty zostanie osiadaniem maksymalnym ok. 9 m, gdy zlokalizowany bdzie w dnie
niecki,
przy granicy gminy Gieratowice z Miastem Mikow przewiduje si popraw spywu wd, gdy ciek
znajdowa si bdzie na skrzydle niecki, w zgodzie z naturalnym spywem grawitacyjnym,
potok przepywajc przez centrum Chudowa ulegnie rwnomiernym obnieniom (do 9 m), co nie powinno
wpyn na zmian hydrauliki przepywu na tym obszarze,
w strefie ujciowej cieku do Potoku Ornotowickiego prognozuje si powstanie przeciwspadku (naturalna
deniwelacja terenu to ok. 5 m podczas gdy prognozowane obnienia wynios 9 m), gdy potok znajdowa
si bdzie na skrzydle niecki o spadkach przeciwnych do naturalnego spywu, woda z potoku zatem
kierowa si bdzie w kierunku centrum Chudowa (dna niecki).
Potok Chudowski
prognozuje si osiadania terenu do wartoci 8 m, w tym najwiksze zostan osignite przy granicy gminy
Gieratowice z Miastem Mikow natomiast najmniejsze ok. 1 m na granicy obszaru grniczego
Ornontowice I, tj. w rejonie ul. Dwr,
z uwagi na znaczne obnienia terenu zaburzony zostanie naturalny spyw wd potoku naturalna
deniwelacja terenu na analizowanym obszarze grniczym, w tym koryta to ok. 6 m.
37
Noco W., 2008. Wody pynce aglomeracji katowickiej. Laboratorium Przegld Oglnopolski nr 4/2008.
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
132
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Nazwa
zakadu
Centralny
Zakad
Odwadniania
Kopal
KWK
HalembaWirek
KWK
Bielszowice
Miejsce
zrzutu
/
km
odbiornika
Kodnica/
48+425
Bytomka/
10+693
Bytomka/
15+800
Roczna ilo
odprowadzanych
wd w 2010r.
3
[mln m /rok]
Roczna ilo
odprowadzanych
wd w 2011r.
3
[mln m /rok]
rednia
godzinowa ilo
wd
odprowadzanych
3
w 2010 r. [m /h]
rednia
godzinowa ilo
wd
odprowadzanych
3
w 2011 r. [m /h]
Czstotliwo
zrzutw wd
Ew.
prognozy
zmian
3,13
2,98
354
342
codzienna
brak
8,41
8,85
960
1008
codzienna
brak
2,64
2,53
300
288
codzienna
brak
Kodnica/
63+760
2,94
2,39
336
273
codzienna
brak
Kochwka/
6+150
1,52
1,48
174
170
codzienna
Czarniawka
8+150
0,267
0,28
31
32
codzienna
KWK Pokj
Bolesaw
miay
KWK KnurwSzczygowice
brak zrzutw
KWK BobrekCentrum
KWK Budryk
KWK SonicaMakoszowy
bez
zmian
bez
zmian
brak zrzutw
brak zrzutw
Zgodnie z danymi zamieszczonymi w ww. tabeli iloci wd doowych kierowanych ciekw w zlewni Kodnicy s
znaczce i rocznie wynosz min. 18,5 mln m3, co w ujciu godzinowym wynosi ok. 2,1 tys. m3.
Nadmieni naley, e czynne kopalnie wprowadzaj znaczce iloci zawiesiny z procesu technologicznego
puczki, co przy minimalnych spadkach ciekw i niskich prdkociach przepywu wody powoduje sedymentacj i
zaleganie warstw namuu w korytach rzek.
133
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
WRAZ
ANALIZ
PZ-1
214,67
214,47
214,42
214,47
214,37
214,42
214,27
214,27
214,27
214,22
214,27
214,67
215,57
PZ-6
212,90
212,95
212,85
212,90
212,95
212,95
212,85
212,85
212,95
212,95
212,85
213,10
212,90
Rzdne lustra
Kodnicy (m.n.p.m)
216,65
216,55
216,65
216,75
216,55
216,8
216,95
216,55
216,75
216,65
216,65
217,35
216,65
134
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Na poniszych wykresach przedstawiono zmiany poziomu wody pomidzy kolejnymi pomiarami w korycie
Kodnicy oraz w poszczeglnych piezometrach.
Rysunek 9-1 Porwnanie zmian poziomu zwierciada wody na Kodnicy oraz w piezometrach PZ2 i PZ4
0,80
0,60
H PZ4
H PZ2
h Kodnica
0,40
0,20
0,00
-0,20
-0,40
-0,60
-0,80
0,80
0,60
0,40
H PZ1
H PZ3
h Kodnica
0,20
0,00
-0,20
-0,40
-0,60
-0,80
-1,00
135
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 9-3 Porwnanie zmian poziomu zwierciada wody na Kodnicy oraz w piezometrach PZ5 i PZ6
0,80
0,60
H PZ5
H PZ6
h Kodnica
0,40
0,20
0,00
-0,20
-0,40
-0,60
-0,80
Jak wynika z przedstawionych wykresw dotychczasowej pomiary zwierciada wody na Kodnicy oraz w
piezometrach nie pozwalaj na jednoznaczne okrelenie zalenoci pomidzy tymi wartociami. W celu
okrelenia wielkoci infiltracji wody z Kodnicy konieczne jest wykonanie serii pomiarw w czasie wezbrania,
przy czym pomiary powinny zosta wykonane z odpowiedni do wielkoci fali wezbraniowej czstotliwoci.
Pozwoli to na okrelenie nie tylko stopnia infiltracji wd Kodnicy, ale take na wyznaczenie czasu opnienia
pomidzy wzrostem poziomu wody w Kodnicy a wzrostem poziomu wd gruntowych na zawalu oraz ocen
szczelnoci waw na monitorowanym odcinku.
W zakresie podniesienia skutecznoci zabezpiecze wskazane jest przeprowadzenie planowanych od dawna
inwestycji w zakresie przebudowy obwaowa na Kodnicy poczwszy od ul. Chudowskiej w Zabrzu do ujcia
Kochwki. Jest to konieczne nie tylko z uwagi na planowan eksploatacj wgla na w rejonie koryta rzeki ale
rwnie z uwagi na nieszczelno istniejcych obwaowa, wykonywanych z ioupka kopalnianego. Majc na
uwadze planowan eksploatacje wgla powodujc osiadania a co za tym idzie rozszczelnianie waw,
wskazane jest podczas prac modernizacyjnych stosowanie nieprzepuszczalnych barier, co bdzie minimalizowa
przesiki przez way i gromadzenie wody na zawalu.
Innym ze rodkw ochrony przeciwpowodziowej jest systematyczna regulacja rzek. Prawie caa sie
hydrograficzna na omawianym obszarze poddana jest negatywnemu oddziaywaniu eksploatacji wgla
kamiennego, w tym zaburzeniu grawitacyjnego spywu oraz kierowania do odbiornikw znaczcej iloci
zawiesiny. Mae spadki ciekw powoduj saby przepyw wd, ktry sprzyja sedymentacji zawiesiny i tworzeniu
si ach. Do ciekw o utrudnionym lecz cigle grawitacyjnym odpywie, wymagajcych systematycznej kontroli i
w razie koniecznoci regulacji koryta nale Potok Chudowski, Kochwka i Kodnica. Regulacje te mog by
prowadzone okresowo i odcinkowo, lub realizowane kompleksowo w sytuacji znaczcego zaburzenia. Aktualnie
Potok Chudowski na wysokoci ul. Brzeg wymaga dziaa regulacyjnych, ktre po uwzgldnieniu
prognozowanych osiada terenu prowadz do kompleksowego pogbienia. Kochwka i Kodnica bd w
dalszym cigu naraone na osiadania terenu std rwnie konieczne jest rozwaenie dziaa w zakresie ich
regulacji.
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
136
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Jedynym przykadem przeciwpowodziowego zbiornika retencyjnego jest Staw Bagier, ktry pomimo swojej
niewielkiej pojemnoci stanowi istotny element zabezpieczenia przeciwpowodziowego dla dzielnicy
Makoszowy w Zabrzu. Zgodnie z informacj uzyskan od Urzdu Miasta Zabrze obecnie administracja zbiornika
przejdzie na rzecz Miasta Zabrze i zostanie on usankcjonowany jako element ochrony przeciwpowodziowej
Zabrza. Konieczne jest przeprowadzenie prac konserwacyjnych zbiornika, budowa zastawki pitrzcej i
doprowadzalnika oraz odprowadzenia wd celem jego prawidowego funkcjonowania w czasie ewentualnych
wezbra.
Obok stawu Bagier zlokalizowane jest stare koryto Kochwki zakoczone pompowni, ktra przerzuca
napywajce wody do Kodnicy. Stare koryto Kochwki w swoim zamiarze miao stanowi awaryjne
skierowanie nadmiaru wd z nowego koryta rzeki do stawu Bagier, odbiera wody opadowe ze swojej
niewielkiej zlewni i zarazem zapewnia pojemno retencyjn dla pompowni. Aktualnie nawet w okresach
suchych stare koryto prowadzi wody w kierunku pompowni, ktra pracuje cyklicznie. Przepyw wd w korycie
obserwuje si ju od samego pocztku jego biegu, co oznacza, e zdolnoci retencyjne koryta s mniejsze ni
zakadano i ju podczas niewielkich opadw wypenia si w znacznej mierze wod.
Rurocig odprowadzajcy wody ze starego koryta Kochwki wymaga przebudowy w szczeglnoci w
kocowym odcinku z uwagi na podtopiony wylot, ktry ogranicza wydajno odpompowywania wd.
Pompownie wd jak ju wczeniej wspomniano stanowi system zapewniajcy stae odprowadzanie wd ze
zlewni, natomiast w czasie sytuacji kryzysowej wykorzystywane byy do zmniejszenia obszaru objtego
podtopieniem. Na obszarze Gieratowic i Zabrza znajduje si kilkanacie pompowni zlokalizowanych m.in:
w Przyszowicach w rejonie ul. Brzozowej I pompownia,
w Przyszowicach w rejonie ul. Brzozowej II pompownia,
w Przyszowicach w rejonie ul. Wieczorka,
w Przyszowicach w rejonie ul. Makoszowskiej,
w Przyszowicach w rejonie ul. Gliwickiej,
w Paniwkach w rejonie ul. Kodnickiej,
w Gieratowicach w rejonie ul. Obrocw Granicy,
w Przyszowicach w rejonie cmentarza,
w Gieratowicach w rejonie ul. Kolonia Beksza,
w rejonie ul. Sejmowej w Zabrzu,
Zabrzu Koczycach przy ul. cznej (ul. Sitki),
w Zabrzu - Makoszowach na zawalu Kodnicy (2 pompownie),
w Zabrzu - Makoszowach stare koryto Kochwki.
Celem prawidowego funkcjonowania systemu pompowego powinny by dokonywane okresowe przegldy i
modernizacje zarwno stacji pomp jak rwnie dziaania konserwacyjne pozwalajce zachowywa pen
drono kanaw odprowadzajcych wody. Celem zabezpieczenia urzdze oraz przycze do sieci
energetycznych zasilajcych pompownie zaleca si wyposaenie ich w demontowalne bariery
przeciwpowodziowe, ktre zabezpiecz stref pracy urzdze przed ewentualnym zalaniem i
unieruchomieniem.
Dodatkowym elementem odprowadzajcym wody powodziowe z tereny Przyszowic jest rurocig grawitacyjny
przebiegajcy od rejonu ulic Gieratowickiej i Karola Miarki, kierujcy cz wd Dopywu z Przyszowic w
kierunku zbiornika Sonica I. Podobnie jak w przypadku rurocigw ze stacji pompowych wymaga on
przeprowadzania okresowych przegldw oraz zabiegw konserwacyjnych utrzymujcych pen drono
kanau.
137
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
138
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
38
139
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
140
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
141
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Parametry techniczne39:
zdolno retencyjna istniejcych obiektw retencyjnych: 6 560m3,
niezbdna pojemno retencyjna: 26 628m3,
projektowana pojemno zbiornika retencyjnego: 20 541m3,
wymiary dna zbiornika (ksztat rombu): 51x71m,
poziom normalnego pitrzenia: 229,30 m n.p.m.,
poziom maksymalnego pitrzenia: 233,40 m n.p.m.,
Obecne zagospodarowanie terenu: Obecnie poza istniejcym zbiornikiem i budynkiem pompowni teren
uytkowany jest pod pola uprawne.
Zapisy planw miejscowych dla terenu: Tereny rolne
Ocena skutecznoci: Zbiornik jest realizowany przez zakad grniczy z uwagi na konieczno naprawienia
wyrzdzonej szkody w tym obszarze. Eksploatacja grnicza spowodowaa przeciwspadek cieku, tworzenie si
zalewiska i konieczno pompowania wd na Potoku Gieratowickim. Budowa zbiornika pozwoli na lokalne
zwikszenie retencji wody dla przepompowni i ochron przylegajcych zabudowa.
Znaczenie zbiornika dla celw ochrony przeciwpowodziowej na obszarze objtym opracowaniem uznaje si
jako mae.
39
142
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
143
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
144
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
41
145
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
146
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Obecne zagospodarowanie terenu: Teren stale zalany (Zbiornik Sonica II), tereny zielone.
Zapisy planw miejscowych dla terenu: Tereny wd powierzchniowych i tereny kowe.
Ocena skutecznoci:
Zbiornik Sonica II podobnie jak kilka innych w dolinie Kodnicy jest zbiornikiem bezodpywowym i powinien by
traktowany jako zbiornik awaryjny uytkowany dla wd Kodnicy jedynie w sytuacji bezporedniego zagroenia
powodziowego. Natomiast moe gromadzi wody ze zlewni bezporedniej retencjonujc je do momentu
przejcia fali powodziowej na rzece Kodnicy.
Niekorzystne uwarunkowania wysokociowe terenu nie pozwol niestety odprowadzi wd w sposb
grawitacyjny z powrotem do Kodnicy, w zwizku z czym wymagana bdzie budowa pompowni celem
odpompowywania wd ze zbiornika.
W zwizku z bezporednim ssiedztwem proponowanego zbiornika Sonica II z istniejcym zbiornikiem
Sonica I wyposaonym w du pompowni (dodatkowo planowana jest jej rozbudowa) istniej techniczne
moliwoci skierowania wd ze zbiornika Sonica II do zbiornika Sonica I. Konieczna bdzie budowa kanau
doprowadzajcego wod z przejciem pod torami kolejowymi. Rnica wysokoci jest na tyle wystarczajca, e
powinna zapewni grawitacyjny spyw wd w tym rwnie przez tory kolejowe.
W ramach tego rozwizania wymagane bd uzgodnienia i porozumienie z KWK Sonica Makoszowy
administratorem zbiornika.
147
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
148
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
149
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
150
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
151
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
152
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
153
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Wskazany zbiornik retencyjny w rejonie ujcia Potoku Chudowskiego do Kodnicy, ze wzgldu na to, e wody ze
zbiornika nie posiadaj naturalnego odpywu, powinien by wykorzystywany tylko w stanach ekstremalnych
przy wyczerpaniu innych moliwoci retencyjnych moe natomiast stanowi zbiornik na wody pochodzce ze
zlewni bezporedniej, ktre z powodu dziaalnoci grniczej KWK Sonica Makoszowy nie s w stanie w sposb
naturalny trafi do odbiornika (Potoku Chudowskiego lub Kodnicy). W wyniku osiadania rozwaany teren jest
stale zalany. W stanach normalnych powierzchnia zbiornika wynosi ok. 0,05 km2. Teren wok istniejcego
zbiornika stanowi nieuytki ograniczone od pnocy i zachodu waami przeciwpowodziowymi (Kodnicy i
Potoku Chudowskiego) od poudnia terenem zalesionym natomiast od strony wschodniej zwaowiskiem
powstaym w miejscu zasypanego zbiornika Wn-35. Pracami koniecznymi do wykonania s obwaowania od
strony poudniowo-zachodniej celem ochrony budynkw mieszkalnych.
Lokalizacja: Przyszowice, rejon ujcia Potoku Chudowskiego do Kodnicy.
154
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
155
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
42
156
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
157
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Dodatkowym elementem stanowicym rezerw retencyjn w gminie Gieratowice s dwa zalewiska, powstae
w wyniku eksploatacji wgla przez KWK Knurw Szczygowice, w rejonie ul. Przemysowej przy granicy
Gieratowic i Knurowa.
Zgodnie z Aktualizacja Programu Ochrony rodowiska Powiatu Gliwickiego maksymalna powierzchnia zbiornika
Ws-54/77 wynosi 227 823 m2, a maksymalna pojemno wynosi 403 202 m 3.
Ssiadujcy z nim zbiornik Ws-79/93 o powierzchni 100 773 m2 ma pojemno 131 005 m3.
Naley jednak pamita, e prowadzona w dalszym cigu eksploatacja powoduje powikszanie powierzchni i
pojemnoci zbiornikw, co w konsekwencji moe przyczyni si do ich poczenia i powstania jednego duego
zalewiska.
Zbiorniki mog zapewni rezerw retencyjn w skali lokalnej, jednak ze wzgldu na ma pojemno retencyjn
czynn nie bd stanowiy wanego ogniwa w systemie ochrony przeciwpowodziowej zlewni.
158
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
159
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
44
160
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
45
161
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
162
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
163
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Obiekt nr 16: Suchy zbiornik na lewym brzegu Bytomki przy granicy Zabrza i Rudy lskiej.
Teren wydaje si by jedynym moliwym miejscem do retencjonowania znacznych iloci wd pochodzcych ze
zlewni Bytomki przed jej ujciem do rzeki Kodnicy. Teren wymaga przegbienia, obwaowania i umocnienia
istniejcych barier morfologicznych (nasyp kolejowy, hada), budowy systemu napeniania i oprniania
zbiornika oraz zabezpieczenia przed przedostaniem si wd w rejon skadowiska odpadw. W ramach budowy
tego obiektu konieczne bd roboty ziemne w duym zakresie z uwagi na niekorzystne nachylenie terenu i do
wsko wyksztacon dolin. Teren od strony zachodniej wyranie opada w kierunku spywu Bytomki, co
wymaga bdzie budowy trwaego i obwaowania. Pozytywnym aspektem tej lokalizacji bdzie natomiast
stosunkowo dobre odprowadzanie wd nagromadzonych w zbiorniku.
Naley zaznaczy jednoczenie, e lokalizacja obiektu koliduje z planami budowy Wschodniej Obwodnicy Zabrza
(zapisy studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego, dokumentacja koncepcyjna
przebiegu drogi z konsultacjami spoecznymi w zakresie jej przebiegu). Dodatkowo przez teren przebiega
przesyowy gazocig oraz planowana jest budowa przesyowego ciepocigu z Fortum Zabrze SA do Fortum
Bytom SA.
Lokalizacja: Zabrze, lewy brzeg Bytomki przy granicy Zabrza i Rudy lskiej
164
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
W ramach bezporedniej zlewni Bytomki dodatkowo analizowano inne lokalizacje w jej dolinie, powyej
proponowanego miejsca, natomiast warunki morfologiczno-hydrologiczne byy na tyle niekorzystne, e nie
ujto ich w zestawieniu. Znacznie lepsze lokalizacje takich obiektw dostpne s w Rudzie lskiej.
165
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Obiekt nr 17: Suchy zbiornik na lewym brzegu Potoku Mikulczyckiego poniej Dopywu w Mikulczycach.
Brak odpowiedniej pojemnoci retencyjnej poniej ujcia Dopywu w Mikulczycach podczas wysokich stanw
wd powoduje zjawisko cofki i zalanie terenu wzdu obu ciekw. Usytuowanie zbiornikw retencyjnych wzdu
Potoku Mikulczyckiego pozwoli na czasowe kontrolowane retencjonowanie wd chronic bezporedni obszar
naraony na zjawisko powodziowe oraz nieznacznie zwikszy pojemno retencyjn caej zlewni Bytomki.
Lokalizacja: Zabrze, lewy brzeg Potoku Mikulczyckiego w rejonie ul. Parkowej
166
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Ocena skutecznoci: Budowa suchego zbiornika retencyjnego bezporednio wpynie na ochron terenw
zlokalizowanych w rejonie ujcia Dopywu w Mikulczycach do Potoku Mikulczyckiego i znaczco obniy ryzyko
wystpienia szkd powodziowych. Natomiast realizacja zapisw studium kierunkw zagospodarowania
przestrzennego i lokalizacja w tym terenie zabudowy mieszkaniowo-usugowej bez odpowiedniej ochrony
przeciwpowodziowej wpynie na zwikszenie zagroenia powodziowego.
167
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
46
Ochrona przeciwpowodziowa miasta Gliwice prace przedprojektowe; wstpne kosztorysy inwestorskie na realizacj
zbiornikw maej retencji na ciekach Ostropka i Doa.
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
168
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Parametry techniczne:
OST-1:
maksymalny poziom pitrzenia: 224,00 m n. p. m.,
normalny poziom pitrzenia: 223,80 m n. p. m.,
powierzchnia zbiornika: 12 485 m2,
rezerwa powodziowa staa: 14 357 m3,
rezerwa retencyjna forsowana: 16 511 m3.
OST-2:
maksymalny poziom pitrzenia: 223,00 m n. p. m.,
normalny poziom pitrzenia: 222,80 m n. p. m.,
powierzchnia zbiornika: 11 350 m2,
rezerwa powodziowa staa: 19 076 m3,
rezerwa retencyjna forsowana: 20 430 m3.
OST-3:
maksymalny poziom pitrzenia: 221,20 m n. p. m.,
normalny poziom pitrzenia: 221,10 m n. p. m.,
powierzchnia zbiornika: 10 414 m2,
rezerwa powodziowa staa: 13 017 m3,
rezerwa retencyjna forsowana: 15 100 m3.
Ogem:
powierzchnia zbiornikw: 34 250 m2,
rezerwa powodziowa staa: 46 504 m3,
rezerwa retencyjna forsowana: 52 041 m3.
Obecne zagospodarowanie terenu: Tereny zieleni miejskiej.
Zapisy planw miejscowych dla terenu: Ziele urzdzona.
Ocena skutecznoci: Proponowane zbiorniki maej retencji nie bd miay znaczcego wpywu na wielko fali
powodziowej w zlewni Kodnicy, natomiast pozwol wyranie ograniczy wielko podtopie w dolinie Ostropki
i zmniejszy ryzyko powodziowe w tej czci Gliwic.
169
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
47
Ochrona przeciwpowodziowa miasta Gliwice prace przedprojektowe; wstpne kosztorysy inwestorskie na realizacj
zbiornikw maej retencji na ciekach Ostropka i Doa.
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
170
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
171
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
172
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
173
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
cznie:
powierzchnia zbiornika: 71 000 m2,
rednia gboko: 2 m,
pojemno retencyjna: 163 500 m3.
Obecne zagospodarowanie terenu: Tereny zielone.
Zapisy planw miejscowych dla terenu: Ziele niska i wysoka.
Ocena skutecznoci: Budowa suchego zbiornika na potoku Cienka ma za zadanie ochron przeciwpowodziow
Przyszowic, ktre s zagroone w wyniku braku grawitacyjnego odprowadzania wd Cienki do Kodnicy. Istotna
pojemno retencyjna spowoduje znaczne zatrzymanie wd na Cienkiej, co jest wane w kontekcie
planowanego rozwoju zabudowy mieszkaniowej i usugowo produkcyjnej w Gliwicach jak i Przyszowicach.
Skuteczno zbiornikw bdzie wiksza zwaywszy na fakt, e Miasto Gliwice w grnym biegu Cienkiej na
swoim obszarze zabudowy wydaje warunki techniczne odprowadzenia wd opadowych poprzez zbiorniki
retencyjne z 10% przelewem lub bezodpywowe.
174
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
48
Analiza hydrologiczno-hydrauliczna istniejcych urzdze odwadniajcych dla wd deszczowych zlewni pomidzy ul.
Biegusa, a ul. Rybnick w Gliwicach; Gliwice 2011
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
175
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
176
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Nr
Nazwa
Zbiornik retencyjny w rejonie ul.
Obrocw Granicy
Zbiornik retencyjny w rejonie ul.
Konopnickiej
Zbiornik retencyjny Sonica I
Zbiornik retencyjny Sonica II
Suchy zbiornik na Potoku Beksza w
rejonie ul. Korfantego
Suchy
zbiornik
na
potoku
Ornontowickim poniej ul. Brzezina
Obszar mokradowy w rejonie ul. Brzeg
Istniejcy zbiornik w dolinie Promnej
Suchy zbiornik na lewym zawalu
Kodnicy
Zbiornik retencyjny w rejonie ujcia
Potoku Chudowskiego
Istniejce stawy rybne w zlewni Potoku
Bujakowskiego
Zbiornik na potoku Paniwek
Zbiornik przeciwpowodziowy Bagier
Istniejce zbiorniki na lewym brzegu
Kochwki
Zbiornik retencyjny na prawym zawalu
Kodnicy
Suchy zbiornik na lewym brzegu Bytomki
przy granicy Zabrza i Rudy lskiej
Suchy zbiornik na lewym brzegu Potoku
Mikulczyckiego poniej Dopywu w
Mikulczycach
Suche zbiorniki na Ostropce
Suchy zbiornik na Wjtowiance
Suchy polder poniej ujcia rzeki Bytomki
Suchy zbiornik na Cienkiej w rejonie
autostrady A1
Zbiornik ziemny w rejonie ulic Biegusa i
Rybnickiej
Zbiornik retencyjny w rejonie ulicy
Bojkowskiej i autostrady A4
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
49
SUMA
rdo: Analizy wasne
49
Podzlewnia
Miasto /
Gmina
Pojemno retencyjna
3
[m ]
Potok Gieratowicki
Gieratowice
20 500
Beksza
Gieratowice
36 000
Cienka
Kodnica
Gieratowice
Gieratowice
brak danych
325 000
Beksza
Gieratowice
120 000
Potok Ornontowicki
Gieratowice
400 000
Potok Chudowski
Promna
Gieratowice
Gieratowice
270 000
180 000
Kodnica
Gieratowice
220 000
Potok Chudowski
Gieratowice
390 000
Potok Bujakowski
Gieratowice
90 000
Potok Paniwek
Kochwka
Gieratowice
Zabrze
16 500
60 000
Kochwka
Zabrze
220 000
Kodnica
Zabrze
240 000
Bytomka
Zabrze
1 050 000
Potok Mikulczycki
Zabrze
90 000
Ostropka
Wjtowianka
Kodnica
Gliwice
Gliwice
Gliwice
52 000
79 500
1 362 500
Cienka
Gliwice
163 500
Cienka
Gliwice
3 000
Cienka
Gliwice
30 000
5 418 500
177
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
ZALETY
Oglne:
Zwikszenie retencyjnoci obszaru,
Regulacja przepyww i stanw wody i
zmniejszenie nieregularnoci przepyww
wody w ciekach,
Ograniczenia szybkiego odprowadzania
wd ze zlewni czstkowych w czasie
kulminacyjnego przepywu bezporedni
wpyw na ksztat i objto fali
powodziowej,
Relatywnie
najtaszy
sposb
przeciwdziaania powodzi,
Obnienie ryzyka powodziowego w
zlewni Kodnicy,
Rozwizanie przeciwpowodziowe zgodne
z wymogami ochrony rodowiska i
zrwnowaonego rozwoju
Zbiorniki mokre:
Wzrost biornorodnoci na skutek
rozwoju ekosystemw zwizanych z
wodami stojcymi (charakterystyczne
zbiorowiska rolinnych wraz z gatunkami
zwierzt),
Moliwo wykorzystania obiektu na inne
cele
np.
gospodarcze
(ochrony
przeciwpoarowej, hodowlanej) lub dla
rozwoju rekreacji, sportu,
Urozmaicenie krajobrazu w przypadku
zbiornikw quasi naturalnych,
Poprawa mikroklimatu w duszej
perspektywie,
Zwikszenie
zasilania
warstw
wodononych,
agodzenie skutkw suszy.
WADY
Terenochonna
forma
ochrony
przeciwpowodziowej,
Czasochonny i kosztowny etap zwizany z
koniecznoci nabycia terenu pod zbiorniki ok.
50% terenu stanowi wasno prywatn,
Generowanie
konfliktw
spoecznych
wynikajcych ze zmiany funkcji terenu (np.
likwidacja ogrdkw dziakowych),
Akumulacja zanieczyszcze transportowanych
przez cieki,
Niektre
zbiorniki
wymagaj
zabudowy
pompowni, co wie si na etapie eksploatacji z
zapewnieniem bezawaryjnych dostaw energii
oraz staego nadzoru i obsugi,
Moliwo bezporedniej utraty cennych
ekosystemw, przez ich zalanie lub zniszczenie
podczas prac budowlanych lub eksploatacji (w
szczeglnoci dotyczy to istniejcych terenw
mokradowych czy te stref brzegowych
naturalnych akwenw, ciekw),
Zmiana naturalnego reimu hydrologicznego
(podniesienie poziomu wd gruntowych),
Zmiana struktury biologicznej w ciekach zmniejszenie
czstotliwoci
wystpowania
wysokich stanw wody w ciekach moe
pogorszy warunki funkcjonowania i stan
niektrych ekosystemw wodnych,
Budowa zbiornika wodnego na cieku moe
przyczyni si do zwikszenie strat wody i
ekstremalnego obnienia przepywu w jego
dolnym odcinku,
Maa retencja moe wiza si z lokalnymi
podtopieniami przylegych terenw ograniczajc
ich funkcje uytkowe.
178
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Zbiorniki suche:
Zapewniaj dobr kontrol nagego
wezbrania i ochron przed powodzi
terenw zalewowych pooonych poniej
zbiornika,
Zachowuj
niezmienione
warunki
przepywu dla wody niskiej i redniej,
Wntrze zbiornika moe by uytkowane
jako ki i pastwiska, pod warunkiem, i
naniesione przez wod osady nie
zawieraj zanieczyszcze toksycznych.
W oparciu o przeprowadzone rozeznanie i majc na uwadze potencjalne trudnoci z pozyskaniem terenw pod
budow suchych zbiornikw, ktre koliduj z planami rozwojowymi Gmin, planami wacicieli tych terenw lub
spodziewany jest brak akceptacji spoecznej (niektre zbiorniki rozwaane s w miejscach przeznaczonych pod
wane cigi komunikacyjne, tereny usugowe, grunty orne itp.), realny zakres budowy obiektw retencji wd w
najbliszym horyzoncie czasowym powinien obj nastpujce obiekty:
a. w gminie Gieratowice 4 nowe zbiorniki (nie liczc 4 obiektw wdraanych przez kopalnie) na
terenach niewykorzystywanych, bdcych stale lub okresowo zalewanych o cznej pojemnoci
ok. 1,1 mln m3:
Zbiornik retencyjny Sonica II,
Istniejcy zbiornik w dolinie Promnej,
Suchy zbiornik na lewym zawalu Kodnicy,
Zbiornik retencyjny w rejonie ujcia Potoku Chudowskiego.
b. w Zabrzu 3 zbiorniki na terenach zielonych o cznej pojemnoci ok. 0,39 mln m3:
Zbiornik przeciwpowodziowy Bagier
Zbiornik retencyjny na prawym zawalu Kodnicy
Suchy zbiornik na lewym brzegu Potoku Mikulczyckiego poniej Dopywu w Mikulczycach
c. w Gliwicach 6 nowych zbiornikw na terenach zielonych, dziakowych i czciowo
niezagospodarowanych o cznej pojemnoci ok. 1,7 mln m3:
Suche zbiorniki na Ostropce,
Suchy zbiornik na Wjtowiance,
Suchy polder poniej ujcia rzeki Bytomki,
Suchy zbiornik na Cienkiej w rejonie autostrady A1,
Zbiornik ziemny w rejonie ulic Biegusa i Rybnickiej,
Zbiornik retencyjny w rejonie ulicy Bojkowskiej i autostrady A4.
Pozostae obiekty rozpatrzone w niniejszym opracowaniu naley traktowa jako awaryjne miejsca
retencjonowania wd. Pomimo, e aktualne uwarunkowania nie sprzyjaj budowy tych obiektw naley
monitorowa plany rozwojowe w Gminach dotyczce terenw wytypowanych pod zbiorniki lub stosunki
wasnociowe gruntw. By moe w dalszej perspektywie czasu pojawi si moliwoci wykorzystania tych
terenw w aspekcie ochrony przed powodzi.
179
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
180
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
181
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Koryto Kodnicy w rejonie ujcia Kochwki posiada rzdn 216, 74 m n. p. m., co oznacza e woda z Kochwki
przelewa si czciowo na dwie strony (w d rzeki i teoretycznie w gr tworzy si cofka) i po podniesieniu
poziomu przez napywajce wody pynie wwczas w d rzeki.
Odpyw z tego rejonu jest ju utrudniony, a prognozowane osiadania spowoduj zwikszenie problemu i
znaczcy wzrost zagroenia powodziowego.
Naley zakada, e jeeli nastpi zmiany w rzebie terenu w tym newralgicznym miejscu to regulacja Kodnicy
i jej pogbienie bd konieczne.
Celem osignicia bezpiecznego odpywu wd i zmniejszenia ryzyka powstania cofki wd z Kodnicy do Potoku
Chudowskiego oraz Kochwki przeanalizowano kilka wariantw pogbienia cieku:
1. Od ujcia Potoku Chudowskiego km 58+559 obnienie maksymalnie o ok. 1 m do rzdnej do 215 m n.
p. m. (wysoko mechanicznego obnienia moe by mniejsza lub nie zrealizowana w ogle z uwagi na
osiadania terenu) do ujcia Ostropki km 49+780, rzdna 211,39 m n. p. m.
2. Od ujcia Potoku Chudowskiego km 58+559 obnienie maksymalnie o ok. 1 m do rzdnej 215 m n.
p. m. (wysoko mechanicznego obnienia moe by mniejsza lub nie zrealizowana w ogle z uwagi na
osiadania terenu) do wodowskazu Gliwice (ul. Berbeckiego) km 49+030 rzdna 210,58 m n. p. m.
3. Od km 60-010 rzdna 216,67 m n. p. m. do ujcia Potoku Chudowskiego km 58+559 obnienie max. o
ok. 1 m do rzdnej do 215 m n. p. m. (wysoko mechanicznego obnienia moe by mniejsza lub nie
zrealizowana w ogle z uwagi na osiadania terenu), nastpnie na odcinku do wodowskazu Gliwice (ul.
Berbeckiego) km 49+030, rzdna 209,58 m n. p. m. obnienie o 1 m, i kocowy odcinek do km
47+191(ul. Nowaka-Jezioraskiego) wyprowadzenie do aktualnej rzdnej 207,16 m n. p. m.
Realizacja wariantu 1 wymaga pogbienia na odcinku 8,8 km i spowoduje uzyskanie spadku 0,41 na tym
odcinku. Zapewni to lepszy odpyw wd na tym odcinku niwelujc wystpujce przeciwspadki. Naley jednak
zaznaczy, e zasadniczym mankamentem takiego rozwizania bdzie zakoczenie pogbienia na wysokoci
ujcia zarurowanej Ostropki, od ktrej Kodnica na dugoci ok. 240 m posiada przeciwspadek ok. -2,0 .
Spowoduje to znaczcy problem spywu wd na tym odcinku i duy wzrost zagroenia powodziowego. Nawet
przy podwyszonych stanach wd miejsce to bdzie bezporednio naraone na podtopienia.
Wariant 2 zakada pogbienie na odcinku 9,5 km i spowoduje uzyskanie spadku 0,46 na tym odcinku.
Zapewni to jeszcze lepszy odpyw wd na tym odcinku z wyeliminowaniem wystpujcych przeciwspadkw.
Mankamentem takiego rozwizania bdzie zakoczenie pogbienia na wysokoci wodowskazu w Gliwicach, za
ktrym Kodnica posiada do dobry spadek, ktry od km 49+030 do 47+191 wynosi 1,86 . W dalszej czci
biegu Kodnica znaczco zwalnia i na odcinku od km 47 191 do 46+235 posiada bardzo may spadek ok.
0,17. Przyspieszenie spywu wd w grnym biegu rzeki spowoduje na tym kilometrowym odcinku rozlewanie
si wd i znaczcy wzrost zagroenia powodziowego.
Dlatego te rozpatrzono 3 wariant rozwizania problemu poprzez pogbienie rzeki uznajc, e konieczne jest
zapewnienie w miar rwnomiernego przepywu na analizowanym obszarze. Dugo pogbianego cieku
wynosi ok. 12,8 km i obejmie odcinek od wschodniej strony byego zbiornika Wn35 do ul. NowakaJezioraskiego w Gliwicach w kilometrau podanym powyej. Takie pogbienie zapewnioby rwnomierny
spadek rzeki o wielkoci ok. 0,75 i wyrwnanie i zmniejszenie prdkoci przepywu przed terenami
zalewowymi w rejonie fabryki Opla. Stosunkowo niewielkie pogbienie rzeki do ul. Nowaka-Jezioraskiego
wpynie korzystnie dla podtapianych terenw w rejonie centrum handlowego przy ulicy nadrzecznej oraz
oczyszczalni ciekw. Tereny te (szczeglnie centrum handlowego) z uwagi na fakt e s pooone praktycznie
na jednym poziomie z lustrem wody Kodnicy, przy intensywnych i dugotrwaych opadach s podtapiane przez
wody gruntowe, ktrych poziom podnosi si wraz z poziomem Kodnicy.
Pogbienie Kodnicy byo rozwaane i zalecane ju od kilku lat (m.in. Pozzi M. i inni, 2006) lecz w zwizku ze
znaczc rang tego przedsiwzicia, potencjalnymi negatywnymi skutkami i znaczcymi kosztami nie zostao
zrealizowane.
182
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
ZALETY
Zmniejszenie zagroenia powodziowego w
grnej czci zlewni Kodnicy Potok
Chudowski, Kochwka,
Zwikszenie pojemnoci i przepustowoci
koryta rzeki Kodnicy,
WADY
Bardzo wysokie koszty inwestycyjne, obejmujce m.in.
koszty unieszkodliwiania wydobytych osadw dennych,
zabezpieczenia dla zachowania statecznoci skarp i ich
odbudowa,
Prawdopodobna konieczno przebudowy obiektw
mostowych na Kodnicy - na skutek pogbienia koryta
rzeki moe doj do podmywania oraz odsonicia
filarw mostw i budowli regulacyjnych i w
konsekwencji utrata ich statecznoci zwikszenie
kosztw inwestycyjnych,
Zwikszenie erozyjnoci rzeki i paradoksalnie
zmniejszenie jej retencyjnoci dziki zwikszeniu
50
Dziaoszyska-Wawrzkiewicz M., Metale cikie w osadach rzecznych terenw zurbanizowanych zlewni rzeki Kodnicy,
2008
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
183
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
ZALETY
kolektorowanej czci Ostropki,
Jeden waciciel cieku sprawno decyzyjna
przygotowania i realizacji inwestycji,
Zmniejszenie zagroenia dla podtopie
infrastruktury drogowej i parkingowej
poprzez umoliwienie odpywu wd
gruntowych w kierunku rzeki Kodnicy
zapewnienie odpowiedniego drenau wd
na parkingu Centrum Handlowego Arena w
Gliwicach,
Usunicie z dna koryt Kodnicy i Potoku
Chudowskiego
osadw
zawierajcych
zanieczyszczenia toksyczne m.in. metale
cikie, zwizki organiczne. Dziaanie to w
dugoterminowej perspektywie czasowej
przyczyni si do poprawy jakoci wd w
ciekach,
Znaczce
ograniczenie
zagroenia
powodziowego w duszym horyzoncie
czasowym przy zaoeniu niewielkiego
wpywu
dziaalnoci
grniczej
oraz
niewielkiej iloci osadw sedymentujcych w
korycie,
Moliwo ograniczenia stosowania innych,
terenochonnych
form
ochrony
przeciwpowodziowej (np. zbiornikw),
Odzyskanie cznoci hydraulicznej i
zwikszenie napywu wd do koryta, na
skutek przenikania wd podziemnych do
powierzchniowych i podnoszenia poziomu
wd w rzece, co moe mie istotne
pozytywne znaczenie w przypadku suszy.
WADY
prdkoci przepywu w rzece,
Wzrost zagroenia powodziowego poniej miejsca
pogbienia Kodnicy - zmiany hydrologiczne cieku
pomimo, e sytuacja na pogbianym odcinku koryta
rzeki wydaje si by uregulowana to tereny pooone
wzdu rzeki w jej niszym biegu, w czasie powodzi s
naraone na bardziej nasilone i czstsze zalania,
Zagroenie dla zbiornika Dzierno Due ograniczona
pojemno retencyjna, brak terenu do rozbudowy
zbiornika lub miejsca do kontrolowanego przelania
wd,
Zagroenie dla Portu Gliwickiego z uwagi na szybki
spyw fali powodziowej w dolnym biegu na terenie
Gliwic,
Konieczno
budowy
rezerwy
retencyjnej
ograniczajcej szybkie odprowadzanie wd w czasie
kulminacyjnego przepywu, w celu ochrony terenw
pooonych poniej pogbianego fragmentu oraz
zbiornika Dzierno Due,
Czasochonne i w praktyce trudne do uzyskania
uzgodnienia i zgody wacicieli obiektw mostowych
(np. PKP, GDDKiA),
Znaczcy wzrost zanieczyszczenia wody i znaczne
pogorszenie jakoci cieku wodnego w perspektywie
krtkoterminowej, uwolnienie i wypukanie substancji
toksycznych z zakolmatowanego dna,
Odzyskanie cznoci hydraulicznej i zwikszenie
napywu wd do koryta, na skutek przenikania wd
podziemnych do powierzchniowych i podnoszenia
poziomu wd w rzece, co wiza si bdzie z
dodatkowym
zwikszeniem
pojemnoci
fali
powodziowej,
Moliwe lokalnie wystpowanie zjawiska eksfiltracji
wd z rzeki w rejonie zbiornika Sonica I i dzielnicy
Makoszowy,
Zakcenie rwnowagi ekosystemu zwizane z
zastosowaniem cikiego sprztu mechanicznego
niszczenie zespow i zbiorowisk rolinnych,
Ustanie okresowych wyleww na teren doliny Kodnicy
i w konsekwencji wysuszenie rwniny zalewowej
zanik ekosystemw zwizanych z wodami stojcymi
(szybkie wycofywanie charakterystycznych zbiorowisk
rolinnych wraz z gatunkami zwierzt) i spadek
biornorodnoci,
Zmniejszenie dugoci okresw przepywu i zwikszona
gboko wody wpywa na niedotlenienie wody przy
dnie
i
utrudnia
zachodzenie
procesw
samooczyszczania si rzeki,
Rezultaty podejmowanych dziaa przy braku integracji
rozwiza wdroonych w skali caej zlewni
(uporzdkowanie gospodarki wodami opadowymi,
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
184
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
ZALETY
WADY
dziaania przedsibiorstw grniczych) bd miay
ograniczony i krtkotrway charakter.
Inwestycja bezporednio oddziauje na krajowy system
zabezpiecze przeciwpowodziowych przyspiesza
przejcie fali kulminacyjnej do rzeki Odry, co moe
spowodowa zwikszenie zagroenia np. dla
Kdzierzyna-Kola.
185
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
186
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
187
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
188
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Zalety rozwizania:
Znaczce zmniejszenie zagroenia powodziowego dla Gliwic, szczeglnie w czci centralnej miasta,
Uniknicie pogbiania Kodnicy i koniecznoci przebudowy obiektw mostowych oraz skarp koryta,
Zastosowanie na znacznej dugoci technologii mikrotunelowych pozwalajce na szybki proces budowy,
Wady rozwizania:
Bardzo wysokie koszty inwestycyjne wykraczajce poza moliwoci finansowe potencjalnych
beneficjentw,
Dugoletni proces projektowy i uzgodnieniowy w zakresie inwestycji zwizany z szeregiem kolizji z
istniejc i planowan infrastruktur w Gliwicach,
Znaczce przyspieszenie spywu wd bdzie powodowa zagroenie dla zbiornika Dzierno Due,
ktrego zdolnoci retencyjne s ograniczone.
Rysunek 10-3 Orientacyjny przebieg kanau ulgi dla rzeki Kodnicy
189
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
51
190
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
W ostatnich latach wykonano szereg prac zwizanych z budow i konserwacj waw przeciwpowodziowych.
Zgodnie z posiadan dokumentacj i pozyskanymi informacjami w ostatnich latach (2010-2011) przebudowano
obwaowanie na Kodnicy na odcinku ok. 600 m od Potoku Chudowskiego do ok. 100 m poniej mostu na ul.
Makoszowskiej. Na wale od strony Przyszowic wykonano przeson z bentonitu sigajc 11,5 m w gb wau.
Wewntrzna strona waw na caym odcinku zostaa uszczelniona bentomat od strony wewntrznej. Wa
zosta wyposaony w system monitoringu w postaci 6 piezometrw, z ktrych 2 zainstalowano na wale po
stronie Przyszowic a 4 na wale po stronie Zabrza. Zgodnie z opracowan dokumentacja koncepcyjn52
planowane s dalsze prace zwizane z modernizacj i konserwacj waw przeciwpowodziowych wzdu
Kodnicy dostosowane do prognozowanych wpyww dziaalnoci grniczej.
Ponadto wykonany zosta tzw. wa zamykajcy na lewym brzegu Kochwki poczony z prawobrzenym
obwaowaniem Kodnicy w km 57+670 do km 58+000 (zwaowisko Wn-35). W ostatnich latach wybudowany
zosta niewysoki wa przeciwpowodziowy chronicy zabudowania w rejonie ul. Brzeg w rejonie zalewiska na
Potoku Chudowskim. Majc na uwadze dotychczasowe rozpoznanie w zakresie potrzeb i koniecznoci budowy /
przebudowy waw przeciwpowodziowych proponuje si nastpujce inwestycje w tym zakresie:
Tabela 10-4 Prace inwestycyjne w zakresie obwaowa
Lp.
Ciek
Gmina
1.
Kodnica
Gieratowice /
Zabrze
Kodnica
Gieratowice /
Zabrze
Kochwka
Zabrze
Dopyw z
Przyszowic
Gieratowice
Opis zadania
Dwustronna nadbudowa obwaowa
od ujcia Kochwki do zasypanego
zalewiska Wn35,
km 57+431 58+105
Dwustronna nadbudowa i uszczelnienie
obwaowa od zasypanego zalewiska
Wn35 do ul. Chudowskiej
Prawostronna nadbudowa i
uszczelnienie obwaowa w rejonie ul.
Sitki w km ok. 2+760 3 330
Dwustronna odbudowa i uszczelnienie
obwaowa od DK 44 do Potoku
Chudowskiego
Dugo
Podmiot
realizujcy
Uwagi
2 x 674 m
czna dugo
ok. 1 350 m
KWK Sonica
Makoszowy
Zadanie w
trakcie
projektowania
2 x 1 100 m
czna dugo
ok. 2 200 m
KWK Sonica
Makoszowy
Zadanie
proponowane
570 m
KWK Sonica
Makoszowy
Zadanie
proponowane
2 x 600 m
czna dugo
ok. 1 200 m
KWK Sonica
Makoszowy
Zadanie
proponowane
Przedmiotem analiz w zakresie budowy obwaowa objto rwnie centraln cz Gliwic (w szczeglnoci
obszar przy ul. Zimnej Wody). Jednake ze wzgldu na silnie zabudowan przestrze nadrzeczn (brak miejsca
do budowy waw przeciwpowodziowych) oraz ilo mostw w okolicy, nie zaproponowano tego typu
inwestycji. Budowa obwaowa w tym newralgicznym miejscu spowodowaaby wystpienie wd z Kodnicy
powyej lub poniej obwaowanego fragmentu rzeki. Konsekwencj budowy lokalnego obwaowania byaby
konieczno budowy waw praktycznie na caym odcinku najbardziej zurbanizowanej czci Gliwic, na co nie
pozwalaj warunki terenowe (brak miejsca na posadowienia waw).
191
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Oczywistym jest, e rowy odprowadzajce wod powinny by utrzymane w stanie umoliwiajcym ich
swobodny ale powolny przepyw std wane jest ich wykaszanie, a przynajmniej usuwanie zakrzewie w
korytach.
Na prezentowanej fotografii jest przykad rowu w omawianej czci zlewni Kodnicy, w ktrym nie jest moliwy
przepyw wody:
Istniejce umocnienia brzegw naley zinwentaryzowa oceniajc ich stan i w razie potrzeby wykona dziaania
naprawcze. W miejscach naraonych na wzmoon erozj brzegw naley wykona umocnienia stosujc w
miar moliwoci rozwizania przyjazne rodowisku przyrodniczemu.
Ponadto naley dokonywa okresowego przegldu waw powodziowych i w razie potrzeby wykona
niezbdne prace modernizacyjne:
zabezpieczy i uszczelni way od strony odwodnej,
uszczelni korpus wau,
zabezpieczy i uszczelni way od strony odpowietrznej,
Inwentaryzacja infrastruktury wodno-ciekowej wie si z okresowym przegldem i ocen stanu rurocigw
odprowadzajcych wody z zalewisk bezodpywowych, ocen stanu pracy pompowni, przegld wylotw
rurocigw do odbiornikw. kraty montowane w przepustach naley bezwzgldnie utrzymywa w stanie nie
powodujcym utrudnie w przepywie wd. W ramach prac konserwacyjnych istotnym jest zrewidowanie
bezpieczestwa dostaw prdu do systemw pompowych na ciekach. Wanym jest zapewnienie niezalenoci
dwch rnych systemw dostarczania energii natomiast ich rdo (w tym alternatywne rda energii), poza
aspektami ekonomicznymi i ekologicznymi, dla bezpieczestwa powodziowego nie ma wikszego znaczenia.
Nie zaleca si opierania systemu na bazie maych elektrowni wodnych, ktrych funkcjonowanie w czasie zjawisk
powodziowych jest zagroone.
Na fotografiach zaprezentowano przykad zamulonego do poowy przepustu na lokalnym cieku oraz zapchan
krat wylotow do Kodnicy:
192
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Zamulone i zatkane przepusty oraz wyloty wd deszczowych w sytuacji deszczy nawalnych stwarzaj ryzyko
lokalnych podtopie.
Wanym aspektem dziaa w zlewni Kodnicy (szczeglnie w kontekcie pogbiania czy tez jej odmulania) jest
stan jakoci wd a tym samym zanieczyszcze w ciekach wprowadzanych do ciekw. Konieczno likwidacji
nielegalnych wylotw jest podyktowana wszelkimi innymi wzgldami stosowania obowizujcych przepisw w
zakresie utrzymania czystoci w gminach, prawa wodnego czy prawa ochrony rodowiska.
Naley zinwentaryzowa i uporzdkowa wszystkie wyloty do rzek pod wzgldem ich stanu technicznego oraz i
statusu prawnego. Dobrym przykadem prawidowego kierunku dziaa jest Miasto Gliwice gdzie proces
porzdkowania formalno prawnego wylotw i przebudowy newralgicznych obiektw jest w zawansowanej
fazie.
W razie koniecznoci naley dy do przebudowy zniszczonych i zalanych wylotw powodujcych cofk wd z
odbiornika do kanalizacji deszczowej, a w przypadku nisko usytuowanych wylotw zamontowa klapy zwrotne.
Na prezentowanej fotografii przykad zatopionego wylotu:
193
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
194
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
195
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
196
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Okrelenie ryzyka powodziowego dla kadego obszaru poprzez warto liczbow umoliwiajc porwnywanie
i utworzenie rankingu wyznaczono na podstawie sumy iloczynw przyznanych punktw oraz wag dla
poszczeglnych kryteriw:
ryzyko powodziowe = k1*10+k2*9+k3*7+k4*3
gdzie:
k1, k2, k3, k4 poszczeglne kryteria
W dalszych podrozdziaach zaprezentowano sposb obliczenia przyjtych kryteriw oraz ryzyka powodziowego.
10.4.2 Bezporedni wpyw powodzi na ycie i zdrowie ludzi
Ocena bezporedniego wpywu powodzi na ycie i zdrowie ludzi polega na okreleniu gstoci zaludnienia
analizowanych obszarw zagroonych powodzi. W ekspertyzie przyjto, e kady budynek jednorodzinny
zamieszkiwany jest rednio przez 4 osoby natomiast mieszkania w budynkach wielorodzinnych przez 3 osoby.
Kryterium przypisano wag o wartoci 10.
Punktacja dla gstoci zaludnienia zostaa przedstawiona w tabeli.
Tabela 10-5 Punktacja dla kryterium gstoci zaludnienia
Gsto zaludnienia
Punktacja
1000 / km
2
900 999 / km
2
800 899 / km
2
700 799 / km
2
600 699 / km
2
500 599 / km
2
400 499 / km
2
300 399 / km
2
200 299 / km
2
100 199 / km
2
50 99 / km
2
< 50 / km
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Punktacja
5
4
3
2
1
0
W przypadku kiedy wystpuje mieszana struktura uytkowania punkty przyznano metod eksperck, starajc
si odda oglny charakter uytkowania zlewni elementarnej. Jeeli w obszarze znajduj si budynki mieszkalne
zawsze przyjto warto 5.
197
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rodzaj zabezpieczenia
Punktacja
Brak zabezpiecze
Niewystarczajce zabezpieczenia
Wystarczajce zabezpieczenia
2
1
0
W przypadku kiedy w danym obszarze brak jest zabezpiecze przeciwpowodziowych, a jednoczenie w czasie
powodzi w 2010 roku woda nie spowodowaa strat pozostajc w korycie - przyznawano 0 punktw.
10.4.5 Wpyw rozwoju zagospodarowania przestrzennego na wzrost ryzyka powodziowego
Ocena wpywu rozwoju zagospodarowania przestrzennego na wzrost ryzyka powodziowego polega na
okreleniu presji na zagospodarowanie zagroonych obszarw. Przyjto dwustopniow skal, analizujc
istniejce dokumenty planistyczne - plany zagospodarowania przestrzennego oraz studia kierunkw
zagospodarowania przestrzennego. Ustalono, e w przypadku przewidywanej zmiany zagospodarowania
przestrzennego, np. pod ktem zwikszania zabudowy bdzie wpyw na wzrost ryzyka powodziowego,
natomiast jeli nie przewiduje si zmian w aktualnym zagospodarowaniu terenw przyjmowano brak wpywu.
Kryterium przypisano wag 3.
Sposb klasyfikacji ze wzgldu na wpyw rozwoju zagospodarowania przestrzennego na wzrost ryzyka
powodziowego przedstawiono w tabeli.
Tabela 10-8 Punktacja dla kryterium wpywu przyszego zagospodarowania przestrzennego na wzrost ryzyka powodziowego
Punktacja
10
0
198
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
199
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
200
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Praktycznie wszystkie oceniane zlewnie elementarne s zabudowane przynajmniej czciowo przez budynki
mieszkalne, co przeoyo si na ich wysoka ocen wg kryterium obecnego zagospodarowania i infrastruktury.
Jedynie podzlewnie w poudniowej czci gminy Gieratowice, fragment zlewni potoku Ornontowickiego,
Kodnicy, potoku Mikulczyckiego oraz caa zlewnia Potoku Guido w ocenianym obszarze s wolne od zabudowy.
201
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 10-8 Ocena zlewni elementarnych wg kryterium planowanych zmian w zagospodarowaniu przestrzennym
202
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
203
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Kocowa ocena ryzyka powodziowego dla analizowanych zlewni elementarnych w obszarze gminy Gieratowice
i miast Zabrza i Gliwic jest zrnicowana. Przewaaj obszary o rednim, wysokim i bardzo wysokim ryzyku
powodziowym. Najwiksze ryzyko powodziowe dotyczy zlewni potoku Cienka, Dopywu z Przyszowic oraz
Potoku Paniwek wpyw na tak ocen maj zarwno dua gsto zaludnienia jak i planowane zmiany w
zagospodarowaniu przestrzeni. Wysokie ryzyko dotyczy rwnie obszarw pooonych w centrach miast gdzie
gwnym czynnikiem zwikszajcym stopie ryzyka powodziowego jest wysoka gsto zaludnienia.
Do obszarw o niskim stopniu zagroenia powodziowego zaliczono poudniow cz Gieratowic, krtki
odcinek wzdu Kodnicy oraz zlewni Potoku Guido, gdzie nawet podczas ewentualnego wystpienia wody z
koryt szkody dotyczy bd obszarw niezamieszkanych i niezabudowanych.
204
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
W poniszej tabeli zestawiono ocen ryzyka powodziowego dla poszczeglnych zlewni w podziale na jednostki
administracyjne
Tabela 10-9 Ocena ryzyka powodziowego w podziale na zlewnie i jednostki administracyjne
Zlewnia
Kodnica
Bytomka
Cienka
Potok Gieratowicki
Dopyw z Przyszowic
Potok Guido
Potok Beksza
Potok Ornontowicki
Potok od Solarni
Potok Bujakowski
Dopyw z Chudowa
Potok Chudowski
Potok Paniwek
Promna
Kochwka
Czarniawka
Rw Drzymay
Dopyw z Maciejowa
Dopyw w Mikulczycach
Mikulczycki Potok
Wjtowianka
Ostropka
Dopyw spod Starych Gliwic
rdo: Analizy wasne
Miasto / Gmina
Ocena ryzyka
Gieratowice
Zabrze
Gliwice
Zabrze
Gliwice
Gieratowice
Gliwice
Gieratowice
Gliwice
Gieratowice
Gliwice
Zabrze
Gliwice
Gieratowice
Gieratowice
Gieratowice
Gieratowice
Gieratowice
Gieratowice
Gieratowice
Gieratowice
Zabrze
Zabrze
Zabrze
Zabrze
Zabrze
Zabrze
Gliwice
Gliwice
Gliwice
niskie, rednie
niskie, rednie
niskie, rednie, wysokie
rednie, wysokie
rednie
bardzo wysokie
bardzo wysokie
wysokie
wysokie
bardzo wysokie
bardzo wysokie
niskie
niskie
niskie
bardzo niskie, niskie
niskie
niskie
rednie
rednie
bardzo wysokie
rednie
wysokie
rednie
rednie
rednie
rednie
niskie, rednie
rednie
wysokie
rednie
Podsumowujc wyniki analizy majcej na celu dokonanie wstpnej oceny ryzyka powodziowego, mona
stwierdzi, e do zlewni priorytetowych, charakteryzujcych si najwikszym ryzykiem powodziowym nale:
Na terenie gminy Gieratowice:
Zlewnia Potoku Paniwek,
Zlewnia Cienki,
Zlewnia Dopywu z Przyszowic,
Kodnica od ujcia Potoku Chudowskiego,
Potok Gieratowicki.
Na terenie miasta Gliwice:
Kodnica od ujcia Bytomki do ujcia Dopywu spod Starych Gliwic,
Ostropka.
Na terenie miasta Zabrze
Kochwka,
Bytomka od ujcia Rowu Drzymay do granicy miasta.
205
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Ciek
Liczba punktw
wzowych
Bytomka
2,273
Potok Chudowski
3,406
11
Kochwka
2,952
10
Potok Ornontowicki
3,023
2,94
18
Ostropka
Potok Beksza
1,127
Potok Gieratowicki
3,765
11
Potok Paniwek
1,084
Kodnica
23,99
66
Cienka
rdo: Analizy wasne
3,194
206
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Na podstawie powyszych danych utworzony zosta schemat sieci rzecznej zaprezentowany na poniszym
rysunku.
Rysunek 11-1 Schemat sieci hydrograficznej
Przedstawiony powyej schemat zostao odpowiednio zlokalizowany w przestrzeni dla uatwienia analizy pracy
modelu. W rzeczywistoci schemat ma posta jednowymiarow co obrazuje kolejny rysunek.
207
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
208
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Nazwa cieku
Potok Beksza
Bytomka
Chudowski Potok
Cienka
Potok Gieratowicki
Kodnica
Kochlwka
Potok Ornontowicki
Ostropka
Porok Paniwek
Liczba przekrojw
korytowych
2
4
7
6
5
30
4
5
4
3
Uwzgldniono rwnie obiekty inynierskie majce wpyw na przepyw wody w korycie. Przy wprowadzaniu
tych obiektw do modelu kierowano si nastpujcymi zasadami, ktre nakazyway uwzgldni jedynie te
obiekty, ktre speniaj przynajmniej jedno z poniszych kryteriw:
posiadaj filary o szerokoci (lub rednicy) co najmniej 0,5 m,
posiadaj rzdne spodu konstrukcji nisze od poziomu wyznaczonego przez dodanie 2 m do rzdnych
grnych krawdzi skarp brzegowych, przy czym grubo ich gwnej poziomej konstrukcji przekracza 0,5 m,
posiadaj przyczki, ktre znajduj si w caoci lub czciowo w przekroju korytowym.
cznie wprowadzono do modelu 38 obiektw inynierskich speniajcych powysze kryteria, w tym 13
przepustw oraz 25 mostw.
Dodatkowo niektre przekroje korytowe uzupenione zostay o przekroje dolinowe obliczone na podstawie
numerycznego modelu terenu. Przekroje dolinowe posiadaj znacznie wikszy zasig liczony nawet w
kilometrach i s mniej precyzyjne ni przekroje korytowe. Dodatkowym aspektem jest tu czas wykonywania
przekrojw przekroje korytowe wykonywane byy na postawie pomiarw terenowych przeprowadzonych w
drugiej poowie 2012 r. natomiast przekroje dolinowe bazuj na danych z ortofotomap wykonanych w roku
2009. Generuje to dodatkowe problemy na terenach, ktre podlegay znaczcym osiadaniom w okresie 20092012.
Wszystkie przekroje sporzdzone na potrzeby niniejszej pracy przedstawione zostay w formie graficznej w
Zaczniku 3.
209
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-3 Hydrogramy przepyww dla wodowskazw na Kodnicy i Bytomce, dla wezbrania z roku 2010
100
przepyw [m3/s]
80
60
40
20
0
14 maj
16 maj
18 maj
20 maj
22 maj
data
24 maj
26 maj
28 maj
30 maj
rdo: IMiGW
Dla rzek kontrolowanych przepywy w przekrojach zlokalizowanych pomidzy wodowskazami obliczono przy
uyciu metody interpolacji. W zawizku z tym, e znaczna cz zlewni bdcych przedmiotem opracowania
jest zlewniami niekontrolowanymi konieczne byo przeniesienie na przekroje zlokalizowane w tych zlewniach
hydrogramw przepyww ze zlewni kontrolowanych Kodnicy i Bytomki. Przeniesienia przepyww do zlewni
niekontrolowanych dokonano przy uyciu metody zlewni rnicowej oraz ekstrapolacji. cznie do modelu
wprowadzono 50 warunkw brzegowych, z czego 10 miao charakter otwarty (umieszone byy na wolnych
kocach sieci hydrograficznej). W poniszej tabeli zestawiono warunki brzegowe uyte w modelu.
Tabela 11-3 Warunki brzegowe modelu
Opis warunku
brzegowego
Typ warunku
brzegowego
Nazwa cieku
rdo punktowe
rdo punktowe
Przepyw
Przepyw
KLODNICA
rdo punktowe
Przepyw
rdo punktowe
Przepyw
rdo punktowe
Przepyw
rdo punktowe
Przepyw
rdo punktowe
Przepyw
rdo punktowe
Przepyw
Chudowski
rdo punktowe
Przepyw
rdo punktowe
rdo punktowe
Kilometra od
Kilometra do
(jeli dotyczy)
58083
422
Gieraltowicki
2105
Gieraltowicki
3144
Ostropka
1430
Ornontowicki
1059
Ornontowicki
2108
554
KLODNICA
44166
Przepyw
KLODNICA
55137
Przepyw
KLODNICA
61573
Cienka
210
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Opis warunku
brzegowego
Typ warunku
brzegowego
Nazwa cieku
Kilometra od
Kilometra do
(jeli dotyczy)
rdo rozproszone
rdo rozproszone
Przepyw
Cienka
3194
40
Przepyw
Bytomka
2481
208
rdo rozproszone
Przepyw
Ostropka
1430
rdo rozproszone
Przepyw
Ostropka
2940
1430
rdo rozproszone
Przepyw
Kochlowka
3331
379
rdo rozproszone
Przepyw
Paniowek
1102
18
rdo rozproszone
Przepyw
Gieraltowicki
3813
2000
rdo rozproszone
Przepyw
Beksza
1545
418
rdo rozproszone
Przepyw
Ornontowicki
1059
65
rdo rozproszone
Przepyw
Ornontowicki
1565
1059
rdo rozproszone
Przepyw
Ornontowicki
2108
1565
rdo rozproszone
Przepyw
Ornontowicki
2574
2108
rdo rozproszone
Przepyw
Ornontowicki
3088
2574
rdo rozproszone
Przepyw
Chudowski
554
200
rdo rozproszone
Przepyw
Chudowski
1142
554
rdo rozproszone
Przepyw
Chudowski
2823
1168
rdo rozproszone
Przepyw
Chudowski
3606
2823
rdo rozproszone
Przepyw
KLODNICA
44166
43148
rdo rozproszone
Przepyw
KLODNICA
49780
44166
rdo rozproszone
Przepyw
KLODNICA
52676
49780
rdo rozproszone
Przepyw
KLODNICA
53588
52676
rdo rozproszone
Przepyw
KLODNICA
55137
53588
rdo rozproszone
Przepyw
KLODNICA
58083
55137
rdo rozproszone
Przepyw
KLODNICA
58403
58083
rdo rozproszone
Przepyw
KLODNICA
58559
58403
rdo rozproszone
Przepyw
KLODNICA
61573
58559
rdo rozproszone
Przepyw
KLODNICA
67079
61573
Warunek otwarty
Warunek otwarty
Poziom wody
Przepyw
Cienka
Cienka
3194
Warunek otwarty
Przepyw
Ornontowicki
3088
Warunek otwarty
Przepyw
KLODNICA
67079
Warunek otwarty
Przepyw
Kochlowka
3331
Warunek otwarty
Przepyw
Gieraltowicki
3813
Warunek otwarty
Przepyw
Beksza
1545
Warunek otwarty
Przepyw
Chudowski
3606
Warunek otwarty
Przepyw
Paniowek
1102
Warunek otwarty
Przepyw
Bytomka
2481
Warunek otwarty
Przepyw
Ostropka
2940
Warunek otwarty
Q-h
KLODNICA
43089
211
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
212
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-5 Profil poduny Kodnicy z zaznaczeniem maksymalnego napenienia i gbokoci dla symulowanej fali powodziowej.
213
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
214
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Naley zaznaczy, e powyej rysunki obrazuj jedynie niewielki uamek wynikw poddanych analizie.
Podstawowym celem tej analizy byo sprawdzenie, czy uzyskane wyniki w odpowiednim stopniu obrazuj
rzeczywisto. W tym celu przeprowadzono kalibracj modelu, ktrej proces opisany zosta w kolejnym
punkcie.
245,00
Kodnica, wod. Gliwice
Kodnica, wod. Kodnica
Bytomka, wod. Gliwice
240,00
235,00
230,00
225,00
220,00
215,00
210,00
14 maj
16 maj
18 maj
20 maj
22 maj
data
24 maj
26 maj
28 maj
30 maj
Kalibracj modelu wykonano porwnujc hydrogramy obserwowane (z danych dot. historycznej fali
powodziowej) z hydrogramem bdcym wynikiem oblicze modelu. Wyniki kalibracji modelu zostay
skontrolowane przy uyciu zestawu parametrw uywanych przez RZGW do weryfikacji tego typu modeli.
Parametry te s nastpujce:
Wspczynnik korelacji(R),
Specjalny wspczynnik korelacji (Rs),
Cakowity bd kwadratowy (CBK),
Bd stanu kulminacji (Hmax),
Bd przepywu kulminacyjnego (Qmax),
Przesunicie kulminacji (tmax),
Bd objtoci fali wezbraniowej (Vmax).
215
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Przy przeprowadzaniu kalibracji modelu, ktra ma odwzorowa warunki w zlewniach objtych dziaalnoci
grnictwa i podlegajcych cigym przeobraeniom naley mie wiadomo, e moliwoci uzyskania kalibracji
na poziomie doskonay jest wyjtkowo trudne. W analizowanych zlewniach nakadaj si na siebie rnorakie
uwarunkowania, z ktrych kade, czsto w odmienny sposb, wpywaj na wyniki otrzymywane w modelu. Do
najwaniejszych czynnikw mogcych zakca proces kalibracji w przypadku analizowanych zlewni nale:
osiadania terenu zlewni, z ktrych wynikaj nastpujce problemy:
o dane geodezyjne suce do budowy przekrojw korytowych rzek wykonane zostay w II
poowie 2012 r. a tymczasem dane, na podstawie ktrych utworzone zostay przekroje
dolinowe pochodz z roku 2009 w obszarach znaczcych osiada wystpuj due rnice
pomidzy rzdnymi,
o ostatnia wiksza fala wezbraniowa, ktra wystpia w analizowanej zlewni miaa miejsce w
roku 2010 jak wspomniano wczeniej bya to w przyblieniu fala 1% - od tego czasu na skutek
osiada terenu zmianie ulegy rzdne dna koryt ciekw a co za tym idzie spodki podune, ktre
maj zasadnicze znaczenie dla transformacji fali powodziowej,
o rzdne zera wodowskazw zostay ustalone poprzez dowizanie do punktw osnowy
geodezyjnej wiele lat temu: wod. Gliwice na Kodnicy w roku 1978, wod. Kodnica na Kodnicy
w roku 1989, wod. Gliwice na Bytomce w roku 1955. Od tego czasu na skutek osiada rzdne te
mogy straci aktualno. Potwierdzaj to analizy porwnujce stany odczytywane na tych
wodowskazach z wykonywanymi w tym czasie pomiarami geodezyjnymi dla wod. Gliwice na
Kodnicy rnica wyniosa ok. 15 cm, dla wod. Kodnica na Kodnicy 30 cm, a dla wod. Gliwice
na Bytomce ok. 9 cm. Wartoci te wydaj si by niewielkie, jednak przy bardzo ostrym
kryterium kalibracji stanw, ktre nie dopuszcza rnic wikszych ni 20 cm, wartoci te
nabieraj zasadniczego znaczenia.
ocena wspczynnika szorstkoci, ktra dla przekrojw korytowych przeprowadzona zostaa rwnolegle
do pomiarw geodezyjnych tj. w miesicach wrzesie padziernik, tymczasem modelowana fala
powodziowa wystpia w maju. Pomijajc fakt zmian zwizanych np. wykaszaniem traw czy usuwaniem
drzew, ktre mogy zaj w trakcie dwch lat, rnica pomidzy stanem pokrywy rolinnej w okresach
wiosennym i jesiennym jest znaczca. Z tego powodu uwzgldniono wspczynnik zwikszajcy
obserwowane wartoci wspczynnika szorstkoci na poziomie 20%.
prace naprawcze i regulacyjne w korytach i ich najbliszym ssiedztwie zwizane np. z usuwaniem
szkd po powodzi w 2010, jak rwnie inne prace, zwizane np. z napraw szkd grniczych, ktre
przeprowadzone zostay w okresie 2010 2012 mog mie duy lokalny wpyw na wyniki
modelowania,
rozlewanie si wody poza koryto rzeczne niezwizane z przelaniem si jej przez way
przeciwpowodziowe, czyli powstajce na skutek nieszczelnoci i przesikania waw czy te ich
przerwania takie przypadki s szczeglne trudne do uwzgldnienia w modelu, a powoduj one
opnienie fali powodziowej oraz jej spaszczenie.
Do wyej wymienionych czynnikw wpywajcych na moliwoci dokadnej kalibracji modelu wliczy naley
rwnie liczne przerzuty wody przy pomocy lokalnych przepompowi. Ich uwzgldnienie w modelu mogo mie
jedynie charakter przybliony, gdy dla takich obiektw nie tworzy si szczegowych instrukcji sterowania (jak
no. dla zbiornikw retencyjnych). Naley zwrci uwag, e mniejsze znaczenie dla oglnego bilansu wody mie
bd przepompownie, ktre przerzucaj wody gromadzce si w okolicach waw przeciwpowodziowych przy
rzekach, gdy w rzeczywistoci przepompowuj one jedynie wody, ktre przy normalnym (pozbawionym
wpywu czowieka) uksztatowaniu terenu trafiyby do rzeki. Istotne s z kolei przepompownie, ktre tocz ca
wod danej rzeki w sytuacji istnienia przeciwspadkw (przepompowni na Potoku Gieratowickim, Potoku
Paniwek oraz Cienkiej). Podsumowujc, wikszo czynnikw majcych wpyw na moliwo dokadnej
kalibracji modelu wpywa w istocie przede wszystkim na niedokadne odwzorowanie stanw wd, a w
mniejszym stopniu na bilans ilociowy.
Wyniki kalibracji dla poszczeglnych posterunkw wodowskazowych przedstawiono na wykresach osobno dla
stanw i przepyww.
216
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-10 Porwnanie przepyww rzeczywistych i danych z modelowania dla wod. Gliwice na Bytomce
30,00
Dane rzeczywiste
Dane z modelowania
25,00
przepyw Q [m3/s]
20,00
15,00
10,00
5,00
0,00
14 maj
16 maj
18 maj
20 maj
22 maj
24 maj
26 maj
28 maj
30 maj
data
rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych IMiGW oraz wynikw modelowania.
217
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-11 Porwnanie stanw rzeczywistych i danych z modelowania dla wod. Gliwice na Bytomce
224,5
Dane rzeczywiste
224,3
Dane z modelowania
224,1
223,9
223,7
223,5
223,3
223,1
222,9
222,7
222,5
14 maj
16 maj
18 maj
20 maj
22 maj
24 maj
26 maj
28 maj
30 maj
data
rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych IMiGW oraz wynikw modelowania.
Rysunek 11-12 Porwnanie stanw rzeczywistych i danych z modelowania dla wod. Kodnica na Kodnicy
240,50
Dane rzeczywiste
Dane z modelowania
240,00
239,50
239,00
238,50
238,00
237,50
237,00
14 maj
16 maj
18 maj
20 maj
22 maj
24 maj
26 maj
28 maj
30 maj
data
rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych IMiGW oraz wynikw modelowania.
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
218
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-13 Porwnanie przepyww rzeczywistych i danych z modelowania dla wod. Kodnica na Kodnicy
80
Dane z modelowania
Dane rzeczywiste
70
przepyw Q [m3/s]
60
50
40
30
20
10
0
14 maj
16 maj
18 maj
20 maj
22 maj
24 maj
26 maj
28 maj
30 maj
data
rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych IMiGW oraz wynikw modelowania.
Rysunek 11-14 Porwnanie przepyww rzeczywistych i danych z modelowania dla wod. Gliwice na Kodnicy
120
Dane z modelowania
Dane rzeczywiste
100
przepyw [m3/s]
80
60
40
20
0
14 maj
16 maj
18 maj
20 maj
22 maj
24 maj
26 maj
data
rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych IMiGW oraz wynikw modelowania.
28 maj
30 maj
219
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-15 Porwnanie stanw rzeczywistych i danych z modelowania dla wod. Gliwice na Kodnicy
215,00
Dane rzeczywiste
Dane z modelowania
214,50
214,00
213,50
213,00
212,50
212,00
211,50
211,00
14 maj
16 maj
18 maj
20 maj
22 maj
24 maj
26 maj
data
rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych IMiGW oraz wynikw modelowania.
28 maj
30 maj
W poniszej tabeli przedstawiono kontrol wynikw kalibracji przy pomocy przyjtych parametrw.
Tabela 11-4 Parametry i ocena kalibracji modelu
Parametr
Jak wynika z powyszych danych kalibracja, za wyjtkiem jednego parametru, zostaa oceniona jako
znakomita, bardzo dobra lub dobra. Jedynym z parametrw ocenionym jako niezadowalajcy jest bd
stanu kulminacyjnego na Kodnicy wod. Kodnica. Wynika on z uwarunkowa opisanych wczeniej, przy czym
zasadnicze znaczenie maj tu zmiany rzdnych terenu i samego koryta zarwno na skutek przeprowadzonych w
tym rejonie prac jak i osiada terenu. Niemniej jednak analizowane hydrogramy wykazuj zgodno w zakresie
stanw niskich, rednich i wysokich. Nie ma podstaw do rekalibracji modelu objtoci fal s obliczone
poprawnie a hydrogramy wykazuj zgodno w zakresie stanw rednich i wysokich. Mona wic przyj, e
kalibracja modelu jest wystarczajca do prowadzenia dalszych bada nad transformacj fali powodziowej i
wycigania wnioskw co do jej zmian na skutek wprowadzania rozwiza przeciwpowodziowych.
220
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Zlewnia
Poj. zbiornikw w
zlewni bezporedniej
(bez dopyww)
Poj. zbiornikw ze
zlewni cakowitej
Potok Beksza
120 000
120 000
Cienka
163 500
163 500
Kodnica
2 147 500
4 638 500
Potok Ornontowicki
413 500
533 500
Potok Chudowski
418 500
418 500
Kochwka
104 000
104 000
221
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Zlewnia
Bytomka
Ostropka
rdo: Analizy wasne
Poj. zbiornikw w
zlewni bezporedniej
(bez dopyww)
Poj. zbiornikw ze
zlewni cakowitej
1 140 000
1 140 000
131 500
131 500
Pocztek napeniania zbiornikw przyjto na ok. 24 godziny przed wystpieniem w danym przekroju przepywu
kulminacyjnego. Wydatek napeniania, ktry w rzeczywistoci zalea bdzie od przyjtych rozwiza
technicznych przyjto na poziomie rnicy pomidzy przepywem w danym kroku czasowym a pomniejszonym
o 20% przepywem w kroku czasowym rozpoczcia napeniania. Czas trwania napeniania, a wic i czas czynnej
pracy zbiornika jest cile uzaleniony od objtoci zbiornika. W analizowanym przypadku czas napeniania
zbiornikw waha si od 1 do 12 krokw czasowych trwajcych 6 godzin, przy czym najmniejszy by dla
zbiornika nr 4 i zbiornika nr 8 na Kodnicy, a najwikszy dla zbiornikw nr 6 i 11 na Potoku Ornontowickim.
Lokalizacj analizowanych zbiornikw przedstawiono na Mapie 3 w Zaczniku 1.
Scenariusz 3 zakada wprowadzenie do systemu hydrograficznego 11 zbiornikw posiadajcych pojemno
retencyjn szacowan cznie na 2 943 500 m3. S to te spord zbiornikw analizowanych w scenariuszu 2,
ktrych realizacja jest najbardziej prawdopodobna w zakadanym horyzoncie czasowym. Podobnie jak w
scenariuszu 2 zbiorniki te bd w sposb bezporedni wpyway na zmniejszenie fali powodziowej na
analizowanych w modelu ciekach (wszystkich za wyjtkiem Potoku Beksza i Potoku Ornontowickiego), przy
czym wpyw ten bdzie mniejszy proporcjonalnie do zmniejszenia si ich sumarycznej pojemnoci. Poniej
przedstawiono wielko rezerwy retencyjnej zbiornikw w poszczeglnych zlewniach:
Tabela 11-6 Pojemnoci retencyjne zbiornikw w poszczeglnych zlewniach scenariusz 3
Zlewnia
Cienka
Kodnica
Potok Chudowski
Kochwka
Bytomka
Ostropka
rdo: Analizy wasne
Poj. zbiornikw z
zlewni cakowitej
163 500
163 500
2 147 500
2 943 500
351 000
351 000
60 000
60 000
90 000
131 500
90 000
131 500
Zasady dotyczce napeniania zbiornikw i wydatku napeniania a take czasu trwania napeniania s
identyczne jak dla scenariusza 2.
Scenariusz 4 jest poczeniem rozwiza zastosowanych w scenariuszu 3 oraz czciowo w scenariuszu 1.
Zakada on pogbienie Kodnicy tylko w rejonie ujcia Ostropki tj. na odcinku 750 m pomidzy przekrojami 17
(ujcie Ostropki) oraz 61 (wod. Gliwice) a take pogbienie Potoku Chudowskiego jak w scenariuszu 1.
Dodatkowo scenariusz ten zakada wprowadzenie zbiornikw retencyjnych jak dla scenariusza 3. Zaoenia
przyjte przy realizacji tego scenariusza s takie same jak w scenariuszach 1 i 3. W scenariuszu tym nie
uwzgldniano dziaania zwizanego z odmulaniem Kodnicy.
222
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-16 Porwnanie poziomw zwierciada wody i gbokoci w Kodnicy dla danych wyjciowych i scenariusza 1.
dane wyjciowe
poziom wody
minimalna wysoko brzegu
gboko
Zakres pogbienia
scenariusz 1
poziom wody
minimalna wysoko brzegu
gboko
223
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-17 Porwnanie poziomw zwierciada wody i przepywu w Kodnicy dla danych wyjciowych i scenariusza 1.
dane wyjciowe
poziom wody
minimalna wysoko brzegu
przepyw
scenariusz 1
poziom wody
minimalna wysoko brzegu
przepyw
224
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-18 Porwnanie poziomw zwierciada wody i gbokoci w Potoku Chudowskim dla danych wyjciowych i scenariusza 1.
dane wyjciowe
poziom wody
minimalna wysoko brzegu
gboko
Zakres pogbienia
scenariusz 1
poziom wody
minimalna wysoko brzegu
gboko
225
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-19 Porwnanie poziomw zwierciada wody i przepywu w Potoku Chudowskim dla danych wyjciowych i scenariusza 1.
dane wyjciowe
poziom wody
minimalna wysoko brzegu
przepyw
scenariusz 1
poziom wody
minimalna wysoko brzegu
przepyw
226
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Na rysunkach: Rysunek 11-16, Rysunek 11-17, Rysunek 11-18, Rysunek 11-19 dodano lini koloru niebieskiego,
ktra pozwala na atwiejsze porwnanie i interpretacj wynikw.
Rysunek 11-20 Porwnanie poziomw zwierciada wody przed i po pogbieniu na Potoku Chudowskim
225
224
223
222
221
220
219
218
217
216
215
14 maj
16 maj
18 maj
20 maj
22 maj
24 maj
26 maj
28 maj
30 maj
data
rdo: Analizy wasne.
Rysunek 11-21 Porwnanie poziomw zwierciada wody przed i po pogbieniu na Kodnicy
222
220
218
216
214
212
210
ujcie Chudowskiego
"przed"
208
206
204
15 maj
17 maj
19 maj
21 maj
23 maj
data
25 maj
27 maj
227
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
8
ujcie do Kodnicy przed pogbieniem
ujcie do Kodnicy po pogbieniu
km 2+800 przed pogbieniem
km 2+800 po pogbieniu
6
5
4
3
2
1
0
14 maj
16 maj
18 maj
20 maj
22 maj
24 maj
26 maj
28 maj
30 maj
data
rdo: Analizy wasne.
Rysunek 11-23 Porwnanie przepyww przed i po pogbieniu na Kodnicy wod. Gliwice, ujcie Chudowskiego
120
wod. Gliwice "przed"
wod. Gliwice "po"
ujcie Chudowskiego "przed"
100
przepyw [m3/s]
80
60
40
20
0
15 maj
17 maj
19 maj
21 maj
data
23 maj
25 maj
27 maj
228
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-24 Porwnanie przepyww przed i po pogbieniu na Kodnicy rejon luzy, ujcie Bytomki
120
100
przepyw [m3/s]
80
60
40
20
0
15 maj
17 maj
19 maj
21 maj
data
23 maj
25 maj
27 maj
Rzeka
Bytomka
Przekrj (opisowo)
ujcie do Kodnicy
ujcie do Kodnicy
Chudowski Potok
km 2+800
rejon luzy
wod. Gliwice
Kodnica
ujcie Bytomki
ujcie Chudowskiego
rdo: Analizy wasne.
Zwikszenie (+)/
zmniejszenie (-) pojemnoci
fali powodziowej [%]
+0,10%
+0,90%
+0,06%
+0,80%
+0,46%
+0,59%
+0,28%
Zwikszenie (+)/
zmniejszenie (-) pojemnoci
3
fali powodziowej [m ]
+10 832,40
+47 260,80
+2 970,00
+397 548,00
+217 749,60
+269 784,00
+81 432,00
Zarwno w scenariuszu 1, jak i w pozostaych scenariuszach, przy omawianiu wynikw skupiono si przede
wszystkim na ciekach, na ktrych spodziewa si mona zmian w przepywach oraz wysokoci zwierciada
wody, a ktre s jednoczenie reprezentatywne dla caego ukadu sieci hydrograficznej. Omawiane wyniki
dotycz wic przede wszystkim Kodnicy jako cieku gwnego obrazujcego zmiany wprowadzane na wszystkich
jego dopywach, Bytomki najwikszego dopywu Kodnicy w ktrego zlewni znajduje si znaczna cz
obszaru Zabrza oraz Potoku Chudowskiego gwnego cieku odwadniajcego gmin Gieratowice.
Ilekro, przy omawianiu wynikw, jest mowa o danych wyjciowych naley przez to rozumie symulacj
warunkw hydrologicznych odpowiadajc w przyblieniu warunkom jakie zaistniay przy fali powodziowej,
ktra zaobserwowana zostaa w maju 2010, i dla ktrej przeprowadzono kalibracj modelu.
229
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
230
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-25 Porwnanie poziomw wody i przepyww na Kodnicy dla danych wyjciowych i scenariusza 2
231
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-26 Porwnanie poziomw wody i przepyww na Potoku Chudowskim dla danych wyjciowych i scenariusza 2
232
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-27 Porwnanie poziomw wody i przepyww na Potoku Ornontowickim dla danych wyjciowych i scenariusza 2
233
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-28 Porwnanie poziomw wody i przepyww na Bytomce dla danych wyjciowych i scenariusza 2.
234
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-29 Porwnanie stanw wody na Kodnicy dla danych wyjciowych i scenariusza 2
235
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-31 Porwnanie stanw wody na Potoku Chudowskim dla danych wyjciowych i scenariusza 2
236
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Tabela 11-8 Analiza zmiany wielkoci fali powodziowej dla scenariusza 2 w przekrojach charakterystycznych
Rzeka
Bytomka
Chudowski Potok
Potok
Ornontowicki
Ostropka
Kodnica
Przekrj (opisowo)
Zwikszenie (+)/
zmniejszenie (-) pojemnoci
fali powodziowej [%]
Zwikszenie (+)/
zmniejszenie (-) pojemnoci
3
fali powodziowej [m ]
ujcie
ujcie
ujcie Potoku Ornontowickiego
-10,3%
-14,8%
-9,9%
-1 131 386,00
-786 402,00
-465 652,80
ujcie
ujcie
Kodnica - rejon luzy
wod. Gliwice
ujcie Ostropki
ujcie Bytomki
ujcie Chudowskiego Potoku
-12,8%
-9,8%
-8,3%
-8,6%
-5,9%
-6,1%
-4,0%
-399 340,80
-132 818,40
-4 132 318,00
-4 138 398,00
-2 779 780,00
-2 811 132,00
-1 173 463,00
237
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
stosunku do caej objtoci fali przechodzcej przez ten przekrj w analizowanym okresie. W przypadku
gdy wemiemy pod uwag objto fali dla wartoci powyej przepywu SWQ wyznaczonego dla wod.
Gliwice na poziomie 31 m3/s to zmniejszenie objtoci fali powodziowej wyniesie 4,115 mln m 3 czyli ok.
24,2%.
238
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-33 Porwnanie poziomw wody i przepyww na Kodnicy dla danych wyjciowych i scenariusza 3
239
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-34 Porwnanie poziomw wody i przepyww na Bytomce dla danych wyjciowych i scenariusza 3
240
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-35 Porwnanie stanw wody na Kodnicy dla danych wyjciowych i scenariusza 3
241
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-37 Porwnanie stanw wody na Potoku Chudowskim dla danych wyjciowych i scenariusza 3
242
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Tabela 11-9 Analiza zmiany wielkoci fali powodziowej dla scenariusza 3 w przekrojach charakterystycznych
Rzeka
Przekrj (opisowo)
Zwikszenie (+)/
zmniejszenie (-) pojemnoci
fali powodziowej [%]
Zwikszenie (+)/
zmniejszenie (-) pojemnoci
3
fali powodziowej [m ]
Bytomka
ujcie
-0,8%
-88 678,80
Chudowski Potok
ujcie
ujcie
Kodnica - rejon luzy
wod. Gliwice
ujcie Ostropki
ujcie Bytomki
ujcie Chudowskiego Potoku
-6,4%
-9,8%
-5,1%
-5,3%
-5,4%
-2,7%
-2,8%
-338 666,40
-132 926,40
-2 548 195,00
-2 575 984,00
-2 579 137,00
-1 259 604,00
-818 910,00
Ostropka
Kodnica
243
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-39 Porwnanie poziomw zwierciada wody i przepyww w Kodnicy dla danych wyjciowych i scenariusza 4
Zakres pogbienia
244
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-40 Porwnanie poziomw zwierciada wody i gbokoci w Potoku Chudowskim dla danych wyjciowych i scenariusza 4
Zakres pogbienia
245
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-41 Porwnanie poziomw zwierciada wody dla danych wyjciowych i scenariusza 4 na Potoku Chudowskim
225
224
223
222
221
220
219
218
217
216
14 maj
16 maj
18 maj
20 maj
22 maj
data
24 maj
26 maj
28 maj
30 maj
222
220
218
216
rejon luzy
scenariusz 4
214
ujcie Ostropki
dane wyjciowe
212
ujcie Ostropki
scenariusz 4
210
ujcie Bytomki
dane wyjciowe
ujcie Bytomki
scenariusz 4
208
ujcie
Chudowskiego dane wyjciowe
ujcie
Chudowskiego scenariusz 4
206
204
15 maj
17 maj
19 maj
21 maj
23 maj
data
25 maj
27 maj
246
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-43 Porwnanie przepyww dla danych wyjciowych i scenariusza 4 na Potoku Chudowskim
8
7
przepyw [m3/s]
6
5
4
3
2
ujcie do Kodnicy dane wyjciowe
ujcie do Kodnicy dane wyjciowe
ujcie Ornontowickiego dane wyjciowe
ujcie Ornontowickiego scenariusz 4
1
0
14 maj
16 maj
18 maj
20 maj
22 maj
data
24 maj
26 maj
28 maj
30 maj
120
wod. Gliwice dane wyjciowe
wod. Gliwice - scenariusz 4
ujcie Chudowskiego dane wyjciowe
100
przepyw [m3/s]
80
60
40
20
0
15 maj
17 maj
19 maj
21 maj
data
23 maj
25 maj
27 maj
247
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Rysunek 11-45 Porwnanie przepyww dla danych wyjciowych i scenariusza 4 na Kodnicy rejon luzy, ujcie Bytomki
120
rejon luzy dane wyjciowe
rejon luzy scenariusz 4
ujcie Bytomki dane wyjciowe
ujcie Bytomki scenariusz 4
100
przepyw [m3/s]
80
60
40
20
0
15 maj
17 maj
19 maj
21 maj
data
23 maj
25 maj
27 maj
Rzeka
Bytomka
Chudowski Potok
Przekrj (opisowo)
ujcie do Kodnicy
ujcie do Kodnicy
rejon luzy
wod. Gliwice
Kodnica
ujcie Ostropki
ujcie Bytomki
ujcie Chudowskiego
rdo: Analizy wasne.
Zwikszenie (+)/
zmniejszenie (-) pojemnoci
fali powodziowej [%]
Zwikszenie (+)/
zmniejszenie (-) pojemnoci
3
fali powodziowej [m ]
-0,85%
-92 210,40
-6,4%
-5,0%
-5,0%
-5,5%
-2,7%
-2,8%
-334 681,00
-2 490 286,00
-2 399 944,00
-2 611 267,00
-1 215 918,00
-839 020,00
248
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
koryta; na pozostaych odcinkach wystpuj przekroje, w ktrych poziom wody przekracza najnisz
wysoko brzegu,
wielkoci przepyww na Potoku Chudowskim nie zmieniy si w sposb zasadniczy (Rysunek 11-43)
dla przekroju w ktrym znajduje si ujcie Potoku Ornontowickiego zmiany praktycznie nie wystpuj,
natomiast w przekroju ujciowym widoczne jest minimalne zwikszenie przepyww maksymalnych dla
scenariusze 4 oraz wyranie zmniejszenie przepywu w czasie napeniania si zbiornika,
wielkoci przepyww w caym przebiegu fali powodziowej na Kodnicy rwnie nie ulegy znaczcym
zmianom (Rysunek 11-44 i Rysunek 11-45) widoczne jest jedynie wyranie zmniejszenie przepyww
w czasie napeniania si zbiornikw; pogbienie koryta w rejonie ujcia Ostropki nie wpyno w
widoczny sposb na wielkoci przepyww poniej pogbianego fragmentu,
objto fali powodziowej ulega wyranemu zmniejszeniu (Tabela 11-10) w badanych przekrojach
byo to od -2,7% do -6,4%, a czna objto zmniejszenie fali powodziowej odpowiada w przyblieniu
objtoci zbiornikw zaimplementowanych w modelu (zbiorniki wg scenariusza 3).
Oddziaywanie
Scenariusz 1
Wpyw na wysoko
zwierciada wody
minimalne rnice
Wpyw na wysoko
zwierciada wody na
odcinku
pogbianym (jeeli
dotyczy)
zasadnicze
zmniejszenie poziomu
zwierciada wody
wprost proporcjonalne
do wielkoci
pogbienia
Scenariusz 2
Scenariusz 3
Scenariusz 4
istotne zmniejszenie
si wysokoci
zwierciada wody na
caej dugoci ciekw
poniej zbiornikw
maksymalne
zmniejszenie: 1,1 m
poniej wod. Gliwice
na Kodnicy
nie dotyczy
zmniejszenie si
wysokoci zwierciada
wody na caej
dugoci ciekw
poniej zbiornikw
maksymalne
zmniejszenie: 0,85 m
poniej wod. Gliwice
na Kodnicy
nie dotyczy
zmniejszenie si
wysokoci zwierciada
wody na caej
dugoci ciekw
poniej zbiornikw
maksymalne
zmniejszenie: 0,9 m
poniej wod. Gliwice
na Kodnicy
zmniejszenie poziomu
zwierciada wody
niewielkie na Kodnicy
oraz znaczce na
Potoku chudowskim
(wprost
proporcjonalne do
wielkoci pogbienia)
249
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Oddziaywanie
Wpyw na przepyw
dla caego okresu
symulacji
Czy zwierciado
znajduje si poniej
najniszej wysokoci
brzegu?
wpyw na opnienie
/ przyspieszenie fali
powodziowej
Scenariusz 1
Scenariusz 2
Scenariusz 3
Scenariusz 4
nieznaczne
zwikszenie
przepyww
znaczce
zmniejszenie
przepyww
maksymalnych (dla
przekroju poniej
wod. Gliwice na
Kodnicy zmniejszenie
3
o 53 m /s) oraz brak
rnic dla
przepyww poza
okresem napeniania
zbiornikw
zmniejszenie
przepyww
maksymalnych (da
przekroju poniej
wod. Gliwice na
Kodnicy zmniejszenie
3
o 41 m /s) oraz brak
rnic dla
przepyww poza
okresem napeniania
zbiornikw
zmniejszenie
przepyww
maksymalnych (da
przekroju poniej
wod. Gliwice na
Kodnicy zmniejszenie
3
o 41 m /s) oraz brak
rnic dla
przepyww poza
okresem napeniania
zbiornikw
tak
nie
nie
nie
przyspieszenie fali
powodziowej o ok. 34h dla wod. Gliwice na
Kodnicy
brak wpywu na
opnienie /
przyspieszenie samej
fali natomiast istotny
wpyw na opnienie
wystpienia
przepywu
kulminacyjnego dla
wod. Gliwice na
Kodnicy jest to ok.
13h
zmniejszenie o 8,6%
(24,2% dla fali
ograniczonej przez
SWQ)
zmniejszenie o 14,8%
brak wpywu na
opnienie /
przyspieszenie samej
fali natomiast istotny
wpyw na opnienie
wystpienia
przepywu
kulminacyjnego dla
wod. Gliwice na
Kodnicy jest to ok.
12h
zmniejszenie o 5,3%
(15,1% dla fali
ograniczonej przez
SWQ)
zmniejszenie o 6,4%
brak wpywu na
opnienie /
przyspieszenie samej
fali natomiast istotny
wpyw na opnienie
wystpienia
przepywu
kulminacyjnego dla
wod. Gliwice na
Kodnicy jest to ok.
12h
zmniejszenie o 5,0%
(14,7% dla fali
ograniczonej przez
SWQ)
zmniejszenie o 6,4%
zmniejszenie o 10,3%
zmniejszenie o 0,8%
zmniejszenie o 0,85%
Wpyw na objto
wzrost o 0,46%
fali powodziowej
wod. Gliwice na
Kodnicy
Wpyw na objto
wzrost o 0,9%
fali powodziowej
wod. ujcie Potoku
Chudowskiego
Wpyw na objto
wzrost o 0,1%
fali powodziowej
ujcie Bytomki
rdo: Analizy wasne.
Jak wynika z przedstawionej powyej syntezy wynikw symulacji kady z analizowanych scenariusz posiada
swoje wady i zalety. Najlepszy wydaje si by wariant 1, ktry pomimo pewnego zwikszenie objtoci fali
powodziowej powoduje, e nie wystpuj problemy powodziowe zwizane z przelaniem si wody przez way
przeciwpowodziowe czy te wystpieniem wody z koryta na odcinkach gdzie waw tych nie ma. Jednoczenie
w scenariuszu tym nastpuje wyrwnanie spadkw podunych Kodnicy i Potoku Chudowskiego, wyrane
zmniejszeni waha gbokoci i wyeliminowanie zagroenia powodziowego przy ujciu Potoku
Ornontowickiego. Przy rozpatrywaniu tego wariantu zwrci uwag naley na kila okolicznoci. Pierwszym
istotnym elementem jest stopie zwikszenia zasilania wd powierzchniowych w ciekach przez wody
podziemne. Pogbienie koryta znaczco zwikszy rnic poziomu zwierciada wody w rzece i w wodach
gruntowych, co z kolei spowoduje zwikszenie spadku zwierciada wody gruntowej i w konsekwencji zwikszeni
zasilania wodami gruntowymi. Dla potrzeb symulacji przeprowadzonych w ramach niniejszej pracy zaoono, e
dopyw wd podziemnych zwikszy si o 10%. Nie ma jednak pewnoci, e zwikszenie dopywu wd
podziemnych bdzie wiksze, co z kolei przeoy si na zwikszenie objtoci fali powodziowej, jej
przyspieszenie, a w konsekwencji zwikszenie zagroenia powodziowego dla obszarw znajdujcych si poniej
250
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
pogbianego odcinka Kodnicy. Drugim istotnym aspektem przy analizie scenariusza 1 jest fakt, e wikszo
podtopie terenw w czasie powodzi w roku 2010 powstaa nie na skutek przelewania si wd rzek przez
korony waw ale na skutek innych okolicznoci m.in. przerwania waw, przesczania si wody przez
nieszczelne way czy te gromadzenia si wody na terenach znajdujcych si w bezporedniej okolicy rzek i
pooonych poniej ich rzdnej dna. Moe si wic okaza, e pogbienie koryt ciekw nie spowoduje
spodziewanego ograniczenia zagroe powodziowych.
Spord trzech scenariuszy uwzgldniajcych budow zbiornikw zdecydowanie najlepszy wydaje si
scenariusz 2. Ma to swoje odzwierciedlenie we wszystkich analizowanych parametrach poza poziomem
zwierciada wody w stosunku do poziomu brzegw. W scenariuszu tym nastpuje znaczce (chocia wci nie
wystarczajce) zmniejszenie objtoci fali powodziowej, przepyww maksymalnych, poziomw zwierciada
wody oraz opnienie wystpienia przepywu kulminacyjnego. Realizacja tego scenariusza w poczeniu z m.in.
uszczelnieniem waw oraz ich podwyszeniem na odcinkach zagroonych przelaniem si wd w czasie
powodzi pozwolioby w praktyce na wyeliminowanie zagroe powodziowych na analizowanym terenie. Biorc
jednak pod uwag szereg uwarunkowa zewntrznych budowa wszystkich zbiornikw zakadanych w
scenariuszu 2 wydaje si by mao realna w najbliszym horyzoncie czasowym.
W zwizku z tym naley zwrci uwag na scenariusze 3 i 4. Obydwa przewiduj budow szeregu zbiornikw
majcych za zadanie przechwycenie namiaru wd i zmniejszenie fali powodziowej.
Dodatkowo scenariusz 4 zakada pogbienie Potoku Chudowskiego. Dziaanie to pozwala na eliminacj
zagroenia powodziowego w okolicy ujcia Potoku Ornontowickiego, chocia w odcinku ujciowym wyranie
widoczny jest wpyw cofki Kodnicy, ktra w tym wariancie nie jest poddawana pogbieniu. Jednoczenie
zwikszenie pojemnoci fali powodziowej czy te zwikszenie przepyww wywoane pogbieniem koryta
Potoku Chudowskiego jest skutecznie niwelowane przez zbiorniki wprowadzone do systemu. Pozwalaj one na
zauwaalne zmniejszenie fali powodziowej na terenach pooonych poniej, chocia naley pamita, e to ich
pozytywne oddziaywanie jest dalece niewystarczajce.
W przypadku jednak podjcia dodatkowych dziaa polegajcych m.in. na uszczelnieniu waw
przeciwpowodziowych oraz ich podwyszeniu na odcinkach zagroonych przelaniem przy jednoczesnym
wdroeniu skutecznego systemu zarzdzania wybudowanymi zbiornikami oraz funkcjonujcymi
przepompowniami, a take dziaaniami ograniczajcymi wielko fali powodziowej na terenach pooonych
powyej analizowanego obszaru pozwoli moe na ograniczenie zagroe powodziowych na analizowanym
terenie do minimum lub te ich cakowit eliminacj.
251
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Uwolnienie toksycznych substancji (w tym metali cikich) zdeponowanych w osadach dennych do cieku
wodnego zmniejszenie liczebnoci gatunkw bytujcych w ekosystemach rzecznych i nadrzecznych
Rzeka Kodnica znajduje si pod silnym antropogenicznym wpywem przemysu Grnolskiego Okrgu
Przemysowego, a . Kodnica przepywajc przez gsto zaludnion aglomeracj przemysow stanowi odbiornik
ciekw komunalnych i przemysowych oraz wd doowych. Najwaniejsze zanieczyszczenia obejmuj cieki
bytowo-gospodarcze i pochodzce z przemysu grniczego53. W obrbie konurbacji koryto rzeki jest czciowo
wybetonowane w celu uniknicia przedostawania si wd powierzchniowych do wyrobisk grniczych. Wysoki
poziom wody jest spowodowany przerzutami wody pochodzcymi z innych zlewni, znacznym udziaem
powierzchni uszczelnionej w obrbie zlewni oraz wodami doowymi wypompowanymi z kopal wgla
kamiennego. Na terenie zlewni pooonych jest kilka kopal wgla kamiennego. Istotny problem stanowi
rwnie odcieki ze skadowisk odpadw pogrniczych. Zanieczyszczenia trudno rozpuszczalne albo trudno
ulegajce rozkadowi kumuluj si w postaci osadw dennych. Osady denne rzeki Kodnicy charakteryzuj si
wysok zawartoci metali cikich, a ich obecno jest wynikiem prowadzonej na terenie zlewni dziaalnoci
gospodarczej. Na skutek procesw samooczyszczania si wd powierzchniowych rozpuszczalne formy metali
cikich w procesach sorpcji a nastpnie sedymentacji przemieszczaj si w d do osadw dennych54.
Ze wzgldu na wysoki stopie zurbanizowania terenw, osady denne rzeki Kodnicy od lat magazynuj
historyczne oraz wspczesne zanieczyszczenia i z tego te powodu charakteryzuj si bardzo wysokim
stopniem skaenia. Przeprowadzone do tej pory badania na zawarto: arsenu, chromu, cynku, kadmu, miedzi,
niklu, oowiu, rtci, wykazay, e najnisze stenia metali w osadach dennych wystpuj w potoku Jamna,
natomiast najbardziej zanieczyszczone s osady rzeki Bytomki (wystpiy przekroczenia dla dopuszczalnych
wartoci cynku, kadmu oraz oowiu)55. Wartoci ste arsenu, cynku, kadmu, niklu, i oowiu na odcinku od
Katowic Brynowa do Gliwic poniej ujcia potoku Czarniawka wyranie rosn dla Cd, Pb i Zn. Zawartoci
chromu, miedzi i rtci jest zdecydowanie wysza w Katowicach Brynowie ni w punktach rodkowych profilu,
gdzie wykazano wartoci nisze nawet dwukrotnie. Natomiast na odcinku ujcia Kodnicy odnotowano znaczny
wzrost wartoci Cu/kg. Zawarto oowiu w osadach przedstawiaa tendencj wzrostow wraz z biegiem rzeki.
Kolejne przeprowadzone badania56 wykazay, e warto niklu w osadach dennych wahaa si od 1 mgNi/kg do
30 mgNi/kg. W przypadku kadmu analizy wykazay, e wraz z biegiem rzeki warto zmieniaa si w szerokim
53
Noco W., Kostecki M., Kozowski J.., Charakterystyka hydrochemiczna rzeki Kodnicy, Ochrona rodowiska, nr 3: 39-44,
2006
54
Barbusiski K., Noco W., Zawarto zwizkw metali cikich w osadach dennych Kodnicy, Ochrona rodowiska, Vol.33
(1), 13-17, 2011
55
Dziaoszyska-Wawrzkiewicz M., Metale cikie w osadach dennych terenw zurbanizowanych zlewni rzeki Kodnicy,
2008
56
Barbusiski K., Noco W., Zawarto zwizkw metali cikich w osadach dennych Kodnicy, Ochrona rodowiska, Vol.33
(1), 13-17, 2011
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
252
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
zakresie (1,3 mgCd/kg do 8,1 mgCd/kg). Podobnie wartoci wahay si w przypadku elaza (wartoci poniej 1
gFe/kg do 100 gFe/kg). Zawarto manganu w osadach dennych wahaa si od 10 mgMn/kg do 1000 mgMn/kg.
W grnym biegu rzeki - Katowice Ligota, Katowice/Ruda lska (Kochowice), Ruda lska (Halemba) wartoci
byy wielokrotnie mniejsze.
Podsumowujc, mona stwierdzi, e szczeglnie wysoka jest zawarto kadmu w osadach dennych Kodnicy, a
ponadto grnictwo odgrywa istotn rol w ksztatowaniu stanu jakociowego jej wd, poniewa zawarto
elaza i manganu w osadach dennych Kodnicy jest wysza poniej punktu odprowadzania ciekw
kopalnianych.
Ze wzgldu na wysoki stopie zanieczyszczenia osadw dennych rzeki Kodnicy podczas wykonywania procesu
pogbiania koryta moe doj do wtrnego zanieczyszczenia wody. Zdeponowany osad ulegnie
przemieszczeniu do wyszych warstw wody i nastpnie bdzie transportowany w d rzeki, gdzie opadnie w
nowych odcinkach koryta. Dodatkowo zarwno samo rodowisko wodne jak i osad denny stanowi miejsce
bytowania wielu organizmw. Usuwanie osadu i przegbianie koryta rzeki ma fizyczny i chemiczny dugo i
krtkookresowy wpyw na flor i faun ekosystemu wodnego. Naruszenie struktury podoa rzeki w
konsekwencji moe prowadzi do uwolnienia toksycznych substancji (w tym metali cikich) zmagazynowanych
w osadach. Jest to szczeglnie niebezpieczne dziaanie dla ekosystemu wodnego rzeki Kodnicy, ze wzgldu na
wysokie stenie metali cikich, gwnie oowiu, cynku oraz kadmu, ktre s szczeglnie toksyczne dla
organizmw wodnych. Wtrne zanieczyszczenie ekosystemu wodnego spowoduje zwikszony pobr przez
organizmy wodne wysokich ste metali cikich i ich akumulacje w ogniwach acucha pokarmowego.
Poruszenie zanieczyszczonych osadw dennych rzeki Kodnicy moe by przyczyn zatrucia, chorb i wzrostu
miertelnoci wrd gatunkw wodnych. W konsekwencji spadek liczebnoci bezkrgowcw i populacji ryb
wpynie na lokalne populacje ptakw i ssakw.
Zmtnienie wody wywoane pogbieniem rzeki z ca pewnoci wpynie na jej jako a przemieszczajcy si
na znaczne odlegoci materia opadajc na dno zmieni skad podoa w dalszym biegu koryta. Warto
podkreli, e podjcie takich prac moe mie negatywne skutki rodowiskowe nie tylko na pogbianym
odcinku rzeki, ale na znacznie duych odlegociach cieku. Okresowe zmtnienie wody wywoane procesem
pogbiania bdzie miao przede wszystkim negatywny wpyw na organizmy wodne, gdy znacznie ograniczy
dostp wiata, wywoujc negatywny efekt w caym acuchu pokarmowym. Zmtnienie wody wpynie na
metabolizm gatunkw wodnych i zakci taro. Gwnym skutkiem zamulenia jest obnienie zawartoci tlenu i
wzrost miertelnoci wrd gatunkw organizmw wodnych. Mtno wody jest istotnym wskanikiem jakoci
wody i naley podejmowa dziaania dce do obnienia jej najwyszych wartoci.
Tradycyjne metody ochrony przeciwpowodziowej, zwizane z pogbianiem koryta rzek mog sta si
przyczyn ograniczenia terenw zalewowych do wskich pasw midzywala i technicznej zabudowy brzegw.
W konsekwencji prowadzi to do ograniczenia lub zaniku wystpowania zaleww, stanowicych najwaniejszy
czynnik ekologiczny warunkujcy wystpowanie zbiorowisk rolinnych na tych obszarach. Niekorzystne zmiany
w ekosystemie doliny rzecznej zwizane z wysychaniem rwniny zalewowej skutkuj utrat siedlisk
i zuboeniem skadu gatunkowego.
Negatywne skutki dla rodowiska przyrodniczego s bezporednio zwizane z pracami wykonywanymi przy
uyciu cikiego sprztu, dotycz gwnie naruszenia struktury koryta i zakcenia ekosystemu wodnego rzeki
Kodnicy i Potoku Chudowskiego. Rwnie podczas wykonywania prac zwizanych z pogbianiem koryta moe
doj do mechanicznego zniszczenia rolinnoci na terenach przylegych. Dodatkowo wybranie osadu, ktry
stanowi rodowisko bytowania organizmw osiadych i dennych rwnie przyczyni si do zuboenia skadu
gatunkowego rzeki.
253
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
12.1.2 Zmiany w morfologii, materiale dna i infrastrukturze technicznej rzeki Kodnicy i Potoku
Chudowskiego
Skutkiem nagego pogbienia koryta rzeki moe by podmywanie oraz odsonicie filarw mostw i budowli
regulacyjnych. Moe sta si to przyczyn strat gospodarczych, poniewa wie si z wysokimi kosztami
napraw, lub koniecznoci przebudowy tych obiektw.
12.1.3 Zmiany hydrologiczne
Proces pogbienie dna rzeki sprawi, ze wody wezbraniowe nie bd wyleway poniewa pomieszcz si w
korycie, ktre zwikszy swoj pojemno. Naley jednak podkreli, e spowoduje to zmniejszenie retencji w
dnie doliny rzecznej poniewa przepyw wezbraniowy koncentruje si w korycie rzeki. Przegbienie spowoduje
wzrost prdkoci przepywu wd. Z tego powodu pomimo, e sytuacja na pogbianym odcinku koryta rzeki
wydaje si by uregulowana to tereny pooone wzdu rzeki w jej niszym biegu, w czasie powodzi s naraone
na bardziej nasilone i czstsze ni w warunkach normalnych zalanie. Dlatego dziaania te mog przynie
paradoksalnie odwrotne skutki dla gmin niej pooonych. W zwizku z zaistnia sytuacj zachodzi konieczno
budowy rezerwy retencyjnej ograniczajcej szybkie odprowadzanie wd w czasie kulminacyjnego przepywu.
Ponadto na skutek prowadzonych na terenie zlewni prac odwodnieniowych zwizanych z grnictwem, a take
wyposaenia cieku w szczeln betonow zabudow w Gliwicach, doszo do obnienia zwierciada wd
podziemnych, na skutek czego zostaa utracona wi hydrauliczna pomidzy wodami rzeki Kodnicy i wodami
podziemnymi57. W wyniku przeprowadzania prac majcych na celu przegbienie koryta rzeki i oczyszczenie dna
moe doj do odzyskania cznoci hydraulicznej, zwikszonego napywu wd do koryta, na skutek przenikania
wd podziemnych do powierzchniowych (zjawisko eksfiltracji) i podnoszenia poziomu wd na obszarze zlewni.
12.1.4 Zanieczyszczone osady denne problem z zagospodarowaniem
Istotny problem stanowi kwestia zagospodarowania wydobytych z dna rzeki Kodnicy osadw zawierajcych
zanieczyszczenia, ktrych due nagromadzenie substancji toksycznych, w tym metali cikich, jest
spowodowane silnie zanieczyszczonymi terenami w jej zlewni.
W zalenoci od skadu chemicznego, waciwoci fizykochemicznych i zanieczyszcze, osady denne jako takie
mog by58:
relokowane w wodach,
wykorzystywane do uyniania gleb,
wykorzystywane do odtwarzania uszkodzonych przez prdy pla,
wykorzystywane do budowy nabrzey lub grobli,
skadowane na polach refulacyjnych.
Osady s bardzo cennym rdem materii organicznej i biogenw atwo przyswajalnych przez roliny. Jednak z
powodu trudnoci w ich pozyskaniu, znacznym uwodnieniu oraz zanieczyszczeniu, np. metalami cikimi oraz
zwizkami organicznymi wykorzystanie ich jako nawozu wydaje si by bardzo problematyczne59. O moliwoci
wykorzystania osadw do celw rolniczych decyduje niska zawarto metali cikich oraz okrelona zawartoci
przyswajalnych form magnezu, potasu i fosforu, wiadczca o yznoci tych osadw60. Natomiast osady
nadmiernie zanieczyszczone musz by poddane oczyszczaniu lub zdeponowane na skadowisku odpadw
innych ni komunalne i obojtne61.
57
Prognoza oddziaywania na rodowisko projektu Programu Maej Retencji dla wojewdztwa lskiego, 2005, Katowice.
Bojakowska I., Dobek P., Wokowicz S., Pierwiastki ladowe w osadach kanau Bydgoskiego Pastwowy Instytut
Geologiczny-Pastwowy Instytut Badawczy, t. 5, z. 4: 41-50, Warszawa, 2010
59
Ciesielczuk T., Kusza G., Karwaczyska U.,. Przyrodnicze wykorzystanie osadw dennych w wietle obowizujcych
przepisw, Rocznik Ochrona rodowiska, t. 13: 1327-1338, 2011
60
Gaka B., Wiatkowski M... Charakterystyka osadw dennych zbiornika zaporowego Myny oraz moliwo rolniczego ich
wykorzystania, Woda- rodowisko- Obszary Wiejskie, t.10 z. 4 (32): 5363, 2010
61
Op. cit. Bojakowska I., Dobek P., Wokowicz S., 2010
58
254
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Punkty
pomiarowe
K1
K2
K3
K4
A
B
C
D
E
Arsen
0
0
0
+
0
0
0
0
+
Chrom
0
0
0
+
0
0
0
0
+
Cynk
++
+++
++
++
0
+
0
+
+++
Metale cikie
Kadm
Mied
+
+
+++
0
+
0
++
++
0
+
+
0
+
0
+
0
+++
++
Nikiel
+
+
+
+
0
0
0
0
+
63
Ow
+
++
+
+
0
+
0
++
+++
Rt
+
0
+
+
0
0
0
+
0
Objanienia:
0 osad niezanieczyszczony
+ osad miernie zanieczyszczony
++ osad zanieczyszczony
+++ osad silnie zanieczyszczony
Punkt K1 zlokalizowany na kocu obszaru wyznaczajcego teren zlewni Kodnicy od jej rde do ptli tramwajowej w Katowicach
Brynowie (obszar) o najmniejszym wpywie antropogenicznym
Punkt K2 zlokalizowany zosta w jego rodkowej czci, poniej ujcia potoku Czarniawki a przed ujciem Bytomki
Punkt K3 zlokalizowany na kocu obszaru GOP, poniej Centralnej Oczyszczalni ciekw w Gliwicach a przed pierwsz luz Kanau
Gliwickiego.
Punkt K4 zlokalizowano kilkaset metrw przed ujciem Kodnicy do Odry w Kdzierzynie Kolu
punkt A potok Jamna w Rudzie lskiej
punkt B potok Bielszowicki (Kochwka) na granicy Rudy lskiej i Zabrza,
punkt C potok Jasienica w Gieratowicach,
punkt D potok Czarniawka w Zabrzu,
punkt E rzeka Bytomka w Gliwicach.
W przypadku realizacji metody jak jest pogbianie koryta rzeki Kodnicy, zostanie wydobyty osad wraz z
pytami betonowymi. Osad naley rozpatrzy w odniesieniu do przepisw prawa - Rozporzdzenia Ministra
rodowiska (Dz.U. 2012 Nr 55, poz. 498) w sprawie rodzaju oraz ste substancji, ktre powoduj, e urobek
jest zanieczyszczony. Rozporzdzenie to ustanawia, e urobek jest zanieczyszczony, gdy stenie co najmniej
jednej z substancji osigno warto wyszczeglnion w zaczniku do rozporzdzenia (Tabela 12-2).
Tabela 12-2 Stenia metali w osadach, ktre kwalifikuj go jako urobek zanieczyszczony
Arsen
Chrom
Cynk
Kadm
Mied
Nikiel
Ow
Rt
64
62
Dziaoszyska-Wawrzkiewicz M., Metale cikie w osadach rzecznych terenw zurbanizowanych zlewni rzeki Kodnicy,
2008
63
Ibidem
64
Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzaju oraz ste substancji, ktre
powoduj, e urobek jest zanieczyszczony (Dz.U. 2002 Nr 55, poz. 498)
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
255
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Na podstawie przeprowadzonych bada, biorc pod uwag tylko stenia metali cikich, za urobek
zanieczyszczony naley uzna osady wydobyte w punkcie pomiarowym na rzece Kodnicy poniej ujcia
potoku Czarniawki oraz w punkcie pomiarowym na rzece Bytomce (przekroczenia wartoci dopuszczalnych
dla cynku, kadmu oraz oowiu).
Zgodnie z Rozporzdzeniem Ministra rodowiska z dnia 27 wrzenia 2001 r. w sprawie katalogu odpadw,
urobek wydobyty w trakcie pogbiania (kod: 17 05 Gleba i ziemia, wczajc gleb i ziemi z terenw
zanieczyszczonych oraz urobek z pogbiania) stanowi odpad i podlega odpowiednim procedurom
postpowania. Istnieje due prawdopodobiestwo, e osad wydobyty z dna rzeki Kodnicy bdzie urobkiem
zanieczyszczonym i dlatego, naley go traktowa jako odpad niebezpieczny (17 05 05* - urobek z pogbiania
zawierajcy lub zanieczyszczony substancjami niebezpiecznymi). Natomiast na podstawie przeprowadzanych
wczeniej analiz osadu dennego i zgodnie z proponowanym katalogiem odpadw, osad wydobyty z dna
Potoku Chudowskiego nie zostanie zakwalifikowany jako urobek zanieczyszczony i powinien by
rozpatrywany jako odpad o kodzie 17 05 06, czyli urobek z zanieczyszczania inny ni wymienione w 17 05 05
(Tabela 12-3).
Tabela 12-3 Katalog odpadw
65
KOD
Zgodnie z przepisami prawa (Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 padziernika 2002 r. w sprawie
rodzaju odpadw, ktre mog by skadowane w sposb nieselektywny) osad wybrany z dna Potoku
Chudowskiego, bdzie mg by skadowany w sposb nieselektywny. Odpady zaklasyfikowane jako 17 05
Gleba i ziemia (wczajc gleb i ziemi z terenw zanieczyszczonych oraz urobek z pogbiania) zgodnie z
prawem, mog zosta wykorzystywane poza instalacjami. Zgodnie z rozporzdzeniem Ministra rodowiska z
dnia 21 marca 2006 roku w sprawie odzysku lub unieszkodliwiania odpadw poza instalacjami i urzdzeniami,
odpad o kodzie 17 05 06 - urobek z pogbiania inny ni wymieniony w 17 05 05, moe zosta wykorzystany do
rekultywacji biologicznej zamknitego skadowiska lub jego czci (tak zwanej okrywy rekultywacyjnej), przy
czym grubo warstwy stosowanych odpadw powinna by uzaleniona od planowanych obsieww lub
nasadze. Ponadto, zgodnie z rozporzdzeniem Ministra rodowiska z dnia 21 kwietnia 2006r. w sprawie listy
rodzajw odpadw, ktre posiadacz odpadw moe przekazywa osobom fizycznym lub jednostkom
organizacyjnym niebdcym przedsibiorcami, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku, odpad o kodzie 17 05
06 moe by przekazywany osobom fizycznym pod warunkiem wykorzystania do utwardzenia powierzchni.
W przypadku wydobycia urobku zanieczyszczonego z rzeki Kodnicy, ktry bdzie stanowi odpad
niebezpieczny pojawi si szczeglny problem zwizany z zagospodarowaniem odpadu niebezpiecznego.
Zgodnie z ustaw o odpadach art. 55 Odpady powinny by skadowane w sposb selektywny. Dopuszcza si
skadowanie okrelonych rodzajw odpadw w sposb nieselektywny (mieszanie), jeeli w wyniku takiego
skadowania nie nastpi zwikszenie negatywnego oddziaywania tych odpadw na rodowisko. Dodatkowo, na
skadowiskach odpadw niebezpiecznych nie mog by skadowane odpady inne ni niebezpieczne.
Skadowanie odpadw niebezpiecznych jest zgodnie z ustaw procesem unieszkodliwiania odpadw.
Ponadto ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. nie stosuje si do mas ziemnych pochodzcych z
pogbiania akwenw morskich w zwizku z utrzymywaniem infrastruktury zapewniajcej dostp do portw
oraz infrastruktury portowej, a take z pogbiania zbiornikw wodnych, staww, ciekw naturalnych, kanaw
i roww w zwizku z utrzymywaniem i regulacj wd, stanowicych niezanieczyszczony urobek.
65
Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 27 wrzenia 2001 r. w sprawie katalogu odpadw (Dz. U. 2001 Nr 112, poz.
1206)
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
256
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Kod
17 05
262
261
262
ZPPA
R 15
Spalarnia odpadw
D 10
R1
R14/R15
X
X
X
Objanienie:
Procesy odzysku:
R1 - Wykorzystanie jako paliwa lub innego rodka wytwarzania energii
R14 - Inne dziaania polegajce na wykorzystaniu odpadw w caoci lub czci
R15 - Przetwarzanie odpadw, w celu ich przygotowania do odzysku, w tym do recyklingu
Procesy unieszkodliwiania odpadw:
D5 - Skadowanie na skadowiskach odpadw niebezpiecznych lub na skadowiskach odpadw innych ni niebezpieczne
D10 - Termiczne przeksztacanie odpadw w instalacjach lub urzdzeniach zlokalizowanych na ldzie
257
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
zakadu a nastpnie kieruje si go na pola refutacyjne tzw. laguny. Tam zachodzi laminarne sedymentowanie i
odwodnienie urobku. Nastpnie stosuje si osuszanie, po ktrego zakoczeniu rezultat formuje si w pryzmy.
Przygotowany urobek poddaje si w kolejnym etapie badaniom laboratoryjnym okrelajc jego wilgotno,
zawarto frakcji organicznych oraz stenie zanieczyszcze. Proces stabilizacji urobku polega na trwaym
zwizaniu zanieczyszcze oraz na doprowadzeniu fizyko-chemicznych parametrw do wartoci, ktre
charakteryzuj kruszywa budowlane. Gdy produkt osignie wymagane parametry jest transportowany do
miejsca, gdzie moe zosta zuyty. Dla tej technologii nie s znane koszty zagospodarowania
66
Towarzystwo na rzecz Ziemi i Polska Zielona Sie. 2007. Jak skutecznie chroni przyrod dolin rzecznych?
Stodolak R., rodowiskowe aspekty gospodarowania wod na suchym zbiorniku przeciwpowodziowym na przykadzie
projektowanego zbiornika Racibrz. Infrastruktura i ekologia terenw wiejskich, nr 9: 171-180, 2008
68
Lenar-Matyas A., Poulard C., Ratomski J., Royet P., Konstrukcja i dziaanie suchych zbiornikw przeciwpowodziowych o
rnej charakterystyce i lokalizacji. Infrastruktura i ekologia terenw wiejskich, nr 9: 115129, 2009
69
Op. cit. Towarzystwo
67
258
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
4.
5.
6.
7.
8.
9.
odpady komunalne, substancje biogenne. Wzrost zanieczyszczenia wd tych zbiornikw moe stanowi
istotny problem70.
Podczas osuszania zbiornika na jego powierzchni pozostaje namu, ktry moe by przyczyn zachodzenia
intensywnych procesw gnilnych. Podczas procesu gnicia materii organicznej uwalniane s due iloci
dwutlenku wgla do atmosfery. Materia rolinny osiadajcy na dnie nienatlenionego zbiornika ulega
rozkadowi.
Przejcie fali powodziowej przez zbiornik powoduje w nim zaburzenie stanu rwnowagi biologicznej. Jeeli
w czasie trwania okresu pozapowodziowego, zbiornik sta si miejscem bytowania organizmw i zbiorowisk
rolinnych, w okresie powodzi moe doj do wyginicia wystpujcych na tym obszarze organizmw.
Najsilniejsze jest oddziaywanie w czasie trwania powodzi.
Jeeli w okresie midzy powodziami na terenie zbiornika prowadzona bya dziaalno rolnicza wystpienie
powodzi moe spowodowa ogromne szkody w podach rolnych. Do najwaniejszych szkd naley zaliczy
dewastacj pokrywy glebowej oraz zaburzenia stosunkw wodnych w glebie.
Powstanie wielu obiektw sztucznej retencji moe w pewnym stopniu wpyn na zmian mikroklimatu.
Ponadto zbiorniki te w okresie gdy, znajduje si w nich woda, mog by przyczyn powstawania gstych
lokalnych mgie, na skutek parowania z cieplejszej, swobodnej powierzchni wodnej.
Budowa zbiornikw teoretycznie moe wymaga przesiedle ludnoci i przebudowy infrastruktury,
niemniej jednak na omawianym obszarze rozwaane zbiorniki nie koliduj z istniejc zabudow. Moliwa
s natomiast kolizje z infrastruktur.
Realizacja inwestycji zwizana z budow zbiornikw suchych wie si z wycink drzew i krzeww na
wikszoci przewidzianych terenach. Dodatkowo na terenach, na ktrych dotychczas prowadzona bya
dziaalno rolnicza, utrata ich wartoci rolniczej jest nieunikniona ze wzgldu na okresowe wystpowanie
w zbiornikach wody o wysokich steniach zanieczyszcze pochodzcych z okrelonych odcinkw rzeki
Kodnicy i jej dopyww.
Bednarczyk S., Jarzbiska T., Mackiewicz S., Wooszyn E.. Vademecum Ochrony Przeciwpowodziowej, 2006
Raport Towarzystwa na rzecz Ziemi i Polskiej Zielonej Sieci.,. rodowiskowe skutki przedsiwzi hydrotechnicznych
wspfinansowanych ze rodkw Unii Europejskiej, 2007
72
Bednarczyk S., Jarzbiska T., Mackiewicz S., Wooszyn E., 2006. Vademecum Ochrony Przeciwpowodziowej, 2006
71
259
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
mog wystpowa poszczeglne gatunki przyrody oywionej, ktre gin na skutek kolizji z cikim sprztem
budowlanym. Moe doj do zniszczenie siedlisk oraz zbiorowisk organizmw, obnienia ich liczebnoci,
rnorodnoci, biomasy oraz struktury zespow.
13. Zbiorniki mog by przyczyn powstawania gstych lokalnych mgie.
12.2.3 Wpyw na obiekty przyrodniczo cenne
Naley podkreli potrzeb dokonania dokadnego rozpoznania rodowiska przyrodniczego obszarw
pooonych w ssiedztwie planowanych zbiornikw majc na uwadze, e realizacja proponowanych rozwiza
hydrotechnicznych bdzie oddziaywa na rodowisko biotyczne w sposb bezporedni lub poredni.
Potencjalne zagroenia dotycz m. in.: gleb, lasw, siedlisk rolin, siedlisk fauny wodnej, nadwodnej, gatunkw
rolin i zwierzt oraz siedlisk przyrodniczych. Wymagane jest przeprowadzenie wizji terenowych, analiz i
inwentaryzacji przyrodniczej. Charakterystyka przyrodnicza powinna uwzgldnia m.in.: opis ekosystemw i
zbiorowisk rolinnych, charakterystyk dendroflory w dolinie rzeki, identyfikacj i rozmieszczenie siedlisk
przyrodniczych ze szczeglnym uwzgldnieniem gatunkw chronionych, inwentaryzacj drzew i krzeww
przeznaczonych do wycinki sporzdzon zgodnie z Ustaw z dnia 16.04.2004r. o ochronie przyrody (Dz. U. z
2009r., Nr 151, poz. 1220 z pn. zm.). W wikszoci tereny przeznaczone pod budow zbiornikw stanowi
tereny rolne oraz obszary o stosunkowo niewielkim stopniu zadrzewienia, w wielu przypadkach
wykorzystywane bd istniejce ju zbiorniki i stawy. Na obszarach, na ktrych realizowane maj by
inwestycje przewaa bd zbiorowiska rolinnoci antropogenicznej, rozwijajce si na terenach bdcych pod
silnym wpywem rnorodnej dziaalnoci czowieka.
Potencjalnie istotny wpyw na rodowisko przyrodnicze i jego rnorodno biologiczn moe mie powstanie
zbiornikw na terenie gminy Gieratowice (zbiornik retencyjny w rejonie ul. Konopnickiej, suchy zbiornik na
Potoku Beksza w rejonie ul. Korfantego, suchy zbiornik w rejonie ujcia Potoku Gieratowickiego do potoku
Ornontowickiego). Rolinno gminy Gieratowice ma w wikszoci charakter wtrny, przeksztacony przez
czowieka, ale fragmenty dolin rzek, potokw i staww s zblione do naturalnych warunkw dla wystpujcej
na tym terenie flory i fauny. W granicach gminy wystpuj paty grdu subkontynentalnego Tilio-Carpinetum
oraz gw w dolinach ciekw wodnych. Natomiast wikszo stanowi paty naturalnych kontynentalnych
borw mieszanych Querco roboris-Pinetum73. Ponadto w rozwijajcej si strefie brzegowej zbiornikw
wodnych wystpuj szuwary z klasy Phragmitetea. Pomimo zanieczyszczenia rzeki Kodnicy i rozlewisk
obserwuje si wystpowanie kilku gatunkw ryb m.in. karasi srebrzystych i zwyczajnych, ciernikw, leszczy,
poci, okoni oraz karpi.
Na podstawie dostpnych informacji74 na terenie gminy Gieratowice prawdopodobnie proponuje si
powoanie nastpujcych form obszarowych:
Zesp przyrodniczo-krajobrazowy Dolina Kodnicy odcinek (okoo piciokilometrowy) biegu rzeki wraz
z otaczajc dolin. Obszar ma znaczenie ponadlokalne. Celem ochrony jest utrzymanie pomostu
migracyjnego dla zwierzt wystpujcych na terenie gmin pooonych nad Kodnic. Zasadniczym celem
jest utrzymanie rnorodnoci gatunkowej oraz pozostaoci dawnej doliny Kodnicy o charakterze
naturalnym (starorzecza, zalewiska).
Zesp przyrodniczo-krajobrazowy Kompleks leno-stawowy midzy Chudowem a Ornontowicami jest
obszarem o znaczeniu lokalnym, ma na celu ochron rnorodnoci gatunkowej rolin i zwierzt oraz
zachowanie silnie zrnicowanych, graniczcych ze sob biotopw;
Zesp przyrodniczo-krajobrazowy Dolina Promnej
Zesp przyrodniczo-krajobrazowy Potok Beksza
Zesp przyrodniczo-krajobrazowy Potok Gieratowicki
Zesp przyrodniczo-krajobrazowy Potok Ornontowicki
Zesp przyrodniczo-krajobrazowy Potok z Bujakowa
Zesp przyrodniczo-krajobrazowy Potok z Paniwek
Zesp przyrodniczo-krajobrazowy Las Borek
73
260
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Na terenie gminy Gieratowice rozpoznano wystpowanie wielu gatunkw rolin i zwierzt m.in75:
Kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine) (ochrona cisa) las Borek,
Konwalia majowa (Convallaria majalis) (ochrona czciowa) proponowany zesp przyrodniczokrajobrazowy Dolina Kodnicy, kompleks leno-stawowy midzy Chudowem, Beksz i Gieratowicami,
proponowany zesp przyrodniczo krajobrazowy Dolina Promnej, park leny w Przyszowicach, las
Borek, kompleks leny na poudniowy wschd od Paniwek,
Kruszyna pospolita (Frangula alnus) (ochrona czciowa) proponowany zesp przyrodniczokrajobrazowy Dolina Kodnicy, kompleks leno-stawowy midzy Chudowem, Beksz i Gieratowicami,
proponowany zesp przyrodniczo-krajobrazowy Dolina Promnej, park leny w Przyszowicach, las
Borek, kompleks leny na poudniowy wschd od Paniwek,
Kalina koralowa (Viburnum opulus) (ochrona czciowa) proponowany zesp przyrodniczokrajobrazowy Dolina Promnej, park leny w Przyszowicach, las Borek, kompleks leny na poudniowy
wschd od Paniwek,
Kopytnik pospolity (Asarum europaum) (ochrona czciowa) proponowany zesp przyrodniczokrajobrazowy Dolina Promnej,
Kokoryczka okkowa (Polygonatum verticillatum) (LR) proponowany zesp przyrodniczokrajobrazowy Dolina Promnej,
Traszka grzebieniasta (Triturus cristatus) (ochrona cisa) proponowany zesp przyrodniczokrajobrazowy Dolina Kodnicy,
aba trawna (Rana temporaria) (ochrona cisa) proponowany zesp przyrodniczo-krajobrazowy Dolina
Kodnicy, kompleks leno-stawowy midzy Chudowem, Beksz i Gieratowicami, proponowany zesp
przyrodniczo-krajobrazowy Dolina Promnej, park leny w Przyszowicach, las Borek, kompleks leny na
poudniowy wschd od Paniwek,
Ropucha szara (Bufo bufo) (ochrona cisa) proponowany zesp przyrodniczo-krajobrazowy Dolina
Kodnicy, kompleks leno-stawowy midzy Chudowem, Beks i Gieratowicami, proponowany zesp
przyrodniczo-krajobrazowy Dolina Promnej, park leny w Przyszowicach, las Borek,
75
261
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Nazwa obiektu
Zbiornik retencyjny w rejonie ul.
Obrocw Granicy
Zbiornik retencyjny w rejonie ul.
Konopnickiej
Zbiornik retencyjny Sonica I
Zbiornik retencyjny Sonica II
Suchy zbiornik na Potoku Beksza
w rejonie ul. Korfantego.
Suchy zbiornik na potoku
Ornontowickim
poniej
ul.
Brzezina
Obszar mokradowy w rejonie ul.
Brzeg
Istniejcy zbiornik w dolinie
Promnej
Suchy zbiornik na lewym zawalu
Kodnicy
Zbiornik retencyjny w rejonie
ujcia Potoku Chudowskiego
Istniejce stawy rybne w zlewni
Potoku Bujakowskiego
Zbiornik na potoku Paniwek
Zbiornik
przeciwpowodziowy
Bagier w Zabrzu
Istniejce zbiorniki na lewym
brzegu Kochwki
Zbiornik retencyjny na prawym
zawalu Kodnicy
Zagroenie zwizane z
zastosowaniem sprztu
mechanicznego
+
+
+
+
Oddziaywanie na rodowisko
Utrata wartoci
Wymagane
rolniczej lub
usunicia
obszarw kowych
zadrzewienia
+
pola uprawne
+
grunty orne
-
Wymagane przesiedlenie,
przebudowa infrastruktury,
utraty zieleni miejskiej
-
+
grunty orne
+
grunty orne
tereny zielone
+
+
+
+
+
obszary kowe
+
obszary kowe
+
teren czciowo
zadrzewiony
+
teren w niewielkim
stopniu
zadrzewiony
+
teren w niewielkim
stopniu
zadrzewiony
-
+
teren zieleni
262
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Nazwa obiektu
Suche zbiorniki na Ostropce
(OST-1, OST-2, OST-3)
Suchy zbiornik na Wjtowiance
Zagroenie zwizane z
zastosowaniem sprztu
mechanicznego
Oddziaywanie na rodowisko
Utrata wartoci
Wymagane
rolniczej lub
usunicia
obszarw kowych
zadrzewienia
Wymagane przesiedlenie,
przebudowa infrastruktury,
utraty zieleni miejskiej
+
teren zieleni miejskiej
+
grunty orne
+
zabudowania (ogrdki
dziakowe, altanki, poty)
+
teren czciowo
zadrzewiony
+
zabudowania (ogrdki
dziakowe)
+
teren zieleni
263
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
13 ANALIZA EKONOMICZNA
13.1 Szacunkowe koszty inwestycyjne
Szacunkowe koszty inwestycyjne zwizane z przygotowaniem i wdraaniem zada wynikajcych z moliwych i
proponowanych rozwiza zostay przygotowane w oparciu o jednostkowe wskaniki robt o podobnym
zakresie i charakterze. Kalkulacja wskanikw jednostkowych opieraa si na analizie zrealizowanych dziaa
inwestycyjnych w kraju. Taka kalkulacja moe by obaczona bdem zarwno poprzez wycen jednostkow,
ktra w wielu przypadkach nie uwzgldnia specyficznych uwarunkowa lokalnych analizowanych dziaa
(zarwno w zakresie zwikszenia jak i zmniejszenia kosztw), a take szacunkowego zakresu prac do
zrealizowania, ktre s moliwe do sprecyzowania w ramach koncepcji technicznych lub prac projektowych.
Stwierdza si natomiast, i na potrzeby planowania programu inwestycyjnego podany w dalszej czci rozdziau
zakres kosztw jest odzwierciedleniem aktualnej wiedzy w tym zakresie.
W zakresie niniejszych analiz nie zestawiono kosztw prac projektowych, bada, pomiarw oraz obsugi
procesu inwestycyjnego uwzgldniono je w ramach scenariuszy realizacyjnych.
13.1.1 Zbiorniki retencyjne, suche zbiorniki, poldery
W oparciu o dokonane wstpne rozeznanie koncepcyjnych rozwiza technicznych zbiornikw i posiadane
informacje w zakresie stanu wasnoci (struktury) gruntw pod planowane obiekty, dokonano szacunkowych
kalkulacji kosztw budowy zbiornikw.
W wariancie maksymalnym uwzgledniajcym budow wszystkich obiektw koszty mog si przedstawia
nastpujco:
264
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Nazwa
Zbiornik retencyjny w
rejonie ul. Obrocw
Granicy
Zbiornik retencyjny w
rejonie ul. Konopnickiej
Zbiornik retencyjny
Sonica I
Zbiornik retencyjny
Sonica II
Suchy zbiornik na Potoku
Beksza w rejonie ul.
Korfantego
Suchy zbiornik na potoku
Ornontowickim poniej
ul. Brzezina
Obszar mokradowy w
rejonie ul. Brzeg
Istniejcy zbiornik w
dolinie Promnej
Suchy zbiornik na lewym
zawalu Kodnicy
Zbiornik retencyjny w
rejonie ujcia Potoku
Chudowskiego
Istniejce stawy rybne w
zlewni Potoku
Bujakowskiego
Zbiornik na potoku
Paniwek
Zbiornik
przeciwpowodziowy
Bagier
Istniejce zbiorniki na
lewym brzegu Kochwki
Zbiornik retencyjny na
prawym zawalu Kodnicy
Budowa zbiornika
Koszt
wykupu
[z]
Wskanik
jednostkowy
3
[z/m ]
Koszt
budowy
[z]
Pompownia
[z]
Razem koszty
[z]
3 700
20 500
19 764
36 000
130 000
130 000
325 000
52 000
10
520 000
20
6 500 000
1 500 000
60 000
120 000
57 600
403 200
12
1 440 000
1 843 200
200 000
400 000
190 000
1 330 000
12
4 800 000
6 130 000
180 000
270 000
153 000
10
1 530 000
12
3 240 000
4 770 000
90 000
180 000
1 260 000
1 260 000
110 000
220 000
110 000
10
1 100 000
22
4 840 000
1 000 000
6 940 000
130 000
390 000
127 400
10
1 274 000
15
5 850 000
1 200 000
8 324 000
90 000
90 000
270 000
270 000
8 000
16 500
30 000
60 000
17
1 020 000
1 020 000
110 000
220 000
110 000
770 000
1 540 000
2 310 000
80 000
240 000
80 000
560 000
22
5 280 000
5 840 000
Uwagi
265
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Wykup gruntu
Nr
16
17
18
19
20
21
Nazwa
Zbiornik ziemny w
22 rejonie ulic Biegusa i
Rybnickiej
Zbiornik retencyjny w
23 rejonie ulicy Bojkowskiej
i autostrady A4
Razem / rednia
Budowa zbiornika
Koszt
wykupu
[z]
Wskanik
jednostkowy
3
[z/m ]
Koszt
budowy
[z]
Pompownia
[z]
Uwagi
420 000
1 050 000
273 000
10
2 730 000
45 000
90 000
45 000
10
450 000
20
1 800 000
2 250 000
34 250
52 000
90
4 680 000
4 680 000
45 000
79 500
7 600
50
380 000
60
4 770 000
5 150 000
495 000
1 362 500
247 500
15
3 712 500
12 16 350 000
20 062 500
71 000
163 500
71 000
10
710 000
25
4 087 500
4 797 500
1 500
3 000
600
1 800 000
15 000
30 000
200
6 000 000
6 000 000
2 498 214
5 418 500
1 524 100
15 15 750 000
Razem koszty
[z]
18 480 000
3 700 000
266
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Szacunkowe koszty budowy zbiornikw w realnym zakresie 17 obiektw w tym 13 realizowanych z udziaem samorzdw, przedstawiaj si nastpujco
(tabela uproszczona):
Tabela 13-2 Szacunkowe koszty budowy zbiornikw wariant realny
Lp.
Nazwa
Pojemno[m ]
Koszt budowy
[z]
Pompownia
[z]
Razem koszty
[z]
20 500
36 000
325 000
520 000
6 500 000
1 500 000
8 520 000
180 000
1 260 000
1 260 000
220 000
1 100 000
4 840 000
1 000 000
6 940 000
390 000
1 274 000
5 850 000
1 200 000
8 324 000
16 500
60 000
1 020 000
1 020 000
240 000
560 000
5 280 000
5 840 000
90 000
450 000
1 800 000
2 250 000
52 000
4 680 000
4 680 000
79 500
380 000
4 770 000
5 150 000
1 362 500
3 712 500
16 350 000
20 062 500
163 500
710 000
4 087 500
4 797 500
3 000
1 800 000
1 800 000
30 000
6 000 000
6 000 000
3 268 500
8 706 500
64 237 500
3 700 000
76 644 000
Razem
rdo: Analizy wasne
267
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
W przypadku podjcia decyzji o budowie kanaw ulgi lub samego kanau ulgi dla Kodnicy, koszty budowy zbiornikw - proponowany jest mniejszy zakres
zbiornikw - 14 obiektw w tym 10 realizowanych z udziaem samorzdw, przedstawiaj si nastpujco (tabela uproszczona):
Tabela 13-3 Szacunkowe koszty budowy zbiornikw wariant z kanaem ulgi dla Kodnicy i Cienkiej
Lp.
Nazwa
Koszt wykupu
gruntu [z]
Pojemno[m ]
Koszt budowy
[z]
Pompownia
[z]
20 500
36 000
4
5
6
180 000
220 000
390 000
1 100 000
1 274 000
1 260 000
4 840 000
5 850 000
1 000 000
1 200 000
1 260 000
6 940 000
8 324 000
16 500
8
9
60 000
240 000
560 000
1 020 000
5 280 000
1 020 000
5 840 000
90 000
450 000
1 800 000
2 250 000
11
12
52 000
79 500
380 000
4 680 000
4 770 000
4 680 000
5 150 000
13
3 000
1 800 000
1 800 000
14
30 000
6 000 000
6 000 000
1 417 500
3 764 000
37 300 000
2 200 000
43 264 000
10
Razem / rednia
rdo: Analizy wasne
W powyszym zestawieniu nie uwzgldniono zbiornika na Kodnicy poniej ujcia Bytomki, zbiornika na Cienkiej i zbiornika Sonica II.
268
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Nr
Kilometra
przekroju
rzeki
Gboko
pogbienia
[m]
Szeroko
koryta w
przekroju [m]
Powierzchnia
2
przekroju [m ]
rednia
powierzchnia
2
przekroju [m ]
Dugo
pogbianego
odcinka [m]
Objto
pogbianego
3
odcinka [m ]
60 010
0,00
12,79
58 559
1,00
12,52
12,52
6,26
1 451
9 083,26
58 403
1,84
12,52
23,04
17,78
156
2 773,43
58 083
1,31
14,97
19,61
21,32
320
6 823,60
28
57 750
1,36
19,05
25,91
22,76
333
7 578,86
56 538
2,92
19,05
55,63
40,77
1 212
49 409,60
55 137
3,66
10,02
36,67
46,15
1 401
64 655,59
54 937
3,32
10,2
33,86
35,27
200
7 053,72
10
53 989
4,47
12,21
54,58
44,22
948
41 921,84
11
53 588
4,28
9,53
40,79
47,68
401
19 121,10
12
53 095
3,96
9,31
36,87
38,83
493
19 142,20
13
52 676
3,86
12,09
46,67
41,77
419
17 500,58
29
51 964
3,48
12,65
44,02
45,34
712
32 285,43
15
51 323
4,15
10,84
44,99
44,50
641
28 527,06
30
50 778
2,06
10,55
21,73
33,36
545
18 180,93
16
50 399
2,46
15,52
38,18
29,96
379
11 353,36
17
49 780
1,94
13,8
26,77
32,48
619
20 102,40
18
49 541
2,63
10,7
28,14
27,46
239
6 562,10
19
49 281
2,35
9,4
22,09
25,12
260
6 530,03
61
49 030
1,60
12,55
20,08
21,09
251
5 292,34
20
48 191
1,00
11,66
11,66
15,87
839
13 314,93
22
47 191
0,00
12,86
0,00
5,83
1 000
5 830,00
12 819,00
393 042,37
269
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Szacunkowe koszty inwestycyjne oraz zaoenia do szacowania kosztw przedstawia kolejna tabela:
Tabela 13-5 Szacunkowe koszty inwestycyjne zwizane z pogbianiem Kodnicy
Wyszczeglnienie
Jednostkowe koszty pogbienia rzeki
Jednostka
z/mb
Warto
4 000
mb
m3
Mg/m
Masa urobku
12 819
51 276 000
393 042
3
1,7
Mg
668 172
30
70
Mg
200 452
Mg
467 720
z/Mg
250
z/Mg
z
50
50 112 902
23 386 021
73 498 924
Ponisza tabela przedstawia szacunkowy zakres prac zwizanych z odmuleniem Kodnicy na odcinku od ujcia
Potoku Chudowskiego (km 58+559) do Parku Chrobrego w Gliwicach w km 50+778, zgodnie z opisem
przedstawionym w rozdziale 11.1.3.
Tabela 13-6 Szacunkowy zakres prac zwizanych z odmuleniem Kodnicy
Nr
Kilometra
przekroju
rzeki
Gboko
pogbienia
[m]
Szeroko
Powierzchnia
koryta w
przekroju
2
przekroju [m]
[m ]
rednia
powierzchnia
2
przekroju [m ]
Dugo
Objto
pogbianego pogbianego
3
odcinka [m]
odcinka [m ]
58 559
0,20
12,52
2,50
58 403
0,50
12,52
6,26
4,38
156
683,59
58 083
0,80
14,97
11,98
9,12
320
2 917,76
28
57 750
1,00
19,05
19,05
15,51
333
5 165,83
56 538
1,00
19,05
19,05
19,05
1 212
23 088,60
55 137
1,00
10,02
10,02
14,54
1 401
20 363,54
54 937
1,00
10,2
10,20
10,11
200
2 022,00
10
53 989
1,00
12,21
12,21
11,21
948
10 622,34
11
53 588
1,00
9,53
9,53
10,87
401
4 358,87
12
53 095
1,00
9,31
9,31
9,42
493
4 644,06
13
52 676
1,00
12,09
12,09
10,70
419
4 483,30
29
51 964
1,00
12,65
12,65
12,37
712
8 807,44
15
51 323
0,80
10,84
8,67
10,66
641
6 833,70
30
50 778
0,00
10,55
0,00
4,34
545
2 363,12
7 781,00
96 354,15
270
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Wyszczeglnienie
Jednostka
m3
Warto
96 354
100
96 354
z/m
120
11 562 498
Mg/m
1,7
Mg
163 802
z/Mg
250
40 950 512
52 513 010
Ponisza tabela przedstawia zakres prac obejmujcych pogbienie Kodnicy w rejonie ujcia Ostropki na
odcinku ok. 750 m, od km 49+030 do 49+780, zgodnie z opisem zamieszczonym w rozdziale 11.1.3.
Tabela 13-8 Szacunkowy zakres prac zwizany z pogbieniem Kodnicy w rejonie ujcia Ostropki
Nr
Kilometra
przekroju
rzeki
Gboko
pogbienia
[m]
Szeroko
Powierzchnia
koryta w
przekroju
2
przekroju [m]
[m ]
rednia
powierzchnia
2
przekroju [m ]
Dugo
Objto
pogbianego pogbianego
3
odcinka [m]
odcinka [m ]
17
49 780
0,00
13,8
0,00
18
49 541
0,80
10,7
8,57
4,29
239
1 024,20
19
49 281
0,64
9,4
6,00
7,28
260
1 893,83
61
49 030
0,00
12,55
0,00
3,00
251
752,65
750,00
3 670,67
Razem
Wyszczeglnienie
Jednostkowe koszty pogbienia rzeki
Dugo rzeki do pogbienia
Jednostka
z/mb
mb
m3
Mg/m
Warto
4 000
750
3 000 000
3 671
Mg
%
1,7
6 240
100
Mg
z/Mg
z
6 240
250
1 560 037
4 560 037
271
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Ponisza tabela przedstawia zakres prac obejmujcych pogbienie koryta Potoku Chudowskiego na odcinku
2 269 m, w km od 2+823 do 0+554, zgodnie z opisem zamieszczonym w rozdziale 11.1.3.
Tabela 13-10 Szacunkowy zakres prac zwizany z pogbieniem Potoku Chudowskiego
Nr
Kilometra
przekroju
rzeki
Gboko
pogbienia
[m]
Szeroko
Powierzchnia
koryta w
przekroju
2
przekroju [m]
[m ]
rednia
powierzchnia
2
przekroju [m ]
Dugo
Objto
pogbianego pogbianego
3
odcinka [m]
odcinka [m ]
41
2 823
0,00
6,09
0,00
71
2 149
1,85
7,15
13,21
6,61
674
4 452,85
42
1 142
2,62
12,97
34,01
23,61
1 007
23 775,54
43
554
0,00
2,65
0,00
17,00
588
9 998,16
2 269,00
38 226,55
Razem
Szacunkowe koszty inwestycyjne pogbienia Potoku Chudowskiego oraz zaoenia do szacowania kosztw
analizowanego rozwizania przedstawia kolejna tabela:
Tabela 13-11 Szacunkowe koszty inwestycyjne zwizane z pogbieniem Potoku Chudowskiego
Wyszczeglnienie
Jednostkowe koszty pogbienia rzeki
Dugo rzeki do pogbienia
Koszt pogbienia rzeki
Objto urobku z rzeki
Jednostkowa masa urobku
Masa urobku
Jednostka
z/mb
mb
2 269
3 857 300
m3
Mg/m
Warto
1 700
38 227
3
Mg
1,7
64 985
100
Mg
Mg
z/Mg
z/Mg
z
0
64 985
250
40
0
2 599 405
2 599 405
6 456 705
272
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Wyszczeglnienie
Jednostka
Warto
mb
1 000
mb
1 300
mb
2 300
z/mb
5 000
z/mb
12 000
5 000 000
15 600 000
20 600 000
Tabela 13-13 Szacunkowe koszty inwestycyjne kanau ulgi dla Kodnicy - Wariant I do Kanau Gliwickiego
Wyszczeglnienie
Jednostka
Warto
mb
5 500
mb
3 000
mb
8 500
z/mb
12 000
z/mb
25 000
66 000 000
75 000 000
Tabela 13-14 Szacunkowe koszty inwestycyjne kanau ulgi dla Kodnicy - Wariant II do zbiornika Dzierno Due
Wyszczeglnienie
Jednostka
Warto
mb
7 500
mb
3 000
mb
10 500
z/mb
12 000
z/mb
25 000
90 000 000
75 000 000
Jak wynika z przedstawionych tabel, szacowane koszty inwestycyjne tych zada s bardzo wysokie, co jest
spowodowane duymi przekrojami rur oraz trudnym terenem inwestycyjnym mocno zurbanizowane czci
Gliwic i znaczco przewyszaj koszty retencjonowania wd w zakresie opisanym w niniejszym opracowaniu.
Kana ulgi dla Cienkiej jest kilkakrotnie droszy ni suchy zbiornik na tym cieku oraz nieporwnywalnie
trudniejszy w realizacji ni budowa zbiornika.
Z kolei kana ulgi dla Kodnicy szacunkowo wydaje si by droszy ni jej pogbienie ale po uwzgldnieniu
kosztw przebudowy mostw i skarp rzeki moe okaza si taszy i atwiejszy do wykonania ni pogbienie.
273
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Wyszczeglnienie
Jednostkowy nadbudowy obwaowa wraz z uszczelnieniem
Jednostka
z/mb
z/mb
Warto
4 000
3 000
Nazwa cieku
Opis zadania
Kodnica
1 350
5 400 000
Kodnica
2 200
6 600 000
Kochwka
570
2 280 000
Dopyw z Przyszowic
1 200
3 600 000
5 320
17 880 000
Razem obwaowania
rdo: Analizy wasne
Koszty obwaowa stanowi istotn cz w zakresie finansowym caego przedsiwzicia z uwagi na znaczcy
zakres niezbdnych prac. Przebudowa obwaowa dotychczas leaa w zasadniczej czci po stronie zakadw
grniczych, ktre realizoway prace naprawcze w zwizku z zaburzeniami hydrologicznymi i obnianiem
bezpieczestwa powodziowego na przedmiotowym obszarze. Zaleca si zrealizowanie obwaowa zgodnie z
nowoczesnymi technologiami i z wykorzystaniem odpowiednich materiaw zapewniajcych im stabilno,
szczeglnie z uwagi na przewidywane osiadania terenu, a take systemem monitoringu poziomw zwierciada
wody.
274
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Lp.
Zlewnia
kanalizacyjna
Rzeka / Ciek
Beksza
W-38_G
Beksza
W-39_G
Cienka
W-8_PR
Cienka
W-9_PR
Cienka
W-12_PR
Potok Gieratowicki
W-31_G
Dopyw z Chudowa
W-17_CH
Dopyw z Chudowa
W-18_CH
Dopyw z Przyszowic
W-22_PR
Lokalizacja
Pojemno
retencyjna
3
[m ]
Koszt jedn.
rury
3
[z/1000m ]
Koszt jedn.
robt
ziemnych
3
[z/1000m ]
Koszt
zbiornika [z]
724,00
1 000 000
500 000
1 086 000
724,00
1 000 000
500 000
1 086 000
170,00
1 000 000
500 000
255 000
396,00
1 000 000
500 000
594 000
565,00
1 000 000
500 000
847 500
452,00
1 000 000
500 000
678 000
339,00
1 000 000
500 000
508 500
339,00
1 000 000
500 000
508 500
679,00
1 000 000
500 000
1 018 500
4 388,00
6 582 000
Lp.
Rzeka / Ciek
Zlewnia kanalizacyjna
Potok Kochwka
1_W_Pot_Kochlowka
Potok Kochwka
2_W_Pot_Kochlowka
Potok Kochwka
3_W_Pot_Kochlowka
Potok Kochwka
4_W_Pot_Kochlowka
Pojemno
retencyjna
3
[m ]
Lokalizacja
Ul. Paderewskiego przy
Kochwce
ul. K. Sitki przy wylocie do
Kochwki
przy Kochwce, rejon
przecicia autostrady z
potokiem (obszar k)
przy Kochwce, rejon
przecicia autostrady z
potokiem (obszar k)
Koszt jedn.
rury
3
[z/1000m ]
Koszt jedn.
robt
ziemnych
3
[z/1000m ]
Koszt
zbiornika
[z]
424,00
1 000 000
500 000
636 000
305,00
1 000 000
500 000
457 500
452,00
1 000 000
500 000
678 000
170,00
1 000 000
500 000
255 000
275
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Lp.
Rzeka / Ciek
Zlewnia kanalizacyjna
Potok Kochwka
6_W_Pot_Kochlowka
Potok Kochwka
8_W_Pot_Kochlowka
Potok Kochwka
9_W_Pot_Kochlowka
Potok Kochwka
9_W_Pot_Kochlowka
Czarniawka
3_W_Czarniawka
10
Czarniawka
4_W_Czarniawka
11
Czarniawka
5_W_Czarniawka
12
Czarniawka
6_W_Czarniawka
13
Czarniawka
7_W_Czarniawka
14
Czarniawka
7_W_Czarniawka
15
Czarniawka
7_W_Czarniawka
16
Czarniawka
9_W_Czarniawka
17
Czarniawka
9_W_Czarniawka
18
19
Czarniawka
Czarniawka
20
Czarniawka
13_W_Czarniawka
13_W_Czarniawka
14_W_Czarniawka_ogol
na
21
Czarniawka
14_W_Czarniawka_ogol
na
22
Czarniawka
15_W_Czarniawka
23
Czarniawka
1_W_Pot_Czarniawka_r
w_1
24
Czarniawka
2_W_Pot_Czarniawka_r
w_2
25
Potok Guido
1_W_Pot_Guido
26
Potok Guido
2_W_Pot_Guido
27
Bytomka
1bis_W_Bytomka
Pojemno
retencyjna
3
[m ]
Lokalizacja
ul.
Owicimskiej,
od
skrzyowania z ul. urawi,
w kierunku potoku
za wylotem, wzdu rowu
dopywajcego
do
Kochwki
Od pompowni przy ul. J.
Szymay - wzdu ul.
Sejmowej - w kierunku ul.
Legnickiej
istniejca
nieczynna KD 1000
Istniejcy rw rwnolegy
do
ul.
Lubuskiej
z
wczeniem w ul. Legnickiej
wzdu ul. 3-go Maja, od
terenu przemysowego w
kierunku wylotu
wzdu ul. W. Sikorskiego,
od ul. I. Paderewskiego do
linii zabudowy
od ogrdkw dziakowych
w kierunku wylotu
Ul.
Pszczysk
od
zabudowy w kierunku
wylotu
przeduenie
ul.
Gogowskiej w kierunku
wylotu
rejon niezabudowany ul.
Stanisawa Morciszka - ul.
ks. Edwarda Mendego
rejon ul. Tatrzaskiej
od ul. Lompy wzdu
kanalizacji w kierunku
wylotu
wzdu
kanalizacji
pomidzy
ul.
J.
Sierakowskiego a ul. Lompy
przy ul. Wolnoci
boisko przy ul. Wysok
pomidzy DT a ul.
Wolnoci - teren parku
przy wylocie, pomidzy ul.
J. Kraszewskiego - ul.
Racawick
w kierunku wylotu, teren
niezagospodarowany
pomidzy DT a ul. Krucz
pomidzy
torami
kolejowymi a DT w rejonie
wylotu
Teren zielony przy wylocie
pomidzy
ul.
ks.
J.
Dzieronia - ul. J. Matejki ul. Jastrzbi
Wzdu
kanalizacji
w
kierunku wylotu
Koszt jedn.
rury
3
[z/1000m ]
Koszt jedn.
robt
ziemnych
3
[z/1000m ]
Koszt
zbiornika
[z]
339,00
1 000 000
500 000
508 500
814,00
1 000 000
500 000
1 221 000
792,00
1 000 000
500 000
1 188 000
848,00
1 000 000
500 000
1 272 000
565,00
1 000 000
500 000
847 500
181,00
1 000 000
500 000
271 500
679,00
1 000 000
500 000
1 018 500
780,00
1 000 000
500 000
1 170 000
339,00
1 000 000
500 000
508 500
1 131,00
900 000
450 000
1 526 850
1 018,00
900 000
450 000
1 374 300
769,00
1 000 000
500 000
1 153 500
520,00
1 000 000
500 000
780 000
792,00
4 072,00
1 000 000
800 000
500 000
400 000
1 188 000
4 886 400
1 810,00
900 000
450 000
2 443 500
10 179,00
700 000
350 000
10 687 950
9 048,00
700 000
350 000
9 500 400
3 393,00
800 000
400 000
4 071 600
5 768,00
700 000
350 000
6 056 400
6 107,00
700 000
350 000
6 412 350
9 613,00
700 000
350 000
10 093 650
543,00
1 000 000
500 000
814 500
276
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Lp.
Rzeka / Ciek
Zlewnia kanalizacyjna
28
Bytomka
2_W_Bytomka
29
Bytomka
7_W_Bytomka
30
Bytomka
8_W_Bytomka
31
Bytomka
8_W_Bytomka
32
Bytomka
13_W_Bytomka
33
Bytomka
13bis_W_Bytomka
34
Bytomka
15_W_Bytomka
35
Bytomka
16_W_Bytomka
36
Bytomka
20_W_Bytomka
37
38
Bytomka
Bytomka
27_W_Bytomka
28_W_Bytomka
39
Bytomka
30_W_Bytomka
40
Bytomka
31_W_Bytomka
41
Bytomka
33_W_Bytomka
42
Bytomka
36_W_Bytomka
43
Bytomka
39_W_Bytomka
44
Bytomka
46_W_Bytomka
45
Bytomka
4_W_Bytomka_rw_2
46
Bytomka
5_W_Bytomka_rw_1
47
Potok Mikulczycki
7_W_Pot_Mikulczycki
48
Potok Mikulczycki
8_W_Pot_Mikulczycki
Pojemno
retencyjna
3
[m ]
Lokalizacja
Wzdu ul. Srebrnej - przy
drodze
rejon
poza
zlewni,
pomidzy torami a ul. Nad
Kanaem
(teren
niezagospodarowany)
wzdu kanalizacji, od ul.
Grunwaldzkiej, w kierunku
wylotu
retencja przy istniejcych
obiektach
handlowych
pomidzy
ul.
M.
Mielyskiego,
Alej
Nowaka - Jezioraskiego pod
istniejcymi
parkingami
od
ul.
Grunwaldzkiej,
wzdu
kanalizacji
w
kierunku wylotu
Teren parku przy ul.
anowej
W
korycie
Bytomki,
pomidzy rzek a terenami
zabudowanymi
Wzdu ul. J. Tkacza w
kierunku wylotu
W
korycie
Bytomki,
pomidzy rzek a terenami
zabudowanymi
brak moliwoci
brak moliwoci
Wzdu ul. Jagielloskiej, teren zielony przy wylocie
Teren parkingu przy ul.
Teatralnej
oraz
teren
zielony
Teren zielony przy ul.
Piastowskiej
W
korycie
Bytomki,
pomidzy rzek a terenami
zabudowanymi
Wzdu ul. Bytomskiej, teren zielony w korycie
przy wylocie
W zlewni 44_W_Bytomka,
teren zielony przy wylocie
Teren zielony przy torach
kolejowych
Istnieje
zbiornik
przy
wylocie
Wzdu drogi polnej, przy
istniejcej kanalizacji
Wzdu ul. Budowlacw
(po stronie poudniowej),
przy istniejcej kanalizacji,
powyej
ul.
K.S.
Wyszyskiego
Koszt jedn.
rury
3
[z/1000m ]
Koszt jedn.
robt
ziemnych
3
[z/1000m ]
Koszt
zbiornika
[z]
204,00
1 000 000
500 000
306 000
4 524,00
800 000
400 000
5 428 800
1 018,00
900 000
450 000
1 374 300
11 310,00
700 000
350 000
11 875 500
271,00
1 000 000
500 000
406 500
10 179,00
700 000
350 000
10 687 950
2 262,00
800 000
400 000
2 714 400
565,00
1 000 000
500 000
847 500
2 262,00
800 000
400 000
2 714 400
0,00
0,00
0
0
961,00
1 000 000
500 000
1 441 500
2 036,00
800 000
400 000
2 443 200
1 188,00
900 000
450 000
1 603 800
452,00
1 000 000
500 000
678 000
679,00
1 000 000
500 000
1 018 500
385,00
1 000 000
500 000
577 500
565,00
1 000 000
500 000
847 500
0,00
1 000 000
500 000
4 524,00
800 000
400 000
5 428 800
1 131,00
900 000
450 000
1 526 850
277
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Zlewnia kanalizacyjna
Pojemno
retencyjna
3
[m ]
Lp.
Rzeka / Ciek
Lokalizacja
49
Potok Mikulczycki
10_W_Pot_Mikulczycki
50
Potok Mikulczycki
10bis_W_Pot_Mikulczyc
ki_ogolna
brak moliwoci
51
Potok Mikulczycki
11_W_Pot_Mikulczycki
52
Potok Mikulczycki
2_W_Pot_Mikulczycki_d
oplyw
53
Potok Mikulczycki
3_W_Pot_Mikulczycki_d
oplyw
54
Potok Mikulczycki
7_W_Pot_Mikulczycki_d
oplyw
55
Rw Drzymay
1_W_Rw_Drzymay
56
Rw Drzymay
2_W_Rw_Drzymay
RAZEM Zabrze
Koszt jedn.
rury
3
[z/1000m ]
Koszt jedn.
robt
ziemnych
3
[z/1000m ]
Koszt
zbiornika
[z]
3 393,00
800 000
400 000
4 071 600
0,00
1 000 000
500 000
452,00
1 000 000
500 000
678 000
2 262,00
800 000
400 000
2 714 400
565,00
1 000 000
500 000
847 500
565,00
1 000 000
500 000
847 500
2 545,00
800 000
400 000
3 054 000
565,00
1 000 000
500 000
847 500
116 314,00
Lp.
Rzeka / Ciek
Zlewnia
kanalizacyjna
Kodnica
W-8
Kodnica
W-11
Kodnica
W-15
Kodnica
W-16
Kodnica
W-17
Kodnica
W-18
Kodnica
W-19
Kodnica
W-25
ernicki
W-59
Koszt jedn.
rury
3
[z/1000m ]
Koszt jedn.
robt
ziemnych
3
[z/1000m ]
814,00
1 000 000
500 000
1 221 000
271,00
1 000 000
500 000
406 500
2 262,00
800 000
400 000
2 714 400
848,00
1 000 000
500 000
1 272 000
679,00
1 000 000
500 000
1 018 500
679,00
1 000 000
500 000
1 018 500
1 357,00
900 000
450 000
1 831 950
226,00
1 000 000
500 000
339 000
0,00
1 000 000
500 000
1 018,00
900 000
450 000
1 374 300
1 018,00
900 000
450 000
1 374 300
1 979,00
900 000
450 000
2 671 650
226,00
1 000 000
500 000
339 000
226,00
1 000 000
500 000
339 000
Pojemno
retencyjna
3
[m ]
Lokalizacja
Rejon Zakadw OPEL, przy ul. J.
Nowaka-Jezioraskiego. Teren zakadw
przemysowych (zlewnia poudniowa)
Przy wylocie, ul. J. Nowaka Jezioraskiego (zlewnia poudniowa)
W rejonie ul. Nadrzecznej, przy wylocie
(zlewnia poudniowa)
Ul. F. Orlickiego, przy wylocie - teren
niezagospodarowany przy ogrdkach
dziakowych (zlewnia poudniowa)
Bulwary w pobliu wylotu przy Kodnicy
(zlewnia poudniowa)
Bulwary w pobliu wylotu przy Kodnicy
(zlewnia poudniowa)
Bulwary w pobliu wylotu przy Kodnicy
(zlewnia poudniowa)
Przy wylocie, teren niezabudowany
(zlewnia poudniowa)
Brak moliwoci
10
Potok Guido
W-79
11
Potok Guido
W-81
12
Potok Guido
W-82
13
Ostropka
W-91
14
Ostropka
W-92
Koszt
zbiornika
[z]
278
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Lp.
Rzeka / Ciek
Zlewnia
kanalizacyjna
Koszt jedn.
rury
3
[z/1000m ]
Koszt jedn.
robt
ziemnych
3
[z/1000m ]
10 179,00
700 000
350 000
10 687 950
Pojemno
retencyjna
3
[m ]
Lokalizacja
Koszt
zbiornika
[z]
15
Ostropka
W-92
16
Ostropka
W-93
226,00
1 000 000
500 000
339 000
17
Ostropka
W-96
170,00
1 000 000
500 000
255 000
18
Ostropka
W-109
136,00
1 000 000
500 000
204 000
19
Ostropka
W-112
1 696,00
900 000
450 000
2 289 600
20
Kana Gliwicki
W-128
2 121,00
800 000
400 000
2 545 200
RAZEM Gliwice
26 131,00
32 240 850
Naley wskaza, e podany zakres rzeczowy obiektw jak i kalkulacja kosztw s propozycj wstpn,
okrelajc bardziej potencjalne moliwoci retencji kanaowej w poszczeglnych jednostkach samorzdowych
ni pilne potrzeby w tym zakresie.
Zakres kosztw takich rozwiza w skali gmin jest znaczcy i z pewnoci podjcie takich dziaa bdzie
wymagao dugiego harmonogramu realizacyjnego, a przede wszystkim dokadnego rozpoznania lokalizacji,
spadkw, stanu technicznego sieci kanalizacyjnej, zgd wacicieli terenw i innych uwarunkowa
wewntrznych i zewntrznych, jak np. prognoza osiada terenu. Wanym odniesieniem bdzie rwnie skala
problemu rozwizywanego przez dane rozwizanie (ewentualne podtopienia, niedrono kanaw itp.).
279
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Zakres zada
Pogbienie Potoku Chudowskiego
Pogbienie Kodnicy
Way przeciwpowodziowe
Kompletna dokumentacja projektowa, badania i pomiary - 10%
Nadzr inwestorski -2%
Razem
czny, szacunkowy koszt przygotowania i wdroenia scenariusza wynosi 167 005 025 z.
Scenariusz II obejmuje:
Zbiorniki retencyjne - Wariant maksymalny polegajcy na budowie wszystkich 23 obiektw,
Way przeciwpowodziowe.
Tabela 13-21 Szacunkowe koszty inwestycyjne dla scenariusza II
Zakres zada
Zbiorniki retencyjne - Wariant maksymalny
Way przeciwpowodziowe
Kompletna dokumentacja projektowa, badania i pomiary - 10%
Nadzr inwestorski -2%
Razem
czny, szacunkowy koszt przygotowania i wdroenia scenariusza wynosi 143 726 464 z.
Scenariusz III obejmuje:
Zbiorniki retencyjne - Wariant realny polegajcy na budowie priorytetowych a zarazem najbardziej
prawdopodobnych do wdroenia 17 obiektw,
Way przeciwpowodziowe.
Tabela 13-22 Szacunkowe koszty inwestycyjne dla scenariusza III
Zakres zada
Zbiorniki retencyjne - Wariant realny
Way przeciwpowodziowe
Kompletna dokumentacja projektowa, badania i pomiary - 10%
Nadzr inwestorski -2%
Razem
czny, szacunkowy koszt przygotowania i wdroenia scenariusza wynosi 105 866 880 z.
280
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Scenariusz IV obejmuje:
Zbiorniki retencyjne - Wariant realny polegajcy na budowie priorytetowych a zarazem najbardziej
prawdopodobnych do wdroenia 17 obiektw,
Way przeciwpowodziowe,
Pogbienie Potoku Chudowskiego,
Pogbienie Kodnicy w rejonie ujcia Ostropki,
Odmulenie Kodnicy.
Tabela 13-23 Szacunkowe koszty inwestycyjne dla scenariusza IV
Zakres zada
Zbiorniki retencyjne - Wariant realny
Way przeciwpowodziowe
Pogbienie Potoku Chudowskiego
Pogbienie Kodnicy w rejonie ujcia Ostropki
Odmulenie Kodnicy
Kompletna dokumentacja projektowa, badania i pomiary - 10%
Nadzr inwestorski -2%
Razem
czny, szacunkowy koszt przygotowania i wdroenia scenariusza wynosi 177 020 202 z.
Dodatkowo zdefiniowano scenariusze alternatywne uwzgldniajce w swoim zakresie przeanalizowane inne
rozwizania suce zmniejszeniu zagroenia w analizowanej czci zlewni Kodnicy, tj. kanay ulgi poczone z
kombinacj zbiornikw retencyjnych zgodnie z przedstawion w poprzednim rozdziale analiz kosztow.
Propozycje alternatywne zapewniajce wymierny efekt w postaci zmniejszenia zagroenia przedstawiono jako
scenariusze V i VI:
Scenariusz V obejmuje:
Zbiorniki retencyjne - Wariant realny polegajcy na budowie priorytetowych a zarazem najbardziej
prawdopodobnych do wdroenia 16 obiektw,
Pogbienie Potoku Chudowskiego,
Kana ulgi dla Cienkiej,
Way przeciwpowodziowe,
Odmulenie Kodnicy,
Pogbienie Kodnicy w rejonie ujcia Ostropki.
Tabela 13-24 Szacunkowe koszty inwestycyjne dla scenariusza V
Zakres zada
Zbiorniki retencyjne - Wariant realny bez zbiornika na Cienkiej
Pogbienie Potoku Chudowskiego
Kana ulgi dla Cienkiej
Way przeciwpowodziowe
Odmulenie Kodnicy
Pogbienie Kodnicy w rejonie ujcia Ostropki
Kompletna dokumentacja projektowa, badania i pomiary - 10%
Nadzr inwestorski -2%
Razem
czny, szacunkowy koszt przygotowania i wdroenia scenariusza wynosi 194 719 002 z.
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
281
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Scenariusz VI obejmuje:
Zbiorniki retencyjne - Wariant dla kanau ulgi dla Cienkiej i Kodnicy polegajcy na budowie
priorytetowych a zarazem najbardziej prawdopodobnych do wdroenia 14 obiektw,
Pogbienie Potoku Chudowskiego,
Kana ulgi dla Kodnicy - Wariant II,
Way przeciwpowodziowe.
Tabela 13-25 Szacunkowe koszty inwestycyjne dla scenariusza VI
Zakres zada
Zbiorniki retencyjne - Wariant dla kanau ulgi dla Cienkiej i Kodnicy
Pogbienie Potoku Chudowskiego
Kana ulgi dla Kodnicy - Wariant II
Way przeciwpowodziowe
Kompletna dokumentacja projektowa, badania i pomiary - 10%
Nadzr inwestorski -2%
Razem
czny, szacunkowy koszt przygotowania i wdroenia scenariusza wynosi 260 512 790 z.
Dodatkowo w ramach dziaa inwestycyjnych mona zaproponowa retencj kanaow na sieci deszczowej, w
zasadzie na terenie wszystkich 3 gmin. W ww. zestawieniach nie ujmowano kosztw z tym zwizanych, gdy
takie dziaania wymagaj wewntrznych uzgodnie z administratorami tych sieci, dedykowan im analiz
koncepcyjn i odpowiedniego etapowania prac. Jest wysoce prawdopodobne, e w ramach przygotowywania
programu inwestycyjnego takie dziaania zostan wczone, ale w ograniczonym zakresie.
czne szacowane koszty retencji kanaowej wg wstpnego rozpoznania przedstawiaj si nastpujco:
1. Gmina Gieratowice
2. Miasto Zabrze
3. Miasto Gliwice
Razem
9 obiektw
56 obiektw
20 obiektw
85 obiektw
- 6 582 000 z
- 136 002 900 z
- 32 240 850 z
- 174 825 750 z
Autorzy opracowania maj na uwadze fakt, i kombinacji scenariuszy dziaa inwestycyjnych moe by wicej,
niemniej skoncentrowano si na tych moliwociach, ktre zostay poddane weryfikacji poprzez modelowanie
skutecznoci oraz dodatkowo uwzgldniono dwa scenariusze alternatywne zapewniajce wyrany efekt w
postaci zmniejszenia zagroenia powodziowego.
Krtka ocena scenariuszy, z ktrych kady jest trudny realizacyjnie przedstawia si nastpujco:
1. Scenariusz I zapewniajcy dobry efekt na terenie 3 gmin lecz niezabezpieczajcy odpowiednio
terenw miasta Zabrze, o wartoci ok. 167 mln z. Scenariusz z pewnoci niedoszacowany z uwagi na
wysoce prawdopodobn konieczno przebudowy mostw na Kodnicy i umocnie skarp. Koszty mog
wzrosn nawet o kilkadziesit milionw z.
2. Scenariusz II zapewniajcy dobry efekt na obszarze 3 gmin, zgodny z oczekiwaniami instytucji
finansujcych przedsiwzicia przeciwpowodziowe. Praktycznie niemoliwy do wdroenia z uwagi na
brak szeroko rozumianego konsensusu spoecznego, co do lokalizacji tak wielu obiektw
wielkopowierzchniowych. Koszt ok. 144 mln z.
3. Scenariusz III - zapewniajcy redni efekt na obszarze 3 gmin, zgodny z oczekiwaniami instytucji
finansujcych przedsiwzicia przeciwpowodziowe. Najatwiejszy do wdroenia spord wszystkich
scenariuszy z uwagi na spodziewany konsensus spoeczny, co do lokalizacji proponowanych obiektw
retencyjnych. Koszt ok. 106 mln z.
4. Scenariusz IV obejmujcy szerszy zakres dziaa i zapewniajcy dobry efekt na obszarze 3 gmin,
zgodny z oczekiwaniami instytucji finansujcych przedsiwzicia przeciwpowodziowe. Uwzgldnia
aspekty ochrony rodowiska wodnego poprzez oczyszczenie (przynajmniej czciowe) dna Kodnicy i
282
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Spord przedstawionych scenariuszy optymalnym wydaje si by scenariusz IV, ktrego szacowane koszty
s umiarkowane a efektywno jest wymierna potwierdzona modelowaniem fali powodziowej. Uwzgldnia
on szeroki zakres rnorodnych dziaa, ktre same w sobie nie przynosz znaczcego zmniejszenia
zagroenia powodziowego ale ich kombinacja daje wyrane efekty w skali analizowanej czci zlewni. Poza
tym scenariusz ten zabezpiecza kad z uczestniczcych gmin w sposb racjonalny i jest pewnego rodzaju
wypracowanym wstpnie konsensusem pomidzy partnerami porozumienia o wdraaniu wsplnego
programu inwestycyjnego.
283
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
76
Chojnacki J., Szacowanie przewidywanych strat powodziowych w terenach zurbanizowanych metod typizacji
zagospodarowania obszarw zagroonych; Gospodarka Wodna, 2000 r., nr 10
77
Ibidem
78
Ibidem
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
284
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Podczas wezbra powodziowych, gwnie tych duych o gwatownym przebiegu, niezalenie od strat dajcych
si wyceni w jednostkach pieninych, powstaj take tzw. straty porednie, ktre s bardzo trudne do
oszacowania finansowego. S to straty trudnowymierne, ktre spowodowane s opnieniami w dziaalnoci
gospodarczej na obszarach objtych powodzi oraz straty pozaekonomiczne wynikajce z utraty ycia i zdrowia
ludnoci.
Straty porednie s bardzo trudno wyliczalne i z zasady liczone s jako procent wartoci strat bezporednich. W
praktyce przyjta jest dua dowolno przy okrelaniu strat porednich, jednake przyjmuje si, e straty
porednie w rolnictwie nie przekraczaj 20%, a w pozostaych dziaach gospodarki szacowane s w granicach
50-100%. Zalecany do stosowania wskanik syntetyczny strat porednich wynosi 60%, przy czym naley
pamita, e wskanik ten moe si waha w zalenoci od stopnia i charakteru zagospodarowania.
Proponuje si przyjcie dla wyrnionych typw zabudowy obszarw miejskich narzuty uwzgldniajce
wielkoci strat porednich obszarowych, w zalenoci od intensywnoci zagospodarowania tych obszarw:
typ A - 20 % strat bezporednich,
typ B - 40 % strat bezporednich,
typ C - 60 % strat bezporednich,
typ D - 80 % strat bezporednich,
typ E - 100 % strat bezporednich.
W niniejszym opracowaniu zastosowano powyej opisan metod typizacji szacowania strat powodziowych dla
obszaru miast Gliwice i Zabrze oraz gminy Gieratowice. Uzyskane wyniki potwierdzaj jej obecn przydatno
rozwizywania problematyki zagroenia powodziowego na gsto zaludnionych terenach zurbanizowanych.
Sugerowane wskaniki wartoci dla kadego rodzaju zagospodarowania zostay okrelone na podstawie
wskanikw z 199979 roku skorygowanych o wskanik wzrostu cen dbr i usug konsumpcyjnych w latach 19992012, wynoszcy 1,5363. Ponisza tabela przedstawia minimalny i maksymalny zakres wartoci uszkodze dla
kadego rodzaju zagospodarowania w oparciu o skorygowane wskaniki wartoci.
Tabela 13-26 Minimalny i maksymalny zakres szacowanej wartoci uszkodze dla kadego rodzaju zagospodarowania
Rodzaj zagospodarowania
Grunty orne
Uytki zielone
Way ochronne
Brzegi uregulowane
Budynki
Drogi krajowe
Drogi wojewdzkie i gminne
Mosty na drogach krajowych
Mosty na drogach wojewdzkich i
gminnych
Szlaki kolejowe
Mosty kolejowe
rdo: Analizy wasne
Jednostka
wskanikowa
Sugerowane
wskaniki wartoci
PLN / ha
PLN / ha
PLN / km
PLN / km
PLN / szt.
PLN / km
PLN / km
PLN / szt.
207 500
138 500
5 070 000
2 535 000
307 500
6 452 500
3 226 500
3 764 000
PLN / szt.
1 260 000
10,0%
18,0%
PLN / km
PLN / szt.
2 688 500
4 225 000
8,0%
6,0%
10,0%
10,0%
Dla kadego typu zagospodarowania terenu okrelono sugerowane wskaniki jednostkowych strat
powodziowych80, ktre zestawiono w tabeli:
79
80
Ibidem
Ibidem
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
285
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Tabela 13-27 Sugerowane wskaniki jednostkowych strat powodziowych dla danego typu zagospodarowania terenu
Typ
Wskanik
Jednostka
Krtka charakterystyka typu zagospodarowania terenu
zagospodarowania
jednostkowych
wskanikowa
zagroonego powodzi
terenu
strat powodziowych
Typ A
PLN / ha
1 524
Tereny zielone (100%)
Tereny zielone (80%) + rzadka sie komunikacyjna (do 5 km ulic)
Typ B
PLN / ha
24 887
+ bardzo rzadka zabudowa (50 budynkw)
Tereny zielone (50%) + rzadka sie komunikacyjna (do 5 km ulic)
Typ C
PLN / ha
35 192
+ rzadka zabudowa (100 budynkw)
Tereny zielone (30%) + gsta sie komunikacyjna (do 10 km ulic)
Typ D
PLN / ha
69 318
+ gsta zabudowa (200 budynkw)
Tereny zielone (10%) + bardzo gsta sie komunikacyjna (do 15
Typ E
PLN / ha
103 444
km ulic) + bardzo gsta zabudowa (300 budynkw)
rdo: Analizy wasne
Przedstawione zaoenia metodyczne oraz wartociowe byy podstaw do oszacowania strat powodziowych w
2010 roku na terenie objtym opracowaniem.
13.3.2 Szacunkowe straty w wyniku powodzi w 2010 roku
Do oceny przewidywanych strat powodziowych terenw zarwno Gliwic, Zabrza, jak i Gieratowic wykorzystano
przedstawion metodyk oraz zasigi zalewu powodziowego na opisanych w rozdziale 7. Identyfikacja przyczyn
poziomu obecnego zagroenia powodziowego, obszarach problemowych. Jak wykazano w niniejszym
opracowaniu zasig fali powodziowej w roku 2010 w przyblieniu odpowiada przepywowi Q1% z okresu
hydrologicznego 1956-2010.
Analiza strat zostaa przeprowadzona metod typizacji zagospodarowania obszarw zagroonych bdca
aktualnie moliwym sposobem rozwizania tego zagadnienia, z uwagi na brak moliwoci uzyskania
szczegowej charakterystyki obiektw zabudowy obszaru zagroonego i zwizanej z tym szczegowej oceny
wskanikw strat jednostkowych. Do ustalenia wartoci wskanikw uwzgldniono wyniki analiz statystycznych
wskanikw strat jednostkowych w obrbie zaleww powodzi na obszarach miast innych miast w tym
Wrocawia i Raciborza (budynki, ulice i tereny zielone)81. Pozwolio to w sposb przybliony uwzgldni rodzaj i
charakter lokalnej zabudowy miejskiej w odniesieniu do obecnie przyjmowanych przecitnych wskanikw dla
danych obiektw zabudowy.
GLIWICE
Do oceny wielkoci przewidywanych strat powodziowych w Gliwicach przyjto nastpujce wielkoci
wskanikw wartoci oraz uszkodze (Tabela 13-28) w odniesieniu do poszczeglnych rodzajw
zagospodarowania wystpujcych na terenie miasta.
Tabela 13-28 Okrelenie szacowanej wartoci uszkodze dla kadego z rodzajw zagospodarowania terenu w Gliwicach
Rodzaj zagospodarowania
Grunty orne
Uytki zielone
Way ochronne
Brzegi uregulowane
Budynki
Drogi krajowe
Drogi wojewdzkie i gminne
Mosty na drogach krajowych
Mosty na drogach wojewdzkich i gminnych
Szlaki kolejowe
Mosty kolejowe
rdo: Analizy wasne
81
Jednostka
wskanikowa
Wskaniki wartoci
Szacunkowa warto
uszkodze (w %)
PLN / ha
PLN / ha
PLN / km
PLN / km
PLN / szt
PLN / km
PLN / km
PLN / szt
PLN / szt
PLN / km
PLN / szt
207 500
138 500
5 070 000
2 535 000
700 000
6 452 500
3 226 500
3 764 000
1 260 000
2 688 500
4 225 000
1,4%
1,2%
10,0%
9,0%
12,0%
4,0%
8,0%
8,0%
15,0%
9,0%
8,0%
Lokalny Plan Ograniczania Skutkw Powodzi i Profilaktyki Powodziowej; Krakw, 2000 rok
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
286
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Przedstawione wartoci stanowi podstaw do okrelania przewidywanych strat powodziowych dla miasta
Gliwice. Zgodnie z przyjt metod oszacowano prognozowane straty na obszarach o rnym stopniu
zagospodarowania (odpowiednio od A do E), dziki czemu okrelono miarodajne wskaniki jednostkowe
przedstawione w poniszej tabeli:
Tabela 13-29 Przyjte wskaniki jednostkowych strat powodziowych dla danego typu zagospodarowania przestrzennego w Gliwice
Typ
Jednostka
zagospodarowania
wskanikowa
terenu
Wskanik
jednostkowych
strat
powodziowych
Typ A
PLN / ha
1 662
Typ B
PLN / ha
56 235
Typ C
PLN / ha
97 737
Typ D
PLN / ha
194 310
Typ E
PLN / ha
290 883
Sumy przewidywanych strat powodziowych dla miasta Gliwice z uwzgldnieniem wszystkich rodzajw strat
powodziowych dla zalewu w roku 2010 w granicach ~Q1% przedstawia ponisza tabela:
Tabela 13-30 Raport syntetyczny strat powodziowych dla Gliwic
29 192 219
21 220 721
7 971 498
14 134 313
5 609 153
8 525 160
7 298 055
5 305 180
1 992 875
3 533 578
1 402 288
2 131 290
21 985 708
16 007 084
5 978 624
11 328 376
4 934 506
6 393 870
87 472 247
58 475 981
28 996 266
Arkusz obliczeniowy szacunkowych strat powodziowych dla miasta Gliwice zosta przedstawiony w Zaczniku
4.3
287
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
ZABRZE
Do oceny wielkoci przewidywanych strat powodziowych w Zabrzu przyjto nastpujce wielkoci wskanikw
wartoci i uszkodze (Tabela 13-32) w odniesieniu do poszczeglnych rodzajw zagospodarowania na terenie
miasta.
Tabela 13-31 Okrelenie szacowanej wartoci uszkodze dla kadego z rodzajw zagospodarowania w Zabrzu
Rodzaj zagospodarowania
Grunty orne
Uytki zielone
Way ochronne
Brzegi uregulowane
Budynki
Drogi krajowe
Drogi wojewdzkie i gminne
Mosty na drogach krajowych
Mosty na drogach wojewdzkich i gminnych
Szlaki kolejowe
Mosty kolejowe
rdo: Analizy wasne
Jednostka
wskanikowa
Wskaniki wartoci
Szacunkowa warto
uszkodze (w %)
PLN / ha
PLN / ha
PLN / km
PLN / km
PLN / szt
PLN / km
PLN / km
PLN / szt
PLN / szt
PLN / km
PLN / szt
207 500
138 500
5 070 000
2 535 000
700 000
6 452 500
3 226 500
3 764 000
1 260 000
2 688 500
4 225 000
1,4%
1,2%
15,0%
9,0%
12,0%
4,0%
8,0%
8,0%
14,0%
9,0%
8,0%
Powysze wartoci stanowi podstaw do okrelania przewidywanych strat powodziowych dla miasta Zabrze.
Zgodnie z przyjt metod oszacowano prognozowane straty na obszarach o rnym stopniu
zagospodarowania (odpowiednio od A do E), dziki czemu okrelono miarodajne wskaniki jednostkowe
przedstawione w poniszej tabeli:
Tabela 13-32 Przyjte wskaniki jednostkowych strat powodziowych dla danego typu zagospodarowania przestrzennego w Zabrzu
Typ A
PLN / ha
Wskanik
jednostkowych
strat
powodziowych
1 662
Typ B
PLN / ha
56 235
Typ C
PLN / ha
97 737
Typ D
PLN / ha
194 310
Typ E
PLN / ha
290 883
Typ
Jednostka
zagospodarowania
wskanikowa
terenu
288
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Sumy przewidywanych strat powodziowych dla miasta Zabrze z uwzgldnieniem wszystkich rodzajw strat
powodziowych dla zalewu w roku 2010 w granicach ~Q1% przedstawia ponisza tabela:
Tabela 13-33 Raport syntetyczny strat powodziowych dla Zabrza
2 149 689
1 318 779
830 910
4 668 012
103 044
4 564 968
537 422
329 695
207 728
1 167 003
25 761
1 141 242
1 588 168
964 985
623 183
3 449 487
25 761
3 423 726
13 559 781
4 275 279
9 284 502
Arkusz obliczeniowy szacunkowych strat powodziowych dla miasta Zabrze zosta przedstawiony w
Zaczniku 4.1
GIERATOWICE
Do oceny wielkoci przewidywanych strat powodziowych w gminie Gieratowice przyjto nastpujce wielkoci
wskanikw wartoci i uszkodze (Tabela 13-34) w odniesieniu do poszczeglnych rodzajw zagospodarowania
na terenie gminy.
Tabela 13-34 Okrelenie szacowanej wartoci uszkodze dla kadego z rodzajw zagospodarowania w Gieratowicach
Rodzaj zagospodarowania
Grunty orne
Uytki zielone
Way ochronne
Brzegi uregulowane
Budynki
Drogi krajowe
Drogi wojewdzkie i gminne
Mosty na drogach krajowych
Mosty na drogach wojewdzkich i gminnych
Szlaki kolejowe
Mosty kolejowe
rdo: Analizy wasne
Jednostka
wskanikowa
Wskaniki wartoci
Szacunkowa warto
uszkodze (w %)
PLN / ha
PLN / ha
PLN / km
PLN / km
PLN / szt
PLN / km
PLN / km
PLN / szt
PLN / szt
PLN / km
PLN / szt
207 500
138 500
5 070 000
2 535 000
500 000
6 452 500
3 226 500
3 764 000
900 000
2 688 500
4 225 000
1,6%
1,1%
20,0%
6,0%
7,0%
4,0%
8,0%
8,0%
15,0%
9,0%
8,0%
Powysze wartoci stanowi podstaw do okrelania przewidywanych strat powodziowych dla gminy
Gieratowice. Zgodnie z przyjt metod oszacowano prognozowane straty na obszarach o rnym stopniu
zagospodarowania (odpowiednio od A do E), dziki czemu okrelono miarodajne wskaniki jednostkowe
przedstawione w kolejnej tabeli:
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
289
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Tabela 13-35 Przyjte wskaniki jednostkowych strat powodziowych dla danego typu zagospodarowania przestrzennego w
Gieratowicach
Typ
zagospodarowania
terenu
Jednostka
wskanikowa
Wskanik
jednostkowych strat
powodziowych
Typ A
PLN / ha
1 524
Typ B
PLN / ha
31 624
Typ C
PLN / ha
48 667
Typ D
PLN / ha
96 268
Typ E
PLN / ha
143 869
Sumy przewidywanych strat powodziowych dla gminy Gieratowice z uwzgldnieniem wszystkich rodzajw
strat powodziowych dla zalewu w roku 2010 w granicach ~Q1% przedstawia ponisza tabela:
Tabela 13-36 Raport syntetyczny strat powodziowych dla Gieratowic
11 333 134
1 917 038
9 416 096
4 796 052
1 495 472
3 300 580
2 833 283
479 260
2 354 024
1 199 013
373 868
825 145
7 969 486
907 415
7 062 072
3 220 885
745 450
2 475 435
31 351 853
22 135 903
9 215 950
Arkusz obliczeniowy szacunkowych strat powodziowych dla gminy Gieratowice zosta przedstawiony w
Zaczniku 4.1
Korzystajc z opracowanej metody oraz analizujc zakres zalewu jaki zosta udokumentowany w roku 2010
mona stwierdzi, e szacunkowe straty powodziowe na terenie objtym opracowaniem z uwzgldnieniem
strat porednich i niewycenialnych mogy si ksztatowa na poziomie ok. 132 mln zotych.
Oszacowana warto moe wydawa si wysok, ale dla poziomu odniesienia mona wskaza z jednej strony,
e powd w roku 2010 kosztowaa Polsk ok. 12,7 mld zotych strat wycenialnych / bezporednich a tylko
jeden projekt badawczy realizowany na Politechnice lskiej w jednym z zalanych budynkw zanotowa
wycenialn i udokumentowan bezporedni strat w wysokoci 1,2 mln zotych.
290
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
291
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
finansowane s i bd przez kopalnie wgla kamiennego (w tym rwnie odszkodowania za szkody w plonach
rolnych).
Kolejnym wanym aspektem przy tworzeniu i wdraaniu skutecznego programu profilaktyki powodziowej jest
zaangaowanie rnych podmiotw majcych wpyw na bezpieczestwo publiczne, np. wadz publicznych,
przedsibiorcw grniczych, zarzdcw i administratorw ciekw dla integracji dziaa i osignicia
zamierzonych efektw. Zawizanie i prowadzenie dialogu spoecznego w tej kwestii jest warunkiem
koniecznym dla realizacji zakadanego planu dziaa. Naley pamita, i bezpieczestwa nie gwarantuje
jedynie infrastruktura przeciwpowodziowa (m.in. way i zbiorniki retencyjne) ale to rwnie odpowiednio
prowadzona gospodarka wodna (melioracje, naturalna retencja,), gospodarka przestrzenna i zarzdzanie
kryzysowe (przygotowanie, reagowanie, zapobieganie, usuwanie skutkw powodzi, edukacja).
292
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
293
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
294
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
82
Ustawa z dnia 8 lipca 2010 r. o szczeglnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli
przeciwpowodziowych (Dz.U. 2010 nr 143 poz. 963 z pn.zmian.)
83
w rozumieniu przepisw ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomociami (tekst jednolity Dz.U. 2010 nr
102 poz. 651 z pn.zmian.)
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
295
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Wasno
prywatna
Gmina
Gieratowice
Gmina
Gieratowice
Inne osoby
prawne
Lokalizacja
Gmina
Nr
Skarb
Pastwa
100
Pola uprawne
Tereny rolne
100
Grunty orne
Nazwa zbiornika
Forma zagospodarowania
terenu wg MPZP
Gmina
Gieratowice
95
Gmina
Gieratowice
59
40
Gmina
Gieratowice
96
Grunty orne
Gmina
Gieratowice
95
Tereny rolne
Gmina
Gieratowice
30
15
55
100
Wody powierzchniowe
Wody powierzchniowe
60
40
Tereny kowe
97
Tereny kowe
100
Wody powierzchniowe
Tereny wd
70
28
Obszary kowe
100
Zbiornik przeciwpowodziowy
Teren ochrony
przeciwpowodziowej
Gmina
Gieratowice
Gmina
9
Gieratowice
Gmina
10
Gieratowice
Gmina
11
Gieratowice
Gmina
12
Gieratowice
8
13
296
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta
Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Skarb
Pastwa
Gmina
Inne osoby
prawne
Wasno
prywatna
14
100
Wody powierzchniowe
15
100
Tereny podmoke
16
Miasto Zabrze
29
35
35
Tereny zielone
17
Miasto Zabrze
100
Tereny zielone
100
Ziele urzdzona
100
Grunty orne
50
50
100
Tereny zielone
100
Ogrdki dziakowe
Ziele urzdzona
Tereny zielone
Nr
18
19
20
21
22
Lokalizacja
Miasto
Gliwice
Miasto
Gliwice
Miasto
Gliwice
Miasto
Gliwice
Miasto
Gliwice
Miasto
23
Gliwice
Nazwa zbiornika
100
Forma zagospodarowania
terenu wg MPZP
297
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
15 WNIOSKI I REKOMENDACJE
Obowizek ochrony przeciwpowodziowej, w tym budowy, przebudowy oraz utrzymania obiektw
hydrotechnicznych zabezpieczajcych przed powodzi oraz koordynacji przedsiwzi majcych na celu
ograniczenie ryzyka powodziowego spoczywa na administracji rzdowej dziaajcej w obszarze gospodarki
wodnej jak i na terytorialnych jednostkach samorzdowych.
Niska ranga gospodarki wodnej w Polsce wie si z niedofinansowaniem i brakiem priorytetyzacji dziaa w
tym zakresie, co w efekcie przekada si na niezadowalajcy stan jakociowy i ilociowy zabezpiecze
przeciwpowodziowych kraju.
Zlewnia Kodnicy jest obszarem o wysokim priorytecie potrzeb systemowych rozwiza w skali regionalnej,
lecz nawet katastrofalne skutki powodzi z 2010r. nie spowodoway widocznego impulsu dziaa po stronie
administracji rzdowej i samorzdowej na szczeblu regionalnym, majcego na celu skuteczn ochron
terenw i mieszkacw najbardziej zurbanizowanej i uprzemysowionej czci regionu i kraju. Dynamiczny
rozwj aglomeracji nie pociga za sob dziaa w zakresie zarzdzania ryzykiem powodziowym oraz
zintegrowanego zarzadzania kryzysowego w czasie powodzi.
Przeprowadzone w ramach niniejszego opracowania analizy wykazay, e podjcie przez przedmiotowe
samorzdy dziaa majcych na celu ograniczanie zagroenia powodziowego, minimalizowanie ryzyka i prb
zarzdzania nim w zlewni Kodnicy jest niezbdnie konieczne, niezalenie od kompetencji i obowizkw
administracji rzdowej w tym zakresie.
Skuteczno ochrony przed powodzi w zlewni jest ograniczona z powodu niedostatecznych nakadw na
utrzymanie obiektw oraz na nowe inwestycje, a take w wyniku braku przykadania naleytego znaczenia do
dziaa prewencyjnych.
Powodzie s zjawiskiem nieuchronnym, mona je natomiast znacznie ograniczy za pomoc urzdze, ktrymi
s: way przeciwpowodziowe, zbiorniki retencyjne mokre i suche oraz poldery. Na popraw bezpieczestwa
powodziowego wpywaj take: waciwe przygotowanie koryt rzecznych, ograniczenia zabudowy na terenach
zalewowych, dobre prognozowanie, odpowiednio wczesne ostrzeganie i skuteczne akcje ratunkowe. Istotne
znaczenie maj dziaania prewencyjne, a wrd nich przywracanie naturalnych obszarw zalewowych rzek,
podnoszenie lesistoci oraz waciwa agrotechnika.
Pomimo, e kady z samorzdw realizuje szereg dziaa inwestycyjnych i rozwojowych na swoim terenie, ktre
absorbuj znaczce rodki finansowe, istniej potencjalne moliwoci ze strony gmin, ktre pozwol w
perspektywie wieloletniej zmniejsza zagroenie i ryzyko powodziowe.
Przygotowany zrnicowany katalog dziaa inwestycyjnych, organizacyjnych i formalno-prawnych pozwala na
sformuowanie rekomendacji dla wadz samorzdowych, majcych charakter systemowy lub proponowanych
dziaa bezporednich.
Propozycje dziaa inwestycyjnych sucych celom nadrzdnym mog stanowi przedmiot sprzecznoci
interesw pomidzy samorzdami, administratorami ciekw, uytkownikami terenw, przedsibiorcami
grniczymi i wszelkimi innymi interesariuszami. Zawarte porozumienie pomidzy samorzdami jest natomiast
gwarantem woli wsppracy i zrwnowaonych dziaa w perspektywie dugoterminowej.
Naley rwnie nadmieni, e tego typu inicjatywa jest przykadem praktycznej realizacji zasady
subsydiarnoci w obszarze problemowym, jakim s tereny charakteryzujce si wysokim ryzykiem
wystpienia powodzi bdcym skutkiem trwajcego procesu przeksztacania zlewni Kodnicy. Std te
sformuowany katalog jest komplementarnym uzupenieniem dziaa, ktre powinny by podejmowane
przez administratorw wd, ich uytkownikw ze strony przemysu jak i pozostae gminy lece w zlewni
Kodnicy.
Majc na uwadze perspektyw finansow 2014-2020 uwaa si, e przedmiotowa partnerska inicjatywa
majca pene uzasadnienie faktyczne i prawne, dokonan identyfikacj potrzeb oraz propozycje rozwiza
(w tym rwnie alternatywnych pod ktem technologicznym, ekonomicznym i rodowiskowym), jasno
zdefiniowanych beneficjentw oraz charakter ponadregionalny powinna znale odzwierciedlenie jako
projekt kluczowy wojewdztwa lskiego o strategicznym znaczeniu dla jego rozwoju.
298
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
299
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
300
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
13.
14.
15.
16.
301
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
17.
18.
19.
20.
302
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
21. Pogbienie Kodnicy bezsprzecznie spowoduje konieczno umacniania skarp rzeki oraz przebudowy
mostw. Koszty na tym etapie prac s z pewnoci wysokie, lecz trudne do oszacowania i mog by
obarczone duym bdem.
22. Innym rozwizaniem dla tego zadania jest oczyszczenie Kodnicy (wykonanie bagrowania) i
unieszkodliwienie wybranych osadw. Takie rozwizanie miejscowo poprawi spawno cieku i warunki
rodowiskowe w rzece, lecz w stanach nadzwyczajnych opadw bez odpowiedniej retencji terenowej
zagroenie powodziowe nie zostanie zminimalizowane. Przy oczyszczeniu Kodnicy z osadw
jednoczenie zaleca si miejscowe jej pogbienie na innym, dalszym odcinku w rejonie ujcia
Ostropki w Gliwicach. Niewielki zakres inwestycyjny znaczco polepszy sytuacj w tym newralgicznym
miejscu.
23. Niezalenie od przyjtego przez decydentw rozwizania (pogbienie, kanay ulgi, retencja terenowa)
zaleca si oczyszczenie Kodnicy z osadw.
24. Rekomenduje si rwnie podniesienie w skali regionalnej problemu zdolnoci retencyjnych zbiornika
Dzierno Due oraz analizy funkcjonowania luzy na tym zbiorniku. Jak wynika ze studium
przeprowadzonych przez IMGW Oddzia Wrocaw, 40% pojemnoci zbiornika Dzierno Due to
pojemno martwa, a czna pojemno powodziowa zbiornika wynosi ok. 7,0 mln m3. Z kolei czna
pojemno powodziowa trzech zbiornikw w zlewni Kodnicy Dzierno Due, Dzierno Mae oraz
Pawniowice wynosi ok. 12,2 mln m3. W skali postpujcej metropolizacji zlewni taka pojemno
retencyjna kluczowych obiektw przeciwpowodziowych jest zdecydowanie za maa.
25. Aktualne uwarunkowania terenowe zbiornika Dzierno Due nie stwarzaj potencjalnych moliwoci
jego powikszenia, najwiksze szanse miaaby jego rozbudowa w kierunku pnocno-zachodnim z
uwzgldnieniem kolizji z Kanaem Gliwickim.
26. Przeanalizowany katalog rozwiza powinien zosta wdraany w ramach przyjtego i uzgodnionego
scenariusza realizacyjnego, stanowicego kombinacj rnych koncepcji i projektw. W ramach
ekspertyzy zdefiniowano 4 podstawowe (IIV) i 2 alternatywne (VVI) scenariusze realizacyjne:
Scenariusz I obejmujcy:
Pogbienie Potoku Chudowskiego,
Pogbienie Kodnicy,
Way przeciwpowodziowe.
Scenariusz II obejmujcy:
Zbiorniki retencyjne - Wariant maksymalny polegajcy na budowie wszystkich 23 obiektw,
Way przeciwpowodziowe.
Scenariusz III obejmujcy:
Zbiorniki retencyjne - Wariant realny polegajcy na budowie priorytetowych a zarazem
najbardziej prawdopodobnych do wdroenia 17 obiektw,
Way przeciwpowodziowe.
Scenariusz IV obejmujcy:
Zbiorniki retencyjne - Wariant realny polegajcy na budowie priorytetowych a zarazem
najbardziej prawdopodobnych do wdroenia 17 obiektw,
Way przeciwpowodziowe,
Pogbienie Potoku Chudowskiego,
Pogbienie Kodnicy w rejonie ujcia Ostropki,
Odmulenie Kodnicy.
Scenariusz V obejmujcy:
Zbiorniki retencyjne - Wariant realny polegajcy na budowie priorytetowych a zarazem
najbardziej prawdopodobnych do wdroenia 16 obiektw,
Pogbienie Potoku Chudowskiego,
Kana ulgi dla Cienkiej,
Way przeciwpowodziowe,
Odmulenie Kodnicy,
Pogbienie Kodnicy w rejonie ujcia Ostropki.
303
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
27.
28.
29.
30.
31.
32.
Scenariusz VI obejmujcy:
Zbiorniki retencyjne - Wariant dla kanau ulgi dla Cienkiej i Kodnicy polegajcy na budowie
priorytetowych a zarazem najbardziej prawdopodobnych do wdroenia 14 obiektw,
Pogbienie Potoku Chudowskiego,
Kana ulgi dla Kodnicy - Wariant II,
Way przeciwpowodziowe.
czne, szacunkowe koszty przygotowania i wdroenia scenariuszy wynosz:
Scenariusz I: 167 005 025 z
Scenariusz II: 143 726 464 z
Scenariusz III: 105 866 880 z
Scenariusz IV: 177 020 202 z
Scenariusz V: 194 719 002 z
Scenariusz VI: 260 512 790 z
Spord przedstawionych scenariuszy IVI optymalnym wydaje si by scenariusz IV, ktrego
szacowane koszty s umiarkowane a efektywno jest wymierna i potwierdzona modelowaniem fali
powodziowej. Uwzgldnia on szeroki zakres rnorodnych dziaa, ktre same w sobie nie przynosz
znaczcego zmniejszenia zagroenia powodziowego ale ich kombinacja daje wyrane efekty w skali
analizowanej czci zlewni. Poza tym scenariusz ten zabezpiecza kad z uczestniczcych gmin w
sposb racjonalny i jest pewnego rodzaju wypracowanym wstpnie konsensusem pomidzy partnerami
porozumienia o wdraaniu wsplnego programu inwestycyjnego.
Dodatkowo w ramach dziaa inwestycyjnych naley przewidzie retencj kanaow na sieci
deszczowej. W ww. scenariuszach nie ujmowano kosztw z tym zwizanych, gdy takie dziaania
wymagaj wewntrznych uzgodnie z administratorami tych sieci, dedykowan im analiz koncepcyjn
i odpowiedniego etapowania prac. Jest wysoce prawdopodobne, e w ramach przygotowywania
programu inwestycyjnego takie dziaania zostan wczone, ale w ograniczonym zakresie.
czne szacowane koszty retencji kanaowej wg wstpnego rozpoznania przedstawiaj si nastpujco:
Gmina Gieratowice
9 obiektw:
6 582 000 z
Miasto Zabrze
56 obiektw: 136 002 900 z
Miasto Gliwice
20 obiektw:
32 240 850 z
Razem
85 obiektw: 174 825 750 z
Przedstawione wyniki analiz kosztowych zada mog by obarczone niedokadnoci. W przypadku
kanaw ulgi uwzgldniono jedynie moliwe do oszacowania na tym etapie koszty technologii
wykonania rurocigw. Pena analiza kosztowa tego rodzaju inwestycji jest moliwa po opracowaniu
szczegowej koncepcji technicznej i dokonania uzgodnie. Na etapie podejmowania decyzji
realizacyjnych naley mie wiadomo, e rozwizania techniczne kanaw ulgi dla Cienkiej jak i
Kodnicy bd podyktowane uzyskanymi warunkami technicznymi. Koszty porednie tych zada, na
ktre zo si m.in. uzgodnienia wasnociowe, kolizje z istniejcym uzbrojeniem i inne
nieprzewidziane wydatki, z uwagi na silnie zurbanizowany teren prowadzenia inwestycji znaczco
zwiksz koszty cakowite, co moe wykluczy w zupenoci uzasadnienie ekonomiczne przy ju
aktualnie wtpliwej ich racjonalnoci finansowej.
Moliwo sprawnej realizacji proponowanych dziaa przeciwpowodziowych na terenie gmin lecych
w zlewni rzeki Kodnicy umoliwia ustawa z 8 lipca 2010 r. o szczeglnych zasadach przygotowania do
realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych, ktra okrela zasady i warunki
przygotowania inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych (tzw. specustawa
przeciwpowodziowa). Specustawa przeciwpowodziowa z zaoenia ma suy uproszczeniu i
przyspieszeniu procedur decyzyjnych umoliwiajcych realizacj inwestycji przeciwpowodziowych.
Majc na uwadze charakter proponowanych rozwiza na terenie analizowanych gmin stwierdza si, e
dostpne instrumenty prawne okrelone w specustawie umoliwiaj skuteczn realizacj szerokiej
gamy inwestycji przeciwpowodziowych.
Decydujc si na wdroenie jednego ze scenariuszy realizacyjnych (lub ich innej kombinacji) naley mie
na uwadze, e zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej w zakresie finansowania przedsiwzi
sucych ochronie przeciwpowodziowej:
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
304
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
33.
34.
35.
36.
305
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Opomiarowanie zlewni jest wanym zadaniem, lecz istotne jest to aby dostp do danych
jednolitych danych hydrologicznych by szybki i bezpatny dla podmiotw i instytucji
korzystajcych z tych danych, tj. zainteresowane samorzdy, centra kryzysowe, zakady
grnicze i in. Ten aspekt powinien zosta rozwizany systemowo na wzr wielu pastw
europejskich. Zakres i szczegowa lokalizacja punktw pomiarowych jest cile zwizana z
przyjtymi
rozwizaniami
lokalizacyjnymi
budowy
obiektw
retencyjnych
i
przeciwpowodziowych. Punkty pomiarowe naley kadorazowo uwzgldnia na etapie
projektowania obiektw sucych ochronie przeciwpowodziowej, w szczeglnoci zbiornikw.
b. Przygotowanie i systemowe wdraanie programw gospodarki wodami deszczowymi na
obszarach gmin pooonych w zlewni, poczone z planowaniem przestrzennym.
c. Zacienienie wsppracy z ssiednimi gminami w zlewni, a w szczeglnoci lecymi w jej grnej
czci, tj. Ruda lska, Katowice, Bytom, Chorzw, witochowice, Mikow, Knurw,
Ornontowice, Czerwionka Leszczyny, na rzecz prowadzenia wsplnej polityki
przeciwpowodziowej. Przygotowanie programu dziaa przeciwpowodziowych dla 3
zainteresowanych gmin bdzie dobrym przykadem wsppracy dla innych samorzdw.
d. Wsppraca taka powinna mie szereg paszczyzn, a jej zainicjowaniem moe by
wypracowanie wsplnej polityki planowania przestrzennego.
e. Utworzenie systemu zarzdzania obiektami, urzdzeniami oraz informacj w celu prowadzenia
dostosowanej do uwarunkowa lokalnych gospodarki wodami w zlewni, co bdzie miao
szczeglne znaczenie w sytuacjach nadzwyczajnych. System taki powinien obejmowa
narzdzia wspomagania decyzji w sytuacjach zagroenia. W zakresie systemu konieczne bdzie
stworzenie odpowiednich procedur dziaa, wyposaenia, oprzyrzdowania, opomiarowania
i in. Bezwzgldna konieczno wspdziaania z uytkownikami istniejcych systemw
pompowych (np. przedsibiorstwa grnicze).
37. Rekomenduje si systemowej wprowadzenie do procesu planowania przestrzennego problematyki
ochrony przeciwpowodziowej:
a. Wskazanie obszarw przeznaczonych do wyczenia z zabudowy, szczeglnie w dolinach
ciekw lub w ich ssiedztwie, w oparciu o posiadane i dostpne w przyszoci studia
przeciwpowodziowe
b. Denie do minimalizowania uszczelniania powierzchni zlewni, podejmowanie inicjatyw
rewitalizacyjnych na terenach poprzemysowych celem ochrony terenw zielonych.
c. Maksymalna w zalenoci od lokalnych moliwoci retencja wd deszczowych w granicach
posesji zakadw i obiektw produkcyjnych, usugowych, przemysowych, budownictwa
mieszkaniowego i innych.
d. Denie do komplementarnoci dziaa planistycznych z zakresu ochrony przeciwpowodziowej
z gminami pooonymi w zlewni rzeki Kodnicy zarwno powyej i poniej obszarw zagroenia
powodziowego,
e. Zakaz zabudowy w dolinach rzecznych oraz wszelkich form uszczelniania terenu, za wyjtkiem
zagospodarowania hydrotechnicznego dolin, w zakresie budowli majcych na celu czasowe
retencjonowanie wody,
f. Utrzymania quasi naturalnych warunkw hydromorfologicznych dolin rzecznych,
g. Utrzymanie istniejcych niecek i zbiornikw powstaych w wyniku osiadania terenu i
wykorzystanie do gromadzenia wody w sytuacjach zagroenia powodziowego,
h. Objcie szczegln ochron wszystkich elementw przyczyniajcych si do zwikszenia
retencyjnoci zlewni.
Wsppraca organizacyjna i inwestycyjna zarwno w budowie systemu ochrony przeciwpowodziowej jak i
sposobie gospodarowania przestrzeni w zlewni Kodnicy moe zwielokrotni efekt uzyskany dziki
dziaaniom wymienionym w niniejszej ekspertyzie, ktry przeoy si nie tylko na Gieratowice, Zabrze i
Gliwice ale na ca zlewni Kodnicy.
306
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Gliwice:
[16] Aktualizacja Programu Ochrony rodowiska dla powiatu gliwickiego na lata 2010-2013 z uwzgldnieniem
perspektywy na lata 2014-2018
[17] Analiza hydrologiczno-hydrauliczna istniejcych urzdze odwadniajcych dla wd deszczowych zlewni
pomidzy ul. Biegusa, a ul. Rybnick w Gliwicach; Gliwice ,2011r.
[18] Inwentaryzacja istniejcych systemw kanalizacji deszczowej cicych do wylotw brzegowych do rzeki
Kodnicy w km: 48+365, 47+365, 47+040 i 46+955, skala 1:5000
[19] Master plan gospodarki wodno ciekowej w Gliwicach, ESKO Przedsibiorstwo Inynierii rodowiska s.c.,
Zielona Gra, 2006r.
[20] Masterplan gospodarki wodno-ciekowej w Gliwicach, ESKO Zielona Gra, 2008r.
[21] Ochrona przeciwpowodziowa miasta Gliwice prace przedprojektowe; wstpne kosztorysy inwestorskie
na realizacj zbiornikw maej retencji na ciekach Ostropka i Doa
[22] Opracowanie wybranych charakterystyk hydrologicznych dla przekrojw wodowskazowych Kodnica i
Gliwice na rzece Kodnicy oraz przekroju wodowskazowego Gliwice na rzece Bytomce, Biuro Prognoz
Hydrologicznych w Krakowie, wrzesie 2012r.
[23] Program Ochrony rodowiska dla Miasta Gliwice na lata 2012-2015
[24] Lokalny Plan Ograniczania Skutkw Powodzi i Profilaktyki Powodziowej; Krakw, 2000 r.
307
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Zabrze:
[25] Opracowanie ekofizjograficzne Miasto Zabrze Zacznik 4 Mapa uwarunkowa grniczych w skali 1:20
000, P.U. GEORAF, Dbrowa Grnicza, 2007
[26] Poprawa gospodarki wodno-ciekowej na terenie gminy Zabrze. Etap II. Kontrakt 1, Paww - Kanalizacja
sanitarna i deszczowa, ukad komunikacyjny wraz z owietleniem dla dzielnicy Paww w Zabrzu - etap II i III zadanie 2, dziaanie III,
[27] Poprawa gospodarki wodno-ciekowej na terenie gminy Zabrze. Etap II. Kontrakt 2, Zaborze Poudniowe projekt wykonawczy przebudowy sieci wodocigowej, kanalizacji sanitarnej i deszczowej wraz z przebudow
nawierzchni drg i chodnikw zlewni rzeki Czarniawki w Zabrzu - Zaborzu pd., sierpie 2005
[28] Poprawa gospodarki wodno-ciekowej na terenie gminy Zabrze. Etap II. Kontrakt 3, Zaborze Pnocne opracowanie dokumentacji projektowej przebudowy kanalizacji sanitarnej i deszczowej w rejonie ulic
Modrzewiowej i Leszczynowej w Zabrzu Pnocnym, czerwiec 2006
[29] Poprawa gospodarki wodno-ciekowej na terenie gminy Zabrze. Etap II. Kontrakt 4, Makoszowy - sie
wodocigowa wraz z wymian przyczy, sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej wraz z budow i przebudow
przyczy kanalizacyjnych, likwidacj oczyszczalni ciekw przy ul. Legnickiej i przy ul. Gawrona oraz przebud.
lub odbudow elementw pasa drogowego dla dzielnicy Makoszowy w Zabrzu, II kw. 2006
[30] Poprawa gospodarki wodno-ciekowej na terenie gminy Zabrze. Etap II. Kontrakt 5, Biskupice sieci
wodocigowe z wymian przyczy, sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej wraz z budow i przebudow
przyczy kanalizacyjnych oraz przebudow lub odbudow elementw pasa drogowego dla dzielnicy Biskupice
w zlewni rowu Drzymay i osiedla Borsig w Zabrzu, II kw. 2006
[31] Poprawa gospodarki wodno-ciekowej na terenie gminy Zabrze. Etap II. Kontrakt 6 Mikulczyce przebudowa
gwnego kolektora sanitarnego, kanalizacji sanitarnej, przebudowa sieci wodocigowej, budowa kanalizacji
deszczowej wraz z przebudow nawierzchni drg i chodnikw w Zabrzu Mikulczycach, listopad 2006
[32] Poprawa gospodarki wodno-ciekowej na terenie gminy Zabrze. Etap II. Kontrakt 7, wyzwolenie kanalizacja
sanitarna osiedla wyzwolenia w Zabrzu, lipiec 2007
[33] Projekt: Kanalizacja deszczowa i urzdzenia oczyszczajce autostrady A1 na odcinku Piekary lskie Maciejw (m. Bytom, gm. Zbrosawice, m. Zabrze, m. Gliwice, umowa z dn. 15.12.2006
[34] Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania Miasta Zabrze
308
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Inne:
[47] Mapa Podziau Hydrograficznego Polski wykonana przez Zakad Hydrografii i Morfologii Koryt Rzecznych
Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej na zamwienie Ministra rodowiska i sfinansowana ze rodkw
Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej
[48] Strategia Gospodarki Wodnej, Dokument przyjty przez Rad Ministrw w dniu 13 wrzenia 2005 r.
[49] Program dla Odry-2006
[50] Program dla Odry 2006 aktualizacja, Wersja po uwzgldnieniu wnioskw zawartych w opiniach
przekazanych przez czonkw Komitetu Sterujcego PdO 2006 oraz raportu ze strategicznej oceny
oddziaywania na rodowisko, Wrocaw, wrzesie 2011
[51] Prognoza Oddziaywania na rodowisko projektu dokumentu Programu dla Odry
[52] Prognoza oddziaywania na rodowisko projektu Programu Maej Retencji dla wojewdztwa lskiego,
2005, Katowice.
[53] Polityka ekologiczna pastwa w latach 2009-2012 z perspektyw do roku 2016
[54] Program Ochrony rodowiska dla Wojewdztwa lskiego do roku 2013 z uwzgldnieniem perspektywy do
roku 2018
[55] Strategia rozwoju wojewdztwa lskiego lskie 2020, Katowice, 2010
[56] Program maej retencji dla wojewdztwa lskiego, przyjty w dniu 16 stycznia 2006 r. przez Sejmik
Wojewdztwa lskiego uchwa nr II/43/1/2006
[57] Raport z wykonania wstpnej oceny ryzyka powodziowego. 2011. Projekt ISOK Informatyczny System
Osony Kraju przed nadzwyczajnymi zagroeniami
[58] Wstpna ocena ryzyka powodziowego dla obszaru Polski, Projekt ISOK, 2011
[59] Projekt architektoniczno-budowlany, brana: sanitarna; Przebudowa kanalizacji deszczowej, Budowa drogi
publicznej drogowej trasy rednicowej, cz Zachd od km 0-245,29 DO 4+037,37 odcinek G2 (tj. cz
odcinka G2), padziernik 2011
Literatura:
[60] Atlas posterunkw wodowskazowych dla potrzeb Pastwowego Monitoringu rodowiska, Biblioteka
Monitoringu rodowiska, Warszawa 1995-1996
[61] Barbusiski K., Noco W., Zawarto zwizkw metali cikich w osadach dennych, 2011
[62] Bednarczyk S., Jarzbiska T., Mackiewicz S., Wooszyn E.: Vademecum Ochrony Przeciwpowodziowej,
Gdask, 2006
[63] Bojakowska I., Dobek P., Wokowicz S., Pierwiastki ladowe w osadach kanau Bydgoskiego Pastwowy
Instytut Geologiczny-Pastwowy Instytut Badawczy, t. 5, z. 4: 41-50, Warszawa, 2010
[64] Byczkowski A., Hydrologia, Wydawnictwo SGGW, Warszawa, 1999
[65] Chojnacki J., Szacowanie przewidywanych strat powodziowych w terenach zurbanizowanych metod
typizacji zagospodarowania obszarw zagroonych; Gospodarka Wodna, nr 10, 2000
[66] Ciesielczyk T., Kusza G., Karwaczyska U., Przyrodnicze wykorzystanie osadw dennych w wietle
obowizujcych przepisw, Rocznik Ochrona rodowiska, t. 13: 1327-1338, 2011
[67] Dziaoszyska-Wawrzkiewicz M.: Metale cikie w osadach rzecznych terenw zurbanizowanych zlewni
rzeki Kodnicy, 2008r.
[68] Gaka B., Wiatkowski M., Charakterystyka osadw dennych zbiornika zaporowego Myny oraz moliwo
rolniczego ich wykorzystania, Woda- rodowisko- Obszary wiejskie, t.10 z. 4 (32): 5363, Kodnicy, Ochrona
rodowiska, Vol.33 (1), 13-17, 2010r.
[69] Jak skutecznie chroni przyrod dolin rzecznych?, Materiay szkoleniowe dla uczestnikw warsztatw
zorganizowanych w dniach 2930 maja 2007 przez Towarzystwo na rzecz Ziemi i Polsk Zielon Sie, 2007
[70] Konieczny R., Siudak M. Ograniczanie skutkw powodzi technika i planowanie, Prezentacja Power Point,
2010
309
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
[71] Kowalczyk A., Kropka J., Rubin K., Zasoby wd podziemnych zbiornika triasowego (GZWP) Gliwice na
podstawie bada modelowych. W: Wspczesne problemy hydrogeologii, t. 8:8590, 1997r.
[72] Lenar-Matyas A., Poulard C., Radomski J., Royet P., Konstrukcja i dziaanie suchych zbiornikw
przeciwpowodziowych o rnej charakterystyce i lokalizacji. Infrastruktura i ekologia terenw wiejskich, nr 9:
115129, 2009r.
[73] Modernizacja luz odrzaskich na odcinku bdcym w zarzdzie RZGW Gliwice przystosowanie do III
klasy drogi wodnej - Etap II Instrukcja eksploatacji stopnia na czas realizacji robt modernizacyjnych luzy,
Ekosystem Zielona Gra Sp. z o.o., 2011
[74] Noco W., Kostecki M., Kozowski J., Charakterystyka hydrochemiczna rzeki Kodnicy, 2006r.
[75] Noco W., Wody pynce aglomeracji katowickiej. Laboratorium Przegld Oglnopolski nr 4, 2008r.
[76] Ozga-Zieliska M., Brzeziski J., Hydrologia stosowana, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997
[77] Raport Towarzystwa na rzecz Ziemi i Polskiej Zielonej Sieci. rodowiskowe skutki przedsiwzi
hydrotechnicznych wspfinansowanych ze rodkw Unii Europejskiej, Owicim Krakw 2007
[78] Razowska-Jaworek L., Chmura A., Wantuch A., Wody podziemne miast Polski. Miasta powyej 50 000
mieszkacw pod redakcj Zbigniewa Nowickiego. Pastwowy Instytut Geologiczny, Warszawa, 2009r.
[79] Soczyska U., Podstawy hydrologii dynamicznej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
1993
[80] Stodolak R., rodowiskowe aspekty gospodarowania wod na suchym zbiorniku przeciwpowodziowym na
przykadzie projektowanego zbiornika Racibrz. Infrastruktura i ekologia terenw wiejskich, nr 9: 171-180,
2008r.
[81] Usuwanie przez przedsibiorcw grniczych szkd wywoanych ruchem zakadu grniczego, Najwysza
Izba Kontroli, Warszawa, 2012r.
[82] Wawrty R., elaziski J., rodowiskowe skutki przedsiwzi hydrotechnicznych wspfinansowanych ze
rodkw Unii Europejskiej. Raport Towarzystwa na rzecz Ziemi i Polskiej Zielonej Sieci, Owicim-Krakw, 2007
[83] Wolanin M., Wybrane zagadnienia Specustawy przeciwpowodziowej, cz. II, Nieruchomoci C.H. Beck,
Kwiecie 2011
[84] rda
internetowe:
isok.imgw.pl/o-projekcie;
www.kzgw.gov.pl;
www.gliwice.rzgw.gov.pl;
www.szmiuw.pl; www.crg.gliwice.pl; www.nieruchomosci.beck.pl; www.kzgw.gov.pl; www.gliwice.rzgw.gov.pl;
www.kwsa.pl; wzzsosnica.pl; www.rpm.com.pl; www.gieraltowice.pl
Akty prawne:
[85] Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 padziernika 2000 r. ustanawiajca
ramy wsplnotowego dziaania w dziedzinie polityki wodnej (Dz. U. UE. L z dnia 22 grudnia 2000 r.) - Dyrektywa
Wodna
[86] Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 padziernika 2007 r. w sprawie oceny
ryzyka powodziowego i zarzdzania nim Dyrektywa Powodziowa
[87] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (tekst jednolity Dz.U. 2008 nr 25 poz. 150 z
pn. zmian.)
[88] Prawo wodne (Tekst jednolity Dz.U. 2012 nr 0 poz. 145.)
[89] Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (tekst jednolity Dz.U. 2001 nr 142 poz. 1591 z
pn.zmian.)
[90] Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i grnicze (Dz.U. 2011 nr 163 poz. 981)
[91] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 o odpadach (tekst jednolity Dz.U. 2010 nr 185 poz. 1243 z pn. zmian.)
[92] Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomociami (tekst jednolity Dz.U. 2010 nr 102 poz.
651 z pn. zmian.)
[93] Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Tekst jednolity Dz.U.
2012 nr 0 poz. 647)
[94] Ustawa z dnia 3 padziernika 2008 roku o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale
spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko (Dz.U. 2008 nr 199 poz.
1227 z pn. zmian.)
[95] Ustawa z dnia 8 lipca 2010 r. o szczeglnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie
budowli przeciwpowodziowych (Dz.U. 2010 nr 143 poz. 963 z pn.zmian.)
310
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
[96] Ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o ustanowieniu programu wieloletniego Program dla Odry 2006 (Dz.U.
2001 nr 98 poz. 1067 z pn.zmian.)
[97] Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 27 wrzenia 2001 r. w sprawie katalogu odpadw (Dz. U. 2001
nr 112, poz. 1206)
[98] Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzaju oraz ste substancji,
ktre powoduj, e urobek jest zanieczyszczony (Dz.U. 2002 nr 55, poz. 498)
[99] Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 padziernika 2002 r. w sprawie rodzaju odpadw, ktre
mog by skadowane w sposb nieselektywny (Dz.U. 2002 nr 191, poz. 1595)
[100] Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 21 kwietnia 2006 r. sprawie listy rodzajw odpadw, ktre
posiadacz odpadw moe przekazywa osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebdcym
przedsibiorcami, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku (Dz. U. 2006 nr 75, poz. 527)
[101] Rozporzdzeniem Ministra rodowiska z dnia 21 marca 2006 roku w sprawie odzysku lub
unieszkodliwiania odpadw poza instalacjami i urzdzeniami (Dz. U. 2006 nr 49, poz. 356)
[102] Projekt Rozporzdzenia Ministra rodowiska, Ministra Infrastruktury oraz Ministra Spraw Wewntrznych i
Administracji w sprawie opracowania map zagroenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego
[103] Uchwaa Nr XXXIII/194/05 Rady Gminy Gieratowice z dnia 28 kwietnia 2005r.
[104] Uchwaa nr XLV/1181/2006 Rady Miejskiej w Gliwicach z dnia 14 wrzenia 2006r.
[105] Uchwaa nr XLVII/1217/2006 Rady Miejskiej w Gliwicach z dnia 26 padziernika 2006r.
[106] Uchwaa nr XXVIII/903/2009 Rady Miejskiej w Gliwicach z dnia 15 padziernika 2009 r.
[107] Uchwaa nr. XXXI/956/2009 Rady Miejskiej w Gliwicach z dnia 17 grudnia 2009 r.
[108] Uchwaa nr XXXV/1062/2010 Rady Miejskiej w Gliwicach z dnia 10 czerwca 2010r
[109] Uchwaa nr IX/114/2011 Rady Miejskiej w Gliwicach z dnia 2 czerwca 2011 r.
[110] Uchwaa nr XII/126/11 Rady Miejskiej w Zabrzu z dnia 4 lipca 2011 r.
[111] Uchwaa nr XVI/193/11 Rady Miejskiej w Zabrzu z dnia 14 listopada 2011 r.
[112] Uchwaa nr XLIII/562/09 Rady Miejskiej w Zabrzu z dnia 14 wrzenia 2009r.
311
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
17 DEFINICJE I SKRTY
Definicje:
Cieki naturalne rzeki, strugi, strumienie i potoki oraz inne wody pynce w sposb cigy lub okresowy,
naturalnymi lub uregulowanymi korytami [88]
Bagrowanie dziaania zwizane z pogbianiem dna zbiornika wodnego lub cieku, majce na celu oczyszczenie
go z zalegajcych warstw muu oraz usunicie zakorzenionej rolinnoci dla ograniczenia zjawiska eutrofizacji,
powodujcej nadmiern produkcj biomasy.
Budowle przeciwpowodziowe kanay ulgi, poldery przeciwpowodziowe, stopnie wodne i zbiorniki retencyjne
posiadajce retencj powodziow, suche zbiorniki przeciwpowodziowe, way przeciwpowodziowe, wrota
przeciwsztormowe, wrota przeciwpowodziowe, kierownice w ujciach rzek do morza oraz budowle ochrony
przed powodzi morsk wraz z obiektami zwizanymi z nimi funkcjonalnie [95]
Dorzecze obszar, z ktrego cakowity odpyw wd powierzchniowych nastpuje ciekami naturalnymi przez
jedno ujcie do morza [88]
Deformacje niecige Znieksztacenie po-wierzchni w postaci szczelin, progw, spka, zapadlisk i lejw,
spowodowane wpywami podziemnej eksploatacji grniczej [81]
Kanay ulgi sztucznie przekopane koryta, ktre powyej miasta pobieraj cz wody z rzeki i odprowadzaj j
do niej poniej miasta. Dziaanie to umoliwia obnienie poziomu wody w rzece [70]
Kategorie terenu grniczego Kategoria zagroenia, jakie teren stwarza dla obiektw budowlanych,
wyznaczona przez okrelone parametry deformacji cigych i niecigych. Kategorie terenw grniczych okrela
piciostopniowa skala, przy czym na terenach objtych kategori I wystpuj szkody najagodniejsze,
natomiast w przypadku kategorii V w ogle nie zaleca si wznoszenia obiektw [81]
Obszar dorzecza to obszar ldu i morza, skadajcy si z jednego lub wielu ssiadujcych ze sob dorzeczy
wraz ze zwizanymi z nimi wodami podziemnymi, morskimi wodami wewntrznymi, wodami przejciowymi i
wodami przybrzenymi, bdcy gwn jednostk przestrzenn gospodarowania wodami. [88]
Obszar grniczy przestrze, w granicach ktrej przedsibiorca jest uprawniony do wydobywania kopaliny,
podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji, podziemnego skadowania odpadw oraz
prowadzenia robt grniczych niezbdnych do wykonywania koncesji [90]
Obszar naraony na niebezpieczestwo powodzi okrelone we wstpnej ocenie ryzyka powodziowego
obszary, na ktrych istnieje znaczce ryzyko powodzi lub jest prawdopodobne wystpienie znaczcego ryzyka
powodzi [88]
Podtopienia zalania terenw z innych przyczyn ni powd np.: wypenienie retencji powierzchniowej zlewni,
due opady deszczu oraz przesiki wody przez way przeciwpowodziowe [62]
Polder obszar doliny rzeki, chroniony ze wszystkich stron waami. W przypadku wysokich stanw moe zosta
zalany dla obnienia kulminacji fali. Zalewanie zbiornika odbywa si poprzez przepust wlotowy wykonany w
koronie wau[69]
Powd czasowe pokrycie przez wod terenu, ktry w normalnych warunkach nie jest pokryty wod,
powstae na skutek wezbrania wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanaach oraz od strony
morza, powodujce zagroenie dla ycia i zdrowia ludzi, rodowiska, dziedzictwa kulturowego oraz dziaalnoci
gospodarczej [88]
Profilaktyka grnicza Zesp dziaa z zakresu projektowania i prowadzenia eksploatacji grniczej,
zmierzajcych do zmniejszenia deformacji oraz drga powierzchni spowodowanych wstrzsami grniczymi [81]
Przedsibiorca grniczy ten, kto posiada koncesj na prowadzenie dziaalnoci regulowanej ustaw Prawo
Geologiczne i Grnicze
312
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Przywrcenie stanu poprzedniego jest odtworzenie stanu sprzed powstania szkody, w szczeglnoci przez
zapewnienie obiektom budowlanym, urzdzeniom oraz instalacjom niepogorszonej odpornoci,
ciepochonnoci, szczelnoci i uytecznoci techniczno-funkcjonalnej [90]
Refuler urzdzenie suce do pogbiania oraz wydobywania muu, piasku, wiru z dna zbiornika, rzeki,
kanau84
Retencja (zdolnoci retencyjna) - zdolno gromadzenia wody i przetrzymywania jej przez okrelony czas w
rodowisku biotycznym i abiotycznym. Zdolno retencyjn posiadaj lasy, gleby (odpowiednio uprawiane),
koryta ciekw, pokrywa lodowa, a przede wszystkim zbiorniki naturalne i sztuczne, ktre umoliwiaj
gromadzenie wody w okresie, kiedy jest jej nadmiar i wykorzystywanie jej w okresie niedoborw [62]
Ryzyko powodziowe kombinacja prawdopodobiestwa wystpienia powodzi i potencjalnych negatywnych
skutkw powodzi dla ycia i zdrowia ludzi, rodowiska, dziedzictwa kulturowego oraz dziaalnoci gospodarczej
[88]
Suchy zbiornik zbiornik powstajcy w wyniku budowy zapory na rzece, ktry gromadzi wod tylko w okresie
powodzi. Ze wzgldu na fakt, e przez znaczn cz okresu eksploatacji pozostaje suchy moe by uytkowany
na cele rolnicze i lene [69]
Teren grniczy przestrze objta przewidywanymi szkodliwymi wpywami robt grniczych zakadu
grniczego [90]
Wezbranie wzrost stanu wody w rzece, jeziorze lub morzu do momentu kulminacji, od ktrej zaczyna si
powolny spadek, wywoany dziaaniem kompleksu czynnikw meteorologicznych, hydrograficznych i
fizjograficznych. Wezbrania s wywoywane wzmoonym dopywem wody do koryta lub jej spitrzeniem [62]
Zapora budowla hydrotechniczna zwana potocznie tam, przegradza rzek i pitrzy poziom wody powodujc
zalanie czci doliny powyej zapory [82]
Zbiornik retencyjny sztuczny zbiornik wodny o staym pitrzeniu, ktry powstaje na skutek zbudowania na
cieku zapory. Zbiornik umoliwia gromadzenie wody w okresie jej nadmiaru i pobr wody w okresach jej
deficytu [69]
Zlewnia obszar ldu, z ktrego cay spyw powierzchniowy wd jest odprowadzany przez system strug,
strumieni, potokw, rzek i kanaw do wybranego punktu biegu cieku [88]
84
http://www.surowce.e-bmp.pl/monitoring-transportowanego-urobku,3226,art.html
GIG Katowice - Zakad Ochrony Wd
Grudzie 2012
313
Ekspertyza dotyczca moliwych do przeprowadzenia dziaa hydrotechnicznych, majcych na celu ochron przed powodzi terenw
pooonych na obszarach granicznych Gminy Gieratowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kodnicy na terenie Miasta Gliwice
Skrty:
BDOT
DK
Droga krajowa
DT
GDDKiA
GZWP
IMiGW
ISOK
JSW SA
KZGW
KWK
KW SA
MPHP
MPZP
MRP
MZP
NMT
NMPT
PGG
PKP
RZGW
RDW
ZMiUW
UM
Urzd Miasta
UG
Urzd Gminy
WIO
WORP
314