Professional Documents
Culture Documents
Wprowadzenie
Ostatnio wzrasta tempo nowych odkry w dziedzinie
choroby z Lyme, co powoduje okrelone implikacje
kliniczne. Postaram si przedstawi najnowsze informacje z dziedziny, ktra nieustannie si rozwija i
wymaga cigego kontaktu z innymi dowiadczonymi klinicystami. Najnowsze badania s faktycznie
ekscytujce. Prawie kada strona zawiera nowe informacje w stosunku do edycji z 1998 r. Dodano te
nowe rozdziay.
Wedug mnie choroba z Lyme nie polega wycznie na infekcji krtkiem Borrelia burgdorferi, lecz
jest infekcj zoon kilku czynnikw naraz, za ktrych przenoszenie odpowiedzialne s kleszcze. W
pniejszych stadiach dochodz jeszcze efekty dziaania kilku patogenw, z ktrych kady oddzielnie
moe spowodowa pogorszenie stanu zdrowia. Uszkodzenia dotykaj cay organizm. Jednoczenie mog mie miejsce infekcje ukryte o podou wirusowym, zwaszcza typu opryszczki (Herpes).
Pojawiy si rwnie doniesienia o istnieniu
trzech rnych form Borrelia burgdorferi. Oprcz
dobrze znanej formy krtka ze ciankami komrkowymi istniej rwnie sferoplasty bd forma L oraz
ostatnio rozpoznana forma cysty. Beta antybiotyki
niszcz jedynie krtki. Sferoplasty reaguj na tetracykliny i erytromecyn, podczas gdy cyst zwalczy mona jedynie metronidazolem.
U wikszoci pacjentw w przewlekym stadium
choroba z Lyme atakuje zwaszcza ukad nerwowy.
Dlatego te kompleksowa diagnoza wymaga moe
udziau neuropsychiatry. Pomocne bd przewietlenia mzgu SPECT i MRI, a w niektrych przypadkach analiza pynu mzgowordzeniowego. Przy
diagnozowaniu wskazany jest udzia neurologa obeznanego z objawami Lyme, specjalisty od blu i
psychofarmakologa.
Mamy te doniesienia z dwch niezalenych
orodkw badawczych o produkowaniu przez Borrelia burgdorferi neurotoksyn (podobnie jak to ma
miejsce w przypadku wielu innych patogennych
bakterii). Wczesne kliniczne prby usuwania toksyn
wydaj si bardzo obiecujce. Powrc do tych zagadnie w dalszych rozdziaach.
Wiele wskazuje na to, e w przypadku pacjentw z aktywn infekcj Borrelia burgdorferi, podawanie immunosupresantw, w tym sterydw powoduje zdecydowane negatywne skutki. Nigdy nie naley podawa sterydw pacjentom, ktrzy nawet w
przeszoci ucierpieli z powodu choroby z Lyme.
Sterydy mog powodowa trwae uszkodzenia,
zwaszcza podawane przez duszy okres czasu.
Naley podkreli znaczenie cisej wsppracy
lekarza i pacjenta. Pacjent musi si sta czonkiem
zespou medycznego, w odpowiedzialny sposb wykonujc zalecenia leczcego. Musi w jak najlepszy
sposb dba o stan swego zdrowia, zgaszajc natychmiast pojawiajce si problemy i nowe objawy,
pamitajc, e mimo najlepszych chci lekarza, nigdy nie ma gwarancji penego sukcesu w diagnozowaniu i leczeniu. Zesp medyczny powinien uwanie analizowa relacje pacjenta i unika pochopnego
odrzucania pozornie nielogicznych symptomw.
Pragn raz jeszcze przekaza moje najlepsze yczenia wszystkim zajmujcym si chorob z Lyme.
Dzikuj rwnie moim kolegom, z ktrych pomoc
mogem wypracowa swoje podejcie do zagadnienia chorb przenoszonych przez kleszcze. Mam nadziej, e moje uaktualnione uwagi bd pomocne w
leczeniu. Ufam, e przeczytaj je Pastwo z zainteresowaniem.
INFORMACJE
PODSTAWOWE
Infekcja zoona
Szerokie badania kliniczne i laboratoryjne pokazuj,
e w przypadku choroby z Lyme prawie zawsze mamy do czynienia z infekcj zoon bdc skutkiem wielu patogenw przenoszonych przez kleszcze. Jak ju wielokrotnie powtarzaem, infekcje zoone nie s niespodziank, bowiem kleszcze nalece do pajczakw yj w brudzie, pijc krew dzikich
zwierzt. Opinia, e ukszenie kleszcza przenosi tylko jedn chorob, moe by wynikiem wycznie
ograniczonych horyzontw mylowych. Jak pokazuj badania, kliniczny obraz Borelii, Ehrlichii, czy
Babesji rzadko wystpuje w czystej postaci. Towarzysz im nieswoiste objawy, przy czym wiarygodno dostpnych aktualnie testw pozostawia wiele
http://borelioza.gazetka.eu
Str. 2 z 2
Oglne mierniki
Dowiadczenie wykazuje, e u osb chorych od duszego czasu wystpuje podobna sytuacja. Naley
zbada poziom B12 i by przygotowanym na radykalne leczenie witaminami z grupy B poprzez zastrzyki po 100 mg B1 i B6 oraz 1000 mg B12 dominiowo co najmniej raz na tydzie u powanie
chorych pacjentw.
Czsto wystpuje (niekiedy ostry) niedobr magnezu. Hyperreflexia, drenie mini, wraliwo
miokardialna i kurcze mini wiadcz o jego braku.
Magnez jest gwnie jonem wewntrzkomrkowym,
tak wic badanie jego poziomu we krwi ma ma
Wskazwki diagnostyczne
Lyme (Borelioza) jest diagnozowana klinicznie, poniewa obecnie nie istniej testy pozwalajce na
stwierdzenie bd wykluczenie infekcji spowodowanej w/w czynnikami chorobotwrczymi oraz okrelenie, czy owe czynniki s odpowiedzialne za symptomy chorobowe wystpujce u pacjenta. Przy oce-
nie naley bra pod uwag cakowity obraz kliniczny, w tym poszukiwanie innych moliwych czynnikw oraz odmiennych diagnoz, jak rwnie innych
przyczyn zgaszanych dolegliwoci. Czsto wiksz
cz procesu diagnozowania, w przypadku rozwinitego stadium choroby z Lyme, zajmuje wykluczenie innych chorb i okrelenia zakresu uszczerbku
na zdrowiu, ktry moe wymaga odrbnego leczenia.
Naley obserwowa miejsca na ciele naraone
na ukszenie kleszczy, wysypki i wyrzuty skrne,
nawet nietypowe, rozwijanie si pocztkowo nietypowych symptomw w typowe i wyniki testw na
obecno odkleszczowych czynnikw chorobotwrczych. Innym bardzo wanym czynnikiem jest reakcja na leczenie, a zwaszcza obecno lub niewystpowanie reakcji typu Jarischa Herxheimera, z klasycznym nasilaniem si symptomw w cyklu czterotygodniowym.
Piroplasmosis (Babesiosis)
Podrczniki okrelaj, e ostre formy wystpuj zazwyczaj u pacjentw z pewn form niewydolnoci
ukadu odpornociowego. Objawy typowe dla grypy prdko przeksztacaj si w dreszcze zimna, wysokie gorczki, niedokrwisto i pancytopeni. Mamy te doniesienia o przypadkach miertelnych. Pojawienie si form Babesia na wymazach podskrnych moe pomc w zdiagnozowaniu tej choroby. U
osb z prawidowym ukadem odpornociowym jawy redniozaawansowanej grypy pojawiaj si po
jednym, dwu tygodniach od ukszenia i mijaj bez
leczenia po ponad szeciu do omiu tygodni. O ile to
nie nastpi, naley obowizkowo wykona testy na
obecno zarwno Borrelia jak i Ehrlichia.
Tym niemniej, gdy wystpuje infekcja zoona,
wyej opisana wyrana posta jest znacznie rzadziej
spotykana i rzadko pojawia si obraz pasoytw na
wymazach. Objawami infekcji zoonej s silne ble
gowy, dusznoci, suchy kaszel, zawroty gowy oraz
encefalopatia nieproporcjonalne do innych objaww
zakaenia Borrelia. Testy nie s jednoznaczne, ale
powinny zawiera morfologi krwi, wymaz na
Babesia (bardzo niski wynik), serologi (IgG oraz
IgM) oraz w razie potrzeby PCR krwi podskrnej.
Obecnie prowadzi si na szerok skal badania nad
bezporednim testem. Naley zawsze bra pod uwag infekcj zoon u pacjentw, u ktrych nie wystpuje peny zestaw symptomw i trzeba by przygotowanym na leczenie wedug objaww klinicznych, nawet przy negatywnych rezultatach testw.
Str. 3 z 3
http://borelioza.gazetka.eu
Ehrlichiosis
Jakkolwiek prawd jest, e choroba ta moe mie
gwatowny przebieg, osobicie jestem przekonany,
e wystpuje ona w agodniejszych formach, zwaszcza gdy przeniesione zostay rwnie inne organizmy yjce w kleszczach. W takich stanach wanym
objawem u pacjenta cierpicego na chorob z Lyme
jest charakterystyczna przewleka leukopenia (niedobr biaych ciaek krwi). Rzadziej zdarza si trombocytopenia, ale nie powinna ona by lekcewaona. Ble gowy, minioble i cige uczucie zmczenia wydaj si by zwizane z t chorob, ale
bardzo trudno wydzieli je od objaww towarzyszcych Bb. Obecnie musimy polega na wynikach laboratoryjnych bada serologicznych, gdy nie ma testw bezporednich i nie da si okreli ich progu
czuoci. Nie ma te metody oceny wiarygodnoci
tych bada, zwaszcza, e wystpuje wiele odmian
chorobotwrczych organizmw podobnych do Ehrlichia, ktrych obecno nie jest wykrywana przez
testy. Donosi si o bezporednim ujawnieniu tych
organizmw w leukocytach, ale s to rzadkie przypadki. Dlatego diagnoza na podstawie objaww klinicznych pozostaje zasadniczym narzdziem diagnostycznym. W przypadku, gdy chory na chorob z
Lyme nie reaguje na terapi, naley wzi pod uwag moliwo wystpowania infekcji zoonej.
Lyme Borreliosis
Rumie wdrujcy
Rumie wdrujcy (EM) jest objawem infekcji Bb,
ale wystpuje w mniej ni poowie przypadkw.
Nawet jeeli wystpuje, moe by niezauwaony
przez pacjenta. Jest to zaczerwienione mimorodowe
znami, nieco wybrzuszone i ciepe. Czasami wystpuje sabe uczucie kucia i swdzenia. Znami EM
powstaje po okresie od 4 dni do kilku tygodni po
ukszeniu i moe by skojarzone z objawami oglnymi. Wystpowanie wielu znamion jest obecne
krcej ni 10% czasu, ale reprezentuje chorob przewlek. Niektre ze znamion maj wygld nietypowy, dlatego pomocne moe by wykonanie biopsji
wycinka skry. Jeli rodek znamienia jest owrzodzony lub pcherzykowaty, moe to oznacza infekcj mieszan z innymi organizmami ni B. Burgdorferi.
Po ukszeniu kleszcza testy serologiczne (ELISA, IFA, Western blots itp.) zwykle nie daj wynikw pozytywnych przed upywem kilku tygodni.
Dlatego te, jeeli obecny jest EM, leczenie musi
rozpocz si natychmiast i nie naley czeka na
wyniki testw na Borrelia. Lekarz powinien leczy
chorob we wczesnym stadium, gdy wtedy odsetek
http://borelioza.gazetka.eu
Str. 4 z 4
Diagnozowanie choroby
w pnym stadium
Aktywne testy serologiczne wskazuj wycznie fakt
ukszenia i nie wykazuj bezporednio obecnoci
krtkw. Poniewa wyniki bada serologicznych
na obecno Bb czsto nie s wiarygodne, naley
wykonywa badania w wicej ni jednym laboratorium, w miar moliwoci przy uyciu rnych metod. Osobicie zalecam stosowanie IgM z IgG Western blots. Naley pamita, e w pnym stadium
choroby mog wystpowa gwatowne, powtarzajce si skoki IgM, dlatego aktywny IgM moe nie
rni si dla choroby we wczesnym i pnym stadium, ale daje znak, e infekcja jest aktywna. Podczas gdy przypadki Lyme Boreliosis (LB) w pnym
stadium s seronegatywne, to po pomylnym zakoczeniu leczenia 36% z nich czasowo przechodzi w
seropozytywne.
Donosi si, e testy Western blots pokazuj, ktre pasma s aktywne. Pasmo 41 KD staje si aktywne najwczeniej, ale mog reagowa z kilkoma innymi krtkami. Pasma 18 KD, 23-25 KD (Osp C), 31
KD (Osp A) 34 KD (Osp B) 37 KD, 39 KD, 83 KD i
93 KD s najbardziej szczegowe, ale pojawiaj si
pniej lub nie pojawiaj si wcale. Niezbdne jest
co najmniej pojawienie si pasma 41 KD i jednego z
pasm szczegowych. Pasma 55 KD, 60 KD, 66 KD
oraz 73 KD nie s szczegowe i nieprzydatne diagnostycznie.
Obecnie dysponujemy testami wykrywajcymi
przeciwciaa i chocia s one bardzo szczegowe to
ich czuo jest niska, prawdopodobnie poniej 30%.
Powodem tego jest fakt, e Bb powoduje infekcje w
gbi tkanek i jest wycznie obecna w pynach ciaa.
Dlatego w celu uzyskania wyniku naley pobra
wiele prbek, przy czym negatywny wynik testu
nie wyklucza infekcji, natomiast pozytywny jest
bardzo znaczcy. Pacjent nie moe przyjmowa
antybiotykw co najmniej przez 6 tygodni przed badaniami. Mona wykona badanie obecnoci przeciwcia w moczu, pynie mzgowo-rdzeniowym,
pynie z torebek stawowych. Metod PCR mona
przeprowadzi na prbkach krwi (najlepiej), moczu,
pynu mzgowo-rdzeniowego, innych pynw ciaa,
w tym pokarmu kobiecego, take na bioptatach tkankowych.
Zalecam wykonywanie biopsji wszystkich podejrzanie wygldajcych zmian skrnych i wykona-
Kryteria diagnostyczne
Dla lekarzy klinicznych opracowano roboczy zestaw
kryteriw diagnostycznych oparty na dowiadczeniach wielu internistw. Otrzymany dokument okaza si by bardzo przydatny nie tylko dla klinicystw, ale take mona go stosowa do uzasadnienia
diagnozy dla instytucji finansujcych i kas chorych.
Wane jest, aby pamita, e opublikowane kryteria
CDC su do nadzoru, a nie do diagnozowania.
Kryterium diagnostyczne Lyme Borreliosis
Warto
wzgldna
- Seropozytywnos
- Mikroskopia tkankowa
Str. 5 z 5
http://borelioza.gazetka.eu
- Dodatnia hodowla
6. Ble garda
wart.
Diagnoza
Lyme Boreliosis wysoce prawdopodobna
7 lub
wicej
56
4 lub
mniej
Tak/
Nie
Spacery
Wyjazdy na ryby
Camping
Ogrodnictwo
Polowanie
Zauwaone kleszcze na zwierztach domowych
Czy pamitasz ukszenie przez kleszcza? (kiedy?)
Czy pamitasz wystpienie znamienia typu
rumie?
Inne znamiona?
Czy miae jakie z niej wymienionych objaww?
(zakreli wszystkie odpowiedzi Tak)
1. Gorczki, poty, dreszcze, fale gorca z nieznanych powodw
2. Zmiana masy ciaa (przybranie lub utrata) z
nieznanych powodw
3. Zmczenie, ociao, saba wytrzymao
4. Wypadanie wosw z nieznanych powodw
http://borelioza.gazetka.eu
Str. 6 z 6
WSKAZWKI
W LECZENIU
CHOROBY Z LYME
Piroplasmosis (Babesiosis)
Babesia nie s bakteriami, ale pierwotniakami. Dlatego nie mona ich usun adn z obecnie stosowanych metod leczenia choroby z Lyme. Tu ley wanie istota infekcji zoonych. Jeeli pacjent cierpicy
na chorob z Lyme by intensywnie leczony i wci
jest chory, naley podejrzewa piroplasmosis.
Tak jak przy chorobie z Lyme, im duej pacjent
jest chory, tym dusza powinna by kuracja. Podobnie i tu rwnie ocena kliniczna jest jedyn metod
podjcia decyzji o zakoczeniu leczenia.
Wybr metod leczenia jest ograniczony. Lek
pentamidine podaje si w bolesnych zastrzykach dominiowych, powodujc sterylne ropnie i trwae
wkniste blizny na poladkach. Co gorsza efekt jest
saby, a u pacjenta moe rozwin si nietolerancja
na glukoz. Jak wida, nie jest to najlepsza moliwo.
Clindamycyna, 600 mg plus chinina 650 mg podawana bya jako typowa terapia w publikacjach ale
sugerowany dwutygodniowy okres leczenia jest praktycznie nie do zniesienia przez pacjenta (utrata suchu, wysypka, gorczka, ble gowy) ponadto donoszono o niepowodzeniach tego typu leczenia.
Gentamycyna w poczeniu z penicylin lub cefalosporynami jest stosowana w leczeniu zwierzt
domowych zaraonych piroplasmosis. Wystpuj
niezwykle rzadkie doniesienia o ich skutecznoci u
ludzi, gdzie w przypadku wczesnych stadiw choroby 14-dniowy cykl leczenia okaza si wystarczajcy. Przydatno tego antybiotyku w zaawansowanych stadiach nie zostaa jeszcze wypracowana.
Podstawowym efektem ubocznym jest utrata suchu
od gentamycyny i konieczno podawania dominiowo lub doylnie.
Mepron (atavoquone) dawka 750 mg wykazuje
skuteczno, ale powinien by podawany razem z
azitromycyn 250 do 600 mg dziennie, inaczej choroba moe wytworzy odporno. Skuteczno jest
wyranie najwiksza przy podawaniu tej kombina-
EHRLICHIOSIS
Zalecenia odnonie leczenia s obecnie bardzo oglne, gwnie z uwagi na brak wiarygodnych metod
potwierdzajcych istnienie choroby. Podstawowym lekarstwem jest doxycyklina podawana doustnie lub doylnie przez co najmniej 2 tygodnie we
wczesnym stadium choroby, lub co najmniej 4 tygodnie w pnym stadium. Co ciekawe, nieoczekiwana
skuteczno doxycykliny podawanej doylnie w leczeniu przypadkw LB, ktre uprzednio bezskutecznie leczono rodkami dziaajcymi na cianki komrek, moe odzwierciedla wspbiene leczenie zoonej infekcji Bb i Ehrlichiosis. Nowe podejcie do
Ehrlichia powoduje, e doxycyklina jest lekiem, po
ktry siga si najczciej przy leczeniu uksze
kleszcza i wczesnych stadiw choroby z Lyme, zanim jeszcze badanie serologiczne moe da wynik
pozytywny.
Praktyka wykazuje, e im duej pacjent chorowa na Bb przed rozpoczciem leczenia, tym dusz
i bardziej radykaln terapi naley zastosowa.
Bb zawiera beta-laktamaz, przez co, z niewielkimi wyjtkami, moe by oporna na cefalosporyny
i penicyliny. Jest to powoli dziaajcy ukad enzymw, ktry moe zosta zwalczony przez wysze
grupy lekw, zwaszcza gdy utrzymywane jest ich
wysokie stenie w formie kroplwki cefotaxim lub
przez preparaty odkadajce si benzatin penicylin.
Tym niemniej zdarzaj si przypadki niepowodzenia
w leczeniu penicylinami i cefalosporynami, a przydatne s sulbactam/ampicylina, imipenim, vancomycyna, ktre dziaaj na inne obszary ciany komrkowej ni penicyliny i cefalosporyny.
Mamy dowody na to, e B. burgdorferi wytwarza formy przetrwalnikowe wewntrz komrek, takich jak makrofagi, limfocyty, komrki rdbonka
(fibroblasty) i moe unikn dziaania antybiotykw
in vitro poprzez wniknicie do tych nisz komrkowych. Dodatkowo Bb wydziela glikoprotein, ktra
moe opakowa organizm (tzw. warstwa S). Poniewa glikoproteina wie IgM ywiciela, moliwe
jest, e przeciwciaa Borrelia s ukryte przez protein ywiciela i cianki komrkowe. Przynajmniej w
teorii blokuje to dziaanie ukadu odpornociowego,
niwelujc efekt rozpoznawania Bb. W rezultacie,
mimo trwajcej infekcji, pojawia si seronegatywno.
Borrelia burgdorferi wystpuje w wielu odmianach, ktre rni si profilem przeciwcia oraz podatnoci na antybiotyki. Dodatkowo istnieje forma
L i cysty, ktre nie maj cian komrkowych. Dlatego antybiotyki dziaajce na cianki komrek nie
wpywaj na nie. Okazao si te, e Bb moe przeksztaca si midzy trzema formami w trakcie infekcji, co moe dawa nieswoiste odpowiedzi serologiczne, w tym seronegatywno. Rozwizaniem jest
zmiana rodzaju antybiotyku lub podanie kombinacji
kilku o rnym profilu dziaania.
Brodawkowate zapalenie wsierdzia wie si z
obecnoci Borrelia burgdorferi, ale zmiany niekiedy s zbyt mae, by mona je wykry przy uyciu echokardiografii. By moe tu ley przyczyna nawrotw choroby nawet przy dugotrwaym podawaniu
antybiotykw, zwaszcza u pacjentw ze szmerami.
Postpowanie w trakcie terapii
Poniewa krtek ma bardzo dugi czas ycia (12 do
24 godzin in vitro i prawdopodobnie znacznie duszy w ywych organizmach), jednoczenie moe
przechodzi w okresy upienia, w trakcie ktrych
antybiotyki nie dziaaj. Dlatego leczenie musi by
prowadzone przez dugi okres czasu, aby usun
Str. 7 z 7
http://borelioza.gazetka.eu
http://borelioza.gazetka.eu
Str. 8 z 8
Powtarzajce si niepowodzenia w leczeniu powinny skoni lekarza do sprawdzenia, czy u pacjenta nie wystpuje ukryty niedostatek odpornoci, nad
ktrej popraw zaleca si wtedy popracowa.
INFORMACJE O LECZENIU
Dotychczas nie znaleziono jeszcze antybiotyku w
peni skutecznego w leczeniu LB. Dobr rodzaju leku i sposb jego dawkowania rni si w zalenoci
od leczonej osoby i wielu innych czynnikw. Zalicza si do nich czas trwania infekcji, obecno infekcji zoonej, sprawno ukadu odpornociowego,
wczeniejsze dugotrwae stosowanie sterydw,
wiek, waga, czynno ukadu trawiennego, osignity poziom stenia leku we krwi i tolerancja pacjenta. Dawki, ktrych skuteczno stwierdzono klinicznie, s czsto wysze ni zalecane w starszych publikacjach. Powodem tego jest gboka penetracja tkanek przez Bb, ich obecno w pynie mzgowordzeniowym, a take np. w oku, czy cignach, oraz
ANTYBIOTYKI
PODAWANIE DOUSTNE:
Zawsze sprawd poziom leku we krwi, jeeli uywasz lekw oznaczonych gwiazdk (*) i dostosuj
dawk tak, aby poziom szczytowy wynosi kilkana-
Str. 9 z 9
http://borelioza.gazetka.eu
PODAWANIE DOYLNE
Ceftriaxon Ryzyko powstania kamicy ciowej mona zmniejszy poprzez okresowe przerywanie podawania leku (np. infuzja przez pi kolejnych
dni w tygodniu). Doroli i kobiety w ciy: 2g na 24
godziny. Dla chorych o duej masie ciaa lub w
http://borelioza.gazetka.eu
Str. 10 z 10
Naley zadecydowa o sposobie leczenia na podstawie gatunku kleszcza, tego czy pochodzi on z rejonu
endemicznego i odsetka zachorowa, sposobu usunicia kleszcza i okresu czasu przez jaki pozostawa
on na ciele pacjenta (mode dziewczta co najmniej
jeden dzie, doroli syszy si o przypadkach, gdy
wystarczyy cztery godziny). Ryzyko zakaenia jest
wiksze, gdy kleszcz jest wypeniony krwi lub gdy
by nieprawidowo wyjmowany i jego wydzielina
dostaa si w gb rany. Ukszenia wysokiego ryzyka leczy si jak podano poniej (naley pamita o
moliwoci infekcji zoonej):
KATEGORIE LECZENIA
PROFILAKTYKA w grupach wysokiego ryzyka
szkolenie i rodki zapobiegawcze. Nie podaje si
antybiotykw.
Str. 11 z 11
http://borelioza.gazetka.eu
widualnie dostosowany do pacjenta na odstawie klinicznego obrazu choroby ocenionego przez lekarza.
Metoda ta polega na stosowaniu dwu lub wicej odmiennych antybiotykw jednoczenie celem wspdziaania antybiotykw i kompensacji rnych profili niszczenia trzech rnych form Bb. Typow kombinacj jest zastosowanie rodka oddziaujcego na
cianki komrek z inhibitorem protein (np. amoksycylina z claritomycyn). Naley pamita, e tolerancja ukadu pokarmowego i wtrne zakaenie
drodakami s czstymi nastpstwami tego typu
kuracji. Tym niemniej owym komplikacjom mona
czsto atwo zapobiec lub atwo je wyleczy, a korzyci uzyskiwane ze stosowania tego sposobu leczenia przewyszaj niedogodnoci wystpujce u
niektrych pacjentw.
Metoda zoona
ZAGADNIENIA
NAJNOWSZE
Od czasu opracowania materiaw pojawiy si nowe doniesienia, ktre przedstawiono poniej. W
miar napywania bd one uzupeniane na bieco.
To, co wiemy w tej chwili, pozwala na nowo spojrze na problem cierpicych na przewlek form
choroby z Lyme.
BORELIA BURGDORFERI W
FORMIE CYSTY
W nieprzyjaznym rodowisku, w ktrym brakuje
rodkw odywczych, w pynie mzgowo-rdzeniowym lub we krwi z zawartoci antybiotyku Bb
przechodzi w form cysty. Cysta trwa moe w
chwilowym upieniu. Jeli jednak trafi na rodowisko z korzystniejszymi warunkami rozwoju otwiera
si, uwalniajc nieuszkodzone krtki. Jest to doniesienie WSTPNE oparte na wynikach bada laboratoryjnych, ktre mog odbiega od rzeczywistych
sytuacji majcych miejsce w organizmie czowieka.
Antybiotyki zwykle stosowane w leczeniu choroby z Lyme, takie jak penicyliny, cefalosporyny itd.
nie niszcz Bb w formie cysty. Jednoczenie cysta
nie wywouje reakcji przeciwcia tak, jak ma to miejsce w przypadku krtka (wykrywane przez test ELISA, czy western blot). By moe z tego powodu
chorzy w przewlekym stadium s seronegatywni.
Mamy doniesienia, e metronidazol (Flagyl) jest
w stanie zniszczy cyst. Jest to zgodne z obserwacjami klinicznymi, wedug ktrych metronidazol okazuje si skuteczny w zaawansowanym stadium choroby z Lyme. Wiadomo te, e metronidazol nie
http://borelioza.gazetka.eu
Str. 12 z 12
dziaa bezporednio na krtka. Dlatego te w przypadku chorych opornych na leczenie zaleca si aktualnie czenie metronidazolu z innymi antybiotykami, aby dziaa na wszystkie formy Bb. Z bada laboratoryjnych wynika, e tetracykliny mog niwelowa efekt dziaania metronidazolu naley wic unika ich czenia. Wane ograniczenia:
1) Nie zaleca si metronidazolu w czasie ciy ze
wzgldu na moliwo uszkodzenia podu.
2) Alkohol naley wykluczy, bowiem grozi wywoaniem silnej reakcji jak w przypadku Antabusu (nudnoci, ble gowy i inne nieprzyjemne
reakcje).
3) Naley si spodziewa wzmoonego rozwoju
drodakw i w zwizku z tym konieczna jest
odpowiednia dieta.
4) W pierwszym i czwartym tygodniu stosowania
naley si spodziewa silnej reakcji Herxheimera.
NEUROTOKSYNY
Z dwch niezalenych orodkw otrzymalimy doniesienia, e Bb, jak wiele innych bakterii, wytwarza
neurotoksyny. Mog one powodowa wiele objaww encefalopatii oraz przewleke reakcje zapalne
manifestujce si w sposb podobny do efektw
dziaania wirusa, ktre czsto obserwuje si w zaawansowanych stadiach choroby z Lyme. Aktualnie
brakuje opublikowanych tekstw stwierdzajcych,
czy i w jakim zakresie mamy do czynienia z neurotoksynami. Mona jednak stosowa metody analizy
poredniej, badajc stopie wystpujcego stanu zapalnego (poziom cytokinezy, CRP, opornoci hormonu insuliny, dziaanie tarczycy itd.) oraz prowadzc testy neuropsychiatryczne.
Jak ju powiedziano wczeniej, im duej trwa
choroba, tym wicej neurotoksyn zostaje skumulowanych w organizmie. Prawdopodobnie odkadaj
si one w tkance tuszczowej i pozostaj tam przez
duszy okres czasu. By moe wewntrz wtroby
toksyny mog by usuwane, jednak s pniej
wchaniane ponownie z jelit. Moe to stanowi podstaw leczenia. Cholestyramina ma zdolno wizania niektrych toksyn pochodzenia bakteryjnego.
Brana doustnie (jedno opakowanie dziennie) wie
toksyny z ci i chroni przed powtrnym ich wchanianiem. Po kilku tygodniach dochodzi do obnienia
poziomu neurotoksyn i obserwuje si kliniczn popraw. Przyjmuje si, e poprawa jest widoczna po
trzech tygodniach, a leczenie naley kontynuowa
przez 2 do 4 miesicy. Leczenie mona powtarza.
CHOROBA OPORNA
NA LECZENIE
REAGUJCA NA ANTYBIOTYKI
Pacjenci nalecy do tej grupy odnotowuj popraw
po przyjciu antybiotykw, ale po zakoczeniu ich
podawania nastpuje u nich gwatowne pogorszenie.
U niektrych pacjentw tej kategorii stwierdzono w
literaturze fachowej wystpowanie trwaej infekcji.
Lekarz prowadzcy chorego moe stwierdzi chroniczno choroby celem uniknicia wyniszczenia organizmu leczeniem klinicznym. Zalecane jest monitorowanie stenia lekw w surowicy, wczenie
metronidazolu, obserwacja ukadu immunologicznego (badania ilociowe limfocytw B i T, badanie
czynnoci komrek NK, badanie ukadu dopeniacza, funkcji neutrofili, odpowiedzi na szczepionki.
ZALECENIA W LECZENIU
OPORNYCH PRZYPADKW:
NIE REAGUJCA
NA ANTYBIOTYKI
Str. 13 z 13
LECZENIE UZUPENIAJCE
ZALECANE DLA WSZYSKICH CHORYCH
NA CHOROB Z LYME
PRZECIWWSKAZANIA
uywanie alkoholu
przyjmowanie kofeiny w duych ilociach
nadmierny stres
niedobr snu
BEZPIECZESTWO
Ponad dziesi lat dowiadcze w leczeniu tysicy
chorych na choroby z Lyme wykazao, e opisana
powyej terapia, chocia intensywna, jest na og
dobrze znoszona. Najczstsz negatywn reakcj
jest alergia na probenecid. Dodatkowo obserwuje si
wtrne zakaenia drodakami, ale zwykle s one
atwe do rozpoznania i wyleczenia. Przy podawaniu
ceftriaxon czsto dochodzio do wytwarzania toksyny Clostridium difficile, ale moe ono nastpi po
zastosowaniu kadego innego antybiotyku wymienionego w niniejszym opracowaniu. Jednak regular-
http://borelioza.gazetka.eu
http://borelioza.gazetka.eu
Str. 14 z 14
Kwasy Tuszczowe
Badania pokazay, e jeeli kwasy te s przyjmowane regularnie to statystycznie znaczco zmniejszaj si dolegliwoci takie jak zmczenie, ble,
sabo, zakcenia rwnowagi, zawroty gowy i zaburzenia pamici, koncentracji i depresje. Wystpuj
dwie rozlege kategorie: GLA i EPA otrzymywane
odpowiednio z rolin i ryb.
Oleje rolinne (omega 6) z pierwiosnka, z ziarna czarnej porzeczki, olej z ogrecznika (jeden do
wyboru)
Olej z ryb (omega 3) MAX EPA lub inny podobny preparat zawierajcy 1000 mg EPA
Zalecenie:
Podawa cztery kapsuki oleju rolinnego i cztery kapsuki oleju rybiego do posikw. Pierwsze
oznaki poprawy maj miejsce po kilku dniach, ale
znaczca poprawa wymaga duszego czasu. Kontynuowa przez 3 do 4 miesicy.
Koenzym Q 10
Jego brak wywouje zaburzenia pracy serca,
zmniejszenie wytrzymaoci i zwikszenie podatnoci na infekcje. Biopsje tkanek wykazay, e cierpicy
chronicznie na chorob z Lyme powinni przyjmowa dziennie od 200 do 300 mg tej substancji
marek standardowych i 90 mg dziennie produktu
firmy Pharmanex, w dwu lub trzech rwnych dawkach. Poprawa wytrzymaoci i samopoczucia rozpoczyna si dopiero po kilku tygodniach. Ciao zacznie wytwarza wasny koenzym Q 10, gdy pierwotna infekcje zostanie opanowana, ale tylko przy
pobudzeniu przez intensywne wiczenia. Dlatego
substancj t naley podawa do momentu, gdy pacjent czyje si dobrze i moe regularnie wiczy.
UWAGA: przyjmowanie atowaquonu (Mepron)
wyklucza podawanie koenzymu Q 10.
Witamina B
Badania kliniczne dowiody potrzeb dodatkowego podawania witaminy B w infekcjach z innymi
rodzajami Borrelia, co pomaga likwidowa objawy
neurologiczne. Zalecam dugoterminowe podawanie
jednej 50 mg kapsuki B-kompleks dziennie.
Magnez
Podawanie magnezu pomaga na ble gowy,
drgawki, tiki, skurcze, ble mini arytmi i osabie-
nie. Dodaje energii i poprawia samopoczucie. Najlepszym rdem jest L-dwuwodzian mleczanu magnezu MAG-TAB SR jedna kapsuka co 12 godzin.
Nie naley polega na Ca-Mg preparatach zawierajcych wap i magnez, gdy nie s one zbyt
dobrze przyswajalne. W wielu przypadkach konieczne jest podawanie magnezu doylnie lub dominiowo.
Multiwitaminy
Polecam rodzin preparatw: Life Pack dla
mczyzn poniej 40: Life Pak dla hormonalnie aktywnych kobiet; Life Pak Women, Life Pak Prime
dla kobiet po menopauzie i mczyzn po 40 roku ycia. S to wyjtkowe wyroby posiadaj dyplom
farmaceutyczny i certyfikat USP. Klinicznie udowodniono, w podwjnie lepej prbie placebo, e podnosz one poziom antyoksydantw i likwiduj wolne rodniki. Mona je zamwi telefonicznie pod nr
1-800-PHARMANEX US nr ref. 9256681. Podawa
dugoterminowo.
Wszystkie w/w wyroby dostpne s bez recepty.
REHABILITACJA W CHOROBIE Z
LYME
Stan fizyczny osb przechodzcych dugotrwae
choroby odkleszczowe ulega systematycznemu pogorszeniu. Pomylne wyleczenie infekcji nie gwarantuje jednak odzyskania penej sprawnoci. Niezbdna jest aktywna rehabilitacja wedug planu podanego niej.
W zaawansowanym stadium choroby w organizmie dochodzi do wielu negatywnych zjawisk: degeneracja mini, w tym do pewnego stopnia take
minia sercowego, oraz staww cigien, nerww
itp. Cakowita zawarto tuszczu w organizmie
wzrasta, wzrasta poziom cholesterolu, a rwnowaga
midzy HDL a LDL staje si mniej korzystna. U
okoo 80% pacjentw nastpuje znaczny przyrost
masy ciaa.
Z uwagi na ogromne zmczenie i ble ciaa wielu chorych poprzestaje na spdzaniu caych godzin
w ku i ma znacznie mniej ruchu ni przed zachorowaniem. Nakrca to spiral osabienia, ktr
jest bardzo trudno odwrci.
W efekcie pacjenci s zesztywniali, osabieni,
zmczeni, maj ma wydolno i zwiksza si u
nich ryzyko wystpienia cukrzycy i chorb naczyniowych. Same antybiotyki nie s w stanie usun
tych efektw. Dlatego naley przepisa fizykotera-
Str. 15 z 15
http://borelioza.gazetka.eu
PROGRAM:
Wzmocni si i zniwelowa skutki choroby z Lyme, poprzez program wicze caego ciaa (rozciganie i tonizacja lub zajcia z rzeby ciaa). Mona
wczy lekk rytmik i podnoszenie ciarw przy
uyciu niewielkich ciarkw i czstych powtrze.
wiczy nie czciej ni co drugi dzie.
Kada sesja powinna trwa godzin. Jeeli pacjent nie jest w stanie wiczy przez ca godzin, naley zmodyfikowa program poprzez zmniejszenie
intensywnoci, by pacjent wytrzyma godzin.
Do osignicia powodzenia konieczne jest zaangaowanie si w proces rehabilitacji. Niedopuszczalne jest pozostawienie pacjenta przy monotonnych
wiczeniach, na rowerze lekarskim lub prosty program spacerowania.
wiczenia aerobiku s niedozwolone nawet przy
niskim nateniu do czasu penego wyzdrowienia
pacjenta.
W razie wtpliwoci prosz o kontakt ze mn w
przychodni.
LECZENIE INFEKCJI
DRODZAKAMI
U wielu pacjentw z Lyme nastpuje nadmierny rozwj drodakw. Dlatego pacjent powinien je
dziennie cay pojemnik jogurtu z aktywnymi kulturami bakterii i przyjmowa dwie dawki bakterii acidofilnych po kadym posiku. Oto kilka wskazwek
jak opanowa drodaki:
Jama ustna: Jzyk z jasnym nalotem, nieprzyjemny oddech i dysgeusia s oznakami schorzenia. Pacjent w czasie mycia zbw musi szczotkowa rwnie jzyk przy pomocy aseptycznej szczoteczki, a
nastpnie puka usta pynem aseptycznym. Poniewa skuteczno pynu zaley od tego, jak dugo
by on w kontakcie z zarazkami, naley go nabiera
w usta na czas szczotkowania.
http://borelioza.gazetka.eu
Str. 16 z 16
Poniewa komrki drodakw ywi si cukrami, pacjent powinien stroni od prostych wglowodanw, skrobi, owocw i sokw co najmniej przez
dwa tygodnie lub do momentu ustpienia dolegliwoci.
Niezbdne moe by przepisanie pewnych lekw. Mycelex w pastylkach i Mystatin w pynie nie
s zalecane gdy zawieraj due iloci cukrw
prostych. Stosuje si Nystatin w proszku doustnie,
zmieszany z wod do poknicia (pc i hs). Mog by
konieczne rodki grzybobjcze Diflucan, Lamisil,
Nizoral.
Najskuteczniejszym (i najdrastyczniejszym)
rodkiem stosowanym w ostatecznoci jest Roztwr Dakina do pukania ust. Jest to roztwr wybielacza domowego (Clorox), jedna yeczka na cztery
uncje wody. Ma ilo roztworu naley trzyma w
ustach w trakcie szczotkowania potem wyplu i powtarza do cakowitego oczyszczenia jamy ustnej.
Zwykle wystarcza jednokrotne uycie, ale niekiedy
konieczne jest powtarzanie go co kilka tygodni.
Po uyciu antyseptyku do czyszczenia ust naley
natychmiast zje jogurt lub przyj pyn zawierajcy bakterie acidofilne lub u kapsuk acidofiln,
aby w ustach rozwina si poyteczna flora.
Poniewa liczba komrek mikroorganizmw zostaje
w takim momencie sztucznie zredukowana, a
drodaki s z natury oportunistami i jako pierwsze
ponownie si rozwijaj przyjcie, jogurtu i bakterii
acidofilnych powoduje przywrcenie normalnej
flory i lepsze opanowanie drodakw.
Jelita: Rozwj drodakw powoduje tu fermentacj zjadanych cukrw i skrobi tworzc kwasy,
gazy i alkohole. Objawy takie jak gazy, zgaga, ble
okolic odka oraz z powodu alkoholu ble i zawroty gowy, oszoomienie i nudnoci. Aby oczyci
jelita, naley oczyci najpierw jam ustn tak, by
nie zakaa drodakami jelit z kadym ksem. Naley unika sodyczy, skrobi, owocw i sokw przez
dwa tygodnie lub duej, aby zagodzi drodaki.
Stosowa codziennie CZYSTY jogurt bez owocw.
Mona go zastpi kapsukami bakterii acidofilnych
(dwie kapsuki 3 razy dziennie p.c.). Zwykle
niezbdne s rwnie rodki grzybobjcze.
Pochwa: Przypadkowa infekcja pochwy moe
by opanowana rodkami takimi jak Monistat w kremie lub czopkach. Jeeli problem ma charakter nawracajcy lub trway, zwykle jest to wynikiem rwnoczesnego zakaenia jelit, gdy podczas wycierania
si rcznikiem drodaki przenoszone s na genitalia. W takim wypadku naley leczy jelita jak
podano wyej i rwnoczenie przepisa przedmiotowy preparat taki jak Monistat na dwa tygodnie.
W obejciu
Usun stosy drewna i karmniki dla ptakw, poniewa przycigaj one mae zwierzta nosicieli
kleszczy i w ten sposb zwikszaj ryzyko zakaenia.
rodki owadobjcze Obejcie powinno si
zabezpieczy preparatem Damminix Skada si on
z kartonowych rurek zawierajcych wat nasycon
rodkiem owadobjczym. Rurki ukada si w pobliu drewna i pod krzewami. Myszy, ktre s podstawowym ogniwem w przenoszeniu choroby z Lyme, znajduj wat i zanosz j do nor wykorzystujc
j do budowy gniazd co powoduje zmniejszenie si
liczby kleszczy w okolicy. Niestety, po 2 latach
populacja kleszczy moe si zwikszy, gdy inne
mae zwierzta nie wykorzystujce waty do budowy
gniazd staj si nosicielami kleszczy. Dlatego sam
Damminix nie zaatwia sprawy. Naley go stosowa
z innym rodkiem owadobjczym w pynie lub w
granulkach.
rodki owadobjcze
w pynie lub w granulkach
rodkami oglnego zastosowania s Dursban, Tempo, Permathrin i Sevin. Dostpne s w pynie i w
granulkach Jeeli uywamy pynu to naley go rozprowadza nie przez rozpylanie, ale przez mgiek.
Naley rozprowadzi pas rodka o szerokoci okoo
metra na obwodzie trawnika, przy obszarach przylegajcych do drewna i krzeww. rodek naley rwnie nanie na rozoystych krzewach, ktre mog
by zamieszkiwane przez mae zwierzta. Najlepsza
pora na uycie rodka to pna wiosna i wczesna
jesie.
Ubranie
Jeeli nosisz dugie spodnie, wsu nogawki w skarpetki tak, by kleszcz, ktry spadnie na buty lub skarpetki, peza po zewntrznej stronie spodni, co
zmniejsza ryzyko ukszenia. Naley nosi ubrania o
jasnych kolorach tak, by atwiej byo dostrzec kleszcza. Gadkie materiay, np. ortalion, s trudniejsze
do chwycenia przez kleszcza i dlatego s lepsze ni
dzianiny itp.
Str. 17 z 17
Skra
rodki odstraszajce owady majce w swej nazwie
DEET, blokujce ich zdolno reagowania na promieniowanie podczerwone, s w pewnym stopniu
skuteczne po naoeniu ich na ramiona, nogi i dookoa szyi. Nie naley stosowa jakichkolwiek rodkw na cae ciao, gdy mog one zosta wchonite i wywoa wstrzs. Ponadto odradza si rodki
o koncentracji DEET wikszej ni 50% preferowane s te o koncentracji 25%. Naley by ostronym przy stosowaniu rodkw odstraszajcych u
maych dzieci, ktre s podatne na ich toksyczne
dziaanie. Naley te pamita, e rodki te szybko
odparowuj i trzeba je uzupenia.
Sprawdzaj, czy nie masz kleszczy na sobie, gdy
jeste na zewntrz, nie dopiero po wejciu do domu.
JAK WYJMOWA
WCZEPIONEGO KLESZCZA
Przy uyciu psety (nie palcw!) chwy kleszcza jak
najbliej skry i wycignij go zdecydowanym prostym ruchem na zewntrz. Nastpnie zdezynfekuj
ukszenie. Nie dranij go gorcem lub chemikaliami, gdy moe to spowodowa, e wstrzyknie on
wicej zarazkw do twojej skry. Przymocuj kleszcza tam do kartonika i zapisz dat i miejsce ukszenia. Pamitaj, im wczeniej usuniesz kleszcza,
tym mniejsze prawdopodobiestwo infekcji.
DODATEK
ZASADY LECZENIA UKSZE KLESZCZY
Doradczy Komitet Medyczny d/s choroby z Lyme
zaleca obecnie profilaktyczne leczenie antybiotykami po stwierdzonym ukszeniu przez kleszcza dla:
1. Osb o zwikszonym ryzyku zachorowania po
ukszeniu przez nieznany gatunek kleszcza lub
przez gatunek zdolny do przenoszenia Borrelia
burgdorferi tj. kobiety ciarne, niemowlta i
mae dzieci, ludzie majcy powane problemy
ze zdrowiem i ludzie o obnionej odpornoci.
http://borelioza.gazetka.eu
RACJONALNE PODEJCIE DO
LECZENIA CHOROBY Z LYME
Gdy w poowie lat 80-tych rozpoczem leczenie
LB, przekonaem si, e przy chorobie rozwinitej
zalecane podawania antybiotyku trwajce od 10 do
14 dni daje efekt osabienia choroby, po ktrym nastpuje nawrt objaww. Pacjenci ci byli pniej poddawani kolejnej terapii antybiotykowej.
Wyniki bada opublikowane przez Steere i innych zdefinioway sukces polegajcy na wyeliminowaniu powanych objaww choroby (artretyzm,
http://borelioza.gazetka.eu
Str. 18 z 18
Str. 19 z 19
http://borelioza.gazetka.eu
dostpu do antybiotykw przez kasy chorych, powoujce si na bdne opinie spotykane w literaturze
fachowej. Poniewa nie istniej niezawodne testy na
wykrycie Bb, ocena kliniczna jest najdokadniejszym narzdziem jakim aktualnie dysponujemy, jedynym sposobem umoliwiajcym ocen postpw
leczenia i czasu jego trwania. W naszym stechnicyzowanym wiecie, przyzwyczajonym do czarno biaych odpowiedzi uzyskiwanych w analizach diagnostycznych, metody kliniczne s czsto lekcewaone.
4) Wyduone okresy terapii antybiotykowej pomogy ju dosownie tysicom pacjentw, ktrych nie wyleczya krtkoterminowa terapia.
Przy uwanym stosowaniu przeduona terapia
jest bezpieczna.
Podsumowujc
Niedostatki wiedzy na temat choroby z Lyme skaniaj do podejcia do tego zagadnienia w sposb
kompleksowy, czcy najnowsze osignicia nauki
z najlepszymi dowiadczeniami oceny klinicznej
pacjenta. To podejcie z trudem da si przedstawi
w monografii, a jeszcze trudniej bdzie przekona
do niego osoby wczeniej wprowadzone w bd.
1) W historii tej choroby nigdy jeszcze nie odnotowano wyleczenia bakteriologicznego w wyniku
oglnie stosowanej, krtkotrwaej (2-4 tygodnie)
terapii.
2) Nie wypracowano zgodnej opinii co do zagadnienia, dlaczego u pacjentw poddanych krtkotrwaemu leczeniu bakteriologicznemu wystpuj nadal objawy choroby z Lyme, traktowane jako psychosomatyczne, w jaki sposb Bb go wywouje i dlaczego bakterii tej udaje si przetrwa
leczenie.
3) Pacjent musi kontynuowa terapi do momentu,
gdy w peni ustpi aktywne objawy. Inaczej
nigdy w peni nie wyzdrowieje albo bdzie mia
nawroty mogce doprowadzi do trwaych uszkodze.
POLECANA LITERATURA:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Liegner, K.B. Lyme Disease: the sensible pursuit of answers. J Clin Microbiol 1993; 31(8): 1961-63
Dorward, D.W., Schwan, T.G., Garon, C.F. Immune capture and detection of Borrelia burgdorferi antigens in urine, blood, or
tissues from infected ticks, mice, dogs, and humans. J Clin Microbiol 1991; 29(6):1162-70
Harris, N.S., Stephens, B. Detection of Borrelia burgdorferi antigen in urine from patients woth Lyme borreliosis. 1995; 2(2):37-41
Preac-Mursic, V., Marget, W., Busch, U., Pleterski-Rigler, D., Hagl, S. Kill kinetics of Borrelia burgdorferi and bacterial findings
in the relation to the treatment of Lyme borreliosis. Infection 1996; 24(1):11-18
Preac-Mursic, V., Wanner, G., Reinhardt, S., Wilske, B., Marget, W. Formation and cultivation of Borrelia burgdorferi spheroplast
L-form variants. Infection 1996; 24(3):218-225
MacDonald, A.B., Berger, B.W., Schwann, T.G. Clinical implications of delayed growth of the Lyme Borreliosis spirochete,
Borrelia burgdorferi. Acta Tropica 1991; 48:89-94
Pfister, H.W., Preac-Mursic, V., Wilske, B. Latent Lyme neuroborreliosis: Presence of Borrelia burgdorferi in the CSF without
concurrent inflammatory signs. Neurology 1989; 39:1118-20
Preac-Mursic, V., Weber, K., Pfister, H.W., Wilske, B. Survival of Borrelia burgdorferi in antibiotically treated patients with Lyme
Borreliosis. Infection 1989; 17(6):355-359
Phillips, S.E., Mattman, L.H., Hulinska, D., Moayad, H. A proposal for the reliable culture of Borrelia burgdorferi from patients
with chronic Lyme Disease, even from those aggressively treated. Infection. 1998; 26(6): 364-367
Lawrence, C., Lipton, R.B., Lowy, F.D., Coyle, P.K. Seronegative chronic relapsing neuroborreliosis. Eur Neurol 1995; 35(2):113117
Borson, O., Brorson, S. An in vitro study of the susceptibility of mobilke and cystic forms of Borrelia burgdorferi to metronidazole.
APMIS; 1999; 107 (6): 566-576
Hassler, D., Riedel, K., Zorn, J., Preac-Mursic, V. Pulsed high dose cefotaxime therapy in refractory Lyme Borreliosis. Lancet
1991; 338:13
Cimmino, M.A., Accardo, S. Long term treatment of chronic Lyme arthritis with Benzathine penicillin. Ann rheum Dis 1992; 51:
1007-1008
Logigian, E.L., Kapan, R.F., Steere, A.C. Chronic neurologic manifestations of Lyme Disease. N Engl J Med 1990; 323:1438-44
http://borelioza.gazetka.eu
Str. 20 z 20
15. Fallon, B.A., Nields, J.A., Burrascano, J.J., Liegner, K., DelBene, D., Liebowitz, M.R. The neuropsychiatric manifestations of Lyme
Borreliosis. Psychiatric Quarterly; 1992; 63 (1): 95-117
16. Musher, D.M. Syphilis, Neurosyphilis, Penicillin, and AIDS. J Infect Dis 1991; 163:1201-1206
17. Miklossy, J. Alzheimer's Disease-a spirochetosis? NeuroReport 1993; 4: 841-848
18. MacDonald, A.B. Gestational Lyme Borreliosis. Implications for the fetus. IN Rheumatic Disease Clinics of North America 1989;
15(4):657-677
19. Asbrink, E., Hovmark, A. Successful cultivation of spirochetes from skin lesions of patients with erythema chronicum migrans
Afzelius and acrodermatitis Chronica atrophicans. Acta Pathol Microb Immunol Scand 1985; Sect B, 93:161-163
20. Cimmino, M.A., Azzolini, A., Tobia, F., Pesce, C.M. Spirochetes in the spleen of a patient with chronic Lyme Disease. Am J Clin
Pathol 1989; 91:95-97
21. Kirsch, M. etal. Fatal adult respiratory distress syndrome in a patient with Lyme Disease. JAMA 1989; 259:2737-39
22. Berger, B.W., Johnson, R.C., Schwann, T.G. Clinical and microbiologic findings in six patients with erythema migrans of Lyme
Disease. Am J Acad Dermatol 1989; 21:1188-91
23. Bou-Holaigah, I., Rowe, P.C., Kan, J., Calkins, H. The relationship between neurally mediated hypotension and the chronic fatigue
syndrome. JAMA 1995; 274(12): 961-967
24. Wahlberg, P., Granlund, H., Nyman, D., Panelius, J., Sppala, I. Treatment of late Lyme Borreliosis. Journal of Infection 1994;
29:255-261
25. Vlay, S.C., Brodsky, C., Vlay, L.C. Safety and tolerability of an aggressive tilt table test protocol in the evaluation of patients with
suspected neurocardiogenic syncope. Pace 2000; 23 (4): 441-6
26. LaVoie, P.E. Lyme Disease IN Conn's Current Therapy 1991 pp 101-105
27. Burrascano, J.J. Lyme Disease IN Conn's Current Therapy 1997 pp140-143
28. Steere, A.C. Lyme Disease. IN Engl J Med 1989; 321:586-96
SPIS TRECI
BORELIOZA............................................................................................................................................................. 1
Wprowadzenie ........................................................................................................................................................... 1
INFORMACJE PODSTAWOWE ............................................................................................................................. 1
Infekcja zoona......................................................................................................................................................... 1
Oglne mierniki ......................................................................................................................................................... 2
Wskazwki diagnostyczne......................................................................................................................................... 2
Piroplasmosis (Babesiosis) ........................................................................................................................................ 3
Ehrlichiosis ................................................................................................................................................................ 3
Lyme Borreliosis........................................................................................................................................................ 3
Rumie wdrujcy ................................................................................................................................................. 3
Diagnozowanie choroby w pnym stadium ......................................................................................................... 4
Kryteria diagnostyczne .............................................................................................................................................. 4
Diagnoza ............................................................................................................................................................ 5
Lista kontrolna objaww........................................................................................................................................ 5
WSKAZWKI W LECZENIU CHOROBY Z LYME ........................................................................................... 6
Piroplasmosis (Babesiosis) ........................................................................................................................................ 6
EHRLICHIOSIS ........................................................................................................................................................ 6
LYME BORRELIOSIS (LB)..................................................................................................................................... 6
INFORMACJE OGLNE ..................................................................................................................................... 6
Postpowanie w trakcie terapii .......................................................................................................................... 7
INFORMACJE O LECZENIU .............................................................................................................................. 8
ANTYBIOTYKI.................................................................................................................................................... 8
MONITOROWANIE TERAPII ........................................................................................................................ 9
DOBR ANTYBIOTYKW............................................................................................................................ 9
PODAWANIE DOUSTNE: ................................................................................................................................... 9
PODAWANIE DOYLNE .................................................................................................................................... 9
Str. 21 z 21
http://borelioza.gazetka.eu