RWNANIA RNICZKOWE

PIERWSZEGO RZDU
I.

Rwnania o zmiennych rozdzielonych

Przeksztacamy tak, eby uzyska:

zwizek

z y dy zwizek z x dx

zwizek z y dy zwizek z x dx
Rozwizanie

II.

Rwnania typu y ' f ax by c

Podstawiamy:

t ax by c , wyznaczamy y i przechodzimy na rwnanie typu I

(o zmiennych rozdzielonych).

III.

Podstawiamy: t
rozdzielonych).

IV.

Rwnania typu y ' f

y
, wyznaczamy y i przechodzimy na rwnanie typu I (o zmiennych
x

a1 x b1 y c1

a2 x b2 y c2

Rwnania typu y ' f

Jeli a1b2 b1a2 0 , wtedy:

a x b1 y c1 0
x
Rozwizujemy ukad rwna 1
, mamy rozwizanie
,
a2 x b2 y c2 0
y
podstawiamy

x u
y v

, oraz

dy dv

i przechodzimy na rwnanie typu III.

dx du

Jeli a1b2 b1a2 0 , wtedy:

wycigamy a1 , a2 przed nawias ze skadnikw z x i y i przechodzimy na rwnanie typu II.

V.

Rwnania liniowe p x y q x y r x

1. Rozwizujemy rwnanie p x y q x y 0 . Jest to rwnanie o zmiennych

rozdzielonych. Mamy rozwizanie w postaci: y C .
2. W rozwizaniu y C

uzmienniamy sta i mamy y C x

3. Z powyszego obliczamy y .
4. y i y wstawiamy do wyjciowego rwnania. Skadniki z C x powinny si skrci.
Wyznaczamy C x .

5. Zwizek C x

obustronnie cakujemy. Mamy wynik: C x .

6. C x wyznaczone w 5. wstawiamy do 2. i mamy rozwizanie.

VI.

n
Rwnania Bernoulliego p x y q x y r x y

Podstawiamy: z y1n , z tego podstawienia wyznaczamy y, y, y n i wychodzimy na

rwnanie liniowe (typu V).
2
VII. Rwnania Riccatiego y p x y q x y r x

Mamy dane rozwizanie (cak) szczegln: y1 x

Podstawiamy: y y1 x

1
i wychodzimy na rwnanie liniowe (typu V).
u

VIII. Rwnania Clairauta y xy f y

Rwnanie obustronnie rniczkujemy, wychodzimy na rwnanie: y '' x f ' y ' 0 , z

rwna y '' 0 i x f y ' 0 wyznaczamy y ( y '' 0 obustronnie cakujemy ) i
wstawiamy do wyjciowego rwnania, otrzymujc w ten sposb rozwizania.

IX.

Rwnania rniczkowe zupene P x, y dx Q x, y dy 0

Speniony musi by warunek:

Q P

x y

F
x P x, y
Rozwizujemy ukad rwna
, rozwizaniem jest funkcja F x, y .
F Q x, y
y
Rozwizanie caego rwnania zapisujemy w postaci: F x, y C .

X.

Czynnik cakujcy P x, y dx Q x, y dy 0

Jeli warunek

Q P

nie jest speniony, szukamy czynnika cakujcego x, y .

x y

I.
1 P Q

1 P Q
Q y x dx

Jeli zwizek
jest funkcj tylko zmiennej x, wtedy x, y x e
Q y x

II.

1 Q P

P x y dy
1 Q P

x
,
y

Jeli zwizek
jest
funkcj
tylko
zmiennej
y,
wtedy

P x y
Rwnanie wyjciowe obustronnie mnoymy przez znalezione x lub y i
otrzymujemy rwnanie typu IX (zupene).

XI.

Rwnanie rniczkowe rodziny linii

Aby otrzyma rwnanie rniczkowe rodziny linii F x, y, C 0 naley to rwnanie

rodziny linii obustronnie zrniczkowa i z otrzymanych rwna wyrugowa parametr.
Aby otrzyma rwnanie rodziny linii ortogonalnych do F x, y, C 0 , naley w rwnaniu
1
rniczkowym tej rodziny linii zastpi y zwizkiem . Otrzymamy w ten sposb
y
rwnanie rniczkowe rodziny linii ortogonalnych, ktre moemy jeszcze rozwiza.