You are on page 1of 42

POLSKA NORMA

Polski Komitet
Normalizacyjny

ICS 25.160.10

PN-EN 287-1
marzec 2007
Wprowadza
EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006, IDT
Zastpuje
PN-EN 287-1:2005 (U)

Egzamin kwalifikacyjny spawaczy


Spawanie
Cz 1: Stale

Norma Europejska EN 287-1:2004 z wczon poprawk AC:2004 i zmian


A2:2006 ma status Polskiej Normy

Copyright by PKN, Warszawa 2007


Hologram
PKN

nr ref. PN-EN 287-1:2007

Wszelkie prawa autorskie zastrzeone. adna cz niniejszej normy nie moe by


zwielokrotniana jakkolwiek technik bez pisemnej zgody Prezesa Polskiego Komitetu
Normalizacyjnego

PN-EN 287-1:2007

Przedmowa krajowa
Niniejsza norma zostaa przygotowana przez KT nr 166 ds. Jakoci w Spawalnictwie i zatwierdzona przez
Prezesa PKN dnia 16 lutego 2007 r.
Jest tumaczeniem bez jakichkolwiek zmian angielskiej wersji Normy Europejskiej EN 287-1:2004, w ktrym uwzgldniono poprawk do tej normy AC:2004 oraz zmian A2:2006. Wprowadzona poprawka i zmiana
zostaa w tekcie zaznaczona podwjn pionow lini na marginesie.
W zakresie tekstu Normy Europejskiej wprowadzono odsyacze krajowe oznaczone od N1) do N4).
Norma zawiera informacyjny Zacznik krajowy NA, zawierajcy orygina wzoru wiadectwa egzaminu kwalifikacyjnego spawacza.
Niniejsza norma zastpuje PN-EN 287-1:2005 (U).
Odpowiedniki krajowe norm i dokumentw powoanych w niniejszej normie mona znale w katalogu Polskich Norm. Oryginay norm i dokumentw powoanych, ktre nie maj odpowiednikw krajowych s dostpne
w Orodku Informacji Normalizacyjnej PKN.
W sprawach merytorycznych dotyczcych treci normy mona zwraca si do waciwego Komitetu Technicznego PKN, kontakt: www.pkn.pl

PN-EN 287-1:2007

Zacznik krajowy NA
(informacyjny)
Orygina wzoru wiadectwa egzaminu kwalikacyjnego spawacza
Welders qualication test certicate
Designation(s): .........................................................................................................
.........................................................................................................
WPS Reference:

Examiner or examining body Reference No:

Welders Name:
Identification:
Method of identification:
Date and place of birth:
Employer:
Code/Testing Standard:

Photograph
(if required)

Job knowledge: Acceptable/Not tested (Delete as necessary)


Test piece
Welding process(es)
Product type (plate or pipe)
Type of weld
Material group(s)
Welding consumables (Designation)
Shielding gas
Auxiliaries (e.g. backing gas)
Material thickness (mm)
Outside pipe diameter (mm)
Welding position
Weld details

Type of qualification tests

Range of qualification

---------------------------------------------------------

Performed and accepted

Not tested
Name of examiner or
examining body:
Place, date and signature of
examiner or examining body:
Date of welding
Validity of qualification until:

Visual testing
Radiographic testing
Fracture test
Bend test
Notch tensile test
Macroscopic examination

Confirmation of the validity by employer/welding coordinator for the following 6 month (refer to 9.2)
Date

Signature

Position or title

Prolongation for qualification by examiner or examining body for the following 2 years (refer to 9.3)
Date

Signature

Position or title

PN-EN 287-1:2007

Stronica pusta

EN 287-1

NORMA EUROPEJSKA
EUROPEAN STANDARD
NORME EUROPENNE
EUROPISCHE NORM

marzec 2004

+ AC
sierpie 2004

+ A2
marzec 2006

ICS 25.160.10

Zastpuje EN 287-1:1992

Wersja polska

Egzamin kwalikacyjny spawaczy


Spawanie
Cz 1: Stale
Qualification test of welders Fusion
welding Part 1: Steels

Prfung von Schweiern


Schmelzschweien Teil 1: Stahl

Epreuve de qualification des


soudeurs Soudage par fusion
Partie 1: Aciers

Niniejsza norma jest polsk wersj Normy Europejskiej EN 287-1:2004 wraz z poprawk AC:2004 oraz zmian A2:2006.
Zostaa ona przetumaczona przez Polski Komitet Normalizacyjny i ma ten sam status co wersje oficjalne.

Niniejsza Norma Europejska zostaa przyjta przez CEN 2 stycznia 2004 r; zmiana A2 zostaa przyjta przez
CEN 3 lutego 2006 r.
Zgodnie z Przepisami wewntrznymi CEN/CENELEC czonkowie CEN s zobowizani do nadania Normie
Europejskiej statusu normy krajowej bez wprowadzania jakichkolwiek zmian. Aktualne wykazy norm krajowych, cznie z ich danymi bibliograficznymi, mona otrzyma na zamwienie w Sekretariacie Centralnym lub
w krajowych jednostkach normalizacyjnych bdcych czonkami CEN.
Niniejsza Norma Europejska istnieje w trzech oficjalnych wersjach (angielskiej, francuskiej i niemieckiej). Wersja w kadym innym jzyku, przetumaczona na odpowiedzialno danego czonka CEN na jego wasny jzyk
i notyfikowana w Sekretariacie Centralnym, ma ten sam status co wersje oficjalne.
Czonkami CEN s krajowe jednostki normalizacyjne nastpujcych pastw: Austrii, Belgii, Cypru, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Islandii, Litwy, Luksemburga, otwy, Malty, Niemiec,
Norwegii, Polski, Portugalii, Republiki Czeskiej, Sowacji, Sowenii, Szwajcarii, Szwecji, Wgier, Woch i Zjednoczonego Krlestwa.

CEN

Europejski Komitet Normalizacyjny


European Committee for Standardization
Comit Europen de Normalisation
Europisches Komitee fr Normung
Centrum Zarzdzania: rue de Stassart, 36 B-1050 Brussels
2004 CEN

All rights of exploitation in any form and by any means


reserved worldwide for CEN national Members.

nr ref. EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006 E

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

Spis treci

Stronica

Przedmowa ....................................................................................................................................................3
Wprowadzenie ...............................................................................................................................................4
1

Zakres normy ....................................................................................................................................5

Powoania normatywne ....................................................................................................................5

Terminy i definicje ............................................................................................................................5

4
4.1
4.2
4.3

Symbole i terminy skrcone.............................................................................................................6


Postanowienia oglne ......................................................................................................................6
Numery odniesienia procesw spawania .......................................................................................6
Skrty ................................................................................................................................................7

5
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
5.6
5.7
5.8
5.9

Zmienne zasadnicze i zakres kwalifikowania ................................................................................8


Postanowienia oglne ......................................................................................................................8
Procesy spawania ............................................................................................................................8
Typ wyrobu ........................................................................................................................................9
Typ spoiny .........................................................................................................................................9
Grupy materiaowe .........................................................................................................................10
Materiay dodatkowe do spawania ................................................................................................10
Wymiary ...........................................................................................................................................11
Pozycje spawania ...........................................................................................................................12
Szczegy dotyczce spoiny .........................................................................................................13

6
6.1
6.2
6.3
6.4
6.5
6.6

Egzaminowanie i badanie ..............................................................................................................14


Nadzr .............................................................................................................................................14
Ksztaty, wymiary i liczba zczy prbnych ..................................................................................14
Warunki spawania ..........................................................................................................................18
Metody badania ..............................................................................................................................19
Zcze prbne i prbka do badania ...............................................................................................19
Protok badania ............................................................................................................................24

Wymagania dotyczce akceptacji zczy prbnych ....................................................................24

Egzamin poprawkowy .....................................................................................................................25

9
9.1
9.2
9.3

Okres wanoci ..............................................................................................................................25


Kwalifikacja pocztkowa ................................................................................................................25
Potwierdzenie wanoci ................................................................................................................25
Przeduenie kwalifikacji .............................................................................................................. 25

10

wiadectwo .....................................................................................................................................25

11

Oznaczenie ......................................................................................................................................26

Zacznik A (informacyjny) wiadectwo egzaminu kwalifikacyjnego spawacza .....................................27


Zacznik B (informacyjny) Przykady oznaczenia .....................................................................................28
Zacznik C (informacyjny) Wiedza teoretyczna .........................................................................................32
Zacznik D (informacyjny) Zmienne, ktre naley potwierdzi i uwzgldni, aby przeduy
wiadectwo .....................................................................................................................................35
Zacznik ZA (informacyjny) Powizanie niniejszej Normy Europejskiej z zasadniczymi
wymaganiami dyrektywy UE 97/23/WE .........................................................................................36
Bibliografia ...................................................................................................................................................37

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

Przedmowa
Niniejszy dokument (EN 287-1:2004) zosta opracowany przez Komitet Techniczny CEN/TC 121 Spawanie N1),
ktrego sekretariat jest prowadzony przez DIN.
Niniejsza Norma Europejska powinna uzyska status normy krajowej, przez opublikowanie identycznego tekstu lub uznanie, najpniej do wrzenia 2004 r., a normy krajowe sprzeczne z dan norm powinny by wycofane najpniej do wrzenia 2004 r.
Niniejszy dokument zosta opracowany na podstawie mandatu, udzielonego CEN przez Komisj Europejsk
i Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, i wspiera zasadnicze wymagania dyrektywy(dyrektyw) UE.
W informacyjnym Zaczniku ZA, ktry stanowi integraln cz niniejszego dokumentu, podano informacje
dotyczce powizania niniejszego dokumentu z dyrektyw(dyrektywami) UE.
Niniejszy dokument zastpuje EN 287-1:1992.
EN 287 skada si z nastpujcych czci pod wsplnym tytuem Qualification test of welders Fusion
welding:

Part 1: Steels

Part 2: Aluminium and aluminium alloys

Zacznik A, B, C i D s informacyjne.
Niniejszy dokument zawiera Bibliografi.
Zgodnie z Przepisami wewntrznymi CEN/CENELEC do wprowadzenia niniejszej Normy Europejskiej s
zobowizane krajowe jednostki normalizacyjne nastpujcych pastw: Austrii, Belgii, Cypru, Danii, Estonii,
Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Islandii, Litwy, Luksemburga, otwy, Malty, Niemiec, Norwegii, Polski, Portugalii, Republiki Czeskiej, Sowacji, Sowenii, Szwajcarii, Szwecji, Wgier, Woch i Zjednoczonego Krlestwa.

Przedmowa
Niniejsza Norma Europejska (EN 287-1:2004/A2:2006) zostaa opracowana przez Komitet Techniczny
CEN/TC 121 Spawanie N1), ktrego sekretariat jest prowadzony przez DIN.
Niniejsza Zmiana do Normy Europejskiej EN 287-1:2004 powinna uzyska status normy krajowej, przez opublikowanie identycznego tekstu lub uznanie, najpniej do wrzenia 2006 r., a normy krajowe sprzeczne z dan norm powinny by wycofane najpniej do wrzenia 2006 r.
Niniejsza Norma Europejska zostaa opracowana na podstawie mandatu, udzielonego CEN przez Komisj
Europejsk i Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, i wspiera zasadnicze wymagania dyrektywy (dyrektyw) UE.
W informacyjnym Zaczniku ZA, ktry stanowi integraln cz niniejszej Normy Europejskiej, podano informacje dotyczce powizania niniejszego dokumentu z dyrektyw (dyrektywami) UE.
Zgodnie z Przepisami wewntrznymi CEN/CENELEC do wprowadzenia niniejszej Normy Europejskiej s
zobowizane krajowe jednostki normalizacyjne nastpujcych pastw: Austrii, Belgii, Cypru, Danii, Estonii,
Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Islandii, Litwy, Luksemburga, otwy, Malty, Niemiec, Norwegii, Polski, Portugalii, Republiki Czeskiej, Sowacji, Sowenii, Szwajcarii, Szwecji, Wgier, Woch i Zjednoczonego Krlestwa.

N1)

Odsyacz krajowy: Odpowiednia nazwa w jzyku angielskim Welding.

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

Wprowadzenie
Zdolno spawacza do postpowania zgodnie z ustn lub pisemn instrukcj oraz potwierdzenie jego umiejtnoci stanowi wane czynniki zapewniajce jako spawanego wyrobu.
Sprawdzanie umiejtnoci spawacza zgodnie z niniejsz norm zaley od technik spawania i zastosowanych
warunkw, w ktrych s przestrzegane jednolite zasady i s stosowane znormalizowane zcza prbne.
Zasad niniejszej normy jest, e egzamin kwalifikuje spawacza nie tylko dla warunkw zastosowanych podczas egzaminu, lecz rwnie dla wszystkich innych zczy, ktre uwaane s za atwiejsze do spawania,
zakadajc, e spawacz przeszed odpowiednie szkolenie i/lub ma praktyk przemysow w zakresie swoich
kwalifikacji.
Egzamin kwalifikacyjny moe by uyty do kwalifikowania technologii spawania i kwalifikowania spawacza,
pod warunkiem e wszystkie odpowiednie wymagania, np. wymiary zcza prbnego, s spenione.
Zaleca si, aby kwalifikacje zgodne z EN 287-1, istniejce po dacie opublikowania niniejszej normy, po zakoczeniu okresu wanoci byy interpretowane zgodnie z wymaganiami niniejszej normy.

Wprowadzenie
Opublikowanie EN ISO 5817:2003 spowodowao w normie EN 287-1:2004 znaczne zwikszenie wymaga
dotyczcych niewaciwego brzegu spoiny, podtopienia i przesuni ktowych. W ramach akcji korygujcej
publikuje si niniejsz Zmian.
Niniejszy dokument zawiera rwnie poprawiony Zacznik ZA do EN 287-1:2004/AC:2004 zmodyfikowany
odniesieniem do wszystkich normatywnych rozdziaw EN 287-1.

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

Zakres normy

W niniejszej Normie Europejskiej zdefiniowano egzamin kwalifikacyjny spawacza do spawania stali.


Podano ustalone zasady techniczne dotyczce systematycznych egzaminw kwalikacyjnych spawaczy
i umoliwiono jednolite kwalikowanie akceptowane niezalenie od typu wyrobu, pooenia oraz egzaminatora/jednostki egzaminujcej.
Podczas egzaminowania spawaczy nacisk jest pooony na zdolno spawaczy do rcznego prowadzenia
elektrody/uchwytu elektrody/palnika do spawania i skutkiem tego wykonania spoiny o akceptowalnej jakoci.
Procesy spawania, do ktrych odniesiono si w niniejszej Normie Europejskiej obejmuj tylko te procesy spawania, ktre s oznaczone jako spawanie rczne lub czciowo zmechanizowane. Nie obejmuje to w peni
zmechanizowanych i automatycznych procesw spawania (patrz EN 1418).

Powoania normatywne

Do niniejszej Normy Europejskiej wprowadzono, drog datowanego lub niedatowanego powoania, postanowienia zawarte w innych publikacjach. Te powoania normatywne znajduj si w odpowiednich miejscach
w tekcie normy, a wykaz publikacji podano poniej. W przypadku powoa datowanych pniejsze zmiany lub
nowelizacje ktrejkolwiek z wymienionych publikacji maj zastosowanie do niniejszej Normy Europejskiej tylko
wwczas, gdy zostan wprowadzone do tej normy przez jej zmian lub nowelizacj. W przypadku powoa
niedatowanych stosuje si ostatnie wydanie powoanej publikacji (cznie ze zmianami).
EN 910, Destructive tests on welds in metallic materials Bend tests.
EN 970, Non-destructive examination of fusion welds Visual examination.
EN 1320, Destructive tests on welds in metallic materials Fracture test.
EN 1435, Non-destructive examination of welds Radiographic examination of welded joints.
EN ISO 4063, Welding and allied processes Nomenclature of processes and reference numbers
(ISO 4063:1998).
EN ISO 5817, Welding Fusion-welded joints in steel, nickel, titanium and their alloys (beam welding
excluded) Quality levels for imperfections (ISO 5817:2003).
EN ISO 6947, Welds Working positions Definitions of angles of slope and rotation (ISO 697:1993).
EN ISO 15607:2003, Specification and qualification of welding procedures for metallic materials General
rules (ISO 15607:2003).
CR ISO 15608, Welding Guidelines for a metallic material grouping system (ISO/TR 15608:2000).
prEN ISO15609-1:2000, Specification and approval of welding procedures for metallic materials Welding
procedure specification Part 1: Arc welding (ISO/DIS 15609-1:2000).
EN ISO 15609-2:2001, Specification and qualification of welding procedures for metallic materials Welding
procedure specification Part 2: Gas welding (ISO 15609-2:2001).
ISO 857-1, Welding and allied processes Vocabulary Part 1: Metal welding processes.

Terminy i denicje

W niniejszej Normie Europejskiej przyjto terminy i definicje podane w EN ISO 15607:2003 oraz nastpujce:
3.1
spawacz
osoba, ktra trzyma i manipuluje rcznie uchwytem do elektrody, palnikiem spawalniczym lub palnikiem gazowym
5

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

3.2
egzaminator
osoba, ktra zostaa wyznaczona do sprawdzenia zgodnoci z odpowiedni norm
UWAGA

W pewnych przypadkach moe by wymagany zewntrzny niezaleny egzaminator.

3.3
jednostka egzaminujca
organizacja, ktra zostaa wyznaczona do sprawdzenia zgodnoci z odpowiedni norm
UWAGA

W pewnych przypadkach moe by wymagana zewntrzna niezalena jednostka egzaminujca.

3.4
podkadka
materia umieszczony na odwrotnej stronie przygotowanego zcza do podtrzymania stopionego stopiwa
3.5
cieg spoiny graniowy
w spawaniu wielowarstwowym, cieg(-i) pierwszej warstwy stopiwa w grani
3.6
cieg spoiny wypeniajcy
w spawaniu wielowarstwowym, cieg(-i) stopiwa po ciegu(-ach) graniowym(-ch) i przed ciegiem(-ami) licowym(-i)
3.7
cieg spoiny licowy
w spawaniu wielowarstwowym, cieg(-i) widoczny(-e) na licu(-ach) spoiny(spoin) po zakoczeniu spawania
3.8
grubo stopiwa
grubo stopiwa bez nadlewu

Symbole i terminy skrcone

4.1

Postanowienia oglne

Jeli nie stosuje si penych oznacze, powinny by stosowane nastpujce skrty i numery odniesienia, aby
wypeni wiadectwo egzaminu kwalifikacyjnego spawacza (patrz Zacznik A).
4.2

Numery odniesienia procesw spawania

Niniejsza norma obejmuje nastpujce rczne lub czciowo zmechanizowane procesy spawania (numery
odniesienia procesw spawania w celu ich symbolicznego przedstawienia podano w EN ISO 4063):
111 rczne spawanie ukowe;
114 spawanie ukowe samoosonowym drutem proszkowym;
121 spawanie ukiem krytym jednym drutem elektrodowym;
125 spawanie ukiem krytym drutem proszkowym;
131 spawanie elektrod metalow w osonie gazw obojtnych (spawanie metod MIG);
135 spawanie elektrod metalow w osonie gazw aktywnych (spawanie metod MAG);
136 spawanie ukowe w osonie gazu aktywnego drutem proszkowym;
141 spawanie elektrod wolframow w osonie gazw obojtnych (spawanie metod TIG);
15 spawanie plazmowe;
311 spawanie acetylenowo-tlenowe.
UWAGA

Zasady niniejszej normy mog by stosowane do innych procesw spawania.

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

4.3

Skrty

4.3.1

Skrty dotyczce zczy prbnych


a
BW
D
FW
l1
l2
lf
P
ReH
s1
s2
t
t1
t2
T
z

4.3 2

projektowana grubo spoiny pachwinowej


spoina czoowa
rednica zewntrzna rury
spoina pachwinowa
dugo zcza prbnego
p szerokoci zcza prbnego
dugo badana
blacha
granica plastycznoci
grubo metalu spoiny dla procesu spawania 1
grubo metalu spoiny dla procesu spawania 2
grubo materiau zcza prbnego (grubo blachy lub cianki)
grubo materiau zcza prbnego dla procesu spawania 1
grubo materiau zcza prbnego dla procesu spawania 2
rura 1)
dugo przyprostoktnej spoiny pachwinowej

Skrty dotyczce materiaw dodatkowych


nm
A
B
C
M
P
R
RA
RB
RC
RR
S
V
W
Y
Z

4.3.3

bez materiau dodatkowego


otulina kwana
otulina zasadowa lub rdze elektrody zasadowy
otulina celulozowa
rdze elektrody proszek metalu
rdze elektrody rutylowy, uel szybko krzepncy
otulina rutylowa lub rdze elektrody rutylowy, uel wolno krzepncy
otulina rutylowo-kwana
otulina rutylowo-zasadowa
otulina rutylowo-celulozowa
otulina rutylowa gruba
drut lity/prt
rdze elektrody rutylowy lub zasadowy/fluorkowy
rdze elektrody zasadowy/fluorkowy, uel wolno krzepncy
rdze elektrody zasadowy/fluorkowy, uel szybko krzepncy
rdze elektrody inne typy

Skrty dotyczce innych szczegw spoiny


bs
lw
mb
ml
nb
rw
sl
ss

4.3.4

spawanie dwustronne
spawanie w lewo
spawanie z podkadk
wielowarstwowe
spawanie bez podkadki
spawanie w prawo
jednowarstwowe
spawanie jednostronne

Skrty dotyczce bada na zginanie


A
d
ts

minimalne wyduenie wymagane w specyfikacji materiaowej


rednica trzpienia gncego lub wewntrznej rolki
grubo prbki do badania na zginanie

1) Sowo rura, samo lub w kombinacji, jest stosowane do oznaczenia rury grubociennej, rury cienkociennej lub prolu
wydronego.

EN 287-1:2004 (E)

ts

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

thickness of the bend test specimen

5
5

Zmienne zasadnicze i zakres kwalikowania

Essential
variables and range of qualification
5.1 Postanowienia oglne

5.1 General
Kwalifikowanie spawaczy bazuje na zmiennych zasadniczych. Dla kadej zmiennej zasadniczej zdefiniowano zakres kwalifikowania. Wszystkie zcza prbne powinny by spawane, z zastosowaniem niezalenych
The qualification
of zasadniczych,
welders is based
on essential
For each powinien
essentialspawa
variablepoza
a range
of qualification
is
zmiennych
z wyjtkiem
5.7 i variables.
5.8. Jeli spawacz
zakresem
kwalifikowadefined.nia,
All wymagany
test pieces jest
shallnowy
be welded
using
the
essential
variables
independently,
except
for
5.7
and
5.8.
If
the
egzamin kwalifikacyjny. Zmienne zasadnicze to:
welder has to weld outside the range of qualification a new qualification test is required. The essential variables
are:
proces spawania,

welding
process,
typ
wyrobu (blacha i rura),

product type (plate and pipe),


typ spoiny (czoowa i pachwinowa),

type of weld (butt and fillet),


grupa materiaowa,

material group,
materia dodatkowy do spawania,

welding consumable,
wymiar (grubo materiau i rednica zewntrzna rury),

dimension (material thickness and outside pipe diameter),


pozycja spawania,

welding position,
szczegy dotyczce spoiny (podkadka, spawanie jednostronne, spawanie dwustronne, jednowarstwowe,
wielowarstwowe,
spawanie
lewo, spawanie
w prawo).
weld detail
(backing, single
side wwelding,
both side
welding, single layer, multi layer, leftward welding,

rightward welding).
5.2
Procesy spawania

5.2 Welding
processes
Procesy spawania zdefiniowano w ISO 857-1 i wymieniono w 4.2.
Welding processes are defined in ISO 857-1 and listed in 4.2.
Zwykle kady egzamin kwalifikuje tylko jeden proces spawania. Zmiana procesu spawania wymaga nowego
egzaminu kwalifikacyjnego. Wyjtkami s zmiany drutu litego S (proces spawania 135) na drut M z rdzeniem
Each qualification test normally qualifies only one welding process. A change of welding process requires a new
metalowym (proces spawania 136) lub odwrotnie, ktre nie wymagaj nowego egzaminu (patrz Tablica 3).
qualification test. Exceptions are the changes of solid wire S (welding process 135) to metal core wire M (welding
Jednake dopuszcza si kwalifikowanie spawacza dla dwu lub wicej procesw spawania przez spawanie
process 136) or vice versa which do not require a new qualification test (see Table 3). However, it is permitted for a
pojedynczego
zcza
(zczeprocesses
wieloprocesowe)
lub przez
dwa
lubpiece
wicej
oddzielnych
egzaminw.
welder to
be qualified for
two prbnego
or more welding
by welding
a single
test
(multi
process joint)
or by
Zakres
kwalifikowania
dla
kadego
stosowanego
procesu
spawania
i
dla
zcza
wieloprocesowego
dlamulti
spoin
two or more separate qualification tests. The ranges of qualification for each welding process used and for the
czoowych
podano
w
Tablicy
1
(patrz
rwnie
Tablica
4).
process joint for butt welds are given in Table 1 (see also Table 4).

Tablica 1 Zakres gruboci dla jedno- i wieloprocesowych zczy ze spoinami czoowymi


Table 1 Thickness range for single and multi process joints for butt welds
Proces spawania stosowany dla zcza prbnego
Welding process used for the test piece

Zakres gruboci
Thickness range
Zcze jednoprocesowe
Zcze wieloprocesowe
Single process joint Multi process joint

zgodnie z Tablic 4

Opis
Key 1 Proces spawania 1 (nb)
2 Proces spawania 2 (mb)
1
Welding process 1 (nb)
2
Welding process 2 (mb)

8
8

to Table 41:
dlaaccording
procesu spawania
zgodnie z Tablic 4
t = process
s1
for welding
1: according ztot Table
= s1 + 4s2
t = s1
with t = s1 + s2
dla procesu spawania 2:
for welding
2:
t = process
s2
t = s2

EN 287-1:2004
EN 287-1:2004
(E) (E)
EN 287-1:2004 (E)
EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006
Welding
Welding
process
process
usedused
for the
fortest
the piece
test piece
Welding process used for the test piece

Opis
Key Key
Key 2 Proces spawania 2
2
2Welding
Welding
process
process
2 z podkadk
2
3
Spawanie
(mb)
Welding
process
2 (mb) (mb)
3 2 3Welding
Welding
with
backing
with backing
4 Spawanie bez podkadki (nb)
4 3 4Welding
Welding
without
without
backing
backing
(nb) (nb)
Welding
with
backing
(mb)
4
Welding without backing (nb)

Thickness
Thickness
range
range
Thickness range
Single
Single
process
process
jointjoint
MultiMulti
process
process
jointjoint
Single process joint Multi process joint

zgodnie z Tablic 4
zgodnie z Tablic 4
according
according
to Table
to Table
4 according
4 according
to Table
to Table
4
4
according to Table 4 according to Table 4
procesu
spawania
t = t1t+=t2t1t =
+ t12 + t2
fordla
welding
for
welding
process
process
1: 1:
1:
t = t 1=
t process
=t1 t1
t = t1 + t2
for welding
1:
welding
welding
process
process
1
1 1
t = t1
proces
spawania
for welding
for welding
process
process
2: 2:only
for
only
welding
for
welding
of
of
welding
process
1
stosowany
tylko
do
dla procesu spawania 2:
t = t2tprocess
=t
for welding
2:
only
for
of
the
root
thewelding
area
rootwarea
spawania
obszarze
grani
t = t2 2
t = t2
the root area

f1 3 mm
Key Key
Key
Opis
1
1Welding
Welding
process
process
1
1
1 Proces spawania 1
1
Welding process 1

5.3 Product
5.3 Product
typetype
5.3 type
Typ wyrobu
5.3 Product
The The
qualification
qualification
test shall
test shall
be carried
be carried
out on
outplate
on plate
or pipe.
or pipe.
The The
following
following
criteria
criteria
are applicable:
are applicable:
Egzamintest
powinien
by
przeprowadzony
lub following
rurze. Stosowane
sapplicable:
nastpujce kryteria:
The qualification
shall be
carried
out on platena
or blasze
pipe. The
criteria are
D > 25
D >mm,
25 mm,
cover
cover
welds
welds
in plates;
in plates;
a) a)
welds
welds
in pipes,
in pipes,
outside
outside
pipepipe
diameter
diameter
> 25 welds
mm obejmuj
spoiny na blachach;
a) inspoiny
rurach
o rednicy
D > 25 mm,Dcover
in plates;
a) welds
pipes, na
outside
pipe
diameterzewntrznej
b) b)
welds
welds
in plates
in plates
cover
cover
welds
welds
in pipe:
in pipe:
b) inspoiny
blachach
b) welds
plates na
cover
welds obejmuj
in pipe: spoiny na rurach:

of outside
of outside
pipepipe
diameter
diameter
D 150
D 150
mm,mm,
for welding
for welding
positions
positions
PA, PB
PA,and
PB and
PC; PC;
D for150
mm, dla
pozycjiPA,
spawania
o rednicy
zewntrznej
rury
of outside
pipe diameter
D 150
mm,
welding
positions
PB andPA,
PC;PB i PC;

of outside
ofoutside
pipepipe
diameter
diameter
D PE
500
D dla
500
mm,
mm,
for all
forwelding
all welding
positions.
pozycja
spawania
blach
obejmuje
rury
opositions.
rednicy zewntrznej D 500 mm w pozycji spawa of outside pipe diameter D 500 mm, for all welding positions.
nia PF.

5.4 Type
5.4 Type
of
of weld
5.4weld
Typ spoiny
5.4 Type of weld
The The
qualification
qualification
testpowinien
shall
test shall
be carried
be carried
outwykonania
as
outbutt
as butt
or spoiny
fillet
or fillet
weld.
weld.
The The
following
criteria
criteria
are applicable:
are applicable:
Egzamin
dotyczy
czoowej
lub following
spoiny
pachwinowej.
Stosowane s nastpujce
The qualification
kryteria: test shall be carried out as butt or fillet weld. The following criteria are applicable:
a) a)
butt butt
welds
welds
cover
cover
butt butt
welds
welds
in any
in type
any type
of joint
of joint
except
except
branch
branch
connections
connections
(see(see
also also
5.4 c));
5.4 c));
a) butt a)
welds
cover
butt
welds
in
any
type
of
joint
except
branch
connections
(see
also
5.4
c)); odgazionych (patrz
spoiny czoowe obejmuj spoiny czoowe kadego typu zcza, z wyjtkiem zczy
b) b)
in cases
in cases
where
where
the
majority
the
majority
of
work
of
work
is
fillet
is
fillet
welding,
welding,
the
welder
the
welder
shall
shall
also
also
be
qualified
be
qualified
by
an
byappropriate
an appropriate
fillet fillet
rwnie 5.4 c));
b) welding
in welding
cases
majority
work
is of
fillet
the welder
shall
also
bequalify
qualified
bywelds;
an appropriate fillet
test;where
test;
in cases
inthe
cases
where
where
theofmajority
the
majority
work
ofwelding,
work
is butt
is butt
welding,
welding,
butt
butt
welds
welds
qualify
fillet fillet
welds;
welding test; in cases where the majority of work is butt welding, butt welds qualify fillet welds;
b) jeeli w produkcji wykonuje si wikszo spoin pachwinowych, spawacz powinien rwnie by egzaminoc) c)
butt butt
welds
welds
in pipes
in
pipes
without
without
backing
backing
qualify
qualify
branch
branch
connections
connections
with
with
an
angle
an angle
60
60
and
and
the same
thespoin
same
range
range
of of
wany
z odpowiedniego
wykonania
spoin
pachwinowych;
jeeli
w produkcji
jest
wikszo
czoowych,
c) qualification
butt
welds as
in in
pipes
without
backing
qualify
branch
connections
with
an angleis based
60
and
the
same
range
of
qualification
as
Tables
in
Tables
1
to
1
8.
to
For
8.
For
a
branch
a
branch
weld
weld
the
range
the
range
of
qualification
of
qualification
is
based
on
the
on
outside
the
outside
pipe
pipe
spoiny czoowe kwalikuj do wykonywania spoin pachwinowych;
qualification
Tables 1 to 8. For a branch weld the range of qualification is based on the outside pipe
diameter
diameter
of the
ofas
branch;
theinbranch;
diameter of the branch;
c) spoiny czoowe rur bez podkadki kwalikuj zcza odgazione o kcie odchylenia 60o w tym samym
d) d)
for applications
for applications
where
where
the type
the type
of weld
of weld
cannot
cannot
be qualified
be qualified
by means
by means
of either
of either
a butt
a butt
or fillet
or fillet
weldweld
test test
thenthen
a a
zakresie
kwalikowania
coqualify
w
1welder,
do
8. Dla
odgazie
kwalikowania
d) specific
forspecific
applications
where
the
type
of
weld
cannot
be
qualified
by
means
of spoin
either zakres
a butt or
fillet weld testbazuje
then ana
test
piece
test piece
should
should
be used
be used
to
toTablicach
qualify
the welder,
the
e.g.
e.g.
branch
branch
connection.
connection.
odgazionej
specific rednicy
test piecezewntrznej
should be used
to qualifyrury;
the welder, e.g. branch connection.

d) dla zastosowa, w ktrych typ spoiny nie moe by kwalikowany na podstawie badania albo spoiny czoowej albo spoiny pachwinowej, zaleca si, aby zastosowano specjalne zcze prbne do kwalikowania
spawacza, np. zcze odgazione.

9
9

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

5.5

Grupy materiaowe

5.5.1

Grupy materiau podstawowego dla stali

W celu zmniejszenia liczby egzaminw materiay o podobnej charakterystyce spawalniczej zostay pogrupowane zgodnie z CR ISO 15608.
5.5.2

Zakres kwalifikowania

Spawanie jednego materiau podstawowego z grupy materiaowej kwalifikuje spawacza do spawania wszystkich innych materiaw podstawowych z tej samej grupy materiaowej jak rwnie innych grup materiaowych
zgodnie z Tablic 2.
Jeli spawany materia podstawowy znajduje si poza systemem grupowania, wymagany jest oddzielny
egzamin.
Kwalifikowanie zczy rnych metali: jeli stosowane s materiay dodatkowe z grupy materiaowej 8 lub 10
(patrz Tablica 2), kwalifikacja obejmuje wszystkie kombinacje grupy materiaowej 8 lub 10 z innymi grupami
materiaowymi.
Egzamin przeprowadzony dla grup materiaowych na materiaach obrobionych plastycznie kwalifikuje rwnie
materiay odlewane oraz poczenia mieszane materiaw obrobionych plastycznie i odlewanych tej samej
grupy.
Tablica 2 Zakres kwalifikowania dla materiau podstawowego
Grupa
materiaowaa
zcza
prbnego

1.1
1.2
1.4

1.3

1.1, 1.2, 1.4

1.3

8
9

Zakres kwalifikowania
2

10

11

9.1

9.2 + 9.3

9.1

9.2 + 9.3

10

11

Grupa materiaowa zgodnie z CR ISO 15608.

Opis
X wskazuje te grupy materiaowe do spawania ktrych spawacz jest kwalifikowany.
wskazuje te grupy materiaowe do spawania ktrych spawacz nie jest kwalifikowany.

5.6

Materiay dodatkowe do spawania

Kwalifikowanie z uyciem materiau dodatkowego, np. dla procesu spawania 141, 15 i 311, kwalifikuje do spawania bez materiau dodatkowego, lecz nie odwrotnie.
Zakresy kwalifikowania dla materiaw dodatkowych do spawania podano w Tablicy 3.

10

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

Tablica 3 Zakres kwalifikowania dla materiaw dodatkowych do spawania a


Proces
spawania

Materiay dodatkowe
do spawania uyte
podczas egzaminu b

A, RA, RB, RC, RR, R

A, RA, RB, RC, RR, R

111

Zakres kwalifikowania

drut lity (S)

rdze elektrody
(M)

rdze elektrody
(B)

rdze elektrody
(R, P, V, W, Y, Z)

131
135
136
141

drut lity (S)

rdze elektrody (M)

136

rdze elektrody (B)

114
136

rdze elektrody
(R, P, V, W, Y, Z)

Skrty patrz 4.3.2.

Typ materiaw dodatkowych do spawania, uyty podczas egzaminu kwalifikacyjnego spawaczy do spawania ciegu
graniowego bez podkadki (ss nb) jest typem materiaw dodatkowych do spawania, zakwalifikowanym do spawania
ciegu graniowego w produkcji.

Opis
X wskazuje te materiay dodatkowe, do spawania ktrych spawacz jest kwalifikowany.
wskazuje te materiay dodatkowe, do spawania ktrych spawacz nie jest kwalifikowany.

5.7

Wymiary

Egzamin kwalifikacyjny spawacza dotyczcy wykonywania spoin czoowych bazuje na grubociach materiau
i na rednicach zewntrznych rur. Zakresy kwalifikowania okrelono w Tablicach 4 i 5.
UWAGA
Nie zaleca si precyzyjnego mierzenia gruboci materiaw lub rednic zewntrznych rur, ale raczej zaleca
si stosowanie wartoci podanych w Tablicach 4 i 5.

Dla spoin pachwinowych zakres kwalifikowania dla gruboci materiau jest okrelony w Tablicy 6.
W przypadku spawania rozgazie rurowych naley uwzgldnia kryteria dotyczce gruboci materiau podane w Tablicy 4 i kryteria dotyczce rednicy zewntrznej rury podane w Tablicy 5 w sposb nastpujcy:

nasadzone: grubo materiau i rednica zewntrzna odchodzcej rury;

wpuszczone lub przelotowe: grubo materiau gwnej rury lub paszcza i rednica zewntrzna odchodzcej
rury.

W przypadku zczy prbnych o rnych rednicach zewntrznych rur i grubociach materiau, spawacz jest
kwalifikowany do:
1) najmniejszej i najwikszej gruboci materiau kwalikowanego zgodnie z Tablic 4;
2) najmniejszej i najwikszej rednicy zewntrznej rury kwalikowanej zgodnie z Tablic 5.

11

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

Tablica 4 Zakres kwalifikowania wynikajcy z gruboci materiau i gruboci stopiwa


(proces wielokrotny) zcza prbnego dla spoin czoowych
Wymiary w milimetrach

Grubo a
t

Zakres kwalifikowania

t<3

od t do 2 x t b

3 t 12

od 3 do 2 x t c

t > 12

Dla wielu procesw stosowa s1 i s2 wedug Tablicy 1.

Dla spawania acetylenowo-tlenowego (311): od t do 1,5 x t

Dla spawania acetylenowo-tlenowego (311): od 3 mm do 1,5 x t

Tablica 5 Zakres kwalikowania dla rednicy zewntrznej rury a


Wymiary w milimetrach

Zewntrzna rednica rury zcza


prbnego

Zakres kwalifikowania

D 25

od D do 2 x D

D > 25

0,5 x D (25 mm min.)

Dla ksztatownikw o przekrojach wydronych D jest wymiarem mniejszej strony.

Tablica 6 Zakres kwalifikowania wynikajcy z gruboci materiau zcza prbnego


dla spoin pachwinowych a
Wymiary w milimetrach

5.8

Grubo materiau zcza prbnego


t

Zakres kwalifikowania

t<3

od t do 3

t3

Patrz rwnie Tablica 9.

Pozycje spawania

Zakres kwalifikowania dla kadej pozycji spawania jest podany w Tablicy 7. Pozycje spawania i symbole odnosz si do EN ISO 6947.
Zcze prbne powinno by pospawane zgodnie z nominalnym ktem pozycji spawania zgodnie z EN ISO 6947.
Pozycje spawania J-L045 i H-L045 na rurach kwalifikuj do wszystkich ktw pochylenia rur.
Spawanie dwu rur o tej samej rednicy zewntrznej, jednej w pozycji spawania PF i jednej w pozycji spawania
PC, obejmuje rwnie zakres kwalifikowania rur pospawanych w pozycji spawania H-L045.
Spawanie dwu rur o tej samej rednicy zewntrznej, jednej w pozycji spawania PG i jednej w pozycji spawania
PC, obejmuje rwnie zakres kwalifikowania rur pospawanych w pozycji spawania J-L045.
Rura o rednicy zewntrznej D 150 mm moe by pospawana w dwu pozycjach spawania (PF lub PG 2/3
obwodu, PC 1/3 obwodu) z zastosowaniem tylko jednego zcza prbnego.
12

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

Tablica 7 Zakres kwalifikowania dla pozycji spawania


Zakres kwalifikowania a

Pozycja spawania zcza


prbnego

PA

PB b

PC

PD b

PE

PF
(blacha)

PF
(rura)

PG
(blacha)

PG
(rura)

PA

PB b

PC

PE

PF
(blacha)

PF
(rura)

PG
(blacha)

PG
(rura)

H-L045

J-L045

PD

H-L045 J-L045

Dodatkowo powinny by przestrzegane wymagania 5.3 i 5.4.

Pozycje spawania PB i PD stosowane s tylko dla spoin pachwinowych (patrz 5.4 b)) i mog tylko kwalifikowa
do wykonywania spoin pachwinowych w innych pozycjach spawania.

Opis
X wskazuje pozycje spawania, do spawania ktrych spawacz jest kwalifikowany.
wskazuje pozycje spawania, do spawania ktrych spawacz nie jest kwalifikowany.

5.9

Szczegy dotyczce spoiny

Zakresy kwalifikowania zalene od szczegw dotyczcych spoiny s podane w Tablicach 8 i 9.


Jeli spawanie z wykorzystaniem procesu 311 zmienia si ze spawania w prawo na spawanie w lewo i odwrotnie, wymaga si nowego egzaminu kwalifikacyjnego.
Tablica 8 Zakres kwalifikowania dotyczcy szczegw spoiny dla spoin czoowych
Szczegy spoiny zcza
prbnego

Zakres kwalifikowania
spawanie jednostronne /
spawanie bez podkadki
(ss nb)

spawanie jednostronne /
spawanie na podkadce
(ss mb)

spawanie dwustronne
(bs)

spawanie jednostronne / spawanie bez podkadki (ss nb)

spawanie jednostronne / spawanie na podkadce (ss mb)

spawanie dwustronne (bs)

Opis
X wskazuje spoiny, do spawania ktrych spawacz jest kwalifikowany.
wskazuje spoiny, do spawania ktrych spawacz nie jest kwalifikowany.

13

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

Tablica 9 Zakres kwalifikowania spoin pachwinowych wykonywanych technik warstwow


Zcze prbne a

Zakres kwalifikowania
jednowarstwowe (sl)

wielowarstwowe (ml)

jednowarstwowe (sl)

wielowarstwowe (ml)

Grubo spoiny pachwinowej powinna mieci si w zakresie od 0,5 x t a 0,7 x t.

Opis
X wskazuje technik warstwow, do spawania ktrej spawacz jest kwalifikowany.
wskazuje technik warstwow, do spawania ktrej spawacz nie jest kwalifikowany.

Egzaminowanie i badanie

6.1

Nadzr

Spawanie zcza prbnego powinno by powiadczone przez egzaminatora lub jednostk egzaminujc. Badanie powinno by zweryfikowane przez egzaminatora lub jednostk egzaminujc.
Zcza prbne przed rozpoczciem spawania powinny by oznakowane znakiem egzaminatora i spawacza.
Dodatkowo na wszystkich zczach prbnych s oznakowane pozycje spawania, za w przypadku spoin rurowych utwierdzonych powinna take by oznakowana, na godzinie 12, pozycja spawania.
Egzaminator lub jednostka egzaminujca mog przerwa egzamin, jeli warunki spawania nie s prawidowe,
lub jeli wydaje si, e spawacz nie umie speni wymaga np. jeli poprawek jest zbyt duo i/lub wystpuj
systematycznie.
6.2

Ksztaty, wymiary i liczby zczy prbnych

Ksztat i wymiary wymaganych zczy prbnych (patrz 5.7) s przedstawione na Rysunkach od 1 do 4.


Dla rur jest wymagana minimalna dugo badana 150 mm. Jeli obwd rury jest mniejszy ni 150 mm wymagane bd dodatkowe zcza prbne, jednak nie wicej ni trzy.

14

EN 287-1:2004 (E)

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

Wymiary w milimetrach
Dimensions in millimetres

Key
t

Opis
Material thickness of test piece
t

Grubo materiau zcza prbnego


Figure 1 Dimensions of test piece for a butt weld in plate
Rysunek 1 Wymiary zcza prbnego dla spoiny czoowej blach

1515

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006
EN
287-1:2004
(E)
EN 287-1:2004
(E)

Key

16

Wymiary w milimetrach
in millimetres
DimensionsDimensions
in millimetres

tt a 0,7 t
0,5 t a 0,5
0,7
Key
a throat
Design throat thickness
Design
Opis thickness
t thickness
Material thickness
of test piece
Material
of test piece
z
Leg
length
of fillet weld
Leg length
of fillet
weld
a Projektowana grubo spoiny pachwinowej
t
Grubo materiau zcza prbnego
z Dugo przyprostoktnej
spoiny
pachwinowej of test piece for a fillet weld on plate
Figure
2 Dimensions
Figure 2
Dimensions
of test piece for a fillet weld on plate

Rysunek 2 Wymiary zcza prbnego dla spoiny pachwinowej blach

16

16

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006
EN 287-1:2004 (E)
Wymiary w milimetrach
Dimensions in millimetres

Key
D Opis
Outside pipe diameter
t
Material thickness of test piece (wall thickness)
D rednica zewntrzna rury
t
Grubo materiau zcza prbnego (grubo cianki)
Figure 3 Dimensions of test piece for a butt weld in pipe
Rysunek 3 Wymiary zcza prbnego dla spoiny czoowej rur

17

17

EN 287-1:2004 (E)

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006
Wymiary w milimetrach
Dimensions in millimetres

corresponds
the thinner part
t odnosi sit do
cieszegotoelementu

a 0,7
0,5 t 0,5
t a t 0,7 t
Key
a
D
l1
t
z

Opis
a Projektowana
grubo spoiny pachwinowej
Design
throat thickness
D
rednica
zewntrzna
rury
Outside pipe diameter
l
Dugo
zcza
prbnego
1
Length
of test piece
t
Grubo
materiau
zcza(plate
prbnego
(grubo
blachy lub cianki)
Material
thickness
of test piece
or wall
thickness)
z
Dugo
przyprostoktnej
spoiny
pachwinowej
Leg length of fillet weld

6.3

Rysunek 4 Wymiary zcza prbnego dla spoiny pachwinowej rury


Figure 4 Dimensions of test piece for a fillet weld on pipe
Warunki spawania

6.3 Welding conditions

Egzamin kwalifikacyjny spawacza powinien by przeprowadzony wedug pWPS N2) lub WPS N3), przygotowanych zgodnie
ISO shall
15609-1
lub aEN
ISO 15609-2.
The qualification
test zofprEN
welders
follow
pWPS
or WPS prepared in accordance with prEN ISO 15609-1 or
EN ISO 15609-2.
Powinny by zastosowane nastpujce warunki spawania:
The following welding conditions shall apply:
czas spawania zcza prbnego powinien odpowiada czasowi spawania w typowych warunkach produkcyjnych;
the welding
time for the test piece shall correspond to the working time under usual production conditions;

the test pieces shall have at least one stop and one re-start in the root run and in the capping run and be
N2)
Odsyacz
krajowy:
pWPS Preliminary
Welding
Procedure Specication oznacza wstpn instrukcj technologiczn spawania.
identified
in the
examination
length to be
examined;
N3)

18

Odsyacz krajowy: WPS Welding Procedure Specication oznacza instrukcj technologiczn spawania.

any post-welded heat treatment required in the pWPS or WPS can be omitted unless bend tests are required;
18

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

zcze prbne powinno mie co najmniej jedno zatrzymanie spawania i jedno ponowne rozpoczcie w ciegu
spoiny graniowym i ciegu spoiny licowym i powinno by zidentykowane w badanej dugoci zcza;

kada wymagana w pWPS lub WPS obrbka cieplna po spawaniu moe by pominita, chyba e wymagane s badania na zginanie;

identykacja zcza prbnego;

spawacz powinien mie moliwo usuwania drobnych niezgodnoci spawalniczych przez szlifowanie,
z wyjtkiem niezgodnoci na powierzchni po wykonaniu spoiny. Powinien uzyska zgod egzaminatora
lub jednostki egzaminujcej.

6.4

Metody badania

Kad wykonan spoin naley zbada, zgodnie z Tablic 10, w stanie po spawaniu.
Jeli spoina jest zaakceptowana przez badanie wizualne, powinno(-y) by wykonane dodatkowe badanie(-a)
zgodnie z Tablic 10.
Jeli podczas egzaminu zastosowano sta podkadk, naley j usun przed badaniem niszczcym.
Prbka do badania makroskopowego powinna by przygotowana i trawiona z jednej strony w celu wyranego
ujawnienia spoiny. Polerowanie nie jest wymagane.
Jeli stosowane s badania radiograficzne spoin czoowych wykonanych z zastosowaniem procesw spawania 131, 135, 136 (tylko drutem proszkowym z rdzeniem metalowym) i 311 (patrz rwnie Tablica 10, odsyacz
b), to naley dodatkowo przeprowadzi albo dwa dodatkowe badania na zginanie (jedno od strony lica i jedno
od strony grani lub dwa na zginanie boczne), albo dwa badania na amanie (jedno od strony lica i jedno od
strony grani).
Tablica 10 Metody badania
Metoda badania
Badanie wizualne zgodnie z EN 970
Badanie radiograficzne zgodnie z EN 1435
Badanie na zginanie zgodnie z EN 910
Badanie na amanie zgodnie z EN 1320

Spoina czoowa
(na blasze lub rurze)

Spoina pachwinowa
i poczenie rozgazione

obowizkowe

obowizkowe

obowizkowe a b d

nieobowizkowe

obowizkowe

abf

nie stosowane

obowizkowe

abf

obowizkowe c e

Powinno by stosowane badanie radiograficzne lub badanie na zginanie, lub badanie na amanie.

Jeli stosowane jest badanie radiograficzne, dodatkowe badania na zginanie lub badania na amanie s
obowizkowe dla procesw spawania 131, 135, 136 (tylko dla drutu proszkowego o rdzeniu metalowym)
i 311 (patrz 6.4).

Badania na amanie mog by zastpione badaniami makroskopowymi zgodnie z EN 1321 co najmniej na dwch
zgadach.

Dla gruboci 8 mm badanie radiograficzne moe by zastpione badaniem ultradwikowym zgodnie z EN 1714,
ale tylko dla stali ferrytycznych.

W przypadku rur badania na amanie mog by zastpione badaniem radiograficznym.

Dla rur o rednicy zewntrznej D 25 mm badanie na zginanie lub badanie na amanie moe by zastpione
badaniem na rozciganie caego zcza prbnego z karbami (przykad przedstawiono na Rysunku 8).

6.5
6.5.1

Zcze prbne i prbka do badania


Postanowienia oglne

Szczegy dotyczce typu, wymiarw i przygotowania zczy prbnych i prbek do badania podano w 6.5.2 do
6.5.4. Podano ponadto wymagania dotyczce bada niszczcych.
19

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

6.5.2

Spoina czoowa na blasze i rurze

Jeli zastosowane jest badanie radiograficzne, dugo badana spoiny (patrz Rysunki 5a, 7a i 7b) w zczu
prbnym powinna by przewietlona w stanie po spawaniu (bez usunicia nadlewu spoiny).

EN 287-1:2004 (E)

Jeli zastosowane jest badanie na amanie, dugo badana zcza prbnego powinna by pocita na prbki
do badania o jednakowej szerokoci, i wszystkie zbadane w taki sposb, aby przeom by osignity. Dugo
badana kadej prbki powinna by 40 mm. Wszystkie profile karbw zgodnie z EN 1320 s dopuszczalne.

When
transverse
bend testing
or side
bend testing
is used the
diameterboczne,
of the rednica
former ortrzpienia
the inner
roller shall be 4 t
Jeli
stosowane
jest badanie
na zginanie
poprzeczne
lub badanie
na zginanie
gno A A < 20 %,
and
the
bending
angle
180
for
parent
metal
with
elongation
cego lub wewntrznej rolki powinna wynosi 4 t, a kt zgicia 180 dla materiau podstawowego o wydueniu
following
equation
shall apply: o wydueniu A < 20 % naley stosowa nastpujce rwnanie:
A the
20 %.
Dla materiau
podstawowego
d=

100 t s
ts
A

(1)

(1)

gdzie:
EN 287-1:2004 (E)
where
d

jest rednic trzpienia gncego lub wewntrznej rolki, w mm


d
is the diameter of the former or the inner roller, in mm
When transverse bend testing or side bend testing is used the diameter of the former or the inner roller shall be 4 t
is
the thickness
bend na
testzginanie,
specimen,
in mm
ts tsjest
gruboci
prbki of
dothe
badania
w mm
and the bending angle 180 for parent metal with elongation A A < 20 %,
equation shall
apply: elongation required by the material specification, in %.
Athe following
is the minimum
tensile
A jest minimalnym wydueniem wymaganym w specykacji materiaowej, w %.
100 t

s
(1) test specimens of equal
ts
Whend =onlyA transverse
bend testing is carried out, the examination length shall be cut into
Jeli wykonywane
jest tylko badanie na zginanie poprzeczne, dugo badana zcza prbnego powinna by
width and all of them shall be tested. When only side bend tests are used, a minimum of four test specimen shall
pocita na prbki do badania o jednakowej szerokoci i wszystkie powinny by zbadane. Jeli stosowane s
where
be
taken equally spaced along the examination length. One of these side bend tests shall be taken from the start
tylko badania na zginanie boczne, naley pobra minimum cztery prbki do badania, ktre bd jednakowo
and stop area in the examination length. Bend tests shall be performed in accordance with EN 910.
rozmieszczone
wzdu
dugoci
Jedna
z tych prbek do bada na zginanie boczne powinna by
d
is the diameter
of the
former orbadanej.
the inner roller,
in mm
ts iszthe
thickness
of the bend test
specimen, iinponownego
mm
pobrana
miejsca
zatrzymania
spawania
jego rozpoczcia na badanej dugoci. Badania na
t > tensile
12
mm,
thezgodnie
transverse
bend
testsspecification,
can be substituted
by side bend tests.
For
A thickness
ispowinny
the minimum
elongation
required
material
in %.
zginanie
by
wykonane
z by
ENthe
910.

When
only transverse
bend of
testing
is carried out, fracture
the examination
length shallbend
be cut test
into test
specimens to
of equal
pipes,
the
number
the
ormog
transverse
specimens
welding
processes 131, 135,
DlaFor
gruboci
12them
mmshall
badania
naadditional
zginanie
by zastpione
na zginanie
width and tall> of
be tested.
When onlypoprzeczne
side bend tests
are used,
a minimum ofbadaniami
four test specimen
shall boczne.
136
(only
metal
cored
wire)
or
311,
using
the
radiographic
testing,
depends
on
the
welding
position.
For welding
be taken equally spaced along the examination length. One of these side bend tests shall be taken from the start
position
PA
or
PC
one
root
and
one
face
bend
test
specimen
shall
be
tested
(see
Figure
7a).
For
all
other
welding
and
stop
area
in
the
examination
length.
Bend
tests
shall
be
performed
in
accordance
with
EN
910.
W przypadku rur liczba dodatkowych prbek do badania na amanie lub badania na zginanie poprzeczne,
positions,
two
root
and
two
face
bend
test
specimens
shall
be
tested
(see
Figure
7b).
w przypadku procesw spawania 131, 135, 136 (tylko drut proszkowy o rdzeniu metalowym) i 311, dla ktrych
For thickness t > 12 mm, the transverse bend tests can be substituted by side bend tests.

stosowano badanie radiograficzne, zaley od pozycji spawania. Dla pozycji spawania PA lub PC naley zbaFor pipes,
the number
of the additional
fracture
bend na
testzginanie
specimensod
to strony
welding lica
processes
135, Dimensions
da jedn
prbk
na zginanie
od strony
graniori transverse
jedn prbk
(patrz131,
Rysunek
7a). Dla in millimetres
136
(only
metal
cored
wire)
or
311,
using
the
radiographic
testing,
depends
on
the
welding
position.
For
welding
wszystkich pozostaych pozycji spawania naley zbada dwie prbki na zginanie od strony grani i dwie prbki
position PA or PC one root and one face bend test specimen shall be tested (see Figure 7a). For all other welding
na zginanie
Rysunek
7b). shall be tested (see Figure 7b).
positions,do
twostrony
root andlica
two(patrz
face bend
test specimens
w milimetrach
DimensionsWymiary
in millimetres

Opis
Key
l1 Key
Dugo zcza prbnego
l2 Poowa
szerokoci
of test piecezcza prbnego
l1 Length
Length
piece
lf l1Dugo
badana
l2 Half widthof
of test
test piece
l
Examination
length
l2f Half width of test piece
lf
Examination length a) Podzia na parzyst liczb prbek do badania
a) Sectioning into an even-numbered quantity of test specimens

20

a) Sectioning into an even-numbered quantity of test specimens

EN 287-1:2004 (E)

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

EN 287-1:2004 (E)

b) Examination
ofprbki
the test
b) Dugolength
badana
dospecimen
badania
NOTEUWAGA
In addition,
the test prbka
specimen
be longitudinally
in the
centre wofrodku
the weld
of thepo
tension
side
in order to
Dodatkowo,
do can
badania
moe by znotched
wzdunym
karbem
spoiny,
stronie
rozciganej
achieve
a fracture
in theprzeomu
weld of the
specimen.
w celu
dokonania
w test
spoinie
prbki.
b)
Examination
length of the test specimen

5 Przygotowanie
i badanie
na amanienotched
prbekin do
czoowej
NOTE Rysunek
In addition,
the test specimen
can be longitudinally
thebadania
centre of w
theprzypadku
weld of the spoiny
tension side
in order to
Figure
weld
Preparation
and fracture testing
of test specimens for a butt weld in plate
achieve a fracture
in 5
the
of the test specimen.
blach
6.5.3 6.5.3
Fillet weld
onpachwinowe
plate
Spoiny
blach
Figure 5 Preparation and fracture testing of test specimens for a butt weld in plate
For fracture
tests (see
Figure
6) the test
piece
can be
if necessary,
intoby
several
test jeli
specimens.
Each test
W przypadku
bada
na amanie
(patrz
Rysunek
6) cut,
zcze
prbne moe
pocite,
to konieczne,
na
specimen
shall
be
positioned
for
breaking
in
accordance
with
EN
1320
and
examined
after
fracture.
6.5.3kilka
Fillet
weld
on
plate
prbek do badania. Kada prbka do badania powinna by usytuowana do amania zgodnie z EN 1320
i zbadana po zamaniu.
When
macroscopic
examination
used,
least can
two be
testcut,
specimens
shall be
One
For fracture
tests (see
Figure 6)is the
testatpiece
if necessary,
intotaken.
several
testmacroscopic
specimens.specimen
Each test
shall
be
taken
at
the
stop/start
location.
specimen
shall
be
positioned
for
breaking
in
accordance
with
EN
1320
and
examined
after
fracture.
Jeli stosuje si badania makroskopowe, naley pobra co najmniej dwie prbki do badania. Jedna z prbek
do badania makroskopowego powinna by pobrana z miejsca zatrzymania spawania i ponownego jego rozin millimetres
When
macroscopic examination is used, at least two test specimens shall be taken. One Dimensions
macroscopic
specimen
poczcia.
shall be taken at the stop/start location.
Wymiary w milimetrach
Dimensions in millimetres

Key
lf
Examination length
Key
Opis
lf

ExaminationFigure
length 6 Examination length for fracture testing for a fillet weld on plate
lf Dugo badana

Rysunek 6 Dugo badana do badania na amanie spoiny pachwinowej blach


Figure 6 Examination length for fracture testing for a fillet weld on plate

21
21

EN 287-1:2004 (E)
EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006
EN 287-1:2004
(E)
Dimensions
in millimetres
Wymiary
w milimetrach
Dimensions in millimetres

Opis
Key
lf Dugo badana
lf
Examination length
Key
1 1 Location
for onejednej
root fracture
or badania
one root na
transverse
or one
side bend
test specimen
Usytuowanie
prbki do
amanie bend
lub jednej
prbki
do badania
na zginanie poprzeczne
lf 2 Examination
length
Location
for
one
face
fracture
or
one
face
transverse
bend
or
one
side
bend
test specimen
grani spoiny, lub jednej prbki do badania na zginanie boczne
1 2Location
for one root
fracture
one
root transverse
bend
one side
bend
specimen
Usytuowanie
jednej
prbkiordo
badania
na amanie
luborjednej
prbki
do test
badania
na zginanie poprzeczne
Sectioning
of
additional
fracture
or
test
specimens
welding
positions PA and PC
2 Location
for onelub
face
fracture
or do
one
face transverse
bend
or one sidefor
bend
test specimen
licaa)spoiny,
jednej
prbki
badania
nabend
zginanie
boczne
a) Sectioning
of additional
fracture
or bend
specimens
welding
PA and PC
a) Podzia
na dodatkowe
prbki
do badania
natest
amanie
lub na for
zginanie
dlapositions
pozycji spawania
PA i PC

Key

Opis
lf
Examination length
Key
1 lf One
root fracture
Dugo
badanaor one root transverse bend or one side bend test specimen
One face fracture
lf 2 Examination
length or one face transverse bend or one side bend test specimen
One
root
fracture
one
root
bend
one
side
bend
test
specimen
Jedna
prbka
door
badania
natransverse
amaniebend
lub
jedna
prbka
do
badania
na zginanie poprzeczne grani spoiny,
1 3 1One
root
fracture
or
one
root
transverse
or or
one
side
bend
test
specimen
One
face
fracture
face
transverse
bend
one
side
bend
test
specimen
2 4 One
face
fracture
or or
one
face
transverse
bend
or or
one
side
bend
test
specimen
lub
jedna
prbka
doone
badania
na boczne
zginanie
3 2OneJedna
root fracture
root transverse
or one
side bend
test specimen
prbka or
doone
badania
na amaniebend
lub jedna
prbka
do badania
na zginanie poprzeczne lica spoiny, lub
4 Onejedna
face fracture
or badania
one facena
transverse
bend or one side bend test specimen
prbka do
boczne zginanie
b)
of additional
or bend
test specimens
for welding
positions
PF, PG, H-L045,
J-L045
3 Sectioning
Jedna prbka
do badaniafracture
na amanie
lub jedna
prbka do badania
na zginanie
poprzeczne
grani spoiny,
lub jedna prbka do badania na boczne zginanie
b) 4Sectioning
of additional
fracture
or bend
specimens
welding
positions
PF, PG, H-L045,
J-L045
Jedna prbka
do badania
na amanie
lubtest
jedna
prbka do for
badania
na zginanie
poprzeczne
lica spoiny,
lub
jedna prbka do badania na boczne zginanie
b) Podzia na dodatkowe prbki do badania na amanie lub na zginanie dla pozycji spawania
PF, PG, H-L045, J-L045
22

22

22

EN 287-1:2004 (E)
EN 287-1:2004 (E)

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

c) Examination length of the fracture test specimen


c)
length
of thedo
fracture
test
c) Examination
Badana dugo
prbki
badania
naspecimen
amanie

NOTE
In addition, the test specimen can be longitudinally notched in the centre of the weld of the tension side in order to
achieve
a
fracture
in the weld
of the
test specimen.
NOTE
the test
specimen
can bemoe
longitudinally
notched inkarbem
the centre
of the weld
of po
the stronie
tensionrozciganej
side in order to
UWAGA In addition,
Dodatkowo,
prbka
do badania
by z wzdunym
w rodku
spoiny,
achieve
a
fracture
in
the
weld
of
the
test specimen.
w celu dokonania przeomu w spoinie
prbki.

Figure
7
and locations
of prbek
test specimens
for spoiny
a butt weld
in pipe
Rysunek
7 Preparation
Przygotowanie
i pooenie
do badania
czoowej
rur
Figure 7 Preparation and locations of test specimens for a butt weld in pipe
For t 1,8 mm: d = 4,5 mm
Dla t 1,8 mm: d = 4,5 mm
t<
mm:
d d==3,5
mm
For
t 1,8
mm:
mmmm
ForDla
t1,8
< 1,8
mm:
d4,5
= 3,5
For t < 1,8 mm: d = 3,5 mm

Holes are not allowed in start and stop areas.


Holes are not allowed in start and stop areas.
OtworyNotch
nie sprofiles
dopuszczalne
w also
miejscu
rozpoczcia
i zatrzymania
spawania.
NOTE
s and q are
permitted
in circumferential
direction
according to EN 1320.
NOTE
Notch profiles s and q are also permitted in circumferential direction according to EN 1320.
UWAGA
Ksztaty karbw s i q, zgodne z EN 1320, s rwnie dopuszczalne wzdu obwodu.

Figure 8 Example for notch tensile test for pipe test piece outside diameter 25 mm
8 Przykad
zcza
z karbem 25 mm
Figure Rysunek
8 Example
for notchbadania
tensile na
testrozciganie
for pipe test
pieceprbnego
outside diameter
o rednicy zewntrznej 25 mm
6.5.4 Fillet weld on pipe
6.5.4 Fillet weld on pipe
pachwinowa
rurze
For 6.5.4
fracture Spoina
tests, the
test piece na
shall
be cut into four or more test specimens and fractured (one possibility is
shown
in Figure
9). the test piece shall be cut into four or more test specimens and fractured (one possibility is
For fracture
tests,
W przypadku
badania na amanie zcze prbne powinno by cite co najmniej na cztery prbki do badania
shown
in Figure 9).
i zamane (jedn z moliwoci przedstawiono na Rysunku 9).

23

23
23

EN 287-1:2004 (E)

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

Rysunek
9 9Przygotowanie
badanie
na amanie
do badania for
dla aspoiny
pachwinowej
Figure
Preparationi and
fracture
testing prbek
of test specimens
fillet weld
on pipe na rurze
stosuje si
badanie makroskopowe,
powinny
by
pobrane co
najmniej
dwieOne
prbki
do badania.
Jedna
WhenJeli
macroscopic
examination
is used, at least
two test
specimens
shall
be taken.
macroscopic
specimen
shall be
takendo
at badania
the stop/start
location.
prbka
makroskopowego
powinna by pobrana z miejsca zatrzymania i ponownego rozpoczcia
spawania.

6.6 Test record

6.6 Protok badania


The results of all testing shall be documented.
Wyniki wszystkich bada powinny by udokumentowane.

Acceptance requirements for test pieces


7
Wymagania dotyczce akceptacji zczy prbnych

Test pieces shall be evaluated according to the acceptance requirements specified for relevant types of
Zcza prbne powinny by oceniane zgodnie z wymaganiami dotyczcymi akceptacji okrelonymi dla odpoimperfections.
wiednich typw niezgodnoci spawalniczych.
Prior to any testing the following shall be checked:
Przed kadym badaniem naley sprawdzi:
all slag and spatters are removed;
czy wszystkie ule i odpryski s usunite;

no grinding on the root and the face side of the weld (according to 6.3);
czy nie oszlifowano spoiny od strony grani i lica (zgodnie z 6.3);

stop and restart in the root run and in the capping run are identified (according to 6.3);
czy zatrzymanie i ponowne rozpoczcie spawania w ciegu graniowym i w ciegu licowym jest zidenty(zgodnie z 6.3);
profilekowane
and dimensions.

ksztat i requirements
wymiary.
The acceptance
for imperfections found by test methods according to this standard shall, unless
otherwise specified, be assessed in accordance with EN ISO 5817. A welder is qualified if the imperfections are
akceptacji
spawalniczych
wykrytych
metodami
badania
withinWymagania
quality leveldotyczce
B in EN ISO
5817, niezgodnoci
except for imperfections
types
as follows;
excess
weld wedug
metal, niniejszej
excessive
normy
powinny,
chyba
e
okrelono
inaczej,
by
ocenione
zgodnie
z
EN
ISO
5817.
Spawacz
jest kwalifikoconvexity, excessive throat thickness and excessive penetration, for which level C shall apply.
wany, jeli niezgodnoci spawalnicze mieszcz si w poziomie jakoci B wedug EN ISO 5817, z wyjtkiem
spawalniczych:
nadmiernej
nadmiernej
mm in any
direction.wypukoci,
Flaws appearing
at the gruboci
edges of
Bend nastpujcych
test specimens niezgodnoci
shall not reveal
any one singlenadlewu
flaw 3 spoiny,
spoiny
pachwinowej,
wycieku
i
niewaciwego
brzegu
spoiny,
dla
ktrych
naley
zastosowa
poziom
Wya test specimen during testing shall be ignored in the evaluation unless there is evidence that cracking isC.due
to
magania
h

t
nie
stosuje
si
dla
podtopienia.
Podtopienie
nie
powinno
przekracza
0,5
mm.
Przesunicie
incomplete penetration, slag or other flaw.
ktowe nie jest stosowane w przypadku egzaminu kwalifikacyjnego spawacza.
If the imperfections in the welders test piece exceed the permitted maximum specified, then the welder fails the
test. Prbki do badania na zginanie nie powinny wykazywa adnych wad 3 mm w jakimkolwiek kierunku. Wady
pojawiajce na krawdziach prbki podczas badania powinny by pominite w ocenie, chyba e przyczyn ich
powstania
jestalso
niedostateczne
uel lub
inna wada.criteria for non-destructive testing. Specified
Reference
should
be made toprzetopienie,
the corresponding
acceptance
procedures shall be used for all destructive and non-destructive testings.
Jeli niezgodnoci spawalnicze w zczu prbnym spawacza przekraczaj okrelone dopuszczalne maksiNOTE mum,The
correlation
between
the quality
levels of EN ISO 5817 and the acceptance levels of the different non-destructive
wtedy
spawacz
egzaminu
nie zda.
testing techniques are given in EN 12062.

24

24

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

Do bada nieniszczcych zaleca si rwnie przyjcie odpowiednich kryteriw akceptacji. Dla wszystkich
bada niszczcych i nieniszczcych powinny by zastosowane okrelone procedury.
UWAGA
Korelacje pomidzy poziomami jakoci wedug EN ISO 5817 a poziomami akceptacji dla rnych technik
bada nieniszczcych s podane w EN 12062.

Egzamin poprawkowy

Jeli egzamin nie speni odpowiednich wymaga niniejszej normy, spawacz powinien mie moliwo powtarzania egzaminu kwalifikacyjnego.
Jeli ustalono, e powodem niepowodzenia s metalurgiczne lub inne, pochodzce z zewntrz przyczyny,
ktre nie mog by bezporednio przypisane brakowi umiejtnoci spawacza, wymagany jest dodatkowy egzamin w celu oceny jakoci i przydatnoci nowego materiau zcza i/lub nowych warunkw badania.

Okres wanoci

9.1

Kwalikacja pocztkowa

Okres wanoci uprawnie spawacza rozpoczyna si z dniem spawania zcza(-y) prbnego(-ych).


Warunkiem jest, aby wymagane badania zostay przeprowadzone, a wyniki tych bada byy akceptowalne.
9.2

Potwierdzenie wanoci

Wystawione wiadectwo egzaminu kwalifikacyjnego spawacza jest wane dwa lata. Warunkiem jest, aby nadzr spawalniczy lub odpowiedzialny personel pracodawcy mogli potwierdzi, e spawacz pracowa w zakresie
swoich kwalifikacji. Powinno to by potwierdzane co sze miesicy.
9.3

Przeduenie kwalikacji

wiadectwo egzaminu kwalifikacyjnego spawacza zgodnie z niniejsz norm moe by przeduone na nastpne dwa lata przez egzaminatora lub jednostk egzaminujc.
Przed przedueniem wiadectwa powinny by spenione wymagania 9.2, jak rwnie powinny zosta spenione nastpujce warunki:
a) Wszystkie protokoy i dokumenty wykorzystane do przeduenia powinny by przypisane spawaczowi oraz
WPS zastosowanej(-ym) w produkcji.
b) Dokumenty, bdce podstaw przeduenia, powinny obejmowa badania na obecno objtociowych
niezgodnoci (badanie radiograczne lub badanie ultradwikowe) lub z badania niszczcego (przeomu
lub zginania) wykonanego na dwch spoinach w cigu ostatnich szeciu miesicy. Dokumenty zwizane
z przedueniem powinny by przechowywane minimum dwa lata.
c) Spoiny powinny spenia poziomy akceptacji dla niezgodnoci okrelone w Rozdziale 7.
d) Wyniki badania wymienione w punkcie 9.3 b) powinny wykaza, e spawacz powtrzy warunki pierwotnego
egzaminu, z wyjtkiem gruboci i rednicy zewntrznej rury.
UWAGA

10

Przykady zmiennych, ktre powinny by uwzgldnione i potwierdzone, patrz Zacznik D.

wiadectwo

Naley potwierdzi, e spawacz pomylnie zda egzamin kwalifikacyjny. Wszystkie zasadnicze zmienne naley wpisa do wiadectwa. Jeeli zcze(-a) prbne nie spenio(-y) wymaganych bada, wiadectwo nie
powinno by wydane.
25

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

wiadectwo powinno by wydane na wyczn odpowiedzialno egzaminatora lub jednostki egzaminujcej


i powinno zawiera wszystkie szczegowe informacje podane w Zaczniku A. Zaleca si, aby wzr podany
w Zaczniku A stosowa jako wiadectwo egzaminu kwalifikacyjnego spawacza. Jeli stosuje si inny wzr
wiadectwa egzaminu kwalifikacyjnego spawacza, powinno ono zawiera wszystkie informacje wymagane
w Zaczniku A.
Zasadniczo dla kadego zcza prbnego naley wystawi oddzielne wiadectwo egzaminu kwalifikacyjnego
spawacza.
Jeeli podczas egzaminu spawacz wykona wicej ni jedno zcze prbne, moe by wydane jedno wiadectwo egzaminu kwalifikacyjnego spawacza jako kombinacja zakresw kwalifikowania wynikajcych z poszczeglnych zczy prbnych. W tym przypadku dopuszczalna jest zmiana dotyczca tylko jednej nastpujcej
zmiennej zasadniczej, z wyjtkiem prbek podanych w 5.7.

typ spoiny,

pozycja spawania,

grubo materiau.

Nie dopuszcza si zmiany innych zmiennych zasadniczych.


Powinna by zapewniona jednoznaczno wiadectwa egzaminu kwalifikacyjnego spawacza. Dlatego zaleca
si, aby wiadectwo egzaminu kwalifikacyjnego spawacza wydawano co najmniej w jednym z jzykw: angielskim, francuskim lub niemieckim i jeli to konieczne w kombinacji z innym jzykiem.
Egzamin praktyczny i egzamin z wiedzy teoretycznej (patrz Zacznik A) powinien by oznaczony sowami
Akceptowalna lub Nie badano.
Kada zmiana zmiennych zasadniczych wystpujcych podczas egzaminu kwalifikacyjnego, wykraczajca
poza dopuszczalne zakresy, wymaga przeprowadzenia nowego egzaminu i wystawienia nowego wiadectwa
egzaminu kwalifikacyjnego spawacza.

11

Oznaczenie

Oznaczenie kwalifikacji spawacza powinno obejmowa nastpujce pozycje, podane w poniszej kolejnoci
(system jest tak zbudowany, e mona zastosowa wspomaganie komputerowe):
a) numer niniejszej normy;
b) zmienne zasadnicze:
1)

procesy spawania: odniesione do 4.2, 5.2 i EN ISO 4063;

2)

typ wyrobu: blacha (P), rura (T), odniesione do 4.3.1 i 5.3;

3)

typ spoiny: spoina czoowa (BW), spoina pachwinowa (FW), odniesione do 5.4;

4)

grupa materiaowa: odniesiona do 5.5;

5)

materiay dodatkowe do spawania: odniesione do 5.6;

6)

wymiary zcza prbnego: grubo materiau t i rednica zewntrzna rury D, odniesione do 5.7;

7)

pozycje spawania: odniesione do 5.8 i EN ISO 6947;

8)

szczegy dotyczce spoiny: patrz 5.9.

Typ gazu osonowego i gazu formujcego nie powinien by wczony do oznaczenia, ale powinien by podany
w wiadectwie egzaminu kwalifikacyjnego spawacza (patrz prEN ISO 15609-1:2000, Zacznik A,
lub EN ISO 15609-2:2001, Zacznik A).
Przykady oznaczenia podano w Zaczniku B.
26

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

Zacznik A
(informacyjny)
wiadectwo egzaminu kwalikacyjnego spawacza
Oznaczenie(-a): ..........................................................................................................
..........................................................................................................
WPS Nr odniesienia:
Nazwisko spawacza:
Identyfikacja:
Metoda identyfikacji:
Data i miejsce urodzenia:
Pracodawca:
Przepis/Norma badania:

Egzaminator lub jednostka egzaminujca Nr odniesienia:

Fotografia
(jeli jest
wymagana)

Wiedza teoretyczna: Akceptowalna/Nie badano (niepotrzebne skreli)


Zcze prbne

Zakres kwalifikowania

Proces(-y) spawania
Typ wyrobu (blacha lub rura)
Typ spoiny
Grupa(-y) materiau
Materia pomocniczy (Oznaczenie)

---------------------------------------------------------

Gaz osonowy
rodki pomocnicze (np. gazowa
osona grani)
Grubo materiau (mm)
rednica zewntrzna rury (mm)
Pozycja spawania
Szczegy dotyczce spoiny

Typ bada kwalifikacyjnych


Badanie wizualne
Badanie radiograficzne
Badanie na amanie
Badanie na zginanie
Badanie na rozciganie
z karbem

Wykonano i akceptowano

Nie badano

Nazwisko egzaminatora lub


jednostka egzaminujca:
Miejsce, data i podpis
egzaminatora lub jednostki
egzaminujcej :
Data spawania:
Kwalifikacja wana do:

Badanie makroskopowe

Potwierdzenie wanoci przez pracodawc/osob nadzorujc na nastpne 6 miesicy (dotyczy 9.2)


Data
Podpis
Stanowisko lub tytu

Przeduenie kwalifikacji przez egzaminatora lub jednostk egzaminujc na nastpne 2 lata (dotyczy 9.3)
Data
Podpis
Stanowisko lub tytu

27

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

Zacznik B
(informacyjny)
Przykady oznaczenia
B.1 Przykad 1
Egzamin spawacza

EN 287-1 135 P FW 1.2 S t10 PB ml


Objanienie

Zakres kwalifikowania

135

Proces spawania

Spawanie MAG

135, 136 (tylko M)

Blacha

P
T: D 150 mm

FW

Spoina pachwinowa

FW

1.2

Grupa materiaowa zgodnie


z CR ISO 15608

Grupa materiaowa 1.2: granica plastycznoci


275 N/mm2 < ReH 360 N/mm2

1.1, 1.2, 1.4

Materia dodatkowy do
spawania

Drut lity

S, M

t10

Grubo

Grubo materiau: 10 mm

3 mm

PB

Pozycja spawania

Pozycja pozioma pionowa (spoina pachwinowa)

PA, PB

ml

Szczegy dotyczce
spoiny

Wielowarstwowa

sl, ml

B.2 Przykad 2
Egzamin spawacza

EN 287-1 136 P BW 1.3 B t15 PE ss nb


Objanienie

Zakres kwalifikowania

136

Proces spawania

Spawanie ukowe w osonie gazu aktywnego


drutem proszkowym

136

Blacha

P
T: D 150 mm PA, PB, PC
D 500 mm PF

BW

Spoina czoowa

BW, FW (patrz 5.4.b))

1.3

Grupa materiaowa zgodnie


z CR ISO 15608

Grupa materiaowa 1.3: normalizowane stale


drobnoziarniste o granicy plastycznoci
ReH > 360 N/mm2

1, 2, 3, 9.1, 11

Materia dodatkowy do
spawania

Drut proszkowy zasadowy

B, R, P, V, W, Y, Z

t15

Grubo materiau zcza


prbnego

Grubo materiau: 15 mm

5 mm

PE

Pozycja spawania

Pozycja sufitowa (spoina czoowa)

PA, PB, PC, PD, PE, PF

ss nb

Szczegy dotyczce
spoiny

Spawanie jednostronne, bez podkadki


Wielowarstwowa

ss nb, ss mb, bs
dla FW: sl, ml

28

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

B.3 Przykad 3
Egzamin spawacza

EN 287-1 141 T BW 8 S t3.6 D60 PF ss nb


Objanienie

Zakres kwalifikowania

141

Proces spawania

Spawanie TIG

141

Rura

T
P

BW

Spoina czoowa

BW, FW (patrz 5.4.b))

Grupa materiaowa zgodnie


z CR ISO 15608

Grupa materiaowa 8:
stale austenityczne nierdzewne

8, 9.2, 9.3, 10

Materia dodatkowy do
spawania

Prt lity

t3.6

Grubo

Grubo materiau: 3,6 mm

od 3 mm do 7,2 mm

D60

rednica zewntrzna rury


zcza prbnego:

rednica zewntrzna rury: 60 mm

30 mm

PF

Pozycja spawania

Spoina czoowa rury, rura utwierdzona, o rury


pozioma utwierdzona

PA, PB, PD, PE, PF

ss nb

Szczegy dotyczce
spoiny

Spawanie jednostronne, bez podkadki


Wielowarstwowa

ss nb, ss mb, bs
dla FW: sl, ml

B.4 Przykad 4
Egzamin spawacza

EN 287-1 111 P BW 2 B t13 PA ss nb

Egzamin spawacza

EN 287-1 111 P FW 2 B t13 PB ml


Objanienie

Zakres kwalifikowania

111

Proces spawania

Rczne spawanie ukowe

111

Blacha

P
T: D 150 mm

BW
FW

Spoina czoowa
Spoina pachwinowa

BW, FW (patrz 5.4.b))

Grupa materiaowa zgodnie


z CR ISO 15608

Grupa materiaowa 2: stale drobnoziarniste


obrabiane termomechanicznie o granicy
plastycznoci ReH > 360 N/mm2

1, 2, 3, 9.1, 11

Materia dodatkowy do
spawania

Otulina zasadowa

Wszystkie, z wyjtkiem C

t13

Grubo

Grubo materiau: 13 mm

5 mm

PA
PB

Pozycja spawania

Spoina czoowa, podolna


Spoina pachwinowa, naboczna

PA, PB

ss nb
ml

Szczegy dotyczce
spoiny

Spawanie jednostronne, bez podkadki


Wielowarstwowa

ss nb, ss mb, bs
dla FW: sl, ml

29

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

B.5 Przykad 5
Egzamin spawacza

EN 287-1 141/135 T BW 1.2 S t20(5/15) D200 PA ss nb


Objanienie

Zakres kwalifikowania

141
135

Proces spawania

Spawanie TIG, cieg graniowy (2 warstwy)


Spawanie MAG, ciegi wypeniajce

141
135, 136 (tylko M)

Rura

T
P

BW

Spoina czoowa

BW, FW (patrz 5.4.b))

1.2

Grupa materiaowa zgodnie Grupa materiaowa 1.2: granica plastycznoci


z CR ISO 15608
275 N/mm2 < ReH 360 N/mm2

1.1, 1.2, 1.4

Materia dodatkowy do
spawania

Drut lity

141: S
135: S
136: tylko M

t20

Grubo

141: s1 = 5 mm
135: s2 = 15 mm

141: t = od 3 mm do
10 mm
135: t 5 mm
141/135: t 5 mm

D200

rednica zewntrzna rury


zcza prbnego

rednica zewntrzna rury: 200 mm

100 mm

PA

Pozycja spawania

Spoina czoowa rury obracanej, o pozioma

PA, PB

ss nb

Szczegy dotyczce
spoiny

Spawanie jednostronne, bez podkadki

141: ss nb, ss mb, bs


135: ss mb, bs
(136:M)
dla FW: sl, ml

Wielowarstwowa

30

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

B.6 Przykad 6
Egzamin spawacza

EN 287-1 141 T BW 10 S t8.0 D 100 H-L045 ss nb

Egzamin spawacza

EN 287-1 141 T BW 10 S t1.2 D 16 H-L045 ss nb


Objanienie

Zakres kwalifikowania

141

Proces spawania

Spawanie TIG

141

Rura

T
P

BW

Spoina czoowa

BW, FW (patrz 5.4.b))

10

Grupa materiaowa zgodnie Grupa materiaowa 10: austenityczno-ferrytyczne


z CR ISO 15608
stale nierdzewne

8, 9.2, 9.3, 10

Materia dodatkowy do
spawania

Prt lity

t8.0
t1.2

Grubo

Grubo materiau: 1,2 mm/8 mm

od 1,2 mm do 16 mm

D100
D16

rednica zewntrzna rury


zcza prbnego

rednica zewntrzna rury: 100 mm/16 mm

16 mm

H-L045

Pozycja spawania

Spoina czoowa rury, rura utwierdzona, o


nachylona (45o)

wszystkie, PG i J-L045
wyczone

ss nb

Szczegy dotyczce
spoiny

Spawanie jednostronne, bez podkadki


Jednowarstwowa/wielowarstwowa

ss nb, ss mb, bs
dla FW: sl, ml

B.7 Przykad 7
Egzamin spawacza

EN 287-1 141 T BW 5 S t5.0 D60 PF ss nb

Egzamin spawacza

EN 287-1 141 T BW 5 S t5.0 D60 PC ss nb


Objanienie

Zakres kwalifikowania

141

Proces spawania

Spawanie TIG

141

Rura

T
P

BW

Spoina czoowa

BW, FW (patrz 5.4.b))

Grupa materiaowa zgodnie


z CR ISO 15608

Grupa materiaowa 5: stale Cr-Mo bez wanadu


o zawartoci C 0,35 %

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9.1, 11

Materia dodatkowy do
spawania

Prt lity

t5.0

Grubo

Grubo materiau: 5,0 mm

od 3 mm do 10 mm

D60

rednica zewntrzna rury


zcza prbnego

rednica zewntrzna rury: 60 mm

30 mm

PF
PC

Pozycja spawania

Spoina czoowa rury, o utwierdzona pozioma


o pionowa

wszystkie, PG i J-L045
wyczone

ss nb

Szczegy dotyczce
spoiny

Spawanie jednostronne, bez podkadki

ss nb, ss mb, bs

Wielowarstwowa

dla FW: sl, ml

31

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

Zacznik C
(informacyjny)
Wiedza teoretyczna
C.1 Postanowienia oglne
Przeprowadzenie egzaminu teoretycznego jest zalecane, lecz nie jest obowizkowe.
Poszczeglne kraje mog wymaga zdawania egzaminu z wiedzy teoretycznej przez spawacza N4).
Jeli spawacz zdaje egzamin z wiedzy teoretycznej, zaleca si wpisanie tego do wiadectwa.
Niniejszy zacznik dotyczy zakresu wiedzy teoretycznej spawacza, ktra gwarantuje przestrzeganie przez
niego technologii i zasad praktycznych. Zakres wiedzy teoretycznej podany w niniejszym zaczniku dotyczy
tylko poziomu podstawowego.
Poniewa programy szkolenia s rne w rnych krajach, zaproponowano tylko oglne tematy i kategorie
wiedzy teoretycznej. Zaleca si, aby pytania egzaminacyjne w poszczeglnych krajach przygotowane byy
indywidualnie, jednake z zaleceniem, by obejmoway one zakres tematyczny podany w A.2, odpowiedni do
egzaminu kwalifikacyjnego spawacza.
Poszczeglne egzaminy spawaczy z wiedzy teoretycznej mog by prowadzone jedn z niej podanych metod lub kombinacj tych metod:
a) pisemny testowy (wybr pyta);
b) ustny wedug zbioru pyta pisemnych;
c) komputerowy;
d) demonstracyjny/obserwacyjny wedug zbioru pisemnych kryteriw.
Egzamin z wiedzy teoretycznej ogranicza si do zagadnie zwizanych z procesem spawania stosowanym
podczas egzaminu.

C.2 Wymagania
C.2.1

Sprzt spawalniczy

C.2.1.1 Spawanie acetylenowo-tlenowe


a) Identykacja butli gazowych;
b) Identykacja i monta zasadniczych elementw;
c) Dobr waciwych dysz i palnikw spawalniczych.
C.2.1.2 Spawanie ukowe
a) Identykacja i monta zasadniczych elementw i sprztu;
b) Rodzaj prdu spawania;
c) Waciwe podczenie przewodu spawalniczego prdu powrotnego.

N4)

32

Odsyacz krajowy: W Polsce spawacz zdaje egzamin kwalikacyjny z wiedzy teoretycznej.

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

C.2.2

Proces spawania 2)

C.2.2.1 Spawanie acetylenowo-tlenowe (311)


a) Cinienie gazu;
b) Dobr typu dyszy;
c) Rodzaj pomienia gazowego;
d) Skutek przegrzania.
C.2.2.2 Spawanie ukowe elektrod otulon (111)
a) Przechowywanie i suszenie elektrod;
b) Rnice typw elektrod.
C.2.2.3 Spawanie ukowe samoosonowym drutem proszkowym (114)
a) Typy i wymiary elektrod;
b) Typ, wielko i obsuga dysz/kocwki kontaktowej;
c) Wybr i ograniczenia sposobu przenoszenia metalu;
d) Zabezpieczenie uku spawalniczego przed przecigami.
C.2.2.4 Spawanie ukowe w osonie gazu, spawanie elektrod wolframow w osonie gazw obojtnych, spawanie plazmowe (131, 135, 136, 141, 15)
a) Typy i wymiary elektrod;
b) Identykacja gazu osonowego i strumie objtoci;
c) Typ, wielko i obsuga dysz/kocwki kontaktowej;
d) Wybr i ograniczenia sposobu przenoszenia metalu;
e) Zabezpieczenie uku spawalniczego przed przecigami.
C.2.2.5 Spawanie ukiem krytym (121,125)
a) Suszenie, doprowadzanie i prawidowe odzyskiwanie topnika;
b) Prawidowe ustawienie i posuw gowicy spawalniczej.
C.2.3

Materiay podstawowe

a) Identykacja materiau;
b) Metody i kontrola podgrzewania wstpnego;
c) Kontrola temperatury midzyciegowej;
C.2.4

Materiay dodatkowe do spawania

a) Identykacja materiaw dodatkowych do spawania;


b) Magazynowanie, przechowywanie i stan materiaw dodatkowych do spawania;
c) Dobr waciwych wymiarw;

2) Numery odniesienia do EN ISO 4063.

33

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

d) Zanieczyszczenia elektrod i drutw do spawania;


e) Kontrola nawinicia drutu;
f)

Kontrola i monitorowanie strumienia objtoci gazu i jakoci.

C.2.5

Bezpieczestwo i zapobieganie wypadkom

C.2.5.1 Postanowienia oglne


a) Bezpieczny monta i procedury zaczania i wyczania;
b) Bezpieczne sterowanie pyami i gazami spawalniczymi;
c) Ochrona indywidualna;
d) Zagroenie poarem;
e) Spawanie w miejscach ograniczonych;
f)

Wiedza o rodowisku spawania.

C.2.5.2 Spawanie acetylenowo-tlenowe


a) Bezpieczestwo skadowania i uytkowanie gazw spronych oraz manipulowania gazami spronymi;
b) Wykrywanie nieszczelnoci w wach gazowych i sprzcie;
c) Procedura przyjta w razie cofnicia si pomienia.
C.2.5.3 Wszystkie procesy spawania ukowego
a) rodowisko o zwikszonym zagroeniu poraeniem elektrycznym;
b) Promieniowanie uku;
c) uk bdzcy.
C.2.5.4 Spawanie ukowe w osonie gazu
a) Bezpieczestwo skadowania i uytkowanie gazw spronych oraz manipulowania gazami spronymi;
b) Wykrywanie nieszczelnoci w wach gazowych i sprzcie.
C.2.6

Kolejno/technologie spawania

Ocena wymaga technologii spawania i wpywu parametrw spawania.


C.2.7

Przygotowanie zcza i przedstawienie spoiny

a) Zgodno przygotowania zczy z instrukcj technologiczn spawania (WPS);


b) Zanieczyszczenia cianek rowka.
C.2.8

Niezgodnoci spoiny

a) Identykacja niezgodnoci;
b) Przyczyny;
c) Zapobieganie i dziaanie naprawcze.
C.2.9

Kwalifikowanie spawacza

Zaleca si, aby spawacz by wiadomy zakresu swoich kwalifikacji.

34

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

Zacznik D
(informacyjny)
Zmienne, ktre naley potwierdzi i uwzgldni, aby przeduy wiadectwo
Zaleca si, aby w celu przeduenia wiadectwa egzaminu kwalifikacyjnego spawacza, spawacz wykonywa
spawanie typowe dla zakresu pierwszego egzaminu kwalifikacyjnego, uwzgldniajc przy tym zmienne podane w Tablicy D.1.

Tablica D.1 Zmienne, ktre naley potwierdzi i uwzgldni, aby przeduy wiadectwo
Zmienne

do potwierdzenia

Proces(-y) spawania

Typ wyrobu (rura, blacha, odgazienie)

Typ spoiny

Grupa materiaowa

Materia dodatkowy do spawania (oznaczenie)

Grubo materiau

rednica zewntrzna rury b

Pozycja spawania

Szczegy dotyczce spoiny

Grubo moe si zmienia, pod warunkiem e jest ona w granicach zakresu kwalifikowania pierwszego
egzaminu.

rednica zewntrzna rury moe si zmienia w zakresie 50 % pocztkowego zcza prbnego.

35

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

Zacznik ZA
(informacyjny)
Powizanie niniejszej Normy Europejskiej z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy
UE 97/23/WE
Niniejsza Norma Europejska zostaa opracowana na podstawie mandatu, udzielonego CEN przez Komisj
Europejsk i Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu i jest jednym ze sposobw osignicia zgodnoci
z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy nowego podejcia 97/23/WE.
Z chwil ogoszenia niniejszej normy w Dzienniku Urzdowym Wsplnot Europejskich jako zgodnej z t dyrektyw i wprowadzenia jej jako normy krajowej co najmniej w jednym pastwie czonkowskim, zgodno
z rozdziaami niniejszej normy podanymi w Tablicy ZA, stanowi bdzie podstaw, w granicach okrelonych
zakresem niniejszej normy, domniemania zgodnoci z odpowiednimi zasadniczymi wymaganiami tej dyrektywy i zwizanymi z ni przepisami EFTA.
Tablica ZA.1 Zgodno niniejszej Normy Europejskiej z dyrektyw 97/23/WE
Rozdziay/podrozdziay niniejszej
Normy Europejskiej

Zasadnicze wymagania (ERs)


dyrektywy 97/23/WE

Komentarze kwalifikujce/Uwagi

Rozdziay 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11

Zacznik I, 3.1.2

Poczenie cige

OSTRZEENIE: W odniesieniu do wyrobu(-w) objtego(-ych) zakresem niniejszej normy mog mie zastosowanie inne wymagania i inne dyrektywy UE.

36

EN 287-1:2004+AC:2004+A2:2006

Bibliograa
EN 499:1994, Welding consumables Covered electrodes for manual metal arc welding of non alloy and fine
grain steels Classification.
EN 758:1997, Welding consumables Tubular cored electrodes for metal arc welding with and without a gas
shield of non alloy and fine grain steels Classification.
EN 1321:1996, Destructive tests of welds in metallic materials Macroscopic and microscopic examination of
welds.
EN 1418:1997, Welding personnel Approval testing of welding operators for fusion welding and resistance
weld setters for fully mechanized and automatic welding of metallic materials.
EN 1714:1997, Non-destructive examination of welds Ultrasonic examination of welded joints.
EN 12062:1997, Non-destructive examination of welds General rules for metallic materials.
EN 22553:1994, Welded, brazed and soldered joints Symbolic representation on drawing.

37

ISBN 978-83-251-2182-2
Polski Komitet Normalizacyjny
ul. witokrzyska 14, 00-050 Warszawa
http://www.pkn.pl

You might also like