BIULETYN INSTYTUTU ZACHODNIEGO

Islam i chrzecijastwo
wobec terroryzmu w Europie
Tomasz Budnikowski

Redakcja:
Radosaw Grodzki
Jacek Kubera
(redaktor naczelny)
Piotr Kubiak
Krzysztof Malinowski
Korekta:
Hanna Ranek

Nr 265/2016
09.08.16
ISSN 2450-5080

Biuletyny dostpne
take dziki:
NEWSLETTER IZ
FACEBOOK
SCRIBD
LINKEDIN
TWITTER

Nasilenie procesw migracyjnych w Europie tudzie pojawiajce

si coraz czciej informacje o zamach terrorystycznych w rnych
czciach kontynentu sprawiaj, e ronie skonno do postrzegania niemale wszystkich wyznawcw Mahometa jako takich,
ktrzy kierujc si motywami religijnymi, s gotowi do popeniania najstraszniejszych zbrodni. Reakcje, z jakimi mamy
w tym kontekcie do czynienia na Starym Kontynencie, wykazuj jednak do istotne rnice. Historia ostatnich dziesicioleci
sprawia, e w takich krajach, jak Francja, Belgia czy Niemcy,
a take cho w nieco mniejszym stopniu Wielka Brytania,
Holandia, Szwecja, a w ostatnich latach take Wochy obecno
meczetw i modlcych si w nich mahometan nie jest uwaana
za co nadzwyczajnego. Obecno odmiennych kulturowo i religijnie cudzoziemcw postrzega si bardzo czsto jako istotne
wzbogacenie. Zupenie inaczej odbierana jest migracja uciekinierw z krajw Bliskiego Wschodu w tych krajach, gdzie odsetek
muzumanw mierzony jest w dziesitych, czy setnych czciach
procenta. Tutaj obawy s szczeglnie zauwaalne i co wane
bywaj instrumentalnie wykorzystywane przez niema cz
klasy politycznej. Lki te ulegy kolejnemu wzmocnieniu po serii
zamachw, jakie w ostatnich tygodniach wstrzsny europejsk
opini publiczn. Najbardziej spektakularne z nich miay miejsce
we Francji. W dniu wita narodowego mieszkajcy w tym kraju
Tunezyjczyk zabi kilkadziesit osb na promenadzie w Nicei,
a kilka dni pniej w niewielkim normandzkim miasteczku Sainttienne-du-Rouvray dwch modych muzumanw w bestialski
sposb zamordowao sprawujcego msz wit 86-letniego
kapana. W ostatnich tygodniach take w Niemczech doszo te
do trzech aktw agresji ze strony wyznawcw Mahometa. W najwikszym z nich, dokonanym w jednej z monachijskich galerii
handlowych, napastnikowi, ktrym okaza si uchodca z Syrii,
udao si zamordowa dziewi niewinnych osb.

1z4

Do zabjstwa podeszego w latach francuskiego kapana doszo na dzie przed

wylotem do Krakowa papiea Franciszka. W dniu wyjazdu do naszego kraju z papieem
poczy si telefonicznie prezydent Francji Franois Hollande zapewniajc, e jego
kraj dooy wszelkich stara, aby w przyszoci nie dochodzio do tego typu karygodnych
zaj. Ju w dniu zamachu prezydent Francji, kraju tak dumnego z praktykowanej
konsekwentnie od Wielkiej Rewolucji separacji tronu i otarza, uzna, e napad
na koci katolicki jest aktem obrazy jego pastwa, ktre gwarantuje wszystkim
jego obywatelom wolno wyznania. Ju za na pokadzie samolotu zmierzajcego
w kierunku Krakowa papie Franciszek przyzna, e jego zdaniem, znajdujemy si
w stanie wojny. Zaraz jednak doda, e starcie to nie ma charakteru konfrontacji
midzy dwoma wielkim religiami.
Warto zauway, i w czasie kilkudniowego pobytu w Polsce papie Franciszek
ani razu nie uy sowa islam. W trakcie za powrotnego lotu do Rzymu indagowany
przez dziennikarzy na okoliczno terroryzmu stwierdzi: Nie podoba mi si mwienie
o islamskiej przemocy. Codziennie bowiem kiedy przegldam gazety, widz przemoc,
a to kto zabi sw narzeczon, inny teciow. Ci ochrzczeni katolicy, to katolicy
uywajcy przemocy i jeli mwi o przemocy muzumaskiej, musz take mwi
o przemocy katolickiej W kadej religii kontynuowa znale mona grupy fundamentalistyczne. Papie jednoznacznie odci si od stawiania znaku rwnoci
midzy islamem wanie i terroryzmem. Do przyjcia takiego stanowiska, jak podkreli,
przyczynia si take rozmowa, jak odby w ostatnim czasie z imamem niezwykle
cenionej islamskiej uczelni Al Azhar w Kairze, a take wczeniejsze spotkania z muzumanami w trakcie swojej podry do Afryki centralnej.
Papie nie mg si pewnie spodziewa, e wanie w dniu jego powrotu do Rzymu
w wielu zachodnioeuropejskich miastach podjto wsplne akcje dajce przynajmniej
niewielk nadziej na popraw relacji midzy zamieszkujcymi Europ chrzecijanami
a wyznawcami Proroka. Impulsem stao si, wywoujce powszechne potpienie,
zabjstwo wspomnianego ju ksidza Hamela we Francji. Kapan ten utrzymywa niezwykle bliskie relacje z lokalnym imamem, udostpniajc mu nawet cz nalecych
do niego gruntw z przeznaczeniem na budow meczetu. Na zaproszenie prymasa
Normandii biskupa Lebruna w mszy aobnej w przepiknej gotyckiej katedrze w Rouen
uczestniczyli take przedstawiciele osiadej we Francji spoecznoci muzumaskiej.
Zasiedli oni w pobliu otarza niedaleko obok dwch sistr zakonnych, ktre przeyy
zamach. W niezwykle poruszajcej homilii, zwracajc si do niecodziennych goci,
biskup powiedzia: Ze szczegln radoci witam dzi naszych muzumaskich przyjaci. W imieniu wszystkich obecnych chrzecijan dzikuj im za ten gest. Oni
wszak, podobnie jak my, odrzucaj mier i przemoc. Dzikujc za sowa serdecznego przywitania lokalny imam Mohammed Karabilia z przejciem mwi o jednoci
i mioci midzy wyznawcami rnych religii. One leay wszak na sercu mojemu
przyjacielowi ksidzu Jacquesowi Hamelowi o koniecznoci pojednania, mwi przy
kadej okazji. Wtrowa mu Bachar el Sayadi, przedstawiciel zwizku muzumanw
Normandii, mwic: Dzi muzumanie i chrzecijanie tworzymy jedn wsplnot.
W sercach tych, ktrzy pragn poczy to co chcieliby rozdzieli terroryci, widzimy
ten sam w bl i mio dla ycia.

2z4

Rouen to nie jedyne francuskie miasto, gdzie po zamachu w Normandii doszo

do spektakularnych spotka francuskich katolikw z wyznawcami proroka. Msze z ich
udziaem odbyy si midzy innymi w kocioach katedralnych w Lille czy Calais,
a nawet na francuskim Wawelu, czyli w bazylice Saint Denis na obrzeach francuskiej metropolii. Po zakoczeniu mszy witej w paryskiej katedrze Notre Dame rektor
stoecznego meczetu i jednoczenie przewodniczcy francuskiej rady muzumaskiej
Dali Boubakeur spotkanie uzna za przeomowe w historii relacji midzy dwiema
wielkimi religiami we Francji. Nigdy dotd tak wiele nas nie czyo i jak stwierdzi
dalej konieczna jest zmiana naszych postaw, nie moemy si dzieli. Musimy by
krajem jednoci i braterstwa.
Podobne opinie usysze mogli w wielu kocioach woscy katolicy uczestniczcy
w ostatnim dniu lipca w niedzielnej mszy witej. Muzumanie byli honorowymi gomi
tych naboestw m.in. w Turynie, Mediolanie, Florencji, Rzymie, Neapolu, Bari
i w sycylijskim Palermo. Nie zabrako tam, jak pisz obserwatorzy, wsplnych modlitw,
pomiennych wystpie, serdecznych uciskw doni czy innych niezwykle wzruszajcych
momentw. Na szczegln uwag polskiego obserwatora winna zasugiwa msza wita
odprawiona na rzymskim Zatybrzu. Ta naleca do najstarszych rzymskich wity
bazylika Santa Maria in Trastevere bya wszak przez setki lat kocioem tytularnym
prymasw Polski. Przemawiajc na zakoczenie mszy witej jeden z trzech rzymskich obecnych w kociele imamw powiedzia: Tu jestemy w domu. Przyszlimy
tutaj, aby powiedzie, e jestemy brami. Terroryzm nie przynaley adnej religii,
jest wrogiem kadego z nas Zwyciy jeli uda mu si nas podzieli.
Szacuje si, e w caym kraju w mszach witych uczestniczyo ponad 23 tys.
muzumanw. Moe to niewiele, zwaywszy na liczebno wyznawcw tej religii
na Pwyspie Apeniskim. Wedug oficjalnych wszak danych w kraju tym zamieszkuje
prawie ptora miliona wyznawcw Proroka. Nie mog wic dziwi sowa profesora
Foad Aodi, penicego funkcj przewodniczcego wsplnoty wiata arabskiego
we Woszech. Wedug niego wielki meczet Rzymu przegapi olbrzymi okazj. Jego
zdaniem w niedzielnych mszach odprawianych tego dnia we woskich kocioach winni
uczestniczy wszyscy muzumanie mieszkajcy na Pwyspie.
W tym samym dniu uroczyste naboestwo ku czci ofiar terrorystycznego
zamachu dokonanego w monachijskiej galerii handlowej zorganizowano w tamtejszej
katedrze. Sprawowali je wsplnie kardyna Marx i biskup krajowego kocioa ewangelickiego Heinrich Bedford-Struhm. Przemawia take prezydent Gauck, a wrd
uczestnikw dostrzec mona byo zarwno pani kanclerz, jak i niektrych czonkw
jej gabinetu. W naboestwie uczestniczyli take przedstawiciele niemieckich
muzumanw. Wielu z nich brao w tym dniu udzia w niedzielnych mszach witych
w stolicy Bawarii. Szczeglne wraenie na uczestnikach wywaro przemwienie, jakie
na zakoczenie uroczystoci w katedrze wygosia wywodzca si z Tunezji, a mieszkajca dzi w Bawarii Hajer Dhahri. Ta studentka prawa, a jednoczenie czonek rady
muzumaskiej w Monachium zwracajc si do Allaha, bagaa: Prosimy Ci, aby
pomg nam zachowa nasze czowieczestwo. Chro to pikne miasto i jego mieszkacw, chro Niemcy i spraw, aby nie wpado w obd nienawici i przemocy.

3z4

Przywoaa rwnie Koran, ktry mwi: Kto zabija jednego czowieka, to jakby zabija
wszystkich ludzi.
Niestety ju wieczorem tego samego pojawi si nowy numer Dabiq, organ
tzw. Pastwa Islamskiego. Na okadce przedstawiono ubranego na czarno wojownika
z napisem: Zniszczymy krzy. Z lektury czasopisma czytelnik moe si dowiedzie,
e tzw. onierze jedynie czekaj, aby zaatakowa.
Mimo to jednak, jak zauway francuski premier Valls na amach Le Journal
du Dimanche zblienie chrzecijasko-muzumaskie, ktrego przejawem byy
wsplne modlitwy, naley uzna za nowy etap w zwalczaniu ekstremizmu. Jednoczenie
jednak zauway, e islam znalaz swe miejsce w Republice Francuskiej i jest tak mimo
powtarzajcych si atakw populistw zarwno z lewej, jak i prawej strony. Za celowe
uzna denie do penego porozumienia midzy chrzecijastwem i islamem, drug
pod wzgldem liczebnoci religi we Francji. Warto zauway, e w kraju tym oficjalnie funkcjonuje 2500 meczetw.
Jak ju wskazano, w krgach intelektualistw zachodnich, jak i zdecydowanej
wikszoci politykw obecno wyznawcw Mahometa traktowana jest jako co
zupenie naturalnego. Ta wielo kulturowa, z jak mamy do czynienia na zachodzie
Europy postrzegana jest pozytywnie take przez czoowych przedstawicieli Kocioa
katolickiego na Starym Kontynencie. Wystarczy tu chociaby wspomnie kardynaa
Christopha Schnborna z Wiednia, ktry uznajc islam za sta cz skadow
austriackiego spoeczestwa, przestrzega przed nieuzasadnion panik bdc efektem
nasilajcej si fali przemocy. To wane sowa, jeli si pamita opinie wygaszane
tak chtnie przez zwolennikw zamykania si Europy na inwazj islamu. Porwnuj
oni obecn sytuacj do oblenia Wiednia w 1683 r. i przypominaj o roli, jak w jego
odsieczy odegra krl Jan III Sobieski. Mona przypuszcza, e epizod ten jest rwnie
dobrze znany wiedeskiemu metropolicie.

Tezy zawarte w tekcie wyraaj jedynie opinie autora.

Tomasz Budnikowski - prof. dr hab., pracownik Instytutu Zachodniego, ekonomista, zainteresowania badawcze: rynek pracy w Polsce i na wiecie, gospodarka Niemiec, katolicka nauka
spoeczna.

Instytut Zachodni
im. Zygmunta Wojciechowskiego
ul. Mostowa 27A, 61-854 Pozna

tel. +48 61 852 76 91, fax. +48 61 852 49 05

email: izpozpl@iz.poznan.pl
www.iz.poznan.pl

4z4