System jednostek taktycznych i kontrterrorystycznych w Polsce

Micha Piekarski
SYSTEM JEDNOSTEK TAKTYCZNYCH I KONTRTERRORYSTYCZNYCH W POLSCE

Artyku opublikowany w pierwotnej wersji w roku 2005

Niniejszy artyku powicony jest problematyce jednostek taktycznych i
kontrterrorystycznych wystpujcych w strukturach polskich si policyjnych, a take innych struktur
siowych. W pierwszej czci pracy zostanie przedstawiona terminologia uywana w tekcie,
nastpnie zostan przedstawione istniejce w Polsce jednostki taktyczne i kontrterrorystyczne, a na
kocu zostanie dokonana analiza stanu ich przygotowania do zwalczania zagroe o charakterze
terrorystycznym.
W niniejszej pracy, pojecie siy policyjne przyjto jako okrelenie oglne, oznaczajce
formacje uzbrojone, dziaajce w imieniu pastwa, zwalczajce i zapobiegajce przestpczoci,
biorce udzia w procesie egzekwowania odpowiedzialnoci karnej sprawcw czynw
zabronionych1. Definicja ta obejmuje wic szeroki wachlarz sub : od Policji, poprzez Stra
Graniczn, andarmeri Wojskow, Biuro Ochrony Rzdu, Agencj Bezpieczestwa Wewntrznego,
a po Sub Wizienn.
Do innych struktur siowych mona zaliczy takie podmioty jak : Wojsko Polskie
(andarmeri, bdc integraln czci WP wyrniono wczeniej z powodu specyfiki tej suby),
Agencj Wywiadu (prowadzc dziaania poza granicami kraju), a take Wojskowe Suby
Informacyjne. Jako formacj uzbrojone mona traktowa Urzd Kontroli Skarbowej, oraz Stra
Ochrony Kolei.
Mianem zagroe o charakterze terrorystycznym proponuj okreli sytuacje w ktrych
sprawcy przestpstwa (niezalenie od kierujcych nimi motyww) sigaj po metody dziaania
typowe dla terrorystw. W szczeglnoci s to : branie zakadnika lub zakadnikw, opanowywanie
obiektw staych (budynki) lub ruchomych (statki wodne lub powietrzne, pocigi, pojazdy
samochodowe), podkadanie bomb, a take zamach na obiekt lub osoby z uyciem broni palnej lub
urzdze wybuchowych. Tak wic rdem zagroenia o charakterze terrorystycznym jest zarwno
terroryzm polityczny jak i terror kryminalny. Niezalenie od rda zagroenia, powstaje sytuacja
kryzysowa, w ktrej mamy do czynienia z nastpujcymi skutkami :
zagroeniem dla ycia i zdrowia ludzkiego, nierzadko w znacznych rozmiarach,
zagroeniem dla mienia, w tym zwaszcza urzdze i obiektw o duej wartoci
materialnej, bd takich, ktrych zakcenie dziaania moe spowodowa powane
nastpstwa
zakceniem dziaania instytucji i sub publicznych, a take infrastruktury
w przypadku politycznej motywacji sprawcw, wystpuje prba wpynicia na
decyzje wadz pastwowych.
Jak wic wida, ten rodzaj zagroenia jest zjawiskiem gronym dla pastwa i spoeczestwa. W
celu jego zmniejszenia stosowane s rne rodki - od prawnych po fizyczn eliminacj zagroe.
Fizyczna eliminacja zagroe o charakterze terrorystycznym oznacza dziaania o charakterze
1

M.Piekarski Rola si policyjnych w zwalczaniu terroryzmu, artyku opublikowany na : www.greendevils.pl

Micha Piekarski 2005-2014

System jednostek taktycznych i kontrterrorystycznych w Polsce

siowym,
-

podejmowane w celu :
uwolnienia zakadnikw,
odzyskania kontroli nad opanowanymi przez terrorystw obiektami,
zatrzymania lub eliminacji sprawcw zagroenia o charakterze terrorystycznym, jak
rwnie odzyskania znajdujcych si w ich rkach niebezpiecznych urzdze lub
materiaw (bro, materiay wybuchowe, substancje trujce, itp. ).
Naley zwrci uwag na fakt, e wyej wymienione dziaania mog by prowadzone w jednej
z trzech faz sytuacji w ktrej mamy do czynienia z zagroeniem o charakterze terrorystycznym a
wic przed dokonaniem zamachu, w trakcie jego dokonywania, i po nim.
Ostatni kwesti terminologiczn jest zdefiniowanie pojcia jednostek taktycznych oraz
kontrterrorystycznych2.
Mianem jednostek kontrterrorystycznych proponuj okreli jednostki specjalne, zarwno
wojskowe , jak i policyjne, przeznaczone, wyszkolone i wyposaone do prowadzenia dziaa
ratowania zakadnikw, w szczeglnoci odbijania obiektw staych lub rodkw transportu
opanowanych przez terrorystw. Natomiast jednostki taktyczne, to w znaczeniu uytym w
niniejszej pracy, jednostki sub policyjnych (lub innych struktur siowych), przeznaczone do
wykonywania szczeglnie niebezpiecznych zada na korzy sub macierzystych. Zadania te to :
- zatrzymywanie szczeglnie niebezpiecznych przestpcw, zwaszcza uzbrojonych bd
zabarykadowanych,
- uwalnianie zakadnikw, zwaszcza gdy dana sytuacja nie wymaga uycia jednostki
kontrterrorystycznej,
- udzia w ochronie wanych osb lub obiektw, zwaszcza jako oddzia kontruderzeniowy,
- udzia w konwojowaniu szczeglnie niebezpiecznych przestpcw, a take w ochronie
rozpraw sdowych i innych czynnoci procesowych z ich udziaem,
- udzia w wykrywaniu i neutralizowaniu urzdze wybuchowych.
Naley zwrci uwag na fakt, e zadania jednostek kontrterrorystycznych i taktycznych
wzajemnie si przenikaj i uzupeniaj. W szczeglnoci dotyczy to operacji uwalniania
zakadnikw, gdzie z powodu zoonoci problemu, trudno jest wyznaczy jednoznaczne kryteria
podziau pomidzy dziaaniami pozostajcymi w gestii jednostek taktycznych, a prowadzonymi
przez jednostki kontrterrorystyczne. Ponadto, moe doj do sytuacji wymagajcej wsplnego
dziaania obydwu rodzajw si, zwaszcza w razie powanego kryzysu (np. wzicie duej liczby
zakadnikw, albo symultaniczne zamachy w kilku miejscach).
W chwili obecnej, w Polsce istnieje dua liczba jednostek specjalnych, zarwno taktycznych
(zdecydowana wikszo) jak i kontrterrorystycznych (zdecydowana mniejszo. Teraz zostanie
przedstawiona lista tych jednostek, z uwzgldnieniem ich podziau pod wzgldem przynalenoci
do konkretnych sub, jak i podziau na jednostki taktyczne i kontrterrorystyczne.
Pierwsz omwiona sub jest Policja. Jest to najwiksza istniejca w Polsce suba
odpowiedzialna za zwalczanie przestpczoci i bezpieczestwo obywateli. Posiada ona rwnie
najwiksz ilo jednostek specjalnych, z ktrych pierwsz Wydzia Zabezpieczenia Stoecznego
Urzdu Spraw Wewntrznych powoano do ycia w 1976r., jako jednostk o przeznaczeniu
kontrterrorystycznym (jej podstawowym zadaniem miao by odbijanie porwanych samolotw).
Jednostka ta w 1990 roku zostaa przemianowana na Wydzia Antyterrorystyczny Komendy
Stoecznej Policji, a obecnie jest podporzdkowana Komendzie Gwnej Policji, jako Zarzd Operacji
2

Istotna uwaga : terminologia stosowana w Polsce oficjalnie okrela mianem antyterroryzmu wszystkie dziaania
suce przeciwdziaaniu i zwalczaniu terroryzmu, a take podobnych przestpstw. Powoduje to chaos
terminologiczny dlatego te autor zdecydowa si w tej pracy na wprowadzenie odmiennej terminologii.

Micha Piekarski 2005-2014

System jednostek taktycznych i kontrterrorystycznych w Polsce

Antyterrorystycznych3. Jest to najwiksza policyjna jednostka specjalna w Polsce, liczca ponad 120
ludzi4. Jest ona rwnie najlepiej wyposaona, wyszkolona i najbardziej dowiadczona. Ju w
1992r. dostarczono jej pistolety maszynowe MP5, co w innych jednostkach miao miejsce 6 lat
pniej, od roku posiada take nowoczesne karabinki szturmowe G-36K i G-36C oraz wytumione
pistolety maszynowe MP5SD6 (jako jedyna jednostka policyjna). Prowadzi ona take regularne
wiczenia operacji odbijania zakadnikw, w tym z samolotw i platform wiertniczych.
Wydzia AT/ZOA jest gwn polsk jednostk kontrterrorystyczn, i w razie powanego
zagroenia to na niej spocznie najwikszy wysiek rozwizywania sytuacji kryzysowej. Jest take
wykorzystywana jako jednostka taktyczna, do wspierania dziaa innych pionw Komend Gwnej i
Stoecznej. Gwnie wykorzystywana jest do zatrzymywania szczeglnie niebezpiecznych
przestpcw, a take ich konwojowania i ochrony rozpraw sdowych z ich udziaem. Ma to
zarwno pozytywne efekty (ostrzelanie operatorw w realnych dziaaniach) jak i negatywne
(zakcenie cyklu szkolenia zamiast wiczy due operacje, jednostka musi bra udzia w
drugorzdnych dziaaniach np. konwojowych).
W strukturze Policji wystpuj take inne jednostki. Najwiksz grup s istniejce przy
komendach wojewdzkich Samodzielne Pododdziay Antyterrorystyczne Policji (SPAP). Utworzono
je w 1978r. jako plutony specjalne ZOMO5 w nastpujcych miastach : Gdask. d, Katowice,
Krakw, Pozna, Szczecin i Wrocaw, a kilka lat pniej sformowano jeszcze plutony w Biaymstoku i
Rzeszowie6. Jednostki te byy czci si ZOMO w danym wojewdztwie. Ponadto od koca lat
siedemdziesitych istniaa grupa specjalna w Komisariacie MO na lotnisku Okcie. W roku 1990
przeformowano plutony specjalne na kompanie (od 1991r Kompanie Antyterrorystyczne),a w
1999 roku przemianowano je na Samodzielne Pododdziay Antyterrorystyczne (SPAT lub SPAP
obie nazwy w zasadzie uywane s wymiennie, ale ta druga jest ostatnio uywana czciej). Wraz
ze zmian nazwy, jednostki te przeniesiono w bezporednie podporzdkowanie komendantom
wojewdzkim. Jednostka na Okciu zostaa w 1990 nazwana Samodzielnym Plutonem
Antyterrorystycznym7 , a w roku 2003 zostaa rozwizana. Ponadto po reformie terytorialnej kraju,
w utworzono dodatkowe SPAP-y (wojewdztwa : Lubuskie, witokrzyskie, Opolskie, Mazowieckie,
Lubelskie, Warmisko Mazurskie i Kujawsko Pomorskie), w kilku przypadkach
przeformowywujc istniejce wczeniej, tzw. nieetatowe grupy realizacyjne. Od pewnego czasu
grup taktyczn dysponuje Centralne Biuro ledcze, ale nieznana jest jego liczebno i uzbrojenie
(prawdopodobnie jest etatowa, pono dobrze uzbrojona)
Wymienione wyej jednostki Policji zalicza si do tzw. etatowych jednostek specjalnych.
Oznacza to, e s to jednostki policji powoane jako jednostki specjalne (antyterrorystyczne - AT).
Skutkuje to tym, e ich funkcjonariusze maj w zwizku z tym nieco inne normy pacowe i rentowo
emerytalne ni inni policjanci, ponadto jednostki te maja odmienne normy wyposaenia i
uzbrojenia (ktre jest tym jednostkom przydzielane wanie na podstawie ich ujcia w etatach
Policji jako jednostek antyterrorystycznych wanie). Pododdziay te s podporzdkowane
komendantom wojewdzkim i uywane s na ich rozkaz, ale mog by take uyte na terenie
caego kraju na rozkaz Komendy Gwnej, co pozwala na wzajemne wspieranie si w razie potrzeby.
Istnieje take system wsplnych szkole i zgrupowa co do pewnego stopnia ujednolica szkolenie i
3

4
5
6
7

Po 2000r, jednostk t podporzdkowano Centralnemu Biuru ledczemu, a po akcji w Magdalence przesunito j

do KGP jako Biuro Operacji Antyterrorystycznych (BOA), niedawno przeksztacone w ZOA.
Wydzia AT liczy ponad 150 ludzi, po przeformowaniu w BOA w ZOA nastpia redukcja stanu osobowego
ZOMO = Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej, obecnie Oddziay Prewencji Policji.
I.Chloupek : XX lat w akcji MMS Komandos 10/98
Wicej o tej jednostce : I. Chloupek Komandosi z lotniska MMS Komandos 3/2000.

Micha Piekarski 2005-2014

System jednostek taktycznych i kontrterrorystycznych w Polsce

taktyk.
Poszczeglne jednostki rni si liczebnoci. Starsze (istniejce przed reform terytorialn
) licz po okoo 50 ludzi, modsze okoo 30. W ich skad licz , oglnie rzecz biorc : dowdztwo,
sekcje szturmowe i sekcja pirotechniczna (dokadna liczebno i struktura s utajnione). Broni
krtk s pistolety Glock-17 i Glock-19 oraz pistolety maszynowe : polskie PM-84P i PM-98
Glauberyt (nie dostosowane do dziaa AT- midzy innymi przez brak akcesoriw takich jak
tumiki, celowniki, owietlenie taktyczne poza PM-98 i oglnie nieergonomiczn konstrukcj )
izraelskie Mini Uzi oraz niemieckie MP5A3. Jako broni wsparcia uywa si karabinkw AKMS, a
dostpne s take karabiny maszynowe PK. Uywa si take strzelb kal. 12 typu Mossberg 500 ATP6
(do miotania pociskw gumowych i forsowania drzwi), oraz wyrzutni granatw zawicych RWG-3
(wraz z tzw. siatkowym zestawem obezwadniajcym SZO-84) oraz granatnikw RGA-86 (do
obezwadniania osb wystpuje w niewielkich ilociach). Broni snajperw s fiskie karabiny
TRG-21 na nabj 7,62x51 8. Od niedawna pododziay te otrzymuj karabinki G-36K, oraz pistolety
maszynowe MP5K
SPAP-y s , pomimo nazwy, przede wszystkim jednostkami taktycznymi, i w tej roli s
uywane. Wykazuj si du skutecznoci dziaania w tym zakresie. W razie koniecznoci
podejmowania dziaa kontrterrorystycznych, bd w stanie skutecznie rozwizywa incydenty o
mniejszej skali (odbicie autobusu, maego - klasy ATR-72 samolotu, odbicie niewielkiego budynku).
W duych operacjach (porwnywalnych z Dubrowk) problemem moe si okaza niedostateczne
wyposaenie np. braki w broni wytumionej (tumiki s tylko do TRG-21 i AKMS), a take
niewielkie dowiadczenie w tego typu operacjach (niewielka ilo wicze na duych obiektach
teatrach, kinach, centrach handlowych itp. ). SPAP-y stanowi jednak wartociowe jednostki zdolne
wspiera siy kontrterrorystyczne w duych operacjach.
Kolejn grup jednostek policyjnych s jednostki tzw. nieetatowe. S one tworzone na
rnych szczeblach, w rnych jednostkach policyjnych (komendy miejskie, powiatowe, a take
wydziay kryminalne komend wojewdzkich, policja sdowa). Ich nieetatowo polega na tym, e
s to formalnie zwykli policjanci (a zatem typowe s normy uposaenia, wyposaenie itp.) ktrzy
s powoani do skadu grupy specjalnej na takich samych zasadach jakie okrelaj tworzenie innych
grup poza istniejcymi stale strukturami (np. specjalne grupy dochodzeniowe itp.). Poniewa nie
ma centralnych wytycznych dotyczcych ich tworzenia, struktury, wyposaenia, panuje w tej
materii praktycznie cakowita dowolno. (z reguy Podobnie jest z poziomem ich wyszkolenia,
jednak grupy nieetatowe czsto s szkolone przez instruktorw ze SPAP-w, co podnosi jego
poziom.
Grupy nieetatowe (tzw. realizacyjne) s jednostkami typowo taktycznymi, wykonujcymi
zadania na korzy swoich macierzystych jednostek. S one podobne do wykonywanych przez
jednostki etatowe. Problemem moe si jednak okaza brak odpowiedniego wyposaenia i
uzbrojenia (z reguy jest to rednia policyjna : Glock-17/19, P-99 albo P-83 jako bro krtka,
PM-84P/98 jako bro maszynowa i AKMS jako bro wsparcia - natomiast brak jest strzelcw
wyborowych), oraz sabe wyszkolenie ( limitowana baza szkoleniowa). Powoduje to e jednostki te
w obecnym stanie rzeczy nie mog by brane pod uwag jako jakiekolwiek uzupenienie dziaa
kontrterrorystycznych. Natomiast jednostki te s cenne jako siy zastpujce etatowe SPAP-y w

Poza wymienionymi wczeniej wyjtkami identyczne jest take uzbrojenie ZOA. Dane o uzbrojeniu za : I.
Chloupek XX lat w akcji MMS Komandos 10/98

Micha Piekarski 2005-2014

System jednostek taktycznych i kontrterrorystycznych w Polsce

mniej skomplikowanych sytuacjach ( np. w policji sdowej ochrona rozpraw).
Wojsko Polskie jest formacj nastawion na zapewnienie Polsce bezpieczestwa
zewntrznego. Jednak w jego szeregach znajduj si dwie jednostki z interesujcego nas zakresu.
Pierwsz z nich jest Jednostka Wojskowa nr 2305 , czyli Wojskowa Formacja Specjalna
GROM. Powstaa ona w 1990 roku, dziki pomocy rzdw USA i Wielkiej Brytanii, w odpowiedzi na
zagroenie ze strony terrorystw palestyskich w czasie operacji Most 9. Jednostka ta bya od
pocztku tworzona jako oddzia kontrterrorystyczny10. Jest ona dobrze wyposaona
(prawdopodobnie najlepiej uzbrojony oddzia specjalny w Polsce np. jako jedyny posiada
karabiny snajperskie kalibru 12, 7mm), od pocztku wsppracujca z odpowiednikami za granic
(gwnie z Amerykanami i Brytyjczykami). Nie posiada jednak duego dowiadczenia w operacjach
typowo kontrterrorystycznych, ma na koncie jedynie kilka operacji w ogle (Haiti, Irak, Bakany).
Ponadto GROM po przejciu do Ministerstwa Obrony Narodowej, zosta obarczony szerszym
zakresem zada (take tymi o charakterze typowo wojskowym), co dodatkowo osabia jego
moliwoci w zakresie operacji kontrterrorystycznych. Ponadto w bardzo ograniczonym zakresie JW
2305 wsppracuje z jednostkami policyjnymi, co w razie wsplnej operacji bdzie miao wyrane,
negatywne konsekwencje.
Poza GROM-em w Wojsku Polskim istnieje jeszcze jedna jednostka specjalna Wydzia
Ochrony Specjalnej andarmerii Wojskowej , obecnie przeformowywany i powikszany. Jest to
jednostka ktra zajmuje si ochron Ministra Obrony Narodowej i wiceministrw, oraz Szefa Sztabu
Generalnego. W nowej postaci, jednostka ta ma si zaj rwnie interwencjami w razie sytuacji
kryzysowych na obiektach wojskowych , a take bra udzia w pocigach za uzbrojonymi
dezerterami. Z uwagi na charakter tych zada, celowe jest prowadzenie cigej wsppracy z
jednostkami policyjnymi, co zaprocentuje w czasie wsplnie prowadzonych dziaa. Moliwe te
bdzie uycie tej jednostki do wspierania innych sub w razie takiej potrzeby.
Uycie tych jednostek , jako czci Wojska Polskiego , do dziaa kontrterrorystycznych na
terenie kraju jest moliwe w oparciu o Ustaw o Policji (artyku 18 ust. 3 i 4) wymagana jest do
tego zgoda Prezydenta RP, a oddziay i pododdziay WP uywaj broni palnej na zasadach
przewidzianych dla policjantw (co okrela odpowiednie rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia
5.03.1991).
Kolejnymi subami posiadajcymi w swoim skadzie jednostki specjalne wszystkie te
jednostki s to jednostki taktyczne s : Stra Graniczna i Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego.
Stra Graniczna posiada w swoich strukturach 13 plutonw specjalnych, jednostk centraln
Wydzia Zabezpieczenia Dziaa Zarzdu Operacyjno ledczego Komendy Gwnej SG (znan od
niedawna pod nazw Feniks), oraz niewielkie sekcje interwencyjne przy lotniskach
midzynarodowych. Plutony specjalne wystpuj na szczeblu Oddziaw SG. S to niewielkie
jednostki, liczce po okoo 20 30 funkcjonariuszy, wykonujce gwnie zadania z zakresu
zatrzymywania szczeglnie niebezpiecznych podejrzanych. Ich uzbrojeniem s pistolety Glock-17
lub CZ-75 oraz pistolety maszynowe PM-98Glauberyt. Broni wsparcia s niejako tradycyjnie
karabiny AKMS. Podobnie wyposaone s lotniskowe sekcje interwencyjne. Lepiej uzbrojony jest
WZD posiada on pistolety maszynowe MP5A5 i MP5KA4, a jego snajperzy uywaj karabinw
SIG-3000. Generalnie jednak siy te reprezentuj ograniczony potencja w zakresie dziaa
kontrterrorystycznych, niemniej jednak naley bra pod uwag udzia tych si w takich operacjach,
jeli miay by miejsce w strefie przygranicznej, wodach terytorialnych lub na obszarze przejcia
9

10

Operacja Most polegaa na przerzuceniu do Izraela przez Polsk ydw emigrujcych z ZSRR. W odwecie za
zgod polskiego rzdu na pomoc w tej operacji, terroryci zabili w Libanie polskiego dyplomat.
P. Moszner W obliczu zagroenia onierz Polski nr 10/2001

Micha Piekarski 2005-2014

System jednostek taktycznych i kontrterrorystycznych w Polsce

granicznego 11. Wobec poszerzania zakresu zada tej formacji, w tym wzrostu jej zada w
zwalczaniu przestpczoci transgranicznej, ochronie przewozw lotniczych ( w tym podjcia zada
Skymarshall), oraz faktu e midzynarodowa dziaano terrorystyczna wchodzi w zakres
dziaalnoc Stray Granicznej niejako automatycznie, naley uzna, e funkcjonowanie tych
jednostek i ich dalszy rozwj jest uzasadniony.
ABW dysponuje jedn jednostk taktyczn Wydziaem V Departamentu Postpowa
Karnych ABW, rwnie o niewielkiej liczebnoci, a uzbrojonym podobnie jak centralna grupa
specjalna Stray Granicznej, poza karabinkami G-36K i C.
Z punktu widzenia niniejszej pracy istotne moe by te odnotowanie faktu powoania grup
taktycznych w ramach Stray Ochrony Kolei. Nie wiadomo jednak nic o ich wyposaeniu, ani
wyszkoleniu, poza tym e grupa ta odbya co najmniej 1 sesj treningow ze Stra Graniczn
(wiczc interwencj w pocigu). Ponadto grupy taktyczne istniej bd istniay w : Biurze Ochrony
Rzdu (kompania manewrowa przejta po Nadwilaskich Jednostkach Wojskowych), Urzd
Kontroli Skarbowej (niewielka grupa wczeniej w strukturach Inspekcji Celnej) i Suba Wizienna
(grupy interwencyjne przy niektrych zakadach karnych i aresztach ledczych).
Po tym, do dugim przedstawieniu istniejcych jednostek taktycznych i
kontrterrorystycznych , warto dokona podsumowania ich stanu obecnego
Przede wszystkim rzuca si w oczy zrnicowanie w zakresie wyposaenia, wyszkolenia i
liczebnoci . Jest to tym bardziej widoczne, e dotyczy jednostek wykonujcych podobne zadania.
Wikszo jednostek uywa broni niedostosowanej do ich potrzeb (PM-84P/PM-98,
AKMS) , a wielu elementw wyposaenia i uzbrojenia nie ma w ogle (np. w grupach realizacyjnych
Policji nie ma karabinw wyborowych, ani te adunkw wybuchowych do forsowania przeszkd,
nie ma te np. noktowizorw i wielu innych rzeczy).
Wyszkolenie rwnie moe okaza si problemem, z powodu niewielkiej bazy szkoleniowej
- prawdopodobnie w Polsce jest tylko 1 obiekt do wicze walki w pomieszczeniach, tzw. killing
house12, przy jednej z jednostek Policji. Ponadto bardzo rzadko organizuje si wiczenia na
rzeczywistych obiektach, co jest szczeglnie istotne dla jednostek kontrterrorystycznych, a
umoliwia ujednolicenie taktyki i zgranie jednostek. Ponadto nie ma (prawdopodobnie)
nowoczesnych rodkw pozoracyjnych czyli np. symulatorw laserowych, pozwalajcych na
bezpieczne symulowanie wymiany ognia przy pomocy amunicji lepej obecnie niektre jednostki
(ZOA i SPAP-y) maj moliwo uywania amunicji barwicej Simution, ale jest to rozwizanie
skuteczne tylko na niewielkich dystansach.
Liczebno jednostek jest zrnicowana, co szczeglnie widoczne jest w przypadku
jednostek o identycznym przeznaczeniu (np. SPAP-y ), co moe ujemnie wpywa na ich
skuteczno i moliwo wspdziaania. Ponadto niezbdne jest przeanalizowanie, czy najmniejsze
jednostki (liczce poniej 30 ludzi) s w stanie skutecznie wykonywa postawione przed nimi
zadania samodzielnie (bez potrzeby wzywania wsparcia z innych jednostek).
W odniesieniu do jednostek kontrterrorystycznych, istotna jest take kwestia ich
umocowania w strukturach antykryzysowych pastwa. Niestety, w Polsce nie istnieje spjna
struktura tego typu, obejmujca zarwno czon decyzyjny jak i wykonawczy. Obydwie jednostki
(GROM i ZOA) znajduj si w rnych strukturach a ich uycie wymaga odmiennego cigu decyzji.
11

12

wicej o oddziaach specjalnych SG : I.Chloupek Przemytnicy, narkotyki i bro, MMS Komandos 10/2000, I.
Chloupek Mokra robota MMS Komandos 12/2000, I. Chloupek Stra nie tylko Graniczna MMS
Komandos 11/2002.
killing house kompleks pomieszcze, przypominajcych realne pomieszczenia (z drzwiami, meblami, itp.)
przeznaczony do treningu taktyki i strzelania w pomieszczeniach zamknitych.

Micha Piekarski 2005-2014

System jednostek taktycznych i kontrterrorystycznych w Polsce

Moe wic si okaza, e dziaania tych jednostek bd nieskoordynowane, albo te jedna z nich
zostanie w ogle nie wykorzystana (z rnych przyczyn).
Jak wic wida, polskie jednostki taktyczne i kontrterrorystyczne nie s w peni
przygotowane do zwalczania zagroe o charakterze terrorystycznym. Naley wobec tego dokona
charakterystyki tego typu zagroe i nastpnie przedstawi propozycje zmian, ktre pozwol
przygotowa polskie jednostki do sprostania istniejcym potrzebom.
Jeli chodzi o obecnie istniejce zagroenia, to dokadne omwienie zagadnienia wykracza
poza amy niniejszej pracy, ale celowe jest krtkie omwienie.
Przede wszystkim, istniej dwa podstawowe rodzaje zagroenia o charakterze
terrorystycznym : terroryzm polityczny oraz terror kryminalny.
Terror kryminalny jest to przemoc stosowana przez przestpcw w celach niepolitycznych,
dla osignicia korzyci majtkowych (wymuszenie, okup) bd innych (zemsta, likwidacja
konkurencji), ale majcych charakter niepolityczny. Do tego rodzaju zagroenia proponuje zaliczy
take incydenty powodowane przez osoby z zaburzeniami psychicznymi, jako e nie maj one
motyww politycznych. Moliwe s tu nastpujce sytuacje wymagajce uycia jednostek
taktycznych lub kontrterrorystycznych :
- zatrzymywanie szczeglnie niebezpiecznych przestpcw, zwaszcza uzbrojonych i/lub
zabarykadowanych, a take przetrzymujcych zakadnikw w celu uatwienia ucieczki,
- odbijanie zakadnikw, gwnie wzitych przez przestpcw prbujcych w ten sposb
zbiec z miejsca przestpstwa lub zakadu karnego,
- uwalnianie osb porwanych dla okupu,
- rozbrajanie adunkw wybuchowych
- udzia w ochronie rozpraw sdowych z udziaem szczeglnie niebezpiecznych
przestpcw, a take w ich konwojowaniu,
- interweniowanie w sytuacjach nadzwyczajnych (bunty, incydenty z zakadnikami) w
wizieniach i aresztach ledczych.
- udzia w ochronie zagroonych osb (wiadkw, pokrzywdzonych, pracownikw
wymiaru sprawiedliwoci).
Naley zwrci uwag, e o ile skala zjawiska terroru kryminalnego jest znacznie wiksza
ni terroryzmu politycznego, to znacznie mniejsza jest skala pojedynczych incydentw.
Przestpcom bowiem chodzi tylko o ograniczony efekt (czyli np. zabicie niewygodnego wiadka, czy
konkurenta) a nie o uzyskanie np. oddwiku medialnego.
Terroryzm polityczny do niedawna Polsce zagraa jedynie epizodycznie. Od rozpoczcia
wojny w Iraku, stopie zagroenia zwikszy si jednak znacznie. Istnieje kilka moliwych kierunkw
tego zagroenia, ktre proponuj nazwa terroryzmem politycznym wewntrznym,
zewntrznym i zawleczonym.
Mianem terroryzmu wewntrznego proponuj okreli ten rodzaj terroryzmu, ktry jest
skorelowany przede wszystkim z wewntrzn sytuacj Polski, a terroryci staraj si osign cele
zwizane z polityka wewntrzn (gwnie zmiana systemu politycznego). Na tym kierunku nie
wystpuj obecnie powane zagroenia. Potencjalne zagroenia natomiast mog by efektem
dziaalnoci ugrupowa skrajnie lewicowych i skrajnie prawicowych.
Kolejnym rodzajem terroryzmu grocego Polsce jest terroryzm zewntrzny. Proponuj
okreli t nazw te dziaania terrorystw, ktre pozostaj w cisym zwizku z polsk polityk
zagraniczn i maj na celu jej zmian. Najwikszym zagroeniem s tutaj organizacje
fundamentalistw islamskich , chcce wymusi na Polsce wycofanie si z wojny w Iraku. Moliwe
Micha Piekarski 2005-2014

System jednostek taktycznych i kontrterrorystycznych w Polsce

s tu ataki zarwno na polskie obiekty (placwki dyplomatyczne i konsularne, kontyngenty
wojskowe) i obywateli (dyplomaci, przedsibiorcy, dziennikarze, wojskowi i turyci) poza granicami
kraju, jak i zamachy na terytorium Polski
Ostatnim rodzajem terroryzmu jest terroryzm zawleczony. Ta nazw proponuje okreli te
zagroenia terrorystyczne, ktre nie s cile zwizane z Polsk, ale w taki czy inny sposb
stwarzaj dla niej zagroenie. Mog to by takie sytuacje jak np. atak na placwk dyplomatyczn
pastwa trzeciego zlokalizowan w Polsce. W tym przypadku zagroenie takie nie bdzie miao
istotnego wpywu na kwestie polityk Polski, ale bdzie stwarzao podobne zagroenie dla ycia i
zdrowia ludzi jak kade inne. W tym wariancie moliwe s rozmaite scenariusze, ale bd one
prawdopodobnie powizane z dziaalnoci organizacji separatystycznych z krajw trzecich (np.
grupy czeczeskie).
Zagroenie terroryzmem politycznym powoduje e mog wystpi nastpujce sytuacje
wymagajce uycia jednostek taktycznych i kontrterrorystycznych :
-

zatrzymywanie terrorystw i osb udzielajcych im pomocy, przy czym naley

uwzgldni zdeterminowanie potencjalnych przeciwnikw,

odbijanie zakadnikw, przy czym moliwe s take sytuacje wymagajce prowadzenia

szturmw na due obiekty (teatry, centra handlowe, biurowce, szkoy, obiekty
przemysowe) i uprowadzone rodki transportu (samoloty, pocigi, statki, autobusy). Z
uwagi na zagroenie ze strony fundamentalistw islamskich, bardzo prawdopodobne s
ataki z du liczb zakadnikw, w dodatku majce na celu pozbawienie ycia
zakadnikw, a nie tylko uzyskanie rozgosu i wymuszenie ustpstw ze strony pastwa.
Ponadto moe si okaza konieczne prowadzenie operacji odbijania zakadnikw poza
granicami pastwa,

unieszkodliwianie urzdze wybuchowych, w tym o duej sile raenia i zawierajcych

elementy broni masowego raenia (bomby radiologiczne, chemiczne, biologiczne),

udzia w ochronie osb i miejsc zagroonych atakiem terrorystycznym, w tym poza

granicami kraju,

Wyej wymienione sytuacje s w duej czci nowym wyzwaniem dla si i sub

zajmujcych si zwalczaniem terroryzmu. Wobec istniejcych niedocigni, w zakresie systemu
przeciwterrorystycznego w Polsce, naley dokona zmian, ktre pozwol na zmian tego stanu
rzeczy.
Przede wszystkim, naley utworzy struktur kierowania dziaaniami antykryzysowymi na
szczeblu centralnym. Musi on skada si z dwch elementw : politycznego orodka decyzyjnego
oraz orodka decyzji operacyjnych.
Orodek polityczny jest tym elementem, w skad ktrego wchodz przedstawiciele wadz
pastwowych, ktrzy podejmuj decyzje natury politycznej. W polskich warunkach w skad tego
organu powinni wchodzi : Prezes Rady Ministrw, lub jeden z jego zastpcw, ministrowie :
obrony narodowej, spraw wewntrznych i administracji oraz spraw zagranicznych, oraz
przedstawiciele Sztabu Generalnego WP, Agencji Wywiadu, Agencji Bezpieczestwa
Wewntrznego, Komend Gwnych : Policji, Pastwowej Stray Poarnej i Stray Granicznej, a take
Dyurny Lekarz Kraju (lub jego przedstawiciel), a take reprezentant Ministerstwa Infrastruktury.
Musi istnie ponadto stay przepyw informacji do i od Prezydenta RP i Marszaka Sejmu.
Micha Piekarski 2005-2014

System jednostek taktycznych i kontrterrorystycznych w Polsce

Orodek decyzji operacyjnych jest t czci skadow centralnego sztabu kryzysowego,
ktra zajmuje si przeksztacaniem decyzji politycznych w operacyjne, wydajc konkretne decyzje i
zajmujc si kwestiami technicznymi (np. uruchomienie poszczeglnych jednostek , przesunicie
ich w inny region kraju itp.). Organ ten powinni tworzy przedstawiciele sztabu KGP, SG WP,
dowdztw rodzajw si zbrojnych, sztabu KG Stray Granicznej, przedstawiciele KG PSP oraz
Ministerstwa Zdrowia (koordynacja ratownictwa medycznego, transportu sanitarnego,
epidemiologii, hospitalizacji ofiar), a take Ministerstwa Infrastruktury (gwnie transport i
telekomunikacja). Ponadto w razie potrzeby w skad tego organu wczano by take specjalistw z
innych dziedzin (np. bezpieczestwo weterynaryjne i fitosanitarne, bezpieczestwo jdrowe).
Istotne jest jednak to, aby tacy specjalici wiedzieli, e mog zosta powoani do sztabu
antykryzysowego, i w razie potrzeby bezzwocznie mogli go uzupeni. Bezwzgldnie, w strukturach
tego organu musz si znale oficerowie cznikowi z jednostek kontrterrorystycznych.
Kolejn rzecz jakiej naley dokona, jest sformowanie centralnych si
kontrterrorystycznych. Obecnie istniejce jednostki s zbyt mae (ZOA), lub angaowane do zada
poza krajem (GROM), co uniemoliwia im skuteczne dziaanie w duych operacjach
kontrterrorystycznych. Dlatego te celowe jest sformowanie centralnej jednostki
kontrterrorystycznej w miejsce ZOA, liczcej okoo 300 operatorw (szturmanw i odpowiedni
liczb snajperw), posiadajcej niezbdne zaplecze szkoleniowe i siy wsparcia (paramedycy,
technicy bombowi, migowce, sprzt pywajcy). Podobnie naley przeformowa jednostk
GROM, co zwikszyo by potencja polskich si kontrterrorystycznych.
W wariancie posiadania dwch duych jednostek, celowe byo by zanalizowanie
moliwoci utworzenia dla nich wsplnej struktury. Struktura ta integrowaa by zarwno zaplecze
szkoleniowe, siy wsparcia, jak i planowanie i dowodzenie. Pozwolio by to na unifikacj szkolenia,
ujednolicenie struktury wewntrznej obydwu jednostek (istotne w razie wsplnych operacji), oraz
uatwio by dowodzenie duymi operacjami. Moliwe byo by take utworzenie w oparciu o t
struktur, centralnego orodka szkoleniowego i dowiadczalnego, wypracowywujcego wspln
taktyk dla jednostek kontrterrorystycznych oraz SPAP-w, jednostek taktycznych Policji, Stray
Granicznej i innych sub.
Taki system (Centralna Jednostka Kontrterrorystyczna - CJK) wygldaby wic
nastpujco :
-

2 jednostki bojowe (kontrterrorystyczne - GROM i jednostka Policji), o identycznej

strukturze, wyszkoleniu i wyposaeniu, co pozwala prowadzi due operacje wsplnie,
lub rozdzieli siy w razie koniecznoci prowadzenia symultanicznych operacji,

Orodek Szkoleniowo Dowiadczalny (odpowiedzialny za : szkolenie podstawowe na

korzy obydwu jednostek, koordynacj szkolenia zaawansowanego, opracowywanie
rozwiza taktycznych dla jednostek konterrorystycznych oraz innych jednostek
specjalnych, wspprac midzynarodow oraz badania i rozwj wyposaenia
technicznego)

Grupa Wspierajca ( zabezpieczenie medyczne dziaa, technicy bombowi, negocjatorzy,

rodki obserwacji technicznej, transport i logistyka, czno)

Grupa Dowodzenia (planowanie i dowodzenie operacjami kontrterrorystycznymi,

koordynowanie dziaa z innymi jednostkami i subami)
Micha Piekarski 2005-2014

System jednostek taktycznych i kontrterrorystycznych w Polsce

Personel orodka szkoleniowego, grupy wspierajcej i grupy dowodzenia byby
rekrutowany z szeregw zarwno WP jak i Policji. natomiast rekrutacj do jednostek bojowych
mona oprze na modelu GROM-u (selekcja osb z rnych sub, a nawet cywili).
Istotnym czynnikiem warunkujcym uycie si CJK byo by ich uycie dopiero po wyraeniu
na to zgody wysoko postawionego organu (np. wspomnianego sztabu lub tylko Ministra Spraw
Wewntrznych i Administracji w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej). Uchronio by to
CJK przed uywaniem do zada innych ni kontrterrorystyczne - tak stao si z warszawskim
Wydziaem AT, ktry sta si de facto jednostk taktyczn Komendy Stoecznej Policji.
Poniewa w proponowanej strukturze CJK znajduj si dwie jednostki bojowe, nalece
do dwch struktur siowych, podporzdkowanych dwm odrbnym resortom, moe to prowadzi
do licznych problemw wicych si zarwno w zakresie ich uycia, jak i selekcji oraz suby
personelu CJK. Ten problem moe zosta rozwizany na kilka sposobw.
Pierwszym jest stworzenie zupenie nowych ram prawnych, regulujcych istnienie i
dziaalno CJK. Stosowne regulacje musiay by mie jednak form ustawy, aby ich tworzenie miao
sens.
Drugim byo by sformowanie CJK jako jednostki Wojska Polskiego. Powstaa by ona w
oparciu o GROM, obok ktrego powstaaby druga jednostka kontrterrorystyczna. Obie jednostki
miay by identyczny potencja i struktur. Dal obydwu jednostek wsplne byy by : orodek
szkoleniowy, siy wsparcia i dowdztwo (jak w pierwszym wariancie). Istotne jest , e w dalszym
cigu to wanie CLK bya by gwn jednostk koordynujc szkolenie, taktyk i wspprac
midzynarodow , rwnie na korzy jednostek taktycznych innych sub. W takim wariancie,
wojskowa CLK bya by jedyn jednostk kontrterrorystyczn, a wszystkie inne jednostki byy by
jedynie jednostkami taktycznymi. Jej uycie do operacji na terenie kraju byo by moliwe na
podstawie istniejcych regulacji ustawowych. Pozwalao by to take na uniknicie naduywania
si kontrterrorystycznych do zada bdcych raczej w kompetencjach si niszego szczebla. Wada
takiego rozwizania jest jednak moliwo wystpienia tar midzyresortowych dotyczcych
zakresu nadzoru CJK nad szkoleniem jednostek innych sub.
Trzecim moliwym wariantem jest powoanie CJK jako jednostki wycznie policyjnej. W
takim wypadku jej struktura wygldaaby identycznie jak w wariancie drugim. Wyrana zalet takiej
koncepcji jest moliwo zminimalizowania negatywnych skutkw sporw i rywalizacji
midzyresortowej. W takim wariancie CJK powinna zosta podporzdkowana bezporednio
ministrowi spraw wewntrznych, w zakresie decyzji o jej uyciu. Natomiast struktura pozostawaa
by identyczna jak w wariancie poprzednim.
Niezalenie od wariantu jaki zostaby przyjty do realizacji, kilka kwestii musi zosta
uregulowanych na drodze prawnej, aby zapewni skuteczno dziaa CJK. S to :
-

uregulowanie samego faktu jej powoania, podlegoci, nadzoru, zapewnienia rodkw

finansowych i innych kwestii administracyjnych,

jednoznaczne uregulowanie zasad uycia CJK (na czyj rozkaz, w jakich sytuacjach), w tym
uycia poza granicami kraju,

uregulowanie nadzoru CJK nad szkoleniem i taktyk jednostek taktycznych),

jednoznaczne uregulowanie kwestii zwizanych z uyciem broni i adunkw

Micha Piekarski 2005-2014

System jednostek taktycznych i kontrterrorystycznych w Polsce

wybuchowych
wyborowych),

przez

onierzy/funkcjonariuszy

CJK

(w

tym

uycia

strzelcw

uregulowanie zasad wsppracy CJK z innymi subami pastwowymi podczas

prowadzenia dziaa,

pozyskanie dla CJK jak najlepszego zaplecza szkoleniowego, a take odpowiedniego

sprztu i uzbrojenia,

niezbdne jest take zapewnienie cigej wsppracy z jednostkami

kontrterrorystycznymi wszystkich pastw ociennych, a take wiodcymi jednostkami
wiatowymi.

Kolejnym krokiem w procesie przygotowywania polskich jednostek taktycznych do

zwalczania zagroe o charakterze terrorystycznym, jest ujednolicenie zagadnie zwizanych z
jednostkami taktycznymi. Jak ju wskazano, zarwno wyposaenie, liczebno, jak i taktyka, s
zrnicowane. Biorc pod uwag moliwe zagroenia, naley okreli rol jednostek taktycznych w
systemie przeciwdziaania tym zagroeniom. Naley zaoy, w oparciu o dotychczasowe zamachy
terrorystyczne (Nord-Ost, Biesan), e w razie zagroenia na du skal, jednostki te bd wspiera
lub zastpowa centraln jednostk kontrterrorystyczn, gdy jej siy i rodki oka si
niewystarczajce. Ponadto musz one skutecznie rozwizywa sytuacje kryzysowe o mniejszej skali
(zwizane gwnie z terrorem kryminalnym). Dlatego te niezbdne jest podjcie odpowiednich
krokw dla wzmocnienia tych jednostek.
Przede wszystkim naley uporzdkowa sytuacj tych jednostek w skali globalnej.
Niezbdne jest zunifikowanie ich wyszkolenia i wyposaenia, a take zasad ich dziaania. Naley
dy do racjonalnego wykorzystania ich potencjau. Celowe wydaje si wic stworzenie caego
spjnego systemu jednostek taktycznych. W jego skad wchodziy by jednostki trzech szczebli :
centralnego (jednostki centralne CB, ABW, SG, W), regionalnego (SPAP-y, plutony specjalne SG),
oraz lokalnego (jednostki niszych szczebli oraz sub innych ni Policja, Stra Graniczna i
andarmeria Wojskowa). W ramach tego systemu obowizywaa by zunifikowana taktyka oraz
zasady organizacji wewntrznej jednostek. Identyczne byy by take kryteria tworzenia i uycia
jednostek, naboru i suby funkcjonariuszy oraz wyposaenia i uzbrojenia. Stosownie do
przeznaczenia , jednostki te dzieliy by si jednak na dwa rodzaje.
Jednostki centralne i regionalne , tworzyy by ten komponent , ktry proponuj nazwa
Siami Rezerwy Kontrterrorystycznej (SRK). Byy by one przeznaczone oprcz swoich
podstawowych zada do wspierania si CJK. W razie szczeglnie duego zagroenia byy by
przewidziane do uycia razem z ni lub te w razie kilku atakw jednoczenie do uycia ich w
prostszych sytuacjach , pozwalajc siom gwnym skoncentrowa si na najpowaniejszym
incydencie. Jednostki wchodzce w skad SRK musz wobec tego by wyszkolone, zorganizowane i
wyposaone identycznie jak jednostki bojowe CJK. Idealnym rozwizaniem bya by tu struktura
moduowa pojedyncza jednostka SRK bya by zorganizowana prawie identycznie jak czci
skadowe (np. kompanie) jednostek bojowych CJK. W razie potrzeby, odpowiednia liczba jednostek
SRK tworzya by na czas operacji kolejne jednostki bojowe CJK. Siy wsparcia i dowdztwo byy by
formowane czciowo w oparciu o siy jednostek SRK, a czciowo w oparciu o siy przydzielone z
CJK ( a zatem siy te musz by odpowiednio liczne, aby zabezpiecza potrzeby take jednostek
SRK). Moduy SRK, jako wystpujce na co dzie w roli jednostek samodzielnych, miay by
organiczne siy wsparcia i wiksze dowdztwo w przeciwiestwie do moduw CJK, wchodzcych w
Micha Piekarski 2005-2014

System jednostek taktycznych i kontrterrorystycznych w Polsce

skad wikszej struktury.
Jako moduy SRK wystpowa moe cznie a 35 jednostek, jednak ze wzgldw
ekonomicznych, jak i ograniczonymi moliwociami uycia si Stray Granicznej (poza stref
nadgraniczn) liczba ta zmniejsza si. A wic jako moduy SRK mog wystpi :
-

centralne jednostki taktyczne : CB, ABW, W, SG

SPAP-y przy komendach wojewdzkich Policji , ewentualnie za wyjtkiem Opolskiej KWP

(niewielki zasig terytorialny i blisko SPAP-w z Katowic i Wrocawia) a take jednostka
taktyczna KSP (musiaa by by dopiero sformowana),

Pluton Specjalny Morskiego Oddziau Stray Granicznej (z uwagi na specyfik obszaru

dziaania).

Jak wida, w proponowanym wariancie istnieje 17 moduw SRK, identycznie

zorganizowanych, wyszkolonych i wyposaonych. Kady modu liczy okoo 50 60 operatorw,
podzielonych na kilka sekcji szturmowych, sekcj dowodzenia oraz grup pirotechniczn.
Jednostka KSP moga by by wiksza od innych (liczy okoo 120 ludzi zatem dwa moduy), z
uwagi na specyfik aglomeracji stoecznej. Dla wikszej integracji z CJK moliwe jest te wsplne
prowadzenie zarwno szkolenia podstawowego, jak i kursw specjalistycznych. Przynajmniej raz
w roku powinny odbywa si due, realistyczne wiczenia w trakcie ktrych mobilizowanoby
wszystkie jednostki SRK, aby sprawdzi skuteczno dziaania systemu ( w tym takie elementy
jak : zdolno przerzutu jednostek i sprawno tworzenia jednostek bojowych z kilku
poczonych moduw, sprawno systemu dowodzenia). Natomiast na bieco powinna by
prowadzona wsppraca z ssiednimi grupami, a take z jednostk centraln.
Poza wypenianiem roli rezerwy kontrterrorystycznej, druga rwnie wan - rol tych
jednostek byo by realizowanie zada typowych dla jednostek taktycznych na korzy sub
macierzystych. Chodzi tu przede wszystkim o : zatrzymywanie szczeglnie niebezpiecznych
przestpcw, odbijanie osb porwanych dla okupu, interwencje w ograniczonych sytuacjach z
zakadnikami, oraz wzmacnianie ochrony szczeglnie zagroonych osb i obiektw i wspieranie
pododdziaw zwartych.
Pozostae jednostki taktyczne powinny by natomiast przewidziane tylko i wycznie do
zada typowo taktycznych, pozostajc jednak cay czas w wyej wspomnianym systemie
jednostek taktycznych. Oznacza to jednoznaczne kryteria powoywania tych jednostek, ich
szkolenia, norm wyposaenia (pozwolio by to na centralne ich zaopatrywanie, co obnizyo by
koszta z tym zwizane) oraz zasad naboru i przebiegu suby funkcjonariuszy tych jednostek.
Grupy te powinny by uywane w sytuacjach przerastajcych moliwoci zwykych
funkcjonariuszy, ale nie wymagajcych interwencji jednostek ze skadu SRK lub CJK. Sytuacjami
takimi byy by : interweniowanie w razie uycia broni przez przestpcw, zatrzymywanie osb
uzbrojonych lub/i zabarykadowanych, udzia w dziaaniach pocigowych, interweniowanie w
przypadkach osb z zaburzeniami psychicznymi, udzia w ochronie zagroonych osb, oraz
konwojowanie i ochrona procesw z udziaem szczeglnie niebezpiecznych osb. Dziaania w
sytuacjach z zakadnikami lub osobami porwanymi naley zostawi jednostkom SRK. Wyjtkiem
mog by sytuacje rzeczywicie krytyczne, wymagajce natychmiastowej neutralizacji zagroenia
(np. zakadnik przetrzymywany przez osob chor psychiczne o cakowicie nieprzewidywalnym
zachowaniu) gdy czekanie na wsparcie, grozioby yciu zakadnika. Naley jednak trzyma si
Micha Piekarski 2005-2014

System jednostek taktycznych i kontrterrorystycznych w Polsce

zasady uywania do tych zada jednostek SRK, i wyek wymienione wyjtki musz pozosta
wyjtkami.
Jednostki taktyczne powinny by umiejscowione w strukturach Policji, na szczeblu
komend miejskich, powiatowych i rejonowych (KSP), jako jednostki wsplne dla caej komendy, a
na szczeblu KWP w ramach wydziaw kryminalnych, policji sdowej i pododdziaw
konwojowych, a take w strukturach regionalnych zarzdw CB. W strukturach Stray
Granicznej, natomiast jednostki te (plutony specjalne) powinny wystpowa na szczeblu
Oddziaw SG, w liczbie proporcjonalnej do potrzeb i moliwoci. W strukturach ABW natomiast,
waciwym miejscem dla tych jednostek s delegatury ABW. Innymi subami, w ktrych
strukturach mog si znale tego typu pododdziay s : Biuro Ochrony Rzdu, Suba Wizienna,
Urzd Kontroli Skarbowej i andarmeria Wojskowa (oddziay terenowe). O ich tworzeniu powinni
decydowa odpowiedni naczelnicy lub komendanci. Naley jednak decyzje takie poprzedzi
dokadn analiz celowoci tworzenia nowych jednostek (jeli bd one uywane rzadko,
moliwe jest zamiast tworzenia nowych bytw wzywanie wsparcia ze strony grup specjalnych
Policji lub Stray Granicznej).
Naley przyj dla wszystkich tych pododdziaw jednolity model organizacyjny,
kompatybilny z jednostkami SRK (a wic take CJK). Stan osobowy grup taktycznych to okoo 25
do 30 osb, a zatem poowa potencjau si wyszego szczebla. Naley w skadzie grup umieci
przynajmniej dwie pary z broni wyborow kalibru 7,62 lub 5,56 (tzw. perimeter carbines do
osaniania zespow szturmowych i wsparcia ich ogniem) 13. Inna stosowana bro powinna by
identyczna ze stosowan w innych jednostkach, i dostarczana przez szczebel centralny
(minimalizacja problemw ze wspdziaaniem oraz obnienie kosztw). Podobnie naley
postpi z wszelkim innym wyposaeniem (sprzt cznoci, oporzdzenie, hemy, kamizelki
balistyczne i tarcze ochronne, pojazdy). W zakresie szkolenia niezbdne jest zapewnienie nadzoru
nad nim przez wysze szczeble (np. organizowane wsplnego szkolenia podstawowego i
specjalistycznego na szczeblu wojewdzkim, a nawet centralnym). Ponadto przynajmniej cz
funkcjonariuszy musi przej szkolenie w zakresie rozpoznania pirotechnicznego (pod ktem
rozpoznawania moliwych zagroe bombowych i min puapek), natomiast rozbrajanie
urzdze wybuchowych pozostawiono by pirotechnikom z jednostek wyszego szczebla.
Kolejnym elementem, ju kilkakrotnie wspominanym jest problem wyposaenia i
uzbrojenia jednostek taktycznych i kontrterrorystycznych. W zakresie uzbrojenia, naley na
szczeblu centralnym dokona wyboru odpowiednich typw broni, i wprowadzi je do uytku
(zakup caoci na szczeblu centralnym). System uzbrojenia powinien skada si z :
1)

13
14

Broni krtkiej naley okreli podany nabj (czy powinien to by 9mm

Parabellum, czy np. .40 S&W albo .357 SIG), oraz typ lub typy 14 pistoletw
ktre powinny cechowa si m.in. : pewnoci dziaania z amunicj
specjaln (inn ni penopaszczowa), moliwoci doczenia owietlenia
taktycznego, tumika dwiku, a take istnieniem wersji kompaktowej dla
dziaa w ubraniach cywilnych. Poniewa zapotrzebowanie na ta bro
bdzie due, celowe byo by zakupienie licencji i produkcja jej w Polsce lub
opracowanie jej w caoci siami polskiego przemysu.

Szerzej o tego typu broni w : I.Chloupek Co dla kogo? MMS Komandos nr 2/2003
W przypadku broni krtkiej, operatorzy wielu jednostek maj moliwo wyboru broni krtkiej, spord 3-4
typw.

Micha Piekarski 2005-2014

System jednostek taktycznych i kontrterrorystycznych w Polsce

2)

Broni gwnej tu naley zdecydowa czy powinien by to tradycyjny

pistolet maszynowy (kal. 9mm lub wikszy), subkarabinek kalibru 5,56mm
czy te bro klasy PDW (FN P-90, HK MP7A1 w komplecie z odpowiednim
pistoletem na ten sam nabj). Niezalenie od wyboru, bro taka powinna
si cechowa : niezawodnoci (w tym z amunicj specjaln), ergonomiczn
budow, atwoci doczania akcesoriw (celowniki, owietlenie taktyczne,
laserowe wskaniki celu, tumiki dwiku i pomienia). Rwnie tutaj
moliwe jest albo oparcie si na przemyle krajowym albo zakup licencji za
granic

3)

Broni wsparcia powinien by to karabinek na nabj 5,56 mm sucy do

wsparcia ogniowego grup szturmowych. Powinien cechowa si cechami
identycznymi jak bro gwna (jeli byby to karabinek kal. 5,56 to
powinna by to bro z tej samej rodziny), a take moliwoci doczenia
granatnika podwieszanego, dwjnogu i magazynka o duej pojemnoci
(powyej 60 nabojw).

4)

Broni wyborowej w tym przypadku celowe jest zakupienie kilku rodzajw

broni : karabinu kal. 7,62 mm, karabinw maokalibrowych (wspomniane
permieter carbines, t rol moe peni odpowiednio dostosowana bro
wsparcia w wersji parasnajperskiej), cikich karabinw kal. 12,7mm
(jednostki kontrterrorystyczne), oraz specjalistycznej broni wytumionej
(rwnie dla jednostek kontrterrorystycznych).

5)

Strzelby gadkolufowej kal. 12 bro ta jest broni pomocnicz stosowan

jako rodek forsowania drzwi, miotania pociskw obezwadniajcych, itp.
Powinna by to bro zwana entry shotgun z krtk luf i chwytem
pistoletowym, zaopatrzona ewentualnie w owietlenie taktyczne i celownik
kolimatorowy. Uyteczne moe by istnienie odmiany tej broni montowanej
pod luf karabinka szturmowego.

6)

Granatw : potrzebne s zarwno granaty hukowo byskowe, z gazem

zawicym, jak i odamkowe (w ograniczonej iloci).

7)

Broni pomocniczej w tym przypadku chodzi o bro stosowan rzadko, ale

uyteczn, tak jak granatniki przeciwpancerne (take z inn ni
przeciwpancerna amunicj), miotacze pociskw obezwadniajcych, bro
maszynowa (ukm kal. 7,62 mm).

W zakresie wyposaenia, niezbdne jest przede wszystkim dokonanie wyboru jednego

zestawu umundurowania , jednego zestawu rodkw ochronnych (kamizelki i tarcze balistyczne,
hemy, rodki ochrony ABC), ujednolicenie uywanych rodkw wybuchowych (i procedur ich
uycia), sprztu pirotechnicznego, zakup nowoczesnych urzdze obserwacyjnych (noktowizory,
termowizory, specjalistyczne przyrzdy obserwacyjne) oraz zabezpieczenie odpowiednich
rodkw transportu (w tym migowce, pojazdy opancerzone i jednostki pywajce).
Na szczeblu jednostki centralnej powinna znale si eskadra lotnicza, wyposaona
zarwno w rednie jak i cikie migowce, ktre pozwol na przerzucenie w krtkim czasie w
dowolny region Polski si wielkoci okoo stu ludzi (jeden modu CJK wraz z dodatkowym
sprztem, i elementami dowdztwa jako wsparcie dla najbliszej jednostki SRK). Naley
Micha Piekarski 2005-2014

System jednostek taktycznych i kontrterrorystycznych w Polsce

zauway, e jeszcze kilka lat temu tak rol peni 103 Puk Lotniczy Nadwilaskich Jednostek
Wojskowych MSWiA. Obecnie zagadnienia wsparcia lotniczego zostay rozdrobnione pomidzy
poszczeglne suby. Obecnie celowe jest przywrcenie podobnej struktury, penicej rol
zarwno jednostki prowadzcej szkolenie lotnicze, zapewniajcej zaplecze remontowo
techniczne oraz bdcej odwodem centralnym na korzy sub lotniczych wszystkich sub
policyjnych, ale take posiadajcej w swoim skadzie komponent specjalny. Powinny si w nim
znale migowce klasy W-3 Sok lub Bell-412 (zatem zdolne do przewozu 10 12 ludzi z
penym uzbrojeniem), jak i maszyny cisze, klasy Mi 17 lub S-92 (zdolne do przewozu co
najmniej 20 ludzi, a take lekkich pojazdw, desantowania odzi, penienia roli latajcego
stanowiska dowodzenia itp.). Uzupenieniem powinny by lekkie migowce, takie jak SW-4 czy
MH-6, stosowane gwnie do rozpoznania i obserwacji, ale czasem take do specyficznych zada,
jak desantowanie kilkuosobowych grup szturmowych na dachy budynkw lub statki, lub
stanowiska strzelcw wyborowych.
W zakresie szkolenia, co ju kilkakrotnie zostao zaznaczone w tej pracy, istotn popraw
moe przynie stworzenie centralnego orodka szkoleniowego bdcego czci skadow CJK.
Orodek taki grupowa by dowiadczonych instruktorw, stanowicych liczc si nie tylko w
kraju, ale i w regionie grup specjalistw. Byliby oni odpowiedzialni za ksztatowanie taktyki w
skali oglnokrajowej, nadzr nad caoci procesu szkoleniowego, badanie i wdraanie nowych
rozwiza technicznych i taktycznych oraz wspprac midzynarodow. Baz do prowadzenia
szkole byby duy kompleks , skadajcy si z rozbudowanych strzelnic, kilku killing housew,
makiet budynkw (koniecznie z moliwoci atwej zmiany ukadu pomieszcze) oraz obiektw
ruchomych (po kilka typw autobusw, pocigw i samolotw), a take zaplecza dydaktycznego.
Oprcz tego jak najczciej zajcia szkoleniowe powinny by prowadzone na rzeczywistych
obiektach. Natomiast na szczeblu JRK, zaplecze szkoleniowe powinno skada si z nieco
mniejszej liczby obiektw, ale w jego skad musz wchodzi : strzelnica, killing house, makiety
pojazdw i zaplecze dydaktyczne
W rezultacie, ujednolicony proces szkoleniowy wyglda by mniej wicej w ten sposb :
-

selekcja personelu wedug jednakowych kryteriw w skali caego kraju, zarwno w

odniesieniu do jednostek kontrterrorystycznych jak i taktycznych,

szkolenie podstawowe prowadzone wsplnie dla CJK i JRK w jednym orodku

szkoleniowym, szkolenie pozostaych jednostek taktycznych w oparciu o regionalne
JRK,

system szkole specjalistycznych (np. snajperw, pirotechnikw, paramedykw,

breacherw15, wsppracy ze migowcami) w oparciu o centralny orodek szkoleniowy,

biece szkolenie jednostek, majce na celu zgranie grup oraz opanowanie procedur, w
miar moliwoci w warunkach zblionych do rzeczywistych, take przy wsppracy
jednostek ssiadujcych

systematyczne zgrupowania szkoleniowe, suce integracji systemu,

systematyczne due wiczenia, pozwalajce oceni stan przygotowania systemu do

rzeczywistych dziaa.

Kolejnym krokiem jest uporzdkowanie statusu prawnego tych jednostek. Naley dokona
15

Breacher komandos zajmujcy si forsowaniem przeszkd (np. drzwi) przy uyciu materiaw wybuchowych.

Micha Piekarski 2005-2014

System jednostek taktycznych i kontrterrorystycznych w Polsce

jednoznacznego okrelenia zasad ich tworzenia (to szczeglnie dotyczy jednostek taktycznych), a
take uycia (tzn. wskazania sytuacji w ktrych naley bezwzgldnie wykorzystywa te jednostki).
Ponadto celowe jest jednoznaczne uregulowanie zasad dotyczcych uycia strzelcw
wyborowych, oraz oddawania strzaw miertelnych (tzn. strzelania w celu zabicia przestpcy,
obecne regulacje prawne nie rozstrzygaj tych kwestii jednoznacznie).
Ostatni , ale nie najmniej wan kwesti jest tak zwany czynnik ludzki. Priorytetem w
tworzeniu wyej opisanego systemu jednostek kontrterrorystycznych i taktycznych powinien by
dobr, zwaszcza na stanowiska dowdcze odpowiednich ludzi, mylcych niekonwencjonalnie,
otwartych na nowe koncepcje i posiadajcych cechy przywdcze oraz zdolnych stworzy wok
siebie zesp ludzi zdolnych do podoania trudom stworzenia i kierowania takim systemem.
Bibliografia :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.

I. Chloupek XX lat w akcji MMS Komandos 10/98

I. Chloupek Komandosi z lotniska MMS Komandos 03/2000
I. Chloupek Przemytnicy, narkotyki i bro MMS Komandos 10/2000
I. Chloupek Mokra robota MMS Komandos 12/2000
I. Chloupek Stra nie tylko Graniczna MMS Komandos 11/2002
I. Chloupek Pitka pi UOP-u MMS Komandos 09/2002
I. Chloupek Jednostka specjalna GROM MMS Komandos 12/1997
I. Chloupek Antyterroryci JKM MMS Komandos 04/1998
I. Chloupek Cel akcji : towar MMS Komandos 6/2001
P. Moszner W obliczu zagroenia onierz Polski 10/2001
A. Wojtas Rwnanie...w d MMS Komandos 7-8/2000
K. Chrapek PoGROM? MMS Komandos 2/2004
K. Chrapek (Nie) specjalny Afganistan MMS Komandos 1/2004
T. Tokarz Budowanie bezpieczestwa MMS Komandos 5/2004

Micha Piekarski 2005-2014