Professional Documents
Culture Documents
I WSPINFEKCJE
FAQ
(Frequently Asked Questions)
czyli
Najczciej Zadawane Pytania
Spis treci
Spis treci ......................................................................................................
Cz 1. O diagnostyce chorb odkleszczowych ..........................................
Co to jest borelioza? ...................................................................................
Jak rozpozna borelioz? ...........................................................................
Wczesne rozpoznawanie boreliozy .........................................................
Rozpoznanie boreliozy pnej ................................................................
Z jakimi chorobami borelioza jest najczciej mylona? ............................
Czy przy braku objaww wskazujcych na koinfekcje naley
robi badania w tym kierunku? ..................................................................
Mam borelioz czy nerwic? ......................................................................
Ktre badania na borelioz robi i kiedy? ..................................................
ELISA ......................................................................................................
Western Blot ............................................................................................
PCR i PCR Real time ..............................................................................
LTT ..........................................................................................................
CD57 .......................................................................................................
Oznaczenie HLA .....................................................................................
Krtkie podsumowanie informacji o gwnych testach na borelioz ........
Co to jest seronegatywna borelioza? ..........................................................
Cz 2. Leczenie chorb odkleszczowych ..................................................
Co to s antybiotyki i jakie jest ich zastosowanie w leczeniu
chorb odkleszczowych? ............................................................................
Czy mam szanse wyzdrowie po standardowym leczeniu trwajcym
34 tygodnie? .............................................................................................
3
9
9
9
9
13
16
18
18
19
20
20
27
30
31
32
33
35
37
37
43
3
44
44
45
45
45
46
46
47
49
49
53
54
55
55
56
56
57
58
59
59
60
61
61
62
63
64
65
65
66
66
67
67
68
69
69
69
70
71
71
72
72
73
73
73
74
74
75
75
76
77
77
78
79
5
103
103
103
104
104
104
105
105
106
106
106
109
115
116
117
120
Cz 1.
O diagnostyce chorb
odkleszczowych
Co to jest borelioza?
Borelioza (choroba z Lyme, krtkowica kleszczowa, ac. borreliosis,
ang. Lyme disease, Lyme borreliosis) wielonarzdowa choroba zakana
wywoywana przez bakterie nalece do krtkw: Borrelia burgdorferi,
Borrelia garinii, Borrelia afzelii, Borrelia japonica, przenoszona na czowieka
i niektre zwierzta przez kleszcze z rodzaju Ixodes.1
pl.wikipedia.org/wiki/Borelioza
Niestety nierzadko:
rumie moe przybiera rne formy i mie rn wielko (rwnie
mniej ni 5 cm), a wtedy rozpoznanie staje si trudniejsze,
rumienia moe w ogle nie by,
wielu ugryzionych nie zauwaa rumienia lub nie wiedzc czym jest,
lekceway. Niestety robi to rwnie wielu niedowiadczonych lekarzy.
Na zdjciach zamieszczonych w tym poradniku przedstawiono przykady rumieni. Wikszo tych zdj wykonali chorzy z forum internetowego
Borelioza2. Inne znajdziesz pod tym adresem: www.tiny.pl/3trn
U czci chorych w cigu kilku dni lub tygodni po ukszeniu kleszcza
mog wystpi objawy pseudogrypowe. W najgorszej sytuacji s ci, ktrzy nie
zauwayli ukszenia kleszcza i nie zaobserwowali charakterystycznego rumienia. Pierwsze objawy pseudogrypowe mog wwczas zosta mylnie
zinterpretowane jako niewinna infekcja wirusowa. Nastpne, pojawiajce si
i narastajce pniej, bywaj interpretowane jako symptomy innych chorb.
Ukszenie kleszcza moe pozosta niezauwaone, gdy nie wszyscy
maj zwyczaj przeglda cae ciao, nawet po pobycie w terenie, gdzie kleszczy
jest duo. Kleszcz moe wic pozosta ukryty w fadach skrnych lub innych
trudno dostpnych i sabo widocznych miejscach.
Od maja do czerwca agresywnie atakuj mode formy kleszczy tzw.
nimfy. S niemal przezroczyste, wielkoci ziarnka piasku, wic trudne do
zauwaenia, a niestety czsto zakaone w znacznie wikszym stopniu ni
dorose kleszcze. Trzeba te pamita, e zakazi moe nawet kleszcz wyjty
w par minut po ugryzieniu, poniewa kilka procent zakaonych kleszczy ma
bakterie obecne w liniankach i do zakaenia moe doj bardzo szybko, co
potwierdzaj osobiste dowiadczenia chorych z forum Borelioza. Mitem jest
twierdzenie, e do zakaenia potrzeba 24, czy nawet a 48 godzin. Poza tym
nieumiejtne wyjmowanie kleszczy sprzyja wstrzykiwaniu przez nie patogenw
do krwi czowieka.
Nieprawd jest, e kleszcze s aktywne tylko przez kilka letnich miesicy. Ich aktywno zaley od temperatury.
Kilka ciepych dni z temperatur 712C wystarcza, aby si przebudziy, wic
w zasadzie mog pojawia si w dowolnej porze roku. Oczywicie w okresach
zimnych, nawet jeeli zaczynaj si budzi, jest ich znacznie mniej i s mniej
aktywne, ale cigle mog zaatakowa i zakazi.
________________________________________________
www.borelioza.dl.pl
10
zdjcia rumieni
zdjcia rumieni
Borelioza jest nazywana chorob z Lyme, gdy po raz pierwszy rozpoznano j w roku 1975
u mieszkacw miejscowoci Old Lyme w stanie Connecticut w Stanach Zjednoczonych.
13
15
O fibromialgii wiadomo jedynie tyle, e wci jest rozpoznawana (The only certainty about
fibromyalgia is that it is still diagnosed) Cure Unknown, Pamela Weintraub, St. Martins Press, New
York, str. 131.
16
________________________________________________
Inne nazwy: choroba Charcota, choroba Lou Gehriga, choroba neuronu ruchowego, sclerosis lateralis
amyotrophica, amyotrophic lateral sclerosis, ALS.
6
Lyme Literate Medical Doctor lekarz biegy w dziedzinie boreliozy, znajcy si na boreliozie.
7
Jak zaznaczamy w innym miejscu, nie polecamy wykonywania zawodnego testu ELISA, ale jeeli
zostanie on wykonany i wynik bdzie dodatni, naley potwierdzi go testem Western Blot. Test ELISA
daje czasem wyniki mylnie dodatnie. Musimy przyzna, e pod tym wzgldem nasza suba zdrowia
spisuje si dobrze i stara si wykluczy za pomoc WB przypadki mylnego rozpoznania boreliozy testem
ELISA. Wikszo polskich lekarzy uznaje zawodno pozytywnych wynikw testu ELISA, ale wyniki
negatywne, niestety nie zawsze susznie, przyjmuje za dobr monet. W obu przypadkach prowadzi to
do pozbycia si pacjentw, a wic do oszczdzania czasu i pienidzy.
17
10
Choroba wywoywana przez pierwotniaki z rodzaju Babesia. Po polsku jest rnie nazywana:
babeszjoza, babezjoza, babesjoza, babesioza oraz skrtowo: babs. Wicej informacji o babeszjozie
znajdziesz w dalszej czci ksiki.
11
Chlamydia pn (CPN) Chlamydophila pneumoniae.
18
W genezie nerwic dominujc rol przypisuje si reakcjom interpersonalnym midzy chorym a jego rodowiskiem. Przy rozpoznawaniu zaburze
nerwicowych bierze si pod uwag midzy innymi obraz kliniczny, cechy
psychiczne pacjenta warunkujce radzenie sobie ze stresem, cechy sytuacji
psychospoecznej (konflikty wewntrzne i zewntrzne). Naley te wykluczy
wszelkie moliwe somatyczne schorzenia.
Najczciej wystpujce zaburzenia nerwicowe, to zaburzenia lkowe
oraz zaburzenia wystpujce pod postaci somatyczn. W diagnostyce rnicowej konieczne jest wykluczenie organicznych przyczyn dolegliwoci, jak
rwnie innych zaburze psychicznych, np. Depresyjnych.
Leczenie nerwic jest dugotrwae i kosztowne (terapii indywidualnej nie
refunduje NFZ). Wielu lekarzy, w tym rwnie psychiatrw uwaa, e nerwica
nie jest chorob, zatem chorzy s odsyani do rnych specjalistw i kierowani
na rne badania. Leczenie nie przynosi skutku, mona si wic tu dopatrzy
analogii do chorych z borelioz. Posta somatyczna nerwicy, w objawach
bardzo przypomina zaawansowan chorob z Lyme. Wane jest wic
szczegowe zebranie wywiadu od chorego i gruntowne badanie lekarskie.
Rozpoznanie nerwicy wcale nie musi wyklucza zakaenia krtkiem Borrelii.
Wydaje si, e ze wzgldu na kiepskie moliwoci diagnostyczne,
rozpoznawanie nerwicy jest w Polsce nadmierne. By moe znaczca cz
przypadkw jest wynikiem niezdiagnozowanych innych chorb.
Podsumowujc: objawy wystpujce w nerwicy s bardzo podobne do
tych w zaawansowanej boreliozie. W zwizku z tym, bezporedni przyczyn
zdiagnozowanej nerwicy moe by wanie borelioza.
ELISA12
Lekarze chorb zakanych i lekarze rodzinni standardowo zalecaj test
ELISA. Niestety jest to test bardzo zawodny. Ta sama krew wysana do wielu
laboratoriw da ca gam wynikw, w tym wiele diametralnie rnych:
dodatnie, ujemne, miana wysokie lub niskie. Test ELISA na borelioz pomimo
jego licznych uomnoci cigle tkwi w arsenale medycyny, gdy jest tani.
Sugerujemy, aby tego testu nie robi wcale, poniewa jego wynik wicej
problemw stwarza, ni rozwizuje. Zamiast tego lepiej wykona we wasnym
zakresie inne badania (niestety na og penopatne).
Wykonanie testu ELISA moe by niekiedy wane strategicznie, gdy
jest czsto warunkiem otrzymania statusu chorego na borelioz. Jego dodatni
wynik umoliwia uzyskanie bezpatnego leczenia szpitalnego, lekami doylnymi, w ramach ubezpieczenia, przez okres 46 tygodni. Posiadanie dodatniego
wyniku testu ELISA uatwia rwnie uzyskanie odszkodowania z niektrych
firm ubezpieczeniowych.
Western Blot13
Obecnie wiele laboratoriw w Polsce wykonuje test Western Blot na
borelioz w klasach IgM i IgG14.
________________________________________________
12
13
Western Blot stosowana w biologii molekularnej metoda wykrywania okrelonych biaek. Nazwa jest
gr sown, zabawnym przeksztaceniem nazwy, opracowanej przez Edwina Southerna, techniki Southern
Blot sucej do wykrywania DNA. Southern Blot to plama (kleks) Southerna, lecz rwnie plama
poudniowa, a skoro jeden test nazwano plam poudniow, inny otrzyma nazw plamy zachodniej
czyli Western Blot.
14
Przeciwciaa s czci ukadu immunologicznego (ukadu odpornociowego) organizmu. S to biaka,
nazywane immunoglobulinami, ktre pomagaj w ochronie nas przed mikroskopowymi najedcami,
wirusami, bakteriami, substancjami chemicznymi lub toksynami. Jest pi odrbnych klas
immunoglobulin (IgM, IgG, IgA, IgE i IgD). Najczciej oznaczane to przeciwciaa IgM, wytwarzane
zwykle na pocztku zakaenia i przeciwciaa IgG, ktre produkowane s pniej i mog utrzymywa si
we krwi przez lata. Kade wyprodukowane przeciwciao jest unikalne, jedyne w swoim rodzaju.
Wytwarzane jest, aby rozpozna okrelon struktur chemiczn wystpujc na powierzchni komrki lub
czstki, ktra wtargna do organizmu. Struktura ta nazywana jest antygenem.
20
15
21
18
22
________________________________________________
19
23
Prki:
p18: biako powierzchniowe komrki bakteryjnej (DbpA) biako
wice dekoryn21,
p21: antygen specyficzny dla wczesnej fazy zakaenia,
p22: inny wariant biaka z powierzchni komrki bakteryjnej,
p2325: biako zewntrznej bony komrkowej (OspC),
p28: biako powierzchniowe,
p30: specyficzny antygen, ktrego struktura nie zostaa cakowicie
poznana,
p31: biako zewntrznej bony komrkowej (OspA),
p34: biako zewntrznej bony komrkowej (OspB),
p37: nieznane, ale zwizane z obecnoci Bb,
p39: biako bonowe Borrelii (kompleks flagelliny) wysoce specyficzne
dla Bb,
p41: flagellina kurczliwe biako uywane przez wiele gatunkw
bakterii w celu przemieszczania si nieswoiste dla boreliozy,
p45: biako szoku cieplnego (HSP45),
p58: biako szoku cieplnego (HSP58),
p66: biako szoku cieplnego (HSP66),
p73: biako szoku cieplnego (HSP73),
p83 (p93 lub p100): biako bonowe (jest to uznany wskanik dugiego
trwania zakaenia Bb),
VisE: lipoproteina zewntrznej bony komrkowej Borrelii
(syntetyzowana tylko w organizmie ywiciela, np. czowieka).
Wedug doktora Burrascano nastpujce prki WB maj znaczenie
w diagnostyce Bb: p18, p2124, p31, p34, p37, p39, p83, p93. Obecno prka
p41 wiadczy oglnie o przeciwciaach na krtki mog to by inne krtki
(czyli niekoniecznie borelioza).
________________________________________________
21
24
Prek 41 odpowiada biaku zwanemu flagellin. Jest to biako zwizane z wici i wystpuje u wszystkich krtkw (niepatogennych rwnie) oraz
np. u Helicobacter pylori dlatego mog wystpi reakcje krzyowe
i niespecyficzne.
Wedug innych rde wane s nastpujce prki: p18, p22, p2325,
p28, p30, p31, p34, p37, p39, p41, p83 (p93, p100) oraz VIsE. Wida drobne
rnice w porwnaniu z pogldami doktora Burrascano.
Z wyjtkiem prka p41 i po wykluczeniu innych chorb wystarczy
jeden prek WB, by potwierdzi chorob. Znajd si oczywicie lekarze, dla
ktrych jeden prek to za mao, bowiem inne patogeny mog dawa tzw.
reakcje krzyowe. Oglnie naley przyj, e im wicej prkw, tym
pewniejsze rozpoznanie. Trzy prki to ju naprawd spora pewno, a 56
prkw to borelioza nie do podwaenia. W czynnej boreliozie mona mie
dowoln kombinacje wynikw. Prki IgM maj wiksze znaczenie diagnostyczne poniewa sugeruj aktywn borelioz. Podwyszony poziom przeciwcia
w klasie IgG mona uzna za pozostao przebytej infekcji lub oznacza on
chroniczn, aktywn chorob. IgM jest wysokie na pocztku infekcji, zaraz po
rumieniu, oraz niejako wbrew logice wanie w przewlekej boreliozie.
Dzieje si tak by moe dlatego, e w przewlekej boreliozie bakterie
przebywaj w komrkach i kiedy od czasu do czasu wydostaj si do krwiobiegu, organizm traktuje je jako wie infekcj czyli znowu produkuje IgM.
Niektrzy lekarze prbuj uywa WB do monitorowania skutecznoci
leczenia. Naley wic przestrzec, e WB si do tego nie nadaje. Owszem,
obecno prkw w klasie IgM bdzie sugerowaa dalsze istnienie choroby, ale
kady inny wynik typu ujemny w obu klasach, dodatni lub ujemny IgG
w zasadzie nic nie wnosi do oceny skutecznoci leczenia.
Jeeli po p roku od skoczenia kuracji w wynikach WB pojawi si
prki IgM, bdzie to niestety oznaczao dalsz chorob, natomiast obecno
prkw IgG bdzie podejrzana, ale niewystarczajca do stwierdzenia nawrotu
choroby. Wyniki spadajce, mniej wysycone paski w WB nie s czynnikiem
prognostycznym w boreliozie. W poowie przypadkw borelioza zaawansowana jest seronegatywna, wic wyniki dochodzc do zera przez pewien czas
musz by spadajce, co wynika z samej istoty choroby.
Western Blot najlepiej robi po 68 tygodniach od zakoczenia leczenia.
Przypuszczalnie w czasie leczenia abx 22 nie ma antygenw we krwi i organizm
nie ma powodu by produkowa przeciwciaa.
________________________________________________
22
25
Ujemny wynik WB
Ujemny wynik WB nie wyklucza boreliozy. Powtrne badanie wykonane po kilku miesicach moe da wynik pozytywny, poniewa poziom przeciwcia we krwi chorego na borelioz okresowo si zmienia. Obiegowa sugestia
mwi, e mona zwikszy szanse na pozytywny wynik WB poprzez
miesiczne lub dusze leczenie tetracyklin i kilkutygodniow przerw.
Aby zwikszy szanse na prawdziwie dodatni wynik WB naley:
1. Wybra laboratorium, ktre ma moliwie szerokie dowiadczenie
w tym badaniu, wykazuje gbsze zainteresowanie chorobami odkleszczowymi,
moe nawet prowadzi wasne badania w tej dziedzinie.
2. Upewni si, e laboratorium opisuje wszystkie moliwe prki WB,
nawet te sabo widoczne. Naley zawsze da dokadnego wyniku badania
z podaniem znalezionych prkw, gdy ich liczba i wano bywaj nieprawidowo interpretowane przez osoby opisujce testy dla laboratorium.
Majc list znalezionych prkw moemy szuka lekarza, ktry wynik
zinterpretuje; samo okrelenie wyniku jako pozytywny (+) lub negatywny ()
nie jest miarodajne.
3. Upewni si, e laboratorium posiada klimatyzacj. Wyniki WB
wykonane w laboratoriach klimatyzowanych s bardziej wiarygodne.
4. Sprawdzi moliwo zrobienia badania WB z krwi lub osocza bez
potrzeby mroenia. Dobrze, jeeli pobrana krew nie czeka na badanie duej ni
4 doby (dugie oczekiwanie prbki krwi na badanie zwiksza prawdopodobiestwo czenie si przeciwcia i antygenw w niewykrywalne
kompleksy). Najlepiej, gdy badanie jest wykonywane zaraz po pobraniu.
Dobrym pomysem jest rwnie skontaktowanie si z laboratorium
telefonicznie, aby zorientowa si kiedy planuj przerb osocza i wysa prbk
tu przed badaniem, unikajc w ten sposb oczekiwania i mroenia. Mroenie
osocza przed badaniem moe zmniejszy szans na pozytywny wynik.
Wyniki mog te zalee od typu uytego testu Western Blota. Testy
jeszcze niedawno stosowane w wielu polskich laboratoriach zawieray antygeny
tylko B. afzelii, co mogo zwiksza liczb wynikw faszywie ujemnych,
poniewa B. afzelii wystpuj w Europie stosunkowo rzadko. Czciej wystpuj bakterie B. burgdorferi i B. garini. PZH w Warszawie jeszcze niedawno
uywao antygenu B. garini, co by moe oferowao lepsz czuo testu23.
________________________________________________
23
Niestety od pewnego czasu trudno w tym laboratorium (nawet z pen odpatnoci) wykona
test WB, nie majc pozytywnego wyniku testu ELISA.
26
Testy serologiczne wykorzystujce cae komrki Borrelii lub ich wyekstrahowane biaka powierzchniowe, jako rdo antygenw, s trudne
w standaryzacji i optymalizacji swoistoci oraz czuoci. Odkryto, e testy
z rekombinowanymi antygenami wykrywaj przeciwciaa znaczco lepiej,
zarwno we wczesnych, jak i pnych stadiach boreliozy. Dlatego te coraz
czciej takie testy pojawiaj si w ofertach laboratoriw.
Efektywno testu WB ocenia si na 6070% (w przypadku wieych
zakae), wic wynik ujemny nie przesdza o braku boreliozy. Jeeli objawy
kliniczne wiadcz o jej istnieniu, test naley powtarza jak zostao to ju
wyej wspomniane nawet kilkakrotnie, albo sprbowa potwierdzi
borelioz badaniem PCR. Naley te wzi pod uwag, e niewielki odsetek
pacjentw, ze wzgldw genetycznych, nie wytwarza przeciwcia na borelioz,
wic Western Blot u nich zawsze bdzie ujemny.
Niestety WB moe suy jedynie do wykrycia lub potwierdzenia
boreliozy; nie nadaje si do monitorowania przebiegu leczenia.
24
Polymerase Chain Reaction reakcja acuchowa polimerazy. Jego odmian jest PCR Real Time
(PCR RT) PCR w czasie rzeczywistym.
25
Bioptat materia pobrany podczas biopsji. Biopsja to inwazyjna metoda pobrania materiau
biologicznego ze zmienionych chorobowo tkanek.
27
26
Jeeli bakteria, a waciwie fragmenty jej DNA, s w prbce, prawdopodobiestwo ich wykrycia testem
PCR jest bardzo due (bliskie 100%) problem w tym, aby to DNA si w prbce znalazo.
27
Takie dziaanie citroseptu to nie tylko obserwacja chorych. Badania nad wasnociami citroseptu
prowadz O. Brorson i SH Brorson: Grapefruit seed extract is a powerful in vitro agent against motile
andcystic forms of Borrelia burgdorferi sensu lato. Citroseptu nie zaleca si przyjmowa dugoterminowo
razem z antybiotykami, poniewa zmienia on metabolizm lekw.
28
Zwyky PCR jest metod jakociow, a nie ilociow; nie okreli iloci
bakterii ani poziomu infekcji (PCR Real time moe by zarwno jakociowy,
jak i ilociowy). Zalet tego badania jest bezporednie potwierdzenie obecnoci
mikroba, a nie przez reakcje ukadu odpornociowego i kapryn produkcje
przeciwcia (jak w testach serologicznych WB i ELISA).
Test PCR moe by wykonany wczenie, tu po zakaeniu z bioptatu
rumienia, kiedy test WB bdzie jeszcze zapewne negatywny. Badaniem PCR
mona rwnie zbada kleszcza, ktry uksi (jeeli zosta zachowany) by
stwierdzi, czy by nosicielem boreliozy (CBDNA w Poznaniu, SYNEVO
Polska, Diagnostyka).
Test PCR jest mniej znany lekarzom i wielu odnosi si do jego wynikw
nieufnie. By moe rwnie z tego powodu, e wykonuj go nieliczne
laboratoria. Dlatego te zwykle jest wykonywany wtedy, gdy s trudnoci
z potwierdzeniem boreliozy testem Western Blot.
Szansa otrzymania faszywie dodatniego wyniku testu PCR jest znikoma. Moe si np. zdarzy pomylenie prbek lub zanieczyszczenie prbki
kurzem przez nieuwanego laboranta. Bdne rozpoznanie moe rwnie
nastpi wtedy, gdy wzorzec uywany do identyfikacji DNA jest zbyt podobny
do innych mikroorganizmw. Dlatego wane jest wykonywanie testu w wiarygodnym laboratorium.
Pozytywnego wyniku PCR na og si nie kwestionuje. Wynik
negatywny moe by mylny i niestety nie wyklucza istnienia choroby. Wydaje
si (obserwacja Igenex28), e u kobiet atwiej uzyska pozytywny PCR z moczu,
przy pobraniu prbki na pocztku menstruacji. Podejrzewa si, e spadek
poziomu progesteronu29 wie si u kobiet z osabieniem reakcji immunologicznych, w wyniku czego bakterie mog atwiej pojawi si we krwi.
Wynik pozytywny badania w kilka miesicy po zakoczeniu leczenia
wiadczy o niedoleczeniu.
Gdzie wykona PCR lub PCR RT i ile to kosztuje?
Testy PCR na borelioz s wykonywane w kilku miejscach w Polsce
(np. laboratoria DIAG, REX). W Warszawie PCR robi PZH, ale koszt bada nie
jest refundowany.
________________________________________________
28
29
LTT30
Po przeprowadzeniu zakrojonych na szerok skal bada oraz
potwierdzeniu skutecznoci u ponad 1000 pacjentw, do wykrywania aktualnie
aktywnej infekcji Borreli wprowadzono w niektrych laboratoriach moliwo
wykonania testu transformacji limfocytw z antygenem Borrelii (LTT Borrelii).
Polega on na badaniu limfocytarnej odpowiedzi systemu immunologicznego na
antygeny Borrelii. Wynik testu jest dodatni tylko wtedy, gdy we krwi pacjenta
wystpuj specyficzne T limfocyty Borrelii, ktre wiadcz o tym, i
w momencie pobrania krwi, ukad immunologiczny by w trakcie zwalczania
czynnika chorobotwrczego (patogenu). W przypadku zastosowania skutecznego leczenia antybiotykami wynik badania LTT Borrelii bdzie ujemny lub
wystpi znaczna regresja wartoci SI (wspczynnika stymulacji). Dziki temu
wynik testu LTT moe stanowi dla lekarza prowadzcego terapi informacj
o skutecznoci leczenia.
Ujemny wynik testu LTT nie wyklucza jednak w stu procentach
wystpowania aktywnej infekcji. W zwizku z tym monitorowanie obrazu
klinicznego stanowi bardzo istotn cz diagnostyki boreliozy i umoliwia
dobranie odpowiedniej terapii.
________________________________________________
30
30
CD57
Udowodniono, e infekcja krtkiem Borrelia burgdorferi prowadzi do
istotnego zmniejszenia liczby pewnej grupy komrek limfocytarnych tzw.
naturalnych zabjcw (Natural Killers NK), komrek oznaczonych jako
CD57. Nie znamy innej choroby (poza defektami ukadu odpornociowego),
w ktrej dochodzioby do zmniejszenia liczby limfocytw CD57, wic
stwierdzony spadek ich liczby porednio wskazuje na zakaenie Borreli.
W trakcie leczenia liczba limfocytw CD57 pozostaje niska, ronie
dopiero, do wartoci odpowiadajcych osobom zdrowym, po cakowitym
wyeliminowaniu krtkw. Oznaczenie iloci limfocytw CD57 moe wic by
pomocne w podejmowaniu decyzji o zaprzestaniu leczenia, ale dopiero po
wzrocie do wartoci normalnych. Przerywanie leczenia przy niskich
wartociach CD57 wedug doktora Burrascano z reguy prowadzi do wznowienia procesu chorobowego.
Powysze badanie mona wykona w Centrum Zdrowia Dziecka
w Midzylesiu. Krew moe by pobrana na miejscu, albo dostarczona
w probwce zawierajcej EDTA (probwka na morfologi). Krew nie
powinna czeka na badanie duej ni 3 godziny. Wystarczy 1 ml krwi.
Koszt badania to okoo 120 z. Wynik odbiera si tego samego dnia.
Problemem jest tylko czsta nieumiejtno interpretacji tego testu przez
lekarzy.
31
Oznaczenie HLA31
U okoo 10% pacjentw z borelioz trudn do wyleczenia terapi
antybiotykow, nawet po miesicach czy latach od wdroenia leczenia, moe
pojawi si obrzk staww. Przy wystpowaniu takich objaww, zadajemy
sobie czsto pytanie o ich przyczyn. Czy jest to wynikiem le dobranego
leczenia, czy moe bdnie postawionej diagnozy. Problem ten pogbia fakt, e
nie istnieje badanie laboratoryjne, ktre w stu procentach moe wykluczy lub
wykry infekcj.
Istnieje powizanie pomidzy HLA, a borelioz z Lyme o przebiegu
trudnym do wyleczenia terapi antybiotykow. Wraliwe na leczenie i trudne
do wyleczenia zapalenie staww wykazuje inn odpowied komrkow
humoraln (odpornociow) podczas badania OspA Borrelii (zewntrzne biako
powierzchniowe). Decydujce znaczenie maj tu rne warianty odpowiedzi
immunologicznej, jak rwnie reakcje autoimmunologiczne, ktre powizane
s z okrelonymi typami HLA. Ju od dawna znany jest fakt, e osoby
posiadajce dwa geny: HLA-DR2 i DR4 wykazuj genetyczne predyspozycje
do rozwoju boreliozy o przebiegu trudnym do wyleczenia terapi
antybiotykow (ryzyko relatywne zwikszone 22 krotnie!). Ponadto Wang
i Hilton wykazali, e prawie 40% serologicznie ujemnych pacjentw miao
dodatnie wyniki HLA-DR132.
Czasami u pacjentw u ktrych wystpia infekcja boreliozy nie
wyksztaciy si adne specyficzne przeciwciaa przeciwko Bb. Badanie
podtypw genu HLA-DR jest wic pomocne przy stawianiu diagnozy w niejednoznacznych przypadkach oraz do ustalenia koncepcji terapii leczniczej przy
podejrzeniu chronicznej boreliozy. Diagnostyka laboratoryjna umoliwia w tym
przypadku potwierdzenie zakadanego rozpoznania.
Badanie to wykonuj laboratoria Synevo. Materia: 2 ml krwi EDTA.
________________________________________________
31
HLA ukad zgodnoci tkankowej (ang. Human Leucocyte Antigen system). Zesp genw
odpowiedzialnych
m.in. za rozpoznanie przez limfocyty T patogenw wewntrzkomrkowych. Odpowiedzialne s
rwnie za zjawiska odpowiedzi immunologicznej, tolerancji immunologicznej, autoagresji i odrzucania
przeszczepw tkankowych i narzdowych.
32
P. Wang i E. Hilton (2001): Contribution of HLA Alleles in the Regulation of Antibody Production in
Lyme Disease. Frontiers in Bioscience 6: 1016.
32
badanie serologiczne, mona wykonywa dopiero po ok. 46 tygodniach, gdy ukad immunologiczny musi mie czas na zorganizowanie
obrony, czyli wytworzenie przeciwcia,
interpretacja wynikw boreliozie nie ma sensu. Powodem s zarwno
rozbiene wyniki otrzymywane w rnych laboratoriach jak i wady
samego testu,
dla uniknicia zamieszania to badanie nie powinno by w ogle
wykonywane w przypadku boreliozy jego wynik jest kompletnie
niemiarodajny (wykrywalno ok. 3040% i kilka procent wynikw
mylnie dodatnich). Niestety, z niezrozumianych powodw merytorycznych i oczywistych powodw ekonomicznych, jest to test bardzo
ceniony przez szpitale zakane,
wynik pozytywny jest jedynie podejrzeniem cho powanym
zakaenia borelioz i dlatego bezwzgldnie naley go potwierdzi,
ELISA nie nadaje si do monitorowania przebiegu leczenia.
badanie serologiczne, mona wykonywa dopiero po ok. 46 tygodniach, gdy ukad immunologiczny musi mie czas na zorganizowanie
obrony, czyli wytworzenie przeciwcia,
badanie dokadniejsze od testu ELISA (wykrywalno niemal dwukrotnie wiksza). Badanie WB naley wykonywa w dobrych laboratoriach, ktre potrafi dobrze je wykona i opisa,
wynik pozytywny oznacza borelioz, wynik negatywny jej nie wyklucza, z powodu istotnego marginesu niewykrywalnoci,
WB powinien by wykonywany jako badanie podstawowe po ugryzieniu przez kleszcza i w przypadkach wtpliwych,
w porzdnie opisanym wyniku WB powinny by wyliczone wszystkie
prki. Opis wynik pozytywny lub wynik negatywny nie wystarcza,
z powodu moliwoci rnej interpretacji. Oceny wynikw moe
dokona jedynie lekarz znajcy borelioz,
WB nie nadaje si do monitorowania przebiegu leczenia.
33
34
35
Cz 2.
Leczenie chorb
odkleszczowych
Co to s antybiotyki i jakie jest ich
zastosowanie w leczeniu chorb
odkleszczowych?
Antybiotyki to leki majce zdolno niszczenia mikroorganizmw
takich jak bakterie, mykoplazmy, grzyby i pierwotniaki lub hamowania ich
wzrostu. Antybiotyki niszcz lub osabiaj samoreplikujce si organizmy
jednokomrkowe, wic s zupenie nieskuteczne w zwalczaniu wirusw.
Pierwotnie antybiotyki uzyskiwane byy z hodowli wybranych grzybw lub
bakterii, ale obecnie praktycznie wszystkie otrzymywane s psyntetycznie lub
cakowicie syntetycznie. Znanych jest kilkaset substancji majcych silne
antybakteryjne wasnoci, ale w medycynie uywa si ich tylko okoo 150.
Mechanizm dziaania antybiotykw jest rny: niektre uszkadzaj
cian komrkow bakterii, powodujc rozpad komrki (tak dziaa np.
penicylina), inne hamuj syntez biaka przez bakteri i tym samym
uniemoliwiaj jej wzrost i podzia (np. tetracykliny, makrolidy), jeszcze inne
uszkadzaj procesy replikacyjne DNA (np. chinolony).
Ze wzgldu na budow i dziaanie rodki te dzieli si na kilka grup:
1. antybiotyki beta-laktamowe, w ktrych skad wchodz pochodne
penicyliny oraz cefalosporyny;
2. tetracykliny;
3. antybiotyki aminoglikozydowe;
4. antybiotyki peptydowe i antybiotyki o innej budowie.
Antybiotyki bakteriostatyczne hamuj i osabiaj mikroorganizmy
pozostawiajc ukadowi odpornociowemu ich zabicie. Antybiotyki bakteriobjcze, to rodki zabijajce ywe komrki drobnoustrojw.
37
Jakkolwiek w medycynie panuje oglna zasada nieczenia antybiotykw bakteriobjczych z bakteriostatycznymi, to wydaje si ona nie
obejmowa leczenia chorb odkleszczowych. W tym przypadku czenie ze
sob tych dwch typw antybiotykw wydaje si by szczeglnie korzystne.
Zreszt, wikszo antybiotykw i chemioterapeutykw uznanych za bakteriostatyczne, wykazuje dziaanie bakteriobjcze w wyszych steniach,
a bakteriostatyczne w niszych.
Niektre antybiotyki i chemioterapeutyki mog wnika wzgldnie atwo
do wntrza komrek organizmu chorego (np. metronidazol, tinidazol),
wikszo niestety nie (np. wankomycyna, makrolidy, klindamycyna).
Problemem jest rwnie moliwo przenikania przez barier krew-mzg.
Tylko niektre antybiotyki s w stanie penetrowa do ukadu nerwowego.
Poniej podajemy krtki przegld waniejszych antybiotykw
stosowanych w leczeniu chorb odkleszczowych. Jakkolwiek podajemy przy
niektrych z nich dawki, to naley pamita, e dawki lekw okrela lekarz,
kierujc si przy tym wskazwkami od producenta, wasnym dowiadczeniem,
informacjami ze zjazdw naukowych, stanem pacjenta, wczeniejszymi
chorobami pacjenta upoledzajcymi moliwo wydalania antybiotykw, wag
pacjenta oraz jego wiekiem.
Pacjent nie powinien sam dokonywa modyfikacji dawek zleconych
przez lekarza, chyba e zostao to wczeniej z lekarzem uzgodnione.
Krtki przegld waniejszych antybiotykw stosowanych w leczeniu
chorb odkleszczowych
TETRACYKLINY antybiotyki bakteriostatyczne.
Dziaaj na formy owalne Borrelii oraz na form krtka.
Preparaty: doksycyklina, minocyklina, tetracyklina.
Leki z grupy tetracyklin szczeglnie uwraliwiaj skr na soce.
Zwykle takie osoby nie powinny przebywa na penym socu duej ni kilka
minut dziennie. Naley bardzo uwaa, bo mona dozna powanych, trudno
gojcych si poparze, nawet w samochodzie przez szyb lub przebywajc
w tzw. niepenym cieniu. Mona si zabezpieczy, np. zakadajc kapelusz
z szerokim rondem, odzie z dugimi rkawami i nogawkami, jakie rkawiczki
(do dobrze sprawdzaj si pcienne ogrodnicze rkawiczki). Naley te
zadba, by ubranie byo zrobione z gsto tkanych tkanin, nie przepuszczajcych
zbyt dobrze wiata. Trzeba te uwaa na wiato odbite od wody.
38
Mona stosowa kremy z filtrami. Naley uywa numery 50 lub wiksze oraz nakada now warstw co 2 godziny. W aptekach mona kupi kremy
z filtrem nawet do 100. Trzeba jednak pamita, e stosowanie filtrw bywa
zawodne, a szczelne ubranie chronice przed socem jest o wiele skuteczniejsze.
W przypadku antybiotykw bakteriostatycznych, takich jak tetracykliny,
moliwie jest przyjmowanie ich tylko 12 razy dziennie. Jest to zupenie
wystarczajce. Tylko w przypadku zej tolerancji, dawki mona rozoy na 3.
Tetracyklin nie naley stosowa u dzieci poniej 8 roku ycia oraz
kobiet ciarnych i karmicych, ze wzgldu na niekorzystny wpyw na
tworzenie si zawizkw kostnych i wzrost koci oraz przebarwienie zbw.
U osb dorosych na og stosuje si 400 mg doksycykliny dziennie, ale
w przypadku osb z dobra tolerancj, mona nawet prbowa dawek 600 mg
dziennie i wicej.
May posiek jednoczenie z dawk doksycykliny pomaga zmniejszy uczucie
mdoci. Po zayciu doksycykliny nie zaleca si przyjmowania pozycji lecej
przez okoo 2 godziny, poniewa doksycyklina moe spowodowa uszkodzenia
przeyku. Lek w pewnym stopniu penetruje do ukadu nerwowego.
Tetracyklina: zwykle podawana jest w dawkach 10001500 mg
dziennie. Na og jest bardzo dobrze tolerowana. Penetracja do ukadu
nerwowego nieznana, ale moliwa.
Minocyklina: antybiotyk trudno dostpny w Polsce, do nabycia na
polska recept w Niemczech lub Czechach. Zakres dawek to od 50 do 600 mg
dziennie. Bardzo skutecznie penetruje do tkanki nerwowej. Niektre osoby
reaguj na ten lek silnymi zawrotami gowy i albo musz redukowa dawk,
albo zmienia leczenie. Z tego powodu zaleca si zaczynanie leczenia od
bardzo maych dawek.
PENICYLINY antybiotyki bakteriobjcze.
Zabijaj mikroorganizmy majce cian komrkow.
Preparaty: amoksycylina (Duomox, Novamox).
Amoksycylina utrzymuje si we krwi kilka godzin, wic przyjmuje si
j trzy lub cztery razy na dob. Toksyczno amoksycyliny jest znikoma i ten
lek niekiedy moe by podawany w bardzo duych dawkach, nawet wiele
gramw dziennie. Moe by podawany dzieciom, kobietom w ciy oraz
karmicym matkom. Jeli kto nie toleruje sodkiego smaku Duomoxu, radzimy
kupi Novamox, ktry jest bezsmakowy.
39
40
MAKROLIDY
Preparaty: klarytromycyna (Klabax, Klarmin), roksytromycyna (Rulid,
Xitrocin, Rolicyn), azytromycyna (Azitrox, Sumamed, Azimycin).
Jako jedne z niewielu antybiotykw s skuteczne wobec bakterii
atypowych, nie posiadajcych wasnej ciany komrkowej lub yjcych
wewntrz komrek gospodarza. Wyrniaj si dobr penetracj tkankow, nie
dotyczy to jednak pynu mzgowo-rdzeniowego. Makrolidy, obok aktywnoci
przeciwbakteryjnej, wykazuj rwnie dziaanie przeciwzapalne. Nale do
grupy najbardziej bezpiecznych antybiotykw.
Azytromycyna utrzymuje si dugo we krwi (okoo tygodnia) i dziaa
bezporednio na genom bakterii. Jest to dosy istotne, poniewa bakteria nie
moe si na takie antybiotyki uodparnia tak atwo, jak na antybiotyki
niszczce ciany komrkowe, czyli beta-laktamowe. Makrolidy zabijaj
rwnie formy wewntrzkomrkowe.
Klarytromycyna uchodzi za jeden z najlepszych lekw makrolidowych,
uywanych w boreliozie. Stosuje si w dawkach od 500 mg nawet do 2 gramw
dziennie.
Roksytromycyna jest lekiem niedostpnym w Ameryce, wic brakuje
dowiadcze lekarzy LLMD z tamtego kontynentu. Niemieckie prace sugeruj
jednak skuteczno tego leku w poczeniu z biseptolem. U niektrych pacjentw moe pojawi si uczulenie na biseptol. Biseptol skada si z substancji
zwanej trimetoprim 100 mg + 900 mg innych skadnikw. Najprawdopodobniej
te inne skadniki wanie wywouj uczulenie. W leczeniu boreliozy podaje si
biseptol ze wzgldu na zawarty w nim trimetoprim. Jeeli biseptol wywoa
uczulenie, mona go zastpi trimetoprimem w czystej postaci.
Odkwaszanie
Uycie takich rodkw jak Plaquenil w leczeniu boreliozy zostao
wprowadzone przez doktora Dont, ktry donis, e antybiotyki z grupy
makrolidw gorzej dziaaj w rodowisku kwanym. Wwczas to Donta
wprowadzi do arsenau lekw Plaquenil, ktry jest rodkiem silnie
uzasadawiajcym.
Jednoczenie zaleca nie bra witamin grupy B, ani witaminy C,
uwaajc, e one niepotrzebnie zmieniaj pH komrkowe.
Plaquenil mona kupi w Czechach na polsk recept. Do odkwaszania mona
te uywa dostpnej w Polsce Amantadyny.
41
NITROIMIDAZOLE
Preparaty: metronidazol, tinidazol.
Nitroimidazole dziaaj bakteriobjczo. Staj si aktywne dopiero po
wnikniciu do komrki bakteryjnej i redukcji pod wpywem enzymw
bakteryjnych. Charakteryzuj si znakomit penetracj do tkanek, w tym
rwnie do pynu mzgowo-rdzeniowego i tkanki mzgu. Metronidazol jest
bardziej toksyczny od tinidazolu, dlatego nie powinno si go bra duej ni
1014 dni w miesicu. Tinidazol jest lekiem chemicznie nieco podobnym do
metronidazolu i zwykle lepiej tolerowanym, moe wic by podawany
w wyszych dawkach np. 1500 mg lub 2 g dziennie, a nawet jeszcze wyszych.
Nitroimidazole rozbijaj cysty wytwarzane przez bakterie, wic bierze
si je w kombinacji z innymi antybiotykami.
Podane wyej antybiotyki nie wyczerpuj listy antybiotykw
uywanych w leczeniu chorb odkleszczowych, ale stanowi te najczciej
stosowane.
Czy bakterie chorb odkleszczowych uodparniaj si na antybiotyki?
Z uwagi na to, e niezwykle trudno jest hodowa odkleszczowe
drobnoustroje pobrane od czowieka, procesy rozwoju odpornoci bakterii s
niestety sabo poznane. Naley jednak domniemywa, e wystpuj. Z tego
powodu nie jest zym pomysem zmiana leczenia raz na kilka miesicy oraz
unikanie terapii jednym antybiotykiem.
Sterydy a antybiotyki
Wiele wskazuje na to, e w przypadku pacjentw z aktywn infekcj
Borrelia burgdorferi, podawanie immunosupresantw, w tym sterydw,
powoduje zdecydowane negatywne skutki. Sterydy wyczaj resztki zdolnoci
organizmu do walki z infekcj. Wedug doktora Burrascano nigdy nie naley
podawa sterydw pacjentom, ktrzy nawet w przeszoci ucierpieli z powodu
choroby z Lyme. Sterydy mog powodowa trwae uszkodzenia, zwaszcza jeli
s podawane przez duszy okres czasu.
Zielona herbata
Zielona herbata jest doskonaym rodkiem wzmacniajcym dziaanie
antybiotykw. Testowano zielon herbat w kombinacji z antybiotykami na
rnych mikroorganizmach chorobotwrczych i we wszystkich przeprowadzonych analizach zielona herbata znaczco podnosia bakteriobjcz aktywno
lekw. rdo: EurekAlert, Wojciech Grzeszkowiak.
42
________________________________________________
33
43
34
35
CRP (ang. C Reactive Protein) biako C-reaktywne, biako nalece do tzw. biaek ostrej fazy.
Wytwarzane gwnie w wtrobie i komrkach tuszczowych bierze udzia w odpowiedzi immunologicznej
pl.wikipedia.org/wiki/Biako_C-reaktywne
46
36
Reakcja Jarischa-Herxheimera, znana take jako reakcja Herxheimera lub reakcja ukasiewiczaJarischa-Herxheimera zachodzi, kiedy z zabitych antybiotykiem bakterii (najczciej z krtkw) zostaje
wydzielona toksyna pl.wikipedia.org/wiki/Reakcja_Jarischa-Herxheimera
37
Leptospirozy (krtkowice) grupa chorb odzwierzcych wywoywanych przez krtki z rodziny
Leptospira.
47
48
Protok Buhnera
Odpowiednio dobrany zestaw zi, ktre mona stosowa jako alternatyw wobec antybiotykw. Zasady tego leczenia zostay opisane w ksice
Healing Lyme: Natural Healing And Prevention of Lyme Borreliosis And Its
Coinfection, napisanej przez Stephena Harroda Buhnera. Buhner to jeden
z najbardziej znanych amerykaskich zielarzy, autor wielu ksiek. Jak dotd
nie ma polskiego przekadu tej ksiki. W wersji angielskiej mona j kupi np.
tu: www.amazon.com/Healing-Lyme-Prevention-Borreliosis50
Coinfections/dp/0970869630
49
50
Dawkowanie:
Poszczeglne zioa powinny by wprowadzane pojedynczo, zaczynajc
od maych dawek (najczciej 3 razy dziennie po 0,5 grama, ale mona jeszcze
mniej). Naley zachowywa okoo tygodniowe odstpy pomidzy wprowadzaniem nowego zioa lub zwikszaniem dawki. Po dojciu do dawki maksymalnej
naley utrzyma j przez kilka miesicy (minimum 2), a potem stopniowo
zmniejsza. Maksymalne dawki dla poszczeglnych zi wynosz:
Powysze dawki zostay przewidziane dla osoby wacej 75 kg, dla osb
wacych wicej lub mniej dawki powinno si przeliczy proporcjonalnie.
Receptury:
Przepis na nalewk ze Stephanii i Teasel Root: nasypa do 1/5
wysokoci soika sproszkowane zioa i zala do pena alkoholem 65 %. Alkohol
taki otrzymuje si rozcieczajc 2 dawki spirytusu jedn dawk wody. Nalewk
odstawi na 2 tygodnie w ciemnie miejsce i przed uyciem przecedzi.
51
38
Informacj o zalenoci midzy chorob z Lyme a borelioz znajdziesz w rozdziale Co to jest choroba
z Lyme i czym si rni od boreliozy?.
53
Skad:
110120 kropel olejku eukaliptusowego
80 kropel olejku frankincense, w Polsce znanego jako olejek z kadzidowca lub
olibanowy
60 kropel olejku cytrynowego
40 kropel olejku paczuli
20 kropel olejku geraniowego
20 kropel olejku lawendowego
14 kropel olejku tymiankowego
Reszt buteleczki naley dopeni olejem z pestek winogron (moe by
te inny olej spoywczy). W ten sposb powstaje roztwr zawierajcy 20%
mieszanki olejkw i 80 % oleju z pestek winogron. Taka ilo olejku wystarcza
na kilka dni.
Najlepiej stosowa olejki ekologiczne. Skadniki mona naby np. tu:
www.naturella.com.pl, shop.pollenaaroma.com, www.camdengrey.com
Stosowanie: olejek wciera si w miejsca bolce oraz w okolicy serca.
Warto jest poczy terapi olejkami z gorcymi pgodzinnymi kpielami.
Kuracj naley zawsze zaczyna od bardzo niewielkich iloci olejkw,
aby przekona si, e nie ma jakiej niekorzystnej reakcji na leczenie. Olejki
mona stosowa rwnolegle z antybiotykami.
Wicej informacji znajdziesz pod tym adresem: www.tinyurl.com/mwl9vn
Nano srebro
Uwaga: nie jest to popularne srebro koloidalne.
Nowy produkt o sabym rozpoznaniu zastosowa medycznych. Jest
produkowany przy uyciu napicia okoo 11 000V, pod ktrego wpywem ze
srebrnych elektrod s uwalniane drobiny srebra wielkoci kilku lub kilkudziesiciu nanometrw.
Sposb dziaania: drobinki srebra zatykaj kanay jonowe w bonie
komrkowej mikrobw i zabijaj przez kontakt. Produkt jest bardzo skuteczny
w hodowlach bakteryjnych. Mao skuteczny na grzyby. Penetracja do ukadu
nerwowego czowieka moliwa. Produkt moe dziaa na borelioz poniewa
Bb jest znana z tego, e wychwytuje drobiny srebra.
Dawkowanie: nie ma dotd ustalonego dawkowania. Okrelenie stenia
produktu i dawki natrafia na trudnoci techniczne. Produkty od ronych
producentw mog si mocno rni pod wzgldem efektywnoci, nawet jeeli
maj takie samo stenie. Nano srebro atwo si wchania do krwi ze skry
i przewodu pokarmowego.
55
Szczeglnie wane jest dostarczenie witamin rozpuszczalnych w tuszczach: witaminy D, A i E oraz witamin rozpuszczalnych w wodzie: C, B12.
Jest istotnym, aby na pocztku leczenia oznaczy poziom witaminy D.
Gdy jest on w dolnej granicy normy lub poniej, naley najpierw uzupeni go
do poziomu przynajmniej redniego i dopiero pniej rozpocz kuracj.
Leczenie kogo z niskim poziomem witaminy D jest o wiele mniej efektywne.
Zwykle pacjenci zaczynaj bra witamin D w dawce 30005000 jednostek
dziennie. Po uzyskaniu normalnego poziomu, co trwa na og kilka tygodni,
zmniejszaj dawk do 10002000 jednostek dziennie i kontynuuj jej
przyjmowanie do koca leczenia, a nawet duej. Przy znacznych niedoborach
mona bra nawet 10000 jednostek dziennie, lecz tylko przez pewien
ograniczony okres.
Niektrzy przyjmujc witamin D dowiadczaj pogorszenia samopoczucia. Poniewa przyczyny tego stanu nie s znane, zaleca si w takich
przypadkach ostrono i zmniejszenie dawki, leczenie pulsacyjne, lub
odoenie suplementacji witaminy D na pniej.
Wg niektrych LLMD witamina D dziaa jak antybiotyk i moe
spowodowa powstanie herksa, lecz nie wszyscy ten pogld akceptuj.
Witaminy E nie naley bra wicej ni 400 jednostek dziennie. Wysze
dawki le wpywaj na procesy immunologiczne.
Witaminy A mona bra 500010000 jednostek dziennie.
Witaminy C, 24 gramy lub wicej (podzielone na mae dawki
i podawane co kilka godzin, bo witamina C si atwo wydala). Jeeli bierzemy
witamin C razem z antybiotykami naley zachowa przynajmniej
dwugodzinny odstp czasowy.
Alkohol w wikszych ilociach obnia odporno, bardzo le oddziauje
z metronidazolem i innymi lekami, a u wielu chorych nasila symptomy
choroby.
Palenie tytoniu obnia odporno immunologiczn.
58
39
Warto zauway, e wrd lekarzy zrzeszonych w ILADS, zakanicy stanowi znikom cz.
59
Co to jest MP?
MP to skrt od Marshall Protocol, czyli Protok Marshalla. Jest to
opracowana kilka lat temu metoda leczenia gwnie sarkoidozy40; pniej
rozszerzona na choroby krtkowe. Wedug teorii MP dugotrwae obnienie
poziomu witaminy D przez diet i unikanie wiata utrudnia krtkom wnikanie
do komrek, czyli uatwia obron przez ukad odpornociowy.
W leczeniu stosuje si niskie pulsy antybiotykw, podawanych w cile
okrelonych etapach oraz lek Benicar, ktry ma dodatkowo osabia bakterie.
Wyniki leczenia boreliozy t metod s do tej pory niezadowalajce.
Opinia doktora Burrascano i zdecydowanej wikszoci LLMD, ktrzy mogli
obserwowa du liczb pacjentw leczonych t metoda, jest negatywna.
Pacjenci w wikszoci odczuwaj jedynie krtkotrwa popraw w fazie
drugiej, ktra jest zwyk antybiotykoterapi. Po jej przerwaniu nastpuj
nawroty. Niezwykle trudno znale osoby, ktre w wyniku stosowania MP
odczuy dugotrwa popraw. Ponadto unikanie witaminy D moe zwikszy
prawdopodobiestwo choroby nowotworowej.
Wnioski: metoda daje duy procent niepowodze i nie jest zalecana.
________________________________________________
40
Wicej informacji o tej jeszcze mao zbadanej chorobie znajdziesz w Wikipedii pod adresem
pl.wikipedia.org/wiki/Sarkoidoza.
60
Cz 3.
Choroby odkleszczowe
koinfekcje
Co to jest choroba z Lyme i czym si
rni od boreliozy?
Borelioza to zakana choroba wielonarzdowa wywoywana przez nalece do krtkw bakterie: Borrelia burgdorferi, Borrelia garinii, Borrelia
afzelii,Borrelia japonica i Borrelia spielmanii, ktrych nosicielami s kleszcze
z rodzaju Ixodes.
Choroba z Lyme (ang. Lyme disease) jest wynikiem ukszenia przez
kleszcza. Kleszcze s nosicielami wielu bakterii i zakaaj swoich ywicieli
wieloma rnymi makroorganizmami. Borelioza jest tylko jedn z przenoszonych przez nie chorb. Osoby zaraone czyst borelioz (krtkiem
z rodzaju Borrelia) nale do rzadkoci, na co wskazuje dowiadczenie
uczestnikw forum Borelioza oraz amerykaskiego forum lymenet.org
Nazwa choroba z Lyme pochodzi od miejscowoci Old Lyme w stanie
Connecticut, ktrej mieszkacy przez dugie lata cierpieli na dolegliwoci
stawowe poczone ze staym zmczeniem i wieloma innymi dziwnymi
objawami.
Tak to wyglda dzi, ale znaczenie terminu Lyme disease zmieniao
si z czasem. Po raz pierwszy chorob z Lyme jako oddzieln jednostk
chorobow opisa w Annals of Internal Medicine w roku 1977 reaumatolog
Allen Steere. By to opis kliniczny choroby o nie wyjanionym wwczas
pochodzeniu. Sam Steere skania si ku stwierdzeniu, e przyczyn jest
zakaenie wirusowe. W roku 1982 amerykaski biolog szwajcarskiego pochodzenia Willy Burgdorfer wyizolowa z kleszczy bakteri wywoujc chorob
z Lyme. Wyniki opublikowa w czasopimie Science, a bakteria, ktr odkry
zostaa na jego cze nazwan Borrelia burgdorferi (Bb). Na tym etapie nazwy
choroba z Lyme i borelioza oznaczay waciwie to samo.
Dopiero dalsze badania pokazay istnienie koinfekcji i ujawniy fakt
przenoszenia przez kleszcze szerokiej gamy rnorodnych mikroorganizmw
chorobotwrczych.
61
41
Rudenko, Golovchenko, Rzek, Piskunova, Malltov, Grubhoffer. Centrum Biologii Akademii Nauk
Republiki Czeskiej, Instytut Parazytologii AS CR, Uniwersytet w Czeskich Budziejowicach.
42
Badania nad lokalnym zrnicowaniem gatunkw genomowych krtkw Borrelia burgdorferi
w kleszczach Ixodes ricinus zebranych z rnych regionw Lubelszczyzny, Zakad Biologicznych
Szkodliwoci Zawodowych, Instytut Medycyny Wsi w Lublinie
www.imw.lublin.pl/pdf/raporty/raporty_2006/Raport_Koncowy_1.01.05_Dr_Cisak.pdf
62
43
63
64
65
________________________________________________
44
66
________________________________________________
45
Encefalopatia oglne okrelenie uszkodzenia mzgu przez czynniki rnego pochodzenia; jego
skutkiem s rnego rodzaju zaburzenia zachowania pl.wikipedia.org/wiki/Encefalopatia
67
69
________________________________________________
46
70
71
________________________________________________
47
Leukopenia lub leukocytopenia obnienie poziomu biaych ciaek krwi WBC (ang.White Blood
Cell), czyli leukocytw we krwi obwodowej (norma 4 00010 000 WBC/ mm 3 krwi).
48
Trombocytopenia maopytkowo, czyli niedobr pytek krwi.
73
Co to s mykoplazmy?
Mykoplazmy to bardzo mae bakterie, cakowicie pozbawione ciany
komrkowej, co sprawia, e zasiedlaj wntrze komrki.
Wedug doktora G. Nicolsona od 50% do 65% chorych na borelioz jest
zainfekowanych rnymi gatunkami mykoplazm. Najbardziej chorzy i oporni
na leczenie pacjenci maj prawie zawsze infekcje mykoplazmami.
Najbardziej popularne gatunki mykoplazm wystpujcych u osb
z chorob z Lyme to Mykoplasma pneumoniae i Mycoplasma fermentans
(incognitus).
Infekcja mykoplazmami moe nastpi w wyniku ugryzienia przez
kleszcza. Badania dr Evy Sapi wykazay, e ponad 80% kleszczy jest
zainfekowanych mykoplazmami, w tym 27% kleszczy ma a 3 ich gatunki.
Bakterie te mog rwnie przenosi si na drodze kontaktw
midzyludzkich.
74
75
76
Cz 4.
Grzybica i jej zapobieganie
Uwagi oglne
Czasem spotykamy przeraone osoby twierdzce, e s zakaone
Candid49. Trzeba wiedzie, e kady z nas (zdrowy czy chory) jest zakaony
Candid. Naley zadba o to, by ten grzyb nie rozprzestrzeni si nadmiernie,
by go nie byo zbyt wiele.
Grzybica zwykle zaczyna si w ukadzie pokarmowym, gdzie grzyby
maj dobre warunki rozwoju. Zazwyczaj obecno wielu rnych bakterii
hamuje ich nadmierny rozrost. Antybiotyki zabijaj bakterie, ale nie szkodz
grzybom, ktre w ten sposb uzyskuj doskonae warunki rozwoju. Pacjent
leczony antybiotykami musi zawsze zachowa czujno i umie interpretowa
objawy, ktre na pocztku wydaj si zbyt drobne, by biega z nimi do lekarza,
ale zlekcewaone mog spowodowa bardzo powany problem pniej. Czsto
wystarczy jedynie zmiana diety i unikanie zabronionych potraw.
Najgroniejsza jest grzybica uoglniona, gdy grzyby kr w krwiobiegu i zakaaj inne narzdy m.in. mzg. Choroba ta, zwaszcza nierozpoznana w por, ma do duy odsetek miertelnoci. Grzyby krce w krwiobiegu mog by wykryte za pomoc posiewu krwi na grzyby.
Gdy doszo do rozsiania grzybw we krwi nie pomoe leczenie sam
nystatyn50, gdy jej dziaanie jest ograniczone do przewodu pokarmowego.
Borelioza niestety, podobnie jak AIDS, jest chorob immunosupresyjn
i infekcje grzybicze bywaj grone.
Leczenie grzybicy musi by szybkie i zdecydowane. Lepiej jednak sprbowa przynajmniej potwierdzi diagnoz np. posiewem krwi. Cika grzybica
narzdowa zmusza do pjcia do szpitala. agodniejsza forma moe by atwo
pomylona z borelioz, bo objawy s nieco podobne. Lepiej jej pocztkw nie
przeoczy, aby nie doprowadzi do cikiej grzybicy narzdowej.
________________________________________________
49
Candida rodzaj drodakw bdcy bardzo czstym pasoytem czowieka. Bytuje m.in. w jamie
ustnej i pochwie. Gwny gatunek to Candida albicans.
50
Nystatyna antybiotyk o dziaaniu przeciwgrzybiczym. Nystatyna dziaa przez wizanie si z bonami
komrkowymi, co prowadzi do zaburze metabolicznych w komrkach grzybw i ich mierci.
77
Objawy grzybicy
Objawy grzybicy mog by nastpujce:
78
Dieta przeciwgrzybicza
Grzybicy mona zapobiec lub j zmniejszy przez zachowanie
specjalnej diety przeciwgrzybiczej. Chodzi o takie dobieranie pokarmw, by nie
powodowa nadmiernego stenia cukru we krwi.
Naley usun z diety wszelkie potrawy zawierajce drode, w tym:
79
Mona je:
80
produkty mleczne,
produkty mczne,
makarony,
jakiekolwiek fermentowane produkty mleczne, sery te i twarogi,
produkty, do sporzdzenia ktrych uyto drody,
fistaszki,
winogrona,
pomaracze,
suszone owoce lub rodzynki,
pomidory w kadej formie,
sos sojowy, miso, tofu,
ziemniaki,
cukier,
herbata (nie dotyczy herbat zioowych) lub kawa, z uwagi na zawarto
kofeiny,
alkohol,
wdliny (szynki, kiebasy, parwki itp.).
Produkty zalecane:
siemi lniane,
kieki,
tradycyjne patki owsiane, lub produkt z kruszonego ziarna,
ziarna, brzowy ry,
ciastka ryowe,
popcorn, pestki dyni, pestki sonecznika,
soczewica,
fasola,
groszek upany,
szparagi,
saata,
botwinka,
pietruszka,
cebula,
rzepa,
rzodkiewka,
kalafior, kapusta,
brokuy,
seler,
por,
brukselka,
papryka (cznie z czerwon),
bakaan,
kabaczek,
ogrek,
jaja,
miso, kurczak, indyk, ryba, chuda woowina (raczej rzadko),
baranina.
81
placki gryczane,
produkty z penej mki ryowej,
maliny, truskawki, jagody,
kwane jabka,
orzechy (pieczone w piekarniku przez 5 minut w temperaturze 160 st.),
mleko sojowe (niesodzone),
mleko ryowe (niesodzone).
84
li szawii 50 g,
ziele skrzypu 50 g,
ziele krwawnika 50 g,
korze opianu 50 g,
ziele tasznika 50 g,
ziele rdestu ostrogorzkiego 50 g,
koszyczek rumianku pospolitego 50 g.
85
Cz 5.
O kleszczach i ukszeniach
czsto wystpowania i ryzyko
chorb odkleszczowych
Czy szybkie usunicie kleszcza
po ugryzieniu uchroni mnie przed chorob?
Uchroni, ale tylko w czci przypadkw. Wedug bada u wikszoci
kleszczy bakterie boreliozy raczej nie przebywaj w liniankach. Wdruj do
nich troch pniej, kiedy kleszcz ju si wpije w skr i zacznie erowa.
Niestety badania naukowe wykazuj, e niewielka cz kleszczy, przez cay
czas ma bakterie boreliozy w liniankach. Jeeli taki kleszcz ugryzie, to
infekcja moe by przeniesiona w cigu kilku minut po ugryzieniu.
Szereg nowych bada zwraca uwag na powszechny fakt obecnoci
w liniankach kleszczy niektrych patogenw wywoujcych koinfekcje.
Lekarze czsto gosz, e obecno wkutego i erujcego w skrze
kleszcza do dwudziestu czterech godzin nie jest powodem do obaw. Niestety
bardzo czsto nie jest to prawd.
Niewaciwe wyjmowanie kleszcza zwiksza ryzyko zakaenia. Nie
wolno kleszcza niczym smarowa. Kleszcze maj otwory oddechowe na
odwoku, wic jeeli czym go posmarujemy, to zaczyna si dusi i zwraca
zawarto swojego przewodu pokarmowego, razem bakteriami, do krwi
czowieka. Kleszcza nie wolno rwnie zgniata i wyciska.
________________________________________________
51
Istniej badania opisujce ziarnist form Borrelii, ktra rozrasta si do dorosej formy krtka i dalej
moe si ju normalnie rozmnaa przez podzia. Formy granulowate s tak mae, e dopiero za pomoc
mikrofiltrw mona je oddzieli od postaci dorosych. Badania tej formy przetrwalnikowej nadal trwaj.
[Stealth Pathogens, Lida Mattman Ph.D 66, Phillips/Mattman 98, Preac-Mursic]
89
91
52
Przykadowe informacje z linkiem do oryginalnego tekstu znajdziesz na Forum Borelioza pod adresem
forum.gazeta.pl/forum/72,2.html?f=26140&w=64131864&a=64131864
93
94
Cz 6.
Kontrowersje dotyczce
boreliozy
Dlaczego leczenie boreliozy jest
kontrowersyjne?
Cho borelioza jest jedn z najczstszych chorb zakanych, pozostaje
wci zbyt sabo zbadana. Jej patomechanizm, koinfekcje i leczenie, to sfera
zaniedbana nie tylko w Polsce, ale rwnie na caym wiecie. Co gorsza,
obecnie nikt nigdzie nie prowadzi szeroko zakrojonych i istotnych badan nad t
chorob i sposobami jej leczenia, jak to si dzieje np. w przypadku wirusa HIV.
Na podstawie wynikw fragmentarycznych bada znaczna cz lekarzy
wierzy, e nie ma sensu leczy boreliozy antybiotykami duej ni 46 tygodni.
Uwaaj, e jeeli pacjenci po takim leczeniu czuj si dalej le, to jest to
rezultat procesw autoimmunologicznych, zwanych zespoem poboreliozowym, a nie postpujcego zakaenia. Takie stanowisko reprezentuje amerykaska organizacja zakanikw IDSA53.
Inni lekarze wierz (rwnie na podstawie ograniczonych bada
klinicznych i obserwacji mikrobiologicznych), e dugie i intensywne leczenie
ma sens, poniewa infekcja jest w stanie przetrwa kilkutygodniow
antybiotykoterapi z powodu istnienia form przetrwalnikowych. Lekarze
reprezentujcy ten pogld s zrzeszeni w midzynarodowej organizacji ILADS
(www.ilads.org).
adna strona nie jest w stanie udowodni swoich racji na 100%, gdy
nie istnieje oglnie uznany test, ktrym mona monitorowa postp leczenia
lub stwierdzi wyleczenie infekcji. W USA, w rejonach endemicznych dla
chorb odkleszczowych, lekarze podzieleni s rwno na zwolennikw i przeciwnikw kadego z wymienionych stanowisk prawie dokadnie p na p.
Wg amerykaskich specjalistw z ILADS metody IDSA mog by skuteczne
tylko w okoo 60% przypadkw boreliozy wczesnej, a bd prawie cakowicie
________________________________________________
53
95
96
101
Podamy przykadowo, e lekarze rosyjscy stosuj kilkudniow antybiotykoterapi po kadym ukszeniu kleszcza, w obawie przed nawrotem
choroby prowadz wieloletni nadzr nad pacjentami po przebytym rumieniu
boreliozowym, sugeruj czenie antybiotykw bakteriobjczych z bakteriostatycznymi i maj osignicia leczc borelioz z powikaniami koinfekcyjnymi
antybiotykami w poczeniu z gammaglobulinami.
W przypadku cikich postaci neurologicznych choroby, oprcz
ceftriaksonu stosuj due dawki doylnej penicyliny w podobny sposb, jak
przy leczeniu zaawansowanej kiy. Warto zauway, e ich zdaniem faszywie
dodatnia ELISA oznacza najczciej ki.
Pozostajemy pod wraeniem wynikw uzyskiwanych przez lekarzy
rosyjskich przy stosowaniu immunoglobulin z antybiotykami. Amerykanie
dopiero niedawno si tym zainteresowali i rwnie dostrzegaj, e to dziaa
zadziwiajco dobrze.
Rosja to wielki kraj i wiadomo, e tu i tam moe by rnie, ale choroby
odkleszczowe s tam traktowane bardzo powanie i lekcewace podejcie
IDSA nie ma tam racji bytu. Zalecana przez amerykaskie stowarzyszenie
dugo leczenia jest w Rosji znana, lecz nieuznawana. Budzi podziw
dostpno laboratoriw, gdzie mona dokona analizy kleszcza na przenoszone choroby oraz tempo wykonywania takich analiz. Jak bardzo blado
wypada przy tym Polska, gdzie taki test mona przeprowadzi tylko w prywatnym laboratorium CB DNA w Poznaniu, Diagnostyce lub w Synevo Polska
i poktnie w instytutach weterynaryjnych.
Dla polskiego Ministerstwa Zdrowia i NFZ tego problemu nie ma,
a nazwa borelioza wci wywouje pogardliwy umieszek wielu lekarzy, nie
wspominajc o reszcie spoeczestwa czy dziennikarzach.
102
Cz 7.
wiatowy Ruch Pacjentw
z Chorob z Lyme
Czym zajmuje si wiatowy ruch
pacjentw z chorob z Lyme?
Ruch pacjentw prowadzi nastpujce dziaania:
1. Propaguje informacje na temat chorb odkleszczowych wrd spoeczestwa, a zwaszcza wrd chorych i lekarzy.
2. Prowadzi akcje dobroczynne na rzecz rodzin dotknitych chorob
z Lyme.
3. Prowadzi walk polityczn o uznanie choroby z Lyme za jeden
z czoowych priorytetw medycznych w badaniach naukowych.
4. Zajmuje si zbirk funduszy na cele akcji politycznych, edukacj
lekarzy oraz badania naukowe w zakresie choroby z Lyme.
5. Pomaga pacjentom w sprawach diagnostyki i leczenia, przez podawanie
kontaktw do dobrych laboratoriw i orodkw leczenia.
104
Polecana literatura
Wykaz literatury zwizanej z zagadnieniami boreliozy (choroby z Lyme)
rekomendowany przez Stowarzyszenie Chorych Na Borelioz i Forum
Borelioza:
Adams WV, Rose CD, Eppes SC, Klein JD: Cognitive effects of Lyme
disease in children: a 4-year followup. Journal of Rheumatology,1999, 26,
s.11901194.
Bakken LL, Callister SM, Wand PJ, Schell RF: Interlaboratory
Comparison of Test Results for the Detection of Lyme Disease by 516
Participiants in teh Wisconsin State Lab of Hygene/ College of American
Pathologists proficiency Testing Program. J Clin Microbiol 1997, vol. 35, 3,
s. 532543
Berglund J, Stjernber L, Ornstein K, Tykesson-Joelsson K: Walter H. 5-y
follow-up study of patients with neuroborreliosis. Scand J Infect Dis 2002;34,
s. 421425.
Brorson O, Brorson S: A rapid method for generating cystic forms of
Borrelia burgdorferi, and their reversal to mobile spiroschetes. APMIS, 1999,
106 (12), s. 11311141.
Brorson O, Brorson S: An in vitro study of the susceptibility of mobile and
cystic forms of Borrelia birgdorferi to metronidazole. APMIS, 1999, 107 (6),
s. 566576.
Brorson O, Brorson S: In vitro conversion of Borrelia burgdorferi to cystic
forms in spinal fluid, and transmision to mobile spirochetes by incubation in
BSK-H medium. Infection, 1998, 26 (3), s. 144150.
Burrascano JJ: Advanced topics in Lyme disease. Diagnostic hints and
treatment guidlines for Lyme and other tick born illnesses. Sixteenth Edition,
2008.
Chmielewski P: Ocena wybranych laboratoryjnych metod rozpoznawania
boreliozy z Lyme. Niepublikowana praca doktorska. PZH, Warszawa 2001.
Chmielewski T, Tylewska-Wierzbanowska S: Wystpowanie przeciwcia
swoistych dla Borrelia burgdorferi u ludzi zdrowych na terenie Polski. Przegl.
Epidemiol, 2002, 56, s. 3338.
Donta ST: Late and chronic Lyme disease. Medical Clinics of North America,
2002, 86, s. 341349.
109
Donta ST: Tetracycline therapy for chronic Lyme disease. Clin Infect Dis
1997:25 (suppl l), s. 5256.
Duszczyk E. Kowalik-Mikoajewska B, Oczko-Grzesik B i in.: Zakaenia
Borrelia burgdorferi u dzieci dowiadczenia wasne. Przegl. Epidemiol,
2001, 55, s. 511515.
Elliott DJ, Eppes SC, Klein JD: Teratogen update: Lyme disease. Teratology,
2001, 64, s. 276281.
Fallon BA, Das S, Plutchok JJ, Tager F, Liegner K, van Heertum R:
Functional brain imaging and neuropsychological testing in Lyme disease.
Clinical Infectious Disease, 1997, 25 (suppl 1), s. 5763.
Fallon BA MD, J. G. Keilp PhD, K. M. Corbera MD, E. Petkova PhD,
C. B. Britton MD, E. Dwyer MD, I. Slavov PhD, J. Cheng MD, PhD,
J. Dobkin MD, D.R. Nelson PhD, and H. A Sackeim PhD: A randomized,
placebo-controlled trial of repeated IV antibiotic therapy for Lyme
encephalopathy. Journal of Neurology, 2007, X.
Fallon BA, Keilp J, Prohovnik I, van Heertum R, Mann JJ: Regopnal
cerebral blood flow and cognitive deficits in chronic Lyme disease. Journal of
Neuropsychiatry and Clinical Neuroscientes, 2003, 15, s. 326323.
Fallon BA, Tager F, Fein L, et al.: Repeated antibiotic treatment in chronic
Lyme disease. J Spirochetal Tickborne Dis 1999;6, s. 117122.
Fallon BA, Kochevar JM, Gaito A, Nields JA: The underdiagnosis of
neuropsychiatric Lyme disease in children and adults. Psychiatric Clinics of
North Amerika, 1998, 21, 693703.
Fallon BA, Nields JA: Psychiatric manifestation of Lyme borerreliosis
Part 1, A controlled study of major depression. 5th Intl Conf on Lyme
borreliosis. Arlington, 1999.
Fallon BA, Vaccaro B, Romano M, Clemente MD: Lyme borreliosis:
Neuropsychiatric aspects and neuropathology. Psychiiatric Annals, 2006, 36,
s. 120128.
Fried MD, Abel M, Pietrucha D, Kuo YH, Bal A: The spectrum of
gastrointestinal manifestation in children and adolescents with Lyme disease.
Journal of Spirochetal Tick-born Disease, 1999, 6, s. 8993.
Goedon AG: Heperacusis and origins of lowered sound tolerance. Journal of
Neuropsychiatry and Clinical Neuroscience, 2000, 12, s. 117119.
Grier TM: The complexites of Lyme disease. A microbiology tutorial.
Lyme Disease Survival Manual, 2000.
110
111
113
114
Bibliografia z lymeinfo.net
i innych rde
Trudnoci w leczeniu choroby z Lyme:
www.lymeinfo.net/medical/LDPersist.pdf
Objawy:
www.lymeinfo.net/medical/LDSymptoms.pdf
Objawy (uzupenienie):
www.lymeinfo.net/medical/LDSupplement.pdf
Seronegatywno w boreliozie:
www.lymeinfo.net/medical/LDSeronegativity.pdf
Cysty (wprowadzenie):
www.lymeinfo.net/medical/LDCysts.pdf
Cysty (rozwinicie tematu):
www.lymeinfo.net/medical/LDAdverseConditions.pdf
Cysty, forma L i blebs:
www.lymeinfo.net/medical/LDBibliography.pdf
Jospeh Burrascano, podsumowanie konferencji ILADS, grudzie 2008:
docs.google.com/Doc?id=dhp79vxc_0dxzg24g8
Joseph Burrascano, prezentacja z 2008 roku Whats new!:
www.lymepa.org/What_s_new__Slides_Sept_2008.pdf
Steven Harris, prezentacja z 2008 roku Lyme disease considerations in
diagnosis and management:
www.lymeinducedautism.com/images/Lymewhat_is_it_part_3,_LIA.pdf
Gabe Mirkin Mycoplasma, chlamydia and ureaplasma:
www.drmirkin.com/morehealth/G144.htm
Garth Nicolson Suggested therapy of chronic systemic chlamydial and
chlamydial/mycoplasmal co-infections:
www.immed.org/reports/ChlamydialTreat_06.rtf
115
Garth Nicolson Chronic bacterial and viral infections in neurodegenerative and neurobehavioral diseases:
www.theoneclickgroup.co.uk/documents/MECFS_docs/Chronic%20Bacterial%
20 &%20Viral%20Infections,%20Neurodegenearative,%20Neurobehavioral%
20Diseases.pdf
Waldemar Rastawicki Mykoplazmoza:
www.prometeusze.pl/mykoplazmoza.php
Eva Sapi, wywiad What if it's not lyme disease? groundbreaking
research may provide answers to why many chronic sufferers don't respond to
treatment:
www.medicalnewstoday.com/articles/73982.php
Leslie Taylor Mycoplasmas stealth patgogens:
www.raintree.com/myco.htm
116
Indeks
abx, 25
amoksycylina, 28, 39, 43, 84, 91
anaplasma, 18
anaplazmoza, 63, 66, 73
babeszjoza, 18, 43-44, 56, 63, 69, 73, 93
Bartonella Like Organism, 65
bartoneloza, 18, 43-44, 56, 63, 65-66, 93
BLO, 65-68, 73
Borrelia
afzelii, 9, 26, 61, 62
burgdorferi, 9, 23, 26, 31, 42, 6163
garini, 9, 26, 61-62
henselae, 66
quintana, 66
Burrascano, 13, 22, 24-25, 31, 42-43, 56, 60, 67, 73, 91, 92
CBDNA, 29, 30, 66, 71, 90
CD57, 31, 50, 56
cefalosporyny, 37, 40, 46, 67-68, 84, 99
Centrum Bada DNA, patrz CBDNA
choroba
Alzheimera, 9, 17
babeszjoza, 18, 43-44, 56, 63, 69, 73, 93
bartoneloza, 63
borelioza, 9, 16-17, 25, 44, 61-63, 77, 91
bruceloza, 63
dur powrotny, 63
erlichioza, 63, 73-74
fibromialgia, 16
gorczka Gr Skalistych, 63
gorczka Q, 63
kleszczowe zapalenie mzgu, 63
mykoplazmoza, 63
nerwica, 16, 18-19
poraenia nerwowe, 9, 15
poraenie kleszczowe, 63
reumatyzm, 16
stwardnienie zanikowe boczne (SLA), 17
tocze (lupus), 16
117
tularemia, 63
z Lyme, 9, 13, 19, 32, 42, 53, 6165, 67, 74, 93, 97-98, 100-107
z rodziny riketsji, 63
zapalenie staww, 9, 32
zesp Guillian-Barre, 17
zesp Mnchhausena, 16
zesp przewlekego zmczenia, 16
citrosept, 28
DIAG (Diagnostyka), 29-30, 90, 102
DNA, 18, 20, 2729, 34, 37, 94
Ehrlichia, 18, 63, 73
ELISA, 17, 20, 27, 29, 33, 35, 91, 96, 102
erytromycyna, 68
fibromialgia, 16
flagellina, 24-25
fluorochinolon, 67
fluorochinolony, 68, 74
gentamycyna, 68
Helicobacter pylori, 25
HLA, 32
Igenex, 29
IgG, 20, 21, 25, 66, 70
IgM, 20, 21, 25, 66, 70
IMW, 71
inhibitor pompy protonowej, 67, 84
Instytut Medycyny Wsi, 66, 71
IPP, 67
iprofloksacyna, 68
Jemsek, 9, 96
laboratorium
CBDNA, 29, 30, 66, 71, 90
DIAG, 29-30, 90, 102
IGENEX, 29
IMW, 71
Instytut Parazytologii PAN w Warszawie, 71
PZH, 26, 29
REX, 29
Synevo, 29, 3032, 90, 102
Zakad Parazytologii Tropikalnej, 71
lewofloksacyna, 6769, 84
118
LTT, 30-31
makrolidy, 37-38, 41, 46, 68, 76
metronidazol, 28, 38, 40, 42, 56, 58, 68, 72
Mykoplasma fermentans, 75
Mykoplasma pneumoniae, 63, 74, 75
mykoplazmy, 18, 37, 74, 75
nerwica, 16, 18-19
NFZ, 19, 102
objawy boreliozy, 9, 13-15, 45, 62, 65
PCR, 18, 20, 2730, 34-35, 45, 66, 71, 73, 75, 90-91
PCR Real time, 2729, 66, 70-71, 91
PCR RT, 20, 2730, 34, 45
poraenia nerwowe, 9, 15
prki, 21-26, 33
PZH, 26, 29
reumatyzm, 16
REX, 29
rifampicyna, 68, 74, 76
rumie, 9, 10, 15, 25, 28-29, 34, 43, 45, 90-92, 102
streptomycyna, 68
stwardnienie zanikowe boczne, 17
Synevo, 29, 3032, 90, 102
Tavanic, 67
test
ELISA, 17, 20, 27, 29, 33, 35, 91, 96, 102
LTT, 30-31
PCR, 18, 20, 2730, 34-35, 45, 66, 71, 73, 75, 90-91
PCR RT, 20, 2730, 34, 45
Western Blot, 17,20-22, 25-29, 33, 91
tetracykliny, 26, 37-39, 67-68, 76, 84, 91
tinidazol, 28, 38, 40, 42, 56
tocze, 16
WB, 17, 20-27, 29, 33-35, 66, 96
Western Blot, 17,20-22, 25-29, 33, 91
zapalenie staww, 9, 32
zesp Guillian-Barre, 17
zesp Mnchhausena, 16
zesp przewlekego zmczenia, 16
119
Notatki
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
120
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
121
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
122
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
123