TOMCZAK i PARTNERZY
SPÓŁKA ADWOKACKA • LAW OFFICE
TOMCZAK i PARTNERZY
S P Ó Ł K A A D W O K A C K A • L AW O F F I C E
Podwale 3/9, 00-252 Warszawa, tel. (22) 33 96 500
fax (48-22) 33 96 501, e-mail: kancelaria@tomczak.pl
www.tomczak.pl
Podwale 3/9, 00-252 Warszawa, tel. (22) 33 96 500
fax (48-22) 33 96 501, e-mail: kancelaria@tomczak.pl
www.tomczak.pl
listopad 2004
[numer 11/35]
Biuletyn informacyjny zawiera informacje
dotyczące kształtowania się ustawodawstwa
gospodarczego oraz jego wykładni w Polsce.
BIULETYN
Biuletyn informacyjny ma charakter wewnętrzny
i jest przeznaczony wyłącznie do wiadomości
jego adresata.
INFORMACYJNY
Dotyczy zmian stanu prawnego w okresie od dnia 16 października 2004 roku do dnia 15 listopada 2004
roku.
Stan prawny na dzień 15 listopada 2004 roku.
ALERTY:
Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji Dnia 13 listopada br. weszła w życie nowelizacja ustawy
o komornikach sądowych i egzekucji. Wprowadza ona nowe zasady i opłaty za dochodzenie należności orzekanych
przez sądy. Opłata za zabezpieczenie należności wynosić będzie 2 % wartości roszczenia. Sądy uzyskały prawo
do zmniejszenia wysokości opłaty. W sprawach o egzekucję świadczeń pieniężnych utrzymano opłatę stosunkową,
którą komornik pobiera zależnie od wartości egzekwowanego świadczenia, w wysokości 15 % egzekwowanego
świadczenia, jednak nie mniej niż 1/10 i nie więcej niż trzydziestokrotność prognozowanego przeciętnego wyna-
grodzenia w strefie budżetowej.
Skarga na przewlekłość postępowania Dnia 16 listopada br. Sąd Najwyższy podjął uchwałę, zgodnie
z którą skarga obywatela na przewlekłość postępowania przed sądem apelacyjnym czy Sądęm Najwyższym musi
być sporządzona przez adwokata lub radcę. Co więcej, SN nadał moc zasady prawnej tej uchwale, co oznacza, że
wszystkie inne składy SN muszą ją respektować (sygn. akt III SPP 42/04).

Nowe przepisy
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej
Prawo prywatne międzynarodowe
Konwencja haska
Dnia 22 lipca 2004 roku Sejm uchwalił ustawę o ratyfikacji
Konwencji znoszącej w ymóg legalizacji zagranicznych
dokumentów urzędow ych, sporządzonej w Hadze dnia
5 października 1961 roku (Dz.U. z 2004 roku Nr 194, poz.
1980). Konwencja została ratyfikowana przez Prezydenta RP
w dniu 15 października 2004 roku.
(Przedmiot Konwencji) Przedmiotem Konwencji jest, jak na-
zwa wskazuje, zniesienie obowiązku legalizacji zagranicznych
dokumentów urzędowych poprzez zastąpienie legalizacji jed-
nolitym poświadczeniem autentyczności dokumentu zwanym,
z języka francuskiego, apostille.
(Stan dotychczasowy) Obecnie przedłożenie polskim orga-
nom państwowym dokumentu urzędowego sporządzonego za
granicą wymaga w praktyce, dla zapewnienia mu mocy rów-
nej polskiemu dokumentowi urzędowemu, jego uprzedniej le-
galizacji przez polskie przedstawicielstwo dyplomatyczne lub
urząd konsularny znajdujący się w państwie, z którego doku-
ment pochodzi. Analogiczna procedura jest stosowana w od-
wrotnej sytuacji, tj. gdy polski dokument urzędowy jest przed-
stawiany w toku postępowania przed organami państw obcych.
Legalizacja polega na tym, że przedstawiciel dyplomatyczny
lub urzędnik konsularny państwa, w którym dokument ma zo-
stać użyty poświadcza autentyczność podpisu, charakter,
w jakim działała osoba podpisująca dokument lub tożsamość
pieczęci lub stempla, którym dokument jest opatrzony. Celem
legalizacji jest zagwarantowanie, że zagraniczny dokument
jest autentyczny i w związku z tym może być traktowany tak
jak dokument sporządzony przez polski urząd. Jest to niezwy-
kle istotne z punktu widzenia obrotu pranego, ponieważ do-
kument urzędowy ma szczególną moc dowodową, polegają-
cą m.in. na tym, ze stanowi on dowód tego, co zostało w nim
urzędowo stwierdzone.
Legalizacja w takiej formie jest procedurą kosztowną i powol-
ną, która ma negatywny wpływ na obrót prawny z zagranicą
i w konsekwencji utrudnia również międzynarodowy obrót han-
dlowy. W związku z tym, w celu wyeliminowania wspomnia-
nych niedogodności w dniu 5 października 1961 r. w Hadze
doszło do podpisania Konwencji znoszącej wymóg legalizacji
zagranicznych dokumentów urzędowych, do której to konwen-
cji przystąpiła Polska.
(Procedura konwencyjna) Autorzy Konwencji zastąpili trady-
cyjną legalizację inną procedurą, która z jednej strony gwaran-
2 BIULETYN INFORMACYJNY
towałaby wiarygodność przedkładanych dokumentów urzędo-
wych, a drugiej uprościłaby cały proces ich uwierzytelniania.
W rezultacie Konwencja przyjęła system, który znosi pomię-
dzy stronami legalizację dokumentów urzędowych (w tym ak-
tów notarialnych) dokonywaną przez przedstawicielstwa dy-
plomatyczne i urzędy konsularne, zastępując ją jednolitym we
wszystkich państwach – stronach Konwencji poświadczeniem
autentyczności dokumentu urzędowego. Poświadczenie to,
tzw. apostille, dokonywane jest przez właściwy organ państwa,
z którego pochodzi przedkładany dokument. Jest to istotna róż-
nica w porównaniu z legalizacją, która dokonywana jest przez
urzędy państwa, w którym dokument ma być przedstawiony.
Apostille poświadcza autentyczność podpisu, charakteru, w ja-
kim działała osoba, która podpisała dokument oraz, w razie po-
trzeby pieczęci lub stempla, którym opatrzony jest dokument.
Apostille ma formę adnotacji dokonanej na samym dokumen-
cie lub dokumentu do niego dołączanego. Co ważne apostille
jest zwolnione z wszelkich dalszych poświadczeń, a państwa
– strony Konwencji obowiązane są je honorować i, zgodnie
z Konwencją, nie mogą wymagać innej formy poświadczenia
autentyczności podpisu, charakteru w jakim działała osoba,
która podpisała dokument oraz, w razie potrzeby pieczęci lub
stempla, którym opatrzony jest dokument.
(Zakres obowiązywania Konwencji) Doniosłość Konwencji dla
obrotu prawnego z zagranicą wynika z tego, że jej stronami
jest ponad 80 państw, w tym wszystkie państwa członkowskie
Unii Europejskiej (łącznie z państwami, które przystąpiły w dniu
1 maja 20 04 roku) z w yjątkiem Królest wa Danii, k tóra
w ogóle nie wymaga legalizacji zagranicznych dokumentów
przedstawianych na jej terytorium. Fakt nieobowiązywania Konwencji
w Polsce był zaskakującą i trudną do wyjaśnienia obcokrajow-
com odmiennością polskiego systemu prawnego.
Dla zapewnienia w ykonania Konwencji Polska musi
w yznacz yć organ krajow y, k tór y będzie uprawniony
do w ydawania apostille. Ponadto przewiduje się
wprowadzenie opłaty za wydawanie apostille w wysokości
ok. 15 euro.
Wejście w ż ycie Konwencji zależ y od jej opublikowania
w Dzienniku Ustaw i wydania ustawy zapewniającej jej wyko-
nanie. Trudno jest obecnie określić kiedy to nastąpi, jest to jed-
nak kwestia co najmniej kilku miesięcy. (aj)
szeroką definicję tzw. „winy organizacyjnej” podmiotu zbiorowego.
Zgodnie z kwestionowanymi przepisami podmiot zbiorowy ponosi
odpowiedzialność przypadku stwierdzenia co najmniej braku
należytej staranności w wyborze osoby fizycznej lub braku nadzoru
nad tą osobą albo gdy organizacja działalności podmiotu nie
zapewnia uniknięcia popełnienia czynu zabronionego. Trybunał
stwierdził, że związek przyczynowy pomiędzy zachowaniem
osoby fizycznej a zachowaniem podmiotu zbiorowego został
ujęty zbyt szeroko. W szczególności Trybunał wskazał, że na
mocy kwestionowanych przepisów odpowiedzialność podmiotu
zbiorowego może rozciągać się również na zachowania osób
pozostających poza strukturą przedsiębiorstwa, nad którymi
podmiot zbiorowy nie może mieć dostatecznej kontroli.
(Wysokość kar) Trybunał zakwestionował wreszcie regulację
odnoszącą się do wysokości kar nakładanych na podmioty
zbiorowe. W myśl tych przepisów kara pieniężna może wynosić
do 10 % przychodu w roku poprzedzającym wydanie orzeczenia.
Zdaniem Trybunału taka regulacja narusza związek przyczynowy
pomiędzy czynem przestępnym momentem wymierzenia kary,
a ponadto może nastręczać sądom poważne trudności inter-
pretacyjne, szczególnie w przypadku podmiotów nie prowa-
dzących ksiąg rachunkowych.
(Utrata mocy obowią zującej przepisów) Tr ybunał po
ra z kolejny skorzystał z uprawnienia do odsunięcia
w czasie utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnej regulacji.
Zakwestionowane przepisy będą obowiązywać do dnia 30 czerwca
2005 roku. Tyle czasu ma Parlament na uchwalenie niezbędnej
nowelizacji, która zastąpi uchylone przepisy. (mj)
Prawo telekomunikacyjne
Decyzja Urzędu zamiast Umowy
W dniu 4 listopada 20 04 roku Prezes Urzędu Regulacji
Telekomunikacji i Poczty wydał decyzję w sprawie zmiany
umowy o połączeniu sieci Tele 2 z siecią Telekomunikacji
Polskiej S.A. w zakresie umożliwiającym abonentom TP S.A.
dostęp za pośrednictwem numeru NDS lub preselekcji do usług
miejscowych i strefowych świadczonych przez Tele 2.
(Zasada dostępu do sieci) Zgodnie z Prawem Telekomunikacyjnym
abonent stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej eksploatowa-
nej przez operatora o znaczącej pozycji rynkowej (w zakresie te-
lefonii stacjonarnej jest nim w Polsce TP S.A.) może wybrać do-
wolnego operatora świadczącego usługi telefoniczne poprzez:
preselekcję (złożenie u dotychczasowego operatora dyspozycji
o kierowaniu połączeń przez sieć wybranego operatora) lub nu-
mer dostępu do sieci (cztero- lub pięciocyfrowy numer NDS –
zwany popularnie prefiksem wybierany przy każdym połącze-
niu telefonicznym).
(Rozszerzenie dostępności wyboru) Na gruncie poprzedniej
ustawy Prawo telekomunikacyjne abonenci sieci stacjonarnych
mogli wybierać, w wyżej opisany sposób, alternatywnego
operatora dla realizacji połączeń telefonicznych międzystrefowych,
międzynarodowych i do sieci telefonii komórkowych. Choć
odpowiednie przepisy Prawa telekomunikacyjnego dopuszczające
wybór operatora w zakresie połączeń lokalnych wprowadzono
jeszcze 2003 roku to do tej pory możliwość ta pozostawała jedynie
na papierze. Powód był prozaiczny. Żaden z konkurencyjnych
wobec TP S.A. operatorów nie mógł świadczyć tych usług, gdyż
nie zawarł odpowiedniej umowy z Telekomunikacją umożliwiającej
korzystanie z jej infrastruktury. Sama Telekomunikacja również
nie ułatwiała zawarcia tej umowy, przeciągając negocjacje
i stawiając wysokie wymagania techniczne. Spółka Tele 2 już
dnia 14 lipca 2003 roku wystąpiła do TP S.A. o zmianę umowy
o połączeniu sieci w zakresie usług miejscowych i strefowych.
Jako że operatorzy nie doszli do porozumienia Tele 2 wystąpiła
w marcu 2004 roku z wnioskiem o dokonanie zmiany umowy do
Prezesa URTiP. Decyzją z dnia 4 listopada 2004 Prezes URTiP
określił m.in. warunki techniczne połączeń między sieciami obu
operatorów. Tym samym Tele 2 może rozpocząć niezwłocznie
przygotowania do świadczenia usług. Równocześnie TP S.A. ma
prawo odwołać się od decyzji Prezesa URTiP do Sądu Ochrony
Konkurencji i Konsumentów.
Ta precedensowa decyzja w yznacza ramy jakie powin-
ny przyjąć umowy innych operatorów zawierane z TP S.A.
w celu świadczenia usług połączeń lokalnych i strefowych.
(ms)
BIULETYN INFORMACYJNY 7

Ustawa o finansowym wspieraniu inwestycji
Zmiana listy wydatków i terminów
W parlamencie trwają prace nad zmianą Ustawy z 2002 roku
o finansowym wspieraniu inwestycji (Dz. U. z 2002 roku Nr 41,
poz. 363). Zmiany w ustawie dyktowane są przede wszystkim
koniecznością dostosowania regulacji do przepisów Unii
Europejskiej. Generalnie zmiany dotyczą trzech dziedzin.
Znowelizowana zostanie lista wydatków kwalifikujących się
do wsparcia, nieco inne zasady wprowadzone zostaną do
terminów składania wniosków oraz dokumentów załączanych
przy ubieganiu się o wsparcie.
(Lista wydatków kwalifikujących się do wsparcia) Zgodnie
z proponowanymi zmianami, nie będzie można dofinan-
sować wydatków związanych z opłatami za porady praw-
ne, op łat y notarialne, koszt y eksper t yz technicznych
i finansowych jak również opłaty za prowadzenie rachun-
ku bankowego, nawet, jeżeli koszt y te są bezpośred-
nio zwią zane z inwest ycją. Co więcej, z chwilą wejścia
w życie nowych przepisów, wydatki na zakup środków trans-
portu nie będą już wydatkami kwalifikującym się do wsparcia
(dotychczas uprawnienie takie mieli przedsiębiorcy prowa-
dzący działalność gospodarczą w zakresie usług transporto-
wych). Ta ostatnia zmiana wynika z noty Komisji Europejskiej
z dnia 30 lipca 1998 roku zgodnie, z którą koszty nabycia po-
Orzecznictwo, decyzje administracyjne
Ustawa o odpowiedzialności podmiotów
zbiorowych
Trybunał Konstytucyjny kwestionuje 9
przepisów
W w yroku z dnia 3 listopada 20 04 roku (sygn. ak t K 18/
03) Trybunał Konstytucyjny stwierdził niekonstytucyjność
niektórych przepisów ustawy o odpowiedzialności podmiotów
zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. O ustawie
tej pisaliśmy już w numerze pa ździernikow ym Biulet ynu
z 20 03 roku. Prz ypomnijmy – omawiana regula-
cja wprowadza materialną odpowiedzialność podmio -
tów gospodarcz ych nie będących osobami fiz ycznymi,
a więc nie mogących ponosić odpowiedzialności karnej.
Ustawa przewiduje odpowiedzialność karną podmiotu zbio-
rowego, jeżeli popełnienie jednego z wymienionych w usta-
wie przestępstw przez osobę fizyczną działającą przykładowo
w ramach uprawnienia do jego reprezentowania (np. członek
zarządu spółki) przyniosło lub mogło przynieść korzyść temu
podmiotowi zbiorowemu.
(Wystąpienie pracodawców) Trybunał zbadał przepisy usta-
wy na wniosek Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych.
Trybunał uznał niekonstytucyjność dziewięciu spośród trzyna-
6 BIULETYN INFORMACYJNY
jazdów w zasadzie są wyłączone z funduszy strukturalnych,
w szczególności z uwagi na trudności z zagwarantowaniem, że
pojazd będzie użytkowany wyłącznie w celach, dla jakich zo-
stał zakupiony i wyłącznie w granicach strefy zakwalifikowanej
do objęcia pomocą.
(Termin składania wniosków) Projektowana ustawa przewiduje
dwa okresy; pierwszy miesiąc pierwszego kwartału i ostatni miesiąc
drugiego kwartału roku kalendarzowego, przy czym kolejność
złożenia nie będzie miała wpływu na udzielenie wsparcia. Do
tej pory przepisy przewidywały możliwość składania wniosków
w okresie ostatniego miesiąca każdego z dwóch pierwszych
kwartałów roku kalendarzowego, a więc odpowiednio marca
ora z czer wca, co stanowiło bez wątpienia utrudnienie
w planowaniu prac inwestycyjnych.
(Wymagane zaświadczenia przy składaniu wniosków) Projekt
wprowadza także zmiany o charakterze bardziej porządkującym
niż innowacyjnym w zakresie załączników, jakie należ y
złożyć wraz z wnioskiem. Nowością jest natomiast przepis
zobowiązujący przedsiębiorców do złożenia oświadczenia
o przestrzeganiu przepisów prawa w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy.
Ustawa ze zmianami (nr druku 3227) obecnie znajduje się
ponownie w Sejmie, który będzie głosował nad poprawkami
zgłoszonymi przez Senat. Przepisy wejdą w życie w dniu ich
ogłoszenia. (iw)
stu przepisów, których uchylenia domagała się PKPP. Trybunał
podkreślił przy tym, że ograniczył się do zbadania przepisów
objętych wnioskiem Konfederacji, nie zajmując się pozostały-
mi przepisami Ustawy.
(Prawo do obrony) Zakwestionowane przepisy odnoszą się do
trzech istotnych konstrukcji prawnych wprowadzonych nową
ustawą. Za niekonstytucyjną uznał Trybunał regulację, zgodnie
z którą podmiotowi zbiorowemu nie przysługuje prawo strony
w postępowaniu karnym prowadzonym bezpośrednio przeciwko
sprawcy przestępstwa. Jako, że wynik postępowania prowadzonego
przeciwko sprawcy przestępstwa ma znaczenie decydujące dla
odpowiedzialności podmiotu zbiorowego, podmiot taki powinien
mieć prawo do obrony swoich interesów w tym postępowaniu
– stwierdził Trybunał. Regulacja ustawowa jest tym bardziej
niekorzystna dla podmiotów zbiorowych, że przewiduje ich
odpowiedzialność nie tylko w przypadku wyroku skazującego dla
bezpośredniego sprawcy, ale również w przypadku warunkowego
umorzenia postępowania przeciwko sprawcy a niekiedy nawet
w przypadku bezwarunkowego umorzenia. Sprawia to, iż podmiot
zbiorowy może ponosić odpowiedzialność choćby nawet sąd
w „głównym” postępowaniu nie stwierdził winy sprawcy, czy
choćby popełnienia przez niego przestępstwa.
(Pojęcie winy organizacyjnej) Trybunał uznał również za zbyt
Projekty legislacyjne
Ustawa o VAT
Istotne zmiany
W czer wcow ym numerze Biulet ynu informowaliśmy
o projekcie zmian w ustawie o VAT, jaki wówczas wpłynął do
Sejmu. Projekt zawiera wiele zmian istotnych przede wszystkim
z punktu widzenia obrotu gospodarczego, doprecyzowuje nie-
jasne uregulowania, a także zawiera istotną zmianę, dotycząca
tzw. „złych długów”. Sejmowa podkomisja zakończyła prace
nad tym projektem pozytywnie opiniując większość spośród
proponowanych zmian, teraz rozpoczną się prace w Komisji
Finansów Publicznych oraz dalsze prace w Sejmie. Oto najważ-
niejsze spośród proponowanych przez projekt zmian:
(Nabycie i dostawa wewnątrzwspólnotowa) Celem projektu
jest usunięcie wadliwie sformułowanych obecnych regulacji.
W obowiązującym stanie prawnym podstawa opodatkowania
obejmuje wszelkie wydatki nabywcy związane z nabyciem
towarów - art. 31 ust. 2 – podstawa opodatkowania obejmuje
podatki, cła, opłaty i inne należności – zarówno podatkowe
jak i niepodatkowe). Podkomisja proponuje, żeby te inne
należności ograniczyć tylko do należności publicznoprawnych
( jeżeli podatnik sprowadza z innego kraju UE towar
i sam poniesie koszty transportu, to kosztów tych nie będzie
musiał dodawać do podstawy opodatkowania). Proponuje
się także zmianę przepisu dotyczącego rabatów udzielanych
w nabyciu wewnątrzwspólnotowym, tak, aby każdy legalny
i prawnie dopuszczalny rabat zmniejszał podstawę opodatkowania
(obowiązujące uregulowania nie pozwalają na jednoznaczna
interpretację w tym zakresie).
W przepisach dotyczących dostawy wewnątrzwspólnotowej.
proponuje się zmianę w postaci uchylenia wymogu posiadania
dowodu otrzymania towaru od nabywcy. Projekt zakłada,
że w ystarczającą przesłanką do skorzystania z zerowej
stawki będzie fakt posiadania przez podatnika tylko kopii
faktury, specyfikacji a także dokumentu spedytorskiego lub
przewozowego. Założenia projektu idą dalej: jeżeli podatnik
nie będzie miał tych dokumentów, to niejako przejściowo
zastosuje opodatkowanie stawką krajową. Jeżeli już otrzyma te
dokumenty, to zastosuje stawkę zerową ( projekt zawiera także
propozycje, aby podatnik rozliczył opodatkowanie stawką zerową
takich transakcji w składanej na bieżąco deklaracji VAT, a nie
w korekcie deklaracji).
(Zwrot podatku) Projekt wprowadza zmiany dot yczące
sposobu zwrotu VAT w przypadku czynności niepodlegajacych
opodatkowaniu, ale dających prawo do zwrotu, czyli ze względu
na miejsce świadczenia. Teraz, aby otrzymać zwrot z tytułu
takich czynności niepodlegających opodatkowaniu, należy
wydzielić podatek naliczony przypadający na te czynności
i dodatkowo napisać umot y wowany wniosek (podatnik
z reguły nie ma możliwości precyzyjnego obliczenia, ile podatku
naliczonego przypada na te czynności- urzędy skarbowe nie
mają pewności czy podana kwota jest prawidłowo obliczona,
w efekcie ociągają się ze zwrotami, a niekiedy ich nie dokonują).
Przyjęto rozwiązanie przewidujące, że zwrot z tytułu czynności
niepodlegających opodatkowaniu ze względu na miejsce
świadczenia, będzie dokonywany w trybie przewidzianym przy
stosowaniu stawki zerowej, czyli te przepisy będą miały w tym
przypadku odpowiednie zastosowanie.
(Reprezentacja i reklama) Obecne przepisy dają podstawę, aby
sadzić, że reprezentacja oraz reklama w ogóle nie podlegają
opodatkowaniu, a tymczasem większość podatników opodat-
kowuje ją. Opodatkowane jest przekazanie towaru na potrzeby
związane z prowadzonym przedsiębiorstwem, choć przekaza-
nie towaru na reprezentację i reklamę jest na pewno związane
z prowadzonym przedsiębiorstwem. Propozycja zmiany zmierza
do tego, żeby przekazanie towaru podlegało opodatkowaniu,
gdy jest prawo do odliczenia i mamy do czynienia z przekaza-
niem związanym z prowadzonym przedsiębiorstwem.
(Samodzielna działalność gospodarcza, umowy zlecenia,
kontrak t y menedżerskie) Projekt zawiera propozycje
zmiany dotyczące art. 15 ust. 3 pkt. 3, który to stanowi, że
nie zalicza się do samodzielnej działalności gospodarczej
przychodów z osobiście wykonywanej działalności wymienionej
w art. 13 pkt. 2-8 ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych, jeżeli w ykonujące je osoby są zwią zane ze
zlecającymi więzami tworzącymi stosunek prawny dotyczący
warunków wykonania, wynagrodzenia i odpowiedzialności
zlecającego wykonanie czynności. W praktyce przepisy te
interpretuje się w ten sposób, że jeżeli istnieją więzy prawne,
w ramach któr ych zleceniodawca ponosi zwłaszcza od-
powiedzialność za działania zleceniobiorcy – również wo-
bec osób trzecich – to w tedy nie mamy do czynienia
z usługami w rozumieniu ustawy nie podlegającymi VAT. Jest to
jednak tylko interpretacja, dlatego w zaakceptowanym projekcie
określa się na czym ma faktycznie polegać odpowiedzialność
zleceniodawcy, o której mowa w tym artykule, proponuje
się, aby wyraźnie podkreślić, że chodzi o odpowiedzialność
wobec osób trzecich. Ta sama zasada ma również objąć
umowy dotyczące prawa autorskiego. Sejmowa podkomisja
zaaprobowała przepis, z którego wynika, że jeżeli zleceniodawca
bierze na siebie odpowiedzialność za to, co robi zleceniobiorca
w przypadku, gdy łączy ich umowa z zakresu prawa autorskiego,
to nie będzie ona podlegać VAT. Oznacza to, że również
w przypadku umów związanych z prawem autorskim miałyby
zastosowania zaakceptowane przez podkomisję zmienione
przepisy art. 15 ust. 3 pkt 3.
Zmiany proponują także objęcie wspomnianym art. 15 ust. 3
ustawy o VAT także kontraktów menedżerskich, obecnie bowiem
w artykule tym mowa jest o wykonywanej osobiście działalności
wymienionej w art. 13 pkt 2 - 8 ustawy o podatku dochodowym
od osób fizycznych, natomiast o przychodach osiąganych
z kontraktów menedżerskich jest mowa w art. 13 pkt 9 ustawy
BIULETYN INFORMACYJNY 3
 o podatku dochodowym od osób fizycznych. Projekt zmierza
więc do tego, aby uzupełnić art. 15 ust. 3 ustawy o VAT także
o kontrakty menedżerskie.
(Ochrona podatnika wobec złych długów) Proponowane zmiany
mają zapobiec zatorom płatniczym i chronić podatników nie
otrzymujących pieniędzy od kontrahentów. Tacy przedsiębiorcy
korzystaliby ze swoistej ulgi na tzw. „złe długi”. Jednocześnie
notoryczni dłużnicy korygowaliby rozliczenia podatkowe za miesiąc,
za który odliczyli VAT związany z nieuregulowana wierzytelnością.
W efekcie powstawałaby u nich zaległość podatkowa, którą musieliby
zapłacić wraz z odsetkami. Ryzyko, jakie w ten sposób stworzą dla
dłużników nowe przepisy będzie więc dosyć poważne, co pozwala
mieć nadzieję, że większość z nich będzie szybciej regulowała
swoje zobowiązania. Mechanizm działania owej ulgi na złe długi
w uproszczeniu w ygląda tak: ulga ta zezwala na korektę
podatku należnego z tytułu straconych wierzytelności. Zgodnie
z now ymi regulacjami, jeżeli podatnik zarachuje w ciężar
kosztów daną wierzytelność jako straconą, to będzie miał
prawo skorygować należny VAT. Będzie jednak musiał spełnić
określone warunki - podatnik – wierzyciel będzie miał obowiązek
zawiadomienia dłużnika, dłużnik będzie miał 30 dni na dokonanie
zapłaty. Jeżeli jej nie dokona, to wierzyciel będzie miał prawo
skorygować fakturą korygującą VAT należny. Dłużnik natomiast
będzie zobowiązany do skorygowania podatku naliczonego.
Będzie musiał dokonać takiej korekty w ciągu 14 dni. Istotne jest
to, że dłużnik nie dokona takiej korekty w bieżącej deklaracji,
korekta będzie bowiem dotyczyła deklaracji, w której odliczył
podatek związany z niezapłaconą przez niego wierzytelnością
- może być to środek represyjny dla dłużników. Będzie to więc
deklaracja ze skutkiem wstecznym. Dłużnik będzie więc musiał
skorygować odliczenie za miesiąc, za który odliczył VAT związany
z wierzytelnością nieuregulowaną. W efekcie dłużnik wykaże
w takim przypadku zaległość podatkową, którą będzie musiał
zapłacić wraz z odsetkami. (mo)
4 BIULETYN INFORMACYJNY
Prawo handlowe
Spółka europejska
Dnia 8 października 2004 roku weszło w życie Rozporządzenia
Rady (WE) 2157/2001 („Rozporządzenie”) w sprawie statutu
spółki europejskiej (SE). Rozporządzenie to, co do zasady
znajduje bezpośrednie zastosowanie w krajowym porząd-
ku prawnym. Niemniej jednak ze względu na przewidziane
w jego treści przepisy odsyłające do krajowych uregulowań,
jak i z uwagi na pozostawioną pewną swobodę w przyjęciu
określonych rozwiązań konieczne jest przyjęcie krajowych roz-
wiązań w tym zakresie. I tak, zgodnie z treścią rozporządze-
nia, państwa członkowskie Unii Europejskiej, w tym również
Polska są zobowiązane do wprowadzenia odpowiednich regulacji
w prawie krajowym, i one dopiero umożliwią pełne zastosowa-
nie jednolitego prawa unijnego.
(Cel i skutek regulacji) Stworzenie instytucji spółki europejskiej
ma na celu ułatwienie współpracy transgranicznej w ramach
Unii Europejskiej. Wprowadzenie do europejskiego porządku
prawnego spółki europejskiej wymusi na krajowych ustawo-
dawcach stworzenie możliwie najdogodniejszych warunków dla
inwestorów. W przypadku bowiem zaistnienia regulacji ograni-
czających rozwój danej spółki akcjonariusze takiego podmiotu
w sposób stosunkowo łatwy będą mogli przenieść taką spółkę
do innego państwa, gdzie warunki dla jej rozwoju (zarówno te
korporacyjne, jak i gospodarcze, tj. np. podatkowe) są korzyst-
niejsze. W dotychczasowym stanie prawnym takie przeniesienia
co do zasady było możliwe, jednak jedynie poprzez uprzednią
likwidację spółki w jednym państwie, a następnie jej ponowne
założenie w drugim państwie. Obecnie tego typu operacje nie
będą już konieczne. Konsekwencją istnienia wyżej wskazane-
go obowiązku są trwające w komisjach sejmowych prace nad
przyszłą ustawą o europejskim zgrupowaniu interesów euro-
pejskich i spółce europejskiej.
(Warunki utworzenia spółki europejskiej) Na mocy Rozporządzenia
charakterystyczną cechą spółki europejskiej jest brak jednoli-
tej regulacji stanowiącej o zasadach jej działalności. Prawem
właściwym dla jej funkcjonowania każdorazowo będzie prawo
państwa, gdzie spółka ma swoją siedzibę i zarząd (oba warun-
ki łącznie). Spółka nie będzie spółką dla wszystkich, choćby
z uwagi na stosunkowo wysoki wymagany minimalny kapitał
zakładowy – 120.000 Eur. Ponadto, jak sama nazwa wskazu-
je, spółka ta mieć wymiar ponadnarodowy, a mianowicie może
zostać utworzona jedynie przez podmioty związane z gospo-
darkami różnych państw.
(Sposób utworzenia) Rozporządzenie przewiduje co do zasady
5 różnych sposobów zawiązania takiej spółki, a mianowicie:
• przez połączenie dwóch lub więcej spółek akcyjnych dzia-
łających, w co najmniej dwóch państwach UE;
• poprzez utworzenie spółki holdingowej przez dwie lub wię-
cej spółek kapitałowych, przy czym co najmniej jedna z nich
musi mieć filię lub zakład w innym państwie członkowskim;
• poprzez utworzenie wspólnej spółki zależnej przez spół-
ki mające siedzibę, w co najmniej dwóch różnych państwach
członkowskich;
• poprzez przekształcenie istniejącej spółki kapitałowej,
która posiada w innym państwie swoją filię lub zakład, przez
co najmniej dwa lata w spółkę europejską;
• poprzez utworzenie spółki europejskiej przez już istnieją-
ca spółkę europejską.
Projekt polskiej ustawy idzie o krok dalej. Dopuszcza on bowiem
utworzenie spółki europejskiej również przez spółkę, której za-
rząd nie znajduje się na obszarze Wspólnoty. W takim jednak
przypadku konieczne jest spełnienie szeregu dodatkowych prze-
słanek, a mianowicie spółka-założyciel musi zostać założona
zgodnie z prawem jednego z państw Unii, mieć swoją siedzibę
statutową w tym państwie oraz być trwale związana z gospo-
darką co najmniej jednego z państw członkowskich.
(Prawo właściwe) Zgodnie z projektem ustawy do spółki euro-
pejskiej odpowiednio zastosowanie znajdą przepisy o polskiej
spółce akcyjnej. W konsekwencji przyjętego odesłania również
proces rejestracyjny będzie zbliżony do rejestracji spółki akcyj-
nej. Rejestracja takiej spółki ma o tyle szczególne znaczenie, że
wybór państwa rejestracji jednocześnie determinuje prawo we-
dle jakiego spółka taka będzie w przyszłości funkcjonować.
(Różnice między spółką europejską a spółką akcyjną) Oto
najważniejsze z nich:
Po pierwsze, w przypadku spółki europejskiej znacznie szerzej
określa się uprawnienia akcjonariuszy w zakresie wykupu ich
akcji, gwarantując tym samym szerszy zakres ochrony akcjo-
nariuszy. Ochrona ta ma jednak ograniczony zasięg. I tak np.
w sytuacji połączenia czy przekształcenia spółki akcyjnej
w spółkę europejską z siedzibą statutową poza terytorium
Polski akcjonariuszom, którzy głosowali przeciwko takiemu
przekształceniu przysługuje prawo żądania wykupu ich akcji.
Projekt ustawy wprowadza dopuszczalny próg takiego wyku-
pu - wartość wykupu takich akcji nie może przekroczyć 25 %
kapitału zakładowego spółki.
Po drugie, spółka europejska dopuszcza alternatywny do zna-
nego spółce akcyjnej system monistyczny organów. Oznacza
on m.in. wprowadzenie organu o nazwie rada administrująca,
której przyznane zostały połączone kompetencje rady nad-
zorczej i zarządu; wprowadzenie funkcji dyrektora wykonaw-
czego, swoistego przedstawiciel spółki nie będący jednak jej
organem; dopuszczalność łączenia funkcji dyrektora wykonaw-
czego i członka rady administrującej a także możliwość wyda-
wania przez radę administrującą wiążących poleceń dyrekto-
rowi wykonawczemu.
Do założycieli SE będzie zależała przyjęta forma zarządzania
spółką. W przypadku wyboru klasycznego systemu zarządza-
nia spółką europejską zastosowanie znajdą przepisy kodeksu
spółek handlowych, w szczególności w zakresie uregulowań
dotyczących zarządu i rady nadzorczej spółki akcyjnej.
(Kwestie pracownicze) Szczególną uwagę należy również zwró-
cić na specyficzne uregulowania w zakresie zaangażowania pra-
cowników Spółki. Projektowane regulacje polskiej ustawy w tym
zakresie nie są oparte na regulacjach Rozporządzenia, a bazu-
ją jedynie na zapisach odpowiednich dyrektyw. Kluczowym za-
gadnieniem w tym zakresie jest powołanie negocjacyjnego or-
ganu przedstawicielskiego pracowników. Organ ten wykonywać
będzie uprawnienia w zakresie informacji i konsultacji, przysłu-
gujące pracownikom. . Jednocześnie w trakcie negocjacji stro-
ny mają całkowitą dowolność co do zawieranych treści takiego
postanowienia. Przyjęcie takiego porozumienia jest o tyle istot-
ne, że jego brak uniemożliwia rejestrację spółki.
W pozostałych kwestiach projekt ustawy nie przewiduje szcze-
gólnych zmian w porównaniu z obecnie istniejącą regulacją do-
tyczącą spółki akcyjnej.
Treścią projektu objęte zostały również zagadnienia związane
z funkcjonowaniem Europejskiego Zgrupowania Interesów
Gospodarczych (EZIG), znajdujące swe uregulowanie
w Rozporządzeniu Rady Wspólnot Europejskich 2137/85
z dnia 25 lipca 1985 roku. Omówione zostaną one w następnym
numerze Biuletynu. (as)
Kodeks postepowania cywilnego
Zmiany w kasacji
W Sejmie znajduje się projekt nowelizacji Kodeksu postępo-
wania cywilnego. Po drugim czytaniu w Sejmie został on skie-
rowany ponownie do prac w nadzwyczajnej komisji ds. kodyfi-
kacji. Nowelizacja ma na celu przede wszystkim ograniczenie
dostępności kasacji.
(Skarga kasacyjna) Projekt wprowadza nowy dział pod tytu-
łem – skarga kasacyjna, jednocześnie uchylając dotychczaso-
wy rozdział dotyczący kasacji. Nie zmienia się istota kasacji.
Jedyna zmiana wynikająca z definicji kasacji, to ta, że wszyst-
kie wyroki II instancji będą obecnie prawomocne, nie tylko te
od których nie przysługuje kasacja
(Wartość przedmiotu zaskarżenia) Najważniejszą zmianą, jest
podwyższenie kwot wartości przedmiotu zaskarżenia:
• w sprawach cywilnych z 10.000 zł do 50.000 zł,
• w sprawach gospodarczych z 20.000 zł do 75.000 zł,
• w sprawach pracowniczych będzie to 30.000 zł,
• w sprawach ubezpieczeń społecznych kwota ta będzie
wynosić 15.000 zł.
(Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomoc-
nego orzeczenia) Do Kodeksu postępowania cywilnego zo-
stanie wprowadzony nowy środek zaskarżenia, a mianowicie
skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia. Ma ona przysługiwać od prawomocnego orzecze-
nia sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie,
gdy przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda,
a zmiana lub uchylenie tego orzeczenia w drodze przysługują-
cych stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Przepis
ma dostosować postępowanie cywilne do art. 77 Konstytucji,
gwarantującego dochodzenie odszkodowania za niezgodne
z prawem działanie organu władzy publicznej. Co do zasady ma
ona dotyczyć spraw w których kasacja nie przysługuje. (id)
BIULETYN INFORMACYJNY 5