anna maj

media w podróży
Maj, Anna
Media w podróży / Anna Maj. – Katowice :
Wydawnictwo Naukowe ExMachina, 2010. –
(Medioznawstwo)
Wprowadzenie
Media w podróży to praca o charakterze interdyscyplinarnym, z pogranicza
antropologii i medioznawstwa, a także socjologii, literaturoznawstwa, stu-
diów kulturowych i teorii turystyki. Książka reprezentuje stosunkowo nowe
podejście — antropologię mediów. Połączenie medioznawstwa, antropologii
i teorii podróży otwiera nowe spojrzenie na współczesną turystykę, umoż-
liwiając wieloaspektowe badanie zjawiska poprzez analizę treści współ-
czesnych przekazów medialnych. W książce zwrócono szczególną uwagę
na internetowe narracje turystyczne i towarzyszące im narzędzia — media
w podróży. Opisano również wpływ nowych technologii na sposoby podró-
żowania i percepcję turystyczną.
Część pierwsza Mediów w podróży ma charakter teoretyczny i dydakty-
czny. Przeznaczona jest dla czytelników, którzy zainteresowani są podró-
żowaniem w kontekście kultury współczesnej, globalizacją percepcji i kon-
sumpcji oraz problemami teorii podróży. Stanowi ona horyzont dla pre-
zentowanych w następnej części analiz tekstów kultury i sposobów użycia
mediów w podróży. Część druga adresowana jest do czytelników zainte-
resowanych współczesnymi przemianami turystyki, które spowodowane
są wpływem technologii informatycznych. Obie części są komplementar-
ne, a jednocześnie — autonomiczne.
Rozdział pierwszy zawiera przegląd teorii podróży najważniejszych dla
proponowanego tu kontekstu percepcji turystycznej. Reinterpretacji podda-
no semiotykę atrakcji Deana McCannella, teorię stylów podróży Judith Adler,
etnografię turystyki Tima Edensora, analizę procesów makdisneizacji Geor-
ge’a Ritzera, a przede wszystkim — koncepcje wizualnej konsumpcji Johna
Urry’ego i Chrisa Rojeka. Teorie te ujawniają podstawowe trudności w bada-
niu najnowszych form turystyki, zwłaszcza podróży zmediatyzowanych tury-
stów high-tech, których istnienie pomijają ze względu na przyjęte typologie
i ograniczenia metodologiczne. Nietrudno zauważyć, że są to głównie teorie
socjologiczne i antropologiczne, w których analiza percepcji turystycznej
oraz zachowań komunikacyjnych nie jest głównym celem badań, a nawet
jest zupełnie pomijana.
Zastosowanie metod analizy medioznawczej i komunikologicznej oraz
antropologii mediów uzupełnia wyniki dotychczasowych badań, umożli-
wiając opis najnowszych zjawisk i transformacji kulturowych. W rozdziale
drugim odwołano się do teorii mediów i zastosowano je w niecodziennym
kontekście — podróży potraktowanej jako sytuacja odbiorcza. Skupiono
się na kulturowej analizie zachowań konsumpcyjnych i percepcyjnych, wła-
ściwych współczesnym odbiorcom mediów i podróżnym zarazem. Zwróco-
no uwagę na rytualny aspekt zachowań konsumpcyjnych, multisensorycz-
ną percepcję w podróży, konsumpcję jako rodzaj komunikacji oraz rozwój
współczesnych form turystycznego „pochłaniania” świata.
Rozdział trzeci zawiera obszerne analizy medialnych narracji dotyczących
podróżowania i turystyki. Dokonano porównania dominujących współcze-
śnie zjawisk podróży telewizyjnej i sieciowej z poprzedzającą je formą dzien-
nika podróży. Zastosowano tu koncepcję genologiczną podróży literackiej
Stanisława Burkota i dokonano jej transpozycji na obszar nowych mediów.
Opisano między innymi ideologie telewizyjnych kanałów tematycznych kon-
centrujących się na turystyce oraz stosunkowo nowe zjawisko blogowania
(blogi podróżnicze, moblogi, mikroblogi etc.), towarzyszące zwłaszcza tury-
styce backpackerów.
W rozdziale czwartym zanalizowano szczegółowo zastosowania nowych
technologii (nawigacja GPS, mapy i przewodniki elektroniczne, globusy wir-
tualne, telefonia komórkowa etc.), które rozszerzają współczesne sposoby
narracji podróżniczych. Opisano nowy typ turysty, który skategoryzowano
jako podróżnego high-tech (high-tech traveler) ze względu na wysoki poziom
mediatyzacji zachowań turystycznych, także percepcyjnych i kognitywnych.
Rozdział piąty stanowi opis nowych technologii w aspekcie społecznym.
Położono nacisk na komunikację i powstawanie wspólnot sieciowych róż-
nego typu oraz zjawiska związane z social networking, Travel 2.0 i tak zwaną
„nową turystyką”. Podróżni high-tech, udający się w dalekie podróże z lapto-
pem, telefonem komórkowym, odbiornikiem GPS i innymi technologiczny-
mi narzędziami, mają na celu opisanie świata i własnych przygód za pomocą
możliwie wielu różnorodnych środków wyrazu. Media stanowią zatem czyn-
nik aktywizujący i sprzyjają tworzeniu więzi społecznych. Publikowanie tre-
ści wygenerowanych w trakcie podróży jako relacji w czasie rzeczywistym,
która przeznaczona jest dla wspólnoty odbiorców, jest coraz częściej naj-
ważniejszym powodem wyjazdów turystycznych. Związana z prowadzeniem
blogów presja narracyjna i konieczność „bycia stale i wszędzie podłączo-
nym” otwierają nowy rozdział w rozumieniu podróży, prowadząc do znacz-
nych przewartościowań kulturowych.
Przedstawione problemy wskazują jednoznacznie na potrzebę interdyscy-
plinarnej analizy zjawiska współczesnej podróży w kontekście zastosowań
nowych mediów. Analiza zachodzących przemian ukazuje również koniecz-
ność symultanicznego badania medialnych i pozamedialnych zachowań
ludzkich. Koegzystencja różnych rodzajów komunikacji jest nieodłącznym
elementem doświadczenia współczesnego człowieka. Media w podróży
zwracają szczególną uwagę na pozytywne aspekty oddziaływania nowych
mediów na kulturę i transformacje turystyki rozumianej jako komunikacja
międzykulturowa.