Monitoring Wyborczy Telewizyjnych Serwisow Informacyjnych. Wybory Do Parlamentu RP 2015

Monitoring wyborczy
telewizyjnych serwisw informacyjnych

Wybory do Parlamentu RP 2015
Raport podsumowujcy
Telewizje oglnopolskie
Badanie zrealizowane na zlecenie:
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, 2015
Zesp koordynujcy i przygotowujcy raport:

Dr Tomasz Gackowski, mgr Marcin czyski
Zesp badawczy realizujcy projekt:
Dr Karolina Brylska, dr Tomasz Gackowski, mgr Anna Krawczyk, mgr Marcin czyski
oraz zesp badawczy:
Aleksandra Beczek, Justyna Dbrowska, Pawe Dbkowski, Ewa Domaska, Elbieta
Gawry, Milena Kalinowska, Marlena Koek, Katarzyna Kotarska, Grzegorz Kowalczyk,
ukasz Krawczyski, Olga cka, Mariola Machalska, Micha Mijalski, Anita Mycak,
Mateusz Patera, Maria Rajchert, Katarzyna Rosiak, Dagmara Sidyk, Amanda Siwek,
Iwona Sotys, Martyna Strzelczyk, Marlena Sztyber, Kamila Wclewska, Ewelina Woike,
Ksenia Wrblewska, Katarzyna Zawodnik oraz zesp rekodujcy
Redakcja raportu:
Mgr Anna Krawczyk
Spis treci
1. Wprowadzenie i nota metodologiczna ............................................................................................... 4
1.1. Cele projektu ................................................................................................................................ 5
1.2. Proces analizy badanych materiaw ........................................................................................... 6
2. Wyniki ilociowej analizy serwisw informacyjnych ........................................................................... 9
2.1. Ekspozycja tematyki wyborczej w serwisach informacyjnych.................................................... 10
2.2. Ekspozycja partii i politykw w materiaach o tematyce wyborczej .......................................... 20
2.3. Tematyzacja dyskursu serwisw informacyjnych w okresie wyborczym ................................... 30
TVP 1 Wiadomoci ...................................................................................................................... 32
TVP 2 Panorama ......................................................................................................................... 33
TVN Fakty.................................................................................................................................... 34
Polsat Wydarzenia ...................................................................................................................... 35
TV Trwam Informacje dnia ......................................................................................................... 36
Superstacja Informacje dnia ....................................................................................................... 37
TV Republika Dzisiaj.................................................................................................................... 38
2.4. Ekspozycja kobiet w badanych materiaach informacyjnych o tematyce wyborczej ................ 39
2.5. Dodatkowe wskaniki dotyczce bezstronnoci i wywaenia w serwisach informacyjnych ..... 44
2.6. Analiza jakociowa...................................................................................................................... 52
Wprowadzenie .............................................................................................................................. 52
Superstacja Informacje dnia ....................................................................................................... 54
TV Republika Dzisiaj.................................................................................................................... 61
TV Trwam Informacje dnia ......................................................................................................... 71
TVP 2 Panorama ......................................................................................................................... 81
Polsat Wydarzenia ...................................................................................................................... 94
TVP 1 Wiadomoci .................................................................................................................... 106
TVN Fakty.................................................................................................................................. 125
3. Kluczowe wnioski i dyskusja ............................................................................................................ 140
3.1. Wnioski ..................................................................................................................................... 141
Wnioski jakociowe ......................................................................................................................... 144
4. Zaczniki ......................................................................................................................................... 152
Aneks A: dane dotyczce wystpie kandydatw w wyborach parlamentarnych ............................. 153
1. Wprowadzenie i nota metodologiczna
We wstpie do raportu prezentujemy najwaniejsze dane

dotyczce
zakresu
realizowanego
monitoringu
zawartoci
serwisw informacyjnych w okresie siedmiu dni poprzedzajcych

cisz wyborcz przed wyborami parlamentarnymi (tj. od 17 do 23
padziernika 2015 roku).
1.1. Cele projektu

Celem przeprowadzonej analizy byo uzyskanie odpowiedzi na kluczowe pytania
badawcze dotyczce ilociowych i jakociowych aspektw komunikacji w serwisach
informacyjnych, istotnych z punktu widzenia kampanii parlamentarnej. Pytania te
obejmoway midzy innymi:
1. oszacowanie cznego bezwzgldnego i wzgldnego udziau tematyki wyborczej w
gwnych wydaniach serwisw informacyjnych w badanym okresie;
2. oszacowanie natenia i struktury ekspozycji poszczeglnych partii politycznych w
gwnych wydaniach serwisw informacyjnych w badanym okresie;
3. wskazanie gwnych wymiarw i perspektyw tematyzacji dyskursu o wyborach
parlamentarnych w gwnych wydaniach serwisw informacyjnych w badanym okresie;
4. przeanalizowanie zebranych materiaw (o tematyce wyborczej) pod ktem
ekspozycji kobiet-goci;
5. analiza jakociowa narracji monitorowanych serwisw informacyjnych w ujciu
dyskursywnym.
Analiza zostaa przeprowadzona na penej prbce siedmiu kolejnych gwnych wyda
nastpujcych serwisw informacyjnych:
TVP 1 Wiadomoci;
TVP 2 Panorama;
TVN Fakty;
Polsat Wydarzenia;
TV Trwam Informacje dnia;
Superstacja Informacje dnia;
TV Republika Dzisiaj.
Stacje zostay dobrane ze wzgldu na szeroki, masowy zakres oddziaywania

i oglnotematyczny charakter emitowanego programu. Jednoczenie dla stacji
posiadajcych wasne programy informacyjne (TVP 1 TVP Info, TVN TVN 24 oraz
Polsat Polsat News) tre gwnych wyda byaby tosama zarwno w stacji
informacyjnej, jak i w kanale oglnotematycznym, std decyzja o nieobejmowaniu
osobnym
monitoringiem
wyda
serwisw
informacyjnych
emitowanych
tematycznych programach informacyjnych.

5
1.2. Proces analizy badanych materiaw
Wszystkie badane wydania serwisw informacyjnych byy rejestrowane, a nastpnie

kodowane przez zesp badawczy w oparciu o nastpujcy katalog zmiennych1:
zmienna 1: tytu audycji;
zmienna 2: data emisji (dzienna);
zmienna 3: czas trwania caego serwisu informacyjnego w minutach i sekundach;
zmienna 4: czas trwania materiaw o tematyce wyborczej;
zmienna 5: pora emisji;
zmienna 6: stacja TV;
zmienna 7: prowadzcy serwis informacyjny imi i nazwisko;
zmienna 8: reporter kodowanego materiau imi i nazwisko (dla jednostki

pomocniczej: materia skadowy);
zmienna 9: aktor w materiale wyborczym imi i nazwisko (dla jednostki

pomocniczej: go);
zmienna 10: sposb przedstawienia aktora w materiale wyborczym (dla

jednostki pomocniczej: go);
zmienna 11: rodzaj aktora w materiale wyborczym (dla jednostki pomocniczej:

go) ujty w typologii:
o 1 kandydat/kandydatka w wyborach parlamentarnych;
o 2 inny polityk;
o 3 ekspert merytoryczny (naukowiec, dziennikarz);
o 4 inny (w tym przypadku opisowo kodowano, kim by go);
zmienna 12: afiliacja partyjna aktora w materiale wyborczym (dla jednostki

pomocniczej: go);
zmienna 13: czas ekspozycji czynnej aktora w materiale wyborczym, czyli jak
dugo jest widoczny na ekranie, kiedy mwi (dla jednostki pomocniczej: go);
zmienna 14: czas ekspozycji biernej aktora w materiale wyborczym, czyli jak
dugo jest widoczny na ekranie, ale nie zabiera gosu (dla jednostki pomocniczej:
go);
Gwnymi jednostkami analizy byy wydania serwisw, pomocnicze jednostki tematyczne zostay za oparte o osoby
goci oraz materiay skadowe, z jakich zbudowane byy badane audycje.
1
zmienna 15: nacechowanie werbalne w stosunku do aktora (skala od -3 do 3);
zmienna 16: nacechowanie kontekstowe w stosunku do bohatera (skala od -3

do 3);
zmienna 17: widoczno wypowiedzi aktora (skala od 1 do 3, gdzie 0 oznacza

brak wypowiedzi, 1 wypowied od 0 do 3 sek., 2 wypowied od 3 do 8 sek.,
3 wypowied powyej 8 sek.);
zmienna 18: liczba wypowiedzi aktora;
zmienna 19: relacja komentarza/gosu z offu do treci wypowiedzi aktora

rozwinicie, pogbienie (skala od 0 do 2, gdzie 0 oznacza, e nie zachodzi taka
relacja, 1 raczej zachodzi, 2 zachodzi wyranie);

negacja (skala od 0 do 2, gdzie 0 oznacza, e nie zachodzi taka relacja, 1 raczej
zachodzi, 2 zachodzi wyranie);

abstrahowanie, zmiana tematu (skala od 0 do 2, gdzie 0 oznacza, e nie
zachodzi taka relacja, 1 raczej zachodzi, 2 zachodzi wyranie);

przeramowanie, zmiana kontekstu (skala od 0 do 2: gdzie 0 oznacza, e nie
zachodzi taka relacja, 1 raczej zachodzi, 2 zachodzi wyranie);
zmienna 23: temat materiau (dla jednostki pomocniczej: materia skadowy);
zmienna 24: czas trwania tematu.
Tak skonstruowane zestawienie zostao nastpnie poddane obrbce w arkuszach

koderskich, celem uzyskania danych odpowiadajcych na postawione pytania badawcze.
Kryterium doboru stacji i audycji do badania zostao omwione na stronie pitej
raportu, w tym miejscu warto tylko doda, e wybr gwnych, wieczornych wyda
serwisw informacyjnych wynika z jednej strony z ogranicze logistycznych i
budetowych projektu, ale jednoczenie za nieposzerzaniem zakresu analizy
przemawia szereg argumentw natury merytorycznej:
1. materiay te czsto maj cechy i zawarto skrconego lub uproszczonego
wydania gwnego serwisu informacyjnego z danej stacji, a zatem maj charakter
wtrny wobec wyda gwnych, wieczornych;
7
2. ciesz si one wyranie nisz ogldalnoci ni gwne, wieczorne wydania

serwisw informacyjnych, a zatem ich zasig oddziaywania na opinie wyborcw
i ksztat agendy publicznej jest mniej istotny ni wpyw gwnych wyda tych
samych audycji;
3. z racji rnej specyfiki konstrukcji ramwki w poszczeglnych stacjach2 wzicie
pod uwag wszystkich wyda serwisw informacyjnych z danej stacji

skutkowaoby uzyskaniem prbki zrnicowanej wzgldem struktury treci
w sposb, ktry utrudniaby proste porwnanie badanych anten. Ograniczenie
tylko do gwnego wydania kadej audycji zniwelowao ten problem,
gwarantujc maksymaln porwnywalno danych zebranych z poszczeglnych
anten.
Badane audycje s replikowane w ramwce rn liczb razy w poszczeglnych stacjach. W zalenoci od anteny, na
ktrej s emitowane, widoczne s take rnice w skrtach/modyfikacjach treci midzy wydaniami (rotacja
tematw, osb, komentarzy, zapowiedzi (tzw. biaych) prowadzcego serwis.
2
2. Wyniki ilociowej analizy serwisw informacyjnych
W tej czci raportu przedstawiamy rezultaty przeprowadzonego

monitoringu ilociowego w rozbiciu na sze gwnych obszarw
badawczych, ktre dotycz:
1. Udziau
tematyki
wyborczej
badanych
serwisach
informacyjnych;
2. Ekspozycji poszczeglnych partii politycznych w badanych
serwisach informacyjnych;
3. Tematyzacji
dyskursu
wyborach
parlamentarnych
w badanych serwisach informacyjnych;

4. Ekspozycji kobiet-goci i zachowania parytetw w badanych
serwisach informacyjnych;
5. Autorskich
wskanikw
dotyczcych
bezstronnoci
wywaenia w materiaach informacyjnych;

6. Jakociowej analizy serwisw informacyjnych pod ktem
jakoci warsztatu dziennikarskiego i obiektywizmu relacji.
2.1. Ekspozycja tematyki wyborczej w serwisach informacyjnych
W pierwszej czci analitycznej skupiono si na ekspozycji tematyki wyborczej

w badanych stacjach telewizyjnych. Analiz rozpoczyna zbiorcze zestawienie udziau
tematyki wyborczej w cznym czasie trwania poszczeglnych serwisw.
Udzia tematyki wyborczej w cznym czasie trwania

serwisw informacyjnych
100%
90%
32%
80%
70%
60%
69%
64%
55%
46%
50%
54%
50%
40%
68%
30%
20%
10%
31%
36%
17.10.2015
18.10.2015
45%
54%
46%
50%
21.10.2015
22.10.2015
0%
19.10.2015
Udzia tematyki wyborczej
20.10.2015
23.10.2015
Udzia tematyki niewyborczej
Powyszy wykres przedstawia cznie zebrany czas wszystkich badanych serwisw

informacyjnych. W cigu tygodnia objtego badaniem by widoczny umiarkowany
wzrost udziau tematyki wyborczej od 31 proc. pierwszego dnia do 68 proc. ostatniego
dnia. Kulminacja ekspozycji cznej nastpia w 23 padziernika, a wic w ostatnim dniu
przed cisz wyborcz, podobnie jak w przypadku poprzednich badanych kampanii
wyborczych. Drugi szczyt ekspozycji wystpi 20 padziernika mia zwizek z debat
liderw omiu komitetw wyborczych.
10
Udzia tematyki wyborczej Fakty TVN

100%
6%
90%
39%
80%
50%
70%
60%
60%
51%
73%
50%
94%
40%
85%
61%
30%
20%
10%
15%
50%
49%
20.10.2015
21.10.2015
40%
27%
0%
17.10.2015
18.10.2015
19.10.2015
22.10.2015
23.10.2015
Zestawienie udziau tematyki wyborczej w Faktach pokazuje zrnicowane rozoenie

materiaw o tematyce wyborczej. Najmniej czasu antenowego przypada na pierwsze
dwa dni objte badaniem, najwiksz ekspozycj odnotowano za w cigu dwch
ostatnich dni przed cisz wyborcz (odpowiednio 94 i 85 proc. czasu trwania serwisu).
Dwa ostatnie wydania cechowa najwikszy udzia tematyki wyborczej w obrbie
wszystkich badanych serwisw informacyjnych.
Udzia tematyki wyborczej Wiadomoci TVP 1

100%
17%
90%
80%
56%
70%
60%
72%
67%
57%
47%
49%
50%
83%
40%
30%
44%
20%
10%
28%
33%
43%
53%
51%
21.10.2015
22.10.2015
0%
17.10.2015
18.10.2015
19.10.2015
20.10.2015
23.10.2015
11
W zestawieniu sporzdzonym dla TVP 1 wida, e udzia procentowy czasu

powiconego tematyce wyborczej w okresie objtym badaniem wzrs z 28 proc. w
pierwszym dniu analizy do 83 proc. ostatniego dnia przed cisz wyborcz. Wzrost
udziau tej tematyki by rozoony do rwnomiernie, z wyjtkiem 19 padziernika,
kiedy odnotowano spadek udziau tematyki wyborczej, i 23 padziernika, gdy nastpi
wyrany skok ekspozycji tematyki wyborczej.
Udzia tematyki wyborczej Panorama TVP 2

100%
90%
80%
70%
66%
68%
67%
34%
32%
33%
17.10.2015
18.10.2015
19.10.2015
60%
59%
59%
56%
52%
41%
41%
44%
48%
20.10.2015
21.10.2015
22.10.2015
23.10.2015
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Na postawie powyszego wykresu mona zauway, e udzia tematyki wyborczej w

Panoramie emitowanej na antenie TVP 2 by rozoony bardzo rwnomiernie w caym
tygodniu objtym badaniem. W pierwszych trzech dniach odsetek czasu powiconego
tematyce wyborczej delikatnie przekracza 30 proc., w kolejnych trzech zwikszy si do
ponad 40 proc., a najwikszy udzia, cho i tak nieprzekraczajcy 50 proc., osign
ostatniego dnia badania. TVP 2 to take stacja o najniszym zrnicowaniu wskanikw
ekspozycji spord wszystkich badanych.
12
Udzia tematyki wyborczej Informacje dnia Superstacja

100%
90%
35%
80%
70%
56%
57%
47%
77%
60%
80%
72%
50%
40%
65%
30%
20%
44%
43%
53%
23%
10%
20%
28%
0%
17.10.2015
18.10.2015
19.10.2015
20.10.2015
21.10.2015
22.10.2015
23.10.2015
W zestawieniu sporzdzonym na podstawie analizy wieczornego serwisu informacyjnego

Superstacji mona zauway due zrnicowanie czasu trwania prezentowanych
materiaw wyborczych w badanym okresie. Najwicej materiaw dotyczcych wyborw
zostao wyemitowanych sze dni przed wyborami (19 padziernika) oraz cztery dni przed
wyborami (21 padziernika). W pozostaych dniach temat wyborw zajmowa midzy 20 a
40 proc. czasu trwania audycji, bez wyranego trendu widocznego midzy poszczeglnymi
badanymi dniami. Ostatniego dnia badania tematyka wyborcza stanowia 28 proc. caego
czasu trwania audycji i by to najniszy odsetek w ekspozycji tematyki wyborczej na finiszu
kampanii, jeli odnie ten wynik do zestawie dotyczcych wszystkich badanych stacji.
Udzia tematyki wyborczej Informacje dnia TV Trwam

100%
90%
80%
47%
70%
60%
36%
37%
24%
61%
65%
81%
50%
40%
30%
53%
20%
10%
64%
63%
76%
39%
35%
19%
0%
17.10.2015
18.10.2015
19.10.2015
20.10.2015
21.10.2015
22.10.2015
23.10.2015
13
Na powyszym wykresie mona zaobserwowa, e udzia procentowy czasu emitowania

materiaw o tematyce wyborczej w serwisie Informacje dnia na antenie TV Trwam
przez pierwsze cztery dni monitoringu znaczco wzrasta z wydania na wydanie,
osigajc 20 padziernika wynik 63 proc. czasu trwania audycji. Nastpnego dnia zosta
odnotowany spadek do 39 proc. udziau procentowego tematyki wyborczej, po czym w
kolejnych dniach do koca kampanii znw wzrasta (w ostatnim dniu wynosi 76
proc. czasu trwania audycji).
Udzia tematyki wyborczej Wydarzenia Polsat

100%
18%
90%
80%
60%
51%
56%
70%
76%
21%
52%
77%
50%
82%
40%
30%
44%
20%
10%
24%
23%
17.10.2015
18.10.2015
79%
49%
48%
21.10.2015
22.10.2015
0%
19.10.2015
20.10.2015
23.10.2015
Na powyszym wykresie mona zauway, e najwikszy udzia materiaw

dotyczcych wyborw zosta odnotowany 20 padziernika (dzie, w ktrym odbya si
debata liderw omiu komitetw wyborczych) i 23 padziernika (finisz kampanii). W
dniach 17 i 18 padziernika czas ekspozycji materiaw wyborczych stanowi niewiele
ponad 20 proc. caego czasu trwania serwisu oraz ponad 40 proc. w pozostaych dniach
(19, 21 i 22 padziernika).
14
Udzia tematyki wyborczej Dzisiaj TV Republika

100%
90%
80%
45%
40%
53%
70%
47%
60%
76%
60%
82%
50%
40%
30%
55%
60%
47%
20%
53%
40%
24%
10%
18%
0%
17.10.2015
18.10.2015
19.10.2015
20.10.2015
21.10.2015
22.10.2015
23.10.2015
Analizujc zestawienie czasowe opracowane dla serwisu informacyjnego Dzisiaj

emitowanego w TV Republika, warto zauway, e cechuje si ono duym
zrnicowaniem. Ekspozycja tematyki wyborczej wahaa si midzy 60 proc., ktre
odnotowano 18 padziernika, a 18 proc. w dniu 22 padziernika. Trudno jest opisa
zarwno spjn strategi tej telewizji, ktra tumaczyaby ilo czasu powiconego
tematyce wyborczej momenty kulminacyjne w badanych audycjach nie pokrywaj si
bowiem ani z debatami parlamentarnymi, ani z finaem kampanii, jak i wskaza wyran
lini trendu w ekspozycji tematyki wyborczej.
15
Dodatkowo jako podsumowanie danych dla poszczeglnych stacji zestawilimy ich

rednie i odchylenia standardowe dla ekspozycji tematyki wyborczej:
rednia
ekspozycja
Odchylenie
standardowe
ekspozycji
Polsat: Wydarzenia
49,99%
19,65
Superstacja: Informacje dnia
31,62%
14,97
TV Republika: Dzisiaj
34,01%
16,30
TV Trwam: Informacje dnia
49,68%
21,80
TVN: Fakty
62,23%
28,27
TVP 1: Wiadomoci
50,37%
22,99
TVP 2: Panorama
35,67%
16,85
Zestawienie tych danych pozwala na wskazanie gwnych ilociowych cech ekspozycji

tematyki wyborczej w poszczeglnych serwisach informacyjnych:
Wiadomoci (TVP 1) wysoka ekspozycja tematyki wyborczej, umiarkowanie

wysokie wahania midzy poszczeglnymi dniami, szczyt ekspozycji w dniu 23
padziernika (fina kampanii);
Panorama (TVP 2) niska ekspozycja tematyki wyborczej, niskie wahania

midzy poszczeglnymi dniami, szczyt ekspozycji w dniu 23 padziernika (fina
kampanii);
Fakty (TVN) najwysza ekspozycja tematyki wyborczej, najwysze wahania

midzy poszczeglnymi dniami, szczyt ekspozycji w dniu 22 padziernika (fina
kampanii);
Wydarzenia (Polsat) wysoka ekspozycja tematyki wyborczej, umiarkowanie

wysokie wahania midzy poszczeglnymi dniami, szczyt ekspozycji w dniu 20
padziernika (debata liderw omiu komitetw wyborczych);
Informacje dnia (TV Trwam) wysoka ekspozycja tematyki wyborczej, wysokie

wahania midzy poszczeglnymi dniami, szczyt ekspozycji w dniu 23
padziernika (fina kampanii);
16
Informacje dnia (Superstacja) niska ekspozycja tematyki wyborczej, ilociowo

niskie, ale widoczne wahania w porwnaniu dnia do dnia, szczyt ekspozycji w
dniu 20 padziernika (debata Beaty Szydo i Ewy Kopacz);
Dzisiaj (TV Republika) niska ekspozycja tematyki wyborczej, ilociowo niskie,

ale widoczne wahania w porwnaniu dnia do dnia, szczyt ekspozycji w dniu 18
padziernika (brak wyranej dominanty tematycznej).
Dodatkowo zestawiono take rednie i odchylenia standardowe dla poszczeglnych dni

kampanii po to, aby wskaza, jak na poziomie ekspozycji tematyki wyborczej
rnicowa si dyskurs badanych serwisw informacyjnych.
TVN
TVP 1 TVP 2
rednia
ekspozycja
19,2%
27,1%
27,5% 33,7%
33,1%
Odchylenie
standardo
we
ekspozycji
0,13
35,5%
39,9%
44,3% 31,8%
36,7%
0,13
24,1%
52,8%
60,7%
32,7% 33,5%
44,6%
0,15
43,0%
47,0%
62,8%
50,2%
42,6% 41,5%
52,8%
0,15
49,2%
53,3%
40,5%
39,3%
49,3%
52,9% 40,9%
46,5%
0,06
22.10.2015
48,4%
20,4%
17,8%
63,6%
94,2%
50,6% 43,9%
48,4%
0,26
23.10.2015
78,9%
28,3%
53,1%
76,0%
85,4%
82,8% 48,3%
64,7%
0,22
Data
Polsat
Superstacja
TV
Trwam
Republika
17.10.2015
24,4%
44,1%
55,4%
18.10.2015
23,2%
22,7%
59,9%
19.10.2015
43,7%
65,0%
20.10.2015
82,2%
21.10.2015
Z powyej tabeli wynika, e wraz ze zblianiem si wyborw rosa ekspozycja tematyki

wyborczej, a wraz z ni zwikszao si take odchylenie standardowe tego parametru, co
wskazuje, e z czasem podobnie jak w przypadku wyborw prezydenckich coraz
mocniej rnicoway si style ekspozycji tematyki wyborczej w badanych programach.
Im wysze odchylenie standardowe oraz wiksze wahania midzy dniami, tym bardziej
wida, e dynamika i dramaturgia kampanii wyborczej silnie przemodelowuje struktur
serwisw informacyjnych, dzie po dniu. Stacj, w ktrej w najmniejszym stopniu
wystpoway wahania ekspozycji dzie do dnia, jest TVP 2, w ktrej widoczna bya
wyrana linia trendu we wzrocie zainteresowania tematyk wyborcz, poczona z
jednoczesnym brakiem skokowych wzrostw zainteresowania tematyk wyborcz w
dniach debat czy finau kampanii.
17
Podsumowujc, naley nadmieni, e powysze zestawienia jednoznacznie wskazuj na

due zrnicowanie stylw ekspozycji tematyki kampanijnej w monitorowanych
serwisach informacyjnych w przypadku wyborw parlamentarnych, zarwno jeli
chodzi o czny czas ekspozycji tematyki, jak i pod wzgldem zrnicowania jej
prezentacji, a take rozkadu gwnych akcentw i kluczowych momentw
zainteresowania kampani. Co wicej, przypadek TVP 2 wskazuje take na to, e mona
wyrni zauwaalne rnice w reagowaniu poszczeglnych stacji na biece
wydarzenia polityczne od wysokiej elastycznoci ekspozycji, jak w przypadku TVN
(silna reakcja na biec dynamik kampanii), poprzez du stabilno ekspozycji
tematyki wyborczej i widoczn odporno na takie wydarzenia (TVP 2), a po
zachowanie chaotyczne, w przypadku, ktrego ekspozycja tematyki wyborczej nie
podlega widocznemu trendowi, a szczyty ekspozycji nie s powizane z kluczowymi
wydarzeniami kampanii (TV Republika).
Na kolejnym wykresie prezentujemy bezwzgldne, liczone w minutach, czasy ekspozycji

tematyki wyborczej w badanych serwisach informacyjnych w rozbiciu na poszczeglne
stacje. Z racji duej liczby informacji o czasach ekspozycji wykres ten naley
potraktowa czysto informacyjnie jako uzupenienie tabeli ze strony 17.
18
Ekspozycja tematyki wyborczej czasowa

00:25:51
23.10.2015
00:18:13
00:21:22
00:12:57
22.10.2015
00:26:31
00:25:46
00:27:25
00:25:46
00:17:13
00:24:16
00:12:41
00:26:45
21.10.2015
00:26:57
00:27:28
00:26:10
00:17:39
00:25:32
00:13:53
00:26:12
00:26:16
00:14:02
20.10.2015
00:26:33
00:14:52
00:25:24
00:13:59
00:25:55
00:24:35
00:15:07
19.10.2015
00:18:18
00:19:20
00:14:51
18.10.2015
00:18:13
00:14:52
00:11:32
17.10.2015
00:11:23
00:00:00
TVP 2
00:07:12
TVP 1
TVN
00:15:27
00:14:24
Trwam
00:29:53
00:26:33
00:26:47
00:26:07
00:23:43
00:21:51
00:28:21
00:25:31
00:23:15
00:22:21
00:19:09
00:27:19
00:25:55
00:21:36
TV Republlika
00:28:48
Superstacja
00:36:00
Polsat
W badanej prbce jest widoczna wysoka ekspozycja bezwzgldna tematyki wyborczej

na antenie TVP 2, TVP 1, TVN i Polsatu. Wyranie nisza jest ekspozycja bezwzgldna w
pozostaych stacjach, co ma zwizek z krtszym czasem trwania analizowanych audycji.
19
2.2. Ekspozycja partii i politykw w materiaach o tematyce wyborczej
W kolejnej czci analitycznej prezentujemy dane dotyczce ekspozycji komitetw

wyborczych w materiaach dotyczcych wyborw parlamentarnych. Dwa pierwsze
zestawienia zawieraj informacje o czstotliwoci (w sensie liczby unikatowych
wystpie w badanych materiaach) ekspozycji politykw wybranych partii oraz
cznym czasie ekspozycji (liczonym z dokadnoci do sekund) partii w badanych
materiaach.
Co wane, zebrane dane zostay zrekodowane w taki sposb, aby w zestawieniach
ekspozycji partii politycznych uj w jak najbardziej spjny sposb ekspozycj
poszczeglnych komitetw wyborczych. W tym celu zosta zastosowany identyczny
klucz rekodowania, jak w przypadku audycji publicystycznych, oparty na nastpujcych
reguach:
podobnie jak w poprzednich kampaniach, w kategorii nie dotyczy ujto

ekspertw i komentatorw (niepolitykw);
czne liczenie ekspozycji politykw partii tworzcych komitet wyborczy

Zjednoczona Lewica (kryterium koalicji partie tworzyy wsplna list
wyborcz);
czne liczenie ekspozycji politykw PiS oraz przedstawicieli Solidarnej Polski i

Polski Razem startujcych z list PiS (kryterium faktycznej reprezentacji
formalnie, oddzielne partie tworz de facto obecnie jedno stronnictwo polityczne,
majce wspln reprezentacj w parlamencie);
zaliczanie ekspozycji politykw bezpartyjnych startujcych z list okrelonych

komitetw wyborczych do ekspozycji tych komitetw wyborczych (np. politycy
ruchu Kukiz15);
zaliczanie ewentualnej ekspozycji obecnego i byych prezydentw do politykw

bezpartyjnych (cho s oni kojarzeni z okrelonymi stronnictwami politycznymi);
zaliczenie do kategorii inne ekspozycji politykw z mniejszych partii oraz

politykw partii, ktrzy sami nie kandydowali, ale ktrych partie jako takie
weszy w skad list wikszych ugrupowa (Artur Zawisza z Ruchu Narodowego;
Andrzej Rozenek ze stronnictwa Biao-Czerwoni cz politykw startowaa z
20
list PO, ale sam Rozenek nie by kandydatem). Do tej grupy zaliczono
ugrupowania:
o Demokraci.pl;
o Biao-Czerwoni (tylko Andrzej Rozenek, pozostae osoby zaliczone do KW
PO);
o Stronnictwo Demokratyczne;
o Ruch Narodowy (tylko Artur Zawisza, pozostae osoby zaliczone do KW
Kukiz15);
o Kongres Nowej Prawicy (tylko Artur Dziambor, pozostae osoby zaliczone
do KW Kukiz15).
Frekwencja wystpie wedug grup goci

Inne
11
Bezpartyjny
50
KW Kukiz'15
56
KW Partia Razem
62
KW Nowoczesna Ryszarda Petru
63
KW KORWiN
66
KW PSL
87
KW ZL
128
KW PiS
262
KW PO
301
Nie dotyczy
309
0
50
100
150
200
250
300
350
Frekwencja wystpie wg grup goci
21
Czas ekspozycji wedug grup goci

Inne
00:05:48
Bezpartyjny
00:19:49
KW Kukiz'15
00:19:34
KW Partia Razem
00:20:14
00:24:12
KW KORWiN
00:23:29
KW PSL
00:34:51
KW ZL
00:47:49
KW PiS
01:52:23
KW PO
02:05:25
Nie dotyczy
00:00:00
01:50:44
00:28:48
00:57:36
01:26:24
01:55:12
02:24:00
Czas ekspozycji wg grup goci
Zestawienie danych z dwch powyszych wykresw wykazuje przewag w ekspozycji

politykw reprezentujcych Prawo i Sprawiedliwo oraz Platform Obywatelsk, z
widoczn zarwno na poziomie frekwencji, jak i czasu ekspozycji przewag PO. Na
kolejnych miejscach pod wzgldem ekspozycji znalazy si Zjednoczona Lewica oraz
Polskie Stronnictwo Ludowe, podobnie jak w przypadku poprzednich badanych
kampanii wyborczych, jednak widoczne jest zmniejszanie si rnic w ekspozycji
midzy nimi a zyskujcymi na popularnoci stronnictwami politycznymi, m.in. parti
KORWiN oraz Nowoczesn Ryszarda Petru. W przypadku tych wyborw nie wida take
rnic we wzorcach ekspozycji frekwencyjnej i czasowej, co wskazuje, e partie jeli ju
s eksponowane, to w podobny sposb, bez duszych materiaw o poszczeglnych
stronnictwach (z pewnymi wyjtkami, o czym w napisano w czci jakociowej analizy
22
zwaszcza w przypadku mniejszych komitetw Partii Razem, KORWiN, Nowoczesna

czy Kukiz15).
Na kolejnym wykresie zostao zaprezentowane szczegowe zestawienie ekspozycji
poszczeglnych partii w badanych serwisach informacyjnych.
Struktura ekspozycji wedug grup goci

TVP 2
TVP 1
TVN
TV Trwam
TV Republika
Superstacja
Polsat
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90% 100%
TVN
TVP 1
TVP 2
Nie dotyczy
TV
Supersta
TV
Republik
cja
Trwam
a
16,16% 15,86% 18,58% 26,82%
17,74%
24,61%
25,30%
Bezpartyjny
1,73%
5,99%
6,74%
4,68%
3,69%
5,73%
1,25%
KW PO
21,89%
28,62%
20,87%
23,84%
27,68%
17,41%
21,77%
KW PiS
24,07%
26,12%
19,27%
20,50%
19,04%
16,19%
19,00%
KW PSL
9,13%
3,64%
5,53%
3,42%
4,66%
8,95%
5,67%
KW ZL
7,58%
9,12%
2,07%
6,89%
15,99%
7,39%
7,11%
6,59%
4,42%
6,27%
0,56%
3,17%
4,19%
4,81%
KW Partia Razem
3,72%
1,64%
2,98%
3,63%
3,27%
6,20%
3,42%
KW KORWiN
3,33%
2,90%
8,77%
6,67%
2,66%
2,86%
6,49%
KW Kukiz'15
4,29%
1,68%
8,90%
1,45%
2,00%
5,64%
2,60%
Inne
1,51%
0,00%
0,00%
1,53%
0,09%
0,83%
2,58%
Polsat
23
Analizujc struktur prezentacji poszczeglnych partii politycznych na badanych

antenach, mona zauway bardzo zbliony model ekspozycji poszczeglnych grup
goci, z wysok ekspozycj grupy ekspertw i komentatorw oraz politykw PiS i PO.
Jest to wzorzec stosunkowo jednolity poszczeglne stacje rni si gwnie
rozkadem akcentw midzy wymienionymi grupami goci, a nie caociowym
podejciem do prezentacji stronnictw politycznych. Dla badanych stacji mona wyrni
nastpujce wzorce ekspozycji charakterystyczne dla analizowanych serwisw
informacyjnych:
Wiadomoci (TVP 1) przewaga grupy ekspertw, wyrwnana ekspozycja PiS i

PO, drobna przewaga ekspozycji KW Zjednoczonej Lewicy oraz PSL wrd
mniejszych partii;
Panorama (TVP 2) przewaga grupy ekspertw, wyrwnana ekspozycja PiS i PO,

drobna przewaga ekspozycji KW Zjednoczonej Lewicy oraz KORWiN wrd
mniejszych partii;
Fakty (TVN) przewaga ekspozycji politykw PO oraz, na drugim miejscu, PiS,

zbliona do PiS ekspozycja KW Zjednoczonej Lewicy oraz grupy ekspertw;
Wydarzenia (Polsat) zbliona ekspozycja politykw PO i PiS (jednak z przewag

PiS) oraz grupy ekspertw. Wrd mniejszych partii wyrwnana ekspozycja PSL,
KW Zjednoczonej Lewicy oraz Nowoczesnej Ryszarda Petru. Niemal brak
ekspozycji aktorw zakwalifikowanych do grupy politykw bezpartyjnych (1,73
proc. na t warto zoya si ekspozycja Andrzeja Dudy, Aleksandra
Kwaniewskiego i Grzegorza Biereckiego);
Informacje dnia (TV Trwam) przewaga grupy ekspertw, wyrwnana

ekspozycja PiS i PO, drobna przewaga ekspozycji KW Zjednoczonej Lewicy oraz
KORWiN wrd mniejszych partii;
Informacje dnia (Superstacja) wyrane skupienie na osi sporu PiS-PO, na

dalszych pozycjach eksponowane s grupy ekspertw oraz politykw KW
Zjednoczonej Lewicy;
Dzisiaj (TV Republika) zbliona ekspozycja politykw PO i PiS (z przewag PO)

oraz grupy ekspertw; wrd mniejszych partii wyrwnana ekspozycja KORWiN
oraz KW Kukiz15.
24
Jako uzupenienie i porwnanie z danymi z monitoringw realizowanych przez KRRiT w

poprzednich latach prezentujemy take na kolejnych stronach zestawienie
frekwencji i czasu ekspozycji kandydatw w wyborach. Z racji duej liczby kandydatw
prezentujemy osoby, ktre w badanej prbce wystpiy przynamniej 10 razy. Pena
tabela kandydatw znajduje si w aneksie A do niniejszego raportu.
Stosunek
Czas
Czas
Frekwencja
ekspozycji
ekspozycji ekspozycji
ekspozycji
czynnej do
czynnej
biernej
biernej
Kandydat
Afiliacja komitet
wyborczy
Ewa Kopacz
KW PO
90
00:58:30
00:22:29
2,60
Beata Szydo
KW PiS
81
00:49:04
00:16:26
2,99
Barbara Nowacka
59
00:22:20
00:07:47
2,87
57
00:21:50
00:09:17
2,35
Janusz Piechociski
KW ZL
KW Nowoczesna
Ryszarda Petru
KW PSL
50
00:17:01
00:06:47
2,51
Pawe Kukiz
KW Kukiz'15
48
00:16:47
00:07:20
2,29
Jarosaw Kaczyski
KW PiS
47
00:26:19
00:12:26
2,12
Janusz Korwin-Mikke
KW KORWiN
39
00:12:07
00:03:52
3,13
Adrian Zandberg
KW Partia Razem
33
00:12:18
00:03:43
3,31
Krzysztof apiski
KW PiS
26
00:06:24
00:02:19
2,76
Joanna Mucha
KW PO
22
00:04:31
00:02:25
1,87
Dariusz Joski
Magorzata KidawaBoska
Przemysaw Wipler
KW ZL
21
00:03:51
00:01:43
2,24
KW PO
21
00:03:43
00:00:48
4,65
KW KORWiN
17
00:03:22
00:02:07
1,59
Elbieta Witek
KW PiS
16
00:04:46
00:02:14
2,13
Grzegorz Schetyna
KW PO
16
00:07:08
00:02:47
2,56
ukasz Abgarowicz
KW PO
15
00:03:52
00:02:11
1,77
Mariusz Witczak
KW PO
15
00:03:20
00:01:36
2,08
Andrzej Halicki
KW PO
12
00:02:16
00:01:35
1,43
Leszek Miller
KW ZL
11
00:01:45
00:00:29
3,62
Micha Kamiski
KW PO
11
00:01:50
00:00:54
2,04
Stanisaw Karczewski
KW PiS
11
00:03:54
00:03:11
1,23
Tomasz Siemoniak
KW PO
11
00:02:54
00:01:04
2,72
Antoni Macierewicz
KW PiS
10
00:02:09
00:01:11
1,82
Cezary Tomczyk
KW PO
10
00:01:19
00:00:04
19,75
Mariusz Kamiski
KW PiS
10
00:01:34
00:01:08
1,38
Ryszard Petru
25
W dyskursie badanych serwisw informacyjnych byo widoczne mocne skupienie na

liderach komitetw wyborczych pierwsze sze miejsc w tabeli ekspozycji goci
zajmuj wanie osoby reprezentujce poszczeglne komitety wyborcze, a w pierwszej
dziesitce mieszcz si wszyscy liderzy (w tym z najmniejszych partii posiadajcych
oglnopolskie komitety wyborcze) oraz Jarosaw Kaczyski i Krzysztof apiski z PiS.
W odniesieniu do poszczeglnych komitetw wyborczych zostay take zestawione
ekspozycje czynne (czas, kiedy ich politycy s widoczni na ekranie i wypowiadaj si)
oraz bierne (czas, kiedy tylko s widoczni na ekranie).
Nie dotyczy
Bezpartyjny
KW PO
KW PiS
KW PSL
KW Nowoczesna Ryszarda
Petru
KW Partia Razem
KW ZL
KW KORWiN
KW Kukiz'15
Inne
Procent
Procent
Czas
Czas
ekspozycji ekspozycji ekspozycji ekspozycji
czynnej
biernej
czynnej
biernej
80%
20%
01:05:48
00:16:42
73%
27%
00:12:35
00:04:46
39%
61%
00:39:49
01:01:37
44%
56%
00:46:48
00:59:00
45%
55%
00:11:17
00:14:01
42%
58%
00:09:43
00:13:27
40%
35%
40%
44%
38%
60%
65%
60%
56%
63%
00:06:51
00:11:59
00:07:01
00:07:51
00:01:09
00:10:13
00:22:22
00:10:35
00:10:03
00:01:55
Powysze zestawienie wskazuje na wyrwnane proporcje ekspozycji czynnej w grupie

goci politykw (midzy 35 a 45 proc., z wyjtkiem maej grupy politykw
bezpartyjnych, dla ktrej ekspozycja czynna jest wysza i wynosi 66 proc.), a take
wyran przewag ekspozycji czynnej komentatorw i ekspertw, co w naturalny
sposb odzwierciedla logik, podczas ktrej to politycy s czciej obiektem komentarzy
(ekspozycja bierna w charakterze ilustracji), a eksperci osobami komentujcymi i
wypowiadajcymi si (ekspozycja czynna wypowied). W zestawieniu widoczne s
take czne najwysze czasy ekspozycji czynnej osigna je grupa ekspertw i
komentatorw, a take KW PiS oraz KW PO. Czynna ekspozycja pozostaych komitetw
bya widoczna na do zblionym poziomie, raczej nieprzekraczajcym 10 minut w
cznym czasie trwania badanych audycji (z wyjtkiem grupy politykw bezpartyjnych,
czyli gwnie byych prezydentw, oraz KW Zjednoczonej Lewicy).
26
W kolejnej tabeli prezentujemy wyniki wszystkich politykw niekandydujcych w

wyborach parlamentarnych, ktrzy uzyskali przynajmniej dwa wystpienia w badanym
materiale3.
Polityk
Andrzej Duda
Donald Tusk
Marcin Mastalerek
Bronisaw Komorowski
Radosaw Sikorski
Hanna
Gronkiewicz-Waltz
Aleksander
Kwaniewski
Lena Kolarska-Bobiska
Robert Biedro
Afiliacja
komitet
wyborczy
Bezpartyjny
Bezpartyjny
KW PiS
Bezpartyjny
KW PO
Stosunek
Czas
Czas
Frekwencja
ekspozycji
ekspozycji
czynnej
czynnej
biernej
do biernej
16
00:07:37
00:01:58
3,87
9
00:00:55
00:01:41
0,54
7
00:00:12
00:00:45
0,27
6
00:00:14
00:00:50
0,28
4
00:00:01
00:00:32
0,03
KW PO
00:00:00
00:00:28
0,00
Bezpartyjny
00:00:10
00:00:21
0,48
KW PO
Bezpartyjny
2
2
00:00:00
00:00:23
00:00:11
00:00:48
0,00
0,48
W powyszej tabeli widoczna jest wysoka ekspozycja obecnego i byych prezydentw,

ktrych wypowiedzi byy cytowane w materiaach wyborczych, przy czym najwysz
wzgldn i bezwzgldn ekspozycj czynn w tej grupie uzyska Andrzej Duda. Drug
grup s politycy o rozpoznawalnych nazwiskach, ktrzy zrezygnowali z kandydowania
do sejmu VIII kadencji (jak Radosaw Sikorski), trzeci za politycy samorzdowi (jak
Robert Biedro i Hanna Gronkiewicz-Waltz).
W ostatniej tabeli prezentujemy aktorw niepolitykw (ekspertw i inne osoby

kodowane w kategorii nie dotyczy). Tabela zawiera informacje o osobach, ktre w
badanym materiale wystpiy przynajmniej trzy razy. Peny spis tej grupy zosta
zawarty w aneksie do niniejszego raportu.
Pena tabela ekspozycji politykw i goci bezpartyjnych znajduje si w aneksie A.
27
Aktor
Status ekspozycji
Jarosaw Gugaa
Grzegorz
Kajdanowicz
Diana Rudnik
Monika Olejnik
Bogdan
Rymanowski
Dorota Gawryluk
Stosunek
Czas
Czas
Frekwencja
ekspozycji
ekspozycji
czynnej
czynnej
biernej
do biernej
10
00:01:34
00:01:06
1,42
00:00:19
00:01:09
0,28
8
6
00:00:05
00:00:04
00:01:02
00:00:28
0,08
0,14
00:00:02
00:00:40
0,05
00:01:11
00:00:26
2,73
00:00:59
00:00:02
29,50
4
4
00:01:16
00:00:00
00:00:09
00:00:26
8,44
0,00
00:00:46
00:00:08
5,75
00:01:38
00:00:03
32,67
4
4
00:00:00
00:00:02
00:00:26
00:00:21
00:00:41
00:00:00
0,00
0,10
Tylko
czynna
00:00:50
00:00:12
4,17
00:00:34
00:00:00
Tylko
czynna
00:00:44
00:00:07
6,29
Jan Guz
Przewodniczcy
Oglnopolskiego
Porozumienia Zwizkw
Zawodowych
00:00:14
00:00:10
1,40
Jan Kulczyk
biznesmen
00:00:00
00:01:59
Jarosaw Flis
doktor, socjolog UJ
00:00:40
00:00:00
0,00
Tylko
czynna
dziennikarz Faktw
00:02:02
00:00:21
5,81
scenograf
00:00:21
00:00:00
Tylko
czynna
00:00:12
00:00:10
1,20
00:00:42
00:00:07
6,00
00:00:41
00:00:00
Tylko
czynna
doktor, politolog, Instytut

Bartomiej Biskup
Nauk Politycznych, UW
Joanna Zauska
Fundacja Batorego
Justyna Pochanke
doktor, politolog, byy
Marek Migalski
eurodeputowany
Olgierd
politolog, Uniwersytet
Annusewicz
Warszawski
Piotr Krako
Tomasz Lis
Wawrzyniec
profesor, politolog, UJ
Konarski
Wojciech
przewodniczcy PKW
Hermeliski
Agnieszka
doktor, zesp ekspertw
ukasik-Turecka
KUL
szefowa Krajowego Biura
Beata Tokaj
Wyborczego
Krzysztof
Skrzyski
Marcin
Zawistowski
Piotr Duda
Ryszard Bugaj
Zbigniew Lazar
NSZZ "Solidarno",
przewodniczcy Rady
Dialogu Spoecznego
profesor, Instytut Nauk
Ekonomicznych, Polska
Akademia Nauk
ekspert ds. wizerunku
28
Grupami najbardziej eksponowanymi w kategorii nie dotyczy byli w badanej prbie:
publicyci danej stacji komentujcy materiay emitowane w gwnych wydaniach

serwisw informacyjnych;
badacze ekonomici, politolodzy i socjolodzy;
urzdnicy PKW i Krajowego Biura Wyborczego;
eksperci i doradcy ds. wizerunku;
reprezentanci
organizacji
pozarzdowych,
think-tankw
oraz
zwizkw
zawodowych.
29
2.3. Tematyzacja dyskursu serwisw informacyjnych w okresie wyborczym
Na kolejnych stronach prezentujemy tematyzacj materiaw wyemitowanych

w poszczeglnych wydaniach badanych serwisw informacyjnych. Zestawienia
dokonano poprzez wskazanie gwnych jednostek tematycznych, z ktrych zbudowany
jest kady materia dziennikarski w serwisie. Kryterium wydzielenia materiau
dziennikarskiego zostao oparte o naturaln dynamik audycji informacyjnej (za osobny
materia by uznawany materia/blok materiaw reporterskich zapowiadany przez
dziennikarza).
W przypadku wyborw parlamentarnych relacjonowanych w serwisach informacyjnych
posuono si omioelementow typologi tematw pojawiajcych si w materiaach
wyborczych. Jej kategorie obejmoway nastpujce typy materiaw:
1. kampania wyborcza dziaania wizerunkowe partii i komitetw wyborczych
(spotkania z wyborcami, podre po kraju, wystpienia kandydatw, reakcje na
dziaania kontrkandydatw), sondae, spoty wyborcze;
2. polityka krajowa biece decyzje polityczne prezentowane w kontekcie
kampanii wyborczej i relacje wewntrzpartyjne;
3. programy komitetw odwoania wprost do konkretnych decyzji, ktre
zamierzaj podj kandydaci, postulowanych przez nich zmian lub wyznawanych
wartoci;
4. materiay linkujce do innych przekazw nadawcy wydzielone fragmenty
serwisu informacyjnego bdce zapowiedzi innej audycji wyborczej na antenie
tej samej lub zaprzyjanionej stacji albo okrelone materiay na stronach www;
5. treci humorystyczne wpadki w kampanii, dziwne/mieszne spoty lub plakaty,
memy i reakcje internautw;
6. skandale/kontrowersje/protesty;
7. wyjanianie widzom zasad gosowania, tematy dotyczce procedury wyborw;
8. inne materiay nieujte w pozostaych kategoriach (gwnie przerywniki,
wprowadzenia do materiaw reporterskich).
30
Udzia czasowy jednostek tematycznych
2,67%
9,58%
8,46%
2,00%
3,12%
3,56%
5,90%
64,70%
Kampania wyborcza
Polityka krajowa
Programy komitetw
Materiay linkujce
Treci humorystyczne
Skandale/ kontrowersje/ protesty;
Wyjanianie zasad gosowania
Inne
Wykres zbiorczy dla wszystkich stacji wskazuje na wysoki, podobnie jak w przypadku
poprzednich kampanii wyborczych, udzia tematyki zwizanej z prezentacj samej
kampanii wyborczej (autoreferencyjno), dostarczajcej relatywnie niewiele informacji
na temat samych programw partii. Drug grup jednostek tematycznych pod
wzgldem frekwencji byy elementy techniczne programu (widoczne gwnie w
Polsacie, TVP 2 i TV Republice), takie jak zapowiedzi materiaw w obrbie jednego
wydania serwisu informacyjnego czy wtki tematycznie niezwizane z wyborami
(obecne w pozostaych stacjach, np. zapowied zmiany czasu). Po zmianie systemu
kodowania jednostek tematycznych na bardziej szczegowy naleaoby rozway
odliczanie tego typu kategorii materiaw z cznego czasu trwania materiaw
wyborczych. Trzeci kategori tematyczn byy informacje o skandalach i protestach
zwizanych z wyborami, czwart za krajowa tematyka polityczna. Na pitym miejscu
znalazy si informacje o programach kandydatw, na szstym materiay linkujce
31
pomidzy audycjami, na sidmym za treci dotyczce procedury gosowania, ktrych

udzia wynis 2,67 proc. (wobec braku takich materiaw w wyborach prezydenckich
2015 i wystpieniu jednego materiau tego rodzaju w przypadku wyborw
samorzdowych 2014).
TVP 1 Wiadomoci
Udzia czasowy jednostek tematycznych TVP 1
Kampania wyborcza
1,36%
0,68%
Polityka krajowa
9,52%
2,04%
Programy komitetw
Materiay linkujce
13,61%
Treci humorystyczne
3,40%
69,39%
Skandale/ kontrowersje/
protesty;
Inne
Analiza jednostek tematycznych odnotowanych dla Wiadomoci wskazuje na przewag

ekspozycji tematyki kampanii wyborczej. Na drugim miejscu znalazy si informacje o
programach poszczeglnych komitetw wyborczych, a dalej skandale i kontrowersje w
kampanii (problemy z organizacj debaty 19 padziernika i nowe tamy w aferze
podsuchowej).
32
TVP 2 Panorama
Udzia czasowy jednostek tematycznych TVP 2
Kampania wyborcza
Polityka krajowa
5,23%
9,30%
5,81%
Programy komitetw
Materiay linkujce
1,74%
4,65%
2,33%
8,14%
Treci humorystyczne
62,79%
protesty;
Inne
Analiza jednostek tematycznych wynotowanych w przypadku Panoramy wskazuje na

przewag ekspozycji tematyki kampanii wyborczej, du ekspozycj materiaw z
kategorii Inne (materiay linkujce wewntrz audycji i podsumowania materiaw
reporterskich), a take wysok ekspozycj tematw z obszaru polityki krajowej i
znaczcy na tle pozostaych serwisw udzia materiaw instruktaowych, tzn.
dotyczcych procedury gosowania i kart wyborczych (wicej o tym w analizie
jakociowej na kolejnych stronach niniejszego raportu).
33
TVN Fakty
Udzia czasowy jednostek

tematycznych TVN
Kampania wyborcza
4,32%
3,60%
7,91%
1,44%
Polityka krajowa
Programy komitetw
2,16% 0,72%
3,60%
Materiay linkujce
Treci humorystyczne
76,26%
protesty;
Inne
Analiza jednostek tematycznych dla Faktw wskazuje na przewag ekspozycji tematyki

kampanii wyborczej (najwiksz w badanej prbce, bo a na poziomie 76,26 proc.).
Drugie miejsce zajmuj materiay dotyczce skandali i kontrowersji w kampanii
wyborczej (incydenty w kampanii, nowe tamy w aferze podsuchowej). Na trzeciej
pozycji znalazy si materiay z kategorii Inne (gwnie dotyczce krytyki ukadu kart
do gosowania i moliwych problemw, jakie moe to wywoa, niebdce jednak sensu
stricte materiaami instruktaowymi dotyczcymi poprawnego korzystania z kart).
34
Polsat Wydarzenia

Polsat
Kampania wyborcza
Polityka krajowa
1,76% 11,18%
2,35%
2,35%
Programy komitetw
Materiay linkujce
6,47%
3,53%
4,12%
Treci humorystyczne
68,24%
protesty;
Inne
Analiza jednostek tematycznych w odniesieniu do serwisu Wydarzenia wskazuje na

przewag ekspozycji tematyki kampanii wyborczej na poziomie 68,24 proc., a nastpnie
materiaw z kategorii Inne (11,18 proc.). Ponadto odnotowano wysoki udzia
materiaw linkujcych do innych audycji informacyjnych (materiay zapowiadajce i
promujce debaty parlamentarne), a take widoczne zainteresowanie polityk krajow i
kwestiami programowymi.
35
TV Trwam Informacje dnia

TV Trwam
Kampania wyborcza
5,60%
Polityka krajowa
1,60%
Programy komitetw
24,80%
Materiay linkujce
49,60%
1,60%
0,80%
16,00%
Treci humorystyczne
protesty;
Inne
Analiza jednostek tematycznych wynotowanych z Informacji dnia wskazuje na przewag

ekspozycji tematyki kampanii wyborczej jest to jednak najniszy udzia w caej
badanej prbce (49,6 proc.). W przypadku TV Trwam na uwag zasuguje nietypowy dla
tej stacji udzia tematyki zwizanej ze skandalami (gwnie protesty zwizkowcw w
kampanii wyborczej oraz nowe materiay z afery tamowej), a take polityki krajowej
gwnie w kontekcie negatywnej oceny rzdw Platformy Obywatelskiej.
36
Superstacja Informacje dnia

Superstacja
Kampania wyborcza
1,96%
Polityka krajowa
9,80%
Programy komitetw
5,88%
3,92%
Materiay linkujce
Treci humorystyczne
11,76%
66,67%
protesty;
Inne
Analiza jednostek tematycznych dla Informacji dnia w Superstacji wskazuje na przewag

ekspozycji tematyki kampanii wyborczej (66,67 proc.), a take wysoki udzia polityki
krajowej i materiaw z informacjami dotyczcymi procedury gosowania (a 9,8 proc.
czasu to obok Panoramy i Dzisiaj jeden z trzech wysokich wynikww tej kategorii. Ten
wtek zostanie pogbiony w dalszej czci analizy jakociowej).
37
TV Republika Dzisiaj

TV Republika
Kampania wyborcza
Polityka krajowa
12,26%
Programy komitetw
5,66%
4,72%
5,66%
1,89% 0,94%
8,49%
Materiay linkujce
Treci humorystyczne
60,38%
protesty;
Inne
Analiza jednostek tematycznych, ktre pojawiy si w serwisie Dzisiaj, wskazuje na

przewag ekspozycji tematyki kampanii wyborczej na poziomie 60,38 proc., wysoki
udzia materiaw wprowadzajcych i podsumowujcych wewntrz audycji, a take
znaczce udziay polityki krajowej, treci humorystycznych w kampanii, materiaw
instruktaowych dla wyborcw, a take tematyki dotyczcej skandali i protestw w
kampanii (kontrowersje wok liczenia gosw, protesty zwizkowcw oraz tamy w
aferze podsuchowej).
38
2.4. Ekspozycja kobiet w badanych materiaach informacyjnych o tematyce

wyborczej
W kolejnej czci raportu zostan omwione dane dotyczce ekspozycji kobiet w

materiaach wyborczych emitowanych w badanych serwisach informacyjnych w cigu
siedmiu dni przed wyborami parlamentarnymi. Pierwsze istotne z punktu widzenia ich
obecnoci w mediach zestawienie obrazuje czasowe i procentowe ekspozycje kobiet w
prbie badawczej.
Frekwencja ekspozycji
Czas ekspozycji
29%
63%
71%
Kobiety
37%
Mczyni
Kobiety
Mczyni
Po raz pierwszy w prowadzonych wedug tej samej metodologii monitoringach odsetek

kobiet-bohaterek w serwisach informacyjnych wynis prawie 29 proc. w przypadku
frekwencji ekspozycji (22 proc. w drugiej turze kampanii prezydenckiej) i 37 proc. w
przypadku czasu (15 proc. w drugiej turze kampanii prezydenckiej). Ta sytuacja w
zestawieniu z kolejnymi tabelami zdaje si potwierdza, e wybr kobiet na liderki
trzech najwikszych komitetw wyborczych (PiS, PO i Zjednoczona Lewica) silnie
koreluje ze zwikszon ekspozycj kobiet w badanych materiaach. Trzeba jednak
zaznaczy, e to wanie te trzy liderki s w ogromnej czci odpowiedzialne za wzrost
39
udziaw kobiet w ekspozycji frekwencyjnej oraz czasowej. Jeliby zada pytanie, czy
fakt prowadzenia kampanii trzech najwikszych komitetw wyborczych przez kobiety
wpyn w ogle na ekspozycj kobiet (innych) w serwisach informacyjnych w ostatnim
tygodniu przed wyborami, to odpowied byaby negatywna, co pokazuje ponisza tabela
i wyrane rnice w czasie ekspozycji kobiet znajdujcych si poza pierwsz trjk.
W kolejnych tabelach, z racji niewielkiej cznej liczby kobiet-polityczek i innych,
prezentujemy syntetycznie wszystkie informacje dotyczce ich ekspozycji w badanych
serwisach informacyjnych w okresie wyborczym.
Polityczka
Afiliacja
Ewa Kopacz
Beata Szydo
Barbara Nowacka
Joanna Mucha
Magorzata KidawaBoska
Elbieta Witek
Marcelina Zawisza
Hanna Gronkiewicz-Waltz
Iwona ledziskaKatarasiska
Agnieszka Pomaska
Ilona Antoniszyn-Klik
KW PO
KW PiS
KW ZL
KW PO
Stosunek
Frekwencja Ekspozycja Ekspozycja ekspozycji
ekspozycji
czynna
bierna
czynnej do
biernej
88
00:20:57
00:34:53
0,60
81
00:16:26
00:31:21
0,52
58
00:07:40
00:14:22
0,53
22
00:02:25
00:02:06
1,15
KW PO
21
00:00:48
00:02:55
KW PiS
KW Partia Razem
KW PO
16
9
3
00:02:14
00:00:38
00:00:00
00:02:32
00:01:00
00:00:28
KW PO
00:00:09
00:00:22
KW PO
KW PSL
KW Nowoczesna
Ryszarda Petru
2
2
00:00:01
00:00:18
00:00:34
00:00:04
00:00:01
00:00:22
Justyna Szpanowska
KW Partia Razem
00:00:18
00:00:00
Krystyna Pawowicz
KW PiS
00:00:00
00:00:09
Marzena Machaek
KW PiS
00:00:35
00:00:00
Andelika Modanowska
Agnieszka Rupniewska
KW PSL
KW ZL
2
1
00:00:17
00:00:07
00:00:10
00:00:02
Aleksandra lusarek
KW PiS
00:00:16
00:00:00
Anna Bakowska
KW ZL
00:00:00
00:00:05
Izabela Maciuszek
Anna Maria Anders

Anna Raca
Barbara Kudrycka
KW PiS
KW PO
KW PO
1
1
1
00:00:10
00:00:00
00:00:00
0,27
0,88
0,63
0,00
0,41
0,03
4,50
0,05
Tylko
czynna
0,00
Tylko
czynna
1,70
3,50
Tylko
czynna
0,00
1,43
0,00
0,00
00:00:07
00:00:04
00:00:08
40
Beata Kempa
KW PiS
00:00:58
00:00:00
Dorota Staliska
Edyta ya
Elbieta Biekowska
Elbieta Seredyn
Ewa Dembek
Joanna
Kluzik-Rostkowska
Joanna Senyszyn
KW PSL
KW PiS
KW PO
KW PSL
KW PO
1
1
1
1
1
00:00:16
00:00:00
00:00:00
00:00:00
00:00:00
00:00:09
00:00:04
00:00:08
00:00:14
00:00:05
KW PO
00:00:00
00:00:08
00:00:00
00:00:02
00:00:14
00:00:09
Krystyna Szumilas
KW ZL
KW Nowoczesna
Ryszarda Petru
KW PO
KW PO
1
1
00:00:00
00:00:00
00:00:08
00:00:08
Magdalena Merta
KW PiS
00:00:11
00:00:00
Joanna Staniszkis
Paulina
Piechna-Wickiewicz
Teresa Piotrowska
Wanda Nowicka
KW ZL
00:00:02
00:00:01
KW PO
KW ZL
1
1
00:00:00
00:00:00
00:00:08
00:00:05
Wioletta Czech
KW PiS
00:00:04
00:00:00
Bohaterka
Diana Rudnik
Monika Olejnik
Dorota Gawryluk
Joanna Zauska
Justyna Pochanke
Beata Tokaj
Agnieszka ukasikTurecka
Anna MaterskaSosnowska
Magorzata
Starczewska-Krzysztoszek
Agnieszka Zarba
Beata Kurs
Tylko
czynna
1,78
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
1,56
0,00
0,00
Tylko
czynna
2,00
0,00
0,00
Tylko
czynna
Sposb
przedstawienia
Frekwencja
ekspozycji
Czas
ekspozycji
czynnej
Czas
ekspozycji
biernej
dyrektor programu
Masz gos, masz wybr,
Fundacja im. Stefana
Batorego
szefowa Krajowego
Biura Wyborczego
doktor, politolog,
Katedra Teorii Polityki
KUL
politolog, Uniwersytet
Warszawski
7
6
5
00:00:00
00:00:04
00:01:11
00:00:35
00:00:28
00:00:26
Stosunek
ekspozycji
czynnej do
biernej
0,00
0,14
2,73
00:01:16
00:00:09
8,44
00:00:00
00:00:26
0,00
00:00:44
00:00:07
6,29
00:00:21
00:00:00
Tylko czynna
00:00:20
00:00:00
Tylko czynna
00:00:25
00:00:03
8,33
00:00:20
00:00:00
Tylko czynna
00:00:23
00:00:01
23,00
gwna ekonomistka
Konfederacji Lewiatan
doktor, Zesp
Ekspertw KUL
osoba sabosyszca
41
Bogusawa ReszkoSzydowska
Dagmara Pakulska
Danuta
Romanowska
Danuta Zerd
Dorota Piontek
Ewa Nowak
Halina Frckowiak
Jadwiga Staniszkis
Joanna
Skrzypczyska
Joanna
Wrzeniewska-Sieger
Karolina
Dobrowolska
Katarzyna
Jaksik-Ldwik
Katarzyna
Kolenda-Zaleska
Katarzyna
NiewiadomskaWgrzyniak
Magda
Szerszeniewski
Magdalena
Korzekwa-Kaliszuk
Magdalena
Trojanowska
Magorzata
Niezabitowska
Magorzata Sadurska
Marcelina Zawisza
Maria Salzman
Teresa Stankiewicz-Podhorecka
pielgniarka z
Zachodniopomorskiego
grafik
Przewodniczca NSZZ
Solidarno w
szpitalu w Jeleniej
Grze
pracownik obsugi w
jeleniogrskim szpitalu
profesor, politolog,
Uniwersytet im. Adama
Mickiewicza
Stowarzyszenie
Grniczych Wdw
piosenkarka
doktor, Wydzia Nauk
Politycznych
i Dziennikarstwa
Uniwersytetu
im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu
00:00:12
00:00:05
2,40
00:00:15
00:00:00
Tylko czynna
00:00:20
00:00:00
Tylko czynna
00:00:16
00:00:00
Tylko czynna
00:00:05
00:00:00
Tylko czynna
00:00:14
00:00:04
3,50
1
1
00:00:00
00:00:00
00:00:06
00:00:06
0,00
0,00
00:00:14
00:00:00
Tylko czynna
00:00:41
00:00:00
Tylko czynna
Instytut Ordo Iuris
00:00:26
00:00:00
Tylko czynna
mieszkanka Bytomia
00:00:09
00:00:00
Tylko czynna
Warszawa
00:00:39
00:00:05
7,80
NSZZ Solidarno
00:00:08
00:00:00
Tylko czynna
uczennica gimnazjum
z Warszawy
00:00:04
00:00:00
Tylko czynna
00:00:23
00:00:00
Tylko czynna
00:00:25
00:00:00
Tylko czynna
00:00:09
00:00:00
Tylko czynna
1
1
00:00:00
00:00:03
00:00:02
00:00:00
0,00
Tylko czynna
00:00:08
00:00:00
Tylko czynna
00:00:33
00:00:00
Tylko czynna
szefowa inicjatywy
Stop seksualizacji
naszych dzieci
rzecznik prasowy
rzdu Tadeusza
Mazowieckiego
Stowarzyszenie
Falun Dafa
krytyk teatralny
42
Proporcja czstotliwoci i czasu ekspozycji rnych grup bohaterek wydaje si w mocny

sposb potwierdza hipotez o kluczowym wpywie doboru kobiet jako liderek partii na
wysok ekspozycj kobiet w zasadzie ca nadwyk w ekspozycji kobiet w stosunku
do wyborw prezydenckich mona przypisa trzem kobietom Beacie Szydo, Ewie
Kopacz i Barbarze Nowackiej, a take grupie wyrazistych polityczek PO oraz PiS
Joannie Musze, Magorzacie Kidawie-Boskiej oraz Elbiecie Witek.
43
2.5. Dodatkowe wskaniki dotyczce bezstronnoci i wywaenia w

serwisach informacyjnych
Poza pogbion analiz jakociow na potrzeby monitoringu serwisw informacyjnych

zostay obliczone dodatkowe, autorskie wskaniki obrazujce wybrane aspekty
bezstronnoci i wywaenia.
Pierwszym z takich wskanikw jest indeks wywaenia w stosunku do politykw
poszczeglnych komitetw wyborczych. Wskanik ten by obliczany na dyferencjale od
-3 (nastawienie skrajnie nieprzychylne) do +3 (nastawienie skrajnie przychylne), a
nastpnie zosta zagregowany wedug stacji oraz komitetw wyborczych.
rednie nacechowanie werbalne w stosunku do aktora na skali dyferencjalnej
od -3 (skrajnie nieprzychylne) do 3 (skrajnie przychylne)
SuperTV
TV
Polsat
TVN
TVP 1 TVP 2
stacja
Republika Trwam
KW PO
-0,09
0,00
-1,18
-1,19
0,15
-0,03
-0,05
KW PiS
-0,38
0,00
0,70
0,26
-0,57
-0,11
-0,15
Nie dotyczy
0,00
0,00
0,00
-0,04
0,19
0,00
0,12
Bezpartyjny
-0,13
0,00
0,00
-0,20
-0,11
0,00
-0,25
KW PSL
0,05
0,00
-0,40
-1,00
-0,52
0,00
0,00
KW Nowoczesna
0,00
-0,17
-0,67
-1,00
-0,21
0,00
0,09
Ryszarda Petru
KW Partia Razem
0,43
-0,33
0,00
-0,50
0,00
0,00
0,15
KW ZL
0,00
0,00
-0,14
-0,54
-0,14
0,00
0,00
Inne
-0,33
0,00
0,00
-2,00
1,00
0,00
0,00
KW KORWiN
0,00
-0,50
0,00
0,00
0,08
-0,18
-0,06
KW Kukiz'15
0,10
-0,67
-0,50
-0,25
-0,27
-0,08
-0,30
Wyranie wychylone wartoci dla powyszego wskanika odnotowano w przypadku:
KW PO (wychylenia in minus w TV Republika oraz TV TRWAM);
KW PiS (wychylenia in plus w TV Republika oraz TV Trwam oraz in minus w

TVN);
KW PSL (wychylenia in minus w TV Trwam oraz TVN);
KW Nowoczesna Ryszarda Petru (wychylenie in minus w TV Republika i TV

Trwam);
KW Partia Razem (wychylenie in plus w Polsacie, wychylenie in minus TV

Trwam);
44
KW KORWiN oraz KW Kukiz15 (wychylenie in minus w Superstacji);
grupa politykw innych (przewanie Donald Tusk kodowany jako

reprezentant Europejskiej Partii Ludowej) wyranie negatywna ocena w TV
Trwam oraz pozytywna w TVN.
Wskanik ten w ciekawy sposb rnicuje badane stacje, ujawniajc struktur

preferencji wobec poszczeglnych partii dostrzegaln na poziomie jzyka i doboru
okrele nacechowanych.
Drugim parametrem, jaki chcielibymy omwi, jest nacechowanie w ekspozycji
wizualnej aktorw w serwisach informacyjnych. Parametr ten odzwierciedla
wydwik graficznej strony audycji, a wic ilustracji i zdj dobieranych jako tre
emitowanych materiaw wideo. Wydwik ten moe by korzystny lub nie z
perspektywy konkretnego aktora (np. niekorzystne ujcie, prezentacja w
omieszajcym lub deprecjonujcym kontekcie). Skala dyferencjalna obejmuje
przedzia od -2 do +2, gdzie koderzy sygnalizowali moliwo wystpienia
nacechowanego kontekstu wizualnego, a take stany skrajne: -3 i 3 pkt, w przypadku
ktrych przeprowadzano dodatkow analiz jakociow i ilociow sytuacji raco
naruszajcej standardy rzetelnoci dziennikarskiej (zostay one szerzej omwione w
czci jakociowej raportu).
rednie nacechowanie wizualne w stosunku do gocia oceniane na dyferencjale
od -3 (skrajnie nieprzychylne) do 3 (skrajnie przychylne)
SuperTV
Polsat
TV Trwam
TVN
TVP 1
stacja Republika
KW PO
-0,20
-0,03
-1,23
-0,69
0,41
-0,10
KW PiS
-0,35
-0,41
0,75
0,34
-0,32
-0,39
Nie dotyczy
0,00
0,00
0,00
0,00
0,30
-0,05
Bezpartyjny
-0,13
-0,25
0,00
-0,20
0,33
0,00
KW PSL
0,00
0,00
-0,20
-0,60
0,10
0,00
KW
Nowoczesna
0,00
-0,33
-0,67
-0,33
-0,14
-0,18
Ryszarda Petru
KW Partia
0,29
-0,33
-0,50
-0,75
0,06
-0,31
Razem
KW ZL
-0,06
-0,09
0,00
-0,92
0,05
0,00
Inne
0,00
0,00
0,00
-1,00
1,00
0,00
KW KORWiN
-0,13
-0,17
0,00
0,00
0,00
-0,27
KW Kukiz'15
0,10
0,00
-0,33
0,00
-0,09
-0,25
TVP 2
-0,15
-0,13
0,06
0,00
-0,20
0,27
-0,08
0,05
0,33
0,06
-0,40
45
Powysze zestawienie wskazuje na wzorzec nacechowania zasadniczo spjny na

poziomie wizualnym ze wzorcem odchyle na poziomie jzyka:
KW PO (wychylenia in minus w TV Republika oraz TV TRWAM, in plus w

przypadku TVN);
KW PiS (wychylenia in plus w TV Republika oraz TV Trwam, in minus w

pozostaych stacjach z wyjtkiem TVP 2);
KW PSL (wychylenie in minus w TV Trwam);
KW Nowoczesna Ryszarda Petru (wychylenie in minus w Superstacji, TV

Republika i TV Trwam);
KW Partia Razem (wychylenie in minus w przypadku TV Republika, TV Trwam

oraz TVP 1);
KW Zjednoczona Lewica (wychylenie in minus w TV Trwam);
KW Kukiz15 (wychylenie in minus w TV Republika oraz TVP 2);
Grupa politykw innych (przewanie Donald Tusk kodowany jako

reprezentant Europejskiej Partii Ludowej) wyranie negatywna ocena w TV
Trwam oraz pozytywna w TVN.
Trzecim wskanikiem po raz pierwszy obliczanym w tym badaniu bya swoboda

wypowiedzi gocia, skadana ze wskanika najduszej wypowiedzi w materiale
wyborczym kodowanego w zakresie od 0 do 3 punktw wedug skali:
0 brak wypowiedzi;
1 wypowied od 0 do 3 sek.;
2 wypowied od 3 do 8 sek.;
3 wypowied powyej 8 sek.
Wskanik ten obrazuje dla kadego wystpienia polityka maksymalny czas trwania jego
nieprzerwanej wypowiedzi w badanym materiale, a wic z zaoenia przyjmuje, po
urednieniu dla kadej partii, wartoci skrajne, kiedy jej politycy otrzymuj czsto
moliwo swobodnych, dugich wypowiedzi w badanych audycjach.
rednie wartoci tego wskanika dla kadej stacji zostay zwaone poprzez czny czas
ekspozycji, a nastpnie zaprezentowane za pomoc jakociowej skali sygnalizujcej
dwie interesujce z punktu widzenia analizy sytuacje:
46
wysokiej ekspozycji partii i wysokiej wartoci wskanika najduszej wypowiedzi

kiedy partia jest mocno eksponowana i jednoczenie jej przedstawiciele maj
du swobod wypowiedzi w badanych audycjach (duo dugich wypowiedzi)
(kodowan symbolami );
niskiej ekspozycji partii i wysokiej wartoci wskanika najduszej wypowiedzi

kiedy partia jest nisko eksponowana, ale jednoczenie jej przedstawiciele maj
du swobod wypowiedzi w badanych audycjach (duo dugich wypowiedzi)
(kodowan symbolami);
Dane zostay przedstawione za pomoc symboli:

ekspozycja czasowa partii na poziomie powyej redniej dla stacji;
ekspozycja czasowa partii na poziomie poniej redniej dla stacji;
wskanik najduszej wypowiedzi na poziomie powyej jednego odchylenia
standardowego powyej redniej dla stacji;
wskanik najduszej wypowiedzi na poziomie poniej jednego odchylenia
standardowego poniej redniej dla stacji.
KW PO
KW PiS
Nie dotyczy
Bezpartyjny
KW PSL
KW Nowoczesna
Ryszarda Petru
KW Partia Razem
KW ZL
Inne
KW KORWiN
KW Kukiz'15
Polsat
Superstacja
TV
TV
TVN 24
Republika Trwam
TVP 1
TVP 2
Zestawienie wynikw tego zoonego wskanika jakociowego pokazuje szereg

interesujcych sytuacji. Po pierwsze, dowodzi, e rzadka jest sytuacja, kiedy przy duej
ekspozycji partii udaje si unikn rozdrobnienia wypowiedzi jej przedstawicieli
(zielone pola). Ma to miejsce w zasadzie wycznie w przypadku grupy komentatorw i
47
ekspertw, a take dwukrotnie w przypadku innych partii dla PO w przypadku Polsatu

oraz dla PiS w TV Trwam. Czstsza, ale bynajmniej nie powszechna jest sytuacja, kiedy
to przedstawiciele mniejszych grup goci dostaj okazj do stosunkowo dugich,
niezakconych wypowiedzi. W zasadzie poza marginaln grup politykw partii z
kategorii Inne (gwnie ekspozycja Donalda Tuska kodowanego jako przedstawiciela
Europejskiej Partii Ludowej) zachodzi to w przypadku politykw bezpartyjnych (de
facto prezydenta Andrzeja Dudy) w TV Republice oraz TV Trwam, a take do czsto w
przypadku KW Nowoczesna Ryszarda Petru (w Superstacji oraz TVP 1 i TVP 2).
Powysze zestawienie prezentuje take due zrnicowanie stylu ekspozycji midzy
poszczeglnymi stronnictwami politycznymi, ktre dodatkowo nie wydaje si
prezentowa jednego spjnego wzorca zwaszcza w przypadku mniejszych partii
politycznych widoczne jest due zrnicowanie wzorcw ekspozycji. Porwnanie na
przykad KW Kukiz15 z Nowoczesn Ryszarda Petru wskazuje, e istniej
prawdopodobnie czynniki charakterystyczne dla zachowania reprezentantw danej
partii, ktre powoduj zrnicowanie w ekspozycji w serwisach informacyjnych.
Na kolejnych stronach prezentujemy analiz pod katem czterech relacji, w jakich
wypowied dziennikarza moe pozostawa w stosunku do wypowiedzi gocia:
rozwinicia i pogbienia wypowiedzi;
negacji sensu wypowiedzi;
zmiany tematu wypowiedzi;
przeramowania wypowiedzi.
Wszystkie relacje zostay zakodowane na skali:
0 brak relacji;
1 zauwaalna relacja;
2 bardzo wyrana relacja midzy wypowiedzi gocia a gosem z

offu/komentarzem reportera.
Po prezentacji czterech tabel szczegowych omwimy wszystkie cztery relacje w

formie syntetycznej tabeli z wynikami.
48
Relacja rozwinicia wypowiedzi aktora

SuperTV
TV
Polsat
stacja Republika Trwam
0,55
0,08
0,79
0,35
KW PO
0,41
0,29
0,83
1,04
KW PiS
0,17
0,00
0,27
0,69
Nie dotyczy
0,17
0,00
0,67
0,29
Bezpartyjny
0,60
0,33
0,60
0,00
KW PSL
0,00
0,33
2,00
KW Nowoczesna Ryszarda Petru 0,54
0,60
0,00
0,00
0,33
KW Partia Razem
0,59
0,17
0,17
1,00
KW ZL
0,33
0,00
0,00
0,00
Inne
0,43
0,00
0,40
1,00
KW KORWiN
0,40
0,00
0,25
1,00
KW Kukiz'15
Relacja negacji wypowiedzi aktora

SuperTV
TV
Polsat
KW PO
0,09
0,00
0,84
0,24
KW PiS
0,06
0,00
0,00
0,00
Nie dotyczy
0,00
0,07
0,00
0,03
Bezpartyjny
0,00
0,00
0,00
0,00
KW PSL
0,10
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
KW Partia Razem
0,00
0,33
0,00
0,00
KW ZL
0,00
0,00
0,00
0,00
Inne
0,00
0,00
0,00
0,00
KW KORWiN
0,14
0,00
0,00
0,00
KW Kukiz'15
0,00
0,00
0,00
0,00
TVN
0,52
0,84
0,33
1,00
0,73
0,44
0,75
0,52
0,00
0,13
0,33
TVN
0,13
0,49
0,00
0,50
0,00
0,22
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
Relacja abstrahowania i zmiany tematu wypowiedzi aktora

SuperTV
TV
Polsat
TVN
KW PO
0,03
0,00
0,21
0,18
0,11
KW PiS
0,00
0,00
0,11
0,00
0,37
Nie dotyczy
0,06
0,00
0,00
0,03
0,06
Bezpartyjny
0,00
0,00
0,00
0,00
0,67
KW PSL
0,10
0,00
0,20
0,00
0,00
0,00
0,00
1,00
0,00
KW Partia Razem
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
KW ZL
0,12
0,00
0,17
0,00
0,19
Inne
0,33
0,00
0,00
0,00
0,00
KW KORWiN
0,00
0,00
0,40
0,00
0,00
KW Kukiz'15
0,10
0,00
0,25
0,00
0,00
TVP 1 TVP 2
0,12
0,04
0,12
0,00
0,08
0,20
0,08
0,08
0,00
0,00
0,00
0,39
0,35
0,77
2,00
0,75
0,70
0,67
0,43
1,00
0,36
0,33
TVP 1 TVP 2
0,04
0,04
0,00
0,00
0,00
0,00
0,15
0,00
0,00
0,00
0,11
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
TVP 1
TVP 2
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,20
0,00
0,08
0,00
0,00
0,11
0,00
0,04
0,00
0,00
0,08
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
49
Relacja przeramowania wypowiedzi aktora

SuperTV
TV
Polsat
KW PO
0,03
0,33
0,16
0,18
KW PiS
0,03
0,14
0,00
0,00
Nie dotyczy
0,03
0,00
0,00
0,11
Bezpartyjny
0,00
0,50
0,00
0,00
KW PSL
0,05
0,00
0,20
1,00
0,00
0,00
0,00
KW Partia Razem
0,00
0,33
0,00
0,00
KW ZL
0,00
0,00
0,00
0,00
Inne
0,00
0,00
0,00
0,00
KW KORWiN
0,00
0,00
0,00
0,00
KW Kukiz'15
0,00
0,00
0,00
1,00
TVN
0,23
0,49
0,00
0,17
0,18
0,00
0,25
0,00
0,00
0,13
0,33
TVP 1 TVP 2
0,15
0,09
0,00
0,00
0,00
0,10
0,00
0,00
0,00
0,00
0,22
0,00
0,08
0,06
0,00
0,25
0,10
0,00
0,07
0,00
0,09
0,17
W kolejnej tabeli syntetyzujemy obserwacje dla wszystkich czterech wskanikw,

uwzgldniajc wyrane sytuacje (wartoci > (redniej + jedno odchylenie standardowe)
dla kadego wskanika).
Polsat
KW PO
Superstacja
TV
Republika
TV Trwam
Przeramowanie
Negacja
Negacja
TVN
TVP 1
TVP 2
Negacja, Zmiana
tematu,
przeramowanie
KW PiS
Nie dotyczy
Bezpartyjny
Pogbienie,
negacja, Zmiana
tematu
Przeramowanie
KW PSL
Przeramowanie
KW
Nowoczesna
Ryszarda
Petru
KW Partia
Razem
Pogbienie,
Zmiana tematu
KW KORWiN
KW Kukiz'15
Negacja
Negacja,
przeramowanie
KW ZL
Inne
Pogbienie
Pogbienie
Zmiana
tematu
Pogbienie
Zmiana
tematu
Zmiana
tematu
Pogbienie
Pogbienie,
Przeramowanie
przeramowanie
50
Powysze zestawienie wskazuje na relatywnie najgstsz sie dziaa zmieniajcych i

pogbiajcych znaczenia wypowiedzi goci w TV Trwam oraz TVN. W przypadku tej
pierwszej stacji najczciej notowane byo przeramowanie kontekstu wypowiedzi
gocia, a take pogbienie i wzbogacenie o dodatkowe wtki, z kolei w TVN rwno
eksponowane byy: negacja wypowiedzi, zmiana jej tematu oraz przeramowanie.
Wczeniejsze tabele dowodz, e relatywnie najwyraniej wystpuj relacje pogbienia
wypowiedzi bohatera audycji, nieco rzadziej przeramowania i zmiany tematu, a
najrzadziej bezporednia negacja wypowiedzi aktora w serwisie informacyjnym.
Bazujc na powyszym zestawieniu, mona w nim wyrni cztery czciowo
zachodzce na siebie grupy stacji:
stacje unikajce wchodzenia przez dziennikarza w bardziej zoone relacje

znaczeniowe z wypowiedzi gocia, ewentualnie pogbiajce/okazjonalnie
zmieniajce temat jego wypowiedzi (Polsat, TVP 1, TVP 2);
stacje poszerzajce/zmieniajce/ przeramowujce wypowiedzi czci goci

(Superstacja, TV Republika);
stacje o moliwym do wyrnienia profilu nacechowania wobec konkretnych

partii (TVN wobec PiS, TV Trwam wobec PO, TV Republika wobec PO);
stacje pogbiajce i rozszerzajce analitycznie wypowiedzi goci (TV Trwam

oraz TVP 2).
Pomocnicz miar zrozumiaoci tekstu (obok nacechowania kodowanego w sposb

jakociowy) by tzw. indeks mglistoci4, czyli miara opracowana przez Amerykanina
Roberta Gunninga i uywana do oceny zoonoci rnego rodzaju tekstw (od
informacji prasowych i tekstw marketingowych, a po teksty dziennikarskie i
prawne)5. Wszystkie wypowiedzi dziennikarzy-prowadzcych dane wydanie serwisu
informacyjnego wygaszane w czasie midzy materiaami reporterskimi zostay spisane
w formie transkrypcji, nastpnie pene bazy transkrypcji dla kadej stacji zostay
poddane analizie wedug odpowiedniego algorytmu.
Jest on obliczany jako waony stosunek liczby wyrazw trudnych (majcych ponad cztery sylaby) do
liczby wszystkich wyrazw w tekcie, wyraony jest w punktach posiadajcych przyblion interpretacj
w postaci liczby lat nauki niezbdnych dla zrozumienia danego tekstu.
5 R. Gunning, The Technique of Clear Writing, McGraw-Hill, New York 1952.
4
51
Dziennikarz
TVP 1
TVP 2
Polsat
TVN
TV Trwam
Superstacja
TV Republika
Krzysztof Ziemiec
Diana Rudnik
Piotr Krako
Beata Tadla
Hanna Lis
Tomasz Wolny
Joanna Wrzeniewska-Sieger
Dorota Gawryluk
Jarosaw Gugaa
Anita Werner
Grzegorz Kajdanowicz
Justyna Pochanke
Piotr Krupa
Ewelina Winiewska
Agnieszka Kiedrowska
Karolina Koziska
Bartek Tobieko
Karol Jatuszewski
ukasz Sobolewski
Warto indeksu
mglistoci
Gunninga
12,30
13,55
12,30
13,64
15,36
15,58
15,73
13,72
17,51
13,21
13,34
12,58
18,24
17,55
18,95
12,51
13,60
16,79
17,88
Powysze zestawienia wskazuje na sta w porwnaniu z audycjami publicystycznymi

w tych samych stacjach tendencj do uywania prostszego jzyka przez dziennikarzy
TVN, TVP 1 oraz TVP 2, a take wyranie trudniejszy jzyk w przypadku TV Trwam i TV
Republika. Ciekawe zrnicowanie zachodzi w przypadku Polsatu, w ktrym styl
Jarosawa Gugay wyranie odrnia si od sposobu komunikacji innych dziennikarzy
tej stacji. Wskanik uyty do pomiaru bierze pod uwag liczb dugich zda oraz liczb
wyrazw przekraczajcych progow dugo (cztery sylaby w wersji mianownikowej).
2.6. Analiza jakociowa

Wprowadzenie
Analiza jakociowa obejmowaa wszystkie materiay zakwalifikowane do prby

badawczej i polegaa na pogbionej ocenie tekstu i obrazu wyemitowanych reportay
dziennikarskich oraz wprowadze do nich prezentowanych przez prowadzcych
serwisy. Szczegln uwag zwracano na kwesti ramowania prezentowanych tematw,
osb i zjawisk, czyli narzucania okrelonego schematu interpretacji oraz na zjawiska
52
perswazji i manipulacji zarwno w jzyku, jak i w obrazie. Tam, gdzie byo to moliwe,
badacz zrekonstruowa i opisa mechanizmy ustanawiania relacji podmiotw w
dyskursie medialnym, a wic oceniania i wartociowania zjawisk i osb. Podkrelano
rwnie wykadniki jakoci materiaw, czyli te elementy, ktre podnosiy lub obniay
warto poznawcz treci z punktu widzenia odbiorcy.
Szczeglnie dokadnie opisano w raporcie te materiay, ktre odgrywaj wyjtkowo
istotn rol w ksztatowaniu dyskursu medialnego wok kampanii wyborczej, czyli:
dotyczce debat wyborczych;
powicone relacjonowaniu kampanii wyborczej w aspekcie programowym, a nie

(tylko) marketingowym;
edukacyjne, powicone prawu wyborczemu i procedurze gosowania;
z ostatniego dnia kampanii wyborczej (23 padziernika) jako podsumowujce

i akcentujce najwaniejsze zdaniem redakcji aspekty dziaania komitetw
wyborczych.
Jak wspomniano, analizie podlegaa zarwno warstwa tekstowa (wprowadzenia

prowadzcych do materiaw tzw. biae, napisy na belkach informacyjnych, narracje
dziennikarzy naczytywane w materiale tzw. offy, wypowiedzi dziennikarzy na
zakoczenie materiaw tzw. stand uppery), jak i wizualna (kadry i monta
materiaw, infografiki uyte w materiaach, ale take zdjcia widoczne na ekranie przy
odczytywaniu przez prowadzcych serwisy wprowadze do materiaw). Dla
potwierdzenia tez stawianych w raporcie przytoczono liczne przykady tekstowe i
wizualne z badanej prby. Cz jakociow raportu koczy podsumowanie, w ktrym
powtrzono
najwaniejsze
wnioski
dotyczce
poszczeglnych
serwisw
informacyjnych, a take zawarto konkluzje przekrojowe, stanowice prb generalnej

oceny jakoci telewizyjnego dyskursu wyborczego w omawianej kampanii.
53
Superstacja Informacje dnia
Generalnie rzecz biorc, Superstacja relacjonowaa wybory w sposb powierzchowny
emitowane
materiay
byy
krtkie,
fragmentaryczne,
tylko
incydentalnie
przedstawiay omawiane tematy w sposb bardziej kompleksowy.

Powtarzajc si praktyk byo emitowanie materiaw surwkowych, tj.
polegajcych tylko na zaprezentowaniu wyrwanych z kontekstu, kontrowersyjnych lub
kategorycznych wypowiedzi politykw bez jakiegokolwiek odredakcyjnego komentarza
czy
wyjanienia.
Przykadem
mog
by
fragmenty
przemwienia
Jarosawa
Kaczyskiego wyemitowane 18 padziernika, w ktrych polityk mwi o koniecznoci

samodzielnych rzdw PiS jako o jedynej metodzie na zapewnienie bezpieczestwa i
stabilnoci kraju, nazwa sprawowanie wadzy przez PO rzdami wojny z opozycj i
prezydentem, uywa wybitnie nacechowanych sw: chaos, walka, wojna, adnego
planu dla Polski. Trudno uzasadni emisj takiego materiau, widz nie otrzymuje
bowiem adnego wyjanienia, dlaczego on w ogle powsta. Podobnie jeli chodzi o
materia z 19 padziernika, kiedy pokazano incydent na konferencji prezesa PiS, gdy
dwjka ludzi wesza na mwnic i atakowaa Jarosawa Kaczyskiego nt. wolnoci,
Antoniego Macierewicza i Krystyn Pawowicz.
Niektre tematy byy prezentowane jednostronnie i pytko merytorycznie. Na
przykad w serwisie z 22 padziernika powiedziano o sprawie nowych tam z afery
podsuchowej (temat: prywatyzacja Ciech) w dwch materiaach. Treci pierwszego
materiau bya wycznie obszerna wypowied Cezarego Gmyza dziennikarza, ktry
wyjania kontekst caego przedsiwzicia, natomiast tre drugiego stanowia tylko
wypowied Ryszarda Petru w sprawie, ktrego zdaniem w ten sposb PiS i PO zbieraj
na siebie haki i dlatego naley gosowa pozytywnie, a nie unikajc wyboru mniejszego
za. Wielokrotnie odnotowano jednoznaczne, ocenne ramowanie omawianego
tematu. Na przykad w materiale z 17 padziernika w narracji z offu zaprezentowano
PO jako parti bezwadn, skazan na klsk (Turniej orlika o Puchar Premiera spad
Platformie Obywatelskiej jak z nieba na finiszu kampanii wyborczej; Wanie dlatego
opozycja nie zostawia na rzdzcej partii suchej nitki).
54
wypowiedziach
prowadzcych
reporterw
pojawiay
si
stwierdzenia
kategoryczne, ocenne, w czci w ogle nieuprawnione. Przykadowo: w materiale z

17 padziernika zaprezentowano sonda IPSOS dla Wiadomoci TVP, ktry zosta
podsumowany sowami: Samodzielne rzdy PiS co wcale nie wynikao z danych
sondaowych. Sugestywny charakter miay niektre belki informacyjne przed
materiaami, np.: Sport ostatni desk ratunku Ewy Kopacz; Stabilno i spokj albo
wewntrzna wojna. Jarosaw Kaczyski o moliwym rzdzie po wyborach; Zrobi
wszystko, aby przekroczy prg).
Metaforyczne i ocenne byy niektre wypowiedzi prowadzcych serwisy:
Im bliej debaty Kopacz-Szydo, tym wicej emocji. Szczeglnie wrd niezaproszonych
pojawia si coraz wicej gosw, e Platforma i PiS wielkich zmian nie chc, byle rzdzi
i wadz mie w rkach. Tutaj od razu pojawia si kontratak gigantw. Mwi, e na
debat si nie wpraszali, a skoro jest to najwyraniej chc jej Polacy z 18
padziernika;
Po debacie, drodzy pastwo. Na ringu zosta tylko kurz, bohaterki starcia powiedziay
swoje i opuciy studio Telewizji Polskiej przy Woronicza. Wielkich emocji nie byo, nie
pady te adne konkrety. Beata Szydo i Ewa Kopacz powtarzay to, co syszymy w
ostatnich miesicach. Czsto na pytania udzielay wymijajcych odpowiedzi i jedna
przestrzegaa przed drug. Zreszt, sami posuchajmy fragmentu debaty z 19
padziernika;
Grzegorz Schetyna idzie po fotel lidera Platformy. Szef MSZ-etu krytykuje wystp
premier Ewy Kopacz we wczorajszej debacie. Pytany, kto wyszed wczoraj z tego
pojedynku z tarcz, a kto na tarczy obstawi remis. Opozycja nie ma wtpliwoci to
gra o tron w Platformie staa si wanie faktem z 20 padziernika.
Sugerujca bywaa take sama struktura materiau, jak choby w reportau z 17
padziernika pojawio si stwierdzenie dziennikarza: W tej kampanii Platforma
wyranie stawia na fanw sportu (czego dowodem mia by start medalisty
olimpijskiego Adama Korola i Jana Tomaszewskiego), po czym porwnano kampani PO
do kampanii Bronisawa Komorowskiego (Siganie po gwiazdy sportu moe Platformie
nie wystarczy, by poprawi wynik. Na finiszu kampanii prezydenckiej robi to
Bronisaw Komorowski () przegra wybory prezydenckie). Ponadto w tym samym
55
materiale generalnie krytycznym dla partii rzdzcej wszystkie wyemitowane setki

(wypowiedzi bohaterw/goci) byy krytyczne wobec PO (jedyna aprobujca
wypowied Andrzeja Halickiego natychmiast zostaa zdewaluowana komentarzem
dziennikarza).
Sondae byy prezentowane w bardzo prosty sposb na ekranie pokazywano
infografik z wynikami badania opinii publicznej, a dziennikarz w narracji odczytywa
wyniki poszczeglnych komitetw. Przy tej okazji naley zwrci uwag na relatywnie
niski udzia ekspertw i urzdnikw w emitowanych materiaach. Kluczow,
najistotniejsz frekwencyjnie grup bohaterw materiaw dziennikarskich stanowili
politycy. W jednym przypadku (materia Zrobi wszystko, aby przekroczy prg z 19
padziernika) szczeglnie zaznaczono rol mediw w kampanii: Na finiszu kampanii
kady sposb na przycignicie uwagi mediw jest na wag zota, zwaszcza jak walczy
si o przekroczenie progu wyborczego.
Jeli chodzi o retoryczn warstw prezentowanych treci, to charakterystyczne dla
reportay Superstacji byo ujmowanie omawianych tematw wycznie w ramy
konfliktu politycznego oraz ramy personalne (personalizacja problemu lub
zagadnienia i skonfrontowanie go z innym spersonalizowanym problemem, zjawiskiem,
wiatopogldem). Na przykad zapowiadajc debat Beaty Szydo i Ewy Kopacz,
wyemitowano materia oparty na krytyce liderw mniejszych ugrupowa wobec obu
pa. Dziennikarz w komentarzu z offu stwierdzi: Ta debata od samego pocztku
budzia spore kontrowersje, szczeglnie wrd przedstawicieli innych partii, ktrzy
poczuli si skrzywdzeni brakiem zaproszenia oraz nie brakuje te gosw, e tej
debaty mogoby nie by, bo dzi nie ma adnej rnicy midzy Platform a Prawem i
Sprawiedliwoci. Dojmujcy jest wrcz brak informacji programowych
pojawiay si one fragmentarycznie i w niewielu przypadkach byy w jakikolwiek
sposb pogbione, wyjanione przez dziennikarza lub eksperta.
W sposb mao kompetentny relacjonowano debaty wyborcze. Jedynym
materiaem podsumowujcym debat Beaty Szydo i Ewy Kopacz by pokazany w
serwisie 20 padziernika materia o kryzysie wewntrznym w Platformie Obywatelskiej
(skupiono si na krytycznym komentarzu Grzegorza Schetyny, ripocie premier Kopacz i
komentarzach politykw SLD i PSL, wedle ktrych w PO dochodzi do rozamu). Jedynym
56
bezporednim odniesieniem do debaty byy krtkie wypowiedzi zwolennikw jednej i

drugiej strony oraz komentarz o rnicy w strategii wyjcia ze studia TVP (krytyka
sztabu Ewy Kopacz, ktry nie zadba o wraenie sukcesu).
Relacjonowanie debaty omiu liderw rwnie pozostawiao wiele do yczenia. 20
padziernika w serwisie informacyjnym zamieszczono wejcie na ywo reportera ze
studia TVP, w ktrym dziennikarz dokona prby oceny debaty, przybliy jej tematy, ale
przede wszystkim podkreli spicia i rnice zda midzy liderami (mwienie o
citym jzyku Pawa Kukiza i Janusza Korwin-Mikkego) pozwoli sobie nawet na
kolokwialne i metaforyczne stwierdzenie Tylko czeka, a JKM lub P. Kukiz dorzuc do
tego pieca, aby jeszcze bardziej si rozpali. Co istotne, cz wypowiedzi dziennikarza
bya zilustrowana niewyjanionymi przez wikszo komentarza zdjciami z
przepychanek czonkw PiS z funkcjonariuszami BOR i ochron TVP przed wejciem do
studia.
Nastpnego dnia po debacie liderw omiu komitetw wyborczych temu wydarzeniu

powicono tylko jeden materia, ale dotyczy on wycznie Adriana Zandberga
(komentarze i opinie po wystpie dziaacza Partii Razem, ocena jego sposobu mwienia
i samych wypowiedzi generalnie pozytywne, nawet jeli w ironicznym tonie vide:
komentarz Janusza Korwin-Mikkego wygadywa straszne bzdury, ale podbi serce
kadego lewaka). Uwag zwraca ju konotujcy napis na belce: Nowy Aleksander
Kwaniewski? Zaskakujco dobry debiut przedstawiciela Partii Razem. W materiale
podkrelono rywalizacj Adriana Zandberga ze Zjednoczon Lewic o gosy lewicowego
elektoratu i w tym kontekcie zasugerowano, e dziaacza Partii Razem w przeszoci
57
czy romans z Barbar Nowack. Zaprezentowano take internetowy art, ktry

pozytywnie ramowa posta Adriana Zandberga.
Wreszcie
negatywnie
naley
oceni
wynikajce
dyskursu
Superstacji
deprecjonowanie polityki i politykw w ogle to zjawisko jednoznacznie

negatywne z punktu widzenia spoeczestwa obywatelskiego. Taki wydwik mia
materia z 19 padziernika na temat remontu mostu azienkowskiego (belka: Most
azienkowski gotowy na wybory? Ekspresowy finisz remontu), ktrego tez streszcza
wypowied jednego z robotnikw pracujcych na miejscu: Waltzowa chce zrobi
punkty, a na kocu werbalizuje sama dziennikarka: Trudno oprze si wraeniu, e to
jest potrzebne PO taki sukces tu przed wyborami. Szczeglnie znaczcy by w tym
kontekcie materia z 21 padziernika, w ktrym reporterka postawia tez, e jedn z
kluczowych motywacji kandydatw do parlamentu s wysokie zarobki (wskazano co
prawda przykady posw, dla ktrych pienidze nie s najwaniejsz zacht, ale
podkrelono, e s oni w mniejszoci). Uwiarygodnieniu tezy dziennikarki miaa suy
infografika obrazujca zarobki posa.
58
W tym samym serwisie (z 21 padziernika) zaprezentowano rwnie reporta, w

ktrym przedstawiono polityk jako gwny temat sporw wrd Polakw na
potrzeby materiau zainscenizowano nawet ktni midzy przyjacimi o wybory
polityczne, a zjawisko zobrazowano przykadem Joanny Staniszkis, ktra toczy
polityczn batali rodzinn z matk i partnerem. Ponadto materia uzupeniono
wypowiedzi
eksperta
na
temat
przyczyn
agresywnych
zachowa
Polakw
wywoywanych przez polityk.

Podsumowanie kampanii w ostatnim dniu przed cisz wyborcz rwnie miao
charakter fragmentaryczny. Jedyn parti, ktr zajto si w tym dniu w oddzielnym
materiale, bya Platforma Obywatelska (przedstawiono podsumowanie kampanii
wyborczej PO zdjcia wycznie z konwencji w Warszawie; streszczenie wybranych
tematw podejmowanych przez Ew Kopacz w wystpieniu; przywoanie niektrych
sw premier Kopacz, m.in. tych, e Polska jest silna i e PiS cofnie Polsk do
redniowiecza). W drugim reportau pokazano fragmenty ordzia prezydenta Andrzeja
Dudy (zachcenie wyborcw do pjcia do urn; mwienie o tym, e wybory to wito
demokracji). W trzecim (sugerujca belka: PiS idzie po samodzielne rzdy?)
przybliono wyniki nowego sondau wyborczego dla Newsweeka oraz radia TOK.FM.
W ostatnim, czwartym materiale wyemitowano pojedyncze, wyrwane z kontekstu,
kontrowersyjne lub atrakcyjne wypowiedzi liderw wybranych partii startujcych w
wyborach (B. Szydo, R. Petru, E. Kopacz, J. Korwin-Mikkego, B. Nowackiej, A. Zandberga).
59
Pozytywnie mona oceni dwa materiay wyemitowane w badanym okresie.

Przykadem do neutralnego, wzgldnie obiektywnego materiau by reporta z 17
padziernika (Matura z religii? Rzecznik PiS: Nie widz w tym nic zego), w ktrym
przedstawiono gos polityka opowiadajcego si za wprowadzeniem matury z religii
(Elbieta Witek), gos polityka przeciw (Rafa Grupiski krtsza wypowied), a nastpnie
samych maturzystw (jeden za tym rozwizaniem, jeden o neutralnym pogldzie w tej
sprawie i jeden przeciw). Naley jednak zaznaczy, e materia sugerowa, e jeli PiS wygra
wybory, to wprowadzi matur z religii, czyli de facto inaczej zinterpretuje zapis Konstytucji
RP o rozdziale pastwa od kocioa ni czynia to koalicja PO-PSL.
Na pochwa zasuguje rwnie materia o charakterze edukacyjnym i
profrekwencyjnym, ktry zosta wyemitowany 19 padziernika. Zachcajcy napis
na belce gosi: Zagosuj poza miejscem zamieszkania. Szybko i sprawnie zaatw
formalnoci. Reporta zawiera informacj o tym, e kolejny dzie jest ostatnim, w
ktrym mona dopisa si do spisu wyborcw w tym kontekcie wyjaniono dokadnie,
jak wypeni stosowny wniosek oraz jak wyglda procedura gosowania poza miejscem
zamieszkania. Setka Krzysztofa Lorentza, dyrektora Krajowego Biura Wyborczego,
rwnie miaa charakter zachcajcy: rzecz jest prosta i w kadym urzdzie gminy i
miasta urzdnicy wietnie wiedz, jak to zaatwi. Pojawi si take wrcz mentorski,
wychowawczy komentarz skierowany do widzw: Zmiana miejsca zamieszkania nie jest
wymwk, by nie gosowa, natomiast w komentarzu na kocu materiau dziennikarka
przypomniaa: Gosowanie w wyborach to nasz spoeczny obowizek. Wstrzymanie si
od gosu jest przyzwoleniem na to, by to inni zdecydowali za nas. Warto te odnotowa,
i to wanie Superstacja miaa najwyszy udzia procentowy tematu wyjanianie zasad
gosowania w zestawieniu ekspozycji tematycznej (obok Panoramy i Dzisiaj) 9,80
proc.
Podsumowujc analiz szczegow gwnego serwisu informacyjnego Superstacji,
naley zauway, e w swej formule, dugoci oraz sposobie relacjonowania wydarze
istotnie rni si on od pozostaych serwisw informacyjnych. W Informacjach dnia
tematy polityczne zazwyczaj zajmuj dwa-trzy pierwsze materiay dziennikarskie, po
czym dalsza cz serwisu dotyczy kwestii, ktre moglibymy okreli mianem
popkulturalnych. Tego typu materiaw nie odnajdziemy w innych serwisach
informacyjnych. W zwizku z powyszym przedstawione powyej porwnania natury
60
ilociowej w zakresie np. ekspozycji czy tematyzacji musz uwzgldnia ow

perspektyw gatunkow, ktra silnie odrnia serwis informacyjny Superstacji od
pozostaych objtych monitoringiem.
TV Republika Dzisiaj
Przystpujc do analizy serwisu informacyjnego TV Republika, naley poczyni dwie

uwagi formalne. Po pierwsze, zwraca uwag nieco dziwna formua pocztku serwisu
emitowane s same zdjcia, cytaty i przebitki, ktrym dopiero po kilku sekundach
towarzyszy komentarz to moe utrudnia odbir, wprowadza konfuzj (na pocztku
nie wiadomo, o co chodzi nadawcy). Po drugie, wypowiedzi goci (tzw. setki) s
relatywnie, w porwnaniu do innych serwisw, dugie trwaj kilkanacie lub nawet
kilkadziesit sekund, co zazwyczaj podnosi warto poznawcz caego materiau, ale te
obnia jego dynamik.
Generalnie rzecz ujmujc, materiay serwisu Dzisiaj naley uzna w wikszoci za
jednostronne,
nieobiektywne,
krytyczne
tylko
wobec
jednego
komitetu
wyborczego (PO) i aprobujce dla innego (PiS) wyrana dychotomia,

perspektywa ramy konfliktu. Taki stosunek redakcji do poszczeglnych komitetw
przejawia si zarwno w warstwie sownej (wypowiedzi prowadzcych i reporterw),
wizualnej (dobr zdj i kadrw), jak i w samej strukturze materiaw i doborze
omawianych tematw.
Jeli chodzi o struktur materiaw, to w analizowanej prbce powszechna okazaa
si praktyka prezentowania wypowiedzi politykw Platformy Obywatelskiej (zarzuty
stawiane oponentom politycznym, gwnie PiS) i natychmiastowego zbijania ich przez
komentarz z offu (stronnicze zaangaowanie narratora wprost w spr polityczny) lub
wypowied innego gocia. Taki mechanizm daje wraenie pluralizmu bo oto
dopuszczamy do gosu obie strony sporu ale wydwik materiau jest jednoznaczny, w
tym przypadku korzystny dla PiS. Ponadto zamieszanie interpretacyjne wprowadza
czasem chaos w materiale, czenie wielu wtkw tematycznych, zestawianie
wypowiedzi wszystko to daje wraenie, e materia jest tworzony raczej w celach
perswazyjnych
ni
informacyjnych.
Ponadto
cz
informacji
dziaaniach
poszczeglnych komitetw wyborczych ma suy jeli nie prymarnie, to na pewno

61
sekundarnie krytyce koalicji rzdzcej PO-PSL (np. materia z 18 padziernika o

aktywnoci Pawa Kukiza informacja o wspierajcych go subach mundurowych,
zwizkach zawodowych policjantw, stray granicznej, w ktrym wszyscy cytowani
dziaacze wypowiadaj si krytycznie o dziaaniu swoich formacji w czasie rzdw PO).
W warstwie wizualnej znaczce, sugestywne byy eksponowane kadry. W materiale z
17 padziernika kilkakrotnie pokazywano Ew Kopacz w niekorzystnych ujciach
(ironicznie), natomiast szczeglnie znaczcy wydaje si poniszy kadr, ktremu
towarzyszy komentarz: Ewa Kopacz na finale Turnieju Orlika rozrywkowo [ujcie
taczcych cheerleaderek] i nie pierwszy ju raz w dziwnie rozrywkowej kreacji. Caa
impreza zostaa przedstawiona ironicznie, infantylizowana przez podkad muzyczny i
sugestywne przebitki.
W tym samym materiale charakterystyczne byo ujcia chybionego strzau na bramk

prowadzcego imprez, ktre stanowio zobrazowanie metafory wypowiedzianej przez
62
dziennikarza: PO, dyskredytujc SKOK-i, nadal prbuje wbi gola do wasnej bramki.
Ironiczny wydwik miao zobrazowanie sw dziennikarza: Pastwo istnieje tylko
teoretycznie, a rzd przerobi skutecznie suby mundurowe w maszynk do zabierania
pienidzy obywatelom (serwis z 18 padziernika) ujcie politykw Platformy
Obywatelskiej ma obrazowa nonszalancj, pewno siebie posunit wrcz do
arogancji.
Inny przykad to wykorzystanie archiwalnych zdj kandydatki SLD z kampanii

prezydenckiej, ktre towarzyszyy sowom: Te obrazki z dawnej wietnoci
postkomunistw ju na zawsze przechodz do politycznego muzeum.
63
A contrario, Beata Szydo bya zawsze prezentowana w pozytywnych ujciach kadry

podkrelay aktywno i si kandydatki, due poparcie dla niej, a take ciepo i pewn
yczliwo demonstrowan w umiechu (ponisze kadry z wyda serwisu z 17, 21, 22 i
23 padziernika).
64
65
W badanych materiaach pojawio si wiele przykadw manipulacji jzykowej.

Przykadowo: w materiale z 17 padziernika w narracji dziennikarskie odnotowano
chwyt faszywej alternatywy tzw. pozorny dylemat (w kontekcie repatriantw):
Polska po prostu potrzebuje modych ludzi mamy wybr: obcy kulturowo przybysze z
Iraku czy Syrii i Polacy, nasi rodacy zza wschodniej granicy. W niemal kadym
materiale politycznym pojawiy si stwierdzenia ocenne, etykietujce, konotujce,
metaforycznie ramujce temat lub osob, np.:
66
z 17 padziernika: Wida premier nie zamierza si odcina od pomysu swoich

sztabowcw, wtpliwego pod wzgldem etycznym wykorzystania wizerunku Roberta
Lewandowskiego w celach kampanijnych; ukasz Abgarowicz to kiepski obroca.
Sprawdzi atwo, e senator po prostu kamie; Ale szef ludowcw, ktry codziennie
krytykuje PiS i rzadziej PO, nadal chce budowa kosmiczn koalicj; Ale czy
merytoryczna debata Ewy Kopacz z Beat Szydo na ustalonych warunkach w ogle jest
moliwa? Wtpliwoci co do pluralizmu poniedziakowego starcia budzi dobr
dziennikarzy prowadzcych, znanych z przychylnoci wadzy;
z 18 padziernika: sprawdzamy, czy czeka nas pierwszy sejm bez postpeerelowskich
partii; Pastwo istnieje tylko teoretycznie, a rzd przerobi skutecznie suby
mundurowe w maszynk do zabierania pienidzy obywatelom; W wikszoci utworw
promuje zaywanie narkotykw, przemys porno i posuguje si knajackim jzykiem.
Takiego kandydata do sejmu jeszcze nie byo; Te obrazki z dawnej wietnoci
postkomunistw ju na zawsze przechodz do politycznego muzeum;
z 19 padziernika: W przeciwiestwie do PO, ktra dugo kamuflowaa wydatki na
wyjazdowe posiedzenia rzdu, przy okazji ktrych premier Kopacz prowadzia za
pienidze z budetu aktywn kampani wyborcz, PiS bez wstydu mwi o podrach po
Polsce i rozmowach z wyborcami swoje kandydatki na premiera Beaty Szydo;
z 21 padziernika: dni Ewy Kopacz s policzone;
z 22 padziernika: ujawnia si obraz wadzy, ktra peni rol suebn;
z 23 padziernika: Platforma z zadyszk udaje optymizm.
Czsto wykorzystywanym narzdziem krytyki poszczeglnych partii jest ironia (np. w
materiale z 18 padziernika w narracji dziennikarskiej pojawio si wypowiedziane
ironicznym tonem kropka Nowoczesna oraz Chce nowoczesnej Polski i nowoczesnego
robienia polityki zamiast czytania z kartki jest prompter [ujcie na prompter, z
ktrego czyta Ryszard Petru]). W tym samym wydaniu zastosowano szczegln form
manipulacji jzykowo-wizualnej materia koczy si sowami narracji dziennikarskiej
Widmo klski zaglda gboko w oczy postpeerelowcom, dlatego rozpaczliwie walcz o
gosy uzupenione przebitk z Edwardem Gierkiem pytajcym Pomoecie?
Ponadto o politykach czsto mwiono z nazwiska, bez imienia co naley uzna za
amanie zasady stosownoci (decorum), np. Wipler wyzwa wczoraj Petru na
67
pojedynek, ale szef kropka Nowoczesnej zbieg, nie chcia si tumaczy z finansowania
swojej partii z 18 padziernika.
W kilku materiaach pojawiy si urozmaicenia graficzne, ktre zwikszay
informacyjno przekazu (np. 18 padziernika infografika pokazujca powizania partii
z fundacjami). W czci materiaw pojawiay si fragmenty spotw PO i PiS (19 i 22
padziernika) wykorzystane jako zobrazowanie opisu strategii wyborczych i
komunikacyjnych poszczeglnych partii. Kilka materiaw powiconych byo
wycznie zaprezentowaniu fragmentw wypowiedzi Jarosawa Kaczyskiego z
wiecw wyborczych (17, 18, 21 padziernika).
Sporo uwagi redakcja Dzisiaj powicia relacjonowaniu i ocenie debat
wyborczych, trudno jednak oprze si wraeniu, e materiay dotyczce debat
zostay silnie sfunkcjonalizowane miay przede wszystkim suy pozytywnej
ocenie Beaty Szydo (pozostae komitety byy albo pomijane, albo krytykowane,
albo wykorzystywane do podkrelenia krytyki PO). W materiale z 19 padziernika
jednoznacznie krytycznie (uywajc przy tym rwnie kolokwializmw, np. patent na)
oceniono strategi komunikacyjn PO (narracja dziennikarska: Platforma od lat ma ten
sam patent na kampani, czyli straszenie PiS-em. Ale wida nie taki PiS straszny, jak
maluje go rzdzca partia, bo w sondaach cay czas wyrana przewaga partii Jarosawa
Kaczyskiego i Beaty Szydo; Politycy PO rozpuszczaj plotk, jakoby premier Ewa
Kopacz miaa stan w szranki z Beat Szydo z marszu). Zdjcia na pocztku rwnie
byy sugestywne: Beata Szydo zostaa pokazana na konwencji (wida konfetti, kwiaty,
flagi, tum zwolennikw), natomiast Ewa Kopacz przy mwnicy, z zatroskan twarz,
sama, w bliskim planie, filmowana od dou do gry, a na drugim planie znak wyjcie
ewakuacyjne. W tym samym materiale, w warstwie wizualnej, uyto jeszcze
stronniczego zakotwiczenia: dwa razy, gdy bya mowa o Ewie Kopacz, na ekranie
pojawia si M. Kamiski. Uzupenieniem oceny debaty by sonda, ktrego wyniki
zaprezentowano na zasadzie: kto byby lepszym premierem?.
Podobnie 20 padziernika materia rozpoczto stwierdzeniem Debata po debacie to
dzi gwna o politycznego sporu i zobrazowano ramujcymi, sugestywnymi
zdjciami: Beata Szydo wychodzi wrd skandujcego tumu, pokazujca znak
zwycistwa, a Ewa Kopacz schodzi sama schodami, jakby do piwnicy [ujcia niezwizane
68
z debat, co moe by trudne do wychwycenia]. Nastpnie przedstawiono fragmenty

debaty i co warto podkreli uczciwie zaznaczono, e obie kandydatki nie
przywizyway duej wagi do konkretnych odpowiedzi na pytania. Porwnania obu
pa (na korzy Beaty Szydo) stay si osi materiau (zestawienie: Beata Szydo
przyniosa teczk z projektami ustaw, Ewa Kopacz tak plansz [404]. Bd 404 sta si
hitem internetu [pokazane memy]; Tak wygldao wyjcie kandydatki PiS z TVP. Na
gorco, po debacie, wygosia przemwienie. Ewa Kopacz wysza bocznym wyjciem.
Swoje przemwienie wygosia dopiero w Radomiu, nie poczekaa nawet na
dziennikarzy, ktrych sztab dowiz specjalnym busem). Co istotne, adne z tych
porwna (za wyjtkiem krtkich wypowiedzi z samej debaty) nie miao charakteru
merytorycznego, programowego. Wreszcie podkrelono niepochlebny gos Grzegorza
Schetyny po debacie (Rano gos zabra dyplomata i pierwszy kandydat do schedy po
Ewie Kopacz; [Schetyna] przysa [na posiedzenie rzdu] wiceministra, co Ew Kopacz
zdziwio).
Debata omiu liderw staa si przedmiotem jednego materiau z 21 padziernika.
Relacj z wydarzenia rozpoczto od opisania incydentu przed budynkiem TVP
(przepychanki ochrony z sympatykami Beaty Szydo). Reporter pozytywnie oceni
wystpienie Pawa Kukiza (liczy si kady celny cios i fragment, gdy Kukiz wprost
atakuje Ew Kopacz), a Marek Krl w swoim komentarzu oceni, e najlepiej wypada
Beata Szydo (jako jedyna mwia do wyborcw), a najgorzej premier Kopacz
(nieustannie wdawaa si w polemiki, odgryzaa si). Wskazano te race wpadki
Ewy Kopacz (mwia, e gazocig Nord Stream 2 nie powstanie; na innym nagraniu
mwi, e nigdy tego nie powiedziaa). Pokazano rwnie wypowiedzi Barbary
Nowackiej i Ryszarda Petru (pozostao im tylko mobilizowanie wyborcw).
Domnieman (wedle reimowych mediw) wygran Adriana Zandberga oceniono jako
wtpliw i przypomniano jego przekonania wiatopogldowe i ideologiczne (zdjcie w
koszulce z wizerunkiem Karola Marksa). Cae wydarzenie zostao w materiale ocenione
raczej krytycznie (debata w zaproponowanej formule stracia sens, zamiast
merytorycznej wymiany pogldw wyborcy usyszeli wielki jazgot" w tle uciszanie
Janusza Korwin-Mikkego).
Naley rwnie zaznaczy, e w relacjach z debat tylko szcztkowo poruszano
kwestie programowe.
69
Jeli chodzi o podsumowanie kampanii, to relatywnie kompleksowy pod wzgldem

pokrycia tematycznego by serwis z 23 padziernika (cho tu take premiowano PiS). W
pierwszym materiale zaprezentowano: aktywnoci PO i PiS w ostatnim dniu kampanii
oraz dziaania komitetw z niszym poparciem sondaowym (Kukiz15, PSL, KORWiN,
ZL, Partia Razem). Drugi materia powicono wycznie planom Beaty Szydo na
ostatni dob kampanii. Na uwag zasuguje trzeci materia, ktry dotyczy zasad
gosowania w wyborach. Obok wypowiedzi przewodniczcego Pastwowej Komisji
Wyborczej o tym, kiedy moemy spodziewa si wynikw wyborw, pojawia si
instrukcja gosowania. Trzeba jednoczenie odnotowa, e w reportau podniesiono
kwesti zarzutw Ruchu Kontroli Wyborw wobec PKW i zagranicznych obserwatorw
wyborw.
Wskazano
wyborcom,
gdzie
jak
mona
skada
informacje
nieprawidowociach zaobserowowanych podczas gosowania. I biorc pod uwag napis

na belce wanie ta przestroga miaa stanowi clue materiau. Wtek Ruchu Kontroli
Wyborw pojawi si te w serwisie z 20 padziernika.
Wreszcie, na zakoczenie, w ramach serwisu wyemitowano ordzie prezydenta

Andrzeja Dudy dotyczce wyborw.
Podsumowujc analiz szczegow gwnego serwisu informacyjnego TV Republika,
naley stwierdzi, e w porwnaniu do wszystkich innych monitorowanych stacji serwis
Dzisiaj ma najbardziej perswazyjny charakter zarwno jeli wemiemy pod uwag
warstw sown, jak i wizualn. Silna dychotomizacja dyskursu wok osi podziau
ramy konfliktu PO vs PiS istotnie rzutuje na sposb budowania i prowadzenia narracji
70
przez reporterw oraz prowadzcych serwis. Informacje na temat innych komitetw s

funkcjonalizowane do opisu najwaniejszego w perspektywie twrcw serwisu Dzisiaj
sporu o Polsk, jaki toczy si midzy Platform Obywatelsk oraz Prawem i
Sprawiedliwoci.
Naley rwnie zaznaczy, e serwis Dzisiaj by tym, ktry powici tematyce
wyborczej najwicej ujmujc rzecz procentowo czasu. Pozostae serwisy (nawet
emitowany w Superstacji) nie miay a tak jednorodnej tematyzacji, jak w przypadku
TV Republika (vide: rozdzia 2.3.). Do tego trzeba zauway, i serwis informacyjny
Dzisiaj powici wcale nie mao czasu wyjanieniu zasad gosowania (5,66 proc. to
trzeci wynik po Informacjach Dnia Superstacji oraz Panoramie TVP2).
TV Trwam Informacje dnia

Serwis
Telewizji
Trwam
powici
relatywnie
duo
uwagi
wyborom
parlamentarnym. W swoich relacjach i ocenach promowa jednak przede wszystkim

Prawo i Sprawiedliwo, a krytycznie odnosi si do Platformy Obywatelskiej,
Nowoczesnej Ryszarda Petru oraz Polskiego Stronnictwa Ludowego. W materiaach
powiconych kampanii wyborczej dziennikarze Informacji dnia podejmowali zarwno
wtki strategii wyborczych i komunikacyjnych komitetw, jak i zagadnienia
merytoryczne (cho selektywnie i do fragmentarycznie).
W badanych wydaniach Informacji dnia pojawiy si trzy materiay, ktre
zakwalifikowano do prby, poniewa speniy one kryterium obecnoci kandydata do
parlamentu, ale ktre jednoczenie nie dotyczyy wyborw jako takich, dlatego te nie
bd one podlegay pogbionej analizie jakociowej. Dla porzdku rzeczy warto tylko
wspomnie, e dwa z tych materiaw dotyczyy strajku pracownikw szpitala w Jeleniej
Grze (kwalifikacja do prby ze wzgldu na obecno kandydatki PiS Marzeny
Machaek; ladowo obecny wtek krytyki PO jako partii rzdzcej i odpowiedzialnej za
patologie w systemie suby zdrowia oraz wzmianka o likwidacji komisji wyborczej w
szpitalu), a jeden wicze polskich wojsk w Orzyszy (obecno ministra Tomasza
Siemoniaka w materiale).
71
Wyrane ramowanie, proponowanie widzom wprost okrelonego ogldu

wzmiankowanych partii wyborczych byo dokonywane w poszczeglnych
wydaniach serwisu informacyjnego TV Trwam zarwno na poziomie jzyka, jak i
obrazu. W kilku przypadkach sugerujca bya sama struktura materiau (ukad
argumentacji), np. 18 padziernika przedstawiono kolejno komentarz z offu krytykujcy
postaw i dziaania PO, nastpnie przywoano wypowiedzi Donalda Tuska o tym, e
Polacy s ju zmczeni Platform i chc zmiany, nastpnie pokazano Ew Kopacz
odnoszc si twierdzco do sw Tuska i na koniec wyeksponowano wypowied
premier Kopacz, w ktrej zapowiedziaa stworzenie koalicji antypisowskiej). Tego typu
struktura argumentacyjna, oparta na zestawionych wypowiedziach wyrwanych z
kontekstu, ma prowadzi widza do nieuprawnionego wniosku, e Platforma
Obywatelska powinna straci wadz, poniewa sama jest ju wiadoma swojej saboci i
jej liderzy zapowiadaj konieczno ich odejcia (konstatacja z tak stworzonego
argumentum jest z pewnoci nieuprawniona z perspektywy samych zainteresowanych,
a wic Donalda Tuska i Ewy Kopacz).
W badanych audycjach odnotowano liczne stronniczoci w uywanym przez
narratora jzyku. Pojawiay si one we wszystkich dziennikarskich wprowadzeniach
do materiaw, ale take w narracjach samych reportay. Poniej wymieniono zaledwie
kilka z nich: Platforma Obywatelska powraca do chybionego strzau z kampanii
prezydenckiej i znw prbuje atakowa SKOK-ami (17 padziernika); Kampania
Ryszarda Petru robiona bya z duym rozmachem. Pytanie, skd pienidze?; z
zadziwiajc czstotliwoci pojawiaj si w mediach; Jak zakoczy si caa medialna
operacja Ryszarda Petru, dowiemy si ju za tydzie (18 padziernika); PO za wszelk
cen prbuje odrobi straty (18 padziernika); PiS walczy o cakowite przejcie
wadzy w Polsce, natomiast PO walczy o przetrwanie (18 padziernika); Rodzice z
pewnoci na dugo zapamitaj eksperyment, jakiemu poddano szeciolatki (20
padziernika). Jak wida w przytoczonych przykadach, stronniczoci jzykowe polegay
na uywaniu okrele nacechowanych, presupozycji, etykietek, konotujcych metafor,
ktre byy wprost wymierzone w wyborczych konkurentw Prawa i Sprawiedliwoci.
W kilku materiaach z badanego tygodnia poruszono tematy merytoryczne, cho
nie uniknito przy tym ich funkcjonalizowania wykorzystania do oceny koalicji
rzdzcej. Tym niemniej te wtki zasuyy na wyrnienie, poniewa koncentroway
72
uwag widza na poszczeglnych obszarach ycia spoeczno-gospodarczego, a nie tylko

kampanii jako takiej.
Materia z 17 padziernika aktywno PiS w kontekcie repatriantw

(Beata Szydo na spotkaniu z repatriantami, wypowied Jana Dziedziczaka
krytykujca obecne regulacje w ustawie o repatriantach, wypowied Beaty
Szydo prezentujca projekt nowej ustawy o repatriantach, wypowied
Aleksandry lusarek wskazujca na konieczno zmiany ustawodawstwa w
zakresie repatriantw, obecno Janiny Sagatowskiej na lokalnej konwencji w
Rzeszowie upomnienie si senator o repatriantw).
Materia z 19 padziernika: Tauron kupuje kopalni Brzeszcze szczegy

podpisanego porozumienia w sprawie sprzeday kopalni Brzeszcze, sprzeciw
grnikw (off: Tej ostronoci nauczy grnikw rzd, a konkretnie
niedotrzymane przez niego porozumienie mwi pose Beata Kempa).
Materia z 20 padziernika: Osiem lat rzdw koalicji PO-PSL w zakresie

ochrony zdrowia (kolejki, komercjalizacja szpitali wypowiedzi prof. Grzegorza
Raczaka oraz dr. n. med. Janusza Bolanowskiego); w zakresie edukacji (szeciolatki
w szkoach, podrcznik, brak lekcji historii i sztuki bardzo krytyczna
wypowied Stanisawa Alota); w zakresie praw pracownikw (podwyszenie
wieku emerytalnego, zmiany w Kodeksie Pracy wypowied Marka
Lewandowskiego); w zakresie gospodarczym wypowied dr. Marcina
Sienkiewicza; ekspercka ocena biecej sytuacji PO wypowied dr. Huberta
Kotarskiego; sonda wrd mieszkacw Rzeszowa (dziadostwo, pasmo wielu
afer, korupcja, mieszkam za granic, tak dobrze jest w Polsce off: to
zapamitaj
Polacy).
Trzeba
koniecznie
podkreli,
materia
by
jednoznacznie krytyczny wobec rzdw koalicji PO-PSL (spuentowano go jako

okres niewykorzystanej szansy) i prezentowa wszystkie omawiane obszary
jako klsk (nie zastosowano zasady audiatur et altera pars niech si wypowie
druga strona).
Materia z 22 padziernika: Kolejna odsona afery tamowej nowe

nagrania; historia Ciechu (firma chemiczna korzystajca z ropy i gazu brane,
ktrymi pastwo nie powinno szafowa; polski oligarcha o Janie Kulczyku) i
kulisy wykupu akcji Ciechu przez Kulczyka; podsuchane rozmowy Jana Kulczyka
73
z Piotrem Wawrzynowiczem; podsuchane rozmowy Kulczyka z Krzysztofem

Kwiatkowskim i Radosawem Sikorskim; opinie o podsuchanych rozmowach
(Zbigniew Ziobro, dr Roman Marzec, b. funkcjonariusz CBA). Opinie politykw i
ekspertw (Podstawiona rzeczywisto rzdw PO-PSL wypowied red.
Stanisawa
Michalkiewicza).
Podsumowanie:
Zatem
cytujc
jednego
podsuchanych, uchodzcego ju za klasyka gatunku, wszystko to take kamieni

kupa, bo pastwo istnieje tylko teoretycznie).
Materia z 23 padziernika: Ideologiczne ustawy rzdu PO i PSL

przypomnienie ustaw godzcych w nard, rodzin i moralno podpisanie
konwencji antyprzemocowej (przegosowanie konwencji pokazuje, w jakim
kierunku prowadzi nas rzd Ewy Kopacz); przegosowanie ustawy o leczeniu
niepodnoci; sprzeda piguki antykoncepcyjnej po stosunku bez recepty;
odrzucenie inicjatyw bronicych ludzkiego ycia i godnoci, a jednoczenie
moralne rozpasanie, promowanie zwizkw jednopciowych i uderzanie w
wartoci wane dla Polakw zagniedzio si rwnie w kulturze filmie, teatrze,
muzyce (antypolska kultura). Materia zawiera ocen, e przyspieszenie prac
nad niegodnymi projektami w ostatnim roku jest wtpliw zasug Ewy Kopacz.
Trzeba koniecznie podkreli, e wymiar tego materiau jest przede wszystkim
perswazyjny, natomiast zawiera on te list informacji merytorycznych o
kolejnych ustawach, co z pewnoci buduje warto poznawcz materiau w
oczach widza.
Stronniczoci w sferze wizualnej polegay na eksponowaniu okrelonych wartoci w

kontekcie omawianych tematw oraz na narzucaniu negatywnych i pozytywnych
konotacji wobec portretowanych osb i zjawisk. Poniej wskazano przykady tego typu
zabiegu.
Kadr obrazujcy rodowisko repatriantw (z komentarzem: Na razie Polska nie potrafi
upomnie si o tych najwierniejszych z wiernych).
74
Istotnej take merytorycznej manipulacji, dokonano w materiale powiconym

zakupowi kopalni Brzeszcze przez Tauron. Materia zilustrowano archiwalnymi
ujciami z protestu grnikw, nie oznaczajc tego jednak w aden sposb.
Serii manipulacji wizualnych dokonano w materiale powiconym podsumowaniu

rzdw PO-PSL. Z sytuacj w kadym z opisywanych obszarw zilustrowano
negatywnie nacechowanymi ujciami. Materia otwarto i zamknito niekorzystnymi
ujciami Donalda Tuska (najpierw zy, nadsany, wadczy, a pniej ironicznie si
miejcy, w poczuciu samozadowolenia).
75
76
Kolejki do lekarzy i protesty nauczycieli:
Protesty pracownicze i protesty grnikw:
Redakcja przypomniaa te archiwalne

zdjcie Adriana Zandberga, chcc stonowa
w ten sposb dominujce w dyskursie
medialnym pozytywne opinie na temat jego
wystpu w debacie (komentarz: Dawniej
da si pozna jako zwolennik Karola
Marksa, co wida na zdjciu).
77
Podsumowanie kampanii wyborczej zobrazowano seri korzystnych uj Beaty Szydo i

niekorzystnych Ewy Kopacz poniszy kadr oddaje t strategi wizualn:
Przy krytycznym komentarzu na temat przegosowania ustawy o leczeniu niepodnoci

zaprezentowano ujcie zadowolonych posw lewicy (mimo e nie byo o nich mowy w
samej narracji):
Serwis informacyjny Telewizji Trwam powici sporo uwagi zagadnieniom debat

przedwyborczych. W dniu dwustronnej debaty (19 padziernika) podkrelano
znaczenie wydarzenia dla PO (Polityczne zaplecze Ewy Kopacz robio wszystko, by
przed kamerami premier wypada dobrze. Do debaty przygotowywa j Micha
Kamiski, chocia dzi, w porannym wywiadzie radiowym, na kilka godzin przed debat,
udao mu si zaliczy tzw. wpadk (wypowied: postawcie krzyyk na PO). Mwiono
78
te o przygotowaniach obu pa do debaty, podkrelajc za sugesti sztabw brak

przygotowania i bazowanie na dowiadczeniu liderek. Ustami ekspertw wyraono
opini o niewielkim znaczeniu debaty dla wyniku wyborw. Odnotowano rwnie
sprzeciw maych ugrupowa wobec debaty Szydo-Kopacz (m.in. Janusza KorwinMikkego). W materiale pojawi si rwnie niepokojcy z punktu widzenia
spoeczestwa obywatelskiego element, a mianowicie apel eksperta, dr Lucyny
Kuliskiej: niech nam dadz wreszcie spokj.
W serwisie z 20 padziernika podsumowano debat Beaty Szydo i Ewy Kopacz,
sugerujc pozytywn ocen kandydatki PiS i negatywn kandydatki PO. Dziennikarz w
narracji ocenia: Ewa Kopacz nie wytrzymaa napicia, mimo pracowitych treningw
nie pozbya si maniery wchodzenia rozmwcy w sowo i unikania odpowiedzi na
pytania. Premier rzdu robia wszystko, by spiera si nie tyle z Beat Szydo, co z
nieobecnym Jarosawem Kaczyskim; Ze strony Beaty Szydo nie byo atakowania
Platformy. Kandydatka PiS bya opanowana i skupiona na wasnej ofercie dla Polski,
lepiej radzia sobie z mow ciaa, a tymczasem Ewa Kopacz kurczowo trzymaa si
mwnicy. Premier zachowywaa si te momentami nieelegancko. Zwrcono take
uwag na wydarzenia po debacie: wicej o kandydatkach pokazao to, co wydarzyo si
po debacie. Konferencja Beaty Szydo przymia wyjcie Ewy Kopacz z budynku
Telewizji Polskiej. Wspomniano take planowan debat liderw i protest Zjednoczonej
Lewicy w zwizku z nierwnymi szansami liderw wszystkich komitetw. Odniesiono
si rwnie do wewntrznej gry o wadz w Platformie Obywatelskiej (wypowied
Dariusza Joskiego, wywiad Grzegorza Schetyny krytykujcy postaw Kopacz podczas
rozmowy z Szydo, narracja dziennikarza).
W serwisie z 21 padziernika podsumowano debat liderw omiu komitetw
wyborczych. Dziennikarz wymieni omawiane tematy i oceni, e Nie ma
zdecydowanego zwycizcy, kady polityk mwi do swoich wyborcw. Wczorajsza
debata by ewidentn dogrywk poniedziakowego starcia Beaty Szydo i Ewy Kopacz.
Krytycznie zwrcono uwag na rekwizyty politykw plansz Ryszarda Petru
(prbowa zaistnie dziki przyniesionej planszy, ale z marnym skutkiem) i jabko
Janusza Piechociskiego (nie odegrao adnej roli). Adrian Zandberg zosta oceniony
negatywnie jako tylko chwilowa gwiazda, a na dodatek zwolennik Karola Marksa.
Oprcz tego w materiale przedstawiono aktywno PO i PiS w kolejnym dniu kampanii.
79
Odrbny materia w serwisie z 21 padziernika powicono incydentowi przed debat

liderw, przed studiem TVP. Obok obszernej relacji Stanisawa Karczewskiego widzowie
mogli usysze komentarz: BOR nie chciao wpuci do budynku czonkw
modziewki PiS. Dziwnym zbiegiem okolicznoci Ewa Kopacz nie miaa tego
problemu. Wydarzenie oceniono jako dowd na upolitycznienie Telewizji Polskiej oraz
dowd na nerwowo dziaaczy Platformy Obywatelskiej. Wspomniano take o
policyjnej kontroli Szydobusa po debacie.
Podsumowania kampanii w ostatnim dniu przed cisz wyborcz dokonano w
przegldowym materiale prezentujcym dziaania poszczeglnych komitetw w
ostatniej dobie kampanii (wizyta Beaty Szydo w Toruniu w Rozmowach
niedokoczonych i w rodzinnej piekarni, wizyty Jarosawa Kaczyskiego na obszarze
wschodniej Polski; spotkanie Ewy Kopacz z kobietami w kawiarni, zapowied konwencji
finaowej; finisz Pawa Kukiza, ktry za najwikszy sukces uzna to, e udao mu si
przey; finisz PSL; finisz partii KORWiN nadzieja na powrt do normalnoci; finisz
Zjednoczonej Lewicy wizyta Barbary Nowackiej w rodzinnej piekarni zilustrowana
tylko zdjciami, brakowao uj kamery; wizyta Leszka Millera w Gdyni), uzupenione
eksperck ocen aktywnoci politykw (podkrelenie roli internetu). Na zakoczenie
materiau przypomniano, e rozpoczyna si cisza wyborcza (za jej zamanie gro
wysokie kary).
W tym wydaniu serwisu wyemitowano take cae ordzie prezydenta Andrzeja Dudy.
Podsumowujc analiz szczegow serwisu informacyjnego TV Trwam, naley
zauway, e w istotny sposb rni si on od serwisw TV Republika oraz Superstacji i
w ocenie zespou badawczego jest znacznie bardziej podobny do pozostaych
monitorowanych serwisw tzn. Panoramy, Faktw, Wydarze czy Wiadomoci
zarwno jeli chodzi o formu, charakter przygotowywanych materiaw, jak i dugo
prezentowanych materiaw.
Analiza gwnych wyda serwisw pokazuje, e w polskich mediach nie obowizuje
jeden profesjonalny standard realizowania wieczornych wyda audycji informacyjnych.
Omawiane dotychczas trzy serwisy informacyjne w istotny sposb rni si zarwno
pod wzgldem formalnym, jak i merytorycznym. Znacznie bardziej zblione w zakresie
formuy i praktykowanego standardu s serwisy pozostaych stacji, omwione na
kolejnych stronach.
80
TVP 2 Panorama
Serwis informacyjny TVP 2 potraktowa tematyk wyborcz w sposb relatywnie
kompleksowy i kompetentny. Tematom zwizanym z wyborami powicono duo
uwagi zarwno jeli chodzi o liczb materiaw dziennikarskich, jak i czas ich trwania.
Trzeba te odnotowa pewn innowacj strukturaln ot niemal wszystkie badane
wydania Panoramy (jedynym wyjtkiem byo wydanie z 20 padziernika) koczyy si
krtk rozmow z gomi zaproszonymi do audycji Po przecinku. Rozmowa, czasem
krtsza zaledwie wstp, jedno pytane, ale w niektrych przypadkach dusza (kilka
pyta, polemika goci) staa si wic integraln czci serwisu informacyjnego. Mona
odczyta intencj nadawcy, ktry decyduje si na taki zabieg chodzi zapewne o
utrzymanie uwagi widza i przeniesienie jej na audycj publicystyczn nadawan po
serwisie natomiast trzeba mie wiadomo, e ten mechanizm zaburza nieco
struktur i dynamik audycji i moe by nieco rozpraszajcy, konfundujcy dla widza.
W materiaach Panoramy emitowano wypowiedzi nie tylko liderw partyjnych,
ale take innych dziaaczy, co mogo by interesujce, odwieajce dla widzw.
Wrd badanych materiaw znalazy si dwa speniajce kryterium kwalifikacji, jakim
bya obecno kandydata w wyborach, ale jednoczenie nieodnoszce si do wyborw
jako takich. Chodzi o materia z 18 padziernika na temat zmian w polskim prawie
spadkowym (wypowied Piotra Ikonowicza) oraz materia z 22 padziernika dotyczcy
polskiego serwisu bugarskich Migw (wypowied Tomasza Siemoniaka). Te reportae
nie podlegay pogbionej ocenie jakociowej, natomiast dla porzdku odnotowano ich
emisj.
Jeli chodzi o ramowanie przekazu, w Panoramie zachodzi powtarzalny schemat
w narracjach dziennikarskich materiaw konstruowano raczej neutralne,
nienacechowane wypowiedzi i komentarze (oczywicie z pewnymi wyjtkami
ale nieprzeczcymi generalnej zasadzie), natomiast ramowanie tematu zachodzio
przede wszystkim we wprowadzajcych komentarzach prowadzcych serwis. Tu
take odnotowano pewn prawidowo: wprowadzenia Tomasza Wolnego (wydania
weekendowe) byy mniej nacechowane, sugerujce ni wprowadzenia Hanny Lis
(wydania w tygodniu). Dla przykadu mona zacytowa sowa T. Wolnego z 18
81
padziernika: A gdy sztaby PO i PiS-u, jak widzielimy, przygotowuj si do

poniedziakowego starcia liderek, pozostae partie szykuj si do wtorkowej debaty
wszystkich komitetw wyborczych. Biorc pod uwag, e sondaowa kolejno zmienia
si waciwie co sonda, to moe trzymajmy si tej niezmiennej, alfabetycznej: KORWiN,
Kukiz15, Nowoczesna, Polska Razem, PSL i Zjednoczona Lewica. Dla wszystkich to bya
bardzo pracowita niedziela. Tymczasem wprowadzenia Hanny Lis brzmiay
nastpujco: Najbardziej oczekiwane spotkanie roku, ale politycznych fajerwerkw
raczej zabrako. Eksperci bez entuzjazmu mwi o wczorajszym spotkaniu Ewa Kopacz
Beata Szydo. Inaczej ni partie, ktre w swoich kandydatkach widz ewidentnych
zwycizcw tego pojedynku, i tylko Grzegorz Schetyna, ku niemaemu zdziwieniu Ewy
Kopacz, mwi o remisie i krytykuje sztab pani premier. Mirosaw Cichy (20
padziernika); Dzisiejsze czowki gazet dla Adriana Zandberga i spekulacje ekspertw,
czy jego wczorajsze szarpnicie wprowadzi Parti Razem do parlamentu. Entuzjazm,
jaki wzbudzaj w kampanii nowe twarze, zdaje si potwierdza zmczenie duopolem
Platforma-PiS. Obie partie jednak nie trac animuszu i walcz do koca. Przyspieszenie
na ostatniej prostej kampanii i Witold Tabaka (21 padziernika); Ze zmiennym
szczciem w sondaach, ale z niezmienn determinacj walcz o wejcie do parlamentu
liderzy pozostaych, mniejszych ugrupowa. I to w by moe wanie oni zdecyduj o
tym, kto w Polsce bdzie rzdzi. Liderzy Zjednoczonej Lewicy, partii Kukiz15, PSL-u,
partii KORWiN i Partii Razem nie zdejmuj nogi z gazu, bo jak twierdz, jedynym
wartym czegokolwiek sondaem bd niedzielne wybory. Dariusz Bohatkiewicz (23
padziernika).
Na pozytywn ocen zasuguje materia wyemitowany 19 padziernika Wybory
bez barier powicony przeszkodom, jakie spotykaj osoby niepenosprawne
chcce wzi udzia w wyborach. W materiale niesyszcy i niewidomi mwili o
problemach logistycznych przy gosowaniu, o nieprzygotowaniu lokali wyborczych i
komisji
wyborczych
do
przyjcia
niepenosprawnych
(w
tym
kontekcie
poinformowano take o kontroli Rzecznika Praw Obywatelskich w lokalach wyborczych

a 88 proc. z nich nie spenio stosownych wymogw wsparcia dla osb
niepenosprawnych). Materia uzupeniono rwnie fragmentami spotw kampanii
spoecznej, przypomnieniem, e kady z nas moe pomc osobie z niepenosprawnoci
w aktywnoci wyborczej, a na kocu podano adres strony internetowej kampanii
82
(www.wyborybezbarier.org). Trzeba podkreli, e materia ten mia istotny wymiar

edukacyjny by zreszt jedynym reportaem o tej tematyce odnotowanym w caej
analizowanej prbie (dotyczy to nie tylko TVP 2, ale wszystkich badanych anten).
W wikszoci relacji z wydarze kampanijnych koncentrowano si na treci
wypowiedzi i propozycjach programowych, mniejsz uwag zwracano na miejsca
podry politykw i grupy spoeczne, z ktrymi kandydaci spotykali si w
poszczeglnych dniach. Oczywicie si rzeczy informacje o treciach programowych
miay charakter fragmentaryczny, obszarowy, natomiast warto podkreli, e w ogle
pojawiay si oraz e zajmoway w materiaach istotne miejsce. Przykadowo: w
materiale z 17 padziernika zawarto kilka wypowiedzi politykw o charakterze
programowym cytaty zostay uzupenione parafraz postulatw programowych
zawart w narracji dziennikarza: Barbara Nowacka zapowiedziaa midzy innymi
podniesienie pacy minimalnej, ponadto likwidacj umw mieciowych i bezpatnych
stay. () ZL zapowiada take wysze emerytury, chodzi o kwot 200 zotych
dopacanych do najniszych wiadcze pobieranych przez seniorw. Materia zawiera
take komentarze ekspertw: jak omawiane postulaty mog przeoy si na wynik
wyborczy, jakie wartoci wskazuj dla danej partii sondae oraz krtkie wyjanienie,
dlaczego sondae s zmienne nawet w krtkich odstpach czasu. Przypomniano take,
e zosta ju tylko jeden dzie na dopisanie si do spisu wyborcw oraz pokazano
fragment spotu Partii Razem.
Ponadto naley odnotowa, e materiay o charakterze wprost informacyjnym,
polegajce na relacjonowaniu dziaa kampanijnych poszczeglnych komitetw, byy
wzgldnie pluralistyczne prezentoway aktywno wszystkich oglnopolskich
komitetw. Co wane, redakcja Panoramy jako jedyna przez cay badany okres
informowaa o dziaaniach Partii Razem. Przykadem takiego materiau zrnicowanego
pod wzgldem prezentowanych podmiotw jest reporta z 22 padziernika
(Przedwyborcze przyspieszenie), w ktrym przedstawiono kolejno: konwencj Prawa i
Sprawiedliwoci, kolejne nagrania zwizane z afer tamow (wypowied Ewy Kopacz),
wypowiedzi Jarosawa Kaczyskiego i Beaty Szydo, dziaania Platformy Obywatelskiej
(nowy spot o konstytucji, wypowied ukasza Abgarowicza); aktywno Polskiego
Stronnictwa
Ludowego
Kaczyskiemu,
(Janusz
odpowied
Piechociski
rzeczniczki
Prawa
rzuci
i
wyzwanie
Sprawiedliwoci);
Jarosawowi
aktywno
83
Zjednoczonej Lewicy (wypowied Barbary Nowackiej o dobrej zmianie dla Polski);

aktywno Nowoczesnej (apel Ryszarda Petru o gosowanie za kim, a nie przeciwko
komu); aktywno ruchu Kukiz15 (poparcie obywatelskiego projektu ustawy
dotyczcej pomocy kredytobiorcom); aktywno partii KORWiN (walka o wejcie do
parlamentu i powrt Polakw z emigracji); aktywno Partii Razem (apel do
emigrantw o powrt do kraju). Naturalnie pojawi si, take w tego typu materiaach,
nierwnomierny rozkad ekspozycji poszczeglnych komitetw (najczciej uwag i
czas powicano Platformie Obywatelskiej oraz Prawu i Sprawiedliwoci), natomiast
dano rwnie okrelon przestrze pozostaym komitetom co nie byo praktyk
powszechn w przypadku innych anten. Podobnie byo w materiaach z 18 i 19
padziernika.
Przy tej okazji trzeba jednak zaznaczy, e reporterzy czasem ulegali leksyce narzucanej
przez sztaby i inkorporowali ich oceny, etykietki, sdy do swoich narracji tak jak
wydarzyo si to w materiale z 18 padziernika (Korwin sprzeciwia si polityce
rozdawnictwa).
Szczeglnym materiaem zwizanym z wyborami by reporta z 22 padziernika
dotyczcy demonstracji grniczych zwizkw zawodowych w Warszawie. Obok
relacji z dziaa grnikw (Takie transparenty, gruszki na wierzbie oraz trumna z
tamami i omiorniczkami) zwrcono uwag na polityczny (wyborczy) kontekst
manifestacji oraz stan polskiego grnictwa i ostatnie dziaania rzdu w tym obszarze.
Tradycyjnie ju informacje te uzupeniono eksperck ocen aktywnoci rzdzcych i
protestw grnikw. Wreszcie poinformowano o powoaniu Rady Dialogu Spoecznego
przez prezydenta Andrzeja Dud (tu pojawi si istotny bd skadniowy w narracji
dziennikarza: Wychodzc z tego zaoenia, w tej kadencji powstaa ustawa o Radzie
Dialogu Spoecznego) oraz wyjaniono zasady dziaania i funkcj tego ciaa. W
omwieniu skadu Rady pomoga przejrzysta infografika:
84
W tym samym dniu (tj. 22 padziernika) wyemitowano materia o charakterze

michaka najbardziej kontrowersyjne, mieszne, absurdalne, pomysowe sposoby
autopromocji kandydatw. Ton narracji dziennikarskiej towarzyszcej materiaowi by
jawnie ironiczny, chwilami tylko yczliwie artobliwy.
Bardzo istotne miejsce w poszczeglnych wydaniach serwisu informacyjnego TVP 2
w badanym tygodniu zajmoway debaty wyborcze. Redakcja rozpocza analiz tego
wtku ju 18 padziernika, kiedy wyemitowano materia o debacie Beaty Szydo i Ewy
Kopacz oparty na przewidywaniach i komentarzach politykw: PO i PiS, ale take innych
partii i ekspertw. Zapowiedziano rwnie rozmow przedstawicieli pozostaych
komitetw w audycji Tomasza Lisa.
W materiale z 19 padziernika odniesiono si wprost do debaty dwch liderek.
Omwiono techniczne przygotowania do debaty, zapowiedziano jej formu, ale rwnie
przypomniano ciekawe, charakterystyczne momenty poprzednich polskich debat
politycznych (Aleksandra Kwaniewskiego i Lecha Wasy, Bronisawa Komorowskiego
i Andrzeja Dudy, Jarosawa Kaczyskiego i Donalda Tuska). Zwrcono uwag na chwyty
marketingowe i znaczce rekwizyty uczestnikw debat (czarna teczka Stana
Tymiskiego, konstytucja dla Jarosawa Kaczyskiego od Bronisawa Komorowskiego).
Ustami ekspertw wskazano zadania stojce przed uczestniczkami rozmowy
(wypowied Marka Migalskiego o strategiach oraz dr. Bohdana Dzieciuchowskiego o
wadze komunikacji niewerbalnej). Nastpnie zaproszono widzw na audycj Tomasz Lis
na ywo z udziaem przedstawicieli pozostaych komitetw wyborczych. Przy okazji
trzeba odnotowa, e wtek nastrojw przed debat uwzgldniono take w drugim
85
materiale,
powiconym
gwnie
relacji
biecych
dziaa
kampanijnych
poszczeglnych komitetw.
W materiale z 20 padziernika (Wygrana, przegrana, remis?) podsumowano debat
Beaty Szydo i Ewy Kopacz. W reportau przedstawiono do przypadkowe wypowiedzi
obu pa (wydaje si, e kryterium doboru cytatw bya ich atrakcyjno,
kontrowersyjno, a nie warto merytoryczna). Komentarze ekspertw uwsplniono
opini: W komentarzach ekspertw dominuje przekonanie, e starcie obu rywalek nie
byo zbyt porywajce, a po obu stronach mao byo konkretw, oceniono te, e sztab
PiS-u stara si wykreowa atmosfer zwycistwa. Zebrano opinie pozostaych
komitetw na temat debaty (w tym Partii Razem), przypomniano take problematyczn
wypowied Grzegorza Schetyny (brak zwycistwa w debacie remis).
Odrbny materia w tym wydaniu serwisu powicono jednemu z wtkw debaty
projektowi konstytucji autorstwa Prawa i Sprawiedliwoci (Znikajcy projekt konstytucji
takie nazwanie materiau mona uzna za stronnicze, gdy wprost implikuje
niejasnoci wok konstytucji PiS, zanim jeszcze widz obejrzy materia dziennikarski,
ktry to dopiero powinien go doprowadzi do ewentualnie takiego wnioski. Nie
powinno si otwiera materiau wanie takim tytuem, gdy ma to silnie ramujcy
charakter i domyka znaczenia prezentowanego tematu. Materia okaza si do ciekawy
poznawczo, poniewa dziennikarz w narracji przeprowadzi widzw przez poszczeglne
(wybrane) zapisy projektu (m.in. wzmocnienie pozycji prezydenta, zmiana zapisw o
aborcji i zwizkach partnerskich, zmniejszenie liczby posw i senatorw). W
prezentacji preambuy obecnie obowizujcej konstytucji i tej projektowanej posuono
si uyteczn, czyteln infografik:
86
Nieproporcjonalnie
mniej
czasu
powicono
rozmowie
przedstawicieli
pozostaych komitetw w audycji Tomasza Lisa. Na prezentacj krtkich wypowiedzi

wszystkich obecnych tam goci powicono tylko cz trzeciego materiau biorc pod
uwag fakt, e formalnie nadawano obu audycjom (debacie dwch pa i debacie w
programie T. Lisa) podobn rang, mona byo spodziewa si, e omwienie i relacja z
obu wydarze bd bardziej zblione w czasie trwania i formule. Tak si jednak nie
stao.
Debata liderw omiu komitetw wyborczych bya analizowana w rnych aspektach w
trzech kolejnych materiaach z 21 padziernika. W pierwszym omwiono debat w
caoci, przekrojowo, dlatego te niezrozumiae wydaje si opisanie materiau na belce
przy wprowadzeniu sowami Nieoczekiwana gwiazda debaty (podobne zastrzeenie,
jak powyej silnie ramujcy tytu materiau). Cz wypowiedzi dziennikarza w
narracji z offu miaa charakter silnie ramujcy odbir samego wydarzenia (Na tym
politycznym ringu, w wiatach telewizyjnych kamer zyska mona byo niewiele, za to
sporo mona byo straci) oraz jego uczestnikw (W wikszoci przypadkw politycy
podeszli wyjtkowo ostronie, na koniec nie zabrako jednak typowo wyborczych
akcentw).
Warto zwrci uwag, e dobr kadrw do zilustrowania treci mia charakter istotnie
sugerujcy, narzucajcy okrelone konotacje i okrelon interpretacj, uzupeniajcy
wobec komentarzy dziennikarza. I tak na przykad, gdy dziennikarz zwraca uwag, e
mniejsze komitety wyborcze mogy zyska na udziale w debacie, na ekranie pojawiaj
si ujcia znaczco umiechnitych liderw tych ugrupowa.
87
Podobnie przy okazji prezentacji Adriana Zandberga jako czowieka mao dotd
znanego na scenie politycznej (ktry notabene wykorzysta swoj szans najlepiej)
widzowie otrzymali obraz nieco zakopotanego, niepewnego dziaacza.
Wtek oceny wystpienia Adriana Zandberga zosta omwiony odrbnie i polega na

prezentacji opinii innych politykw i ekspertw (cytaty s tu, znw, dobrane pod ktem
atrakcyjnoci, pewnej kontrowersji vide: komentarz Janusza Korwin-Mikkego:
znakomity facet, wygaduje straszne bzdury, ale z takim przekonaniem, a przyjemnie
si go sucha).
Wreszcie warto zaznaczy, e w materiale uwzgldniono incydent sporu midzy
prowadzc debat z ramienia TVP Dian Rudnik i Pawem Kukizem (Ktnia, do ktrej
doszo midzy Pawem Kukizem a jedn z prowadzcych debat dziennikarek). O
komentarz w tej sprawie poproszono ekspertw, ale co ciekawe, oceniano zachowanie
wycznie polityka, a nie dziennikarki (Taka sprzeczka wedug ekspertw nie wpywa
pozytywnie na wizerunek kccego si polityka). Ocena zachowania dziennikarki nie
pojawia si w materiale.
Odrbny materia powicono incydentowi, jaki wydarzy si przed debat w
siedzibie TVP chodzi o przepychanki midzy dziaaczami PiS a ochron TVP i
funkcjonariuszami BOR. Redakcja najwyraniej przywizaa du wag do wyjanienia
tego zajcia, poniewa dokadnie zrelacjonowaa je w reportau i uzupenia kilkoma
kategorycznymi komentarzami dziennikarskimi. Hanna Lis odczytaa nastpujce
wprowadzenie do materiau: Temperatura debaty, zdaniem wielu, letnia. Bardzo
gorco byo za to przed budynkiem Telewizji Polskiej. Trzy godziny przed debat sztab
Prawa i Sprawiedliwoci zada podwojenia liczby wejciwek dla swoich
88
sympatykw. Kady z komitetw dosta ich tyle samo odpowied bya odmowna.
Skoczyo si wic szturmem modziewki PiS na Telewizj i jak wida na tym filmie
szarpaniem ochroniarza midzy innymi przez Krzysztofa apiskiego, najbliszego
wsppran wsppracownika Beaty Szydo. Prawo i Sprawiedliwo twierdzi, e wina
ley po stronie TVP. Adam Krzykowski. Do niecodzienn praktyk byo
wyemitowanie w trakcie tej wypowiedzi (tzw. biaej) kadrw z zajcia prezentujcych
agresywn postaw Krzysztofa apiskiego z PiS:
W samym materiale znalazo si kilka perswazyjnych (a nawet manipulacyjnych)

zabiegw jzykowych i wizualnych. Przykadowo: komentarzowi dziennikarza Krzyki i
przepychanki to celowe dziaanie, ktre miao wyprowadzi z rwnowagi Beat Szydo
tu przed debat towarzyszy kadr, w ktrym wida, jak kandydatka PiS potyka si pod
siedzib TVP, podtrzymujc si na barierce.
89
Zaprezentowane w materiale opinie politykw (PiS, PO, Zjednoczonej Lewicy) byy

przetykane zdjciami z przepychanek. Ujcia w wikszoci prezentoway dziaaczy PiS w
niekorzystny sposb (jako osoby agresywne, zacietrzewione).
Cz zdj bya na bieco interpretowana przez reportera (np. przy ponownie

pokazanych zblieniach K. apiskiego reporter powiedzia: jednak na tych nagraniach
nietrudno dostrzec, e to Krzysztof apiski najpierw prbuje uderzy ochroniarza w
twarz, potem odpycha kolejnego pracownika ochrony, ktry stara si zatrzyma
dziaaczk PiS-u bez identyfikatora). Ponadto w reportau dokadnie opisano
procedur sprawdzania goci wchodzcych do budynku TVP, dwukrotnie te
zacytowano na ekranie komunikat Centrum Informacji TVP. Na kocu pojawi si
sugestywny, przesdzajcy wydwik materiau komentarz dziennikarza: inne
komitety wyborcze nie zgaszay zastrzee co do procedur kontroli i bezpieczestwa.
W trzecim materiale z 21 padziernika, powiconym zarwno biecym dziaaniom
kampanijnym, jak i debacie, zwrcono uwag na dobry wystp Adriana Zandberga i
korzy wynikajc z tego dla partii (Po wczorajszej debacie to Partia Razem nabraa
wiatru w agle. Ju nie liczy na 12 procent poparcia, ale na przekroczenie progu
wyborczego). Nage podniesienie rangi Partii Razem w dyskursie medialnym zyskao
swj wymiar symboliczny w jednym z graficznych rozwiza zastosowanych w
materiale ot przy komentarzu liderzy tych partii zgadzaj si, e to gosowanie na
najwiksze partie nie ma sensu na ekranie pokazano jednoczenie liderw
Nowoczesnej i partii KORWiN oraz jednego z dziaaczy Razem:
90
Materiay powicone kampanii wyborczej w wydaniu Panoramy z 23 padziernika

miay
charakter
podsumowujcy
przekrojowy.
pierwszym
nich
zaprezentowano dziaania Platformy Obywatelskiej w ostatnim dniu kampanii

(konwencja wyborcza w Kielcach, na ktrej demonstrowano jedno partii i ostrzegano
przed rzdami Prawa i Sprawiedliwoci; spotkania Ewy Kopacz z kobietami), pokazano
rwnie sonda poparcia dla PO, uzupeniony komentarzami ekspertw na temat
jakoci
kampanii
przewidywanych
wynikw
wyborw
(m.in.
Radosawa
Markowskiego, ktry podway wiarygodno sonday kompetnie nie ufabym tym

wynikom, zakadajc, e PO jest niedoszacowana, poniewa ludzie niechtnie przyznaj
si do popierania tej partii). Zapowiedziano take wieczorn konwencj podsumowujc
kampani PO.
Drugi materia powicono ostatniej aktywnoci PiS w kampanii wyborczej.
Podkrelono mobilizacj elektoratu za spraw Jarosawa Kaczyskiego (zapowiedzi
pracowitoci, troski o patriotyzm i tradycyjne wartoci) oraz Beaty Szydo (intensywna
podr kampanijna). Materia uzupenia ocena kampanii tej partii dokonana przez
ekspertw oraz prognoza powyborcza zwizana z koalicyjnymi zdolnociami PiS.
W trzecim materiale podsumowano ostatnie dziaania pozostaych komitetw
wyborczych (PSL, Zjednoczonej Lewicy, Kukiz15, KORWiN, Nowoczesnej, Partii
Razem), w kadym przypadku zwracajc uwag na merytoryczny aspekt ich dziaa
(propozycje programowe). Informacje o dziaaniach poszczeglnych stronnictw
uzupeniono ocen ekspertw, ktrzy prognozowali, jak due s szanse, by te
91
ugrupowania dostay si do parlamentu. Przypomniano te, e niebawem rozpoczyna si

cisza wyborcza. Warto zaznaczy, e wypowiedzi dziennikarza w narracji materiau byy
do nacechowane emocjonalnie (najintensywniejszy czas, w ekspresowym tempie
jed po kraju i walcz o gosy wyborcw, wojny midzy PO i PiS chce wykorzysta
Nowoczesna), a take niestety zawieray bdy jzykowe (minister za jeden z
sukcesw swojej partii wskaza...; w jednej z pobliskich piekar).
Ostatnim materiaem zwizanym z wyborami, wyemitowanym w Panoramie przed
cisz wyborcz, bya instrukcja gosowania. Zwrcono uwag, e karty do gosowania
na kandydatw do sejmu w formie tzw. ksieczki mog by dla wyborcw
problematyczne. Dokadnie zaprezentowano karty wyborcze do sejmu i senatu,
przeprowadzono instrukta poprawnego technicznie gosowania, posugujc si
stosownym filmem Pastwowej Komisji Wyborczej.
Wraz z ekspertk z Fundacji Batorego oceniono jako kart, omwiono wtpliwoci i

moliwe rozwizania, przedstawiono take stanowisko Pastwowej Komisji Wyborczej
w sprawie. W podsumowaniu znalaza si zapowied terminw ogaszania wynikw
wyborw przez PKW.
Podsumowujc analiz szczegow Panoramy, naley zauway, e w caym
monitorowanym tygodniu nie stwierdzono adnego osobnego materiau (byy tylko
wtki tematyczne dotyczce sposobu gosowania w rnych materiaach na poziomie
5,88 proc udziaw w tematyzacja drugi najwyszy wynik w prbce, po Informacjach
92
Dnia
Superstacji),
ktry
omawiaby
sposb
gosowania
poza
miejscem
zamieszkania/zameldowania, kiedy wiemy, gdzie bdziemy znajdowa si w dniu

gosowania (w jakiej gminie konieczno wystpienia z wnioskiem o wpis do rejestru
wyborcw decyzja w tym zakresie jest wydawana w cigu trzech dni, w przypadku
wyborw parlamentarnych trzeba byo to uczyni do 20 padziernika 2015 roku), czy
te dotyczcego procedury pobierania zawiadcze o prawie do gosowania ze swojego
urzdu gminy (dziki temu dokumentowi mona gosowa w dowolnym lokalu
wyborczym w kraju i za granic; wniosek o wydanie zawiadczenia mona byo zoy
do pitku 23 padziernika). Wyjwszy nieliczne, lecz odnotowane w analizie
stronniczoci, to najwiksze zaniechanie ze strony nadawcy publicznego podczas
ostatniego tygodnia wyborw parlamentarnych. Trzeba jedna odnotowa, e w jednym z
wyda Panoramy dokadnie 17 padziernika przy materiale Adama Krzykowskiego
zatytuowanym Ostatni przedwyborczy weekend za pomoc gosu z offu widzowie zostali
poinformowani o upywie terminu na dopisywanie si do listy wyborcw poza miejscem
zamieszkania (odnotowana wizka tematyczna, ale nie osobny, dedykowany materia
dziennikarski). W ostatni dzie przed cisz wyborcz pojawi si take materia o tym,
jak gosowa 25 padziernika i jak bd wyglday karty do gosowania. Wydaje si
jednak, e nadawca publiczny mg powici tym kwestiom wicej czasu.
Warto pamita, e to serwisy informacyjne ciesz si najwiksz ogldalnoci i to
wanie w nich powinny znale si takie informacje instruktaowe. Umieszczanie tego
rodzaju informacji w ramwce programu, midzy rnymi audycjami, w ocenie zespou
badawczego nie spenia swojej roli i nie buduje wiadomoci obywatelskiej wrd
widzw. Gdyby w wydaniach Panoramy zrezygnowano z niektrych materiaw
powiconych przygotowaniom do debaty (silnie autoreferencyjnym, dotyczcym
spektaklu medialnego), na pewno znalazoby si wicej czasu na materiay
merytoryczne dotyczce sposobu gosowania i samej procedury (nie tylko w ostatnim
dniu przed cisz wyborcz).
93
Polsat Wydarzenia
Gwny, wieczorny serwis informacyjny telewizji Polsat z du uwag
relacjonowa
parlamentarn
kampani
wyborcz.
Kluczowym
wnioskiem
wynikajcym z analizy materiaw dziennikarskich emitowanych w Wydarzeniach

jest
to,
ten
serwis
informacyjny
balansowa
midzy
tradycyjnym,
informacyjnym, ale te do powierzchownym relacjonowaniem wydarze z

kampanii wyborczej a pogbion, nieco bardziej zniuansowan prezentacj
wybranych wtkw merytorycznych kampanii.
Materiay przegldowe, powicone relacjonowaniu wydarze z kampanii, byy
konsekwentnie emitowane w kolejnych wydaniach serwisu (17, 19, 21, 22 i 23
padziernika). Miay one podobn konstrukcj: przedstawiano aktywnoci kolejnych
komitetw wyborczych, uzupeniano je cytatami politykw, nastpnie ekspertw (i/lub
prezentowano wyniki sondaowe). Cho byy nierwne merytorycznie, to jednak trzeba
zaznaczy, e w znaczcej wikszoci uwzgldniay pewne aspekty programowe (a wic
reporter informowa nie tylko o tym, gdzie dany polityk pojecha, ale take o czym
mwi i byo to w zwizku z programem wyborczym). W warstwie wizualnej
reportae tego typu pozostaway wzgldnie neutralne. Pewne nacechowanie i
sugestie
interpretacji
wydarze
zawarte
byy
jzyku
komentarzy
dziennikarskich. Sporo przykadw tego typu sformuowa mona odnale choby w

materiale z 17 padziernika: Na tydzie przed wyborami politycy zrobi wiele, by trafi
na czowki serwisw informacyjnych, zwaszcza gdy dopiero aspiruj, by znale si w
sejmie; Orlikami Platforma chwali si, kiedy tylko moe; prezes PiS te nie
odpuszcza () z konsekwentnym od wielu dni przekazem; Na papierze brzmi dumnie,
z realizacj moe by znacznie trudniej. Jedynie prywatna opieka zdrowotna to byaby
prawdziwa rewolucja ostatnie o propozycji partii KORWIN. W materiale z 18
padziernika usyszelimy: Trzeba da wyborcom powd, aby gosowali na PSL
choby taki, e ludowcy s mili. Z kolei w serwisie z 21 padziernika, w materiale
zatytuowanym W drodze po gosy, pojawi si ciekawy, metaforyczny (i jednoczenie
stanowicy klamr kompozycyjn caego materiau) komentarz do zdj, na ktrych
Janusz
Piechociski
energicznie
zrywa
jabka:
Czasem
trzeba
si
niele
nagimnastykowa, jeli ma si apetyt na kolejn kadencj w sejmie. Szef ludowcw
94
gimnastykowa si dzisiaj w grjeckich sadach, a na zakoczenie reportau, po sowach

wicepremiera To jest za adne, eby go przesuwa do gorszego sortu komentarz
dziennikarza: Po wyborczej selekcji w najblisz niedziel niektrzy politycy zamiast
jabek bd mogli sobie rwa wosy z gowy. W materiale z 22 padziernika pado z
kolei: To ostatni tak mocny akcent parlamentarnej kampanii PIS oraz Po wielu
miesicach kampanii trudno uzna, e cokolwiek zostao rozstrzygnite. Walka o
wyborcw bdzie si toczy do ostatniej chwili, bo wielu z nich wci nie zdecydowao,
na kogo zagosuje.
Drug grup stanowiy materiay niejako monotematyczne, traktujce rzeczywisto
kampanijn nieco bardziej fragmentarycznie, ale w sposb zdecydowanie bardziej
pogbiony, wieloaspektowy. Dziennikarze podejmowali w nich analiz konkretnego
zjawiska, podmiotu lub wydarzenia i osadzajc je w kontekcie kampanii wyborczej
opisywali w kategoriach przyczyn i skutkw.
Materia z 17 padziernika dotyczcy Polskiego Stronnictwa Ludowego

powicony sabncej pozycji politycznej ludowcw i ich strategii wyborczej.
Narracja dziennikarza zawieraa wiele sformuowa ocennych, nacechowanych, a
cz komentarzy miaa charakter jawnie ironiczny, np.: Nie, to nie jest
archiwalny materia sprzed roku. To take nie nasz bd. To ludowcy id do
sejmu z kampani samorzdow; Teraz Warszawa ma wiedzie [czy w maych
miastach potrzebne s lokalne inwestycje przyp.], bo zadbaj o to politycy PSL.
Przypomnijmy, od omiu lat w koalicji ironiczny komentarz do sw
politykw; elektorat PSL-owi sprawnie podbiera PiS; i na to liczy PSL, e
znowu bdzie potrzebny komu do koalicji; Na tydzie przed wyborami
parlamentarnymi PSL zagrywa swoj najlepsz kart samorzdem, liczc na to,
e zdarzy si cud, tak jak rok temu. Ale tym razem nadziej raczej jest ponna
ostatnia wypowied pada ju przed kamer. Co wane, materia mia te wymiar
merytoryczny, tzn. w infografice na slajdzie streszczono pi punktw
programowych PSL (wypisane w formie rozbudowanej, odczytane hasowo, co
zrozumiae z uwagi na ograniczony czas). Wreszcie naley odnotowa, e w
materiale pojawiy si sugestywne, ocenne kadry, jak choby ten poniej. Na
ekranie widzimy dziaaczy PSL, ktrzy z powodu nieporozumienia nie mog
95
przybi pitki. Ujciu towarzyszy komentarz: Jak wida, przybijanie nie idzie
zbyt sprawnie. W sondaach te niespecjalnie.
Materia z 20 padziernika zatytuowany Bez sensu? Lotnisko bez lotw. Jak

zaznaczya prowadzca serwis, redakcja zaja si spraw nierentownych lotnisk
zainspirowana dyskusj podczas debaty liderek na ten temat. Materia mia
charakter
pitnujcy
nieracjonalne
decyzje
politykw,
zwaszcza
samorzdowych. Narracja dziennikarza bya ironiczna i krytyczna: [Pasaer]

powinien zosta wniesiony na pokad w zotej lektyce, bo wysanie go do Rygi
kosztuje podatnikw okrgy milion zotych; pojawiy si te sformuowania,
takie jak: ekonomiczna katastrofa sowa Ewy Kopacz brzmi, powiedzmy,
odwanie, mwi buczucznie (zarzdzajcy lotniskiem w Szymanach),
szampaskie nastroje. Materia zakoczy komentarz dziennikarza przed
kamer: Wszystkim polskim samorzdowcom ku przestrodze. Wstg na
nowym regionalnym lotnisku przecina si szybko. Ale jeli potem stoi puste, to
dugo straszy jako symbol i podsumowanie ich kadencji.
Materia z 22 padziernika zatytuowany na belce Tematy wiodce

powicony prezentacji postulatw programowych, ktre stay si dominujce w
dyskursie politycznym w czasie kampanii. Materia rozpocz si od uj z audycji
To by dzie, w ktrej ostro polemizujcy ze sob Marcin Mastalerek i
Wodzimierz Czarzasty zmieniaj miejsca, by nie eskalowa konfliktu. Ta scena
wyznacza pewn ram interpretacji caego materiau: ot w ksztatowaniu
96
agendy politycznej i medialnej chodzi o spr z przeciwnikiem i odrnienie si od

niego, a niekoniecznie o rzetelne informowanie elektoratu o postulatach
programowych. W reportau pojawi si wtek nowych tam z afery
podsuchowej (komentarz dziennikarza: Na ostatniej prostej kampanii tamy
znw rzdz i wypowiedzi rnych liderw), konstytucji PiS jako tematu
wanego dla PO (fragment spotu PO), podatku katastralnego (Beata Szydo pyta
PO, czy ta chce wprowadzi podatek katastralny, Ewa Kopacz zaprzecza, ale
pojawia si te wypowied Eugeniusza Kopotka, ktry twierdzi, e pomys w
koalicji by, tylko zablokowa go PSL). Cao koczy komentarz dziennikarza o
treci: Pytanie, czy sztaby odkryy ju wszystkie karty, czy maj jeszcze jakie
asy w rkawie.
Materia z 22 padziernika zatytuowany Grnicy jak politycy powicony

demonstracji grniczych zwizkw zawodowych w Warszawie. Reporta
otwieraj ujcia z demonstracji (symboliczne gruszki na wierzbie i metaforyczny
kondukt aobny grnikw). Pniej problem zej kondycji polskiego grnictwa
jest opisany nieco szerzej pojawia si komentarz eksperta, ktry twierdzi, e to
problem wszystkich rzdw, ktre nie zajy si spraw w ostatnich latach oraz
e Bruksela moe zakwestionowa zaplanowan pomoc publiczn dla grnictwa.
Wreszcie reporter wspomina o powoaniu przez prezydenta Rady Dialogu
Spoecznego, ktra midzy innymi ma prowadzi dyskusj na ten temat. Cao
zamyka
sugestywny,
metaforyczny
komentarz
dziennikarza:
Grnictwo
potrzebuje trudnych, wprowadzonych tward rk zmian, ale krgosupy

naszych politykw przed wyborami nie s tak twarde, jak trzonki grniczych
kilofw i grnicy doskonale to wyczuwaj.
Tradycyjnie te kilka materiaw byo powiconych marketingowi politycznemu
i strategiom wyborczym sensu stricto (wtki autoreferencyjne). 18 padziernika
wyemitowano reporta o roli znanych ludzi w kampaniach wyborczych partii. Na
przykadzie Szymona Zikowskiego, Anny Marii Anders oraz Filipa Frckowiaka bya
udowadniana teza dziennikarki, e osoby znane z innych ni polityka sfer ycia
publicznego s przez partie funkcjonalizowane ich rol jest zdobycie jak najwikszej
liczby gosw na bazie kapitau sympatii i popularnoci i wsparcie w ten sposb wyniku
wyborczego caej listy (Celebryci, znane nazwiska na listach wyborczych to chwyty
97
marketingowe stosowane od lat. Maj podbi sukces wyborczy, ale potem, jak pokazuje
praktyka, trudno si przebi do pierwszego szeregu, ale moe tym razem bdzie
inaczej). 20 padziernika pojawi si krtki materia oparty na porwnaniu globalnej
listy najlepszych strzelcw (Ronaldo-Messi) z sytuacj polityczn w Polsce: Robert
Lewandowski prbuje tego, co na polskiej scenie politycznej usiuj zrobi mniejsze
partie: rozbi hegemoni dwch najwikszych ugrupowa. Wreszcie 22 padziernika
wyemitowano materia pt. Zaistnie za wszelk cen, powicony marketingowym
chwytom politykw. Przywoano przykad artu sztabu Nowoczesnej ze swetra dla
lidera (komentarz dziennikarza: Trzy dni przed wyborami polityk mona robi nawet
na drutach), spot Sawomira wierzyskiego krcony na cmentarzu dotyczcy
reformy emerytalnej, nekrolog Jacka Kwiatkowskiego z ZL (to moe by nowy
kampanijny nurt, bo po cmentarne motywy sigaj i inni) oraz niestandardowe
przykady narzdzi marketingowych, takich jak wlepki na kanapkach, lizaki, wlepki na
pynie do mycia naczy. Wszystkie te egzemplifikacje miay dowodzi tezy, e w
kocwce kampanii kandydaci chc wyrni si za wszelk cen i wszelkimi
dostpnymi metodami (co potwierdzi ekspert, zwracajc uwag, e kluczowe jest tu
kryterium skutecznoci).
W czci wypowiedzi wprowadzajcych materiay dziennikarskie pojawiy si
nacechowane zdjcia, penice funkcj pewnej ramy interpretacji caego
materiau. Poniej zaprezentowano przykadowe z nich, na ktrych: kontrastowo
zestawiono dwie kandydatki na premiera (Ewa Kopacz umiechnita, w wietle; Beata
Szydo z otwart buzi, w cieniu); posw PiS uczestniczcych w przepychankach;
pozytywnie zarysowan posta Adriana Zandberga (rozemiany, pewny siebie); zdjcie
Jarosawa Kaczyskiego, ktre suy jako ilustracja materiau przegldowego na temat
dziaa kilku partii (nie wiadomo wic, dlaczego akurat J. Kaczyski znalaz si na
zdjciu); zdjcie dwch liderek jako ilustracja materiau powiconego wszystkim
komitetom, a nie tylko dwm reprezentowanym na fotografii.
98
Serwis informacyjny telewizji Polsat obszernie relacjonowa debaty wyborcze

zarwno na etapie przygotowa, jak i ewaluacji. 19 padziernika wyemitowano
materia o przygotowaniach dwch liderek do debaty, take w aspekcie
logistycznym. Przypomniano oficjalne przekazy obu partii (spotkania z wyborcami
przygotoway Beat Szydo, a Ewa Kopacz pjdzie z marszu, bo jest premierem zajtym
99
rzdzeniem krajem), ale jednoczenie zaprezentowano infografik pokazujc, e Ewa

Kopacz w ostatnich dniach nie bya bardzo oboona obowizkami. Reporter odwoa si
do kluczowych fragmentw z poprzednich debat (m.in. Donalda Tuska i Jarosawa
Kaczyskiego) te passusy historyczne stanowi warto dodan materiau. Warto
podkreli, e dziennikarz w ogle nie mwi o zasadach debaty, ktra ma si odby za
chwil. Zasady te wyjania Dorota Gawryluk w wejciu na ywo ze studia debaty,
oceniajc, e Nie bdzie to zwyka rozmowa, dlatego e bdzie to starcie dwch
gigantek, dwch liderek partii i dwch kandydatek na premiera. Dziennikarka
zaznaczya te, e rola prowadzcych bdzie mocno ograniczona. Trzeci materia z
tego samego dnia odnosi si do protestw mniejszych partii wobec niezaproszenia ich
do debaty wyborczej. Pojawi si kolokwialny i plastyczny w formie cytat Pawa Kukiza:
To bdzie spotkanie schizofreniczne, w ktrym bd si licytowa na niespenialne
obietnice. Jeli obywatele to ykn, to za chwil godem Polski bdzie nie orze, tylko
pelikan albo kura. Materia koczya teza, e ostatnia prosta kampanii to szansa dla
mniejszych ugrupowa, by pokaza, e wybr nie ogranicza si do PO i PiS, a protesty
daj sygna, e mniejsze partie walcz do samego koca.
W serwisie z 20 padziernika znalazy si a trzy materiay powicone debacie
Ewy Kopacz i Beaty Szydo. W pierwszym w skrcie przedstawiono wybrane
wypowiedzi bohaterek z poszczeglnych obszarw debaty dziennikarz w narracji
zwrci natomiast uwag, e adna z pa nie powiedziaa, jak zamierza wdroy swoje
postulaty. Podkreli te marginaln rol dziennikarzy (dziennikarze swoje, a obie
panie swoje) i fakt, e panie wchodziy sobie w sowo (w czym przodowaa Ewa
Kopacz). Stwierdzi te, e trzeba doceni dyscyplin czasow, w debatach z udziaem
mczyzn niespotykan i podsumowa, e obie panie wyszy zadowolone, z
komunikatem, e wygray (co take jest dzieem sztabowcw).
W drugim materiale (Tematy i scenariusze) mwiono o marketingowych
aspektach debaty przed i po wydarzeniu. W reportau pojawiy si wypowiedzi,
komentarze zwykych ludzi (grnik z Mysowic, pielgniarka z Zachodniopomorskiego,
rolnicy z Lubelszczyzny), ktrzy raczej krytycznie ocenili jako i atrakcyjno debaty.
Dziennikarz zaprezentowa rwnie komentarze dziaaczy i sympatykw po debacie, a
take poinformowa, co obie panie robiy po debacie. Cao skomentowa nastpujco:
100
Mona odnie wraenie, e obie panie przekonay przekonanych, ale nie zachciy
niezdecydowanych.
W trzecim materiale analizowano fakt, e bya to pierwsza debata tego typu
debata kobiet liderek. Pojawiy si porwnania do analogicznej sytuacji z udziaem
mczyzn: Emocji, temperamentu i gadetw, jakie pamitamy z mskich pojedynkw,
zabrako. Ekspert analizowa gadety przyniesione przez obie panie (plansza bd 404 i
teczka z ustawami). Reporter spuentowa analiz nastpujco: I tak debata gigantw
moe paradoksalnie posuy tym, ktrzy nie brali w niej udziau. Bo niewykluczone, e
rozczarowani emocji, treci i zaangaowania poszukaj poza wielk dwjk.
Czwarty materia by ju powicony debacie omiu liderw oraz relacjom z
biecej kampanii. Reporter stojcy przed TVP stwierdzi, e liderzy chc wygra, ale
generalnie mona co najwyej przegra, bo wygra przy tej formule si nie da.
Zacytowano gosy liderw innych ugrupowa krytycznie recenzujcych debat liderek.
Dziennikarz wyjani zasady debaty omiu i zaprezentowa infografik z przydzieleniem
miejsc podczas debaty. Przywoano take budzce kontrowersje sowa Grzegorza
Schetyny o remisie w debacie liderek (Trudno nie traktowa tego jako zawoalowanej
krytyki skomentowa dziennikarz). Przedstawiono take kilka uj z biecych
dziaa politycznych partii.
Trzy materiay z serwisu wyemitowanego 21 padziernika dotyczyy debaty
liderw omiu komitetw wyborczych. W pierwszym podsumowano tre debaty
pojawio si sporo wypowiedzi z dyskusji, przetykanych komentarzem reportera.
Zrelacjonowano te postulaty partii w czci zagadnie. Zacytowano wypowiedzi
kontrowersyjne, najbardziej kolokwialne i przez to przycigajce uwag. Dziennikarz
spuentowa wydarzenie sowami: To bya wana, potrzebna i interesujca debata.
Szkoda, e tylko jedna i e tak pno. Ale mimo to jej przebieg moe wpyn na wynik
wyborw.
Drugi materia, zatytuowany Argumenty i sia, by do ciekawy poznawczo i
interpretacyjnie, poniewa redakcja podja szeroko dyskutowany temat przepychanek
pod gmachem TVP, ale uja go w paradygmat konfliktu i agresji w polityce w ogle.
Obok faktograficznych relacji z wydarze przedstawiono antagonizujc wypowied
Ryszarda Petru: Ja chc przedstawi gwnie to, na czym mi zaley. No chyba e kto
101
mnie zaatakuje, to oddam, a take sowa ukasza Abgarowicza o straszeniu

dziennikarzy przez dziaaczy PiS (jeszcze 2 tygodnie i wszystkich was pozwalniamy).
Reporter zwrci te uwag na styl komunikacji sympatykw poszczeglnych opcji
politycznych: Byy te dawno niesyszane uprzejme powitania Precz z komun! i
sympatycy pewnie mogliby pobi temperatur wrzenia liderw zmierzajcych na
debat; W studiu pojawiay si tylko ataki sowne. Przed telewizj i w jej holu poszo
na przysowiowe noe. Doszo do przepychanek midzy sztabowcami PiS-u a ochron.
W materiale pojawiaj si rwnie refleksje dotyczce samej debaty i jej spoecznej
funkcji: Debat omiu znw sprowadzono wic znw od odwiecznego konfliktu dwch
najwikszych graczy; Kada debata w kampanii jest wartoci dodan. Wczorajsza
pokazaa, e powinno by ich wicej. Wida wyranie, e dziennikarz ma wiadomo
ulegania dychotomicznej narracji, premiujcej dwie najwiksze siy polityczne, jednak
sam buduje materia wanie w takiej logice.
Wreszcie w trzecim materiale tego dnia analizowano wyniki debaty w opozycji wiksimniejsi. Dziennikarz postawi tez, e przedstawiciele ugrupowa mniej popularnych
zrobili lepsze wraenie ni tych najwikszych. Pozytywnie oceniono Adriana Zandberga,
ironicznie i krytycznie Ew Kopacz i Beat Szydo (wybrano i zmontowano ich oglne,
banalne wypowiedzi: trzeba lepiej wydawa pienidze, wane, eby Polska bya
bezpieczna). Ocenie dziennikarza (Dobry wystp maych partii to problem przede
wszystkim Platformy, bo to od nich mog uciec wyborcy) towarzyszyy gosy
ekspertw, a cao materiau reporter zamkn sowami: Telewizyjna debata omiu
powinna by przestrog dla politycznej ekstraklasy. Bo druga, a nawet trzecia liga
szybko si uczy na jej bdach.
W ostatnim dniu przed cisz wyborcz Wydarzenia zaprezentoway wyniki sondau
przedwyborczego.
materiale
przegldowym
opisano
dziaania
dwch
najwikszych komitetw w ostatnim dniu kampanii. Jeli chodzi o PiS, to

podkrelono utrwalanie dotychczasowego przekazu i pocztek 24-godzinnej podry po
kraju. Dziennikarz opisujcy dziaania Beaty Szydo postawi tez, e marsz po wadz
PiS rozpocz si od wygranej Andrzeja Dudy. Nastpnie zosta zaprezentowany
przegld caej kampanii reporter zaznaczy, e PiS zoy najwicej obietnic spord
wszystkich komitetw, a posiada jedynie hipotetyczne rodki na ich sfinansowanie,
podkreli udzia w kampanii Jarosawa Kaczyskiego i prezydenta Dudy, a take brak
102
na listach PiS Marcina Mastalerka i Pawa Kowala, kontrowersyjn wypowied

Antoniego Macierewicza. Jeli natomiast chodzi o PO, to zaznaczono, e Ewa Kopacz
przez cay dzie krytykowaa PiS, utrwalajc dotychczasowy przekaz partii.
Zrelacjonowano konwencj PO w Kielcach, podczas ktrej partia zamanifestowaa
jedno. Pojawi si rwnie wtek premier Kopacz mwicej o konstytucji PiS, zarzuty
PO wobec Beaty Szydo, ale take koncentracj na gospodarce w kampanii PO.
Trzeci materia zosta powicony aktywnoci mniejszych ugrupowa w kocwce
kampanii. W tym kontekcie zaprezentowano Zjednoczon Lewic, PSL, Kukiz15,
KORWiN oraz Parti Razem. Materia mia uporzdkowan struktur: najpierw
przedstawiano cytaty dziaaczy, dziennikarz w narracji wyjania sytuacj polityczn
partii, na ekranie pojawiay si wyniki sondaowe dla danego ugrupowania (w formie
wideek od okrelonej wartoci do okrelonej wartoci, wedle rnych sonday), a
nastpnie ekspert komentowa szanse wyborcze danej partii. Materia zakoczy
komentarz dziennikarza udzielony w odniesieniu do wypowiedzi ostatniego eksperta
(Dorota Piontek ciekawsze bdzie badanie elektoratu po wyborach ni dziaa
kampanijnych): Sowem: kto, dokd i dlaczego zmieni swoje sympatie polityczne.
W trakcie serwisu nastpio te czenie z innym studiem, w ktrym Jarosaw Gugaa
przygotowywa si do poprowadzenia ostatniej dyskusji publicystycznej z zaproszonymi
gomi przedstawicielami komitetw wyborczych.
Kolejny materia z 23 padziernika dotyczy frekwencji wyborczej napis na belce
(Wszyscy zachcaj) oddawa tez reportau. Naley podkreli, e materia
prezentowa rne pogldy polityczne w odniesieniu do stereotypowo rozumianych
grup wyborcw. I tak mieszkacy Lubelszczyzny (gmina Piaski), ktrzy chc zmiany na
prawic, wic bd zadowoleni, byli reprezentowali przez osoby starsze:
103
Natomiast zachd Polski, zadowolony z obecnego status quo, reprezentowali modzi

mczyni pochodzcy z Wrocawia i Tarnowskich Gr :
Infografika posuya do zobrazowania wysokoci frekwencji wyborczej w wyborach

parlamentarnych od 2001 roku. Problem niskiej frekwencji prbowali wyjani
eksperci, do ktrych doczy komentujcy dziennikarz: Emocji po obu stronach nie
rozgrzay tym razem zabiegi politycznych piarowcw i partyjnych klakierw, ale rwnie
istotne w kampanii byo mobilizowanie twardego elektoratu.
W kolejnym materiale zawarto instrukcj gosowania. Przypomniano o zmianie
czasu w noc poprzedzajc wybory, przedstawiono infografik z kartami wyborczymi
(fragment spotu PKW), przeprowadzono dokadn analiz struktury karty wyborczej, a
przedstawicielka PKW przypomniaa widzom o koniecznoci posiadania w lokalu
wyborczym dokumentu ze zdjciem.
104
Ostatni polityczny materia Wydarze przed cisz wyborcz to zestawienie

najciekawszych, najbardziej charakterystycznych, ale i kontrowersyjnych uj i
wypowiedzi z kampanii wyborczej, gwnie z ostatniego tygodnia. Kolaowi kadrw
towarzyszya powana, monumentalna muzyka w tle taki monta moe sugerowa
wano opisywanego zjawiska, istotno wyborw jako takich. Zwraca uwag ciekawy
dobr bohaterw uj: pojawiaj si nie tylko liderzy/liderki komitetw (co zrozumiae
samo przez si), ale take inni dziaacze partii, dobrani jak si wydaje wedle klucza
atrakcyjnoci zdj, a niekoniecznie szczeglnego znaczenia w kampanijnym dyskursie
medialnym. S to: dwukrotnie M. Kamiski, P. Wipler (w kadrze z J. Korwin-Mikkem), M.
Mastalerek, K. apiski i inni w przepychance w TVP, J. Kaczyski (mwicy Polska
niech si bawi, niech si raduje), C. Tomczyk i S. Neumann (w kadrze z E. Kopacz).
Podsumowujc analiz szczegow Wydarze, naley doceni relatywnie pluralistyczny
obraz relacjonowanej kampanii wyborczej w ostatnim tygodniu przed cisz wyborcz
(zbliony do Panoramy z telewizji publicznej, ktrej redakcja jest zobowizana
przepisami prawa medialnego do utrzymywania parytetu ekspozycyjnego komitetw
wyborczych).
To,
co
trzeba
rwnie
podkreli,
to
wzgldna
bezstronno
analizowanych materiaw dziennikarskich, z zaledwie kilkoma odnotowanymi

stronniczociami jzykowymi oraz nielicznymi wizualnymi. Mona uzna, e na tle
analizowanych serwisw informacyjnych Polsat wypad bardzo dobrze.
105
TVP 1 Wiadomoci
Mona powiedzie, e wydania gwne Wiadomoci TVP 1 miay najbardziej
przejrzyst struktur tematyczn i organizacyjn materiaw dotyczcych
kampanii wyborczej. Mona je pogrupowa w pi kategorii reportay:
przekrojowe,
powicone
przegldowi
dziaa
biecych
wszystkich
oglnopolskich komitetw;
dotyczce tylko dwch wiodcych partii PO i PiS (wtki kampanijne i

merytoryczne);
dotyczce innych komitetw (prezentowanych pojedynczo lub w parach, w

kontekcie kampanijnym i merytorycznym);
zwizanych z debatami wyborczymi;
przekrojowe, powicone analizie okrelonego aspektu merytorycznego w

propozycjach programowych wszystkich oglnopolskich komitetw wyborczych.
Generalnie
rzecz
biorc,
materiay
te
wyrniay
si
wysokim
poziomem
merytorycznym i wysokim stopniem zniuansowania omawianych tematw. Jzyk

narracji reporterskich by zazwyczaj neutralny, natomiast poszczeglne wprowadzenia
do materiaw dziennikarskich rniy si midzy sob pod wzgldem nacechowania i
rozmaitych wykadnikw ramowania. W prbie badawczej odnotowano niewiele
manipulacji wizualnych niektre spord nielicznych przykadw zostan omwione
poniej.
Na wstpie trzeba zaznaczy, e dwa materiay odnoszce si do biecych
wydarze kampanijnych, omawianych we wszystkich serwisach (a wic nowe
nagrania afery tamowej w zwizku z prywatyzacj Ciechu oraz manifestacja
grnikw w
Warszawie), zostay w Wiadomociach z 22 padziernika
przedstawione najlepiej jakociowo, to znaczy w sposb najbardziej pogbiony,

eksplikacyjny, zniuansowany. W przypadku materiau o nowych tamach prcz
fragmentw nagra, omwienia kontekstu politycznego wyjaniono, czym jest
wezwanie giedowe i jak wygldaa struktura wasnociowa przedsibiorstwa Ciech
przed i po transakcji.
106
Natomiast w przypadku relacjonowania strajku grnikw w Warszawie znw, prcz

elementw obligatoryjnych (wypowiedzi strajkujcych, obwinianie rzdu Ewy Kopacz
za trudn sytuacj w grnictwie; hasa grnikw: Nie pacz Ewka z komentarzem: Nie
byo palonych opon i paraliu miasta, byy gruszki na wierzbie jako symbole
niespenionych obietnic i muzyka do sw Nie pacz Ewka. Zamiast zapowiadanych 15
tysicy grnikw protestowao dzi mniej ni 1000) zamieszczono wicej
pogbionych, kontekstowych informacji. Wyemitowano na przykad wicej duszych
wypowiedzi Ewy Kopacz, w ktrych tumaczy ona, w jaki sposb jest realizowane
porozumienie z grnikami. Reporter przedstawi te panoramicznie trudn sytuacj
polskiego grnictwa (gwnie zaduenie) oraz przypomnia, e prezydent Andrzej Duda
powoa wanie Rady Dialogu Spoecznego, ktra ma pomc w osigniciu
porozumienia
midzy
wadz,
zwizkowcami
przedsibiorcami.
Informacji
towarzyszyy entuzjastyczne wypowiedzi Piotra Dudy i ministra Wadysawa KosiniakaKamysza na temat ustawy regulujcej powstanie RDS (to najbardziej innowacyjna
ustawa o dialogu w Europie, kada ze stron jest rwna). Jedynym elementem
wizualnym o charakterze przede wszystkim perswazyjnym by kadr zamykajcy
materia: smutna, niewielka manifestacja grnikw odbija si w jesiennej kauy (z
komentarzem: Skromna manifestacja w Warszawie moe by dowodem na to, e sami
grnicy protestw maj ju dosy).
107
Generalnie jednak naley podkreli, e serwis informacyjny TVP 1 najrzadziej korzysta

z sugestywnych czy manipulacyjnych uj, narzucajcych interpretacj w nieuczciwy,
ukryty sposb. Jeli zdjcia miay wymiar perswazyjny, to raczej byy metaforycznym
nawizaniem do treci komentarza w narracji i miay zwyczajnie uatrakcyjni
estetyczn stron materiau.
Wrd materiaw przekrojowych, prezentujcych dziaania i postulaty kilku
komitetw wyborczych, naley wymieni:
Materia z 17 padziernika, w ktrym pokazano symboliczne rozbijanie muru

przez czonkw Nowoczesnej (lider Nowoczesnej Ryszard Petru uwaa, e polska
scena polityczna jest zabetonowana), spr Nowoczesnej ze Zjednoczon Lewic,
kongres Zjednoczonej Lewicy; wystpienie przewodniczcego OPZZ Jana Guza na
kongresie; wystpienie liderki ZL Barbary Nowackiej (obietnica Polski rwnych
szans). Zaprezentowano te kampani prowadzon przez premier Ew Kopacz
(wizyta na warszawskim Torwarze turniej Orlika; przemwienie premier
Kopacz podczas turnieju) oraz przygotowania E. Kopacz i B. Szydo do debaty
telewizyjnej. Poinformowano o nowych spotach PiS i PO, prezentujc fragmenty
nagra i komentarze politykw. Podkrelono rwnie zaangaowanie Jarosawa
Kaczyskiego
miejscowociach,
kampani
wyborcz
spotkania
wyborcami;
wizyty
mwienie
podwarszawskich
o
koniecznoci
samodzielnych rzdw PiS i braku chci do zawizywania koalicji. Wreszcie

powiedziano o kampanii PSL (nawoywanie J. Piechociskiego do bycia razem),
a take o niskim poparciu w sondaach dla partii KORWiN oraz Partii Razem.
108
Generalnie rzecz biorc, w materiale tym reporter koncentrowa si przede

wszystkim
na
politycznym
marketingowym
aspekcie
kampanii
(autoreferencyjno), warstwa merytoryczna bya mocno ograniczona.
Materia z 21 padziernika prezentowa happening Ewy Kopacz z

symbolicznym meczem dwch druyn: B. Szydo (tekturowe postaci w hali) i E.
Kopacz, ktra przypomniaa lata rzdw PiS i przestrzegaa przed powrotem tej
formacji do wadzy. Obok tego przedstawiono odpowied PiS: twierdzenie J.
Kaczyskiego, e jedynie rzdy PiS s gwarancj stabilnej wadzy i wsppracy na
linii prezydent-rzd. Zaprezentowano te najnowszy sonda poparcia, wedle
ktrego 10 proc. wyborcw pozostaje niezdecydowanych. Poinformowano o
walce Zjednoczonej Lewicy o gosy (spotkania z wyborcami; zarzuty, e po
wyborach konserwatywne skrzydo PO przejdzie do PiS) i dziaaniach
kampanijnych
Janusza
Piechociskiego
PSL
(wizyta
sadownikw;
zapewnienie, e PSL nie wejdzie w koalicj z PiS). Podkrelono starania

mniejszych partii o gosy wyborcw (Partii Razem, KORWiN i Nowoczesnej).
Materia podsumowano ocennym i mocno ramujcym stwierdzeniem: Przed
nami decydujce, najwaniejsze i najbardziej nieprzewidywalne dni kampanii.
Podobnie jak wyej, w tym materiale reporter koncentrowa si przede
wszystkim na politycznym i marketingowym aspekcie kampanii, warstwa
merytoryczna bya znw mocno ograniczona.
Materia z 22 padziernika (poprzedzony prezentacj hipotetycznego podziau

mandatw wedle wynikw sondau) dotyczy rnych form aktywnoci
wyborczych podejmowanych przez mniejsze partie (Pod koniec kampanii
mona powiedzie, e wszystko ju byo). Zaprezentowano dziaania R. Petru i
Nowoczesnej, B. Nowackiej i Zjednoczonej Lewicy oraz Partii Razem (w
kontekcie rywalizacji z ZL o gosy lewicowego elektoratu oraz wiatopogldu A.
Zandberga kontekst koszulki z K. Marksem). Pawe Kukiz pojawi si w
materiale tylko w roli krytyka komunizmu (nie widz rnicy z noszeniem
portretu Hitlera). Oprcz tego zacytowano Janusza Korwin-Mikkego mwicego
o warunkach ewentualnej koalicji z PiS oraz Janusza Piechociskiego
zapraszajcego Jarosawa Kaczyskiego do debaty. Podobnie jak wyej, w
materiale tym reporter koncentrowa si przede wszystkim na politycznym i
109
marketingowym aspekcie kampanii, warstwa merytoryczna bya mocno

ograniczona.
Materia z 19 padziernika (Debata liderw) take stanowi przegld

biecych dziaa kampanijnych. Zaprezentowano kolejno:
o otwarcie przez Ryszarda Petru Muzeum Jaowego Sporu w Warszawie (ale
z informacj, e wrd postulatw Nowoczesnej jest m.in. podzia NFZ na
mniejsze, konkurujce fundusze);
o konferencj prasow Platformy Obywatelskiej, na ktrej jej dziaacze
zapowiedzieli, e rozlicz afer SKOK-w;
o wizyt Jarosawa Kaczyskiego w Zakopanem, podczas ktrej pada
zapowied odkupienia kolejki na Kasprowy Wierch;
o zapowied Barbary Nowackiej o niefinansowaniu religii z budetu
pastwa i przekazaniu rodkw na szkolne gabinety dentystyczne;
o wizyt szefa PSL w jednym z przedsibiorstw i jego deklaracj o
koniecznoci wzmacniania firm (pena stawka ZUS dopiero po piciu
latach dziaalnoci);
o postulat Partii Razem koniecznego inwestowania w transport publiczny;
o wizyt czonkw partii KORWiN na lsku, podczas ktrej zoono
obietnice wyborcze skierowane do grnikw (pracownicza prywatyzacja
kopal i zmniejszenie opodatkowania wydobycia);
o zapowied Pawa Kukiza likwidacji Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.
Warto podkreli, e ten dynamiczny przegld dziaa kampanijnych pozwoli
reporterowi na przekazanie cho szcztkowych informacji programowych w
kontekcie poszczeglnych komitetw. To z pewnoci podnioso warto
merytoryczn materiau.
Na szczeglne wyrnienie zasuguje materia z 18 padziernika (tzw.

raport Wiadomoci, tym razem zatytuowany Pomysy na podatki). Reporta
rozpocz si od eksperckiej analizy obecnie obowizujcego w Polsce systemu
podatkowego i diagnozy jego najwaniejszych problemw. Przedstawiono take
szacowany koszt obietnic wyborczych poszczeglnych komitetw wyborczych
(omawiajc w narracji z offu pewne ograniczenia szacunkw):
110
Posugujc si kolejnymi infografikami, przypomniano propozycje poszczeglnych

komitetw w rnych obszarach prawa podatkowego, a nastpnie skonfrontowano je z
gosami ekspertw (poniej przykadowe).
Poszczeglne propozycje byy oceniane przez ekspertw, co wane pochodzcych z

rnych rodowisk politycznych i prezentujcych rne pogldy na relacje pastwogospodarka. Materia zakoczono diagnoz, e obietnice wyborcze dotyczce kwestii
finansowych czsto nie s przez partie speniane, poniewa polski system polityczny nie
111
sprzyja rozliczaniu obietnic wyborczych. To jeden z najlepszych materiaw, absolutnie

zasugujcy na wyrnienie.
Dla porzdku rzeczy naley wymieni jeszcze materia powicony wycznie PO i
PiS, a jednoczenie niezwizany z debat dwch liderek. By to materia
wyemitowany 22 padziernika i dotyczy dziaa kampanijnych PiS w tym dniu,
przede wszystkim za konwencji Prawa i Sprawiedliwoci w Warszawie.
Zaprezentowano
nim
fragmenty
przemwienia
Jarosawa
Kaczyskiego
(przedstawienie planu przejcia wadzy), ktre suyy dziennikarce do podkrelenia,

e to Kaczyski, a nie Beata Szydo, by bardziej widoczny na konwencji (Ta
widowiskowa konwencja bya skrojona pod wyborcw niezdecydowanych. To oni
przesdz, czy PiS moe rzdzi niepodzielnie. () To Jarosaw Kaczyski, a nie Beata
Szydo przedstawia plan sprawowania wadzy). Odnotowano, e Beata Szydo
wkroczya do sali, gdy Jarosawa Kaczyskiego ju na niej nie byo i wygosia mao
porywajce przemwienie (Beata Szydo unikaa jak ognia mocnych, politycznych tez.
Jasny komunikat wysaa do wyborcw wahajcych si). W tym samym materiale
doceniono wysiek kampanijny Ewy Kopacz, ale wskazano te jego nieefektywno
(Mimo wielomiesicznej, morderczej ofensywy, Ewie Kopacz nie udao si dogoni
Prawa i Sprawiedliwoci). Wspomniano o ostatnich dziaaniach PO w terenie (Na
ostatniej prostej PO manifestuje jedno. Promuje swj program, obiecuje wysze pace
() ale te, a moe przede wszystkim, Platforma prbuje zmobilizowa elektorat antyPiS).
Tylko dwa materiay w caym badanym okresie byy powicone jednemu
komitetowi:
Materia z 17 padziernika (Strategia Ruchu) dotyczy ruchu Pawa Kukiza.

Przypomniano wysoki wynik Pawa Kukiza w wyborach prezydenckich (od tego
dnia zacza si jego ofensywa) i spadek wysokiego poparcia w ostatnich
miesicach. Dziennikarka zaprezentowaa kluczowe postulaty podnoszone przez
Pawa Kukiza konieczno zmiany prawa, systemu podatkowego, ordynacji
wyborczej. Przedstawiono take wypowied eksperta na temat postulatu
wprowadzenia
JOW-w
(bardzo
krytyczn)
wytknito
Kukizowi
niekonsekwencj (nawoywanie do niegosowanie na PO i PiS, a jednoczenie

112
niewykluczanie koalicji z PiS). Podkrelono, e strategia Kukiz15 opiera si na

trzech filarach: demokracji, bogactwie i bezpieczestwie. Generalnie wypowiedzi
ekspertw na temat propozycji programowych Pawa Kukiza naley uzna za
deprecjonujce dla tego polityka: absurdalne, typ muzyka rockowego, ktry si
przeistoczy w ludowego trybuna. () pojawio si miejsce dla kogo takiego.
Materia z 18 padziernika (Przekonywanie wyborcw) by powicony Partii

Razem. Zaprezentowano wypowiedzi jej dziaaczy przybliajce gwne
zaoenia partii i jej cele, dziennikarz omwi take gwne postulaty partii i
filary jej programu, m.in. podniesienie minimalnej stawki godzinowej i zmiany w
prawie podatkowym. Podjto wtek mieszka na wynajem przeznaczonych
gwnie dla ludzi modych jako jeden z najwaniejszych postulatw zawartych
w programie wyborczym Partii Razem. Nastpnie przedstawiono opinie
ekonomistw na temat tych postulatw (porwnanie partii do Robin Hooda;
zastrzeganie, e zabieranie bogatym i dawanie biednym wychodzi wietnie w
hollywoodzkich filmach, a take e to moe spowodowa emigracj
najbogatszych). Kolejnym obszarem programowym omwionym w materiale
bya polityka zagraniczna: wskazano, e Razem deklaruje ch wspierania
Ukrainy w walce z rosyjsk inwazj i prowadzenia otwartej polityki wzgldem
uchodcw. Materia uzupeniy komentarze politologw na temat charakteru
partii oraz komentarz dziennikarza o wynikach sondaowych partii w granicach
bdu statystycznego.
Jeeli chodzi o podejmowanie przez redakcj Wiadomoci tematyki debat

wyborczych, to naley podkreli kompleksowe i relatywnie pogbione podejcie
do zagadnienia zaprezentowane w analizowanych materiaach. Dziennikarze
serwisu informacyjnego TVP 1 najpierw relacjonowali przygotowania do debaty dwch
liderek, pieczoowicie zreszt unikajc terminu debata. W materiale z 18 padziernika
opisywano
przygotowania
Beaty
Szydo
Ewy
Kopacz
do
spotkania
oraz
zaprezentowano wyniki sondau, w ktrym respondenci odpowiadali na pytanie, co ma

najwiksze znaczenie przy podejmowaniu przez nich decyzji wyborczych. Wyniki
wskazyway, e to nie debaty, a wczeniejsza dziaalno polityka jest czynnikiem
dominujcym przy podejmowaniu decyzji wyborczej. Spekulowano rwnie, co PiS i PO
mog zyska lub straci na debacie postawiono tez, e dla Platformy to szansa, eby
113
dogoni PiS, natomiast dla PiS okazja, by umocni swoj pozycj lidera. Odnotowano
te sprzeciw mniejszych partii wobec debaty jedynie midzy E. Kopacz i B Szydo
(wypowiedzi politykw PSL, Kukiz15, Nowoczesnej). Na zakoczenie zapowiedziano
debat midzy przedstawicielami mniejszych komitetw.
W materiale z 19 padziernika pokazano ju bezporednie przygotowania do debaty
obu pa. Reporta rozpoczto ramujcym stwierdzeniem o treci: Kilkadziesit
minut, ktre mog przesdzi o wyniku niedzielnych wyborw. Lepszej okazji do
utrwalenia lub odwrcenia losw tej kampanii moe ju nie by. Wspomniano, ale
nieprzesadnie dugo, o technicznym aspekcie przygotowa do wydarzenia i o rzekomym
nieprzygotowaniu pa do debaty (cytaty czonkw sztabw). Przybliono zasady debaty
i podzia na bloki tematyczne (infografika). Zdiagnozowano zadania, jakie stoj przed
liderkami w kontekcie dyskusji jako istotny kontekst zaprezentowano wyniki
sondau, w ktrym na pytanie kto byby lepszym premierem Beata Szydo wypada
nieco lepiej ni Ewa Kopacz. Ponownie odnotowano sprzeciw mniejszych partii wobec
oddzielnej debaty dla E. Kopacz i B. Szydo i zaproszono widzw do ogldania audycji
Tomasz Lis na ywo z udziaem przedstawicieli pozostaych komitetw wyborczych.
Pierwszy materia z 20 padziernika (Rozmowa na remis) zosta powicony
paramerytorycznej
analizie
debaty dwch
liderek (znw autoreferencyjno).
Dziennikarz stwierdza: Nie wiadomo, czy to spotkanie w jakikolwiek sposb uatwio

niezdecydowanym wybr, jakiego maj dokona w najblisz niedziel. Uczestniczki
programu raczej rzadko odpowiaday konkretnie na pytania to czyo. Niektre oceny
byy wsplne, rnic byo jednak zdecydowanie wicej. W materiale emitowano
fragmenty debaty, wskazujc rnice zda midzy kandydatkami (m.in. zarzut ze strony
B. Szydo, e E. Kopacz jedzi Pendolino). Przypomniano, e Ewa Kopacz chciaa uderzy
w Szydo projektem konstytucji PiS; przybliono kilka zapisw projektu konstytucji PiS
(wskazano, e premier odniosa si do jednego zapisu dokumentu; podniesiono, e
projekt Konstytucji PiS wzmacnia rol prezydenta) i zaprezentowano ocen konstytucji
dokonan przez politykw PO. Jako gwne osie wystpienia Beaty Szydo wskazano:
skupienie si na niezrealizowanych obietnicach PO i na spokojnym i zgodnym
wsprzdzeniu z prezydentem Andrzejem Dud, gdy ona bdzie premierem.
114
W drugim materiale z 20 padziernika (Sojusznicy i rywale) zajto si

podsumowaniem spotkania liderw partii w programie Tomasza Lisa. Zacytowano
fragmenty wypowiedzi wszystkich obecnych w studio liderw, wskazano gwne tematy
spotkania (m.in. ZUS, emerytury, istnienie OFE). Przywoano dane statystyczne
dotyczcych demografii Polski (infografika) i wypowied eksperta o koniecznoci
wyduenia okresu pracy. Podobnie zaprezentowano drugi temat dyskusji w audycji
Tomasza Lisa, czyli grnictwo. W materiale przypomniano charakterystyczne
zakopotanie reprezentantki Partii Razem, ktra najwyraniej nie znaa odpowiedzi na
jedno z pyta (po dugiej pauzie unikna odpowiedzi). To, co trzeba podkreli, to fakt,
e tylko przedstawicielka Partii Razem zostaa przedstawiona w ten sposb. Dziennikarz
w ogle nie odnis si na przykad do ostrej wymiany midzy Przemysawem Wiplerem
a prowadzcym Tomaszem Lisem (o byciu uchodc ze studia oraz byciu uchodc z
TVP vide: raport dotyczcy audycji publicystycznych). Tak wic dobr okrelonych
uj (oczywicie przy tworzeniu materiau dziennikarz zawsze boryka si z problemem
selekcji) mona uzna za stronniczy, jeli zaoy, e mona byo zaprezentowa wicej
kadrw prezentujcych innych uczestnikw debaty w rwnie niekorzystnym/
korzystnym wietle co przedstawicielk Partii Razem. W zwizku z tym dziennikarz po
prostu powinien si kierowa pluralistyczn zasad albo wszyscy, albo nikt biorc
pod uwag rwnie czas, jaki ma do dyspozycji w samym serwisie informacyjnym.
21 padziernika tematyce okoodebatowej powicono trzy materiay. Pierwszy z nich

stanowi podsumowanie debaty omiu liderw. Zaprezentowano fragmenty wypowiedzi
wszystkich uczestnikw, zaznaczajc, e uwag widzw szczeglnie stara si przyku
Pawe Kukiz (atak na crk premier Kopacz; odpowied Ewy Kopacz, e jej crka te
pracuje na polskie PKB; kolejne spicie na linii Kukiz-Kopacz dotyczce nagra w
115
restauracji Sowa&Przyjaciele). Podkrelono rwnie czste nawizania w wystpieniach

Beaty Szydo do osoby i dziaa Ewy Kopacz i wzajemnie (m.in. na temat omijajcego
Polsk gazocigu pnocnego). Wskazano take spokojniejsze momenty debaty, m.in.
ten, w ktrym Beata Szydo nazwaa Janusza Piechociskiego gosem rozsdku.
Podsumowano debat w liczbach (czas trwania, liczba pyta i odpowiedzi), prezentujc
dane w prostych infografikach.
Zwrcono take uwag na starcia Pawa Kukiza z dziennikarzami (Dian Rudnik i

Grzegorzem Kajdanowiczem), komentujc nieco zoliwie, e nie wszystkie pytania
podobay si wszystkim. Wreszcie podkrelono brak odpowiedzi kandydatw na
pytanie o moliwe koalicje; straszenie przez premier Kopacz dojciem do wadzy PiS;
zachcanie przez przedstawicieli mniejszych partii do niegosowania na PO-PiS.
Drugi materia z 21 padziernika dotyczy incydentu, do jakiego doszo przed debat
pod budynkiem i w budynku TVP. W materiale dowodzono, e oskarenia stawiane
przez sztab PiS s bezzasadne (kamery zarejestroway troch inny obraz) i na dowd
zaprezentowano ujcia szarpicego si z ochroniarzami dziaacza PiS Krzysztofa
apiskiego.
116
Zrekonstruowano spr polityczny wok sprawy: zarzuty B. Szydo wobec E. Kopacz, e

jako kobieta nie zareagowaa na t sytuacj i odpowied premier, by wiceprezes PiS
nie histeryzowaa. W ramach wyjanienia dwukrotnie zacytowano fragmenty
stosownego pisma Centrum Informacji TVP oraz dokadnie omwiono zasady
przyznawania identyfikatorw gociom. Na zakoczenie podkrelono, e aden inny
sztab nie zgosi zastrzee zwizanych z organizacj debaty.
Podsumowujc ten wtek, warto doceni fakt, e zarwno w przypadku ktni Pawa
Kukiza z Dian Rudnik podczas debaty liderw omiu komitetw wyborczych, jak i
problemw z wejciem Komitetu Wyborczego PiS do budynku TVP prowadzcy,
wydawca oraz dziennikarze Wiadomoci podjli prb ustosunkowania si
przedstawienia rnych racji, opinii w imi zasady audiatur et altera pars. Jednake
przez fakt, e TVP staa si stron w tych sprawach, dziennikarze winni powstrzyma si
od sugestywnych, konotujcych komentarzy w materiaach dziennikarskich, tak ja to
byo w przypadku drugiego materiau z 21 padziernika. Lepszym rozwizaniem byoby
po prostu zestawienie wypowiedzi rnych stron politycznych, zaprezentowanie
okrelonych kadrw z zajcia, wreszcie wprost zacytowanie owiadczenia Centrum
Informacji TVP ni mniej, ni wicej. Dodatkowy komentarz oddziennikarski naraa
redakcj na zarzut stronniczoci.
Trzeci materia z 21 padziernika (o ciekawym, metaforycznym tytule Klasa
polityczna) powicono Adrianowi Zandbergowi jako rzekomemu zwycizcy
debaty (jak reporterka stwierdzia w narracji: Niektrzy ju mwi o efekcie
Zandberga, troch na kredyt). W reportau przedstawiono jednego z liderw Partii
Razem, omwiono jego yciorys, zacytowano wypowied eksperta o objawieniu
117
nowego talentu politycznego, ale i innego komentatora, ktry twierdzi, e

niepokojcym jest, e tak atwo mona zdoby sympati wyborcw samym efektem
wieoci.
W narracji materiau pozytywnie oceniono udzia A. Zandberga w debacie: Najmocniej

jego gos zabrzmia w sprawie uchodcw; Adrian Zandberg nie powiedzia niczego
rewolucyjnego. Nie przedstawi genialnej recepty, ale mwi z zaangaowaniem i
przekonaniem. Samego Zandberga i ca Parti Razem ramowano jako zagroenie dla
Pawa Kukiza i Zjednoczonej Lewicy bowiem tym formacjom hipotetycznie Razem
mogo odebra gosy. Dla porzdku przytoczono opinie politykw, zgodnie z ktrymi
oficjalnie aden z komitetw si tego nie obawia. Na zakoczenie uwypuklono smutn
diagnoz niskich kompetencji polskich liderw partyjnych: aden uczestnik debaty nie
poruszy wanych, globalnych problemw, kady unika jednoznacznego stanowiska co
do ewentualnego zaangaowania Polski w walk z terroryzmem oraz prowadzenia
polityki wobec Rosji. Materia zakoczyo ujcie umiechnitego Zandberga, ktry
okrzykiem to do metra! przywouje swoich wsppracownikw.
W ostatnim dniu przed cisz wyborcz cae wydanie Wiadomoci zostao
powicone tematyce wyborczej. Mona z ca pewnoci powiedzie, e byo to
najciekawsze poznawczo podsumowanie kampanii wyborczej spord wszystkich
podsumowa dokonanych 23 padziernika w badanych serwisach. Stao si tak mimo
najbardziej nacechowanych, metaforycznych, narzucajcych interpretacj wprowadze
dziennikarki do poszczeglnych materiaw (byy to, jak si wydaje, wprowadzenia
najbardziej charakterystyczne w caym tygodniu wyda Wiadomoci).
118
Pierwszy materia (Bitwa o gosy) powicono podsumowaniu kampanii

Platformy Obywatelskiej. Mwiono o konwencji w Kielcach (prezentacja jednoci i
zgody w partii Platforma jak jedna pi. To ma by obrazek symbol) i spotkaniach
Ewy Kopacz z kobietami. Stwierdzono, e bya to najtrudniejsza kampania wyborcza dla
Platformy Obywatelskiej od lat: spadki sondaowe spowodoway konieczno gonienia
PiS, a ciar prowadzenia caej kampanii spoczywa na premier Kopacz (bya w trasie
duej ni Tusk, usuna podsuchanych politykw, przeprosia za ich jzyk ale
przynajmniej w badaniach nie udao si odwrci trendu). Przypomniano fragmenty
przemwienia premier Ewy Kopacz dotyczce PiS (negatywny wydwik sw premier;
straszenie PiS-em), ale rwnie przybliono obietnice PO skadane podczas kampanii
(m.in. zmiany w systemie podatkowym, likwidacja umw mieciowych). Eksperci
dwojako ocenili te propozycje (odpowiednio: pozytywnie i negatywnie). Na
infografikach
zaprezentowano
kluczowe
wskaniki
gospodarcze,
ktrymi
PO
argumentowaa swj sukces w prowadzeniu pastwa.

Drugi materia (24 godziny) dotyczy ostatniego dnia kampanii Prawa i
Sprawiedliwoci graficznie pokazano tras Beaty Szydo i Jarosawa Kaczyskiego po
Polsce w ostatniej dobie kampanii (podkrelajc tym samym, e prowadz kampani
wsplnie).
Cytowano fragmenty przemwienia Jarosawa Kaczyskiego (o koniecznoci dyscypliny

w partii i karaniu za grzechy, krytyk rzdw Platformy Obywatelskiej) i Beaty Szydo
(pocztek akcji 24 godziny dla Polski; nawizanie do kampanii prezydenta Andrzeja
Dudy). Reporter eksplicytnie wskaza, e to Jarosaw Kaczyski wygasza kluczowe,
programowe przemwienia. Wreszcie przybliono gwne postulaty programowe PiS i
119
przedstawiono eksperck ocen obietnic skadanych przez t parti wyborcom.

Zaznaczono, e J. Kaczyski porusza jeszcze inne tematy w ostatnim dniu kampanii:
temat przetargu na migowce czy krytyczne odniesienie si do ustawy na temat zmiany
pci. Co wane, przedstawiono take fragmenty przemwienia prezydenta Dudy w
Pszczynie (o koniecznoci dobrej zmiany w Polsce), co miao jawnie pokazywa, e
prezydent wspiera kampani PiS.
Trzeci materia (Walka o mandat) dotyczy kampanii Zjednoczonej Lewicy i
Polskiego Stronnictwa Ludowego, opisywanego zarwno oddzielnie, jak i
komplementarnie. Pokazano wizyt B. Nowackiej w piekarni oraz jej spotkanie z
Robertem Biedroniem w Supsku. Co ciekawe, reporter zwrci uwag na zaskakujc
(take dla B. Nowackiej) wypowied prezydenta Biedronia, w ktrym pochwali premier
Kopacz za realizacj obietnic. Dziennikarz zasugerowa dwutorowo kampanii ZL: z
jednej strony agodna Barbara Nowacka, a z drugiej Janusz Palikot w swoim stylu
(pokazano ostre sowa krytyki Janusza Palikota wobec Jarosawa Kaczyskiego na wiecu
PiS).
Obok tego przedstawiono zapewnienia politykw PSL, e bd trzeci polityczn si
w sejmie i wyeksponowano walk PSL z PiS o gosy rolnikw. Zacytowano fragmenty
wystpienia
J.
Piechociskiego
pod
pomnikiem
W.
Witosa
Warszawie.
Zaprezentowano te propozycje i obietnice PSL z kampanii, m.in. dotyczce ZUS

(skrytykowane przez ekspertw) oraz analogicznie obietnice Zjednoczonej Lewicy, m.in.
dotyczce podwyszenia pacy minimalnej (rwnie krytycznie ocenione przez
ekspertw).
Na koniec przypomniano o historycznym koalicyjnym rzdzie SLD-PSL.

120
Czwarty materia (Rnice i podobiestwa) opiera si na porwnaniu celw

politycznych i ofert programowych ruchu Kukiz15 i partii KORWiN. Rozpoczto od
prezentacji dziaa obu komitetw w ostatnim dniu kampanii i przypomnienia
deklaracji o otwartoci koalicyjnej Pawa Kukiza i Janusza Korwin-Mikkego. Zaznaczono,
e podczas telewizyjnej debaty panowie czsto zgadzali si ze sob. Trzeba jednak
zauway, e obaj bohaterowie byli przedstawieni w materiale raczej niekorzystnie,
ironicznie, przemiewczo, a wic stronniczo. Przejawiao si to zarwno w ironicznych
komentarzach dziennikarza w narracji (Na Wyspach ciszy wyborczej nie ma. Ale s
Polacy; z zasady odwieczny kandydat), jak i w ostrych ocenach ekspertw
komentujcych postulaty programowe obu komitetw (Ekonomici przecieraj oczy ze
zdumienia [] to utopia). Ponadto w materiale zawarto niekorzystne, deprecjonujce
ujcia obu politykw:
Ostatnie zdjcie skomentowano (rwnie ironicznie) nastpujco: Janusz KorwinMikke swj wielki sukces mia troch wczeniej, podczas wyborw do europarlamentu.
Na zakoczenie podkrelono, e kandydatw duo wicej czy (oparcie dziaalnoci na
121
antysystemowoci) ni dzieli (jedyna rnica Pawe Kukiz to wiea polityczna

krew).
W pitym materiale (Korzenie i skrzyda) zestawiono Ryszarda Petru i Adama
Zandberga (wprost personalnie obu panw, a nie dwa komitety). Reporterka
przedstawia ich jako Spadkobierc Leszka Balcerowicza i dziedzica Jacka Kuronia,
stwierdzajc, e obserwujemy obecnie ten co przed wierwieczem spr o ksztat
Polski: liberalna czy socjalna. Zaprezentowano rnice midzy Ryszardem Petru a
Adrianem Zandbergiem w myleniu o Polsce i gospodarce, wbogacajc analiz
dziennikarsk wypowiedziami ekspertw. Dziennikarka przybliya yciorys i
osignicia A. Zandberga (m.in. poinformowaa, e dziaacz jest wspautorem tekstu z J.
Kuroniem pt. III RP dla kadego), a take jego pogldy polityczne. Nawizaa te do
debaty Tusk-Kaczyski jako przykadu starcia pogldw liberalnych z socjalnymi. Z
drugiej strony zaprezentowaa liberalne korzenie Ryszarda Petru, nawizujc w swojej
analizie do L. Balcerowicza i M. Friedmana. Nastpnie wylistowano najwaniejsze
postulaty programowe obu partii i oceniono je z ekonomicznego punktu widzenia,
stwierdzajc, e Partia Razem lepiej wpisuje si w nastroje spoeczne (wypowied
socjologa i ekonomisty). Na koniec wskazano na pewne podobiestwa wiatopogldowe
wrcz filozoficzne midzy Nowoczesn a Parti Razem. Materia mona doceni za
do wysok warto informacyjn i szerszy, nieskoncentrowany tylko na biecej
sytuacji politycznej, ogld stanowisk i pozycji opisywanych dziaaczy.
Szsty materia (Cisza przed wyborem) zosta powicony tematyce wprost
obywatelskiej. Pokazano akcj Modzi gosuj jako narzdzie budowania nawyku
uczestnictwa w wyborach. Zaprezentowano dane dotyczce frekwencji wyborczej w
poszczeglnych przedziaach wiekowych i latach gosowa, stwierdzajc, e wyniki s
niesatysfakcjonujce. Przy udziale eksperta z Fundacji Batorego wyraono rwnie
przypuszczenie, e w wyborach parlamentarnych, podobnie jak w samorzdowych, dua
cz gosw moe zosta uznana za niewane z powodu bdw wymuszonych
niefunkcjonaln kart w formie ksieczki. W materiale zawarto te instrukcj
gosowania (z wykorzystaniem stosownego spotu PKW) i podkrelono, e jednym z
gwnych powodw niskiej frekwencji wyborczej jest brak agitacji wyborczej
zachcania Polakw, by uczestniczyli w akcie gosowania. Przypomniano, e wedle
122
bada tylko sze procent wyborcw uwaa, e ich gos jest wany i moe cokolwiek
zmieni.
W ostatnim, sidmym materiale (Kampania obietnic) skoncentrowano si na
przypomnieniu
niektrych
obietnic
wyborczych.
Przytoczono
wypowiedzi
ekspertw o rekordowo dugiej kampanii, o nierealnoci i braku wylicze finansowych

dotyczcych realizacji obietnic wyborczych. Wrd przyczyn ogranicze wydatkw
wymieniono (przy udziale ekspertw): napity budet; wysoki dug publiczny w Polsce i
spowolnienie w Chinach odbijajce si na gospodarce w Polsce. W materiale
wykorzystano informacyjne i perswazyjne kolae i infografiki.
Podsumowujc analiz szczegow Wiadomoci, naley uzna, e wyjwszy przede

wszystkim materia dotyczcy zamieszania przy wejciu przedstawicieli Prawa i
Sprawiedliwoci do budynku TVP publiczny nadawca, w przypadku swojego
flagowego serwisu informacyjnego, wypad na tle konkurencji bardzo dobrze. W
tygodniu poprzedzajcym wybory w serwisie mona byo znale materiay zarwno
merytoryczne programowe, jak i problemowe (np. dotyczce grnictwa), a take
wprost kampanijne, relacjonujce wydarzenia i dynamik kampanii wyborczej. To, co
warto podkreli, to wzgldna pluralistyczno narracji proponowanej przez
Wiadomoci w opisie kampanii wyborczej wszystkich oglnopolskich komitetw
wyborczych. Jednake trzeba odnotowa, e w caym monitorowanym tygodniu nie
stwierdzono adnego materiau, ktry omawiaby sposb gosowania poza miejscem
zamieszkania/zameldowania, kiedy wiemy, gdzie bdziemy znajdowa si w dniu
gosowania (w jakiej gminie konieczno wystpienia z wnioskiem o wpis do rejestru
wyborcw; decyzja w tym zakresie wydawana jest w cigu trzech dni, w przypadku
wyborw parlamentarnych trzeba byo to uczyni do 20 padziernika), czy te
123
dotyczcych procedury wystpowania o zawiadczenie o prawie do gosowania ze

swojego urzdu gminy (dziki takiemu dokumentowi moglimy zagosowa w
dowolnym lokalu wyborczym w kraju i za granic; wniosek o jego wydanie mona byo
zoy do pitku 23 padziernika). Niestety adna z tych informacji ani dat nie pojawia
si w materiale dziennikarskim Wiadomoci. Wyjwszy nieliczne, lecz odnotowane w
analizie stronniczoci, to najwiksze naruszenie albo raczej zaniechanie ze strony
nadawcy publicznego podczas ostatniego tygodnia kampanii przed wyborami
parlamentarnymi.
Warto pamita i znw powtrzy, e to serwisy informacyjne ciesz si najwiksz
ogldalnoci i to wanie w nich powinny znale si takie informacje instruktaowe.
Umieszczanie tego typu informacji w ramwce programu, midzy rnymi audycjami, w
ocenie zespou badawczego nie spenia swojej roli i nie buduje wiadomoci
obywatelskiej wrd widzw. Gdyby w serwisach informacyjnych Wiadomoci
zrezygnowano z niektrych materiaw powiconych przygotowaniom do debaty
(silnie autoreferencyjnym, dotyczcym spektaklu medialnego), na pewno znalazoby si
wicej czasu na materiay merytoryczne dotyczce sposobu gosowania i samej
procedury (nie tylko w ostatnim dniu przed cisz wyborcz).
124
TVN Fakty
Analiza gwnych wyda serwisu informacyjnego TVN prowadzi do dwch kluczowych
wnioskw. Po pierwsze, Fakty relacjonoway kampani wyborcz w wymiarze
przede wszystkim politycznym, marketingowym (autoreferencyjnym), a w
znaczco mniejszym zakresie (by nie powiedzie: incydentalnym) w ujciu
merytorycznym, programowym. Wikszo typowych, kampanijnych materiaw
Faktw konstrowaa spjn narracj o gwnych graczach kampanii parlamentarnej. W
opisie Prawa i Sprawiedliwoci powtarzalne byo ramowanie Beaty Szydo jako
kandydatki niesamodzielnej, nad ktr sprawuje kontrol Jarosaw Kaczyski. Obok
tego oceniano kampani PiS jako efektywn i efektown. Platforma Obywatelska bya
prezentowana jako partia rozbita, pozostajca w kryzysie, ktry prbuje przezwyciy
ju tylko osamotniona Ewa Kopacz. Pozostaym komitetom wyborczym powicono
znacznie mniej uwagi (relatywnie najwicej PSL) i ramowano je jako swego rodzaju
uzupenienie sceny politycznej zdominowanej przez dwie gwne partie. Te dwie
perspektywy wida byo w niemal materiale tak jakby dziennikarze i wydawcy przyjli
to ujcie narracyjne jako jedyne waciwe i w peni obowizujce przez cay tydzie
przed cisz wyborcz.
Po drugie, prezentowana w Faktach tematyka wyborcza bya bardzo silnie
personalizowana przejawiao si to zarwno w personalizowaniu konfliktw i napi
midzy
partiami,
jak
prezentowaniu
liderw
partyjnych
jako
uosobie
reprezentowanych stronnictw. Tak zakrojona personalizacja sprzyjaa spycaniu analiz

podejmowanych w reportaach dziennikarskich i ograniczaniu ich do jednego tylko,
stricte politycznego, kontekstu. Dla przykadu mona przywoa choby materia z 18
padziernika, w ktrym zagadnienie kryzysu migracyjnego i stanowiska Polski wobec tej
sprawy ujto w ram konfliktu midzy prezydentem A. Dud a premier E. Kopacz.
Przykadem wykorzystania ramy konfliktu w prezentowaniu rzeczywistoci spoecznej,
posunitego wrcz ad absurdum, by materia z 22 padziernika powicony procedurze
gosowania. Ot treci reportau by nie tylko instrukta wypenienia karty do
gosowania, ale przede wszystkim odmienne opinie (zestawione jako spr) ekspertw
Fundacji Batorego oraz Pastwowej Komisji Wyborczej. Specjalici Fundacji zwracali
uwag, e ksieczka wyborcza moe by dla wyborcw mylca, natomiast PKW bronia
125
przyjtego formatu kart. Ten spr znalaz nawet swoje odzwierciedlenie w wielu
ujciach, w ktrych eksperci (nie tylko z Fundacji) krel karty, wskazujc w nich
bdy.
Ponadto w wielu materiaach i analizach dziennikarzy Faktw TVN jako bardzo istotn,
kluczow wrcz warto kampanii wyborczej eksponowano marketingow
skuteczno i widowiskowo dziaa. Od tych aspektw analizy rozpoczynano
materiay, je uwypuklano w narracjach, nimi warunkowano skuteczno kampanii.
Symboliczne wrcz jest w tym wymiarze stwierdzenie reporterki materiau z 22
padziernika: Ale dzisiejszy dzie, z punktu widzenia kampanijnego przekazu, trudno
uzna za udany. Platforma bya niewidoczna, zabrako jednego wsplnego przekazu,
zorganizowano kilka konferencji prasowych.
Jeeli chodzi o przykady materiaw, w ktrych wymiar polityczny by dominujcy, to z
pewnoci naley wymieni:
Materia z 18 padziernika powicony mobilizacji wszystkich partii na

siedem dni przed wyborami; mwiono w nim przede wszystkim o retoryce
poszczeglnych ugrupowa i strategiach interakcji midzy nimi (unikanie przez
politykw Platformy Obywatelskiej konfrontacji ze Zjednoczon Lewic i
odnoszenie si gwnie do retoryki i dziaa Prawa i Sprawiedliwoci).
Materia z 19 padziernika prezentujcy dziaania Platformy Obywatelskiej

w dniu debaty dwch liderek (sugestia dziennikarza, e PO powrcia do
sprawy SKOK-w po to, by zagospodarowa uwag opinii publicznej i zaatakowa
oponentw w dniu, w ktrym Ewa Kopacz jest nieaktywna). W tym samym
126
reportau przedstawiono wtek walki o wadz w PO (Grzegorz Schetyna

przypomina, e Platform Obywatelsk czeka wybr nowego przywdcy) i
zacytowano Donalda Tuska, ktry zapowiada, e nie wrci do polityki krajowej.
Materia z 22 padziernika by zwizany z debat omiu liderw, ktra

odbya si dzie wczeniej, i mia charakter przegldowy. Konstrukcj materiau
trzeba oceni jako przejrzyst, konsekwentn i z pewnoci uatwiajc widzom
odbir. Tre natomiast odnosia si niemal wycznie do politycznych aspektw
funkcjonowania
komitetw
wyborczych,
do
ich
szans
wyborach
parlamentarnych, do strategii wyborczych z zupenym pominiciem aspektw

programowych. Logik wartociowania przez medialno (a nie merytoryk)
dziaa znakomicie ilustruje kolejno prezentowania komitetw w materiale.
Zasadnicza cz reportau rozpocza si bowiem od opisywania partii
lewicowych, zwaszcza za wtku rzekomego zwizku Adriana Zandberga i
Barbary Nowack w przeszoci. Reporter odnis si krtko do kampanii
Zjednoczonej Lewicy, nastpnie zaprezentowa w infografice krzyw notowa
sondaowych (poparcia ZL) od 21 wrzenia do chwili emisji materiau i wreszcie
wczy komentarz eksperta na temat szans wyborczych komitetu. W ten sposb
prezentowane byy kolejne ugrupowania: Partia Razem, Nowoczesna, PSL,
Kukiz15, KORWiN. Co ciekawe, przy okazji wtku oceny szans Razem na wejcie
do sejmu nie pojawia si adna wypowied dziaacza tej partii (krtko tylko bya
zacytowana wypowied A. Zandberga w Radiu ZET na temat powodw, dla
ktrych Razem nie zdecydowao si doczy do Zjednoczonej Lewicy).
Wrd
nielicznych
wyda
Faktw,
ktrych
poruszono
zagadnienia
merytoryczne, programowe mona wymieni:
Materia
17
padziernika
powicony
Zjednoczonej
Lewicy
zaprezentowano konwencj wyborcz Zjednoczonej Lewicy w Katowicach i

omwiono
najwaniejsze
punkty programu tego komitetu wyborczego
(dodatkowym kontekstem by tu problem z wiarygodnoci lewicy i poparciem

spoecznym po wyborach prezydenckich).
Materia z 21 padziernika powicony Partii Razem przedstawiono

sylwetk Adriana Zandberga i opinie innych politykw na temat tego dziaacza, a
take postulaty programowe Razem. Trzeba jednak zaznaczy, e cz
127
komentarzy reportera do omawianych treci programowych miaa charakter

ironiczny (np. Pace maj by jaaaawne [celowe przecignicie samogoski] i ma
by rwno). Narracji dziennikarskiej towarzyszyy m.in. grafiki ze zrzutw
strony internetowej partii, ktre z pewnoci uatwiay zapamitanie kluczowych
informacji programowych:
Materia z 19 padziernika dotyczcy walki (kwestia uywanego jzyka

walki, konfliktu, rywalizacji jest charakterystyczna w znacznej mierze dla
Faktw) Polskiego Stronnictwa Ludowego z Prawem i Sprawiedliwoci o
gosy rolnikw. W reportau przedstawiono wizyt Janusza Piechociskiego w
rodzinnej firmie pod Warszaw, podczas ktrej PSL prezentowao swj program
dotyczcy maych i rednich firm postulaty programowe zostay przedstawione
bardzo obszernie, zarwno w wypowiedziach politykw, jak i dziennikarza w
narracji materiau. Uwzgldniono rwnie wyniki sondau (poparcie dla
Polskiego Stronnictwa Ludowego).
Drugi materia z 19 padziernika by powicony analizie szczeglnego

punktu programu Prawa i Sprawiedliwoci, jakim jest budowa tanich mieszka.
Sam postulat przedstawiono do powierzchownie, a nastpnie poddano go
krytyce najpierw oponentw politycznych PiS, a nastpnie ekspertw, ktrzy
szacowali, na ile realne jest wdroenie propozycji mieszkaniowej PiS. I cho ten
materia
dziennikarski
mia
charakter
raczej
perswazyjny
(ch
zdyskredytowania propozycji raczej ni jej wyjanienia widoczna bya choby w

ironicznych komentarzach dziennikarza w narracji, np. Wrd braw prezes
przedstawia program tanich mieszka dla Polakw; A zatem cud?), to naley
128
doceni prb wieloaspektowego, merytorycznego wyjanienia, z czym moe

wiza si realizacja tego postulatu PiS.
Paramerytoryczny charakter mia rwnie reporta z wydania z 20

padziernika, w ktrym mwiono o projekcie konstytucji Prawa i
Sprawiedliwoci (wtek poruszony w odniesieniu do debaty dwch liderek). W
materiale przypomniano zapisy w projekcie konstytucji, ale gros czasu
powicono te na oceny dokumentu dokonane przez dziaaczy Platformy
Obywatelskiej oraz na gos Pawa Kukiza na temat zmiany konstytucji w ogle
(proporcja midzy wypowiadajcym si w sprawie projektu konsytuacji PiS bya
zachwiana, by nie powiedzie stronnicza, gdy wypowiadali si przede
wszystkim oponenci PiS z Platformy Obywatelskiej).
Tradycyjnie, jak w kadym serwisie informacyjnym, rwnie w Faktach

wyemitowano materiay powicone wycznie marketingowi wyborczemu. W
wydaniu z 18 padziernika przedstawiano artobliwe i enujce spoty i plakaty
wyborcze, natomiast w wydaniu z 22 padziernika zajto si ciekawym skdind
zjawiskiem popularyzacji memw politycznych. W tym ostatnim przypadku trzeba
niestety zaznaczy, e obszar memografii politycznej omwiono mao kompetentnie,
powierzchownie trzonem treci materiau byy same memy (prezentowane wprost na
ekranie) i entuzjastyczne wypowiedzi politykw-bohaterw memw o tej formie
komunikacji. Dziennikarz spuentowa zjawisko znowu w (nieuprawnionej tu) ramie
konfliktu: Zabawne, e batali midzy memami a politykami wygrywaj memy.
Debaty wyborcze zajy w serwisie informacyjnym TVN sporo miejsca i byy
ramowane jako wane wydarzenia kampanii ale raczej jako rodzaj spektaklu,
pewnej inscenizacji, a nie merytorycznej dyskusji bdcej rdem wiedzy dla
wyborcw.
W wydaniu z 19 padziernika zawarto czenie na ywo z reporterem TVN obecnym w
studiu debaty, ktry z entuzjazmem opowiada o przygotowaniach do debaty: W
powietrzu czu ju potne napicie. () W tej kampanii byli pastwo wiadkami serialu
politycznego pt. debata o debacie. Skoczy si on jutro debat wszystkich
przedstawicieli wszystkich oglnopolskich komitetw wyborczych. Po wystpieniu
dziennikarza wyemitowano materia powicony debacie, w ktrym omwiono
129
przygotowania kandydatek, wskazano krtko zasady i obszary tematyczne dyskusji.

Uczestniczki debaty opisano w narracji nastpujco: kandydatka, ktra marzy o tym, by
utrzyma wadz z kandydatk, ktra marzy o tym, by po omiu latach wyj z opozycji,
zapytano rwnie politykw o prognozy zwycistwa. Materia w wikszoci
zilustrowany
zosta
ujciami
technicznych,
logistycznych
przygotowa
prezentowano sprzt techniczny (kamery, nagonienie), scenografi, ale take

infografiki (jak choby przy fragmencie o postulatach sztabw, by w studiu nie byo
poziomych punktw odniesienia, ktre pozwoliyby zidentyfikowa rnic wzrostu
midzy kandydatkami oraz by w pulpitach dla bohaterek znalazo si miejsce na
dodatkow butelk wody). Do ciekawym poznawczo passusem w narracji dziennikarza
by ten o expectation game (gra na obnianie oczekiwa), czyli o taktyce przygotowania
komunikacyjnego przed debat (sztaby wysyaj w przestrze medialn komunikaty o
rzekomym sabszym przygotowaniu ich kandydatki po to, by zwie przeciwnika i
pozytywnie ju w samej debacie zaskoczy widzw, oczekujcych gorszego wystpu).
Wydaje si, e do znaczca dla ramowania debaty, ale i w ogle caej kampanii
wyborczej, jest pochodzca z omawianego materiau infografika. Widzimy na niej dwie
nieco sproduktywizowane bohaterki, za ktrymi metaforycznie stoj dziaacze sztabw.
W wydaniu z 20 padziernika pierwszy materia powicono przypomnieniu

przekazw kandydatek, ktre zostay zaprezentowane podczas debaty, i niektrych
aspektw ich programw. Fragmenty wypowiedzi bohaterek byy przetykane ocenami
ekspertw. Cay materia mia wydwik negatywny dla obu pa pejoratywne oceny
pojawiy si zarwno w wypowiedziach ekspertw, jak i w narracji samego
130
dziennikarza. Wypowiedzi reportera miay charakter ocenny, z incydentalnymi tylko

odniesieniami merytorycznymi, np.: test z przywdztwa zosta oblany, bo nie stary si
dwie wielkie wizje nowoczesnej Polski; moe i prosty [podatek], tylko z wyjanieniem
by kopot [o E. Kopacz], zaskakujce byo zdanie o stosunkach z Rosj, temperatura
debaty tylko chwilami bya gorca (to ostatnie stwierdzenie jest do ciekawe z
doboru sw w zdaniu moemy wyczyta, e gorca temperatura dyskusji byaby
podana, oceniona pozytywnie). Zdanie puentujce ocenne (i raczej nieuprawnione
merytorycznie) brzmiao: wane jest oglne wraenie i tu obie kandydatki polegy na
braku dowiadczenia.
W drugim materiale tego dnia mwiono o debacie omiu liderw, zastrzegajc
(do banalnie), e debata liderw moe zdecydowa o ksztacie przyszego parlamentu.
Opisywano przygotowania studia do debaty, zasady dyskusji i wtki, ktre bd
poruszane w jej trakcie. Przypomniano debat przed wyborami prezydenckimi, ktra
odbya si bez udziau Bronisawa Komorowskiego. Przedstawiono take skrtowo,
hasowo programy ugrupowa startujcych w wyborach parlamentarnych oraz
zaprezentowano nastroje przed debat, ale tylko w sztabach PO i PiS.
W materiale czwartym o charakterze znw polityczno-marketingowym powrcono
do tematyki debaty liderek i analizowano wyjcie Beaty Szydo i Ewy Kopacz z gmachu
TVP w kontekcie kreowania wizerunku obu pa. Przypomniano take niekorzystn dla
premier Kopacz ocen debaty dokonan przez Grzegorza Schetyn (oraz komentarze
politykw PO do tej problematycznej wypowiedzi). Wspomniano rwnie o policyjnej
kontroli busa Beaty Szydo po debacie.
W pierwszym materiale serwisu z 21 padziernika zajto si relacj z debaty
omiu liderw. Podkrelono poczucie zwycistwa kadego z liderw partii politycznych
po debacie, zwrcono uwag na rekwizyty politykw (zwaszcza R. Petru). Podkrelono
kontrowersyjne, bardziej atrakcyjne medialnie fragmenty (podobn zaprezentowan w
debacie lini programow P. Kukiza i J. Korwin-Mikkego, krytyk PO i PiS dokonan
przez B. Nowack), odniesiono si rwnie do poruszanego w debacie problemu
uchodcw. Wreszcie zaznaczono, e liderzy maych partii podczas debaty mogli
przekona Polakw, e s alternatyw dla Platformy Obywatelskiej oraz Prawa i
Sprawiedliwoci.
131
Drugi materia powicono przepychankom pod siedzib TVP zaznaczono, e bra

w nich udzia bliski wsppracownik Beaty Szydo, Krzysztof apiski. Wyemitowano
wypowied tego polityka, w ktrej tumaczy swoje zachowanie, a nastpnie
podkrelono, e otrzyma on wyborcze wsparcie bezporednio od Beaty Szydo.
Zaznaczono odpowied TVP na zarzuty Prawa i Sprawiedliwoci w kontekcie
zdarzenia, ale rwnie wystpienie Beaty Szydo, ktra nie odniosa si do wydarze
majcych miejsce przed budynkiem TVP.
Co ciekawe, trzeci materia powicono wycznie Platformie Obywatelskiej (by
moe jako jaki rodzaj rekompensaty za materia o zajciu przed TVP, dotyczcy
wycznie PiS, cho trudna w tym przypadku dopatrywa si symetrycznoci). W
materiale podkrelano, e liderzy Platformy Obywatelskiej robi wszystko, aby
przekona wyborcw, e zaley im na wygranej w wyborach parlamentarnych oraz e w
PO trwa walka o odrabianie strat. Ponownie na antenie TVP zaznaczono, e kampania
Platformy Obywatelskiej polega gwnie na straszeniu Prawem i Sprawiedliwoci.
Powtrzono rwnie, e PO przestrzega przed gosowaniem na mae partie.
Pity materia powicono znaczeniu debaty dla ewentualnych zmian poparcia
dla Ewy Kopacz i Beaty Szydo. Zaprezentowano w nim wyniki sondau, w ktrym
pytano respondentw, kto ich zdaniem wygra debat liderek oraz czy debata zmienia
ich preferencje wyborcze. Podkrelono, e wedug sondau Adrian Zandberg wypad
najlepiej podczas drugiej debaty, ale to nie wpyno na wynik sondaowego poparcia
dla Partii Razem. Wyniki badania skomentowali eksperci, natomiast w narracji
dziennikarskiej narzucono ram interpretacji znaczenia debat w kampanii: przede
wszystkim pokazay [debaty], e polska polityka nie jest i nie musi by zabetonowana.
W serwisie informacyjnym TVN dokonywano wielu stronniczoci wizualnych
sugestywne, perswazyjne, a czasem wrcz manipulacyjne ujcia pojawiay si w
niemal kadym materiale wyborczym w badanym tygodniu. Dla przykadu warto
wspomnie materia z 22 padziernika, w ktrym przede wszystkim podkrelono, e
gwn rol w wydarzeniu odegra Jarosaw Kaczyski. Politykowi przypisano funkcj
zarzdzajcego kampani PiS oraz decydujcego o losach ewentualnego przyszego
rzdu. Bardzo mocno zwrcono uwag na fragment wypowiedzi prezesa PiS, w ktrym
zaznacza on, e kady dziaacz pracujcy w subie pastwu bdzie rozliczany
132
dziennikarz zasugerowa, e w okres prbny moe dotyczy rwnie, a moe przede

wszystkim, premier in spe Beaty Szydo. Pitnowano fakt, e Jarosaw Kaczyski nie
odpowiada na pytania dziennikarzy i zobrazowano to ujciem, kiedy stoi odwrcony
plecami do kamery (zupenie przypadkowo, sytuacyjnie).
Postawiono tez, e kampania PiS toczy si w dwch nurtach: pierwszy

reprezentowany przez Beat Szydo ma przekonywa wyborcw umiarkowanych,
natomiast drugi uosabiany przez Krystyn Pawowicz i Antoniego Macierewicza
wyborcw bardziej radykalnych (przypomniano kontrowersyjne wypowiedzi obojga
wygaszone na spotkaniach wyborczych). Znalazo to odzwierciedlenie rwnie w
warstwie wizualnej materiau:
133
W drugim materiale z 19 padziernika omwiono zaoenia sztabu wyborczego

Prawa i Sprawiedliwoci, wedle ktrych Beata Szydo ma w kampanii (i samej debacie)
przekonywa umiarkowanych wyborcw, natomiast Jarosaw Kaczyski i Antoni
Macierewicz tych radykalnych. Te dwa nurty s niejako komplementarne (Im mniej w
kampanii B. Szydo, tym wicej Kaczyskiego i Macierewicza) i su nieuczciwej
rozgrywce wyborczej PiS, ktre w zalenoci od potrzeb elektoratu prezentuje jedn z
dwch twarzy. W tym materiale powrcono do wtku niechci Jarosawa Kaczyskiego
do odpowiadania na pytania mediw i zoliwie skomentowano jego krtk, sytuacyjn
wypowied dla medium zagranicznego: Dzisiaj zrobi wyjtek dla tunezyjskiej telewizji
i nie mwi o pierwotniakach, ktre w organizmach uchodcw mog si okaza grone
dopiero po ich przybyciu do Polski. Ponadto zaprezentowano incydent na spotkaniu
wyborczym prezesa PiS w Bielsku Biaej, podczas ktrego para przeciwnikw PiS wesza
na scen w salce i wykrzykiwaa krytyczne wobec tej partii hasa i pytania (tutaj o
agodzeniu
wizerunku
nie
mogo
by
mowy).
relacji
wyeksponowano
niezadowolenie osb zakcajcych cisz i zakopotanie niekorzystnie kadrowanego

Jarosawa Kaczyskiego (narracja dziennikarza ucicha, sycha byo tylko gwizdy i
okrzyki z sali, a zblienia i dugie ujcia nadaway wano treci i przycigay uwag
widza).
134
Ostatnie wydanie Faktw przed cisz wyborcz zostao niemal w caoci

powicone tematyce wyborczej. Redakcja zadbaa o reporterskie relacje z miejsc
dziaania wszystkich oglnopolskich komitetw wyborczych. Dla interpretacji
poszczeglnych materiaw istotne wydaj si zdjcia towarzyszce wprowadzajcym
wypowiedziom dziennikarza, dlatego zostan one przedstawione poniej. Co ciekawe,
materiay powicone ruchowi Pawa Kukiza, partii KORWiN, PSL oraz Partii Razem nie
byy wprowadzone tradycyjnym komentarzem prowadzcego serwis, tylko oddzielono
je krtkim przerywnikiem. Mona zatem odnie wraenie, e tre zwizana z tymi
czterema komitetami wydawaa si redakcji mniej istotna ni materiay powicone PO,
PiS, Zjednoczonej Lewicy i Nowoczesnej, opatrzone specjalnym wstpem.
Materia pierwszy opisywa aktywno Ewy Kopacz w ostatnim dniu kampanii (m.in.
spotkania z kobietami w Warszawie i w woj. witokrzyskim). Spekulowano ustami
politykw o moliwym wyniku wyborczym Platformy Obywatelskiej i zaprezentowano
ujcia z konwencji PO w Kielcach (demonstrowanie jednoci partii). Ten wymiar
oznaczono jako kluczowy wanie zdjciem przy zapowiedzi na fotografii widnieje
przemawiajca Ewa Kopacz i umieszczony niejako za ni Grzegorz Schetyna z
charakterystycznym, mocno konotujcym gestem zacinitej pici.
135
Materia drugi relacjonowa przebieg ostatniego dnia kampanii Beaty Szydo.

Omwiono tras wyborczej podry kandydatki PiS na premiera (5 wojewdztw, trasa
trwajca 24 godziny). Zaprezentowano te fragmenty wystpienia Jarosawa
Kaczyskiego, sugerujc, e prezes PiS aktywnie wczy si w kampani i odgrywa w
niej kluczow rol. Posta Jarosawa Kaczyskiego znalaza te swoje miejsce na
fotografii towarzyszcej wprowadzeniu do materiau. Na uwag zasuguje fakt, e na
zdjciu J. Kaczyski stoi za B. Szydo i jest od niej wyszy. Wydaje si, e zdjcie moe
odwzorowywa interpretowan przez redakcj relacj midzy obojgiem dziaaczy i ma
wspiera ram interpretacyjn wyborczej strategii PiS.
136
Materia trzeci powicono prezentacji potencjalnego podziau mandatw w sejmie w

oparciu o wyniki sondau przygotowanego na zlecenie redakcji. Podzia mandatw
przedstawiono wariantowo (wariant sejmu bez ugrupowa J. Korwin-Mikkego, Kukiz15
i Polskiego Stronnictwa Ludowego; wariant sejmu bez ugrupowa J. Korwin-Mikkego,
Kukiz15, Zjednoczonej Lewicy i Polskiego Stronnictwa Ludowego). Po tej prezentacji
zaproszono widzw na wieczr wyborczy w TVN, a dopiero po tym wyomie w
naturalnej (i spodziewanej) strukturze audycji powrcono do relacjonowania
dziaa pozostaych komitetw wyborczych.
W materiale pitym mwiono o szansach Zjednoczonej Lewicy na zajcie miejsca w
sejmie. Omwiono wizyt Barbary Nowackiej w Supsku i poparcie uzyskane od Roberta
Biedronia. Podkrelono widoczne i zrozumiae zmczenie Barbary Nowackiej i jej
najbliszego, modego otoczenia aktywno wskiej grupy modych dziaaczy
przeciwstawiono absencji liderw: Leszka Millera i Janusza Palikota. Przypomniano
genez Zjednoczonej Lewicy i zaznaczono, e wyniki sondaowe tego ugrupowania nie
zapowiadaj spektakularnego sukcesu listy. Zdjcie towarzyszce wprowadzeniu do
materiau przedstawiao korzystne, pozytywnie ramujce ujcie B. Nowackiej i R.
Biedronia i byo symboliczne dla wydwiku caego materiau pokazywao utracone
szanse lewicy, ktra z inn reprezentacj personaln mogaby osign lepszy wynik
wyborczy.
137
W materiale szstym podkrelono aktywno Ryszarda Petru, ktry w kocwce

kampanii odbywa maraton spotka. W reportau eksponowano samego lidera
apelujcego o oddawanie gosw na Nowoczesn. Zdjcie wprowadzajce materia
pozytywnie prezentowao R. Petru za rozemianym liderem w pformalnym stroju
idzie grupa ludzi, rwnie zadowolonych i podajcych za swoim liderem.
Kolejne, krtsze materiay, ju bez szczeglnego wprowadzenia prezentoway:

zakoczenie kampanii wyborczej Pawa Kukiza w Londynie; zapowiedzi polityczne i
programowe Janusza Korwin-Mikkego (dotyczce m.in. preferowanego przez niego
planu dotyczcego przyjmowania imigrantw); spotkanie Polskiego Stronnictwa
Ludowego z wyborcami pod Garwolinem; strategi kampanijn Partii Razem (z duym
akcentem na wietlan przyszo ugrupowania samych dziaaczy i dziennikarza).
Charakter podsumowujcy, ale i krytyczny, mia ostatni, jedenasty materia dotyczcy
wyborw parlamentarnych. Zebrano w nim najbardziej powszechne hasa (slogany,
sowa-klucze) koczcej si kampanii wyborczej (dobra zmiana, damy rad, praca/do
pracy/do roboty; sucha Polakw, druyna, przez ostatnie osiem lat, bansterka i
partiokracja to ostatnie zawaszczone przez P. Kukiza). Puent materiau stanowi
komentarz dziennikarza o komunikacyjnym dziaaniu politykw: wszyscy mwi co
innego, ale jakby tak samo. Rytualny wymiar tego rodzaju komunikacji uwypuklono,
prezentujc wypowied Ewy Kopacz z jednej z konwencji: raz-dwa-trzy-zwy-ci-ymywla-nie-my. Taka pauzowana artykulacja nadawaa wypowiedzi nieco infantylny
wydwik i symbolicznie wrcz zdeprecjonowaa kampanijn komunikacj politykw z
wyborcami.
138
Podsumowujc
analiz
szczegow
Faktw
TVN,
naley
zauway,
monitorowanym tygodniu ten serwis wyemitowa najwiksz liczb materiaw

kampanijnych, marketingowych, wanie autoreferencyjnych. Wydaje si, e nie by to
przypadek, tylko kwestia wiadomej strategii dynamicznego, dramaturgicznego
relacjonowania ostatniej prostej kampanii wyborczej w silnie spersonalizowanej i
konfliktowej narracji, pokazujcej widzom, e gra idzie o wszystko uywajc retoryki
prowadzcych Fakty. Jeli chodzi o warto poznawcz, merytoryczn materiaw
dziennikarskich, to trzeba stwierdzi, e bya ona relatywnie jedn z najniszych
spord badanych serwisw informacyjnych. Ponadto w niektrych materiaach
odnotowano okrelone stronniczoci czy te presupozycje, ktre sytuuj Fakty raczej po
stronie serwisw, takich jak Dzisiaj TV Republika, Informacje dnia Superstacji, a nie
bliej Wiadomoci TVP 1, Panoramy TVP 2 czy Wydarze Polsatu.
139
3. Kluczowe wnioski i dyskusja

Jako podsumowanie niniejszego raportu prezentujemy kluczowe
wnioski
dotyczce
sposobu
prezentacji
wyborw
parlamentarnych w serwisach informacyjnych w ostatnim

tygodniu kampanii. Koczy je zachta do dyskusji i wprowadzenie
do refleksji nad strategiami i sposobem realizacji materiaw
informacyjnych o tematyce wyborczej w ogle, wskazujce na
istotne zdaniem zespou badawczego obszary moliwych
usprawnie w zakresie komunikacji okoowyborczej.
140
3.1. Wnioski
Poniej przedstawiono kluczowe wnioski z przeprowadzonego badania.
W obszarze ilociowej ekspozycji tematyki wyborczej przed wyborami

parlamentarnymi 2015 roku jest widoczne:
o Podobne jak w przypadku kampanii prezydenckiej analizowanej wedug
tej samej metodologii zainteresowanie mediw problematyk wyborcz.
o Wyrane zrnicowanie strategii ekspozycji tematyki wyborczej ze
wzgldu na stacj, w ktrej jest emitowana audycja.
o Dla poszczeglnych stacji dane dotyczce ekspozycji tematyki wyborczej
ksztatuj si nastpujco:
Wiadomoci (TVP 1) wysoka ekspozycja tematyki wyborczej,

umiarkowanie wysokie wahania midzy poszczeglnymi dniami,
szczyt ekspozycji w dniu 23 padziernika (fina kampanii);
Panorama (TVP 2) niska ekspozycja tematyki wyborczej, niskie

wahania midzy poszczeglnymi dniami, szczyt ekspozycji w dniu
23 padziernika (fina kampanii);
Fakty (TVN) najwysza ekspozycja tematyki wyborczej,

najwysze
wahania
midzy poszczeglnymi dniami,
szczyt
ekspozycji w dniu 22 padziernika (fina kampanii);
Wydarzenia (Polsat) wysoka ekspozycja tematyki wyborczej,

umiarkowanie wysokie wahania midzy poszczeglnymi dniami,
szczyt ekspozycji w dniu 20 padziernika (debata liderw omiu
komitetw wyborczych);
Informacje dnia (TV Trwam) wysoka ekspozycja tematyki

wyborczej, wysokie wahania midzy poszczeglnymi dniami,
szczyt ekspozycji w dniu 23 padziernika (fina kampanii);
Informacje dnia (Superstacja) niska ekspozycja tematyki

wyborczej, ilociowo niskie, ale widoczne w porwnaniu dzie do
dnia wahania midzy poszczeglnymi dniami, szczyt ekspozycji w
dniu 20 padziernika (debata Beata Szydo-Ewa Kopacz);
141
Dzisiaj (TV Republika) niska ekspozycja tematyki wyborczej,

ilociowo niskie, ale widoczne w porwnaniu dzie do dnia
wahania midzy poszczeglnymi dniami, szczyt ekspozycji w dniu
18 padziernika (brak wyranej dominanty tematycznej).
W obszarze ekspozycji poszczeglnych kandydatw mona zauway skupienie

na liderach gwnych komitetw wyborczych, co w sytuacji, kiedy trzema
najwikszymi komitetami kieroway kobiet, spowodowao take znaczcy wzrost
ich ekspozycji w materiale wyborczym (z 15 proc. czasu w kampanii
prezydenckiej do 37 proc.).
W zakresie pluralizmu dyskursu dziennikarskiego, rozumianego jako wyrwnana

ekspozycja
politykw
poszczeglnych
partii,
wszystkie
stacje
wypady
stosunkowo podobnie, skupiajc si na grupie ekspertw i dwch gwnych

komitetach KW PiS oraz KW PO, ze szczegowymi wychyleniami ekspozycji
ksztatujcymi si w nastpujcy sposb:
o Wiadomoci (TVP 1) przewaga grupy ekspertw, wyrwnana ekspozycja
PiS-PO, drobna przewaga ekspozycji KW Zjednoczonej Lewicy oraz KW
PSL wrd mniejszych partii;
o Panorama (TVP 2) przewaga grupy ekspertw, wyrwnana ekspozycja
PiS-PO, drobna przewaga ekspozycji KW Zjednoczonej Lewicy oraz KW
KORWiN wrd mniejszych partii;
o Fakty (TVN) przewaga ekspozycji politykw PO oraz, na drugim miejscu,
PiS, zbliona do PiS ekspozycja Zjednoczonej Lewicy oraz grupy
ekspertw;
o Wydarzenia (Polsat) zbliona ekspozycja politykw PO i PiS (z przewag
PiS) oraz grupy ekspertw. Wrd mniejszych partii wyrwnana
ekspozycja PSL, KW Zjednoczonej Lewicy oraz Nowoczesnej Ryszarda
Petru.
o Informacje dnia (TV Trwam) przewaga grupy ekspertw, wyrwnana
ekspozycja PiS-PO, drobna przewaga ekspozycji KW Zjednoczonej Lewicy
oraz KW KORWiN wrd mniejszych partii;
o Informacje dnia (Superstacja) wyrane skupienie na osi sporu PiS-PO, na
dalszych pozycjach s eksponowane grupy ekspertw oraz politykw KW
Zjednoczona Lewica;
142
o Dzisiaj (TV Republika) zbliona ekspozycja politykw PO i PiS (z

przewag PO) oraz grupy ekspertw. Wrd mniejszych partii wyrwnana
ekspozycja KW KORWiN oraz KW Kukiz15.
Bardzo ciekawe rezultaty dao zestawienie danych ilociowych i jakociowych

dotyczcych rzetelnoci i bezstronnoci dziennikarskiej. Porwnanie obu
rodzajw
danych
wyranie
wskazuje,
gwny
ciar
sytuacji
problematycznych i rzutujcych na rzetelno dziennikarsk badanych audycji

nie ley w warstwie jzykowej lub ekspozycyjnej (brak istotnych wychyle
wskanikw nacechowania jzykowego wobec goci i bohaterw audycji oraz
brak wyranych preferencji czasowych w ekspozycji i swobodzie wypowiedzi z
perspektywy porwnania poszczeglnych KW). Jednoczenie analiza jakociowa
wykazaa wyrane wystpowanie trzech zjawisk rzutujcych na bezstronno
audycji:
o ramowania sytuacji np. posugiwanie si wyran ram konfliktu w TV
Republika, w kontekcie wali pomidzy PiS a PO;
o tendencyjnego ksztatowania agendy widoczne m.in. w emisji
rozbudowanych
materiaw
wyranie
krytycznych
(poprawnych
faktograficznie, lecz niezachowujcych zasady audiatur et altera pars)

wobec rzdu PO w ostatnich dniach kampanii na antenie TV Trwam;
o tendencyjnoci na poziomie ekspozycji wizualnej praca kamery, ujcia i
zestawianie poszczeglnych materiaw ilustracyjnych opisane w
przypadku TVN oraz TV Trwam.
W grupie goci i bohaterw audycji niebdcych politykami odnotowano niski

poziom celebrytyzacji dyskursu i wysokie nasycenie przedstawicielami
organizacji spoecznych, takich jak zwizki zawodowe, organizacje pozarzdowe
oraz think-tanki.
143
Wnioski jakociowe
W podsumowaniu analizy jakociowej serwisw informacyjnych w okresie kampanii

wyborczej zawarto kluczowe wnioski dla kadej z badanych anten oraz kilka
przekrojowych, generalnych uwag charakteryzujcych telewizyjny dyskurs polityczny
generowany w omawianych audycjach.
Jeli zatem chodzi o gwne wnioski dla poszczeglnych anten, mona niewtpliwie
stwierdzi, co nastpuje:
Informacje dnia Superstacji relacjonoway wybory w sposb powierzchowny

emitowane materiay byy krtkie, fragmentaryczne, tylko incydentalnie
przedstawiay omawiane tematy w bardziej kompleksowy sposb. Powtarzajc
si praktyk byo emitowanie materiaw surwkowych, tj. polegajcych tylko
na
zaprezentowaniu
wyrwanych
kontekstu,
kontrowersyjnych
lub
kategorycznych wypowiedzi politykw bez jakiegokolwiek odredakcyjnego

komentarza czy wyjanienia. Niektre tematy byy prezentowane jednostronnie i
pytko
merytorycznie.
ramowanie
Wielokrotnie
omawianego
tematu.
odnotowano
Jeli
chodzi
jednoznaczne,
o
retoryczn
ocenne
warstw
prezentowanych treci, to charakterystyczne dla reportay Superstacji byo

ujmowanie omawianych tematw wycznie w ramy konfliktu politycznego oraz
ramy personalne (personalizacja problemu lub zagadnienia i skonfrontowanie go
z innym spersonalizowanym problemem, zjawiskiem, wiatopogldem). W
sposb mao kompetentny relacjonowano debaty wyborcze.
Materiay serwisu Dzisiaj TV Republika naley uzna w wikszoci za

jednostronne, nieobiektywne, krytyczne tylko wobec jednego komitetu
wyborczego (PO) i aprobujce dla jednego z nich (PiS). Taki okrelony stosunek
redakcji do poszczeglnych komitetw przejawia si zarwno w warstwie
sownej (wypowiedzi prowadzcych i reporterw), wizualnej (dobr zdj i
kadrw), jak i samej strukturze materiaw oraz doborze omawianych tematw.
W badanych materiaach pojawio si wiele przykadw stronniczoci (by nie
powiedzie manipulacji) jzykowej. Ponadto o politykach czsto mwiono z
nazwiska, bez imienia co naley uzna za niegrzeczne. Sporo uwagi redakcja
144
Dzisiaj powicia relacjonowaniu i ocenie debat wyborczych, trudno jednak

oprze
si
wraeniu,
materiay
dotyczce
debat
zostay
silnie
sfunkcjonalizowane miay przede wszystkim suy pozytywnej ocenie Beaty

Szydo (pozostae komitety byy albo pomijane, albo krytykowane, albo
wykorzystywane do podkrelenia krytyki PO). Naley rwnie zaznaczy, e w
relacjach z debat szcztkowo tylko poruszano kwestie programowe.
Informacje dnia TV Trwam powiciy relatywnie duo uwagi wyborom

parlamentarnym. W swoich relacjach i ocenach promowano jednak przede
wszystkim Prawo i Sprawiedliwo, a krytycznie odnoszono si do Platformy
Obywatelskiej,
Nowoczesnej
oraz
Polskiego
Stronnictwa
Ludowego.
materiaach powiconych kampanii wyborczej dziennikarze Informacji dnia

podejmowali
zarwno
wtki
zwizane
ze
strategiami
wyborczymi
komunikacyjnymi komitetw, jak i zagadnienia merytoryczne (cho selektywnie i

do fragmentarycznie). Narzucanie okrelonego ogldu wzmiankowanych partii
wyborczych dokonywane byo w serwisach TV Trwam zarwno na poziomie
jzyka, jak i obrazu. Stronniczoci w sferze wizualnej polegay na eksponowaniu
okrelonych wartoci w kontekcie omawianych tematw oraz na narzucaniu
negatywnych i pozytywnych konotacji wobec portretowanych osb i zjawisk.
Serwis informacyjny Telewizji Trwam powici sporo uwagi zagadnieniom
debat przedwyborczych, ale relacjonowa je aspektowo i fragmentarycznie.
Panorama TVP 2 potraktowaa tematyk wyborcz w sposb relatywnie

kompleksowy i kompetentny. Tematom zwizanym z wyborami powicono
duo uwagi zarwno jeli chodzi o liczb materiaw dziennikarskich, jak i czas
ich trwania. W materiaach Panoramy emitowano wypowiedzi nie tylko liderw
partyjnych, ale take innych dziaaczy, co mogo by interesujce, odwieajce
dla widzw. Jeli chodzi o ramowanie przekazu, w Panoramie zachodzi
powtarzalny schemat w narracjach dziennikarskich materiaw konstruowano
raczej neutralne, nienacechowane wypowiedzi i komentarze (oczywicie z
pewnymi wyjtkami, ale nieprzeczcymi generalnej zasadzie), natomiast
ramowanie
tematu
zachodzio
przede
wszystkim
komentarzach
wprowadzajcych do materiaw. W wikszoci relacji z wydarze kampanijnych

koncentrowano si na treci wypowiedzi i propozycjach programowych, nie
zwracano duej uwagi na miejsca podry politykw i grupy spoeczne, z ktrymi
145
kandydaci spotykali si w poszczeglnych dniach. Bardzo istotne miejsce w

serwisach informacyjnych TVP 2 w badanym tygodniu zajmoway debaty
wyborcze.
Na
pozytywn
ocen
zasuguje
materia
wyemitowany
19
padziernika (Wybory bez barier) i powicony przeszkodom, jakie spotykaj

osoby niepenosprawne chcce wzi udzia w wyborach jedyny tego typu we
wszystkich badanych antenach. Naley odnotowa fakt, e w ostatnim tygodniu
przed wyborami w Panoramie nie pojawi si oddzielny materia, ktry
omawiaby caociowo sposb gosowania poza miejscem zamieszkania/
zameldowania czy te procedur wystpowania o wydanie zawiadczenia o
prawie do gosowania ze swojego urzdu gminy. Trzeba jednak odnotowa, e w
jednym z wyda Panoramy dokadnie 17 padziernika przy materiale Adama
Krzykowskiego zatytuowanym Ostatni przedwyborczy weekend za pomoc gosu
z offu widzowie zostali poinformowani o upywie terminu dopisywania si do
listy wyborcw poza miejscem zamieszkania. W ostatni dzie przed cisz
wyborcz pojawi si take materia o tym, jak gosowa 25 padziernika i jak
bd wyglday karty do gosowania. Wydaje si, e nadawca publiczny mg
powici tym kwestiom wicej czasu.
Wydarzenia Polsatu z du uwag relacjonoway parlamentarn kampani

wyborcz.
Kluczowym
wnioskiem
wynikajcym
analizy
materiaw
dziennikarskich emitowanych w Wydarzeniach jest to, e ten serwis informacyjny

balansowa midzy tradycyjnym, informacyjnym, ale te do powierzchownym
relacjonowaniem wydarze kampanii wyborczej a pogbion, nieco bardziej
zniuansowan prezentacj wybranych wtkw merytorycznych kampanii. W
warstwie wizualnej reportae tego typu pozostaway wzgldnie neutralne.
Pewne nacechowanie i sugestie interpretacji wydarze zawarte byy w jzyku
komentarzy dziennikarskich. Ciekaw grup stanowiy materiay niejako
monotematyczne,
traktujce
fragmentarycznie,
ale
rzeczywisto
sposb
kampanijn
zdecydowanie
nieco
bardziej
bardziej
pogbiony,
wieloaspektowy. W materiaach tych dziennikarze podejmowali analiz

konkretnego zjawiska, podmiotu lub wydarzenia i, osadzajc je w kontekcie
kampanii wyborczej, opisywali w kategoriach przyczyn i skutkw. Serwis
informacyjny telewizji Polsat obszernie, do kompetentnie relacjonowa debaty
wyborcze, zarwno na etapie przygotowa, jak i ewaluacji.
146
Wiadomoci TVP 1 miay najbardziej przejrzyst struktur tematyczn i

organizacyjn
materiaw
dotyczcych
kampanii
wyborczej.
Mona
je
pogrupowa w pi kategorie reportay:

o przekrojowe, powicone przegldowi dziaa biecych wszystkich
oglnopolskich komitetw;
o dotyczce tylko dwch wiodcych partii PO i PiS (wtki kampanijne i
merytoryczne);
o dotyczce innych komitetw (prezentowanych pojedynczo lub w parach,
w kontekcie kampanijnym i merytorycznym);
o zwizanych z debatami wyborczymi;
o przekrojowe, powicone analizie okrelonego aspektu merytorycznego w
propozycjach programowych wszystkich oglnopolskich komitetw
wyborczych.
Generalnie rzecz biorc, materiay te wyrniay si wysokim poziomem
merytorycznym i wysokim stopniem zniuansowania omawianych tematw. Jzyk
narracji reporterskich by zazwyczaj neutralny, natomiast poszczeglne
wprowadzenia do materiaw dziennikarskich rniy si midzy sob pod
wzgldem nacechowania i rozmaitych wykadnikw ramowania. W badanym
materiale Wiadomoci odnotowano niewiele stronniczoci wizualnych. Jeeli
chodzi o podejmowanie przez redakcj Wiadomoci tematyki debat wyborczych,
to naley podkreli kompleksowe i relatywnie pogbione podejcie do
zagadnienia, zaprezentowane w analizowanych materiaach. Naley jednak
odnotowa, e w adnym wydaniu Wiadomoci w ostatnim tygodniu przed
wyborami nie pojawi si materia, nie pojawi si oddzielny materia, ktry
omawiaby caociowo sposb gosowania poza miejscem zamieszkania/
zameldowania czy te procedur wystpowania o wydanie zawiadczenia o
prawie do gosowania ze swojego urzdu gminy.
Fakty TVN relacjonoway kampani wyborcz w wymiarze przede wszystkim

politycznym, marketingowym (autoreferencyjnym), a w znaczco mniejszym
zakresie (by nie powiedzie: incydentalnym) w ujciu merytorycznym,
programowym.
Wikszo
typowych,
kampanijnych
materiaw
Faktw
konstruuje spjn narracj o gwnych graczach kampanii parlamentarnej. W

147
opisie Prawa i Sprawiedliwoci powtarzalne byo ramowanie Beaty Szydo jako

kandydatki niesamodzielnej, nad ktr sprawuje kontrol Jarosaw Kaczyski.
Obok tego oceniano kampani PiS jako efektywn i efektown. Platforma
Obywatelska prezentowana bya jako partia rozbita, pozostajca w kryzysie,
ktry przezwyciy prbuje ju tylko osamotniona Ewa Kopacz. Pozostaym
komitetom wyborczym powicono znacznie mniej uwagi (relatywnie najwicej
PSL) i ramowano je jako swego rodzaj uzupenienie sceny politycznej
zdominowanej przez dwie gwne partie. Ponadto prezentowana w Faktach
tematyka wyborcza bya bardzo silnie personalizowana przejawiao si to
zarwno w personalizowaniu konfliktw i napi midzy partiami, jak i
prezentowaniu liderw partyjnych jako uosobie reprezentowanych stronnictw.
Tak zakrojona personalizacja sprzyjaa spycaniu analiz podejmowanych w
reportaach dziennikarskich i ograniczaniu ich do jednego tylko, stricte
politycznego, kontekstu. Ponadto w wielu materiaach i analizach dziennikarzy
Faktw TVN jako bardzo istotn, kluczow wrcz warto kampanii wyborczej
eksponowano marketingow skuteczno i widowiskowo dziaa. Od tych
aspektw analizy rozpoczynano materiay, je uwypuklano w narracjach, nimi
warunkowano skuteczno kampanii.
Jeli natomiast chodzi o wnioski przekrojowe, dajce si zaobserwowa w
panoramicznym spojrzeniu na analizowane materiay, naley wymieni jako szczeglnie
istotne nastpujce:
Mocno zarysowana homogenizacja dyskursu. Tematyzacja wyda serwisw

poszczeglnych stacji w poszczeglnych dniach bya niemal identyczna. Ponadto
wikszo kluczowych uj rwnie bya tosama (po czci wynikao to z
pewnoci ze strategii sztabw wyborczych, ktre udostpniaj mediom
okrelony rodzaj nagra). Oznacza to, e o jakoci dyskursu poszczeglnych
anten decyduje najczciej sposb interpretacji, pogbienia, zniuansowania
tematu warto dodan materiau odnajdywano w badaniu tam, gdzie redakcja
nie zatrzymywaa si na prostej relacji z miejsca pobytu, ale poszukiwaa
dodatkowych kontekstw do wyjanienia jego wypowiedzi wygoszonych w
danym miejscu, w danym dniu. W kilku przypadkach dziennikarze rozwijali wtki
incydentalnie tylko pojawiajce si w wypowiedziach kandydatw, ale istotne ze
148
spoecznego punktu widzenia. Jako szczeglnie niepokojc praktyk w tym

kontekcie naley wskaza omawianie tylko tras podry kandydatw i grup, z
ktrymi
komitety
odbyway
spotkania
zupene
pomijanie
aspektw
programowych w wypowiedziach politykw.
Obecny w wikszoci stacji technologiczny paradygmat relacjonowania

debat wyborczych nadeskpozycja sprztu technicznego, ktry urasta do
symbolu uwaniania formy ponad treci. Na poziomie przede wszystkim
wizualnym, ale i tekstowym, eksponowano techniczne aspekty organizacji debaty
(kamery, nagonienie, scenografia, owietlenie), ktre oczywicie jako
kampanijna kuchnia mog by ciekawe dla widzw, ale nie powinny by
prymarnym poziomem opisu i nadawania wanoci wydarzeniu medialnemu,
jakim niewtpliwie jest debata. adna stacja nie unikna pewnego rodzaju
ekscytacji tym aspektem debat, cho niektre zachoway racjonaln proporcj w
mwieniu o technikaliach i treciach telewizyjnych dyskusji.
Kluczowym obszarem ramowania przekazu by czciej obraz ni tekst to

w kadrach, ujciach, montau czciej krya si rama interpretacji (pozytywna
lub negatywna), narzucajca ogld i wartociowanie przekazywanych treci. Jeli
chodzi o tekst, to nacechowane byy raczej wprowadzenia i narracje reporterskie
ni napisy na belkach cho tu zaobserwowano relatywnie due zrnicowane
na poziomie poszczeglnych anten i poszczeglnych prowadzcych.
Jako pozytywn obserwacj naley odnotowa fakt, e kady z badanych

serwisw wyemitowa materia zawierajcy instrukcj gosowania (w
wikszoci w oparciu o stosowny spot PKW). Materiay dotyczce procedury
gosowania miay rn dugo i byy przygotowane w rnych kontekstach,
natomiast podstawowe wskazwki w tym zakresie pojawiy si na kadej
antenie. Z drugiej strony in minus naley oceni fakt, e tylko dwa serwisy
(Informacje dnia TV Trwam i Panorama TVP 2) poinformoway widzw o
zbliajcym si terminie dopisywania si do spisu wyborcw.
Wane miejsce w konstruowaniu dyskursu zajmoway wyniki bada

sondaowych, prezentowane bardzo czsto i do powierzchownie. Najczciej
prezentacja sondau ograniczaa si do odczytania wynikw dla poszczeglnych
komitetw i ewentualnie przypisania wartoci procentowej przyblionej liczby
149
mandatw. Incydentalnie tylko zdarzao si, e wyniki badania sondaowego

szerzej komentowa ekspert lub dziennikarz.
Dyskurs kampanijny pomija w ogle kategori osb niepenosprawnych

zaledwie jeden materia, wyemitowany w Panoramie 19 padziernika, dotyczy
problemw, jakie osoby z niepenosprawnoci napotykaj w lokalach
wyborczych i podczas samej procedury gosowania.
Debaty wyborcze byy ujmowane wycznie w ramie konfliktu odnotowano

tylko jedn neutraln nominacj (Rozmowa o Polsce nazwa narzucona przez
organizatora i niejako wymuszona sytuacj prawn), poza tym o debatach
mwiono w kategoriach starcia, pojedynku, bitwy, walki, ringu. Takie
jednolite rozumienie wydarzenia medialnego, politycznego i spoecznego, jakim
jest debata wyborcza (zwaszcza z udziaem kilku osb), znaczco ogranicza
interpretowanie treci w niej generowanych. Rama konfliktu narzuca
wskazywanie zwycizcy i przegranego, kade szuka narzdzi (broni) i czsto
odciga uwag od najwaniejszej i przecie na og ciekawej warstwy treciowej.
Dominujcym ujciem polskiej sceny politycznej pozostaje hegemonia

duopolu PO-PiS. Wszystkie analizowane serwisy informacyjne skupiay si na
relacjonowaniu poczyna i wzajemnych interakcji tych dwch partii. Podmioty o
mniejszym poparciu spoecznym (diagnozowanym na podstawie wynikw
sondaowych) byy eksponowane krcej, dalej w hierarchii serwisw (w pniej
emitowanych
materiaach),
czasem
tylko
biernie
(bez
oddania
gosu
przedstawicielom). T tradycyjn dynamik zaburzy nieco dobrze oceniany

wystp Adriana Zandberga, ktry wygenerowa wiksze zainteresowanie Parti
Razem, natomiast naley to traktowa jak si wydaje raczej jako chwilow
anomali systemu ni znak jej ewolucji.
Ponownie zjawiskiem charakterystycznym w opisywaniu sceny politycznej bya

daleko posunita personalizacja dyskursu. Gos i wizerunek partii skupia si
kadorazowo w jej liderach (jednym lub kilku), co powodowao z pewnoci
ograniczenia wartoci poznawczej materiaw i w wielu przypadkach obniao
ich atrakcyjno.
Dyskurs medialny konstruowany przez serwisy informacyjne ma charakter

intertekstualny
autoreferencyjny.
Najlepszym
tego
dowodem
jest
odnotowana wielokrotnie praktyka zamieszczania w materiaach informacyjnych

150
fragmentw audycji publicystycznych (nawet pochodzcych z innych stacji

telewizyjnych). W ten sposb interpretacje, opinie i prognozy politykw staj si
materi informacji i punktem wyjcia do kreowania kolejnych interpretacji, opinii
i prognoz.
151
4. Zaczniki
1. Aneks A: dane dotyczce wystpie kandydatw w wyborach
parlamentarnych
2. Arkusze kodowe do badania
152
Aneks A: dane dotyczce wystpie kandydatw w wyborach

parlamentarnych
Kandydaci:
Kandydat
Afiliacja
Ewa Kopacz
Beata Szydo
Barbara Nowacka
KW PO
KW PiS
KW ZL
Petru
KW PSL
KW Kukiz'15
KW PiS
KW KORWiN
KW Partia Razem
KW PiS
KW PO
KW ZL
Ryszard Petru
Janusz Piechociski
Pawe Kukiz
Jarosaw Kaczyski
Janusz Korwin-Mikke
Adrian Zandberg
Krzysztof apiski
Joanna Mucha
Dariusz Joski
Magorzata
Kidawa-Boska
Przemysaw Wipler
Elbieta Witek
Grzegorz Schetyna
ukasz Abgarowicz
Mariusz Witczak
Andrzej Halicki
Leszek Miller
Micha Kamiski
Stanisaw Karczewski
Tomasz Siemoniak
Antoni Macierewicz
Cezary Tomczyk
Mariusz Kamiski
Janusz Palikot
Marcin Kierwiski
Mariusz Baszczak
Rafa Grupiski
Jarosaw Gowin
Jerzy Wenderlich
Marcelina Zawisza
Tomasz Grski
Frekwencj
Czas
Czas
a
ekspozycj ekspozycj
ekspozycji i czynnej i biernej
90
00:58:30
00:22:29
81
00:49:04
00:16:26
59
00:22:20
00:07:47
57
00:21:50
00:09:17
50
48
47
39
33
26
22
21
00:17:01
00:16:47
00:26:19
00:12:07
00:12:18
00:06:24
00:04:31
00:03:51
00:06:47
00:07:20
00:12:26
00:03:52
00:03:43
00:02:19
00:02:25
00:01:43
KW PO
21
00:03:43
00:00:48
KW KORWiN
KW PiS
KW PO
KW PO
KW PO
KW PO
KW ZL
KW PO
KW PiS
KW PO
KW PiS
KW PO
KW PiS
KW ZL
KW PO
KW PiS
KW PO
KW PiS
KW ZL
KW Partia Razem
KW KORWiN
17
16
16
15
15
12
11
11
11
11
10
10
10
8
8
8
8
6
6
6
6
00:03:22
00:04:46
00:07:08
00:03:52
00:03:20
00:02:16
00:01:45
00:01:50
00:03:54
00:02:54
00:02:09
00:01:19
00:01:34
00:01:16
00:00:52
00:01:13
00:01:12
00:01:14
00:00:39
00:00:56
00:01:23
00:02:07
00:02:14
00:02:47
00:02:11
00:01:36
00:01:35
00:00:29
00:00:54
00:03:11
00:01:04
00:01:11
00:00:04
00:01:08
00:00:34
00:00:17
00:00:49
00:01:12
00:01:04
00:00:10
00:00:38
00:00:35
153
Marcin wicicki
Rafa Trzaskowski
Wadysaw
Kosiniak-Kamysz
Eugeniusz Kopotek
Joachim Brudziski
Krystyna Pawowicz
Marek Sawicki
Micha Kabaciski
Zbigniew Ziobro
Adam Korol
Andrzej Adamczyk
Iwona ledziska-Katarasiska
Jakub Danecki
Marcelina Zawadzka
Agnieszka Pomaska
Andelika Modanowska
Artur Dbski
Cezary Grabarczyk
Dorota Staliska
Grzegorz Bierecki
Ilona Antoniszyn-Klik
Izabela Maciuszek
Jan Dziedziczak
Jarosaw Kalinowski
Justyna Szpanowska
Konrad Berkowicz
Korneliusz Marchewka
Krzysztof Gawkowski
Maciej Konieczny
Marzena Machaek
Mateusz Olechowski
Ryszard Czarnecki
Sawomir wierzyski
Stefan Niesioowski
Sylwester Chruszcz
Teresa Piotrowska
Tomasz Kalita
Waldemar Pawlak
Wodzimierz Czarzasty
Adam Bielan
Adam Szlapka
Adam Szydowski
KW PO
KW PO
5
5
00:01:21
00:00:46
00:00:42
00:00:07
KW PSL
00:01:05
00:00:40
KW PSL
KW PiS
KW PiS
KW PSL
KW ZL
KW PiS
KW PO
KW PiS
4
4
4
4
4
4
3
3
00:00:40
00:00:33
00:00:52
00:00:35
00:00:59
00:00:30
00:00:29
00:00:36
00:00:37
00:00:25
00:00:28
00:00:00
00:00:07
00:00:17
00:00:00
00:00:34
KW PO
00:00:31
00:00:09
KW Partia Razem
KW Partia Razem
KW PO
KW PSL
KW PO
KW PO
KW PSL
Bezpartyjny
KW PSL
Petru
KW PiS
KW PSL
KW Partia Razem
KW KORWiN
KW Partia Razem
KW ZL
KW Partia Razem
KW PiS
KW Partia Razem
KW PiS
KW PSL
KW PO
KW Kukiz'15
KW PO
KW ZL
KW PSL
KW ZL
KW PiS
Petru
KW PiS
3
3
2
2
2
2
2
2
2
00:00:41
00:00:42
00:00:35
00:00:39
00:00:24
00:00:14
00:00:35
00:00:23
00:00:22
00:00:27
00:00:00
00:00:01
00:00:10
00:00:13
00:00:11
00:00:26
00:00:13
00:00:18
00:00:23
00:00:01
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
1
00:00:29
00:00:32
00:00:18
00:00:27
00:00:16
00:00:24
00:00:12
00:00:35
00:00:17
00:00:11
00:01:19
00:00:18
00:00:21
00:00:12
00:00:27
00:00:22
00:00:37
00:00:19
00:00:29
00:00:07
00:00:18
00:00:18
00:00:15
00:00:02
00:00:09
00:00:35
00:00:17
00:00:00
00:00:36
00:00:18
00:00:17
00:00:00
00:00:06
00:00:09
00:00:14
00:00:08
00:00:11
00:00:11
00:00:05
00:00:00
154
Agnieszka Rupniewska
Aleksandra lusarek
Andrzej Halicki
Andrzej Jaworski
Andrzej Piechocki
Angelika Modanowska
Anna Maria Anders
Anna Raca
Bartomiej Bolesta
Bartosz Arukowicz
Beata Kempa
Baej Pobony
Borys Budka
Cezary Kucharski
Daniel Burzyski
Dawid Mirowski
Edward Korbel
Edyta ya
Elbieta Seredyn
Eugeniusz Grzeszczak
Ewa Dembek
Filip Frckowiak
Grzegorz Furgo
Grzegorz Gryka
Jacek Kwiatkowski
Jacek Protasiewicz
Jacek Sasin
Jakub Kulesza
Jakub Stefaniak
Jan Tomaszewski
Janina Sagatowska
Janusz Piechociski
Joanna Kluzik-Rostkowska
Joanna Senyszyn
Joanna Staniszkis
Kamila Kpiska
Krystyna Szumilas
Krzysztof apiski
Krzysztof Mieszkowski
Leonard Krasulski
Leszek Aleksandrzak
Ludwik Dorn
ukasz Joczyk
KW ZL
KW PiS
KW PO
KW PiS
Bezpartyjny
KW PSL
KW PiS
KW PO
KW Kukiz'15
KW PO
KW PiS
KW PiS
KW PO
KW PO
KW KORWiN
KW ZL
KW Partia Razem
KW PiS
KW PSL
KW PSL
KW PO
KW PiS
Petru
KW KORWiN
KW ZL
KW PO
KW PiS
KW Kukiz'15
KW PSL
KW PO
KW PiS
KW PSL
KW PO
KW ZL
Petru
KW Kukiz'15
KW PO
KW PiS
Petru
KW PiS
KW ZL
KW PO
KW Kukiz'15
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
00:00:09
00:00:16
00:00:17
00:00:20
00:00:06
00:00:17
00:00:17
00:00:04
00:00:04
00:00:04
00:00:58
00:00:09
00:00:08
00:00:02
00:00:10
00:00:16
00:00:16
00:00:04
00:00:14
00:00:14
00:00:05
00:00:30
00:00:07
00:00:16
00:00:17
00:00:20
00:00:04
00:00:17
00:00:10
00:00:00
00:00:00
00:00:00
00:00:58
00:00:06
00:00:00
00:00:00
00:00:03
00:00:10
00:00:11
00:00:00
00:00:00
00:00:10
00:00:00
00:00:13
00:00:04
00:00:00
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
00:00:07
00:00:29
00:00:09
00:00:08
00:00:13
00:00:12
00:00:07
00:00:19
00:00:09
00:00:08
00:00:02
00:00:06
00:00:12
00:00:09
00:00:08
00:00:10
00:00:12
00:00:00
00:00:17
00:00:04
00:00:00
00:00:00
00:00:23
00:00:14
1
1
1
00:00:06
00:00:08
00:00:08
00:00:00
00:00:00
00:00:08
00:00:19
00:00:00
1
1
1
1
00:00:12
00:00:05
00:00:11
00:00:10
00:00:00
00:00:00
00:00:06
00:00:04
155
ukasz Skurczyski
Magdalena Merta
Marceli Niezgoda
Marek Kamiski
Marek Kuchciski
Marek Palka
Marek Wikiski
Mariusz Kamiski
Mariusz Suchanecki
Micha Kaminski
Paulina
Piechna-Wickiewicz
Piotr Ikonowicz
Piotr Koomycki
Piotr Marzec
Rafa Otoka-Frckiewicz
Seweryn Prokopiuk
Sawomir Nitras
Stanisaw Wzitek
Stanisaw elichowski
Szymon Zikowski
Tadeusz Cymaski
Tadeusz Iwaski
Tomasz Jdrzejczak
Tomasz Makowski
Tomasz Rawski
Waldy Dzikowski
Wanda Nowicka
Wincenty Elsner
Wioletta Czech
Wadysaw Dajczak
Wodzimierz Karpiski
Wojciech Sosnowski
KW ZL
KW PiS
KW PSL
KW PiS
KW PiS
KW PiS
KW PO
KW PiS
KW PO
KW PO
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
00:00:05
00:00:11
00:00:05
00:00:02
00:00:12
00:00:08
00:00:09
00:00:12
00:00:08
00:00:05
00:00:00
00:00:11
00:00:00
00:00:00
00:00:00
00:00:04
00:00:00
00:00:00
00:00:05
00:00:00
KW ZL
00:00:03
00:00:02
Inne
KW PO
KW Kukiz'15
KW Kukiz'15
KW Partia Razem
KW PO
KW ZL
KW PSL
KW PO
KW PiS
KW ZL
KW PSL
KW PSL
KW Partia Razem
KW PO
KW ZL
KW ZL
KW PiS
KW PiS
KW PO
KW PO
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
00:00:17
00:00:05
00:00:08
00:00:05
00:00:05
00:00:08
00:00:06
00:00:13
00:00:18
00:00:00
00:00:08
00:00:06
00:00:02
00:00:09
00:00:04
00:00:05
00:00:16
00:00:04
00:00:06
00:00:01
00:00:04
00:00:14
00:00:00
00:00:00
00:00:00
00:00:00
00:00:08
00:00:00
00:00:02
00:00:09
00:00:00
00:00:00
00:00:06
00:00:00
00:00:09
00:00:04
00:00:00
00:00:16
00:00:04
00:00:03
00:00:00
00:00:00
Inni politycy
Polityk
Afiliacja
Andrzej Duda
Donald Tusk
Marcin Mastalerek
Bronisaw Komorowski
Radosaw Sikorski
Hanna Gronkiewicz-Waltz
Bezpartyjny
Bezpartyjny
KW PiS
Bezpartyjny
KW PO
KW PO
Czas
Frekwencja
ekspozycji
ekspozycji
czynnej
16
00:07:37
9
00:00:55
7
00:00:12
6
00:00:14
4
00:00:01
3
00:00:00
Czas
ekspozycji
biernej
00:01:58
00:01:41
00:00:45
00:00:50
00:00:32
00:00:28
156
Aleksander Kwaniewski
Robert Biedro
Adam Hofman
Adam Struzik
Anna Bakowska
Barbara Kudrycka
Bartomiej Sienkiewicz
Bogdan Zdrojewski
Elbieta Biekowska
Jan Vincent-Rostowski
Janis Warufakis
Janusz Wojciechowski
Jarosaw Krajewski
Krzysztof Kosiski
Krzysztof Kwiatkowski
Maciej Kmita
Magorzata Omilanowska
Marek Belka
Mateusz Szczurek
Micha Boni
Micha Dworczak
Nikoaj Nenczew
Sawomir Nowak
Wojciech Kowalczyk
Bezpartyjny
KW PO
Bezpartyjny
Bezpartyjny
KW PSL
KW ZL
KW PO
Bezpartyjny
KW PO
KW PO
KW PO
Nie dotyczy
KW PiS
KW PiS
KW PSL
KW PO
Bezpartyjny
Bezpartyjny
Bezpartyjny
Bezpartyjny
KW PO
KW PiS
Inne
KW PO
Nie dotyczy
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
00:00:10
00:00:00
00:00:23
00:00:00
00:00:13
00:00:00
00:00:00
00:00:00
00:00:00
00:00:00
00:00:00
00:00:00
00:00:02
00:00:25
00:00:10
00:00:00
00:00:06
00:00:00
00:00:00
00:00:00
00:00:00
00:00:08
00:00:00
00:00:00
00:00:14
00:00:21
00:00:11
00:00:48
00:00:00
00:00:00
00:00:05
00:00:08
00:00:04
00:00:02
00:00:08
00:00:05
00:00:02
00:00:02
00:00:02
00:00:00
00:01:08
00:00:00
00:00:04
00:00:04
00:00:04
00:00:07
00:00:00
00:00:16
00:00:02
00:00:05
Niepolitycy
Czas
Czas
Frekwencja
ekspozycji
czynnej
biernej
Go
Status ekspozycji
Jarosaw Gugaa
10
00:01:34
00:01:06
Grzegorz
Kajdanowicz
00:00:19
00:01:09
Diana Rudnik
00:00:05
00:01:02
Monika Olejnik
00:00:04
00:00:28
00:00:02
00:00:40
Bogdan
Rymanowski
Dorota
Gawryluk
Bartomiej
Biskup
00:01:11
00:00:26
doktor, politolog, Instytut Nauk

Politycznych, UW
00:00:59
00:00:02
Joanna Zauska
Fundacja Batorego
00:01:16
00:00:09
Justyna
Pochanke
00:00:00
00:00:26
157
Marek Migalski
doktor, politolog, byy

eurodeputowany
00:00:46
00:00:08
Olgierd
Annusewicz
politolog, Uniwersytet Warszawski
00:01:38
00:00:03
Piotr Krako
00:00:00
00:00:26
Tomasz Lis
00:00:02
00:00:21
profesor, politolog, UJ
00:00:41
00:00:00
przewodniczcy PKW
00:00:50
00:00:12
doktor, zesp ekspertw KUL
00:00:34
00:00:00
Beata Tokaj
szefowa Krajowego Biura Wyborczego
00:00:44
00:00:07
Jan Guz
Przewodniczcy Oglnopolskiego
Porozumienia Zwizkw Zawodowych
00:00:14
00:00:10
Jan Kulczyk
biznesmen
00:00:00
00:01:59
Jarosaw Flis
doktor, socjolog UJ
00:00:40
00:00:00
dziennikarz Faktw
00:02:02
00:00:21
scenograf
00:00:21
00:00:00
00:00:12
00:00:10
00:00:42
00:00:07
Wawrzyniec
Konarski
Wojciech
Hermeliski
Agnieszka
ukasik-Turecka
Krzysztof
Skrzyski
Marcin
Zawistowski
Piotr Duda
Ryszard Bugaj
NSZZ Solidarno, przewodniczcy

Rady Dialogu Spoecznego
profesor, Instytut Nauk
Ekonomicznych, Polska Akademia
Nauk
Zbigniew Lazar
ekspert ds. wizerunku
00:00:41
00:00:00
Andrzej
Sadowski
Centrum im. Adama Smitha
00:00:36
00:00:00
Andrzej Sikora
prezes Instytutu Studiw

Energetycznych
00:00:32
00:00:07
Anna Materska-Sosnowska
00:00:20
00:00:00
Cezary Gmyz
publicysta Do Rzeczy
00:01:18
00:00:00
Jacek
Raciborski
profesor, socjolog, Uniwersytet

Warszawski
00:00:30
00:00:05
Jacek Santorski
psycholog biznesu
00:00:26
00:00:01
Jzef Orze
Ruch Kontroli Wyborw
00:01:07
00:00:00
doktor, ekonomista, SGH
00:00:24
00:00:00
dyrektor Krajowego Biura

Wyborczego
00:00:30
00:00:00
gwna ekonomistka Konfederacji

Lewiatan
00:00:25
00:00:03
Kamil
Liberadzki
Krzysztof
Lorentz
Magorzata
Starczewska-Krzysztoszek
158
Marek Chmaj
profesor, konstytucjonalista, SWPS
00:00:26
00:00:00
Marek Krl
publicysta W Sieci
00:01:09
00:00:00
00:00:36
00:00:00
00:00:25
00:00:03
00:00:30
00:00:00
00:00:44
00:00:00
00:00:29
00:00:00
00:00:00
00:00:09
profesor, politolog, SWPS
00:00:22
00:00:00
00:00:06
00:00:40
Prokuratura Apelacyjna w Warszawie
00:00:20
00:00:02
00:00:15
00:00:04
00:00:08
00:00:00
00:00:28
00:00:07
00:00:10
00:00:00
adwokat
00:00:09
00:00:00
doktor, Zesp Ekspertw KUL
00:00:20
00:00:00
doktor, politolog
00:00:11
00:00:00
Forum Obywatelskiego Rozwoju
00:00:23
00:00:00
politolog, Fundacja im. Stefana

Batorego
00:00:09
00:00:00
Bezpartyjny
00:00:08
00:00:03
grnik
00:00:07
00:00:00
00:00:18
00:00:00
00:00:20
00:00:00
Micha Kleiber
Micha Myc
Mikoaj Czenik
Piotr Bajda
Piotr Kuczyski
Piotr Marciniak
Radosaw
Markowski
Robert
Lewandowski
Zbigniew
Jasklski
Adam Frczek
Adam
Gorszanw
Adam aszyn
profesor, wiceprezes Europejskiej

Akademii Nauk i Sztuk
Centrum Analiz Ekonomicznych,
CenEA
profesor, psycholog, SWPS
doktor, politolog, Uniwersytet im.
Kardynaa Stefana Wyszyskiego
gwny analityk Domu
Inwestycyjnego Xelion
profesor, psycholog, Zesp Bada nad

Socjalizacj i Agresj
Izba Gospodarcza Sprzedawcw
Polskiego Wgla
ekspert ds. wizerunku politycznego,
Alter Media
Adam Sadowski Prezes Izby Notarialnej w Katowicach

Adam
Wawrzynek
Agnieszka
Zarba
Aleksander
Kozicki
Aleksander
asiak
Aleksander
Smolar
Aleksandra
Duszyska
Andrzej Bk
Andrzej
Pogdek
Andrzej Smolar
doktor, konstytucjonalista,
Uniwersytet Kardynaa Stefana
Wyszyskiego
profesor, prezes Fundacji im. Stefana
Batorego
Andrzej
Tucholski
psycholog spoeczny
00:00:18
00:00:00
Antoni Dudek
profesor, politolog, UKSW
00:00:28
00:00:00
Antoni
profesor, socjolog, Instytut Studiw
00:00:13
00:00:04
159
Kamiski
Antoni
Szczepaniak
Barbara
Labudda
Bartosz
Gowacki
Beata Kurs
Politycznych PAN
rolnik ze Szczerkowa
00:00:04
00:00:00
specjalistka ds. wizerunku
00:00:25
00:00:04
ekspert ds. rynku lotniczego, Agencja

Lotnicza Altair
00:00:09
00:00:00
osoba sabosyszca
00:00:23
00:00:01
00:00:12
00:00:05
00:00:08
00:00:00
00:00:00
00:00:07
00:00:15
00:00:00
00:00:20
00:00:00
00:00:16
00:00:00
00:00:10
00:00:00
00:00:44
00:00:10
00:00:05
00:00:00
Bogusawa
Reszkopielgniarka z Zachodniopomorskiego
Szydowska
Bohdan
doktor, ekspert ds. wizerunku,
Dzieciuchowicz
Uniwersytet lski
Christiano
Portugalczyk
Ronaldo
Dagmara
grafik
Pakulska
Danuta
Przewodniczca NSZZ Solidarno
Romanowska
w szpitalu w Jeleniej Grze
pracownik obsugi w jeleniogrskim
Danuta Zerd
szpitalu
Zarzd Regionu lsko-Dbrowskiego
Dariusz Gierek
NSZZ Solidarno
Dariusz
d
Prosiecki
profesor, politolog, Uniwersytet im.
Dorota Piontek
Adama Mickiewicza
Ewa Nowak
Stowarzyszenie Grniczych Wdw
00:00:14
00:00:04
Filip Pazderski
Instytut Spraw Publicznych
00:00:05
00:00:00
Franciszek
Kope
Grzegorz
Cydejko
Grzegorz
Nawacki
Grzegorz
Raczak
Grzegorz
Sroczyski
Grzegorz
Umywalnik
Halina
Frckowiak
Henryk
Domaski
przew. NSZZ Solidarno okrgu

jeleniogrskiego
00:00:20
00:00:00
Forbes.pl
00:00:13
00:00:00
00:00:07
00:00:00
00:00:08
00:00:00
Publicysta Gazety Wyborczej
00:00:12
00:00:00
grnik, KWW Pokj w Rudzie

lskiej
00:00:13
00:00:00
piosenkarka
00:00:00
00:00:06
profesor, socjolog, PAN
00:00:15
00:00:00
Henryk abid
NSZZ Solidarno Region Maopolska
00:00:28
00:00:00
Henryka
Bochniarz
prezydent Konfederacji Lewiatan
00:00:17
00:00:00
zastpca redaktora naczelnego Pulsu

Biznesu
profesor, kierownik Klinicznego
Centrum Kardiologii w Gdasku
160
Hubert Kotarski
doktor, politolog
00:00:23
00:00:00
Jacek
Gadzinowski
Jacek
Januszewski
ekspert ds. mediw

spoecznociowych
00:00:17
00:00:04
Fundacja PRO Prawo do ycia
00:00:22
00:00:00
Jacek Kuro
Bezpartyjny
00:00:00
00:00:01
Jacek Reginia-Zacharski
politolog, Uniwersytet dzki
00:00:04
00:00:00
Jacek
Sokoowski
doktor, Instytut Nauk Politycznych

i Stosunkw Midzynarodowych
Uniwersytetu Jagielloskiego
00:00:14
00:00:00
Jadwiga
Staniszkis
00:00:00
00:00:06
Jakub Borowski
doktor, ekonomista, SGH
00:00:18
00:00:00
Jakub
Sobieniowski
Starachowice
00:00:37
00:00:08
Jakub Stefaniak
rzecznik PSL
00:00:10
00:00:00
Jan Parys
byy minister obrony narodowej
00:00:27
00:00:00
Janina Pilars
mieszkanka Warszawy
00:00:14
00:00:04
dr n. med., Instytut Sobieskiego
00:00:11
00:00:00
00:00:17
00:00:02
00:00:16
00:00:10
00:00:11
00:00:00
00:00:42
00:00:14
00:00:10
00:00:00
00:00:14
00:00:00
Janusz
Bolanowski
Janusz
Czapiski
Janusz
Jankowiak
Janusz Steinhoff
Jarosaw
Kostkowski
Jeremi
Mordasewicz
Joanna
Skrzypczyska
profesor, psycholog spoeczny,

Uniwersytet Warszawski
gwny ekonomista Polskiej Rady
Biznesu
byy wicepremier i minister
gospodarki
Warszawa
doradca zarzdu Konfederacji
Lewiatan
doktor, Wydzia Nauk Politycznych
i Dziennikarstwa Uniwersytetu
im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Joanna
Wrzeniewska-Sieger
Bezpartyjny
00:00:41
00:00:00
Jzef Partyka
Bezpartyjny
00:00:20
00:00:13
Kacper
Kownacki
00:00:09
00:00:03
Kajetan Orze
rzecznik portu lotniczego Radom
00:00:07
00:00:00
Karol Jasiski
pasaer odlatujcy do Rygi
00:00:08
00:00:00
Instytut Ordo Iuris
00:00:26
00:00:00
mieszkanka Bytomia
00:00:09
00:00:00
Karolina
Dobrowolska
Katarzyna
Jaksik-Ldwik
161
Katarzyna
Kolenda-Zaleska
Katarzyna
Niewiadomska-Wgrzyniak
Warszawa
00:00:39
00:00:05
NSZZ Solidarno
00:00:08
00:00:00
Kazimierz Kik
profesor; politolog, UJK w Kielcach
00:00:10
00:00:05
Konrad
Pochocki
Krzysztof
Kwiatkowski
Krzysztof
Piekarski
Krzysztof
Ziemiec
Dyrektor Generalny Polskiego

Zwizku Firm Deweloperskich
00:00:09
00:00:03
prezes NIK
00:00:00
00:00:12
doktor, Instytut Politologii

Uniwersytetu Gdaskiego
00:00:13
00:00:00
00:00:02
00:00:07
Leo Messi
Argentyczyk
00:00:00
00:00:08
Lucyna
Kuliska
doktor, politolog
00:00:18
00:00:00
Maciej Drzonek
00:00:10
00:00:00
Maciej Knapik
Warszawa
00:00:43
00:00:16
Maciej Siwka
adwokat
00:00:12
00:00:00
Maciej Zakrocki
wydawca Rozmowy o Polsce
00:00:13
00:00:00
Magda ucyan
Warszawa
00:00:35
00:00:12
00:00:04
00:00:00
00:00:23
00:00:00
00:00:25
00:00:00
00:00:09
00:00:00
00:00:00
00:00:02
00:00:18
00:00:04
00:00:08
00:00:00
Magda
uczennica gimnazjum z Warszawy
Szerszeniewski
Magdalena
KorzekwaKaliszuk
Magdalena
szefowa inicjatywy Stop seksualizacji
Trojanowska
naszych dzieci
Magorzata
rzecznik prasowy rzdu Tadeusza
Niezabitowska
Mazowieckiego
Magorzata
Bezpartyjny
Sadurska
International Service for Human
Man-Yan Ng
Rights
Marcin
Stowarzyszenie Spdzielczoci
Karliski
Finansowej im. w. Michaa
Marcin Palade
politolog
00:00:41
00:00:00
Marcin
Sienkiewicz
Marcin
ebrowski
Marek
Lewandowski
doktor, Instytut Studiw

Midzynarodowych UWr
00:00:24
00:00:00
00:01:02
00:00:00
rzecznik Komisji Krajowej NSZZ

Solidarno
00:00:11
00:00:00
Marek Zuber
ekonomista, Dexus Partnerzy
00:00:11
00:00:00
162
Maria Salzman
Stowarzyszenie Falun Dafa
Marian Szoucha doktor, Forum dla Wolnoci i Rozwoju
00:00:08
00:00:00
00:00:33
00:00:00
Mariusz
Brzenicki
Bezpartyjny
00:00:18
00:00:00
Mariusz Mrozek
asp. szt., Komenda Stoeczna Policji
00:00:02
00:00:15
rzecznik wykonawcy mostu
00:00:13
00:00:00
guru ekonomistw
00:00:00
00:00:04
Patryk Pieczko
grnik z Mysowic
00:00:10
00:00:06
Paula Nowek
biuro Rzecznika Praw Obywatelskich
00:00:08
00:00:05
Pawe Puska
Warszawa
00:00:40
00:00:13
Piotr Burek
rolnik z Wolicy
00:00:08
00:00:00
00:00:24
00:00:00
00:00:13
00:00:00
00:00:07
00:00:00
Rebelya.pl
00:00:24
00:00:00
prezes fundacji Integracja
00:00:10
00:00:00
byy reprezentant Polski
00:00:12
00:00:05
doktor, politolog, Instytut Nauk

Politycznych, UW
00:00:31
00:00:00
byy dziaacz PO; lobbysta
00:00:00
00:00:14
Bezpartyjny
00:00:00
00:00:05
Rafa Kanarek
niewidomy
00:00:19
00:00:04
Robert Alberski
prof. dr hab., politolog
00:00:41
00:00:00
Robert Biedro
Bezpartyjny
00:00:00
00:00:14
00:00:11
00:00:00
00:00:07
00:00:00
Mateusz
Gdowski
Milton
Friedman
Piotr Kasprow
Piotr Mikiewicz
Piotr Nowak
Piotr Paka
Piotr
Pawowski
Piotr
wierczewski
Piotr Wawrzyk
Piotr
Wawrzynowicz
Przemysaw
Saleta
Przewodniczcy Zwizku
Zawodowego Pracownikw Ochrony
Zdrowia
doktor habilitowany, socjolog,
Dolnolska Szkoa Wysza
NSZZ Solidarno
Region lsko-Dbrowski
doktor, politolog, Wydzia Nauk

Robert Rajczyk
Spoecznych, Uniwersytet lski w
Katowicach
doktor, socjolog, Katolicki Uniwersytet
Robert Szwed
Lubelski
Roman Marzec
b. funkcjonariusz CBA
00:00:16
00:00:00
Roman Nowicki
Kongres Budownictwa Polskiego
00:00:09
00:00:02
Sergiusz
Trzeciak
doktor, ekspert ds. marketingu

politycznego, Collegium Civitas
00:00:18
00:00:00
163
Sawomir
Krakowczyk
sobowtr
Chucka Norrisa
dr, Polskie Towarzystwo

Geopolityczne
00:00:18
00:00:03
Bezpartyjny
00:00:00
00:00:04
Stan Tymiski
Bezpartyjny
00:00:00
00:00:03
Stanisaw Alot
NSZZ Solidarno Owiaty i

Wychowania
00:00:27
00:00:00
politolog
00:00:06
00:00:00
grnik z Kopalni Wgla Kamiennego

Budryk
00:00:10
00:00:00
publicysta
00:00:30
00:00:06
Bezpartyjny
00:00:14
00:00:00
00:00:24
00:00:05
00:00:12
00:00:00
krytyk teatralny
00:00:33
00:00:00
poeta, prozaik
00:00:11
00:00:00
doktor, politolog, medioznawca
00:00:08
00:00:00
Przegld Sportowy
00:00:07
00:00:00
doktor, socjolog, politolog
00:00:22
00:00:03
Centrum Edukacji Obywatelskiej
00:00:08
00:00:00
Witold Cempel
NSZZ Solidarno
00:00:25
00:00:00
Witold
Modzelewski
profesor, Instytut Studiw

Podatkowych Modzelewski i
Wsplnicy
00:00:13
00:00:09
Witold
Orowski
profesor, ekonomista
00:00:06
00:00:00
Xabi Alonso
pikarz Bayernu Monachium
00:00:07
00:00:00
realizator wiata
00:00:11
00:00:00
prezes Katowickiego Holdingu

Wglowego
00:00:13
00:00:00
Stanisaw
Faliski
Stanisaw
Gruzel
Stanisaw
Michalkiewicz
Stanisaw
Napieraa
Stanisaw
Woniak
Szymon
Ossowski
Teresa
StankiewiczPodhorecka
Tomasz Jastrun
Tomasz
Pudowski
Tomasz
Wodarczyk
Tomasz
ukowski
Urszula
Cyrynger
Zbigniew
Feliksiak
Zygmunt
ukaszczyk
dyr. Wojewdzkiego Centrum

Szpitalnego w Jeleniej Grze
doktor, politolog, Uniwersytet im. A.
Mickiewicza w Poznaniu
164

Monitoring Wyborczy Telewizyjnych Serwisow Informacyjnych. Wybory Do Parlamentu RP 2015

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Monitoring Wyborczy Telewizyjnych Serwisow Informacyjnych. Wybory Do Parlamentu RP 2015

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Monitoring wyborczy

telewizyjnych serwisw informacyjnych

Badanie zrealizowane na zlecenie:

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, 2015

Zesp koordynujcy i przygotowujcy raport:

1. Wprowadzenie i nota metodologiczna

We wstpie do raportu prezentujemy najwaniejsze dane

serwisw informacyjnych w okresie siedmiu dni poprzedzajcych

1.1. Cele projektu

TV Trwam Informacje dnia;

Superstacja Informacje dnia;

Stacje zostay dobrane ze wzgldu na szeroki, masowy zakres oddziaywania

tematycznych programach informacyjnych.

1.2. Proces analizy badanych materiaw

Wszystkie badane wydania serwisw informacyjnych byy rejestrowane, a nastpnie

zmienna 1: tytu audycji;

zmienna 2: data emisji (dzienna);

zmienna 3: czas trwania caego serwisu informacyjnego w minutach i sekundach;

zmienna 4: czas trwania materiaw o tematyce wyborczej;

zmienna 5: pora emisji;

zmienna 6: stacja TV;

zmienna 7: prowadzcy serwis informacyjny imi i nazwisko;

zmienna 8: reporter kodowanego materiau imi i nazwisko (dla jednostki

zmienna 9: aktor w materiale wyborczym imi i nazwisko (dla jednostki

zmienna 10: sposb przedstawienia aktora w materiale wyborczym (dla

zmienna 11: rodzaj aktora w materiale wyborczym (dla jednostki pomocniczej:

zmienna 12: afiliacja partyjna aktora w materiale wyborczym (dla jednostki

zmienna 15: nacechowanie werbalne w stosunku do aktora (skala od -3 do 3);

zmienna 16: nacechowanie kontekstowe w stosunku do bohatera (skala od -3

zmienna 17: widoczno wypowiedzi aktora (skala od 1 do 3, gdzie 0 oznacza

zmienna 18: liczba wypowiedzi aktora;

zmienna 19: relacja komentarza/gosu z offu do treci wypowiedzi aktora

zmienna 20: relacja komentarza/gosu z offu do treci wypowiedzi aktora

zmienna 21: relacja komentarza/gosu z offu do treci wypowiedzi aktora

zmienna 22: relacja komentarza/gosu z offu do treci wypowiedzi aktora

zmienna 23: temat materiau (dla jednostki pomocniczej: materia skadowy);

zmienna 24: czas trwania tematu.

Tak skonstruowane zestawienie zostao nastpnie poddane obrbce w arkuszach

2. ciesz si one wyranie nisz ogldalnoci ni gwne, wieczorne wydania

pod uwag wszystkich wyda serwisw informacyjnych z danej stacji

2. Wyniki ilociowej analizy serwisw informacyjnych

W tej czci raportu przedstawiamy rezultaty przeprowadzonego

w badanych serwisach informacyjnych;

wywaenia w materiaach informacyjnych;

2.1. Ekspozycja tematyki wyborczej w serwisach informacyjnych

W pierwszej czci analitycznej skupiono si na ekspozycji tematyki wyborczej

Udzia tematyki wyborczej w cznym czasie trwania

Udzia tematyki wyborczej

Udzia tematyki niewyborczej

Powyszy wykres przedstawia cznie zebrany czas wszystkich badanych serwisw

Udzia tematyki wyborczej Fakty TVN

Udzia tematyki wyborczej

Udzia tematyki niewyborczej

Zestawienie udziau tematyki wyborczej w Faktach pokazuje zrnicowane rozoenie

Udzia tematyki wyborczej Wiadomoci TVP 1

Udzia tematyki wyborczej

Udzia tematyki niewyborczej

W zestawieniu sporzdzonym dla TVP 1 wida, e udzia procentowy czasu

Udzia tematyki wyborczej Panorama TVP 2

Udzia tematyki wyborczej

Udzia tematyki niewyborczej

Na postawie powyszego wykresu mona zauway, e udzia tematyki wyborczej w

Udzia tematyki wyborczej Informacje dnia Superstacja

Udzia tematyki wyborczej