Centralna Komisja Egzaminacyjna

Ukad graficzny CKE 2010

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczcia egzaminu.

WPISUJE UCZE
KOD UCZNIA

PESEL

UZUPENIA ZESP
NADZORUJCY
miejsce
na naklejk
z kodem
dysleksja

EGZAMIN
W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM
Z ZAKRESU PRZEDMIOTW HUMANISTYCZNYCH
Instrukcja dla ucznia
1. Sprawd, czy zestaw egzaminacyjny zawiera 13 stron.
Ewentualny brak stron lub inne usterki zgo nauczycielowi.
2. Na tej stronie i na karcie odpowiedzi wpisz swj kod i numer PESEL.
3. Czytaj uwanie wszystkie teksty i zadania.
4. Rozwizania zapisuj dugopisem lub pirem z czarnym
tuszem/atramentem. Nie uywaj korektora.
5. W zadaniach od 1. do 20. s podane cztery odpowiedzi: A, B, C, D.
Odpowiada im nastpujcy ukad na karcie odpowiedzi:

KWIECIE 2010

Czas pracy:
120 minut
Liczba punktw
do uzyskania: 50

Wybierz tylko jedn odpowied i zamaluj kratk z odpowiadajc jej

liter, np. gdy wybrae odpowied A:

6. Staraj si nie popeni bdw przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeli si

pomylisz, bdne zaznaczenie otocz kkiem i zamaluj inn odpowied.

7. Rozwizania zada od 21. do 29. zapisz czytelnie i starannie

w wyznaczonych miejscach. Pomyki przekrelaj.
8. Redagujc odpowiedzi do zada, moesz wykorzysta miejsca opatrzone
napisem Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie bd sprawdzane
i oceniane.
Powodzenia!
GH-1-102

Tekst I
Krl Salomon by synem Dawida. Umocni pastwo izraelskie. Rozwin handel i zreorganizowa
armi. Swj dwr uczyni orodkiem kultury. Zasyn jako sdzia. Pewnego razu przyszy do niego
dwie kobiety, aby rozsdzi ich spr.

Jedna z kobiet powiedziaa: Litoci, panie mj! Ja i ta kobieta mieszkamy w jednym

domu. Ja porodziam, kiedy ona bya w domu. A trzeciego dnia po moim porodzie ta kobieta
rwnie porodzia. Byymy razem. Nikogo innego z nami w domu nie byo, tylko my
obydwie. Syn tej kobiety zmar [...]. Wtedy pord nocy wstaa i zabraa mojego syna od
mego boku, kiedy twoja suebnica spaa, i przyoya go do swoich piersi, pooywszy przy
mnie swego zmarego syna. Kiedy rano wstaam, aby nakarmi mojego syna, patrz, a oto on
martwy! Gdy mu si przyjrzaam przy wietle, rozpoznaam, e to nie by mj syn, ktrego
urodziam. Na to odpara druga kobieta: Wcale nie, bo mj syn yje, a twj syn zmar.
Tamta za mwi: Wanie, e nie, bo twj syn zmar, a mj syn yje. I tak wykrzykiway
wobec krla. Wwczas krl powiedzia: Ta mwi: To mj syn yje, a twj zmar; tamta za
mwi: Nie, bo twj syn zmar, a mj syn yje. Nastpnie krl rzek: Przyniecie mi
miecz!. Niebawem przyniesiono miecz krlowi. A wtedy krl rozkaza: Rozetnijcie to ywe
dziecko na dwoje i dajcie poow jednej i poow drugiej!. Wwczas kobiet, ktrej syn by
ywy, zdja lito nad swoim synem i zawoaa: Litoci, panie mj! Niech dadz jej dziecko
ywe, abycie go tylko nie zabijali!. Tamta za mwia: Niech nie bdzie ani moje, ani
twoje! Rozetnijcie!. Na to krl zabra gos i powiedzia: Dajcie tamtej to ywe dziecko i nie
zabijajcie go! Ona jest jego matk.
Kiedy o tym wyroku sdowym krla dowiedzia si cay Izrael, czci krla, bo
przekona si, e jest obdarzony mdroci Bo do sprawowania sdw.
Pismo wite Starego i Nowego Testamentu, Wydawnictwo Pallottinum, Pozna-Warszawa 1990.

Zadanie 1. (0-1)
Stary Testament jest wit ksig
A.
B.
C.
D.

ydw i muzumanw.
chrzecijan i ydw.
muzumanw i chrzecijan.
ydw i buddystw.

Zadanie 2. (0-1)
Z tekstu I wynika, e krl Salomon by czowiekiem
A.
B.
C.
D.

gwatownym.
okrutnym.
roztropnym.
wyrozumiaym.

Zadanie 3. (0-1)
Matka, ktr krl uzna za prawdziw, zdecydowaa si odda swoje dziecko, poniewa
A.
B.
C.
D.

baa si o ycie syna.

lkaa si gniewu krla.
obawiaa si zemsty faszywej matki.
nie wierzya w korzystny dla siebie wyrok.
Strona 2 z 13

Zadanie 4. (0-1)
Dlaczego wydanie wyroku byo dla Salomona trudne?
A.
B.
C.
D.

Mia dwie sprzeczne wersje zdarze.

Obie matki mwiy nieprawd.
Jedno z zezna byo dokadniejsze.
Obie matki mwiy prawd.

Zadanie 5. (0-1)
Mdro Salomona polegaa na tym, e
A.
B.
C.
D.

respektowa tradycje ludu Izraela.

utrzyma raz wydany rozkaz.
speni danie rzekomej matki.
przewidzia reakcj prawdziwej matki.

Zadanie 6. (0-1)
Wyraenie salomonowy wyrok oznacza decyzj
A.
B.
C.
D.

sprawiedliw, cho czasem zaskakujc.

pochopn i okrutn.
odwan, ale niekiedy niesprawiedliw.
natychmiastow i nieodwoaln.

Tekst II
Jurand ze Spychowa by rycerzem znanym ze swej siy i mstwa. Mci si okrutnie na Krzyakach,
ktrzy zabili mu on. W odwecie Krzyacy porwali jego crk Danusi. Uda si po ni do zamku
krzyackiego w Szczytnie, gdzie zosta upokorzony i okrutnie okaleczony przez zakonnika krzyackiego
Zygfryda. Olepiono go, pozbawiono jzyka i prawej doni. Nie udao mu si odzyska crki. Po
wypuszczeniu z lochu spotka przypadkiem Maka z Bogdaca i Jagienk, ktrzy odwieli go do domu
w Spychowie.

Przy krzele sta st, a na nim krucyfiks, dzban z wod i bochen czarnego chleba
z utkwion w nim mizerykordi, czyli gronym noem, ktrego rycerze uywali do dobijania
rannych.
Jest tu Hlawa ozwaa si wreszcie sodkim gosem Jagienka chcecie-li go
wysucha?
Skin gow na znak zgody, wic Czech rozpocz [...] opowiadanie [...]. Ponurej tej
opowieci towarzyszy nie mniej pospny pomruk zapowiadajcej si burzy. [...] Jurand
sucha opowiadania bez jednego drgnienia i ruchu, tak e obecnym zdawa si mogo, i jest
pogrony we nie. Sysza wszystko jednak i rozumia wszystko, bo gdy Hlawa zacz
mwi o niedoli Danusi, wwczas w pustych jamach oczu zebray si dwie wielkie zy
i spyny mu po policzkach. Ze wszystkich ziemskich uczu pozostao mu jeszcze jedno
tylko: mio do dziecka.
Potem sinawe jego usta poczy porusza si modlitw. Na dworze rozlegy si pierwsze,
dalekie jeszcze grzmoty i byskawice jy kiedy niekiedy rozwieca okna. On modli si
dugo i znw zy kapay mu na bia brod. [...]
Na koniec stary Tolima, prawa Jurandowa przez cae ycie rka, rzek:

Strona 3 z 13

 Stoi przed wami, panie, ten piekielnik, ten wilkoak krzyacki, ktry katowa was
i dziecko wasze; dajcie znak, co mam z nim uczyni i jak go pokara?
Na te sowa przez oblicze Juranda przebiegy nagle promienie i skin, aby mu
przywiedziono tu winia.
Dwaj pachokowie chwycili go w mgnieniu oka za barki i przywiedli przed starca, a w
wycign rk, przesun naprzd do po twarzy Zygfryda [...], nastpnie opuci j na
piersi Krzyaka, zmaca skrzyowanie na nich ramion, dotkn powrozw i przymknwszy
oczy, znw przechyli gow.
Obecni mniemali, e si namyla. Ale cokolwiek bd czyni, nie trwao to dugo, gdy
po chwili ockn si i skierowa do w stron bochenka chleba, w ktrym utkwiona bya
mizerykordia.
Wwczas Jagienka, Czech, nawet stary Tolima i wszyscy pachokowie zatrzymali dech
w piersiach. [...] Ale on, ujwszy w poowie n, wycign wskazujcy palec do koca
ostrza, tak aby mg wiedzie, czego dotyka, i pocz przecina sznury na ramionach
Krzyaka.
Zdumienie ogarno wszystkich, zrozumieli bowiem jego ch i oczom nie chcieli
wierzy. Tylko ksidz Kaleb pocz pyta przerywanym przez niepohamowany pacz gosem:
Bracie Jurandzie, czego chcecie? Czy chcecie darowa jeca wolnoci?
Tak odpowiedzia skinieniem gowy Jurand.
Coraz czstsze byskawice rozwiecay okna, burza bya bliej i bliej.
Henryk Sienkiewicz, Krzyacy, Warszawa 1982.

Zadanie 7. (0-1)
Decyzja o uwolnieniu winia przez Juranda wiadczy o jego
A.
B.
C.
D.

odwadze.
miosierdziu.
rozsdku.
przebiegoci.

Zadanie 8. (0-1)
Uczynek Juranda jest zgodny z biblijnym nakazem
A.
B.
C.
D.

Nie wydasz wyroku mierci na niewinnego i sprawiedliwego.

Oko za oko, zb za zb.
Niech wasza mowa bdzie: Tak, tak, nie, nie.
Nie daj si zwyciy zu, ale zo dobrem zwyciaj.

Zadanie 9. (0-1)
Dla uczestnikw wydarzenia decyzja Juranda bya
A.
B.
C.
D.

przewidywalna.
nieodpowiedzialna.
zaskakujca.
uwaczajca.

Strona 4 z 13

Zadanie 10. (0-1)

W tekcie II potgowaniu napicia suy m.in. opis
A.
B.
C.
D.

postaci jeca.
bochenka chleba.
zjawiska przyrody.
reakcji Jagienki.

Zadanie 11. (0-1)

Nazwanie Tolimy prawa Jurandowa przez cae ycie rka oznacza, e by on osob
A.
B.
C.
D.

bez ktrej Jurand nie mg si obej.

ktra musiaa podporzdkowa si Jurandowi.
ktr dano pod opiek Jurandowi.
ktrej Jurand okazywa szczeglny szacunek.

Zadanie 12. (0-1)

W XIII i XIV w. pastwo krzyackie rozwino si gwnie w nastpstwie
A.
B.
C.
D.

oddania si mieszkacw Prus i terenw z nimi graniczcych pod opiek Krzyakw.

pokojowych negocjacji Krzyakw z ksitami piastowskimi Pomorza.
ekspansji Krzyakw na terytorium Prusw oraz ziemie polskie i litewskie.
zawarcia przymierza midzy Zakonem i Stolic Apostolsk.

Zadanie 13. (0-1)

Krzyacy byli zakonem
A.
B.
C.
D.

kontemplacyjnym.
pustelniczym.
ebraczym.
rycerskim.

Tekst III
ONIERZE SI ZBROJNYCH KRAJU!
Postpujca szybko ofensywa sowiecka doprowadzi moe do zajcia w krtkim czasie caej
Polski przez Armi Czerwon. Nie jest to jednak zwycistwo susznej sprawy, o ktr
walczymy od roku 1939. W istocie bowiem mimo stwarzanych pozorw wolnoci
oznacza to zamian jednej okupacji na drug [...].
Obecne zwycistwo sowieckie nie koczy wojny. Nie wolno nam ani na chwil traci
wiary, e wojna ta skoczy si moe jedynie zwycistwem susznej Sprawy, tryumfem dobra
nad zem, wolnoci nad niewolnictwem.
onierze Armii Krajowej!
Daj Wam ostatni rozkaz. Dalsz sw prac i dziaalno prowadcie w duchu odzyskania
penej niepodlegoci Pastwa i ochrony ludnoci polskiej przed zagad. Starajcie si by
przewodnikami Narodu i realizatorami niepodlegego Pastwa Polskiego. W dziaaniu kady
z Was musi by dla siebie dowdc. W przekonaniu, e rozkaz ten spenicie, e zostaniecie na

Strona 5 z 13

zawsze wierni tylko Polsce, oraz by Wam uatwi dalsz prac z upowanienia Pana
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zwalniam Was z przysigi i rozwizuj szeregi AK.
W imieniu suby dzikuj Wam za dotychczasow ofiarn prac.
Wierz gboko, e zwyciy nasza wita Sprawa, e spotkamy si w prawdziwie wolnej
i demokratycznej Polsce.
Niech yje Wolna, Niepodlega, Szczliwa Polska.
Rozkaz gen. Leopolda Okulickiego do onierzy Armii Krajowej, [za:] Armia Krajowa w dokumentach
1939-1945, t. V, Londyn 1981.

Zadanie 14. (0-1)

Czego dotyczy ostatni rozkaz gen. Okulickiego?
A.
B.
C.
D.

Rozwizania Armii Krajowej.

Rozpoczcia walki zbrojnej z nowym okupantem.
Podjcia wsppracy z wkraczajc Armi Czerwon.
Rezygnacji z celw postawionych na pocztku wojny.

Zadanie 15. (0-1)

Dramatyzm decyzji gen. Okulickiego wynika z tego, e musia
A.
B.
C.
D.

odrzuci wizj wolnej, niepodlegej Polski.

rozwiza armi, mimo e nie osigna zwycistwa.
podj wspprac z wrogiem.
rozpocz nierwn walk zbrojn z nowym okupantem.

Zadanie 16. (0-1)

Genera Okulicki wyda cytowany rozkaz, gdy Armia Czerwona
A.
B.
C.
D.

wkraczaa do Polski we wrzeniu 1939 r.

zbliaa si do granic Rzeczypospolitej w 1943 r.
zatrzymaa si na wschd od Wisy w poowie 1944 r.
przejmowaa kontrol nad ziemiami polskimi w 1945 r.

Zadanie 17. (0-1)

Autor tekstu III uywa trybu rozkazujcego, poniewa
A.
B.
C.
D.

nie ma zaufania do swoich onierzy.

wymaga od odbiorcw okrelonego dziaania.
chce poinformowa onierzy o zaistniaej sytuacji.
wyczerpa inne moliwoci oddziaywania na odbiorc.

Strona 6 z 13

Tekst IV
Hobbit Sam towarzyszy Frodowi w wyprawie majcej na celu zniszczenie Piercienia Wadzy,
w ktrym jest zaklta moc Saurona (Zego). Frodo zostaje obezwadniony jadem pajczycy i wydaje
si martwy.

Kiedy [Sam] si ockn, dookoa byo ciemno, lecz w aden sposb nie potrafiby
powiedzie, ile upyno minut lub godzin. [...]
Co robi? Co robi? powtarza gorczkowo. [] Ale co mog uczyni? Przecie nie
wrc do domu, zostawiajc tutaj martwego im Froda bez pochwku. A moe powinienem
i dalej? Dalej? Sam zamilk, na moment sparaliowany niepewnoci i trwog, a potem
powtrzy niepewnie: Dalej? Ja? A jego tu zostawi?
Czas pyn, a on tak trwa szarpany rozterkami. Usiowa znale w sobie do si, by
odej i rozpocz dug samotn wdrwk w poszukiwaniu pomsty. Potem przyszo mu
do gowy, e dla takiego celu nie warto rusza w drog, pozostawiajc tu pana.
Wic co? Mam sam i do Szczelin Zagady i dokona tego wszystkiego? Przecie
musz wtedy wzi od niego Piercie, ktry Rada tylko jemu daa! Ale i tym razem
odpowied natychmiast rozbrzmiaa w jego gowie: Rada po to przydaa mu towarzysza, aby
pomc w wykonaniu misji. A ty jeste ju ostatnim z Bractwa. Zadanie musi zosta
wykonane. [...]
Dobrze, ju dobrze, rozumiem, e musz co postanowi. Nie ma czasu do stracenia, bo
zwoka rwnie oznacza klsk. Wojna si rozpocza, a przypuszczam, e od pocztku toczy
si po myli Zego. [...] Pozostaje wic ju tylko bra To i rusza Sam westchn gboko.
I tak musz zrobi!
Kiedy wspi si na szczyt schodw, mia wreszcie przed sob przecz. Podjem
decyzj powtarza sobie wielokrotnie, ale upr, z jakim to zrobi, w niczym nie zmienia
faktu, i oto dziaa na przekr swojej najgbszej naturze. [...] Odwrci si znowu,
a pierwsze jego kroki, ktre postawi, byy najtrudniejsze w caym jego dotychczasowym
yciu.
J.R.R. Tolkien, Wadca Piercienia. Dwie wiee, Pozna 1977.

Zadanie 18. (0-1)

W ktrym zdaniu jest opisany stan duchowy Sama przed podjciem przez niego decyzji
o zastpieniu Froda?
A.
B.
C.
D.

Kiedy si ockn, dookoa byo ciemno.

Czas pyn, a on tak trwa szarpany rozterkami.
Kiedy wspi si na szczyt schodw, mia wreszcie przed sob przecz.
Kroki, ktre postawi, byy najtrudniejsze w caym jego dotychczasowym yciu.

Zadanie 19. (0-1)

Sam podj decyzj powodowany
A.
B.
C.
D.

dz zdobycia sawy.
pragnieniem przejcia wadzy.
chci wywoania wojny.
potrzeb wypenienia misji.

Strona 7 z 13

Zadanie 20. (0-1)

Sam podj decyzj w wyniku
A.
B.
C.
D.

strachu przed si Zego.

nacisku ze strony Rady.
rozmowy z samym sob.
tsknoty za domem.

Zadanie 21. (0-2)

W podanym tekcie zastp rozwaania bohatera narracj w 3. osobie liczby
pojedynczej. Uyj zda oznajmujcych.
Ale co mog uczyni? Przecie nie wrc do domu, zostawiajc tutaj martwego im Froda
bez pochwku. A moe powinienem i dalej?
..
..
..
..

Zadanie 22. (0-4)

Stre w 4-5 zdaniach tekst I (pomi wstp wydrukowany pochy czcionk).
..
..
..
..
..
..
..
..
..

Strona 8 z 13

Gustave Dor, Sd Salomona, [za:] www.creationism.org/images/DoreBibleIllus/dore_pl.htm

Zadanie 23. (0-1)

Podaj sposb, w jaki artysta wyrni na obrazie posta Salomona.
.......................................................................................................................................................

Zadanie 24. (0-1)

Napisz, jak funkcj peni wiato na ilustracji Gustavea Dorgo.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 25. (0-1)

Wyjanij, na czym polega kontrast w sposobie przedstawienia przez artyst dwch
matek.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Strona 9 z 13

Tekst V
Ciar
Miaem pleciony kosz,
Chciaem we woy owoce,
By je przechowa na zim,
A moe mia to by chleb.
W nocy kto woy mi w kosz kamienie,
Cikie i twarde,
Ktre nie miay posuy nikomu,
Tylko obarczy mi grzbiet.
Lecz wezm ten kosz na plecy,
Ponios te kamienie,
Ponios je do koca,
A tam.
Leopold Staff, Wiersze zebrane, t. V, Warszawa 1955.

Zadanie 26. (0-1)

Co w wierszu symbolizuj kamienie?
........................

Zadanie 27. (0-1)

Ponios je do koca.
A tam.
Co w wierszu oznaczaj podkrelone wyraenia?
........................

Zadanie 28. (0-4)

Wymie trzy rne sposoby legalnego wpywania obywateli na decyzje wadz gminy.
Oce, ktry jest najbardziej, a ktry najmniej skuteczny. Uzasadnij ocen.
..
..
..
..
..
..
..
Strona 10 z 13

Zadanie 29. (0-15)

Napisz rozprawk na temat: Czy wybr przyszej szkoy jest dla gimnazjalistw trudn
decyzj? Uwzgldnij cechy gimnazjalistw oraz moliwoci i konsekwencje wyboru.
Pamitaj, e Twoja praca nie powinna by krtsza ni poowa wyznaczonego miejsca.
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..

Strona 11 z 13

..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..

Strona 12 z 13

Brudnopis
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..

Strona 13 z 13