TEMATY NA USTNY EGZAMIN Z JZYKA POLSKIEGO

MATURA 2015
LXVIII LICEUM OGLNOKSZTACCE w WARSZAWIE
(dla absolwentw, ktrzy ukoczyli szko przed rokiem 2015)

JZYK
1. Na przykadzie zgromadzonego przez siebie materiau jzykowego zaczerpnitego z prasy
codziennej, scharakteryzuj tendencje rozwojowe we wspczesnej polszczynie.
2. Wpyw jzykw obcych na wspczesn polszczyzn. Omw zagadnienie analizujc jzyk
wybranego czasopisma, gazety lub programu telewizyjnego.
3. Rne rodzaje stylizacji jzykowych. Wykorzystujc wybrane przykady, wyjanij, na czym
polegaj zabiegi stylizacyjne i jak peni funkcj.
4. Jzyk jako eksperyment. W wybranych tekstach literackich z rnych epok wska
neologizmy i oce ich funkcj.
5. Funkcja impresywna jzyka i sposoby jej wykorzystania w tekstach publicystycznych,
reklamowych, pismach urzdowych. Omw na wybranych przykadach.
6. Przedstaw i zanalizuj przykady wspczesnych gwar rodowiskowych np. informatykw,
biznesmenw, muzykw. Oce zasadno uycia neologizmw i zapoycze.
7. Stylizacja biblijna i jej funkcje w literaturze rnych epok. Omw na wybranych przykadach.
8. Na wybranych przykadach scharakteryzuj jzykowe rodki wyraania emocji w literaturze
rnych epok. Przedstaw ich funkcje.
9. W oparciu o wybrane utwory rozwa problem indywidualizacji jzyka jako jeden ze
sposobw charakteryzowania bohatera literackiego.
10. Sposoby twrczego wykorzystania jzyka mwionego w literaturze wspczesnej. Przedstaw
na wybranych przykadach.
11. Funkcje stylizacji modlitewnych w literaturze rnych epok. Omw na wybranych
przykadach.
12. Dokonaj analizy jzyka rnych reklam i wyjanij, jaki obraz wiata one kreuj.
13. Dawne procesy fonetyczne i ich lady we wspczesnym jzyku polskim. Zanalizuj odnoszc
si do wybranych przykadw.
14. Metaforyka tytuw prasowych. Zanalizuj wybrane przykady i oce, jak ma si tytu
czasopisma do jego zawartoci.
15. Najczstsze bdy jzykowe zaobserwowane w wypowiedziach modziey. Omw
zagadnienie na podstawie obserwacji jzyka swoich kolegw.

16. Jzyk sprawozda sportowych. Omw cechy stylu charakterystycznego dla tej odmiany
publicystyki oraz zagadnienie zgodnoci z kryteriami poprawnoci jzykowej
17. Dialektyzacja w utworach Stanisawa Wyspiaskiego i Wadysawa Reymonta. Omw
rnice i podobiestwa na przykadzie Wesela i Chopw.
18. Tak mwi bohaterowie literaccy. Omw jzyk wybranych postaci ze szczeglnym
uwzgldnieniem cech ujawniajcych ich przynaleno rodowiskow i charakter.

LITERATURA
1. Gry jako rdo inspiracji artystycznej. Omw na podstawie wybranych przykadw
z rnych epok literackich.
2. Topos szczcia w literaturze i rne sposoby jego ujcia. Rozwi temat na przykadzie
wybranych dzie XIX i XX wieku.
3. Portret polskiego szlachcica w literaturze. Rozwa zagadnienie odwoujc si do wybranych
przykadw.
4. Sposoby funkcjonowania motyww antycznych w literaturze. Przedstaw zagadnienie,
odwoujc si do wybranych przykadw literackich.
5. Biografia jako klucz do odczytania twrczoci pisarza ( np. A. Mickiewicza, J. Sowackiego,
F. Kafki, M. Buhakowa).
6. Nauczyciel i ucze w literaturze. Przedstaw na podstawie wybranych przykadw.
7. Zaprezentuj zjawisko na przykadach wybranych utworw literackich i dokonaj jego oceny.
8. Ludowo i ludomania. Omw rne sposoby nawizywania do folkloru i ycia ludu
w twrczoci literackiej.
9. Zaprezentuj rne sposoby wykorzystania toposu wdrwki bohatera literackiego, odwoujc
si do przykadw wybranych epok.
10. Kamienica jako przestrze yciowa czowieka. Rozwa zagadnienie na wybranych przykadach.
11. Dramat czowieka uwikanego w histori. Omw wykorzystujc wybrane utwory.
12. Rne obrazy domu rodzinnego w wybranych utworach literackich. Przedstaw zagadnienie
odwoujc si do wybranych utworw.
13. wiat fantazji, snu, duchw i zjawisk nadprzyrodzonych w literaturze jego obraz i funkcje.
Omw zagadnienie odwoujc si do wybranych utworw literackich.
14. Zaprezentuj rozmowy z Bogiem w literackim przekazie rnych twrcw. Ich forma i funkcje.
15. Tytu, motto i cytat kluczem do interpretacji dziea. Rozwa zagadnienie na wybranych
przykadach.

16. Ewolucja postaw patriotycznych ukazanych w literaturze polskiej XIX wieku. Przedstaw
zagadnienie na wybranych przykadach.
17. Przedstaw rne sposoby funkcjonowania motywu winy i kary w literaturze. Omw na
wybranych przykadach.
18. Bunt jako przykad aktywnej postawy wobec wiata. Rozwi temat na przykadzie wybranych
utworw literackich.
19. Artysta jako bohater literacki. Omw zagadnienie odwoujc si do wybranych utworw.
20. Na podstawie konkretnych tekstw literatury redniowiecznej omw sposoby przenikanie si
w niej: dobra i za, sacrum i profanum, powagi i miechu.
21. Czowiek wobec Fortuny, czasu i mierci w poezji Jana Kochanowskiego. Przedstaw problem
na wybranych przykadach Pieni, Fraszek i Trenw.
22. Rne spojrzenia na rodzin i ycie rodzinne w literaturze. Zanalizuj zagadnienie, odwoujc
si do wybranych przykadw i sformuuj wnioski.
23. Jak rol moe odgrywa pienidz w yciu bohaterw literackich? Przedstaw to zagadnienie,
odwoujc si do wybranych przykadw.
24. Rne wcielenia bohatera romantycznego. Dokonaj porwnania na podstawie wybranych
przykadw z literatury polskiej i obcej.
25. Etos rycerski w epoce redniowiecza i pniej. Dokonaj analizy zjawiska wybierajc waciwe
utwory z dwch epok.
26. Portret inteligenta, omw zagadnienie, odwoujc si do wybranych tekstw Modej Polski.
27. Czoowi

bohaterowie

wybranych

polskich

dramatw

romantycznych.

Przedstaw

podobiestwa i rnice midzy nimi.

28. Przemiana wewntrzna jako motyw okrelajcy bohatera literackiego. Przedstaw
na wybranych przykadach z literatury polskiej.
29. Porwnaj obraz Warszawy w literaturze XIX i XX wieku (np. J. Sowacki Kordian, B. Prus
Lalka, T. Konwicki Maa Apokalipsa) i sformuuj wnioski.
30. Konflikt pokole zapisany w literaturze. Zaprezentuj i okrel jego charakter na wybranych
przykadach.
31. Ojczyzna i patriota przeled sposb funkcjonowania tych poj w literaturze rnych epok,
odwoujc si do wybranych utworw literackich.
32. Rne koncepcje tragizmu w wybranych przez ciebie tekstach literackich. Rozwa problem
w odniesieniu do dramatu antycznego, szekspirowskiego i romantycznego.
33. Analizujc wybrane utwory literackie, scharakteryzuj problemy etyczne, przed jakimi staje
wspczesny czowiek.
3

34. Skandale i prowokacje literackie. Omw temat, odwoujc si do biografii i twrczoci

wybranych autorw.
35. Sceny batalistyczne w literaturze polskiej i powszechnej. Dokonaj analizy porwnawczej
wybranych dzie.
36. Omw literacki dialog ze redniowieczem w pniejszych epokach w oparciu o wybrane
utwory.
37. Rne oblicza totalitaryzmu. Zaprezentuj temat, odwoujc si do wybranych tekstw
literackich.
38. Literackie

portrety

wodzw.

Przedstaw

je

porwnaj,

wykorzystujc

przykady

z rnych epok
39. Na podstawie wybranych ksig Starego i Nowego Testamentu poka, jak funkcjonuje motyw
mioci w Biblii.
40. Ballada romantyczna jako rdo inspiracji dla poetw polskich nastpnych epok. Omw
temat, odwoujc si do wybranych utworw.
41. Przedstaw sposoby wykorzystania naturalizmu w wybranych tekstach literackich.
42. Dialog artysty z Bogiem w literaturze rnych epok. Przedstaw zagadnienie na wybranych
przykadach.
43. Na wybranych przykadach przedstaw problem samotnoci i bezdomnoci w literaturze XIX
i XX wieku.
44. Omw temat relacji midzy matk i synem na podstawie wybranych utworw literackich.
45. Czarny charakter i jego znaczenie w dzieach literackich rnych epok. Przedstaw zagadnienie
odnoszc si do wybranych utworw.
46. Uka na wybranych przykadach, jaki obraz modziey prezentuje literatura wspczesna.
47. Kreacje mczyzn w literaturze. Omw i porwnaj sposoby prezentacji bohaterw.
48. Stary czowiek w literaturze. Omw na wybranych przykadach, jak w wybranych epokach
postrzegano staro.
49. Walka sowem, walka broni rne formy patriotyzmu i zaangaowania si poetw w walk
o wolna Polsk. Omw problem na wybranych przykadach
50. Obraz Matki Boskiej w literaturze polskiej. Przedstaw temat na wybranych przykadach
literackich z dwch wybranych epok.
51. Kreacje Boga w literaturze. Zaprezentuj temat w oparciu o wybrane teksty.
52. Motyw mioci we wspczesnej literaturze kobiecej. Omw na wybranych przykadach.
53. Bohater dziecicy. Przedstaw sposoby jego kreacji w literaturze XIX i XX wieku.
54. Przedstaw wizje rewolucji, w utworach literackich rnych epok.
4

55. Czy "literatura powinna wymierza sprawiedliwo caemu wiatu (J. Conrad), czy "by
zwierciadem przechadzajcym si po gocicu" (Stendhal)? Przedstaw wasne przemylenia,
przywoujc stosowne utwory literackie.
56. Symbol jako sposb kreacji wiata. Przedstaw zagadnienie na podstawie wybranych utworw
literackich okresu modernizmu.
57. Na wybranych przykadach omw funkcjonowanie tradycji romantycznej w literaturze epok
pniejszych.
58. Literatura polska wobec najnowszej historii (po 1945 roku). Przedstaw zagadnienie
na wybranych przykadach
59. Przedstaw sposoby kreacji kobiet w wybranych utworach literatury polskiej rnych epok.
60. Kanon literatury modego czowieka XXI wieku. Zaprezentuj teksty, ktre wedug Ciebie
powinny si w nim znale i uzasadnij swj wybr.
61. Czowiek w niewoli emocji. Przedstaw temat na podstawie wybranych utworw literackich
rnych epok.
62. Motyw wadzy i wadcy przedstawiony w literaturze. Omw na wybranych przykadach.
63. Parabolizm i dokumentaryzm dwa sposoby mwienia o rzeczywistoci. Omw na
wybranych przykadach.
64. Kodeks moralny wyaniajcy si z twrczoci Zbigniewa Herberta. Omw na podstawie
wybranych dzie poety.
65. Etyka i polityka na podstawie wybranych dzie, przedstaw konflikt wartoci ukazany
w literaturze okresu romantyzmu.
66. Warszawa w okresie okupacji hitlerowskiej jako temat literacki. Przedstaw na wybranych
przykadach.
67. Niepokoje ludzi schyku wiekw. Dokonaj analizy zjawiska na przykadzie twrczoci trzech
wybranych autorw.

KORESPONDENCJA SZTUK
1. wiat prowincji w opowiadaniach Brunona Schulza i na obrazach Marca Chagalla. Dokonaj
analizy porwnawczej wybranych dzie.
2. Rne ujcia motywu powsta narodowych. Omw, odwoujc si do wybranych dzie
literackich, malarskich i muzycznych.
3. Idea pikna w literaturze, malarstwie, architekturze dwch epok. Przedstaw i porwnaj
na wybranych przykadach.
5

4. Na wybranych przykadach ze redniowiecza i Modej Polski omw rne sposoby

funkcjonowania motywu mierci w literaturze i sztukach plastycznych.
5. Przedstaw rne sposoby artystycznego ujmowania krajobrazu wiejskiego w literaturze
i malarstwie.
6. Dzieo literackie a jego adaptacja filmowa. Omw zagadnienie, odwoujc si do wybranych
przykadw.
7. Obraz dziecka w literaturze i malarstwie. Przedstaw rne sposoby ujcia motywu
na wybranych przykadach.
8. Obraz miasta w literaturze i sztukach plastycznych. Przedstaw rne ujcia motywu
odwoujc si do wybranych przykadw.
9. "Szukam nauczyciela i mistrza..." (T. Rewicz). Zaprezentuj swoje rozwaania

o tych

dzieach literackich, filmowych, ktre mog ksztatowa system wartoci modego

Europejczyka u progu XXI wieku.
10. Fascynacja Tatrami i kultur grali. Omw rol i znaczenie tego zjawiska w literaturze i sztuce
Modej Polski, odwoujc si do wybranych przykadw.
11. Renesans i barok dwie epoki, dwie wizje wiata. Omw i porwnaj, odwoujc si
do wybranych dzie z literatury i sztuk plastycznych.
12. Sposoby prezentacji motywu holocaustu w literaturze i w filmie. Omw na wybranych
przykadach.
13. Przedstaw motyw cierpienia w literaturze i sztukach plastycznych. Wska rne sposoby
ujcia tego motywu.
14. Portret matki w literaturze i sztuce. Zaprezentuj zagadnienie odwoujc si do wybranych
tekstw kultury.
15. Omw rne ujcia motywu szatana w wybranych tekstach kultury.
16. Realizm i deformacja jako dwa sposoby opisywania i interpretowania wiata. Omw
zagadnienie, odwoujc si do wybranych tekstw kultury.
17. Rne ujcia motywu wsi polskiej i jej mieszkacw jako temat w literaturze i w malarstwie.
Przedstaw zagadnienie, odwoujc si do wybranych tekstw literackich i dzie sztuki.
18. Powstanie Warszawskie w literaturze i fotografii lub w filmie. Przedstaw wydarzenie
historyczne wykorzystujc wybrane przykady.
19. Sceny batalistyczne w literaturze, malarstwie i filmie. Omw zagadnienie w oparciu
o wybrane dziea.
20. Zbigniew Herbert i Krzysztof Kielowski jako twrcy dekalogu czowieka czasw zagroenia.
Odwoujc si do wybranych dzie, wska podobiestwa i rnice.
6

21. Miedzy teori a praktyk literack. Omw realizacj Czystej Formy Witkacego w jego
dzieach literackich i malarskich.
22. Mechanizmy dziaania systemw totalitarnych. Omw na podstawie wybranych przykadw
literackich i filmowych.
23. Kultura masowa a kultura elitarna. Przedstaw t opozycj na podstawie wybranych
przykadw z literatury i sztuki.
24. Omw zjawisko kiczu, analizujc wybrane przykady z rnych dziedzin sztuki i literatury.
25. Odnoszc si do wybranych przykadw z literatury polskiej uka rne sposoby utrwalania
wanych wydarze dziejowych w literaturze i filmie.
26. Przedstaw rne ujcia portretu buntownika i outsidera, wykorzystujc wybrane teksty
kultury.
27. Idea kobiecego pikna na przestrzeni wiekw w literaturze i sztuce.
28. Adaptacje teatralne i filmowe twrczoci Adama Mickiewicza. Zbadaj zagadnienie, oce
sposoby interpretacji na wybranych przykadach.
29. Rne ujcia motywu Sdu Ostatecznego w literaturze i sztuce. Przedstaw na wybranych
przykadach.
30. Krymina literacki i filmowy. Przedstaw temat odwoujc si do wybranych przykadw
tekstw kultury.
31. Motyw maryjny w literaturze i sztuce. Przedstaw zagadnienie w odniesieniu do wybranych
tekstw kultury.
32. Szkoa jako temat literacki i filmowy. Przedstaw, odwoujc si do wybranych przykadw.
33. Wizja PRL-u w literaturze i w filmie. Omw na wybranych przykadach.
34. Komiks papka dla umysu czy jeden z najpopularniejszych sposobw przekazu
fabularnego? Omw temat na wybranych przykadach.
35. Bardziej nili chleba poezji trzeba w czasach, gdy wcale jej nie trzeba (L. Staff) omw
zagadnienie wspczesnej poezji piewanej, odwoujc si do wybranych utworw
(np.

Wysockiego,

Okudawy,

Kaczmarskiego,

Turnaua,

Grechuty,

Wjcickiego,

Gintrowskiego).
36. Brzydota jako kategoria estetyczna w literaturze i malarstwie. Omw zagadnienie, odwoujc
si do wybranych przykadw z rnych tekstw kultury.

37. Przedstaw i porwnaj sposb wykorzystania motyww zwizanych z jedzeniem w wybranych

tekstach kultury.
38. Arkadia dziecistwa zapisana w literaturze i malarstwie . Przedstaw na wybranych
przykadach.
39. Omw na dowolnych przykadach sposoby przedstawiania ludzkiego umysu w literaturze
i w filmie.

Propozycje uczniw 68 LO
1. Obraz

psa w literaturze i sztuce rnych epok. Omw funkcje motywu, odwoujc si

do wybranych dzie literackich i malarskich.

2. Obraz spoeczestwa polskiego w literaturze epoki romantyzmu. Zaprezentuj temat
w oparciu o wybrane utwory.
3. Dramaty maeskie w literaturze rnych epok. Przedstaw na wybranych przykadach.