Informator Maturalny Z Biologii

CENTRALNA KOMISJA EGZAMINACYJNA
OKRGOWE KOMISJE EGZAMINACYJNE
INFORMATOR
O EGZAMINIE MATURALNYM
Z BIOLOGII
OD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015
Materiay do Informatora opracowano w ramach projektu Pilota nowych egzaminw maturalnych,

Dziaanie 3.2. Rozwj systemu egzaminw zewntrznych,
Priorytet III Wysoka jako systemu owiaty,
Program Operacyjny Kapita Ludzki.
INFORMATOR
O EGZAMINIE MATURALNYM
Z BIOLOGII
OD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015
opracowany przez Centraln Komisj Egzaminacyjn

we wsppracy z okrgowymi komisjami egzaminacyjnymi
w Gdasku, Jaworznie, Krakowie, odzi,
omy, Poznaniu, Warszawie i we Wrocawiu
Centralna Komisja Egzaminacyjna

Warszawa 2013
Centralna Komisja Egzaminacyjna

ul. Jzefa Lewartowskiego 6, 00-190 Warszawa
tel. 22 536 65 00
ckesekr@cke.edu.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Gdasku

ul. Na Stoku 49, 80-874 Gdask
tel. 58 320 55 90
komisja@oke.gda.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Jaworznie

ul. Adama Mickiewicza 4, 43-600 Jaworzno
tel. 32 616 33 99
oke@oke.jaworzno.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie

os. Szkolne 37, 31-978 Krakw
tel. 12 683 21 01
oke@oke.krakow.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w omy

ul. Nowa 2, 18-400 oma
tel. 86 216 44 95
sekretariat@oke.lomza.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w odzi

ul. Ksawerego Praussa 4, 94-203 d
tel. 42 634 91 33
komisja@komisja.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu

ul. Gronowa 22, 61-655 Pozna
tel. 61 854 01 60
sekretariat@oke.poznan.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Warszawie

ul. Grzybowska 77, 00-844 Warszawa
tel. 22 457 03 35
info@oke.waw.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocawiu

ul. Tadeusza Zieliskiego 57, 53-533 Wrocaw
tel. 71 785 18 94
sekretariat@oke.wroc.pl
Spis treci
Wstp ..
1. Opis egzaminu maturalnego z biologii na poziomie rozszerzonym .............
1.1 . Zakres wiadomoci i umiejtnoci sprawdzanych na egzaminie ....

1.2. Oglne informacje o egzaminie maturalnym z biologii od roku szkolnego 2014/2015 ..
1.3. Arkusz egzaminacyjny z biologii na poziomie rozszerzonym...
1.4. Ocenianie odpowiedzi zdajcych .
9
9
10
11
2.1. Przykadowe zadania z biologii na poziomie rozszerzonym wraz z rozwizaniami ..........
13
2.2. Informacja o egzaminie maturalnym z biologii dla absolwentw niesyszcych
71
Opinia Konferencji Rektorw Akademickich Szk Polskich o informatorach maturalnych

od 2015 roku ....
73
Wstp
Wstp
Informator o egzaminie maturalnym z biologii od roku szkolnego 2014/2015 jest podzielony
na dwie czci.
CZ PIERWSZA (1.1.1.4.) zawiera oglne informacje dotyczce egzaminu maturalnego
z biologii, w tym zakres sprawdzanych wiadomoci i umiejtnoci, krtk charakterystyk
arkusza egzaminacyjnego oraz sposobu oceniania odpowiedzi w zadaniach zamknitych
i otwartych.
CZ DRUGA (2.1.2.2.) zawiera przykadowe zadania z biologii, jakie mog pojawi si
w arkuszach egzaminacyjnych, w tym w arkuszach dla absolwentw niesyszcych.
Do kadego zadania:
przypisano najwaniejsze wymagania oglne i szczegowe z podstawy programowej
ksztacenia oglnego, do ktrych to zadanie si odnosi,
podano oczekiwane rozwizanie,
przedstawiono schemat punktowania.
Do zada 728 przedstawiono take przykadowe, rnice si poziomem wykonania,
realizacje zdajcych wraz z punktacj.
Zadania w Informatorze:
nie wyczerpuj wszystkich typw zada, ktre mog wystpi w arkuszach
egzaminacyjnych,
nie ilustruj wszystkich wymaga z zakresu biologii w podstawie programowej,
nie zawieraj wszystkich moliwych rodzajw materiaw rdowych, ktre mog
stanowi obudow zada.
Informator nie moe by zatem jedyn ani nawet gwn wskazwk do planowania procesu
ksztacenia biologicznego w szkole ponadgimnazjalnej. Tylko realizacja wszystkich wymaga
z podstawy programowej moe zapewni wszechstronne wyksztacenie uczniw szk
ponadgimnazjalnych.
Przed przystpieniem do dalszej lektury Informatora warto zapozna si z oglnymi zasadami
obowizujcymi na egzaminie maturalnym od roku szkolnego 2014/2015. S one okrelone
w rozporzdzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie
warunkw i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniw i suchaczy oraz
sposobu przeprowadzania sprawdzianw i egzaminw w szkoach publicznych (Dz.U. nr 83,
poz. 562, z pn. zm.), w tym w szczeglnoci w rozporzdzeniu z 25 kwietnia 2013 r.
zmieniajcym powysze rozporzdzenie (Dz.U. z 2013 r., poz. 520), oraz w skrconej
formie w czci oglnej Informatora o egzaminie maturalnym od roku szkolnego
2014/2015, dostpnej na stronie internetowej Centralnej Komisji Egzaminacyjnej
(www.cke.edu.pl) oraz na stronach internetowych okrgowych komisji egzaminacyjnych.
Informator o egzaminie maturalnym z biologii od roku szkolnego 2014/2015
Opis egzaminu
1.
Opis egzaminu maturalnego z biologii na poziomie rozszerzonym
1.1. Zakres wiadomoci i umiejtnoci sprawdzanych na egzaminie

Egzamin maturalny z biologii sprawdza, w jakim stopniu absolwent spenia wymagania
z zakresu biologii okrelone w podstawie programowej ksztacenia oglnego dla IV etapu
edukacyjnego w zakresie rozszerzonym i podstawowym. Zadania w arkuszu egzaminacyjnym
mog rwnie odnosi si do wymaga przypisanych do etapu III (gimnazjum).
Podstawa programowa dzieli wymagania na oglne i szczegowe. Wymagania oglne jako
syntetyczne ujcie nadrzdnych celw ksztacenia informuj, jak rozumie
podporzdkowane im wymagania szczegowe, ktre odwouj si do cile okrelonych
wiadomoci i umiejtnoci.
W szczeglnoci, zadania w arkuszu maturalnym z biologii na poziomie rozszerzonym maj
na celu sprawdzenie:
wiedzy i jej stosowania do identyfikowania i analizowania problemw,
umiejtnoci rozumowania, argumentowania i wnioskowania,
umiejtnoci wykorzystywania informacji pochodzcych z rnorodnych rde,
umiejtnoci projektowania dowiadcze oraz analizowania i interpretowania wynikw,
umiejtnoci wykorzystywania narzdzi matematycznych do opisu i analizy zjawisk
i procesw.
1.2. Oglne informacje o egzaminie maturalnym z biologii od roku szkolnego 2014/2015
Od roku szkolnego 2014/20151 egzamin maturalny z biologii moe by zdawany wycznie
jako przedmiot dodatkowy na poziomie rozszerzonym. Egzamin ma form pisemn i trwa
180 minut. Do egzaminu z biologii moe przystpi kady absolwent, niezalenie od typu
szkoy, do ktrej uczszcza, oraz od przedmiotw, ktrych uczy si w zakresie
rozszerzonym.
W czasie trwania egzaminu zdajcy moe korzysta z zestawu tablic wsplnego dla trzech
przedmiotw przyrodniczych biologii, chemii i fizyki, oraz prostego kalkulatora.
Wyniki czci pisemnej egzaminu maturalnego s wyraane w procentach i na skali
centylowej (por. punkt G. Ocenianie i wyniki egzaminu w CZCI OGLNEJ Informatora
o egzaminie maturalnym od roku szkolnego 2014/2015). Wyniki uzyskane w czci pisemnej
egzaminu maturalnego z biologii podobnie jak z innych przedmiotw dodatkowych nie
maj wpywu na zdanie egzaminu maturalnego2.
W przypadku absolwentw technikw od roku szkolnego 2015/2016.

Z wyjtkiem sytuacji, kiedy egzamin z biologii by jedynym egzaminem z przedmiotu dodatkowego,
ktrego zdawanie zadeklarowa zdajcy, po czym nie przystpi do tego egzaminu lub egzamin ten zosta
mu uniewaniony.
2
10
1.3. Arkusz egzaminacyjny z biologii na poziomie rozszerzonym

Arkusz egzaminacyjny z biologii bdzie zawiera okoo 25 zada. Przy numerze kadego
zadania podana bdzie maksymalna liczba punktw, ktr mona uzyska za poprawne jego
rozwizanie.
Zadania w arkuszu egzaminacyjnym:
bd dobrane w taki sposb, aby reprezentoway rnorodne wymagania oglne
i szczegowe z podstawy programowej, bd sprawdzay zarwno wiedz, jak i rozmaite
umiejtnoci zdajcego;
bd sprawdzay przede wszystkim umiejtnoci zoone, w tym np.
wyjaniania procesw i zjawisk oraz zalenoci budowy i funkcjonowania
organizmw od rodowiska ich ycia,
przedstawiania zwizkw przestrzennych midzy elementami ukadw ywych
i zwizkw czasowych, czyli sekwencji zdarze w rnych procesach biologicznych,
a take zwizkw midzy struktur i funkcj na rnych poziomach organizacji ycia,
przetwarzania informacji biologicznych z postaci liczbowej w posta wykresu lub
diagramu, z postaci tekstu do postaci schematu lub tabeli, albo w jeszcze inny sposb,
jak te ich porzdkowania chronologicznego, przestrzennego, czy przyczynowoskutkowego,
wykazywania zwizku obecnej rnorodnoci ycia z przebiegiem procesu ewolucji,
analizy eksperymentu sposobu jego planowania, przeprowadzania, stawianych
hipotez i wnioskw formuowanych na podstawie doczonych wynikw,
prowadzenia rozumowania opartego na treciach biologicznych, w tym objaniania
i krytycznej oceny podanych informacji, wyjaniania zwizkw przyczynowoskutkowych pomidzy faktami, formuowania opinii i wnioskw w zwizku
z przedstawionymi w zadaniu informacjami, dobierania waciwych argumentw na
poparcie swych stwierdze;
bd zrnicowane pod wzgldem poziomu trudnoci oraz sposobu udzielania
odpowiedzi;
bd miay form zamknit lub otwart. W zadaniach zamknitych, np. wyboru
wielokrotnego, prawda/fasz, na dobieranie, zdajcy wybiera jedn lub wicej z podanych
opcji odpowiedzi, natomiast w zadaniach otwartych tworzy odpowied samodzielnie.
W arkuszu bd przewaay zadania otwarte;
bd wystpoway pojedynczo, ale wiele zada bdzie zawierao po kilka polece
odnoszcych si do tego samego materiau rdowego i bdzie mona uzyska za nie po
kilka punktw, a do ich rozwizania niezbdna bdzie umiejtno integrowania
i wykorzystywania wiedzy z rnych dziedzin biologii;
bd odnosi si do rnorodnych materiaw rdowych zamieszczonych w arkuszu,
np. tekstu, fotografii, rysunku, schematu, wykresu, diagramu, zestawu liczb (ujtych
w tabeli lub podanych inaczej).
W poleceniu do kadego zadania wystpuje co najmniej jeden czasownik wskazujcy
czynno, jak powinien wykona zdajcy, aby poprawnie dane zadanie wykona.
W przypadku zada zamknitych bd to najczciej czasowniki takie jak: wybierz,
podkrel, zaznacz. W przypadku zada otwartych katalog czasownikw jest duo szerszy,
a precyzyjne ich zrozumienie warunkuje poprawn realizacj polecenia. Podany poniej
wykaz obejmuje te czasowniki, ktre czsto przysparzaj zdajcym trudnoci. Naley
Opis egzaminu
11
zaznaczy, e wykaz ten nie wyczerpuje wszystkich moliwych czynnoci, jakie mog by
sprawdzane na egzaminie przy pomocy rnych typw zada.
Zdajcy zapisuje w odpowiedzi nazw / nazwy (np. narzdw, procesw,
elementw budowy, gatunkw) bez opisu, uzasadnienia ani wyjanienia.
Za pomoc zwizej odpowiedzi zdajcy przedstawia np. istot danego procesu
podaj,
czy zjawiska albo jego przyczyn, uywajc odpowiedniej terminologii
biologicznej, w oparciu o analiz materiau rdowego lub wasn wiedz, bez
okrel
wnikania w szczegy.
Zdajcy formuuje krtk odpowied pisemn, nie ograniczajc si tylko do
podania nazw, ale rwnie przedstawiajc budow (np. komrki, narzdu,
opisz
organizmu) lub przebieg jakiego procesu, zjawiska czy dowiadczenia
(np. nastpstwo wydarze), bez wyjaniania przyczyn.
Zdajcy wskazuje podobiestwa i rnice midzy obiektami, procesami,
porwnaj
zjawiskami, teoriami, bez wyjaniania przyczyn tych podobiestw i rnic.
Przy pomocy krtkiej odpowiedzi zdajcy ukazuje, e istnieje zaleno, zwizek
(np. czasowy, przestrzenny, przyczynowo-skutkowy) midzy faktami
wyka
biologicznymi (przyczyna-skutek, budowa-funkcja, budowa-tryb ycia, budowarodowisko itp.), bez wnikania w przyczyny tej zalenoci.
Za pomoc krtkiej odpowiedzi zdajcy podaje argumenty, czyli fakty
biologiczne, przemawiajce za hipotez, tez, stwierdzeniem, pogldem, opini
uzasadnij
lub przeciwko; argument musi merytorycznie odnosi si do materiau
rdowego w zadaniu lub wiedzy biologicznej zdajcego.
Za pomoc krtkiej odpowiedzi zdajcy przedstawia zalenoci lub zwizki
wyjanij czasowe, przestrzenne, przyczynowo-skutkowe (rozpoznajc przyczyn i skutek
oraz wskazujc drog, ktra prowadzi od przyczyny do skutku).
wymie
1.4. Ocenianie odpowiedzi zdajcych

Odpowiedzi udzielone przez zdajcego s oceniane przez egzaminatorw zgodnie
ze schematem punktowania okrelonym dla kadego zadania.
W przypadku wikszoci zada zamknitych zdajcy moe otrzyma 1 punkt, jeeli udzieli
poprawnej odpowiedzi, lub 0 punktw, jeeli udzieli odpowiedzi bdnej lub nie udzieli jej
wcale. W przypadku rozbudowanych zada zamknitych (np. wybr dwch z piciu
moliwych odpowiedzi lub przyporzdkowanie kilku elementw) zdajcy moe uzyska
1 punkt za odpowied czciow i 2 punkty za odpowied pen.
W przypadku zada otwartych skala oceniania moe by bardziej rozbudowana, np. od 0 do 2
punktw lub od 0 do kilku punktw. Za odpowied egzaminator moe przyzna wycznie
pene punkty (nie przyznaje si powek punktu).
Dokonujc oceny odpowiedzi udzielonej przez zdajcego w zadaniu otwartym, egzaminator
odwouje si do przykadowego rozwizania oraz schematu punktowania opracowanych
przez zesp ekspertw Centralnej i okrgowych komisji egzaminacyjnych oraz konsultantw
akademickich. Rozwizanie okrela wymagany zakres merytoryczny odpowiedzi i nie jest
cisym wzorcem oczekiwanego sformuowania (za wyjtkiem nazw procesw, zalenoci,
grup organizmw, struktur itp.). Kada merytorycznie poprawna odpowied, speniajca
warunki zadania, zostanie oceniona pozytywnie.
12
SZCZEGOWE
ZASADY OCENIANIA
W ZADANIACH OTWARTYCH
ODPOWIEDZI
UDZIELONYCH
PRZEZ
ZDAJCYCH
1. Jeli w zadaniu otwartym zdajcy w odpowiedzi poda wicej elementw (nazw, cech,
argumentw itd.), ni wynika z treci polecenia, to ocenionych zostanie tyle kolejnych
elementw odpowiedzi (liczc od pierwszej), ile wskazano w poleceniu.
2. Jeeli zamieszczone w odpowiedzi informacje (rwnie dodatkowe, ktre nie wynikaj
z treci polecenia) wiadcz o zasadniczych brakach w rozumieniu omawianego
zagadnienia lub zaprzeczaj udzielonej prawidowej odpowiedzi, to za odpowied tak
zdajcy otrzyma 0 punktw.
Przykadowe zadania z rozwizaniami
2.1.
13
Przykadowe zadania z biologii na poziomie rozszerzonym

wraz z rozwizaniami
Zadanie 1. (02)
U pewnej pacjentki w czerwcu 2008 r. specjalici z Barcelony zastpili uszkodzony fragment
tchawicy jego sprawnym odpowiednikiem. Wszczepiony odcinek zrekonstruowano
w nastpujcy sposb:
Z ciaa martwego dawcy pobrano tchawic. Nastpnie oczyszczono j z komrek,
pozostawiajc jedynie kolagenowy szkielet.
Do ponownego obudowania szkieletu kolagenowego wykorzystano komrki macierzyste
pobrane ze szpiku kostnego pacjentki, ktre umieszczono na szkielecie.
Tak przygotowany fragment na cztery dni umieszczono w bioreaktorze i po tym czasie
przeszczepiono pacjentce. Komrki macierzyste zrnicoway si na odpowiednie
komrki tkanek budujcych tchawic.
Po czterech dniach od operacji wszczepiony fragment z trudnoci mona byo odrni
od naturalnych tkanek, a po miesicu rozwin on wasn sie naczy krwiononych.
Pacjentka po operacji nie braa lekw immunosupresyjnych, ktre przeciwdziaaj odrzuceniu
przeszczepu.
Podaj dwa powody, dla ktrych pacjentka nie musiaa bra lekw immunosupresyjnych.
1. ...................................................................................................................................................
2. ...................................................................................................................................................
Wymagania oglne
II. Pogbienie wiadomoci dotyczcych budowy i funkcjonowania organizmu ludzkiego.
Zdajcy objania funkcjonowanie organizmu ludzkiego na rnych poziomach zoonoci;
dostrzega zwizki midzy struktur a funkcj na kadym z tych poziomw.
III. Pogbienie znajomoci metodyki bada biologicznych.
Zdajcy rozumie i stosuje terminologi biologiczn [...].
IV. Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji.
Zdajcy odczytuje, selekcjonuje [...] informacje pozyskane z rnorodnych rde [...].
V. Rozumowanie i argumentacja.
Zdajcy objania i komentuje informacje [...], wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe
[...], dobierajc racjonalne argumenty. [] Rozumie znaczenie wspczesnej biologii w yciu
czowieka.
Wymagania szczegowe
I. Budowa chemiczna organizmw.
4. Biaka. Zdajcy:
6) charakteryzuje wybrane grupy biaek [].
V. Budowa i funkcjonowanie organizmu czowieka.
7. Ukad odpornociowy. Zdajcy:
3) wyjania, co to jest [] zgodno tkankowa;
5) opisuje sytuacje, w ktrych wystpuje niedobr odpornoci (immunosupresja
po przeszczepach []).
14
VI. Genetyka i biotechnologia.

8. Biotechnologia molekularna, inynieria genetyczna i medycyna molekularna. Zdajcy:
6) przedstawia sposoby i cele otrzymywania komrek macierzystych.
1. ywe elementy narzdu zrnicoway si z komrek macierzystych
pacjentki, co znacznie zmniejsza moliwo odrzucenia przeszczepu.
2. Kolagenowy szkielet dawcy nie ma waciwoci antygenowych / nie ma
cech osobniczo swoistych, co zmniejsza moliwo odrzucenia
przeszczepu.
2 pkt za podanie dwch prawidowych argumentw potwierdzajcych,
Schemat
punktowania e pacjentka nie musiaa bra lekw immunosupresyjnych, odnoszcych si
do opisanego przypadku.
1 pkt za podanie jednego prawidowego argumentu potwierdzajcego,
e pacjentka nie musiaa bra lekw immunosupresyjnych, odnoszcego si
do tego przypadku.
0 pkt za odpowied, ktra nie odnosi si do dawcy albo biorcy lub brak
odpowiedzi.
Rozwizanie
Zadanie 2. (02)
Na rysunkach przedstawiono dwa zestawy dowiadczalne, ktre przygotowali uczniowie
w celu zbadania zjawiska osmozy. Dwa lejki napenili 50% roztworem glukozy i szczelnie
zamknli celofanem. Dwie zlewki wypenili zimn wod. Do drugiej zlewki dodali dwie yki
mki ziemniaczanej (skrobi) i zawarto intensywne wymieszali. W zlewkach umiecili lejki
z roztworem glukozy, zaznaczajc poziom cieczy w rurkach. Po kilku minutach
zaobserwowali, e w obydwu zestawach dowiadczalnych poziom roztworu glukozy
w rurkach lejkw podnosi si w podobnym tempie.
a) Sformuuj problem badawczy do przeprowadzonego dowiadczenia.

.......................................................................................................................................................
b) Na podstawie wyniku dowiadczenia wyjanij, dlaczego roliny magazynuj skrobi,
a nie glukoz.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
15
Wymagania oglne
I. Poznanie wiata organizmw na rnych poziomach organizacji ycia.
Zdajcy [...] przedstawia i wyjania procesy i zjawiska biologiczne; przedstawia zwizki
midzy struktur a funkcj na rnych poziomach organizacji ycia [...].
Zdajcy rozumie i stosuje terminologi biologiczn [...]; formuuje problemy badawcze [...],
formuuje wnioski z przeprowadzonych obserwacji i dowiadcze.
Wymagania szczegowe
2. Wglowodany. Zdajcy:
2) przedstawia znaczenie wybranych wglowodanw (glukoza, skrobia) dla organizmw.
II. Budowa i funkcjonowanie komrki. Zdajcy:
3) wyjania przebieg plazmolizy w komrkach rolinnych, odwoujc si do zjawiska osmozy.
a) (01)
Rozwizanie
Wpyw skrobi na zmian cinienia osmotycznego roztworu.

Czy skrobia jest zwizkiem osmotycznie czynnym?
1 pkt za poprawnie sformuowany problem badawczy odnoszcy si
Schemat
punktowania do przeprowadzonego dowiadczenia.
0 pkt za sformuowanie problemu badawczego odnoszcego si tylko
do zjawiska osmozy (bez uwzgldnienia skrobi) lub za niepoprawnie
sformuowany problem, np. dotyczcy rozpuszczalnoci skrobi lub brak
odpowiedzi.
b) (01)
Rozwizanie
Schemat
punktowania
Skrobia, nie majc waciwoci osmotycznych, w przeciwiestwie

do glukozy, nie podwysza cinienia osmotycznego w komrkach.
Skrobia jest nierozpuszczalna w wodzie, a wic, w przeciwiestwie
do glukozy, nie zwiksza stenia soku komrkowego w komrkach (lub
nie zwiksza turgoru komrek, lub nie zmienia cinienia osmotycznego).
1 pkt za poprawne wyjanienie przyczyny magazynowania przez roliny
skrobi, a nie glukozy, uwzgldniajce brak waciwoci osmotycznych
skrobi.
0 pkt za wyjanienie niepoprawne lub niepene, ktre odnosi si tylko
do nierozpuszczalnoci skrobi i nie uwzgldnia wynikw dowiadczenia
lub brak odpowiedzi.
Zadanie 3. (01)
Tlenek wgla(II) czad jest gazem miertelnie trujcym dla czowieka, natomiast owady
mog prawidowo funkcjonowa take wwczas, gdy w otaczajcym je powietrzu znajduje
si a 50% czadu, o ile zawiera ono odpowiedni ilo tlenu.
Wyjanij, dlaczego czad nie jest gazem trujcym dla owadw.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
16
Wymagania oglne
Zdajcy [...] przedstawia i wyjania procesy i zjawiska biologiczne; przedstawia zwizki
midzy struktur a funkcj na rnych poziomach organizacji ycia [...].
Zdajcy [...] wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe [...], formuuje i przedstawia opinie
zwizane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi, dobierajc racjonalne argumenty.
Wymagania szczegowe
IV. Przegld rnorodnoci organizmw.
11. Zwierzta bezkrgowe. Zdajcy:
9) rozrnia [] owady [] budow i czynnoci yciowe [].
13. Porwnanie struktur zwierzt odpowiedzialnych za realizacj rnych czynnoci
yciowych. Zdajcy:
10) wyjania rol pynw ciaa krcych w ciele zwierzcia;
11) wykazuje zwizek midzy budow ukadu krwiononego a jego funkcj u poznanych grup
zwierzt.
Rozwizanie
Schemat
punktowania
Owady nie maj barwnika oddechowego hemoglobiny transportujcej

tlen, ktr mgby blokowa czad (tlenek wgla(II)).
Poniewa u owadw tlen nie jest transportowany przez barwniki
oddechowe, ktre mogyby blokowa czad (tlenek wgla(II)),
tak jak hemoglobin.
Poniewa tlen jest transportowany bezporednio do komrek systemem
tchawek, a nie przez hemolimf, ktra u owadw nie peni funkcji
transportu gazw oddechowych.
1 pkt za poprawne wyjanienie, ktre uwzgldnia sposb transportu tlenu
do komrek.
0 pkt za wyjanienie niepoprawne, ktre nie odnosi si do hemoglobiny
(barwnikw oddechowych) lub transportu powietrza tchawkami
bezporednio do komrek ciaa owadw lub za brak odpowiedzi.
17
Zadanie 4. (03)
Na wykresie przedstawiono rozmieszczenie receptorw czopkw i prcikw w siatkwce
oka czowieka. Badano ich zagszczenie w rnych odlegociach od doka rodkowego.
Odlegoci okrelono w stopniach odchylenia od osi optycznej oka.
Na podstawie: http //www.swiatlo.tak.pl/pts/pts-oko-proces-widzenia.php [dostp z dnia 11.06.2013]
a) Na podstawie informacji przedstawionych na wykresie opisz doek rodkowy

(plamk t), uwzgldniajc rodzaje i ilo receptorw.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
b) Podaj nazw miejsca X na wykresie i wyjanij, dlaczego w tym miejscu nie ma
adnych receptorw.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
c) Podaj nazw receptorw, ktrych jest najwicej w siatkwce oka, oraz okrel ich rol
w procesie widzenia.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
18
Wymagania oglne
Zdajcy objania funkcjonowanie organizmu ludzkiego [...].
Zdajcy odczytuje, selekcjonuje, porwnuje i przetwarza informacje pozyskane
z rnorodnych rde [].
Wymagania szczegowe
10. Narzdy zmysw. Zdajcy:
1) klasyfikuje receptory [...], przedstawia ich funkcje oraz [...] lokalizacj receptorw
w organizmie czowieka;
2) przedstawia budow oka [...].
a) (01)
Rozwizanie
Schemat
punktowania
b) (01)
Rozwizanie
Schemat
punktowania
c) (01)
Rozwizanie
Schemat
punktowania
Doek rodkowy (plamka ta) zawiera bardzo duo (ok. 160 tys.)
czopkw i niewielk liczb prcikw.
1 pkt za poprawny na podstawie schematu opis doka rodkowego
(plamki tej) uwzgldniajcy oba rodzaje receptorw i ich ogln ilo.
0 pkt za opis uwzgldniajcy tylko jeden rodzaj receptorw lub oba
rodzaje receptorw bez okrelenia ich oglnej iloci, lub za opis podany
nie na podstawie wykresu, np. stwierdzajcy cakowity brak prcikw,
lub za odpowied merytorycznie niepoprawn lub brak odpowiedzi.
Tarcza nerwu wzrokowego (plamka lepa) to miejsce wyjcia nerwu
wzrokowego z oka.
1 pkt za podanie prawidowej nazwy miejsca oznaczonego na schemacie
liter X oraz poprawne wyjanienie uwzgldniajce nerw wzrokowy.
0 pkt za podanie prawidowej nazwy miejsca oznaczonego na schemacie
liter X bez wyjanienia lub wyjanienie bez podania nazwy wskazanego
miejsca, lub odpowied merytorycznie niepoprawn, lub brak odpowiedzi.
Prciki (komrki prcikonone) s odpowiedzialne za widzenie przy
sabym owietleniu / widzenie czarno-biae / postrzeganie ksztatu i ruchu.
1 pkt za podanie poprawnej nazwy receptorw, ktrych jest najwicej
w siatkwce oka, oraz okrelenie ich roli w procesie widzenia.
0 pkt za podanie tylko nazwy receptorw bez okrelenia ich roli
lub odpowied niepoprawn merytorycznie, lub brak odpowiedzi.
19
Zadanie 5. (02)
Na proces fotosyntezy skadaj si reakcje zalene i reakcje niezalene od wiata.
Spord poniszych zda zaznacz dwa, ktre zawieraj prawdziwe informacje dotyczce
przebiegu i lokalizacji reakcji fotosyntezy.
A. Wykorzystanie energii wietlnej w procesie fotosyntezy umoliwiaj czsteczki chlorofilu
zgrupowane w tzw. fotoukadach, w stromie chloroplastu.
B. Produkcja ATP i NADPH jest rezultatem inicjowanej przez wiato wdrwki elektronw
przez acuch przenonikw oraz fotolizy wody.
C. W czasie reakcji fosforylacji cyklicznej, odbywajcej si w tylakoidach chloroplastw,
zachodzi synteza ATP poczona z powstawaniem NADPH.
D. Wytworzone NADPH jest wykorzystywane w cyklu Calvina do syntezy cukru (aldehydu
3-fosfoglicerynowego) jako czynnik utleniajcy i jako rdo energii.
E. W cyklu Calvina przeksztacanie dwutlenku wgla w cukier (aldehyd 3-fosfoglicerynowy)

rozpoczyna si przyczeniem czsteczki
piciowglowego zwizku organicznego.
dwutlenku
wgla
do
czsteczki
Wymagania oglne
Zdajcy [...] przedstawia i wyjania procesy i zjawiska biologiczne [...].
Zdajcy objania i komentuje informacje, odnosi si krytycznie do przedstawionych
informacji.
Wymagania szczegowe
III. Metabolizm.
4. Fotosynteza. Zdajcy:
1) przedstawia proces fotosyntezy [];
3) na podstawie schematu analizuje przebieg zalenej od wiata fazy fotosyntezy, przedstawia
funkcje obu fotosystemw i wyjania, w jaki sposb powstaj NADPH i ATP;
4) opisuje etapy cyklu Calvina [], okrela bilans tego cyklu.
Rozwizanie
Schemat
punktowania
B. / Produkcja ATP i NADH jest rezultatem inicjowanej przez wiato

wdrwki elektronw przez acuch przenonikw oraz fotolizy
wody.
E. / W cyklu Calvina przeksztacanie dwutlenku wgla w cukier
(aldehyd 3-fosfoglicerynowy) rozpoczyna si przyczeniem
czsteczki dwutlenku wgla do czsteczki piciowglowego
zwizku organicznego.
2 pkt za zaznaczenie dwch poprawnych odpowiedzi dotyczcych
procesu fotosyntezy.
1 pkt za zaznaczenie jednej poprawnej odpowiedzi dotyczcej
procesu fotosyntezy lub zaznaczenie dwch odpowiedzi (w tym jednej
poprawnej).
0 pkt za zaznaczenie dwch odpowiedzi niepoprawnych lub
zaznaczenie wicej ni dwch odpowiedzi, lub brak odpowiedzi.
20
Zadanie 6. (03)
Na schemacie przedstawiono proces translacji.
Na podstawie: H. Krzanowska, A. omnicki, J. Rafiski, H. Szarski, J. Szymura,

Zarys mechanizmw ewolucji, Warszawa 2002.
Na podstawie analizy schematu i wasnej wiedzy wykonaj ponisze polecenia.

a) Oce prawdziwo zda dotyczcych procesu translacji. Wpisz w odpowiednich
miejscach tabeli liter P, jeli zdanie jest prawdziwe, lub liter F, jeli zdanie jest faszywe.
P/F
1.
Kady tRNA posiada wolny koniec, do ktrego przyczany jest aminokwas.
2.
Kolejno kodonw na mRNA decyduje o kolejnoci aminokwasw

w wytwarzanym biaku.
3.
Proces translacji zachodzi w jdrze komrkowym.
b) Podaj zestawienie nukleotydw w antykodonie tRNA przenoszcym tyrozyn (Tyr).

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
c) Podaj znaczenie obecnoci porw w otoczce jdrowej dla procesu translacji.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Wymagania oglne
Zdajcy [] przedstawia i wyjania procesy i zjawiska biologiczne [] przedstawia
i wyjania zalenoci midzy organizmem a rodowiskiem, wskazuje rda rnorodnoci
biologicznej.
Zdajcy objania i komentuje informacje [], wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe.
21
Wymagania szczegowe
1. Kwasy nukleinowe. Zdajcy:
5) przedstawia podstawowe rodzaje RNA wystpujce w komrce (mRNA, rRNA i tRNA)
oraz okrela ich rol.
3. Informacja genetyczna i jej ekspresja. Zdajcy:
1) wyjania sposb kodowania porzdku aminokwasw w biaku za pomoc kolejnoci
nukleotydw w DNA [];
2) przedstawia poszczeglne etapy prowadzce od DNA do biaka (transkrypcja, translacja),
uwzgldniajc rol poszczeglnych typw RNA [].
a) (01)
Rozwizanie
Schemat
punktowania
1P 2P 3F
1 pkt za poprawn ocen wszystkich (trzech) informacji.
0 pkt za niepoprawn ocen jednej lub dwch, lub wszystkich
informacji, lub brak odpowiedzi.
b) (01)
Rozwizanie antykodon: AUG / GUA
1 pkt za poprawne podanie zestawienia nukleotydw w antykodonie
Schemat
punktowania tRNA przenoszcym tyrozyn.
0 pkt za odpowied niepoprawn lub brak odpowiedzi.
c) (01)
Rozwizanie
Poprzez pory w bonie jdrowej przedostaj si do cytoplazmy

podjednostki rybosomw oraz kwasy rybonukleinowe biorce udzia
w translacji (mRNA, tRNA).
1 pkt za poprawne wyjanienie znaczenia porw w otoczce jdrowej.
Schemat
punktowania 0 pkt za odpowied niepoprawn, np. odnoszc si do rRNA, lub brak
odpowiedzi.
22
Zadanie 7. (04)
Na schemacie przedstawiono
komrkowego u Eukariota.
mechanizm
regulacji
natenia
procesu
oddychania
Na podstawie: Biologia, N. A. Campbell (red.), Pozna 2012, str. 181.
a) Przyporzdkuj etapom oddychania tlenowego ich lokalizacj w komrce.

Etap oddychania
Lokalizacja w komrce
A. glikoliza
I. zewntrzna bona mitochondrium
B. cykl kwasu cytrynowego
II. wntrze peroksysomw
C. acuch oddechowy
III. macierz mitochondrialna

IV. cytozol
V. wewntrzna bona mitochondrium
A. ...............
B. ...............
C. ...............
b) Podaj nazwy typw fosforylacji oznaczonych na schemacie numerami 1, 2 i 3.

1. .
2. .
3. .
c) Podaj nazw typu mechanizmu regulujcego natenie procesu oddychania

komrkowego.
...
23
d) Ustal, czy przy wzmoonych procesach anabolicznych w komrce ma miejsce

inhibicja czy stymulacja aktywnoci enzymu fosfofruktokinazy. Odpowied uzasadnij
z wykorzystaniem informacji zawartych na schemacie.
...
...
...
Wymagania oglne
Zdajcy odczytuje, selekcjonuje, porwnuje informacje [...].
Zdajcy objania i komentuje informacje [...] wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe [...].
Wymagania szczegowe
4) opisuje budow i funkcje mitochondriw [...].
III Metabolizm.
1. Enzymy. Zdajcy:
2) opisuje przebieg katalizy enzymatycznej;
4) podaje przykady rnych regulacji aktywnoci enzymw w komrce [...].
2. Oglne zasady metabolizmu. Zdajacy:
2) porwnuje anabolizm i katabolizm, wskazuje powizania midzy nimi.
3. Oddychanie wewntrzkomrkowe. Zdajcy:
3) opisuje na podstawie schematw przebieg glikolizy [...] acucha oddechowego; podaje
miejsce zachodzenia tych procesw w komrce.
a) (01)
Rozwizanie A. IV B. III C. V
1 pkt za trzy poprawne przyporzdkowania.
Schemat
punktowania 0 pkt za mniej ni trzy poprawne przyporzdkowania.
b) (01)
Rozwizanie 1 i 2 fosforylacja substratowa 3 fosforylacja oksydacyjna
1 pkt za poprawne podanie nazw trzech typw fosforylacji.
Schemat
punktowania 0 pkt za poprawne podanie nazw dwch lub jednego typu fosforylacji,
niepoprawne podanie nazw wszystkich trzech typw fosforylacji
c) (01)
Rozwizanie Sprzenie zwrotne ujemne.
1 pkt za prawidowe podanie nazwy typu mechanizmu kontroli regulacji
Schemat
punktowania natenia procesu oddychania.
0 pkt za bdn, niepen odpowied lub jej brak.
0 pkt; odpowied niepena,
Przykadowe Sprzenie zwrotne.
zdajcy nie poda rodzaju
ocenione
sprzenia zwrotnego
odpowiedzi
przedstawionego na schemacie.
24
d) (01)
Rozwizanie
Podczas procesw anabolicznych powstaj produkty rozpadu ATP

(w tym AMP), ktre stymuluj aktywno enzymu fosfofruktokinazy.
1 pkt za ustalenie, e aktywno enzymu bdzie stymulowana
Schemat
punktowania i uzasadnienie uwzgldniajce informacje zawarte na schemacie.
0 pkt za odpowied niepen (np. bez uzasadnienia,) nieodnoszc si
do informacji zawartych na schemacie, bdn lub jej brak.
1 pkt; odpowied poprawna,
Przykadowe Podczas wzmoonych procesw
anabolicznych zuywany jest ATP,
zawiera wszystkie niezbdne
ocenione
dlatego aktywno fosfofruktokinazy
informacje oczekiwane
odpowiedzi
nie jest hamowana.
w odpowiedzi.
Zachodzi stymulacja enzymu,
0 pkt; odpowied nie uwzgldnia
poniewa do procesw anabolicznych zwizku przyczynowo-skutkowego
konieczna jest energia.
midzy zuyciem ATP,
a aktywnoci enzymu
przedstawionego na schemacie.
Zadanie 8. (02)
substrat
E1
pprodukt 1
E2
pprodukt 2
E3
pprodukt 3 E4
produkt
Powyszy zapis ilustruje dziaanie typowego szlaku (cigu) enzymatycznego. W komrkach

wystpuj zarwno szlaki tzw. zdysocjowane, w ktrych produkty poszczeglnych reakcji
odczaj si od enzymw, ktre je wytworzyy (np. cykl Krebsa, glikoliza), jak te szlaki
zwizane z bonami biologicznymi, w ktrych osadzone s ich enzymy, przekazujce sobie
pprodukty szlaku (np. acuch oddechowy). Rni si one efektywnoci funkcjonowania.
a) Wska, ktrego typu szlaku enzymatycznego dotyczy kada z wymienionych cech.
Wstaw znak X w odpowiednie miejsca tabeli.
Cecha szlaku
Typ szlaku
zdysocjowany
osadzony w bonie
zdolno krzyowania si z innymi szlakami

dua atwo odnajdywania kolejnych enzymw
przez kolejne pprodukty szlaku
wiksza czsto wystpowania w komrkach
b) Wyjanij, w jaki sposb przedziaowa struktura wewntrzna komrki zwiksza

efektywno
funkcjonowania
szlakw
zdysocjowanych
w
komrkach
eukariotycznych.
..
..
..
..
25
Wymagania oglne
Zdajcy [] wyjania procesy i zjawiska biologiczne.
Zdajcy odczytuje, selekcjonuje [] i przetwarza informacje [].
Zdajcy [] wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe [], dobierajc racjonalne
argumenty.
Wymagania szczegowe
2) opisuje bony komrki, wskazujc na zwizek midzy budow a funkcj penion przez
bony.
III. Metabolizm.
2. Oglne zasady metabolizmu. Zdajcy:
1) wyjania na przykadach pojcia: szlak metaboliczny, cykl przemian metabolicznych.
a) (01)
Rozwizanie
Schemat
punktowania
b) (01)
Rozwizanie
Cecha szlaku
Typ szlaku
zdysocjowany
osadzony
w bonie
zdolno krzyowania si z innymi

X
szlakami
atwo odnajdywania kolejnych
enzymw przez kolejne pprodukty
X
szlaku
wiksza czsto wystpowania
X
w komrkach
1 pkt za prawidowe wypenienie wszystkich pl tabeli.
0 pkt za przynajmniej jeden bd w wypenianiu pl lub za braki
w wypenieniu, lub brak odpowiedzi.
Szlaki zdysocjowane cechuje niska efektywno, ale zamykanie ich

w przedziaach subkomrkowych zwiksza szanse zderzania si substratw
kolejnych reakcji z waciwymi enzymami.
1 pkt za powizanie przedziaowoci komrki ze zwikszeniem
Schemat
punktowania efektywnoci dziaania szlakw zdysocjowanych.
1 pkt; zdajcy poprawnie wskaza
Przykadowe Uatwia to odnajdywanie enzymw
przez kolejne pprodukty,
zalenoci midzy ograniczeniem
ocenione
ograniczajc przestrze szlaku.
przestrzeni dziaania szlaku
odpowiedzi
a szansami odnalezienia si
Poprzez zmniejszenie obszaru
elementw szlaku.
cytoplazmy, w ktrym substrat
i pprodukty maj poczy si
z enzymami i przej reakcj
enzymatyczn. Dziki wikszemu
zagszczeniu ich czsteczek atwiej
na siebie natrafiaj, co zwiksza
efektywno funkcjonowania szlaku.
26
Zadanie 9. (03)
W ramach dowiadczenia prowadzono upraw trawy Dichanthelium na glebach o rnej
temperaturze, w obecnoci grzyba Curvularia (oznaczon jako D+) i bez obecnoci tego
grzyba (oznaczon jako D).
W tabeli przedstawiono wyniki dowiadczenia.
Temp gleby w C
30C
35C
40C
45C
Obecno
grzyba
D
D+
D
D+
D
D+
D
D+
Masa rolin (g)
Liczba nowych pdw
16,2
22,8
21,7
28,4
8,8
22,2
0
15,1
32
60
43
60
10
37
0
24
Na podstawie: Biologia, N. A. Campbell (red.), Pozna 2012, str. 653.
a) Sformuuj problem badawczy do przeprowadzonego dowiadczenia.

..
..
b) Na podstawie wynikw przeprowadzonego dowiadczenia sformuuj:
1. wniosek dotyczcy rnic we wzrocie i rozwoju trawy Dichanthelium w zalenoci
od obecnoci grzyba Curvularia,
...
...
2. wniosek dotyczcy tolerancji temperatury gleby przez traw Dichanthelium
w zalenoci od obecnoci grzyba Curvularia.
...
...
Wymagania oglne
Zdajcy [] przedstawia i wyjania zalenoci midzy organizmem a rodowiskiem.
Zdajcy [...] formuuje problemy badawcze [...], formuuje wnioski z przeprowadzonych
obserwacji i dowiadcze.
Zdajcy [] wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe.
Wymagania szczegowe
VII. Ekologia.
3. Zalenoci midzygatunkowe. Zdajcy:
7) wykazuje rol zalenoci mutualistycznych [...] w przyrodzie [...].
27
a) (01)
Rozwizanie
Wpyw temperatury gleby na wzrost i rozwj trawy (Dichanthelium)

w zalenoci od obecnoci grzyba (Curvularia).
Wpyw obecnoci grzyba (Curvularia) na tolerancj temperatury gleby
przez traw (Dichanthelium).
Czy obecno grzyba (Curvularia ) zmienia tolerancj temperatury gleby
przez traw (Dichanthelium)?
1 pkt za prawidowo sformuowany problem badawczy, odnoszcy si
Schemat
punktowania zarwno do obecnoci grzyba, jak te wpywu temperatury gleby na wzrost
i rozwj trawy (Dichanthelium).
0 pkt za problem badawczy sformuowany w sposb niepeny lub bdny,
1 pkt; odpowied poprawna, ktra
Przykadowe Czy temperatura gleby tak samo
wpywa na rozwj trawy w obecnoci odnosi si zarwno do wpywu
ocenione
grzyba, jak i bez niego?
temperatury, jak i obecnoci
odpowiedzi
grzyba na wzrost i rozwj trawy.
Wpyw temperatury na wzrost
0 pkt; odpowied niepena, odnosi
i rozwj trawy.
si do wpywu tylko jednego
parametru temperatury, ale nie
uwzgldnia wpywu obecnoci
grzyba na wzrost i rozwj trawy.
b) (02)
Rozwizanie
1. Trawa (Dichanthelium) w obecnoci grzyba (Curvularia) lepiej rozwija

si i ronie (zwiksza sw mas i liczb pdw) (niezalenie od
temperatury gleby).
2. Obecno grzyba (Curvularia) zwiksza tolerancj na temperatur gleby
przez traw (Dichanthelium).
2 pkt za dwa prawidowe wnioski.
Schemat
punktowania 1 pkt za jeden prawidowy wniosek, odnoszcy si do wpywu obecnoci
grzyba.
0 pkt za bdny wniosek lub brak odpowiedzi.
0 pkt; odpowied nie odnosi si
Przykadowe 1. Obecno grzyba wpywa
pozytywnie na traw Dichanthelium.
do wskazanych w poleceniu rnic
ocenione
we wzrocie i rozwoju.
odpowiedzi
2. Trawa w obecnoci grzyba toleruje 1 pkt; odpowied poprawna,
wysze temperatury gleby ni przy
ktra odnosi si do wskazanej
jego braku.
w poleceniu zalenoci,
czyli wpywu obecnoci grzyba
na zakres tolerancji trawy
na temperatur gleby.
28
Zadanie 10. (03)

Na schematach przedstawiono rne rodzaje cykli rozwojowych pasoytw (strzaki
oznaczaj wdrwk pasoyta).
ywiciel
ostateczny
ywiciel
poredni
schemat 1
rozrd pciowy
pasoyta
ten sam organizm
(ywiciel poredni
i ostateczny)
rozwj larwalny /
rozrd bezpciowy
ywiciel
ostateczny
ywiciel
poredni
schemat 2
ywiciel
poredni
schemat 3
a) Kademu z wymienionych pasoytw przyporzdkuj odpowiadajcy mu cykl

rozwojowy, wpisujc odpowiedni numer schematu obok nazwy pasoyta.
wosie krty .,
tasiemiec nieuzbrojony ..,
toksoplazma ..
b) Podaj, jak korzy w zakresie swego przeycia i zamknicia cyklu rozwojowego

odnosi pasoyt o cyklu takim, jak na schemacie 3, w porwnaniu z pasoytem o cyklu
takim, jak na schemacie 1.
...
...
c) Zaznacz t z poniszych definicji, ktra moe by zastosowana do krowy jako
ywiciela poredniego tasiemca nieuzbrojonego.
1. Jest to organizm, w ktrym rozwija si posta larwalna pasoyta.
2. Jest to organizm, w ktrym bytuje posta dorosa pasoyta.
3. Jest to organizm, w ktrym pasoyt rozmnaa si bezpciowo.
4. Jest to organizm, w ktrym pasoyt rozmnaa si pciowo.
Wymagania oglne
Zdajcy [] przedstawia i wyjania procesy i zjawiska biologiczne.
Zdajcy odczytuje [] i przetwarza informacje [].
Zdajcy objania i komentuje informacje [].
Wymagania szczegowe
4. Protisty i roliny pierwotnie wodne. Zdajcy:
4) wymienia najwaniejsze protisty wywoujce choroby czowieka (malaria [],
toksoplazmoza []), przedstawia drogi zaraenia [].
5) na podstawie schematw opisuje przykadowe cykle rozwojowe: tasiemca tasiemiec
nieuzbrojony, nicieni pasoytniczych [] wosie; wymienia ywicieli porednich
i ostatecznych [].
29
a) (01)
Rozwizanie
wosie krty cykl 2. tasiemiec nieuzbrojony cykl 1. toksoplazma

cykl 3.
1 pkt za prawidowe przyporzdkowanie wszystkich cykli.
Schemat
punktowania 0 pkt za bdne przyporzdkowanie lub brak przyporzdkowania
ktregokolwiek cyklu, lub brak odpowiedzi.
b) (01)
Rozwizanie
Korzy polega na tym, e:

pasoyty, krc midzy rnymi ywicielami porednimi, maj
wiksz szans na znalezienie ywiciela ostatecznego, by zamkn cykl
rozwojowy;
pasoyt, krc midzy rnymi ywicielami porednimi, moe
przetrwa zanim znajdzie ywiciela ostatecznego, by zamkn cykl
rozwojowy.
1 pkt za prawidowe wyjanienie, uwzgldniajce korzy odnoszon
Schemat
punktowania przez pasoyta.
0 pkt za bdne wyjanienie lub brak wyjanienia.
Przykadowe Wiksza liczba ywicieli porednich
sprzyja wikszemu rozprzestrzenieniu zdajcy zwrci uwag na inny
ocenione
si pasoyta.
aspekt, take stanowicy korzy
odpowiedzi
dla pasoyta.
Unika odpowiedzi immunologicznej
0 pkt; odpowied niepoprawna.
organizmu ywiciela, poniewa stale
Ze schematu nie wynika,
go zmienia.
e pasoyt o cyklu takim,
jak na schemacie 3, zmienia
ywicieli czciej ni pasoyt
o cyklu takim, jak na schemacie 1.
Ponadto wyjanienie dotyczce
odpowiedzi immunologicznej
nie jest poprawne.
c) (01)
Rozwizanie 1. Jest to organizm, w ktrym rozwija si posta larwalna pasoyta.
1 pkt za wskazanie, e jest to definicja 1.
Schemat
punktowania 0 pkt za wybr innej definicji lub wybr wicej ni jednej definicji,
lub brak wyboru definicji.
30
Zadanie 11. (04)

U omiornicy zwyczajnej, w tylnej czci szlaku wzrokowego mzgu, zlokalizowane s tak
zwane gruczoy optyczne. Stwierdzono, e aktywacja gruczow stymuluje syntez biaek
w jajnikach, zachowania pciowe, prowadzi do osignicia dojrzaoci pciowej i umoliwia
rozmnaanie, ale take negatywnie wpywa na intensywno odywiania si i dugo ycia.
Omiornice gin po zakoczeniu procesu rozrodczego, ale usunicie gruczow optycznych
przed osigniciem dojrzaoci pciowej prowadzi do znacznego wyduenia ycia zwierzt.
Badania ultrastrukturowe wykazay w komrkach wydzielniczych gruczow optycznych
modych omiornic obecno licznych wypustek dendrytycznych. Dojrzae osobniki posiadaj
komrki wydzielnicze o duej zawartoci szorstkiej siateczki wewntrzplazmatycznej.
Wedug opinii niektrych naukowcw gruczoy optyczne naley uzna za narzd
neuroendokrynowy, wydzielajcy hormony peptydowe.
a) Uzasadnij opini naukowcw na temat neuroendokrynowego charakteru gruczou
optycznego, odnoszc si do obu czonw okrelenia neuroendokrynowy
i uwzgldniajc budow komrek tego gruczou.
.......
.......
.......
.......
b) Wyjanij zwizek midzy aktywnoci gruczou optycznego a faktem, e w hodowli
nie udaje si utrzyma przy yciu dorosych omiornic po fazie ich rozrodu.
.......
.......
.......
.......
c) Oce prawdziwo podanych w tabeli stwierdze dotyczcych rozrodu omiornic.
Wpisz obok zdania liter F, jeeli jest faszywe, lub liter P, jeeli zdanie jest
prawdziwe.
P/F
1. Omiornica zwyczajna rozmnaa si tylko raz w yciu.
2. U omiornic wystpuje rozwj zoony.
3. Omiornice s rozdzielnopciowe.
Wymagania oglne
Zdajcy [] przedstawia i wyjania procesy i zjawiska biologiczne [], przedstawia
i wyjania zalenoci midzy organizmem a rodowiskiem [].
31
informacji [], wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe, formuuje wnioski, formuuje
i przedstawia opinie zwizane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi, dobierajc
racjonalne argumenty [].
Wymagania szczegowe
1. Zasady klasyfikacji i sposoby identyfikacji organizmw. Zdajcy:
2) porzdkuje hierarchicznie podstawowe rangi taksonomiczne.
2) porwnuje budow i czynnoci yciowe limakw, maw i gowonogw, rozpoznaje
typowych przedstawicieli tych grup.
12. Ukad dokrewny. Zdajcy:
1) klasyfikuje hormony wedug kryterium budowy chemicznej oraz przedstawia wpyw
hormonw peptydowych i sterydowych na komrki docelowe;
7) analizuje dziaanie hormonw odpowiedzialnych za dojrzewanie i rozrd czowieka.
a) (02)
Rozwizanie
Gruczo optyczny jest narzdem neuroendokrynowym, poniewa komrki

tego gruczou posiadaj wypustki dendrytyczne, co wskazuje na ich
pochodzenie od komrek ukadu nerwowego.
Dua zawarto szorstkiej siateczki wewntrzplazmatycznej wiadczy
o nasilonych procesach biosyntezy peptydw / biaek, ktrymi mog by
hormony.
2 pkt za podanie dwch poprawnych argumentw.
Schemat
punktowania 1 pkt za podanie jednego poprawnego argumentu.
0 pkt za brak poprawnych argumentw lub brak odpowiedzi.
1 pkt; odpowied czciowo
Przykadowe Gruczo jest narzdem
neuroendokrynowym, poniewa
prawidowa poprawne
ocenione
jego komrki wytwarzaj wypustki
nawizanie do wypustek
odpowiedzi
dendrytyczne, a jego produkty
dendrytycznych (1 pkt), ale druga
s przenoszone przez krew.
cz odpowiedzi nie odnosi si
do budowy gruczou (0 pkt).
Gruczo jest narzdem
0 pkt; wypustki dendrytyczne
neuroendokrynowym, poniewa
posiadaj komrki gruczou,
posiada liczne wypustki dendrytyczne. a nie sam gruczo, brak czci
odpowiedzi dotyczcej
endokrynowego charakteru
gruczou.
32
b) (01)
Rozwizanie
Aktywno gruczou optycznego jest niezbdna do osignicia dojrzaoci

pciowej / rozmnaania, ale rwnoczenie powoduje zahamowanie
odywiania si i skraca ycie / powoduje mier miczakw / omiornic /
gowonogw, co uniemoliwia utrzymanie przy yciu omiornic w hodowli
po okresie rozrodu.
1 pkt za powizanie aktywnoci gruczou optycznego z dojrzaoci
Schemat
punktowania pciow lub rozrodem oraz zahamowaniem odywiania i mierci zwierzt.
0 pkt za brak powizania lub nieprawidowe powizanie aktywnoci
gruczou z dojrzaoci pciow lub rozrodem lub brak odpowiedzi.
0 pkt; brak wykazania zwizku
Przykadowe Omiornice gin po zakoczeniu
procesu rozrodczego.
midzy aktywnoci gruczou
ocenione
a mierci omiornicy, proste
odpowiedzi
przepisanie treci zadania.
Po fazie rozrodu aktywno gruczow 0 pkt; nie wykazano zwizku
optycznych jest wysoka, przez co
pomidzy wydzielaniem
do ustroju wydzielane s hormony
hormonw a ich wpywem
peptydowe, ktrych dziaanie skutkuje na ywotno zwierzt sabiej
mierci omiornicy.
odywiajcych si.
c) (01)
Rozwizanie 1. P 2. F 3. P
1 pkt za prawidow ocen wszystkich stwierdze.
Schemat
punktowania 0 pkt za mniej ni 3 prawidowe stwierdzenia lub brak odpowiedzi.
Zadanie 12. (05)
W toku ewolucji u zwierzt wyksztaciy si rne narzdy wydalnicze. Reguluj one
zawarto wody w organizmie, zapewniaj rwnowag osmotyczn, uczestnicz
w pozbywaniu si substancji szkodliwych, np. lekw i trucizn, oraz usuwaj azotowe
produkty przemiany materii. Te ostatnie najczciej usuwane s pod postaci amoniaku,
kwasu moczowego lub mocznika.
a) Podaj nazwy dwch rnych grup makroczsteczek, z rozkadu ktrych pochodz
wydalane przez zwierzta zwizki azotowe.
1. ..
2. .....
b) Wyjanij, dlaczego synteza mocznika zachodzi w wtrobie. W odpowiedzi uwzgldnij

naczynie krwionone, ktrym produkty rozkadu makroczsteczek dostaj si
do wtroby oraz reakcj biochemiczn zachodzc w tym narzdzie i prowadzc
do powstania azotowego substratu cyklu mocznikowego.
..
..
..
..
33
c) Przyporzdkuj umieszczonym w tabeli typom narzdw wydalniczych wymienione

gatunki zwierzt i rodzaj gwnego wydalanego przez te zwierzta metabolitu
azotowego.
Gatunki zwierzt: pszczoa miodna, wypawek biay, nereida rnokolorowa, wrona siwa
Metabolity azotowe: amoniak, kwas moczowy, mocznik
Narzdy
wydalnicze
Protonefrydia
Metanefrydia Cewki Malpighiego
Nefrony
Gatunek
Gwny wydalany
metabolit azotowy
Wymagania oglne
Zdajcy opisuje, porzdkuje i rozpoznaje organizmy, przedstawia i wyjania procesy
i zjawiska biologiczne; przedstawia zwizki midzy struktur a funkcj na rnych poziomach
organizacji ycia [].
Zdajcy objania funkcjonowanie organizmu ludzkiego na rnych poziomach zoonoci;
dostrzega zwizki midzy struktur a funkcj na kadym z tych poziomw.
Zdajcy objania i komentuje informacje [], wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe
[], dobierajc racjonalne argumenty.
Wymagania szczegowe
4. Biaka. Zdajcy:
4) przedstawia biologiczn rol biaek.
III. Metabolizm.
5) wskazuje substraty i produkty gwnych szlakw i cykli metabolicznych ([] cykl
mocznikowy).
13. Porwnanie struktur zwierzt odpowiedzialnych za realizacj rnych czynnoci
yciowych. Zdajcy:
14) wyjania istot procesu wydalania oraz wskazuje substancje, ktre s wydalane
z organizmw rnych zwierzt [];
15) podaje przykady rnych typw narzdw wydalniczych zwierzt.
4. Ukad pokarmowy i przebieg procesw trawiennych. Zdajcy:
1) omawia budow poszczeglnych elementw ukadu pokarmowego oraz przedstawia
zwizek pomidzy budow a penion funkcj.
8. Ukad wydalniczy. Zdajcy:
1) wyjania istot procesu wydalania oraz wymienia substancje, ktre s wydalane
z organizmu czowieka.
1) przedstawia budow nukleotydw.
34
a) (01)
Rozwizanie 1. Biaka / polipeptydy 2. Kwasy nukleinowe / DNA i RNA
1 pkt za poprawne podanie nazw dwch zwizkw organicznych
Schemat
punktowania (makroczsteczek).
0 pkt za poprawne podanie nazwy jednej makroczsteczki lub bdne
podanie nazw dwch makroczsteczek, lub brak odpowiedzi.
1 pkt; odpowied w peni poprawna.
Przykadowe 1. Biaka 2. DNA
ocenione
odpowiedzi
1. Aminokwasy
0 pkt; odpowied nieprawidowa,
2. Kwasy nukleinowe
aminokwasy nie s makroczsteczkami.
b) (02)
Rozwizanie
Produkty rozkadu makroczsteczek dostaj si y wrotn (z ukadu

pokarmowego) do wtroby, gdzie podlegaj deaminacji / odczeniu grupy
aminowej, prowadzcej w kocowym efekcie do powstania azotowego
produktu / amoniaku, bdcego substratem cyklu mocznikowego.
2
pkt za wskazanie yy wrotnej jako naczynia dostarczajcego produkty
Schemat
punktowania rozkadu makroczsteczek do wtroby oraz podanie nazwy lub istoty
reakcji deaminacji.
1 pkt za wskazanie yy wrotnej jako naczynia dostarczajcego produkty
rozkadu makroczsteczek do wtroby lub podanie nazwy / istoty reakcji.
0 pkt za brak wykazania zwizku pomidzy poczeniem wtroby
z jelitem y wrotn a syntez mocznika w wtrobie oraz podanie bdnej
nazwy / istoty reakcji, lub brak odpowiedzi.
1 pkt; odpowied czciowo prawidowa,
Przykadowe Produkty rozkadu
makroczsteczek
wskazanie zwizku poczenia wtroby
ocenione
s transportowane z jelit
z jelitem y wrotn z syntez mocznika
odpowiedzi
do wtroby za pomoc yy w wtrobie, ale nieprawidowa nazwa
wrotnej, gdzie ulegaj
reakcji.
amonifikacji.
Wtroba jest gwnym
0 pkt; odpowied nie uwzgldnia naczynia
miejscem detoksykacji
(yy wrotnej) doprowadzajcego
organizmu.
do wtroby produkty rozkadu
makroczsteczek i nie podaje nazwy reakcji.
c) (02)
Rozwizanie
Narzdy
wydalnicze
Protonefrydia
Metanefrydia
Cewki
Malpighiego
Nefrony
Gatunek
wypawek
biay
nereida
rnokolorowa
pszczoa
miodna
wrona
siwa
Gwny
kwas
kwas
wydalany
amoniak
amoniak
moczowy
metabolit
moczowy
azotowy
2 pkt za oba prawidowo wypenione wiersze tabeli.
Schemat
punktowania 1 pkt za jeden prawidowo wypeniony wiersz tabeli.
0 pkt za brak prawidowo wypenionych wierszy tabeli lub brak odpowiedzi.
35
Zadanie 13. (03)

Gwnym produktem azotowej przemiany materii w organizmie czowieka jest wytwarzany
w wtrobie mocznik, ktry transportowany przez krew jest ostatecznie wydalany przez
nerki. Badanie poziomu mocznika we krwi wykorzystuje si w diagnozowaniu niektrych
schorze.
a) Zaznacz schemat, ktry we waciwej kolejnoci przedstawia wybrane etapy drogi
transportu mocznika przez ukad krwionony.
A. wtroba ya wrotna ya gwna prawy przedsionek serca
pucny obieg krwi aorta ttnica nerkowa nerki
B. wtroba ya wtrobowa ya gwna lewy przedsionek serca
pucny obieg krwi ttnica nerkowa nerki
C. wtroba ya wtrobowa ya gwna prawy przedsionek serca
duy obieg krwi aorta ya nerkowa nerki
D. wtroba ya wtrobowa ya gwna prawy przedsionek serca
b) Okrel, ktre z wymienionych przyczyn mog podwyszy, a ktre obniy
normalne stenie mocznika we krwi. Wstaw w odpowiednie miejsca tabeli znak X.
Przyczyna
Podwyszenie
Obnienie
Niewydolno nerek
Niedobr biaek w diecie
Zbyt wysoki katabolizm biaek w organizmie
Uszkodzenia wtroby
Odwodnienie organizmu
Wymagania oglne
Zdajcy: [...] przedstawia i wyjania procesy i zjawiska biologiczne [...].
Zdajcy odczytuje, selekcjonuje, porwnuje informacje [...].
Zdajcy objania i komentuje informacje [...], wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe.
Wymagania szczegowe
2. Homeostaza organizmu czowieka. Zdajcy:
2) okrela czynniki wpywajce na zaburzenie homeostazy organizmu [...].
6. Ukad krwionony. Zdajcy:
2) wykazuje wspdziaanie ukadu krwiononego z innymi ukadami [...];
3) przedstawia krenie krwi [...].
8. Ukad wydalniczy. Zdajcy:
5) wyjania, na czym polega niewydolno nerek [...].
36
a) (01)
Rozwizanie
D. wtroba ya wtrobowa ya gwna prawy przedsionek serca

1 pkt za podanie poprawnej odpowiedzi.
Schemat
punktowania 0 pkt za podanie bdnej odpowiedzi lub wskazanie wicej ni jednej
odpowiedzi, lub brak odpowiedzi.
b) (02)
Rozwizanie
Przyczyna
Podwyszenie
Obnienie
Niewydolno nerek
X
Niedobr biaek w diecie
X
Zbyt wysoki katabolizm
X
biaek w organizmie
Uszkodzenia wtroby
X
Odwodnienie organizmu
X
2 pkt za poprawne wypenienie caej tabeli.
Schemat
punktowania 1 pkt za poprawne wypenienie 3 lub 4 wierszy tabeli.
0 pkt za poprawne wypenienie tylko 1-2 wierszy tabeli lub brak
wypenienia.
Zadanie 14. (02)

Jedn z metod zapobiegania nawracajcym infekcjom bakteryjnym jest stosowanie
autoszczepionki, zwanej inaczej szczepionk wasn. Zawiera ona martwe drobnoustroje
odpowiedzialne za zakaenie, ktre maj pobudzi do dziaania ukad odpornociowy
chorego, od ktrego wczeniej pobrano wymaz. Najczciej podaje si j w formie
podskrnych zastrzykw. Zwolennicy tej metody twierdz, i autoszczepionka, w odrnieniu
od kuracji antybiotykowej, nie powoduje niekorzystnych nastpstw w organizmie czowieka.
Z kolei przeciwnicy przestrzegaj przed moliwymi reakcjami alergicznymi.
Na podstawie: www. dooktor.pl [dostp z dnia 10.12.2012]
a) Okrel, czy autoszczepionka stymuluje w organizmie odporno swoist,

czy nieswoist. Odpowied uzasadnij.
...
.......
b) Wyjanij, na czym polega specyficzno w dziaaniu autoszczepionki.
...
.......
Wymagania oglne
Zdajcy objania funkcjonowanie organizmu ludzkiego na rnych poziomach zoonoci
[].
z rnorodnych rde, w tym za pomoc technologii informacyjno-komunikacyjnych.
37
informacji [], wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe [].
Wymagania szczegowe
6. Ukad krwionony. Zdajcy:
4) charakteryzuje funkcje poszczeglnych skadnikw krwi ([] przeciwciaa).
7. Ukad odpornociowy. Zdajcy:
1) opisuje elementy ukadu odpornociowego czowieka;
2) przedstawia reakcj odpornociow humoraln i komrkow, swoist i nieswoist.
a) (01)
Rozwizanie
Autoszczepionka stymuluje odporno swoist, gdy organizm danego

pacjenta (po podaniu autoszczepionki) wytwarza (specyficzne)
przeciwciaa.
1 pkt za poprawne okrelenie rodzaju odpornoci stymulowanej przez
Schemat
punktowania autoszczepionk wraz z poprawnym uzasadnieniem.
0 pkt za podanie tylko poprawnej nazwy odpornoci bez uzasadnienia
lub z bdnym uzasadnieniem;
za podanie bdnej nazwy rodzaju odpornoci z poprawnym lub bdnym
uzasadnieniem;
za brak odpowiedzi.
1 pkt; odpowied w peni
Przykadowe Autoszczepionka stymuluje
w organizmie odpowied swoist,
poprawna, bo cho nie odnosi si
ocenione
poniewa po jej podaniu powstan
wprost do produkcji przeciwcia,
odpowiedzi
komrki pamici skierowane
to uwzgldnia powstawanie
przeciwko konkretnym patogenom.
komrek pamici zwizanych
z mechanizmami funkcjonowania
odpornoci swoistej organizmu.
Autoszczepionka stymuluje odporno 0 pkt; odpowied zbyt oglna,
swoist, poniewa zmusza organizm
w ktrej zdajcy nie wyjania,
do uruchomienia reakcji obronnej.
na czym polega reakcja obronna
organizmu.
Autoszczepionka stymuluje odporno 0 pkt; odpowied merytorycznie
swoist, gdy pobudza limfocyty T i B niepoprawna, gdy zdajcy
do wytwarzania przeciwcia.
przypisuje limfocytom T zdolno
do produkcji przeciwcia.
Autoszczepionka stymuluje
0 pkt; odpowied niepoprawna,
w organizmie odporno nieswoist,
gdy zdajcy bdnie okrela
poniewa powstaje z wymazu
rodzaj stymulowanej odpornoci,
pobranego od chorego, a wic
ponadto jest cakowicie bdna
organizm nie ma do czynienia
merytorycznie.
z adnym nowym czynnikiem.
38
b) (01)
Rozwizanie
Autoszczepionka w organizmie (pacjenta, od ktrego pobrano wymaz)

stymuluje odpowied immunologiczn skierowan przeciwko konkretnym
antygenom szczepu bakterii, ktre s przyczyn jego choroby.
1 pkt za poprawne okrelenie, na czym polega specyficzno dziaania
Schemat
punktowania autoszczepionki, uwzgldniajce odpowied ukadu odpornociowego
pacjenta, od ktrego pobrano wymaz, na konkretne antygeny
drobnoustrojw od niego pobranych.
0 pkt za odpowied niepen, ktra nie odnosi si do odpowiedzi ukadu
odpornociowego na konkretne antygeny drobnoustrojw danego pacjenta
1 pkt; zdajcy, mimo e nie
Przykadowe Specyficzno w dziaaniu
autoszczepionki polega na tym,
odwouje si wprost do antygenw
ocenione
e powoduje odpowied
i przeciwcia, lecz oglnie
odpowiedzi
immunologiczn na ten konkretny
do stymulacji ukadu
rodzaj drobnoustrojw, ktrym jest
odpornociowego pacjenta,
zakaony chory.
rozumie, e jego organizm
reaguje na cile okrelony
rodzaj drobnoustrojw.
Autoszczepionka jest przeznaczona
0 pkt; odpowiedzi niepene, gdy
dla jednej, konkretnej osoby i nie jest
w obu przypadkach zdajcy nie
uniwersalna dla kadego.
wie specyficznoci w dziaaniu
autoszczepionki z reakcj ukadu
Specyficzno w dziaaniu
odpornociowego pacjenta
autoszczepionki polega na tym,
na konkretne antygeny jego
e jest ona dostosowana pod ukad
wasnych bakterii.
odpornociowy danego pacjenta.
Zadanie 15. (05)

Immunolodzy opracowali now szczepionk przeciwko malarii i postanowili sprawdzi jej
skuteczno na myszach.
Do grupy badawczej zostao wybranych losowo 30 myszy rasy BALB/c. W dniu rozpoczcia
dowiadczenia myszom z grupy badawczej podano dawk szczepionki w postaci zastrzyku
dominiowego. Po trzech tygodniach myszy ponownie zaszczepiono (podajc tak zwan
dawk przypominajc), a po upywie kolejnego miesica zaraono je zarodcem malarii.
Nastpnie obserwowano stan zdrowia myszy.
a) Wybierz spord podanych propozycji dwa prawidowe sformuowania problemu
badawczego i dwie prawidowo sformuowane hipotezy. Wpisz odpowiednie numery
w wyznaczone miejsca.
1.
2.
3.
4.
5.
Nowa szczepionka skutecznie chroni myszy przed rozwojem malarii.

Badania nad now szczepionk przeciwko malarii u myszy.
Wpyw nowej szczepionki na wyksztacenie odpornoci przeciwko malarii u myszy.
Czy nowa szczepionka przeciwko malarii u myszy jest skuteczna?
Nowa szczepionka nie chroni myszy przed rozwojem malarii.
Prawidowe sformuowania problemu badawczego .......................

Prawidowo sformuowane hipotezy .......................
39
b) Zaznacz dokoczenie zdania prawidowo okrelajce prb kontroln tego

dowiadczenia.
Grupa kontrolna powinna liczy
A.
B.
C.
D.
5 myszy rasy BALB/c.

30 myszy rasy BALB/c.
5 myszy rasy C3H/N.
30 myszy rasy C3H/N.
c) Zaznacz prawidowe dokoczenie zdania. Odpowied uzasadnij.

W czasie, gdy grupa badawcza dwukrotnie otrzymywaa szczepionk, myszom z grupy
kontrolnej naleao
A. rwnie poda takie same dawki szczepionki.
B. za pierwszym razem nic nie poda, a za drugim poda dominiowy zastrzyk soli
fizjologicznej w objtoci rwnej objtoci szczepionki.
C. za pierwszym razem poda dominiowy zastrzyk soli fizjologicznej w objtoci
rwnej objtoci szczepionki, a za drugim nic nie poda.
D. za pierwszym i za drugim razem poda dominiowy zastrzyk soli fizjologicznej
w objtoci rwnej objtoci szczepionki.
Uzasadnienie
..
..
..
d) Zaznacz prawidowe dokoczenie zdania. Odpowied uzasadnij.
W dniu, w ktrym myszy z grupy badawczej zaraone zostay zarodcem malarii, myszy
z grupy kontrolnej naleao
A.
B.
C.
D.
podda zastrzykowi soli fizjologicznej.

rwnie zarazi zarodcami malarii.
zarazi widrowcami piczki.
ponownie zaszczepi.
Uzasadnienie
...
...
Wymagania oglne
Zdajcy [] formuuje problemy badawcze, stawia hipotezy []; okrela warunki
dowiadczenia, rozrnia prb kontroln i badawcz [].
Zdajcy [] wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe [].
Wymagania szczegowe
4. Protisty i roliny pierwotnie wodne. Zdajcy:
40
4) wymienia najwaniejsze protisty wywoujce choroby czowieka (malaria, []), []

przedstawia podstawowe zasady profilaktyki chorb wywoywanych przez protisty.
W powizaniu z:
etap III, VI.6.2) rozrnia odporno swoist i nieswoist, naturaln i sztuczn, biern
czynn;
VI.6.3) porwnuje dziaanie surowicy i szczepionki.
a) (02)
Rozwizanie
Prawidowe sformuowania problemu badawczego: 3, 4.

Prawidowe sformuowania hipotez: 1, 5.
2 pkt za prawidowy wybr obu sformuowa problemu badawczego
Schemat
punktowania oraz hipotez.
1 pkt za prawidowy wybr obu sformuowa problemu badawczego,
jeli sformuowania hipotez nie zostay wybrane prawidowo.
1 pkt za prawidowy wybr obu sformuowa hipotez, jeli
sformuowania problemu badawczego nie zostay wybrane prawidowo.
1 pkt za prawidowy wybr tylko jednego prawidowego sformuowania
problemu badawczego i tylko jednego prawidowego sformuowania
hipotezy.
0 pkt za odpowied nieprawidow w obu jej czciach lub brak
odpowiedzi.
b) (01)
Rozwizanie B. / 30 myszy rasy BALB/c
1 pkt za prawidowy wybr dokoczenia zdania.
Schemat
punktowania 0 pkt za nieprawidowy wybr dokoczenia zdania lub brak odpowiedzi.
c) (01)
Rozwizanie
D. / za pierwszym i za drugim razem poda dominiowy zastrzyk soli

fizjologicznej w objtoci rwnej objtoci szczepionki.
Uzasadnienie
Grupa kontrolna powinna by poddana tym samym dziaaniom, co grupa
dowiadczalna, z wyjtkiem badanego czynnika (szczepionki) / samo
wykonanie zastrzyku moe wywoywa efekty fizjologiczne;
W czasie, gdy zwierzta z grupy dowiadczalnej otrzymuj zastrzyk
szczepionki, zwierzta z grupy kontrolnej powinny otrzyma zastrzyk
z tak sam iloci pynu, lecz nie zawierajcego antygenw.
1 pkt za prawidowy wybr dokoczenia zdania i poprawne uzasadnienie.
Schemat
punktowania 0 pkt za prawidowy wybr dokoczenia zdania i brak uzasadnienia
lub niepoprawne uzasadnienie;
za nieprawidowy wybr dokoczenia zdania, bez wzgldu
na uzasadnienie;
za brak odpowiedzi.
Przykadowe Liczba uku i objto
wszczepionego pynu powinna by
zdajcy odnis si do moliwej
ocenione
taka sama, gdy wykluczymy wtedy
reakcji fizjologicznej organizmu
odpowiedzi
efekt dziaania placebo (gdy myszy
myszy na wykonanie zastrzyku,
zareaguj nie na lek, tylko na sam fakt waciwie interpretujc tym
podania zastrzyku).
samym rol grupy kontrolnej.
41
d) (01)
Rozwizanie
B. / rwnie zarazi zarodcami malarii.

Uzasadnienie
Aby wycign wnioski na temat skutecznoci szczepionki, trzeba
porwna przebieg choroby / infekcji / inwazji / zaraenia u osobnikw
z grupy zaszczepionej z jej / jego przebiegiem u osobnikw z grupy
niezaszczepionej.
1 pkt za prawidowy wybr dokoczenia zdania i poprawne uzasadnienie.
Schemat
punktowania 0 pkt za prawidowy wybr dokoczenia zdania i brak uzasadnienia
lub niepoprawne uzasadnienie;
za nieprawidowy wybr dokoczenia zdania, bez wzgldu
na uzasadnienie;
za brak odpowiedzi.
Przykadowe Wwczas na dwch grupach badanych 1 pkt; odpowied poprawna,
myszy bdzie mona sprawdzi, czy
zdajcy uwzgldni dodatkowy
ocenione
szczepionka zadziaaa w grupie
aspekt wprowadzenia grupy
odpowiedzi
badawczej i czy zarodziec w ogle
kontrolnej sprawdzanie
wywoaby chorob (na podstawie
efektywnoci samego zaraenia
grupy kontrolnej).
zarodcem malarii.
Zadanie 16. (07)

Hemochromatoza pierwotna jest chorob dziedziczn spowodowan mutacj genu HFE,
ktry znajduje si w chromosomie 6. i odpowiada za kontrol wchaniania elaza
w komrkach nabonka jelit. Efektem mutacji jest recesywny allel genu HFE, kodujcy
acuch biakowy enzymu, w ktrym tyrozyna zostaa zastpiona przez cystein. Skutkuje
to zwikszonym pobieraniem elaza z pokarmu i jego stopniowym gromadzeniem si
w niektrych narzdach, szczeglnie w wtrobie, co moe po latach wywoa uszkodzenia
tych narzdw.
Choroba ujawnia si przewanie dopiero pomidzy 40. i 60. rokiem ycia. U niektrych
chorych moe pozosta nierozpoznana, gdy nie daje istotnych objaww. Czciej
i we wczeniejszym okresie ycia diagnozowana jest u mczyzn ni u kobiet.
Hemochromatoz leczy si objawowo: chorym 12 razy w tygodniu upuszcza si krew w celu
zmniejszenia iloci zgromadzonego elaza. Chorzy powinni take ograniczy spoywanie
misa oraz nie mog stosowa preparatw zawierajcych witamin C.
Na podstawie: www.prometeusze.pl/hemochromatoza.php [dostp z dnia 12.10.2012]
a) Oce, ktre stwierdzenia dotyczce hemochromatozy s prawdziwe, a ktre faszywe.

Wpisz obok zdania liter F, jeeli jest faszywe, lub liter P, jeeli zdanie jest
prawdziwe.
P/F
1.
Przyczyn hemochromatozy jest mutacja chromosomowa.
2.
Hemochromatoza jest chorob sprzon z pci.
3.
Na wystpienie objaww choroby wpywa dieta.
b) Podaj, na czym polega mutacja powodujca zmian w budowie biaka kodowanego

przez gen HFE.
...
...
42
c) Okrel, jakie jest prawdopodobiestwo (w %), e osoba chora na hemochromatoz

przekazaa zmutowany allel swojemu potomstwu. Odpowied uzasadnij.
...
..
...
d) Oblicz, korzystajc z prawa Hardyego-Weinberga, jakie jest prawdopodobiestwo,
e dana osoba jest nosicielem allelu hemochromatozy, jeeli w jej populacji czsto
zmutowanego allelu genu HFE wynosi 0,05.
...
...
e) Podaj cech fizjologii kobiet, ktra jest przyczyn rzadszego ni u mczyzn
ujawniania si u nich hemochromatozy. Odpowied uzasadnij.
..
..
..
f) Uzasadnij, dlaczego chorym na hemochromatoz zaleca si ograniczenie spoywania
pokarmw misnych.
..
..
..
Wymagania oglne
Zdajcy objania funkcjonowanie organizmu ludzkiego na rnych poziomach zoonoci
[].
Zdajcy odczytuje [] i przetwarza informacje.
Wymagania szczegowe
I. Zagadnienia oglne. Zdajcy:
2) [] omawia znaczenie [] wybranych mikroelementw ([] Fe []).
4. Ukad pokarmowy i przebieg procesw trawiennych. Zdajcy:
2) podaje rda, funkcje i wyjania znaczenie skadnikw pokarmowych dla prawidowego
rozwoju i funkcjonowania organizmu [].
13. Ukad rozrodczy. Zdajcy:
4) przedstawia przebieg cyklu menstruacyjnego.
43

5. Genetyka mendlowska. Zdajcy:
1) [] stosuje podstawowe pojcia genetyki klasycznej [];
3) zapisuje i analizuje krzywki jednogenowe [] oraz okrela prawdopodobiestwo
wystpienia poszczeglnych genotypw i fenotypw w pokoleniach potomnych.
6. Zmienno genetyczna. Zdajcy:
5) rozrnia mutacje genowe: punktowe [] i okrela ich moliwe skutki.
IX. Ewolucja.
3. Elementy genetyki populacji. Zdajcy:
2) przedstawia prawo Hardyego-Weinberga i stosuje je do rozwizywania prostych zada
(jeden locus, dwa allele).
a) (01)
Rozwizanie 1. F 2. F 3. P
1 pkt za poprawn ocen wszystkich sformuowa.
Schemat
punktowania 0 pkt za bdn ocen nawet jednego sformuowania lub brak
odpowiedzi.
b) (01)
Rozwizanie
W triplecie kodujcym tyrozyn (w okrelonym miejscu tego genu) doszo

do takiej zamiany jednego nukleotydu (najprawdopodobniej drugiego),
e nowa trjka koduje cystein. (Jest to mutacja genowa / punktowa /
substytucja / tranzycja lub transwersja).
1 pkt za wyjanienie uwzgldniajce zmiany w DNA, ktre spowodoway
Schemat
punktowania zmian kodowanych aminokwasw.
0 pkt za odpowied bdn lub nieodnoszc si do zmian w DNA
0 pkt; odpowied bdna, zdajcy
Przykadowe Mutacja polega na zmianie
aminokwasu tyrozyny na cystein.
zamiast poda, na czym polega
ocenione
mutacja (czyli zmiana w materiale
odpowiedzi
genetycznym), opisuje jej efekt,
ktrym jest zmiana kodowanego
aminokwasu.
Mutacja powoduje zmian odczytu
0 pkt; odpowied niepoprawna
ramki genowej, co powoduje
w przypadku, kiedy efektem jest
kodowanie innego biaka.
zmiana jednego aminokwasu,
mutacja nie moe polega na
zmianie ramki odczytu
(do tego zdajcy stosuje bdn
terminologi).
44
c) (01)
Rozwizanie
Prawdopodobiestwo wynosi 100%, poniewa osoba chora jest

homozygot recesywn, a wic wszystkie jej gamety bd posiaday
zmutowany allel i zawsze przekae go potomstwu.
1 pkt za okrelenie, e prawdopodobiestwo wynosi 100% lub 1
Schemat
punktowania i poprawne uzasadnienie.
0 pkt za okrelenie prawdopodobiestwa innego ni 100% lub 1,
albo prawidowe podanie prawdopodobiestwa, ale bdne uzasadnienie,
0 pkt; zdajcy nie zrozumia
Przykadowe Prawdopodobiestwo moe wynosi
100% lub 50% w zalenoci
polecenia przekazanie allelu
ocenione
od genotypu drugiego rodzica.
przez chorego lub nosiciela
odpowiedzi
nie zaley od genotypu drugiego
rodzica.
U kobiet 100%, u mczyzn 50%,
0 pkt; zdajcy bdnie
poniewa jest to choroba sprzona
zinterpretowa informacje
z pci.
dotyczce sposobu dziedziczenia
tej choroby.
Prawdopodobiestwo jest niewielkie
0 pkt; bdna interpretacja
(5%), gdy czsto allelu
danych przedstawionych w tekcie
wywoujcego chorob wynosi 0,05.
zadania.
d) (02)
Rozwizanie
2 x 0,05 x (1 0,05) = 0,1 x 0,95 = 0,095

Prawdopodobiestwo bycia nosicielem allelu hemochromatozy
w tej populacji wynosi 0,095 / 9,5%.
2 pkt za poprawne zastosowanie wzoru Hardyego-Weinberga
Schemat
punktowania i obliczenie wartoci prawdopodobiestwa.
1 pkt za poprawne zastosowanie wzoru Hardyego-Weinberga (obliczenie
czstoci drugiego allelu i podstawienie danych), ale bdne obliczenie
wartoci lub brak oblicze.
0 pkt za zastosowanie niewaciwego wzoru lub brak odpowiedzi.
1 pkt; odpowied czciowa,
Przykadowe (p + q)2 = p2 + q2 + 2pq = 1
p = 0,05,
zdajcy wykaza, e zna wzr
ocenione
q = 1 0,05 = 0,95
Hardyego-Weinberga i rozumie
odpowiedzi
stosowane w nim oznaczenia
czstoci alleli, ale nie wykona
dalszych oblicze.
e) (01)
Rozwizanie
45
Miesiczkowanie / menstruacja. Kobiety trac elazo wraz z krwi

menstruacyjn, dlatego gromadzenie nadmiaru tego pierwiastka
w narzdach jest u nich znacznie mniejsze ni u mczyzn.
1 pkt za wskazanie menstruacji oraz poprawne wyjanienie,
Schemat
punktowania uwzgldniajce utrat elaza t drog, zmniejszajce gromadzenie
nadmiaru tego pierwiastka w narzdach.
0 pkt za wskazanie innej cechy lub wyjanienie nieodnoszce si
do wystpowania menstruacji lub wyjanienie niepene, nieuwzgldniajce
zwizku jej wystpowania z mniejszym odkadaniem si elaza
w narzdach lub brak odpowiedzi.
1 pkt; zdajcy jako cech
Przykadowe Organizm kobiety ma wiksze
zapotrzebowanie na elazo ni
fizjologii kobiet poda wiksze
ocenione
organizm mczyzny. Kobiety trac
zapotrzebowanie na elazo,
odpowiedzi
elazo z krwi podczas menstruacji,
wynikajce z miesiczkowania.
dlatego elazo sabiej gromadzi si
w ich organizmie ni u mczyzn.
Menstruacja u kobiet jest naturalnym, 1 pkt; odpowied poprawna,
comiesicznym upustem krwi,
chocia nietypowa zdajcy nie
dlatego objawy choroby pojawiaj si odnis si bezporednio do utraty
u nich rzadziej.
elaza, ale do opisanego w tekcie
sposobu leczenia objaww
choroby, zapobiegajcego
gromadzeniu si tego pierwiastka
w narzdach.
Mczyni jedz wicej misa ni
0 pkt; odpowied nie odnosi si
kobiety, dlatego w ich organizmie
do fizjologii kobiet.
gromadzi si wicej elaza.
f) (01)
Rozwizanie
Miso jest wanym rdem elaza, dlatego jego ograniczenie

w poywieniu spowoduje mniejsze odkadanie si tego pierwiastka
w narzdach.
1 pkt za uzasadnienie uwzgldniajce miso jako rdo elaza
Schemat
punktowania w poywieniu.
0 pkt za uzasadnienie nieodnoszce si do elaza lub brak odpowiedzi.
Przykadowe Miso, zwaszcza czerwone, jest
dobrym rdem elaza.
wiadczca o zrozumieniu
ocenione
zalenoci przez zdajcego.
odpowiedzi
Pokarmy misne bardzo mocno
0 pkt; odpowied nieodnoszca
obciaj prac wtroby, gdy s
si do elaza zdajcy przytacza
tuste i kaloryczne.
potoczne sformuowania
dotyczce wpywu pokarmw
na prac wtroby.
46
Zadanie 17. (02)

Na rycinach przedstawiono zwizek pomidzy redni wysokoci rolin krwawnika (w cm)
a wysokoci (w metrach nad poziomem morza) stanowisk, na ktrych one rosn i z ktrych
pozyskiwano ich nasiona do dowiadczenia.
Postawiono dwie hipotezy:
I. rnice w rednim wzrocie rolin krwawnika s wynikiem modyfikujcego wpywu
czynnikw rodowiska na roliny ze stanowisk na rnej wysokoci nad poziomem morza;
II. rnice w rednim wzrocie rolin krwawnika s efektem rnic genetycznych pomidzy
rolinami ze stanowisk pooonych na rnej wysokoci nad poziomem morza.
rdo: Biologia, N. A. Campbell (red.), Pozna 2012, str. 1173.
Zaplanuj dowiadczenie pozwalajce rozstrzygn, ktra z hipotez (I czy II) jest

prawdziwa. Okrel, jaki wynik dowiadczenia potwierdzi pierwsz, a jaki drug
z hipotez.
..
..
..
..
..
Wymagania oglne
Zdajcy [] planuje [] obserwacje i dowiadczenia biologiczne.
argumenty.
47
Wymagania szczegowe
VII. Ekologia.
1. Nisza ekologiczna. Zdajcy:
1) przedstawia podstawowe elementy niszy ekologicznej organizmu, rozrniajc zakres
tolerancji organizmu wzgldem warunkw (czynnikw) rodowiska oraz zbir niezbdnych
mu zasobw.
IX. Ewolucja.
2. Dobr naturalny. Zdajcy:
3) przedstawia adaptacje wybranych (poznanych wczeniej) gatunkw do ycia w okrelonych
warunkach rodowiska.
5. Pochodzenie i rozwj ycia na Ziemi. Zdajcy:
2) przedstawia rol czynnikw zewntrznych w przebiegu ewolucji (zmiany klimatyczne,
katastrofy kosmiczne, dryf kontynentw).
Nasiona zebrane od rolin pooonych na rnej wysokoci n.p.m. naley
wysia (po kilkadziesit nasion z danego stanowiska) obok siebie
na jednym ze stanowisk i porwna wysoko rolin, jakie z nich
wyrosn jeli roliny wyrosn zgodnie ze stanowiskiem, skd
pochodziy nasiona, to znaczy, e ich wzrost determinuj geny, a jeli
wszystkie osign podobny do siebie wzrost, typowy dla stanowiska
ich wysiania, to o wzrocie rolin decyduj wpywy rodowiska.
Nasiona zebrane od rolin ze stanowisk pooonych nisko n.p.m. naley
wysia (po kilkadziesit nasion z danego stanowiska) na stanowiskach
pooonych wysoko (lub odwrotnie) i sprawdzi, czy roliny, jakie z nich
wyrosn, zachowaj wzrost typowy dla stanowiska, skd pochodziy
nasiona (dowd wpywu genw na wysoko rolin), czy dla stanowiska,
na ktrym zostay wysiane (dowd wpywu rodowiska na wysoko
rolin).
2 pkt za poprawne zaplanowanie dowiadczenia i wskazanie kryterium
Schemat
punktowania weryfikacji przyjtej hipotezy.
1 pkt za poprawne zaplanowanie dowiadczenia bez jasnego wskazania
kryterium weryfikacji przyjtej hipotezy.
1 pkt; odpowied niepena,
Przykadowe W dowiadczeniu naley wysia
nasiona rolin rosncych na rnych
1 punkt za poprawne
ocenione
wysokociach w jednakowych
zaplanowanie dowiadczenia,
odpowiedzi
warunkach na tej samej wysokoci,
ale 0 punktw za brak wskazania
a nastpnie zmierzy wysoko rolin, kryterium weryfikacji hipotezy
ktre wyrosy z tych nasion.
czy o wzrocie rolin decyduj
rnice genetyczne, czy wpyw
rodowiska.
Rozwizanie
48
Zadanie 18. (02)

W czsteczce DNA komplementarne zasady azotowe cz si ze sob za pomoc dwch
lub trzech wiza wodorowych. Zasada zbudowana z dwch piercieni czy si zawsze
z zasad zbudowan z jednego piercienia.
Na rysunku przedstawiono dwie pary komplementarnych zasad wystpujcych w DNA.
a) Zaznacz w tabeli wiersz, w ktrym znajduj si waciwe nazwy zasad oznaczonych

na rysunku numerami 14.
1.
A. cytozyna
2.
guanina
3.
tymina
4.
adenina
B.
tymina
adenina
cytozyna
guanina
C.
guanina
cytozyna
adenina
tymina
D.
adenina
tymina
guanina
cytozyna
b) Oce, ktre cechy budowy czsteczki DNA wynikaj z komplementarnoci zasad

w budujcych j nukleotydach. Zaznacz znakiem X waciwe pola w tabeli.
Cecha budowy czsteczki DNA
TAK NIE
1.
Kada ni nukleotydw w czsteczce DNA ma koniec 3 i 5.
2.
Odlego pomidzy dwiema nimi jest staa na caej dugoci czsteczki.
3.
Sekwencja nukleotydw jednej nici wyznacza ich sekwencj w drugiej nici.
Wymagania oglne
Zdajcy [] przedstawia zwizki midzy struktur a funkcj na rnych poziomach
organizacji ycia [].
Zdajcy odczytuje [] informacje.
Zdajcy objania i komentuje informacje [], wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe
[].
Wymagania szczegowe
2) przedstawia struktur podwjnej
w jej utrzymaniu.
helisy
okrela
rol
wiza
wodorowych
49
a) (01)
Rozwizanie D. / adenina, tymina, guanina, cytozyna
1 pkt za wskazanie poprawnej odpowiedzi.
Schemat
punktowania 0 pkt za zaznaczenie odpowiedzi innej ni poprawna, za wskazanie
wicej ni jednej odpowiedzi lub brak odpowiedzi.
b) (01)
Rozwizanie 1 NIE 2 TAK 3 TAK
1 pkt za poprawn ocen wszystkich stwierdze.
Schemat
punktowania 0 pkt za niepoprawn ocen chociaby jednego stwierdzenia lub brak
odpowiedzi.
Zadanie 19. (03)
Informacja 1.
W inynierii genetycznej do transformacji bakterii uywa si m. in. wektorw plazmidowych.
Aby umoliwi wyselekcjonowanie bakterii, ktre pobray plazmid, czsto stosuje si
plazmid zawierajcy gen opornoci na antybiotyk (np. ampicylin).
Informacja 2.
Bakterie, ktre maj zdolno wytwarzania potrzebnych zwizkw organicznych
(np. aminokwasw) ze skadnikw poywki minimalnej, okrela si mianem
prototroficznych. Bakterie, ktre w wyniku mutacji utraciy zdolno syntezy danego zwizku
chemicznego, to bakterie auksotroficzne. Na przykad auksotrofy lizynowe nie s zdolne
do samodzielnego wytwarzania aminokwasu lizyny.
Informacja 3.
Aminokwas lizyna powstaje w kilkuetapowym szlaku metabolicznym. Kada reakcja tego
szlaku jest katalizowana przez inny enzym.
Informacja 4.
Rewersja to mutacja odwracajca efekt fenotypowy poprzedniej mutacji.
Przeprowadzono nastpujce dowiadczenie: bakterie bdce auksotrofami lizynowymi
poddano transformacji plazmidem zawierajcym gen opornoci na ampicylin.
Na podstawie przedstawionych informacji
a) zaproponuj dodatki do poywki minimalnej, ktre pozwol na wyselekcjonowanie
1. auksotrofw lizynowych, ktre pobray plazmid ................................................................ ,
2. bakterii, ktre spontanicznie przeszy rewersj do prototrofii i pobray plazmid
.............................................................................................................................................. ,
b) okrel, czy rewersja przywracajca bakterii zdolno do syntezy lizyny moe dotyczy
genu innego enzymu tego szlaku ni pierwotna mutacja prowadzca do auksotrofii.
Odpowied uzasadnij.
..
..
Wymagania oglne
Zdajcy [] okrela warunki dowiadczenia.
Zdajcy [] wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe, formuuje wnioski [].
50
Wymagania szczegowe
III. Metabolizm.
1) wyjania na przykadach pojcia: szlak metaboliczny [].
3. Bakterie. Zdajcy:
1) przedstawia rnorodno bakterii pod wzgldem [] sposobu odywiania si [].
6. Zmienno genetyczna. Zdajcy:
1) okrela rda zmiennoci genetycznej (mutacje []).
8. Biotechnologia molekularna, inynieria genetyczna i medycyna molekularna. Zdajcy:
2) przedstawia istot procedur inynierii genetycznej [].
a) (02)
Rozwizanie
1. lizyna, ampicylina / lizyna, antybiotyk.

2. ampicylina / antybiotyk.
2 pkt za prawidowe wpisanie nazw dodatkw do poywki w punkcie 1.
Schemat
punktowania i w punkcie 2.
1 pkt za prawidowe wypenienie jednego z punktw polecenia oraz brak
odpowiedzi lub bdne wypenienie drugiego punktu polecenia.
0 pkt za bdne wypenienie obu punktw polecenia lub brak odpowiedzi.
b) (01)
Rozwizanie
Nie, rewersja nie moe dotyczy innego genu ni pierwotna mutacja,

poniewa bakteria z rewersj innego genu nadal miaaby zmutowany gen
enzymu koniecznego do syntezy lizyny, a do syntezy lizyny niezbdne jest
prawidowe dziaanie wszystkich enzymw tworzcych szlak syntezy tego
aminokwasu.
1 pkt za prawidow odpowied i poprawne jej uzasadnienie
Schemat
punktowania 0 pkt za prawidow odpowied i brak uzasadnienia lub niepoprawne
uzasadnienie.
0 pkt za bdn odpowied, bez wzgldu na uzasadnienie, lub brak
odpowiedzi.
Przykadowe Nie, poniewa wszystkie enzymy
uczestniczce w procesie syntezy lizyny
cho zdajcy w inny sposb
ocenione
musz prawidowo dziaa, by lizyna
ni w modelowym rozwizaniu
odpowiedzi
powstaa (jest to szlak metaboliczny,
prawidowo przedstawi istot
wic gdy ktry z jego produktw
szlaku metabolicznego,
nie powstanie, nie bdzie substratu
zwracajc uwag na jego
do kolejnej reakcji).
cigy charakter.
Nie, poniewa do syntezy lizyny potrzeba 0 pkt; odpowied niepoprawna,
jest wielu genw biorcych udzia
bo w wyniku skrtu mylowego
w szlaku, a nie tylko jeden konkretny.
zdajcy sformuowa j tak,
jakby to geny, a nie enzymy,
bray bezporedni udzia
w szlaku metabolicznym.
51
Zadanie 20. (04)

Najwikszym zagroeniem dla Batyku jest eutrofizacja (przeynienie). W wyniku spywu
duych iloci substancji organicznych zawierajcych azot i fosfor dochodzi midzy innymi
do gwatownego wzrostu iloci glonw na powierzchni morza, co ma niekorzystny wpyw
na rozwj przydennych rolin naczyniowych i natlenienie gbszych warstw wody.
Na rysunku przedstawiono przykadow sie troficzn, wystpujc w Morzu Batyckim.
Na podstawie: Baltic Sea Environment Proceedings No. 122, www.helcom.fi, [dostp z dnia 11.06.2013]
a) Przyporzdkuj wymienione w tabeli organizmy (zespoy organizmw) do poziomw

troficznych i okrel rodzaj pokarmu, ktrym si one odywiaj.
Gatunek /
zesp
organizmw
Poziom troficzny
(producent,
konsument I rzdu,
konsument II rzdu itd.)
Pokarm
(organizmy rolinoerne R,
drapieniki odywiajce si bezkrgowcami DB,
drapieniki odywiajce si krgowcami DK)
led
Zooplankton
Foka szara
b) Wrd wymienionych gatunkw ssakw spotykanych w Morzu Batyckim podkrel
jedyny rodzimy, skrajnie zagroony gatunek walenia.
delfin biaonosy, morwin zwyczajny, humbak, wal biskajski
52
c) Wyjanij, w jaki sposb ochrona foki szarej moe przyczyni si do zmniejszenia

szkodliwych skutkw przeynienia Morza Batyckiego. Uwzgldnij odpowiednie
zalenoci pokarmowe w przedstawionej sieci troficznej.
Wymagania oglne
Zdajcy opisuje, porzdkuje i rozpoznaje organizmy, przedstawia i wyjania procesy
i zjawiska biologiczne []; przedstawia i wyjania zalenoci midzy organizmem
a rodowiskiem [].
Zdajcy odczytuje, selekcjonuje [] informacje pozyskane z rnorodnych rde [].
informacji [], wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe [], dobierajc racjonalne
argumenty [].
VI. Postawa wobec przyrody i rodowiska.
Zdajcy rozumie znaczenie ochrony przyrody i rodowiska [].
Wymagania szczegowe
12. Zwierzta krgowe. Zdajcy:
3) dokonuje przegldu grup [] z uwzgldnieniem gatunkw pospolitych i podlegajcych
ochronie w Polsce;
5) przedstawia znaczenie krgowcw w przyrodzie i yciu czowieka.
VII. Ekologia.
5) wyjania zmiany liczebnoci populacji zjadanego i zjadajcego [];
6) przedstawia skutki presji populacji zjadajcego (drapienika, rolinoercy lub pasoyta)
na populacj zjadanego [].
4. Struktura i funkcjonowanie ekosystemu. Zdajcy:
3) okrela rol zalenoci pokarmowych w ekosystemie, przedstawia je w postaci acuchw
i sieci pokarmowych, analizuje przedstawione (w postaci schematu, opisu itd.) sieci
i acuchy pokarmowe.
5. Przepyw energii i krenie materii w przyrodzie. Zdajcy:
4) przedstawia wpyw czowieka na rnorodno biologiczn, podaje przykady tego wpywu
[].
VIII. Rnorodno biologiczna Ziemi. Zdajcy:
4) przedstawia wpyw czowieka na rnorodno biologiczn [];
6) uzasadnia konieczno stosowania ochrony czynnej dla zachowania wybranych gatunkw
i ekosystemw.
a) (02)
Rozwizanie
Gatunek /
zesp
organizmw
led
Zooplankton
Foka szara
53
Poziom troficzny
(producent,
konsument I rzdu,
konsument II rzdu itd.)
Konsument II rzdu
Pokarm
(organizmy rolinoerne R,
drapieniki odywiajce si bezkrgowcami DB,
drapieniki odywiajce si krgowcami DK)
DB
Konsument I rzdu
Konsument III lub IV
rzdu
R
DK
2 pkt za prawidowo wypenione obie kolumny.

Schemat
punktowania 1 pkt za prawidowo wypenion ca jedn kolumn.
0 pkt za bdnie wypenione obie kolumny lub brak odpowiedzi.
b) (01)
Rozwizanie morwin zwyczajny
1 pkt za podkrelenie prawidowej nazwy gatunku.
Schemat
punktowania 0 pkt za podkrelenie bdnej nazwy gatunku lub podkrelenie nazw kilku
gatunkw lub brak podkrelenia.
c) (01)
Rozwizanie
Ochrona sprzyja bdzie zwikszeniu liczebnoci foki szarej,

co spowoduje zmniejszenie liczebnoci ryb ywicych si zooplanktonem
i w konsekwencji wzrost liczebnoci zooplanktonu. To spowoduje
zwikszone zjadanie / spadek liczebnoci fitoplanktonu i zmniejszenie
przeynienia morza.
1 pkt za prawidowe wyjanienie, obejmujce konsekwencje zmian
Schemat
punktowania liczebnoci organizmw na poszczeglnych poziomach troficznych,
prowadzce do zmniejszenia przeynienia Batyku.
0 pkt za niepene lub nieprawidowe wyjanienie, lub brak odpowiedzi.
Przykadowe Ochrona sprzyja bdzie zwikszeniu 0 pkt; odpowied niepena, nie
liczebnoci foki szarej, co doprowadzi obejmuje poziomw troficznych,
ocenione
do spadku liczebnoci fitoplanktonu
wystpujcych pomidzy fok a
odpowiedzi
i zmniejszenia przeynienia morza.
fitoplanktonem.
Foka szara jest konsumentem I rzdu, 0 pkt; niedostateczna wiedza
dziki czemu reguluje ilo
dotyczca poziomw troficznych,
konsumentw II rzdu i producentw. powane bdy merytoryczne.
54
Zadanie 21. (03)

Na schemacie zostay przedstawione warunki klimatyczne charakteryzujce gwne typy
biomw Ameryki Pnocnej.
Na podstawie: Biologia, N. A. Campbell (red.), 2012, str. 1167.
a) Podaj przykadowy zestaw wartoci dwch parametrw klimatu, ktre s

odpowiednie dla prawidowego funkcjonowania najwikszej liczby ukazanych
na schemacie typw biomw i wymie te biomy.
...
...
...
b) W zakresie rednich rocznych opadw od 5 cm do 50 cm i rednich rocznych
temperatur od 0C do +3C nie ma na schemacie zaznaczonego adnego z gwnych
typw biomw Ameryki Pnocnej. Wska moliw przyczyn tej sytuacji,
wybierajc jedno z poniszych wyjanie.
A. W takim zakresie rednich rocznych opadw i rednich rocznych temperatur ycie nie jest
moliwe.
B. Takie zakresy rednich rocznych opadw i rednich rocznych temperatur nie wystpuj
w Ameryce Pnocnej.
C. Schemat uwzgldnia jedynie gwne typy biomw Ameryki Pnocnej, wic w tych
zakresach rednich rocznych opadw i rednich rocznych temperatur wystpuj tam inne
rodzaje biomw.
55
c) Na wykresie pola poszczeglnych typw biomw czciowo zachodz na siebie.

Spord poniszych wyjanie wska to, ktre podaje niewaciw przyczyn takiej
sytuacji.
A. W obszarach zachodzenia na siebie na schemacie rnych typw biomw wystpuj
biocenozy mieszane, o czciowo wsplnym dla tych biomw skadzie gatunkowym.
B. Zakresy rocznych waha opadw oraz rozkad opadw w czasie roku s rne dla terenw
zajmowanych przez te typy biomw.
C. Wielko amplitudy temperatur w skali caego roku i rnice w rozkadzie rednich
miesicznych temperatur w skali roku s rne dla terenw zajmowanych przez te typy
biomw.
Wymagania oglne
argumenty.
Wymagania szczegowe
VII. Ekologia.
1) przedstawia podstawowe elementy niszy ekologicznej organizmu, rozrniajc zakres
tolerancji organizmu wzgldem warunkw (czynnikw) rodowiska oraz zbir niezbdnych
mu zasobw.
VIII. Rnorodno biologiczna Ziemi. Zdajcy:
3) wyjania rozmieszczenie biomw na kuli ziemskiej, odwoujc si do zrnicowania
czynnikw klimatycznych.
a) (01)
Rozwizanie
rednie opady roczne np. 75 cm i rednia roczna temperatura np. 15C

rednie opady roczne np. 65 cm i rednia roczna temperatura np. 14C.
Biomy: tereny trawiaste klimatu umiarkowanego, las liciasty klimatu
umiarkowanego, tajga.
1 pkt za prawidowe wskazanie jakiego zestawu wartoci rednich
Schemat
punktowania rocznych opadw i redniej rocznej temperatury z obszaru pokrywania si
na schemacie pl trzech typw biomw (terenw trawiastych klimatu
umiarkowanego, lasu liciastego klimatu umiarkowanego i tajgi).
0 pkt za wskazanie zestawu wartoci spoza obszaru pokrywania si pl
trzech typw biomw lub brak odpowiedzi.
Przykadowe rednie opady roczne 50 cm i rednia 0 pkt; zdajcy wskaza zestaw
temperatura 12,5C; biomy: tereny
wartoci (opady nieprawidowo)
ocenione
trawiaste i tajga.
dla tylko dwch, a nie trzech
odpowiedzi
biomw.
56
b) (01)
Rozwizanie
C. / Schemat uwzgldnia jedynie gwne typy biomw Ameryki Pnocnej,

wic w tych zakresach rednich rocznych opadw i rednich rocznych
temperatur wystpuj tam inne rodzaje biomw.
1 pkt za wskazanie wyjanienia C.
Schemat
0
pkt za wskazanie innego wyjanienia lub wicej ni jednego
punktowania
wyjanienia, lub brak odpowiedzi.
c) (01)
Rozwizanie
A. / W obszarach zachodzenia na siebie na schemacie rnych typw

biomw wystpuj biocenozy mieszane, o czciowo wsplnym
dla tych biomw skadzie gatunkowym.
1 pkt za wskazanie wyjanienia A.
Schemat
punktowania 0 pkt za wskazanie innego wyjanienia lub wicej ni jednego
wyjanienia lub brak odpowiedzi.
Zadanie 22. (02)

Do rodziny bobowatych (motylkowatych, Fabaceae) nale roliny o duej zawartoci biaka,
takie jak groch, fasola, bb, soja, ubin czy lucerna. Cech t zawdziczaj symbiozie
z bakteriami z rodzaju Rhizobium, bytujcymi w ich brodawkach korzeniowych. Niektre
z tych rolin, np. ubin, wykorzystywane s w rolnictwie jako tzw. zielony nawz
wysiewany po zbiorze plonu i przyorywany, kiedy wyronie.
a) Wyjanij zaleno midzy zdolnoci rolin bobowatych do produkcji duych iloci
biaka, a ich symbioz z bakteriami z rodzaju Rhizobium.
b) Wyjanij, dlaczego wanie roliny bobowate stosuje si w rolnictwie jako zielony

nawz.
Wymagania oglne
Zdajcy [] przedstawia i wyjania procesy i zjawiska biologiczne []; przedstawia
i wyjania zalenoci midzy organizmem a rodowiskiem [].
informacji [], wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe [], formuuje i przedstawia
opinie zwizane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi, dobierajc racjonalne
argumenty. Dostrzega zwizki midzy biologi a innymi dziedzinami nauk przyrodniczych
i spoecznych [].
57
Wymagania szczegowe
1. Zagadnienia oglne. Zdajcy:
2) wymienia pierwiastki biogenne ([] N []) i omawia ich znaczenie [].
3. Bakterie. Zdajcy:
4) przedstawia rol bakterii w yciu czowieka i w przyrodzie ([] w kreniu azotu).
7. Roliny odywianie si. Zdajcy:
1) wskazuje gwne makroelementy ([] N []) oraz okrela ich rda dla rolin.
VII. Ekologia.
7) wykazuje rol zalenoci mutualistycznych (fakultatywnych i obligatoryjnych jedno- lub
obustronnie) w przyrodzie, posugujc si uprzednio poznanymi przykadami ([] wspycie
korzeni rolin z bakteriami wicymi azot []).
5.5) obieg azotu.
a) (01)
Rozwizanie
Bakterie yjce w symbiozie z rolinami bobowatymi zdolne s

do asymilowania azotu czsteczkowego / atmosferycznego
i przeksztacania go do postaci atwo przyswajalnej dla rolin.
Pierwiastek ten jest nastpnie wykorzystywany do syntezy (aminokwasw,
z ktrych roliny bobowate syntetyzuj wasne biaka) wasnych biaek.
1 pkt za prawidowe wykazanie zalenoci midzy zdolnoci rolin
Schemat
punktowania bobowatych do produkcji duych iloci biaka, a ich symbioz z bakteriami
z rodzaju Rhizobium, wicych wolny azot atmosferyczny.
0 pkt za odpowied niepen, ktra nie uwzgldnia zdolnoci
symbiotycznych bakterii brodawkowych do asymilacji wolnego azotu
i przetwarzania go w formy przyswajalne dla rolin bobowatych,
co pozwala im na syntez duych iloci biaka lub brak odpowiedzi.
1 pkt; odpowied poprawna, oparta
Przykadowe Bakterie z rodzaju Rhizobium
zamieniaj nieprzyswajaln
na wiedzy o korzyciach dla rolin
ocenione
dla rolin form azotu (N2) w
bobowatych wynikajcych z symbiozy
odpowiedzi
przyswajaln. Azot jest jednym z bakteriami rodzaju Rhizobium;
z podstawowych skadnikw
odwouje si rwnie do budowy
biaka, dlatego roliny yjce
chemicznej biaek, ktrych istotnym
w symbiozie z tymi bakteriami skadnikiem jest wanie azot.
mog syntetyzowa jego
wiksze iloci.
Roliny bobowate czerpi
0 pkt; odpowied merytorycznie bdna,
biaka od bakterii.
zdajcy nie uwzgldnia przemian form
azotu dokonywanych przez bakterie,
a roliny bobowate nie s cudzoywne.
Bakterie z rodzaju Rhizobium
0 pkt; odpowied merytorycznie
syntetyzuj azot, a korzenie
niepoprawna, poniewa zdajcy bdnie
rolin daj im rodowisko
przypisuje bakteriom z rodzaju
ycia. Dziki takiej zalenoci
Rhizobium zdolno syntezy azotu, a nie
mog produkowa due iloci
jego asymilacji, ponadto nie wyjania
biaka.
zalenoci pomidzy pobieraniem od
bakterii przez roliny przyswajalnej
formy azotu, a syntez przez nie biaek.
58
b) (01)
Rozwizanie
Roliny bobowate s stosowane jako zielony nawz, gdy podczas

ich rozkadu do gleby uwalniane s due iloci zwizkw azotu, ktre
j uyniaj (co przyczynia si do zwikszenia plonowania rolin
uytkowych).
1
pkt za prawidowe wyjanienie zastosowania rolin bobowatych jako
Schemat
punktowania zielonego nawozu, dziki ktremu gleba, na ktrej uprawia si roliny
uytkowe, jest wzbogacana w azot niezbdny tym rolinom (do procesw
wzrostu i rozwoju).
0 pkt za odpowied niepen, ktra nie uwzgldnia aspektu wzbogacania
gleby w azot uwalniany podczas rozkadu rolin bobowatych.
1 pkt; odpowied w peni
Przykadowe Rozkad tych rolin prowadzi
do uwolnienia do gleby duych
poprawna; zdajcy rozumie,
ocenione
iloci przyswajalnych dla innych
e zastosowanie nawozu z rolin
odpowiedzi
rolin zwizkw azotu.
bobowatych skutkuje uwalnianiem
do gleby znajdujcych si
w ich organach zwizkw azotu
pierwiastka istotnego dla
wzrostu i rozwoju uprawianych
na takiej glebie innych rolin.
Gwnym skadnikiem niektrych
nawozw sztucznych jest azot. Jeeli
niepoprawna; zdajcy myli
bakterie Rhizobium przetwarzaj ten
pojcie zielonego nawozu z
azot w zwizki azotowe, to bdzie to
nawozami sztucznymi, ponadto
korzystnie wpywa na gleb.
nie uwzgldnia mutualistycznej
zalenoci pomidzy rolinami
bobowatymi a bakteriami
Rhizobium, ktre bezporednio
nie uwalniaj azotu do gleby
czyni to bakterie glebowe,
ktre przeprowadzaj rozkad
rolin bobowatych stosowanych
jako nawz.
Roliny te stosuje si jako zielony
nawz, poniewa mog one uyni
niepoprawna, bo to nie biaka
gleb ubog w biako dziki duej
same w sobie uyniaj gleb,
zawartoci protein w brodawkach
tylko zawarty w nich azot,
korzeniowych.
a roliny uprawiane na takiej
glebie nie pobieraj z podoa
biaek, lecz pochodzce z ich
rozkadu pierwiastki.
59
Zadanie 23. (02)

Mikoryza to wspycie korzeni rolin wyszych z grzybami. Niektre roliny bez obecnoci
grzyba gin, inne rozwijaj si bardzo sabo. Strzpki grzyba, wnikajc do korzeni,
zwikszaj powierzchni chonn, utrudniaj przemieszczanie si metali cikich do tkanek
rolinnych oraz chroni rolin przed zakaeniami bakteriami i grzybami chorobotwrczymi.
Rolina przekazuje grzybom zwizki organiczne.
Oce, w ktrych z wymienionych dziaa mona w praktyce wykorzysta zjawisko
mikoryzy. Znakiem X zaznacz TAK, jeli do tego dziaania celowe jest wykorzystanie
mikoryzy, lub NIE, jeli nie ma to sensu.
Nr
Dziaania
1.
Rekultywacja had powstajcych w wyniku eksploatacji kopalin.
2.
Wybr miejsc do budowy zakadw przemysowych.
3.
Badanie stanu zanieczyszczenia powietrza pyami.
4.
Zakadanie ogrodw i parkw miejskich.
5.
Wybr wodnych rolin kwiatowych do obsadzania oczek wodnych.
TAK
NIE
Wymagania oglne
Zdajcy [] przedstawia i wyjania zalenoci midzy organizmem a rodowiskiem [...].
V. V. Rozumowanie i argumentacja.
Zdajcy [] wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe, [] dostrzega zwizki midzy
miedzy biologi a innymi dziedzinami nauk przyrodniczych.
Wymagania szczegowe
10. Grzyby. Zdajcy:
4) przedstawia zwizki symbiotyczne, w ktre wchodz grzyby (w tym mikoryz).
7) przedstawia znaczenie grzybw w gospodarce [...].
Rozwizanie
Nr
Dziaania
TAK
NIE
1.
Rekultywacja had powstajcych w wyniku

eksploatacji kopalin.
2.
Wybr miejsc do budowy zakadw

przemysowych.
3.
Badanie stanu zanieczyszczenia powietrza pyami.
4.
Zakadanie ogrodw i parkw miejskich.
5.
Wybr wodnych rolin kwiatowych do obsadzania

oczek wodnych.
2 pkt za wszystkie pi poprawnych odpowiedzi.
Schemat
punktowania 1 pkt za cztery lub trzy poprawne odpowiedzi.
0 pkt za dwie, jedn lub brak prawidowych odpowiedzi.
X
X
60
Zadanie 24. (04)

Na przykadzie babki lancetowatej badano stopie akumulacji oowiu w rolinach zielnych
w zalenoci od odlegoci ich stanowiska od ruchliwej drogi.
W tabeli przedstawiono wyniki pomiaru redniej zawartoci oowiu w mgkg-1 suchej masy
w czciach nadziemnych i podziemnych babki lancetowatej.
Odlego
od drogi [m]
2
10
30
50
Zawarto oowiu w suchej masie [mgkg-1]

Czci nadziemne
Czci podziemne
2,1
1,0
0,7
0,4
2,9
2,3
2,2
2,2
Na podstawie: Zawarto oowiu w wybranych gatunkach rolin dwuliciennych rosncych

na uytkach zielonych w pobliu trasy szybkiego ruchu, J. Jankowska i wsp.,
Ochrona rodowiska i Zasobw Naturalnych nr 30, 2007.
a) Na podstawie danych z tabeli narysuj diagram supkowy przedstawiajcy rnice

w zawartoci oowiu w czciach nadziemnych i podziemnych babki lancetowatej
w zalenoci od jej odlegoci od drogi.
61
b) Sformuuj dwa wnioski odnoszce si do rnic w zawartoci oowiu, wynikajcych

z jego akumulacji przez czci nadziemne i podziemne babki lancetowatej,
w zalenoci od odlegoci jej stanowiska od drogi.
1. ...
...
2. ...
...
Wymagania oglne
Zdajcy [] wyjania zalenoci midzy organizmem a rodowiskiem [].
Zdajcy [] formuuje wnioski z [] obserwacji i dowiadcze.
z rnorodnych rde, w tym za pomoc technologii informacyjno-komunikacyjnych.
Wymagania szczegowe
VII. Ekologia.
3) przedstawia rol organizmw o wskim zakresie tolerancji na czynniki rodowiska
w monitorowaniu jego zmian, zwaszcza powodowanych przez dziaalno czowieka, podaje
przykady takich organizmw wskanikowych.
a) (02)
Rozwizanie
3,5
zawarto oowiu / Pb [mg kg 1] (w suchej masie)
czci nadziemne
czci podziemne
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
2
10
odlego od drogi [m]
30
50
2 pkt za prawidowy opis osi X i Y oraz prawidowe ich wyskalowanie

Schemat
punktowania i za naniesienie danych na diagram.
1 pkt za prawidowy opis osi X i Y oraz prawidowe ich wyskalowanie
lub za naniesienie danych na diagram.
0 pkt za niepeny opis osi X i Y oraz nieprawidowe wyskalowanie
i bdne naniesienie danych na diagram lub brak diagramu.
62
b) (02)
Rozwizanie
1. Czci / organy podziemne babki lancetowatej zawieraj / kumuluj

wicej oowiu w porwnaniu z czciami / organami nadziemnymi
tej roliny bez wzgldu na odlego od drogi.
2. Im wiksza jej odlego od drogi, tym mniejsza zawarto oowiu
zarwno w nadziemnych, jak i podziemnych czciach / organach babki
lancetowatej.
2 pkt za poprawne sformuowanie dwch wnioskw odnoszcych si
Schemat
punktowania do rnic w zawartoci oowiu wskutek jego akumulacji przez nadziemne
i podziemne czci (organy) babki lancetowatej w zalenoci od jej
odlegoci od drogi.
1 pkt za poprawne sformuowanie jednego wniosku.
0 pkt za bdne sformuowanie lub brak wniosku.
Przykadowe Czci podziemne babki lancetowatej 1 pkt; zdajcy poprawnie okrela
niezalenie od odlegoci od drogi
rnice w kumulowaniu oowiu
ocenione
kumuluj wicej oowiu ni czci
przez czci nadziemne
odpowiedzi
nadziemne.
i podziemne roliny,
uwzgldniajc odlego od drogi.
Im bliej drogi, tym wicej oowiu
0 pkt; odpowied niezgodna
akumuluje babka lancetowata.
z poleceniem, gdy zdajcy nie
uwzgldnia rnic w zawartoci
oowiu w obu wskazanych
w poleceniu czciach (organach)
babki lancetowatej.
Im wiksza jest odlego od drogi,
0 pkt; odpowied niepena, take
tym mniejsza jest zawarto oowiu
niezgodna z poleceniem, gdy
w suchej masie czci podziemnych.
uwzgldnia akumulacj oowiu
jedynie w czciach podziemnych
roliny.
Zadanie 25. (06)

Dioksyny s grup bardzo toksycznych substancji, ktre mog powodowa powane
problemy zdrowotne u ludzi. Powstaj midzy innymi w wyniku spalania paliw kopalnych,
drewna i innych substancji organicznych oraz podczas wielu procesw przemysowych.
Okoo 95% dioksyn dostaje si do organizmu wraz z pokarmem, pozostaa cz poprzez
ukad oddechowy i przez skr. Wysoka jest rwnie ich akumulacja w acuchu
pokarmowym. Dioksyny osiadaj na rolinach, a nastpnie s pobierane wraz z pokarmem
przez organizmy rolinoerne i kolejne poziomy troficzne. Stwierdzono, e dioksyny
charakteryzuj si du lipofilowoci.
Dieta kur hodowanych na fermach organicznych skada si z paszy rolinnej (roliny
strczkowe, trawy, nasiona zb) oraz z bezkrgowcw (ddownice, owady rolinoerne
i drapiene). Poykaj one rwnie pewn ilo gleby (piasek, wir). Zwierzta w chowie
klatkowym otrzymuj tylko pasz rolinn.
Zbadano poziom dioksyn w jajach pochodzcych od kur hodowanych w fermach:
a) organicznych (wolny wybieg),
b) takich, w ktrych kurczaki trzymane s w pomieszczeniach / kurnikach na ziemi,
c) z chowem klatkowym (klatki umieszczone w kurnikach, nad ziemi).
63
Wyniki bada przedstawiono w tabeli.

Typ chowu
Zawarto dioksyn
[pg ekwiwalentu toksycznego
na g tuszczu]
wolny wybieg
chw naziemny
chw klatkowy
4,6
1,6
1,4
Na podstawie: M. De Vries, R. P. Kwakkel, A. Kijlstra, Dioxins in organic eggs: a review,

NJAS Wageningen Journal of Life Sciences, NJAS 54-2, 2006.
a) Narysuj diagram supkowy przedstawiajcy procentow zawarto dioksyn w jajach

z rnych rodzajw ferm, przyjmujc poziom w fermach z chowem klatkowym
jako 100%.
b) Wyjanij, dlaczego w jajach kur z wolnego wybiegu znaleziono wicej dioksyn ni

w przypadku kur z chowu klatkowego. W odpowiedzi uwzgldnij dwa argumenty.
1. ..
..
2. ..
..
c) Naukowcy podejmuj starania majce na celu wyhodowanie ras kur, ktre maj
obniony poziom tuszczu w znoszonych jajach. Wyjanij, dlaczego takie jaja mog
mie obnion zawarto dioksyn.
..
..
..
64
d) Zaproponuj kryterium, ktre naley uwzgldni podczas planowania lokalizacji

fermy z wolnym wybiegiem, tak aby naraenie kur na dziaanie dioksyn byo jak
najmniejsze.
..
..
..
Wymagania oglne
Zdajcy [] przedstawia i wyjania procesy i zjawiska biologiczne [], przedstawia
i wyjania zalenoci midzy organizmem a rodowiskiem.
Zdajcy [] dokumentuje obserwacje i dowiadczenia biologiczne [], formuuje wnioski
z przeprowadzonych obserwacji i dowiadcze.
informacji [], wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe [], dobierajc racjonalne
argumenty []. Rozumie znaczenie wspczesnej biologii w yciu czowieka.
VI. Postawa wobec przyrody i rodowiska.
Zdajcy [] opisuje postaw i zachowanie czowieka odpowiedzialnie korzystajcego z dbr
przyrody i rodowiska.
Wymagania szczegowe
3. Lipidy. Zdajcy:
1) przedstawia budow i znaczenie tuszczw w organizmach;
2) rozrnia lipidy [], podaje ich waciwoci i omawia znaczenie.
VII. Ekologia.
4. Struktura i funkcjonowanie ekosystemu. Zdajcy:
3) okrela rol zalenoci pokarmowych w ekosystemie, przedstawia je w postaci acuchw
i sieci pokarmowych, analizuje przedstawione (w postaci schematu, opisu itd.) sieci
i acuchy pokarmowe.
65
a) (02)
Rozwizanie
2 pkt za prawidowo narysowany diagram supkowy, uwzgldniajcy

Schemat
punktowania wyskalowanie osi Y, opis obu osi: o X rodzaj fermy, o Y zawarto
dioksyn (w jajach) [%], odpowiednie jednostki osi Y (1 pkt), za
prawidowe obliczenie zawartoci dioksyn i przedstawienie na diagramie
wartoci danych (1 pkt).
1 pkt za nieprawidowo opisane lub wyskalowane osie diagramu przy
prawidowym obliczeniu i przedstawieniu na diagramie zawartoci dioksyn
albo za nieprawidowo obliczone zawartoci dioksyn lub le narysowany
diagram przy prawidowym oznaczeniu i wyskalowaniu obu osi.
0 pkt za bdy w opisie lub skalowaniu osi oraz bdne obliczenie
zawartoci dioksyn i przedstawienie ich na diagramie lub brak diagramu.
b) (0-2)
Rozwizanie
Kury z wolnego wybiegu ywi si bezkrgowcami, ktre w swoich

organizmach zawieraj dioksyny.
Kury z wolnego wybiegu poykaj gleb, w ktrej mog znajdowa si
dioksyny (z zanieczyszczonego powietrza).
Kury z chowu klatkowego znajduj si pod dachem, a wic mniej s
naraone na (wdychane) dioksyn pochodzcych z zanieczyszczonego
powietrza / spalania paliw / procesw technologicznych.
2 pkt za dwa prawidowe argumenty.
Schemat
punktowania 1 pkt za jeden prawidowy argument.
0 pkt za nieprawidowe argumenty lub brak odpowiedzi.
0 pkt; odpowied zbyt oglna,
Przykadowe Kury z chowu klatkowego odywiaj
si pokarmem zawierajcym mniej
brak wskazania konkretnego
ocenione
dioksyn ni kury z wolnego wybiegu. rodzaju pokarmu mogcego
odpowiedzi
zawiera mniej dioksyn.
66
c) (01)
Rozwizanie Dioksyny s lipofilne, a wic obniony poziom tuszczu zmniejszy
ich kumulacj w jajach.
1 pkt za prawidowe wyjanienie.
Schemat
punktowania 0 pkt za bdne wyjanienie lub brak odpowiedzi.
0 pkt; stwierdzenie zdajcego nie
Przykadowe Poniewa dioksyny znajduj si
w tuszczu.
wyjania zwizku midzy poziomem
ocenione
tuszczu w jaju a zawartoci w nim
odpowiedzi
dioksyn.
Poniewa dioksyny
0 pkt; nieznajomo pojcia
charakteryzuj si lipofilowoci, lipofilowo i w efekcie bdne
tzn. nie akumuluj si w tuszczu. stwierdzenie.
Im mniej dioksyn, tym mniej
0 pkt; przyczyna i skutek zostay
tuszczu.
zamienione.
d) (01)
Rozwizanie Ferma powinna znajdowa si w duej odlegoci od zakadw
przemysowych / spalarni paliw kopalnych / miejsc o duym nateniu
transportu / duych skupisk ludnoci.
1 pkt za podanie prawidowego kryterium lokalizacji.
Schemat
punktowania 0 pkt za bdne kryterium lokalizacji lub brak odpowiedzi.
0 pkt; odpowied zbyt oglna,
Przykadowe Obecno zakadw
przemysowych.
brak wskazania kryterium, czyli duej
ocenione
odlegoci fermy od zakadw
odpowiedzi
przemysowych.
Obecno bezkrgowcw
0 pkt; brak zwizku z poziomem dioksyn,
w glebie.
kryterium niemoliwe do spenienia.
Zadanie 26. (02)
U pustuek dorose osobniki opiekuj si modymi. Przeprowadzono dowiadczenie, ktrego
celem byo zbadanie zalenoci pomidzy wielkoci lgw pustuek a przeywalnoci
najbliszej zimy przez rodzicw opiekujcych si tymi lgami.
Na diagramie przedstawiono wyniki dowiadczenia.
rdo: Biologia, N. A. Campbell (red.), Pozna 2012, str. 1180.
67
a) Sformuuj wniosek dotyczcy szans na przeycie najbliszej zimy przez dorose

pustuki w zalenoci od wielkoci ich lgu.
..
..
b) Wska korzy dla gatunku pustuek wynikajc z takiego jak na diagramie
zrnicowania przeywalnoci najbliszej zimy przez pustuki-rodzicw rnej pci.
...
...
...
...
Wymagania oglne
Zdajcy [] formuuje wnioski z przeprowadzonych [] dowiadcze.
argumenty.
Wymagania szczegowe
VII. Ekologia.
2. Populacja. Zdajcy:
2) przewiduje zmiany liczebnoci populacji, dysponujc danymi o jej aktualnej liczebnoci,
rozrodczoci, miertelnoci [].
a) (01)
Rozwizanie
Im wikszy lg, tym mniejsza szansa na przeycie przez dorose pustuki

najbliszej zimy.
Im mniejszy lg, tym wiksza szansa na przetrwanie najbliszej zimy
przez dorose pustuki.
1 pkt za prawidowe sformuowanie wniosku o badanej zalenoci.
Schemat
punktowania 0 pkt za bdne sformuowanie wniosku lub brak odpowiedzi.
0 pkt; niewaciwy wniosek.
Przykadowe Przetrwanie zimy przez dorose
pustuki
nie
zaley
od
wielkoci
lgu.
ocenione
odpowiedzi
W jaki sposb wielko lgu wpywa
0 pkt; sformuowanie przypomina
na przeywalno przez rodzicw
problem badawczy, a nie wniosek,
najbliszej zimy?
ponadto jego tre jako wniosku
jest nielogiczna.
68
b) (01)
Rozwizanie
(Niezalenie od wielkoci lgu) szanse na przeycie najbliszej zimy ma

wicej samic ni samcw, a to liczba samic silniej wpywa na rozrodczo
populacji w kolejnym pokoleniu im wiksza, tym lepiej dla populacji.
1 pkt za prawidowe wskazanie korzyci dla gatunku wynikajcej
Schemat
punktowania ze zrnicowanych pciowo szans przeycia najbliszej zimy przez
pustuki-rodzicw.
0 pkt za bdn odpowied lub brak odpowiedzi.
Przykadowe Samice, niezalenie od wielkoci lgu, 1 pkt; zdajcy wskaza na wiksz
przeywaj w wikszej iloci.
przeywalno zimy przez samice
ocenione
Poniewa to one wydaj potomstwo
i uzaleni od tego wielko lgu
odpowiedzi
na wiat, wic ich liczba determinuje
w kolejnym roku.
rozrd w nastpnym roku.
Wiksza ilo przeywajcych samic
0 pkt; uycie bdnego
oznacza moliwo wikszej iloci
sformuowania wikszej iloci
lgw i zrnicowanie genetyczne.
lgw (nawet jeli, to nie wynika
ono z wikszej przeywalnoci
samic) zamiast wikszej
wielkoci lgu i niejasna uwaga
o zrnicowaniu genetycznym
(czyim?).
Zadanie 27. (01)

Na amerykaskich wybrzeach Oceanu Spokojnego wystpuje rolinoerny gatunek
morskiego limaka Acmea digitalis, ktrym ywi si ptaki. Dojrzae osobniki tego gatunku
wystpuj w dwch barwnych odmianach muszli jasnej i ciemnej, natomiast muszle
wikszoci modych limakw maj barw poredni. Osobniki o ciemno zabarwionej muszli
yj na powierzchni ciemnych ska, natomiast te o muszlach jasnych gromadz si wrd
kolonii jasno ubarwionego gatunku osiadego skorupiaka. Zaobserwowano, e wszystkie bez
wyjtku larwy tego limaka osadzaj si na ciemnej skale, a dopiero potem niektre mode
osobniki wdruj w kierunku kolonii skorupiakw, przy czym te najciemniejsze
nie opuszczaj powierzchni nagiej skay.
Zaznacz rodzaj czynnika selekcyjnego (1, 2 lub 3) oddziaujcego na opisany gatunek
limaka i poprawne dokoczenie zdania okrelajcego dziaanie tego czynnika (AD).
Czynnik selekcyjny
1. Ptaki ywice si tym gatunkiem limaka.
2. Kolonie skorupiakw, wrd ktrych gromadz si limaki.
3. Wzajemne oddziaywania osobnikw w obrbie gatunku limaka.
Ten czynnik selekcyjny
A. sprzyja wicej ni jednemu fenotypowi, eliminujc formy porednie.
B. sprzyja fenotypom przecitnym, eliminujc osobniki o skrajnych fenotypach.
C. faworyzuje jeden rodzaj fenotypu kosztem drugiego, eliminujc formy porednie.
D. doprowadza do zwikszenia stopnia specjalizacji tylko okrelonego rodzaju fenotypu.
69
Wymagania oglne
Zdajcy [] przedstawia i wyjania procesy i zjawiska biologiczne; [] przedstawia
i wyjania zalenoci midzy organizmem a rodowiskiem, wskazuje rda rnorodnoci
biologicznej [], interpretuje rnorodno organizmw na Ziemi jako efekt ewolucji
biologicznej.
Zdajcy [] odnosi si krytycznie do przedstawionych informacji [], wyjania zalenoci
przyczynowo-skutkowe [].
Wymagania szczegowe
IX. Ewolucja.
2. Dobr naturalny. Zdajcy:
2) przedstawia mechanizm dziaania doboru naturalnego i jego rodzaje (stabilizujcy,
kierunkowy, rnicujcy), omawia skutki doboru w postaci powstawania adaptacji
u organizmw;
3) przedstawia adaptacje wybranych (poznanych wczeniej gatunkw) do ycia w okrelonych
warunkach rodowiska.
Czynnik selekcyjny: 1. ptaki ywice si tym gatunkiem limaka.
Ten czynnik selekcyjny: A. sprzyja wicej ni jednemu fenotypowi,
eliminujc formy porednie.
1 pkt za zaznaczenie waciwego rodzaju czynnika selekcyjnego
Schemat
punktowania oraz poprawnego opisu jego dziaania.
0 pkt za zaznaczenie waciwego rodzaju czynnika selekcyjnego
oraz brak lub niewaciwy przykad opisu jego dziaania (lub odwrotnie);
za zaznaczenie odpowiedzi innej ni poprawna, za wskazanie wicej
ni jednej odpowiedzi, za brak zaznaczenia odpowiedzi.
Rozwizanie
Zadanie 28. (01)

Endostyl to orzsione zagbienie wystpujce na dnie gardzieli pierwotnych strunowcw.
Badania wykazay, e tarczyca ssakw rozwija si z tych samych struktur zarodkowych,
co endostyl.
Zaznacz nazw procesu ewolucyjnego oraz rodzaj narzdw, ktre ilustruje powyszy
przykad.
Procesy ewolucyjne
A. dywergencja
B. dryf genetyczny
C. konwergencja
Rodzaje narzdw
1. narzdy szcztkowe
2. narzdy analogiczne
3. narzdy homologiczne
Wymagania oglne
Zdajcy [] interpretuje rnorodno organizmw na Ziemi jako efekt ewolucji
biologicznej.
70
Wymagania szczegowe
IX. Ewolucja.
1. rda wiedzy o mechanizmach i przebiegu ewolucji. Zdajcy:
1) przedstawia podstawowe rda wiedzy o mechanizmach i przebiegu ewolucji (budowa
[] organizmw []).
Proces ewolucyjny: A. / dywergencja.
Rodzaj narzdw: 3. / narzdy homologiczne.
1 pkt za prawidowy wybr procesu i narzdw.
Schemat
punktowania 0 pkt za nieprawidowy wybr procesu lub nieprawidowy wybr
narzdw lub brak odpowiedzi.
Rozwizanie
Informacja dla absolwentw niesyszcych
2.2.
71
Informacja o egzaminie maturalnym z biologii dla absolwentw niesyszcych
Egzamin maturalny z biologii dla absolwentw niesyszcych sprawdza podobnie jak

w przypadku arkusza standardowego w jakim stopniu absolwent spenia wymagania
z zakresu biologii okrelone w podstawie programowej ksztacenia oglnego dla IV etapu
edukacyjnego w zakresie rozszerzonym i podstawowym. Zadania w arkuszu egzaminacyjnym
mog rwnie odnosi si do wymaga przypisanych do etapw wczeniejszych.
Oglne informacje o egzaminie maturalnym z biologii od roku szkolnego 2014/2015, krtka
charakterystyka arkusza egzaminacyjnego oraz najwaniejsze zasady dotyczce oceniania
wypowiedzi zdajcych, przedstawione w czci 1. Informatora, dotycz rwnie arkuszy dla
absolwentw niesyszcych. Jednak zgodnie z zapisami odpowiedniego rozporzdzenia
Ministra Edukacji Narodowej3, absolwenci niepenosprawni przystpuj do egzaminu
maturalnego w warunkach i formie dostosowanych do rodzaju ich niepenosprawnoci.
Dostosowania obejmuj:
w odniesieniu do formy egzaminu maturalnego m.in.
zmian sposobu sformuowania niektrych zada (zamian sw, zwrotw lub caych
zda), jeeli mogyby one by niezrozumiae lub bdnie zrozumiane przez osoby
niesyszce (nie dotyczy to terminw typowych dla danej dziedziny wiedzy),
zmian schematu punktowania niektrych zada,
w odniesieniu do warunkw przeprowadzania egzaminu maturalnego m.in.
przeduenie czasu przewidzianego na przeprowadzenie egzaminu,
moliwo korzystania ze sownikw jzykowych.
Przykadowe zadania przedstawione w czci 2.1. Informatora mogyby pojawi si
w arkuszu dla absolwentw niesyszcych, dlatego te nie s powtarzane w tej czci
Informatora.
Szczegowa informacja na temat zakresu dostosowania warunkw przeprowadzania
egzaminu maturalnego dla absolwentw niesyszcych ogaszana jest w komunikacie
Dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej w sierpniu poprzedzajcym rok szkolny,
w ktrym jest przeprowadzany egzamin maturalny, na stronie internetowej CKE.
Tj. 7 ust. 1 rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunkw
organizowania ksztacenia, wychowania i opieki dla dzieci i modziey niepenosprawnych oraz niedostosowanych spoecznie w przedszkolach, szkoach i oddziaach oglnodostpnych lub integracyjnych (Dz.U. Nr 228,
poz. 1490, z pn. zm.).
72
Opinia KRASP o informatorach maturalnych od 2015 roku
73
Opinia Konferencji Rektorw Akademickich Szk Polskich

o informatorach maturalnych od 2015 roku
Konferencja Rektorw Akademickich Szk Polskich z wielk satysfakcj odnotowuje

konsekwentne denie systemu owiaty do poprawy jakoci wyksztacenia absolwentw
szk rednich. Konferencja z uwag obserwuje kolejne dziaania Ministerstwa Edukacji
Narodowej w tym zakresie, zdajc sobie spraw, e od skutecznoci tych dziaa w duym
stopniu zale take efekty ksztacenia osigane w systemie szkolnictwa wyszego.
W szczeglnoci dotyczy to kwestii waciwego przygotowania modziey do studiw
realizowanych z uwzgldnieniem nowych form prowadzenia procesu ksztacenia.
Podobnie jak w przeszoci, Konferencja konsekwentnie wspiera wszystkie dziaania
zmierzajce do tego, by na uczelnie trafiali coraz lepiej przygotowani kandydaci na studia.
Temu celowi suya w szczeglnoci pozytywna opinia Komisji Edukacji KRASP z 2008 roku
w sprawie nowej podstawy programowej oraz uchwaa Zgromadzenia Plenarnego KRASP
z dn. 6 maja 2011 r. w sprawie nowych zasad egzaminu maturalnego.
Z satysfakcj dostrzegamy, e wane zmiany w egzaminie maturalnym, postulowane
w cytowanej wyej uchwale zostay praktycznie wdroone przez MEN poprzez zmian
odpowiednich rozporzdze.
Przedoone do zaopiniowania informatory o egzaminach maturalnych opisuj form
poszczeglnych egzaminw maturalnych, przeprowadzanych na podstawie wymaga
okrelonych w nowej podstawie programowej, a take ilustruj te wymagania wieloma
przykadowymi zadaniami egzaminacyjnymi.
Po zapoznaniu si z przedoonymi materiaami, KRASP z satysfakcj odnotowuje:
w zakresie jzyka polskiego:
-
wzmocnienie roli umiejtnoci komunikacyjnych poprzez odejcie od prezentacji na

egzaminie ustnym i zastpienie jej egzaminem ustnym, na ktrym zdajcy bdzie musia
ad hoc przygotowa samodzieln wypowied argumentacyjn,
rezygnacj z klucza w ocenianiu wypowiedzi pisemnych,
zwikszenie roli tekstw teoretycznoliterackich i historycznoliterackich na maturze
rozszerzonej;
w zakresie historii:
-
kompleksowe sprawdzanie umiejtnoci z zakresu chronologii historycznej, analizy

i interpretacji historycznej oraz tworzenia narracji historycznej za pomoc rozbudowanej
wypowiedzi pisemnej na jeden z zaproponowanych tematw, cznie pokrywajcych
wszystkie epoki oraz obszary historii;
w zakresie wiedzy o spoeczestwie:

-
pooenie silniejszego akcentu na sprawdzanie umiejtnoci zoonych (interpretowanie

informacji, dostrzeganie zwizkw przyczynowo-skutkowych) w oparciu o poszerzony
zasb materiaw rdowych: teksty (prawne, naukowe, publicystyczne), materiay
statystyczne, mapy, rysunki itp.
74
w zakresie matematyki:
-
istotne zwikszenie wymaga na poziomie rozszerzonym poprzez wczenie zada

z rachunku rniczkowego i poj zaawansowanej matematyki,
istotne poszerzenie wymaga z zakresu kombinatoryki oraz teorii prawdopodobiestwa;
w zakresie biologii oraz chemii:

-
zwikszenie znaczenia umiejtnoci wyjaniania procesw i zjawisk biologicznych

i chemicznych,
mierzenie umiejtnoci analizy eksperymentu sposobu jego planowania,
przeprowadzania, stawianych hipotez i wnioskw formuowanych na podstawie
doczonych wynikw;
w zakresie fizyki:
-
zwikszenie znaczenia rozumienia istoty zjawisk oraz tworzenie formu matematycznych

czcych kilka zjawisk,
mierzenie umiejtnoci planowania i opisu wykonania prostych dowiadcze, a take
umiejtnoci analizy wynikw wraz z uwzgldnieniem niepewnoci pomiarowych;
w zakresie geografii:
-
uwzgldnienie interdyscyplinarnoci tej nauki poprzez sprawdzanie umiejtnoci

integrowania wiedzy z nauk przyrodniczych do analizy zjawisk i procesw zachodzcych
w rodowisku geograficznym,
znaczne wzbogacenie zasobu materiaw rdowych (mapy, wykresy, tabele
statystyczne, teksty rdowe, barwne zdjcia, w tym lotnicze i satelitarne), take
w postaci barwnej.
Konferencja Rektorw Akademickich Szk Polskich z zadowoleniem przyjmuje te

informacj o wprowadzeniu na wiadectwach maturalnych od 2015 roku dodatkowej formy
przedstawiania wyniku uzyskanego przez zdajcego w postaci jego pozycji na skali
centylowej, tj. okrelenie, jaki odsetek zdajcych uzyska taki sam lub sabszy wynik od
posiadacza wiadectwa. Wprowadzenie tej dodatkowej skali uwolni szkoy wysze od
dotychczasowego dylematu odnoszenia do siebie surowych wynikw kandydatw na studia
rekrutowanych na podstawie wynikw egzaminw maturalnych o istotnie rnym poziomie
trudnoci rekrutacja stanie si prostsza i bardziej obiektywna.
Reasumujc, w opinii Konferencji Rektorw Akademickich Szk Polskich zaprezentowana
w przedoonych informatorach forma matury istotnie przyczyni si do tego, e modzie
przekraczajca progi uczelni bdzie lepiej przygotowana do podjcia studiw wyszych.
5 lipca 2013 r.
Przewodniczcy KRASP
prof. zw. dr hab. Wiesaw Bany

Informator Maturalny Z Biologii

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Informator Maturalny Z Biologii

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CENTRALNA KOMISJA EGZAMINACYJNA

OKRGOWE KOMISJE EGZAMINACYJNE

Materiay do Informatora opracowano w ramach projektu Pilota nowych egzaminw maturalnych,

opracowany przez Centraln Komisj Egzaminacyjn

Centralna Komisja Egzaminacyjna

Centralna Komisja Egzaminacyjna

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Gdasku

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Jaworznie

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w omy

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w odzi

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Warszawie

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocawiu

1. Opis egzaminu maturalnego z biologii na poziomie rozszerzonym .............

1.1 . Zakres wiadomoci i umiejtnoci sprawdzanych na egzaminie ....

2.1. Przykadowe zadania z biologii na poziomie rozszerzonym wraz z rozwizaniami ..........

2.2. Informacja o egzaminie maturalnym z biologii dla absolwentw niesyszcych

Opinia Konferencji Rektorw Akademickich Szk Polskich o informatorach maturalnych

Informator o egzaminie maturalnym z biologii od roku szkolnego 2014/2015

Opis egzaminu maturalnego z biologii na poziomie rozszerzonym

1.1. Zakres wiadomoci i umiejtnoci sprawdzanych na egzaminie

W przypadku absolwentw technikw od roku szkolnego 2015/2016.

Informator o egzaminie maturalnym z biologii od roku szkolnego 2014/2015

1.3. Arkusz egzaminacyjny z biologii na poziomie rozszerzonym

1.4. Ocenianie odpowiedzi zdajcych

Informator o egzaminie maturalnym z biologii od roku szkolnego 2014/2015

Przykadowe zadania z rozwizaniami

Przykadowe zadania z biologii na poziomie rozszerzonym

Informator o egzaminie maturalnym z biologii od roku szkolnego 2014/2015

VI. Genetyka i biotechnologia.

a) Sformuuj problem badawczy do przeprowadzonego dowiadczenia.

Przykadowe zadania z rozwizaniami

Wpyw skrobi na zmian cinienia osmotycznego roztworu.

Skrobia, nie majc waciwoci osmotycznych, w przeciwiestwie

Informator o egzaminie maturalnym z biologii od roku szkolnego 2014/2015

Owady nie maj barwnika oddechowego hemoglobiny transportujcej

Przykadowe zadania z rozwizaniami

Na podstawie: http //www.swiatlo.tak.pl/pts/pts-oko-proces-widzenia.php [dostp z dnia 11.06.2013]

a) Na podstawie informacji przedstawionych na wykresie opisz doek rodkowy

Informator o egzaminie maturalnym z biologii od roku szkolnego 2014/2015

Przykadowe zadania z rozwizaniami

E. W cyklu Calvina przeksztacanie dwutlenku wgla w cukier (aldehyd 3-fosfoglicerynowy)

B. / Produkcja ATP i NADH jest rezultatem inicjowanej przez wiato

Informator o egzaminie maturalnym z biologii od roku szkolnego 2014/2015

Na podstawie: H. Krzanowska, A. omnicki, J. Rafiski, H. Szarski, J. Szymura,

Na podstawie analizy schematu i wasnej wiedzy wykonaj ponisze polecenia.

Kady tRNA posiada wolny koniec, do ktrego przyczany jest aminokwas.

Kolejno kodonw na mRNA decyduje o kolejnoci aminokwasw

Proces translacji zachodzi w jdrze komrkowym.

b) Podaj zestawienie nukleotydw w antykodonie tRNA przenoszcym tyrozyn (Tyr).

Przykadowe zadania z rozwizaniami

Poprzez pory w bonie jdrowej przedostaj si do cytoplazmy

Informator o egzaminie maturalnym z biologii od roku szkolnego 2014/2015

Na podstawie: Biologia, N. A. Campbell (red.), Pozna 2012, str. 181.

a) Przyporzdkuj etapom oddychania tlenowego ich lokalizacj w komrce.

I. zewntrzna bona mitochondrium

B. cykl kwasu cytrynowego

II. wntrze peroksysomw

III. macierz mitochondrialna

b) Podaj nazwy typw fosforylacji oznaczonych na schemacie numerami 1, 2 i 3.

c) Podaj nazw typu mechanizmu regulujcego natenie procesu oddychania

Przykadowe zadania z rozwizaniami