Uniwersytet Warszawski

Wydzia Prawa i Administracji

Jdrzej Grski
Nr albumu: 234821

TAJEMNICA PRZEDSIBIORCY A
INFORMACJA PUBLICZNA
PRACA MAGISTERSKA
NA KIERUNKU PRAWO

Praca wykonana pod kierunkiem

Prof. UW dr hab. Krystyny Pawowicz
Instytut Nauk Prawno-Administracyjnych WPIA UW

Warszawa, czerwiec 2010

- 1-

Owiadczenie kierujcego prac

Owiadczam, e niniejsza praca zostaa przygotowana pod moim kierunkiem i stwierdzam, e

spenia ona warunki do przedstawienia jej w postpowaniu o nadanie tytuu zawodowego.

Data

Podpis kierujcego prac

Owiadczenie autora pracy

wiadom odpowiedzialnoci prawnej owiadczam, e niniejsza praca dyplomowa zostaa

napisana przez mnie samodzielnie i nie zawiera treci uzyskanych w sposb niezgodny z
obowizujcymi przepisami.

Owiadczam rwnie, e przedstawiona praca nie bya wczeniej przedmiotem procedur zwizanych z
uzyskaniem tytuu zawodowego w wyszej uczelni.

Owiadczam ponadto, e niniejsza wersja pracy jest identyczna z zaczon wersj

elektroniczn.

Data

Podpis autora (autorw) pracy

- 2-

Streszczenie
Przedsibiorcy przysuguje prawo ochrony tajemnicy handlowej, a spoeczestwu przysuguje
prawo do informacji publicznej. Podmioty zobowizane do udostpniania tej informacji
czsto znajduj si w posiadaniu tajemnic handlowych, dlatego dochodzi do konfliktu midzy
tymi prawami na gruncie u.d.i.p. oraz regulacji szczeglnych, na potrzeby ktrych tajemnica
handlowa definiowana jest rnie zarwno od strony przedmiotowej jak i podmiotowej.
Przepisy te uniemoliwiaj przedsibiorcom aktywny udzia w procedurach prowadzcych do
ujawnienia informacji ich dotyczcych, przez co organy administracji zbyt czsto od mawiaj
udostpnienia informacji same chronic interes przedsibiorcw. Spoeczestwo moe
natomiast, tylko w ograniczony sposb, zwraca si bezporednio do przedsibiorcw o
udostpnienie informacji o ich dziaalnoci.

Sowa kluczowe
informacja, publiczna, tajemnica ,handlowa, rodowiska, zamwienia , prawa
czowieka, pomoc, finanse, wasno, intelektualna

Dziedzina pracy (kody wg programu Socrates-Erasmus)

10900 Inne nauki prawne (Others Laws)

Tytu pracy w jzyku angielskim

Entrepreneurs secrets versus access to public information

- 3-

SPIS TRE CI
CELE OPRACOWANIA................................................................................................................................................. - 6 ROZDZIA I .................................................................................................................................................................... - 10 ZNACZENIE DOSTPU DO INFORMACJ I PUB LICZNEJ ........................................................................... - 10 -

I.1 INFORMACJA PUBLICZNA W UJCIU HISTORYCZNYM ORAZ Z PUNKTU WIDZENIA

OCHRONY PRAW CZOWIEKA ....................................................................................... - 10 I.2 DOSTP DO INFORMACJI PUBLICZNEJ W PRAWIE UE............................................ - 16 I.3 DOSTP DO INFOMRACJI PUBLICZNEJ W PRAWIE POLSKIM ................................ - 22 I.4 WNIOSKI ...................................................................................................................... - 33 Rozdzia II .......................................................................................................................................................................... - 35 ZNACZENIE OCHRONY TAJ EMNICY HANDLOWEJ .................................................................................. - 35 -

I.1 PRAWO DO PRYWATNOCI A PRZEDSIBIORCA .................................................... - 35 II.2 POJCIA PRZEDSIBIORCY ORAZ TAJEMNICY HANDLOWEJ
PRZEDSIBIORCY/PRZEDSIBIORSTWA ....................................................................... - 45 II.3 INTERES PRAWNY PRZEDSIBIORCY W POSTPOWANIU O UDOSTPNIENIE
INFORMACJI PUBLICZNEJ............................................................................................... - 54 ROZDZIA III ................................................................................................................................................................. - 63 TAJ EMNICA PRZEDS IB IORCY B IORCEGO UDZIA W WYKONYWANIU ZADA
PUB LICZNYCH I REALIZACJ I ZAMWIE PUB LICZNYCH ................................................................. - 63 -

III.1 TAJEMNICA PRZEDSIBIORCY A ZASADA JAWNOCI ZAMWIE PUBLICZNYCH

W WIETLE MIDZYNARODOWYCH ORAZ UNIJNYCH REGULACJI PRAWNYCH .... - 63 III.2 TAJEMNICA PRZESIBIORCY A ZASADA JAWNOCI ZAMWIE PUBLICZNYCH
W WIETLE POLSKIEGO PRAWA ZAMWIEN PUBLICZNYCH.................................... - 69 III.3 INNE PRZYKADY BDCEJ SPRAW PUBLICZN DZIAALNOCI
PRZEDSIBIORCY ZWIZANE Z WYKONYWWANIEM ZADA PUBLICZNYCH SENSU
LARGO ORAZ WYKONYWANIEM ZADA PUBLICZNYCH .......................................... - 76 ROZDZIA IV ................................................................................................................................................................. - 92 TAJ EMNICA PRZEDS IB IORCY A J EGO DZIAALNO MOGCA B Y PRZEDMIOT EM
ZAINTER ESOWANIA SPO ECZES TWA ......................................................................................................... - 92 -

- 4-

IV.1 KIEDY DZIAALNO PRZEDSIBIORCY BUDZI UZASADNIONE

ZAINTERESOWANIE SPOECZESTWA?....................................................................... - 92 IV.2 TAJEMNICA PRZEDSIBIORCY NA TLE PRZEPISW DOTYCZYCZYCH DOSTPU
DO INFORMACJI O RODOWISKU .................................................................................. - 95 IV. 3 TAJEMNICA PRZEDSIBIORCY NA TLE ZASADY JAWNOCI POSTPOWA Z
DZIEDZINY OCHRONY KONKURECJI I KONSUMENTW ORAZ POMOCY PUBLICZNEJ
DLA PRZEDSIEBIORCW .............................................................................................. - 108 IV.4 TAJEMNICA PRZESIBIORCY ZWIZANA Z PRAWAMI WASNOCI
INTELEKTULANEJ W KONTEKCIE DOSTPU DO INFOMRACJI PUBLICZNEJ ........ - 130 ROZDZIA V .................................................................................................................................................................- 140 MOLIWO DANIA UDOS TPNIENIA INFORMACJ I O SPRAWACH PUB LICZNYCH W
RELACJACH PRYWATNO-PRAWNYCH..........................................................................................................- 140 -

V.1 PRZEDSIBIORCA JAKO PODMIOT BEZPORREDNIO ZOBOWIZANY DO

UDOSTPNIANIA INFORMACJI PUBLICZNEJ .............................................................. - 140 V.2 PRZEDSIBIORCA JAKO PODMIOT BEZPORREDNIO ZOBOWIZANY DO
UDOSTPNIANIA INFORMACJI NA PODSTAWIE PRAWA PRASOWEGO .................. - 145 WNIOSKI KOCOWE ...............................................................................................................................................- 150 WYKAZ RDE ........................................................................................................................................................- 153 -

WYKAZ LITERATURY.................................................................................................... - 153 PORTALE INTERNETOWE ............................................................................................. - 156 WYKAZ ORZECZNICTWA.............................................................................................. - 156 WYKAZ AKTW PRAWNYCH ....................................................................................... - 160 -

- 5-

CELE OPRACOWANIA
Celem niniejszego opracowania jest zbadanie i przedstawienie jakie znaczenie z
punktu widzenia polskiego przedsibiorcy maj dwie grupy wartoci, ktrym systemy prawne
funkcjonujce w spoeczestwach o ugruntowanej demokracji przyznaj pierwszorzdne
znaczenie.
Po pierwsze, kademu przedsibiorcy, niezalenie od tego czy jest osob prawn typu
korporacyjnego, czy fundacyjnego, uomn osoba prawn, czy przede wszystkim osob
fizyczn, przysuguje ochrona w sferze wyznaczanej przez cywilistyczne pojcia dbr
osobistych, prawa do prywatnoci (w przypadku osb fizycznych) czy tajemnicy handlowej
przedsibiorcy/przedsibiorstwa i poj zblionych do tajemnicy handlowej (w przypadku
zarwno osb fizycznych jak i prawnych/uomnych osb prawnych, ktre posiadaj status
przedsibiorcy).

Po

drugie,

demokratyczne

spoeczestwo

obywatelskie

wymaga

zaangaowania obywateli w debat o sprawach publicznych, a realizacja postulatu takiego

zaangaowania wymaga, aby spoeczestwo obywatelskie, w tym wolna prasa, miao dostp
do informacji na temat wadz publicznych. Skala i przedmiot dziaa wadz publicznych
skutkuje tym, e wadze znajduj si w posiadaniu coraz wikszej liczby informacji na temat
podmiotw prawa prywatnego, w zwizku z udziaem tych podmiotw w realizacji zada
publicznych, czy te w zwizku z wpywem podmiotw prywatnych na rodowisko
ekonomiczne i przyrodnicze, w ktrym dana spoeczno funkcjonuje.
Nie trudno wic dostrzec, jak czsto znajdujca si w posiadaniu wadz publicznych
informacja, jeeli ujawniona na podstawie regulacji publicznoprawnych, moe godzi w sfer
wolnoci i autonomii informacyjnej przedsibiorcw. Z drugiej strony nie trudno zauway,
e niczym niekontrolowana przez opini publiczn dziaalno nieodpowiedzialnego biznesu
moe godzi w interes spoeczny. W opracowaniu stawiam nastpujce tezy:
- u rda zainteresowania podmiotw publicznych/administracji dziaalnoci
podmiotw prywatnych (przedsibiorcw) w spoeczestwie de mokratycznym powinno
lee tylko i wycznie uzasadnione zainteresowanie spoeczestwa dziaalnoci innych
podmiotw prywatnych (przedsibiorcw) w tym spoeczestwie funkcjonujcych, a
zainteresowanie to powinno wynika z prze dmiotu, charakte ru oraz wagi dziaalnoci
- 6-

tych podmiotw (przedsibiorcw) i zagroe mogcych wynika dla s poeczestwa z tej

dziaalnoci
- pojcia informacji i sprawy publicznej s rozumiane obecnie przez polski
system prawa zbyt wsko i nieelastycznie oraz s przez orzecznictwo zbyt cile wizane
z dziaalnoci wycznie podmiotw publicznych, czsto w oderwaniu od znacze nia
przedmiotu informacji znajdujcych si w posiadaniu podmiotw publicznych, a
dotyczcych prze dsibiorcw
-

interes

przedsibiorcw

nieujawnianiu

ich

taje mnic

handlowych,

znajdujcych si w posiadaniu podmiotw zobowizanych do udostpniania informacji

publicznej, nie jest dostatecznie zabezpieczony z proceduralnego punktu widzenia za
spraw racego deficytu procedur interwe ncyjnych w przypadku postpowa o
udostpnienie informacji publicznej, w ktrych to procedurach nie dostrzega si
interesu

prawnego

mechanizmw

takich

przedsibiorcw,

proceduralnych

mogoby

jednak

wprowadze nie

stosownych

skutkowa paralie m przeprowadzania

procedur o udostpnienie informacji publiczne j

- niemal nie moliwe wydaje si wypracowanie rozwizania prawnego, ktre
skoordynuje sposoby rozstrzygania sporw odnonie charakteru informacji mogcych
by taje mnic handlow; sporu przedsibiorca-organ na etapie przekazywania
informacji organowi przez przedsibiorc oraz sporu wnioskodawca-organ na etapie
pnie jszego wniosku o udostpnienie tej informacji, jako informacji publiczne j
- naganna praktyka administracji polegajca na nagminnym odmawianiu
udostpnienia informacji publicznej przez wzgld na ochron taje mnicy handlowe j
przedsibiorcw moe wynika wanie z braku udziau tych prze dsibiorcw w
procedurach udostpniania informacji publicznej poniewa organy administracji,
zdajc sobie spraw z tego, e nie s waciwymi dysponentami taje mnicy handlowe j, nie
chc naraa interesu prawnego podmiotw prywatnych i czyni to kosztem interesu
publicznego w moliwie najsze rszym dostpie do informacji publicznej
Punktem wyjcia dla przedstawienia tej problematyki bdzie przedstawienie rozwoju
koncepcji powszechnego prawa dostpu do informacji publicznej w kontekcie rozwoju
prawa czowieka (w szczeglnoci prawa do swobodnej wypowiedzi) oraz w kontekcie
- 7-

rozwoju

koncepcji

jawnoci

administracyjnej.

Nastpnie

zostanie

przedstawiona

problematyka prawa do prywatnoci, jako dobra osobistego i kompleksowo problematyka

nadbudowanej nad prawem do prywatnoci i dobrami osobistymi instytucji tajemnicy
handlowej przedsibiorcy/ przedsibiorstwa.
Najistotniejszym elementem analizy, jest pokazanie jakie problemy rodz regulacje
licznych aktw prawnych, na gruncie ktrych moe doj do konfliktu pomidzy wartociami
tajemnicy przedsibiorcy oraz dostpu do informacji publicznej. Tego typu akty prawne
zawieraj rozwizania szczeglne w stosunku do regulacji oglnych; zarwno w przypadku
problematyki procedury udzielania informacji publicznej oraz dopuszczalnych przesanek
odmowy jej udzielenia, jak i w przypadku pojcia tajemnicy handlowej, ktra na potrzeby
tych rnych aktw prawnych przybiera r ne nazwy i jest rnie definiowana. Wszystkie
takie akty normatywne mog zosta podzielone dwie grupy.
Po pierwsze dotyczce sytuacji, w ktrych przedsibiorca jest z zaoenia
zaangaowany w realizacje zada publicznych lub realizuje zamwienia publiczne i w tym
sensie przyczynia si choby porednio do realizacji zada publicznych przez podmioty
publiczne.
W grupie drugiej znajd si te wszystkie akty prawne, w wietle ktrych z innych
powodw dziaalno przedsibiorcy moe sta si przedmiotem zainteresowania opinii
publicznej, jak np. w przypadku dziaalnoci mogcej wywrze wpyw na rodowisko
naturalne czy w przypadku otrzymywania przez przedsibiorc pomocy publicznej. Nie jest to
oczywicie podzia w sensie logicznym dlatego, e moliwe s rwnie takie sytuacje, w
ktrych dziaalno przedsibiorcy jest przedmiotem zainteresowania opinii publicznej
zarwno przez wzgld na to, e zmierza ona do realizacji zada publicznych, jak i z innych
powodw, co ma miejsce w sytuacji gdy przedsibiorca dziaa na zlecenie/ we wsppracy z
podmiotem publicznym i jednoczenie dziaalno ta moe np. zagraa rodowisku
naturalnemu, wolnej konkurencji, czy te wiza si z udzielaniem pomocy publicznej.
Na koniec przedstawione zostanie, jak mona w odniesieniu do niektrych
przedsibiorcw wykorzystywa prawne instrumentarium dostpu do informacji publicznej
bezporednio w relacjach prywatno-prawnych, z ominiciem organw wadzy publicznej.
Pokazane zostanie, kiedy inne podmioty ni organy wadzy publicznej s zobligowane do
- 8-

udzielania takiej informacji. Pokazane zostanie rwnie, w jaki sposb prawo prasowe
wykorzystuje instrumentarium oglnych przepisw o dostp ie do informacji publicznej do
dania informacji od podmiotw prywatnych. Wszystkie takie wyjtkowe sytuacje bd
odnosiy si w pierwszej kolejnoci do przedsibiorcw jako adresatw wnioskw o
udostpnienie informacji.

- 9-

ROZDZIA I
ZNACZENIE DOSTPU DO INFORMACJI PUBLICZNEJ
Celem pierwszej czci opracowania jest kompleksowe przedstawienie problematyki
prawa dostpu do informacji publicznej oraz zasady jawnoci ycia publicznego. Po pierwsze,
zostanie przedstawiony historyczny rozwj tych instytucji prawnych z punktu widzenia
rozwoju praw czowieka, rozwoju prawa prasowego oraz demokratyzacji ycia publicznego
oraz przedstawione zostanie, jakie akty midzynarodowe, powstae w wyniku rozwoju tych
koncepcji, reguluj obecnie t materie. Po drugie, zostan przedstawiane rozwizania prawne,
jakie obowizuj w tym przedmiocie w Unii Europejskiej, zarwno te odnoszce wycznie
do instytucji/organw samej Unii, jak i te, ktre odnosz si pastw czonkowskich oraz
zarwno regulacje wice, jak i akty typu soft- law. Po trzecie, zostan przedstawione
obowizujce w tym zakresie regulacje polskie (zwizane postanowieniami regulacji
midzynarodowych i unijnych) oraz zostanie przedstawiony szereg problemw zwizanych ze
stosowaniem Ustawy o dostpie do informacji Publicznej - rwnie wstpnie, z perspektywy
ochrony tajemnicy przedsibiorcy. Takie zarysowanie znaczenia, ram prawnych i rozumienia
istoty pojcia prawa dostpu do informacji publicznej ma suy za punkt wyjcia caego
opracowania.
I.1 INFORMACJA PUBLICZNA W UJCIU HISTORYCZNYM ORAZ Z PUNKTU
WIDZENIA OCHRONY PRAW CZOWIEKA
Prawo dostpu do informacji o dziaalnoci szeroko rozumianych wadz publicznych
wpisuje si w histori rozwoju koncepcji praw czowieka. Prawo to zaczyna by wpisywane
do podstawowych tekstw prawnych rangi midzynarodowej, majcych fundamentalne
znaczenie dla ochrony praw czowieka, dopiero w XX wieku. Zarwno Powszechna
Deklaracja Praw Czowieka z 10 grudnia 1948 r. w art. 18 1 , Midzynarodowy Pakt Praw

Article 18 Everyone has the right to freedom of thought, conscience and religion; this right includes freedom to
change his religion or belief, and freedom, either alone or in community with others and in public or private, to
manifest his religion or belief in teaching, practice, worship and observance; Universal Declaration of Hu man
Rights/ Powszechna deklaracja Praw Czowieka, przyjta w Paryu 10 grudnia 1949;
http://www.un.org/en/documents/udhr/c, data ostatniego wejcia: 27.02.2010

- 10 -

Obywatelskich i Politycznych z 16 grudnia 1966 w art. 19 2 jak i Konwencja o ochronie praw

czowieka i podstawowych wolnoci z 4 listopada 1950 w art.10 3 (zwana dalej EKPC) cz
prawo do informacji w pierwszej kolejnoci z zagadnieniami wolnoci sowa, wolnoci
wyraania swoich opinii, czy wolnoci wymiany (zarwno otrzymywania jak

przekazywania) kadego typu informacji czy pogldw.

Mimo, e literalne brzmienie w/w artykuw nie budzi podczas pierwszego kontaktu z
tymi tekstami prawnymi skojarze z prawem dostpu do informacji o dziaalnoci szeroko
rozumianej wadzy (raczej moe si wydawa, e autorom tych tekstw mogo chodzi po
prostu o nienaruszaln swobod komunikowania si midzy ludmi), za spraw moliwoci
sdowej interpretacji EKPC 4 wykadnia jej art. 10 posza w kierunku rozumienia prawa do
przekazywania informacji jako rwnie prawa do otrzymywania informacji o wadzach
publicznych. Najbardziej aktualnym na pocztek 2010 r. orzeczeniem Europejskiego
Trybunau praw czowieka w tym przedmiocie byo rozstrzygnicie w sprawie TASZ v.
Wgry, zgodnie z ktrego uzasadnieniem Opinia publiczna ma prawo dostpu do informacji
o publicznym znaczeniu, zgodnie z art. 10 konwencji 5 Zgodnie z treci uzasadnienia tego
Wyroku6 prawo do dania informacji i dziaalnoci wadz publicznych jest nie tyle pochodn
prawa do niezakcanego przez wadze pastwowe otrzymywania (receive) informacji, ale
2

Article 19 1. Everyone shall have the right to hold opinions without interference. 2. Everyone shall have the
right to freedom of expression; this right shall include freedom to seek, receive and impart information and ideas
of all kinds, regardless of frontiers, either orally, in writing or in print, in the form of art, or through any other
media of his choice. 3. The exercise of the rights p rovided for in paragraph 2 of this article carries with it
special duties and responsibilities. It may therefore be subject to certain restrictions, but these shall only be such
as are provided by law and are necessary: (a) For respect of the rights or reputations of others; (b) For the
protection of national security or of public order (ordre public), or of public health or morals; International
Covenant on Civil and Political Rights/ Midzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Po litycznych, przyjty 16
grudnia 1966 w No wy m Jorku, http://www2.ohchr.org/english/law/ccpr.htm, data ostatniego wejcia:
27.01.2010
3
Article 10. 1 Everyone has the right to freedom of expression. This right shall include freedom to hold opinions
and to receive and impart information and ideas without interference by public authority and regardless of
frontiers. This article shall not prevent States from requiring the licensing of broadcasting, television or cinema
enterprises. 2.The exercise of these freedoms, since it carries with it duties and responsibilities, may be subject
to such formalities, conditions, restrictions or penalties as are prescribed by law and are necessary in a
democratic society, in the interests of national security, territorial integrity or public safety, for the prevention of
disorder or crime, for the protection of health or morals, for the protection of the reputation or rights of others,
for preventing the disclosure of information received in confid ence, or for maintaining the authority and
impartiality of the judiciary; Convention for the Protection of Hu man Rights and Fundamental Freedoms/
Konwencja o Ochronie Praw Czo wieka i Podstawowych wolnoci, przy jta 10 grudnia 1948 w Strasburgu ,
http://conventions.coe.int/treaty/en/Treaties/Html/005.ht m, data ostatniego wejcia: 27.01.2010
4
Protok 11 do EKPC,. http://conventions.coe.int/Treaty/EN/Treaties/html/005.htm, data ostatniego
wejcia:27.01.2010
5
Gazeta Prawna nr 74 z 16 kwietnia 2009 r.
6
Wyrok ETPC w sprawie Tasz v. Wgry, HUDOC 37374/05, http://www.echr.coe.int/ ECHR/ EN/Header/CaseLaw/HUDOC/HUDOC+database/, data ostatniego wejcia:28.01.2010

- 11 -

raczej pochodn takiego niezakcanego prawa do ich przekazywania (impart), poniewa

zgodnie z lini orzecznicz Trybunau prawo to jest instrumentem koniecznym do
realizowania postulatu wolnoci prasy. Natomiast wolno prasy w sposb oczywisty kojarzy
si ze swobod przekazywania informacji oraz wyraania myli i pogldw.
Trybuna w sprawach Bladet Troms and Stensaas v. Norwegia 7 oraz Jersild v. Dania8
wyznaczy pastwom - stronom konwencji bardzo rygorystyczne reguy nakadania
jakichkolwiek ogranicze na pras chcc pozyskiwa informacj o szeroko rozumianej
dziaalnoci wadz publicznych, poniewa istnienie takich ogranicze mogoby zniechca
pras do brania udziau w debatach dotyczcych istotnych problemw spoecznych, a tym
samym ogranicza prawo prasy do przekazywania informacji oraz prawa jednostek do
otrzymywania informacji przekazywanych przez pras. Ponadto zbieranie informacji jest
zdaniem Trybunau koniecznym i niezbdnym krokiem na drodze do zabierania gosu w
debacie publicznej i zawiera si w istocie pojcia wolnoci prasy 9 . Prawo do udziau w
debacie publicznej nie moe by ograniczone wycznie do prasy, ale rozci ga si na
wszystkie podmioty funkcjonujce w danej spoecznoci, np. organizacje pozarzdowe co
Trybuna potwierdzi wanie w w/w sprawie Tasz v Wgry, w ktrej wyrok zapad dopiero w
kwietniu 2009. Okazuje si wiec, e w kontekcie historycznego rozwoju koncepcji praw
czowieka, to w ugruntowywaniu prawa do wolnej prasy naley szuka genezy prawa (jako
prawa czowieka) kadego z nas do otrzymania od organw wadz publicznych informacji o
ich dziaalnoci. Prawo do wolnego od cenzury publikowania zostao z kolei po pierwszy w
skali wiata zagwarantowane w Polsce w 1539 r. 10 , pniej np. w Szwecji w 1766 11 , w
Danii/Norwegii12 w 1770 czy w deklaracji praw Wirginii z 1776 13 .

Wyrok ETPC w sprawie Bladet Tro ms and Stensaas v. Norwegia , HUDOC 21980/93,
http://www.echr.coe.int/ECHR/EN/Header/ Case-Law/HUDOC/ HUDOC+database/, data ostatniego
wejcia:28.01.2010
8
Wyrok ETPC w sprawie Jersild v. Dania, HUDOC 15890/89, ,
http://www.echr.coe.int/ECHR/EN/Header/ Case-Law/HUDOC/ HUDOC+database/, data ostatniego
wejcia:28.01.2010
9
Wyrok ETPCZ w sprawie Damman v. Szwajcaria, HUDOC, sygn. 77551/01, ,
http://www.echr.coe.int/ECHR/EN/Header/ Case-Law/HUDOC/ HUDOC+database/, data ostatniego
wejcia:28.01.2010
10
Zamoyski A., The Po lish Way, wyd. John Murray, Londyn 1987, s.117
11
oficjalna strona internetowa parlamentu szwedzkiego
http://www.riksdagen.se/templates/R_Page____8908.asp x, data ostatniego wejcia:29.01.2010
12
Lo rsen J. C., David Hu me and the Dan ish Debate about Freedom of the Press in the 1770s , The Journal of
History of Ideas, Un iversity of Pensylvania Press, 1998, s. 167

- 12 -

Niezalenie od stopniowego i niezbyt odlegego w czasie wypracowania koncepcji

prawa dostpu do informacji publicznej jako prawa czowieka, naley wskaza na stopniowe
wprowadzenie odpowiednich aktw normatywnych regulujcych kwestie przejrzystoci ycia
publicznego do porzdkw prawnych coraz wikszej liczby pastw - po prostu jako wyraz
demokratyzacji spoeczestwa oraz wyraz normowania dobrych praktyk administracyjnych
tyche pastw i wreszcie jako wyraz realizacji w nich idei rzdu otwartego w duchu
postulatw goszonych poczwszy od owiecenia. Pojcie spoeczestwa otwartego zostao
stworzone przez Henri Bergsona, dla ktrego w spoeczestwie otwartym w kadym widzi si
czowieczestwo i gdzie wszyscy ludzie s rwni w moralnych prawach i roszeniach 14 ,
natomiast spoeczestwo otwarte, jako te, w ktrym - midzy innymi - sprawy dotyczce
spoeczestwa nie s skrywane, a wiedza o nich jest oglnie dostpna opisa Karl Popper 15 ,
krytykujc wszelkie formy totalitaryzmu i demokracj jako tyrani wikszoci.
Zainspirowany Kantem Popper uwaa, e w otwartym spoeczestwie pastwo moe
ingerowa we wzajemne relacji ludzi wtedy i tylko wtedy kiedy kto wkracza sfer wolnoci
drugiego czowieka (myl ta ma fundamentalne znaczenie dla tych rozwaa
mechanizmy pows zechnego dostpu do informacji publiczne j nie powinny pozwala
jednym osobom prywatnym na godzenie w wolnoci innych osb prywatnych). W
kontekcie sposobu przedstawiania problemu prawa do wiedzy o dziaalnoci wadz
publicznych, nie sposb nie wspomnie o Procesie Franza Kafki. Mimo, e interpretacja
Procesu, jako powieci o totalitaryzmie i prawie, jest tylko jedn z wielu, to Proces rozumiany
w ten, by moe najbardziej dosowny sposb, pokazuje jak bezradna moe by jednostka
wobec urzdniczej machiny ucielenienia pojcia wadzy publicznej kiedy taka machina
moe dziaa bezkarnie w sposb nieprzejrzysty.
Najwczeniej prawo dostpu do publicznych dokumentw zostao zapisane co prawda
w w/w szwedzkiej ustawie o wolnoci prasy w 1766 r., ale pierwszym w historii aktem
prawnym autonomicznie regulujcym kwesti dostpu do danych znajdujcych si w
posiadaniu wadz pastwowych na poziomie czonka wsplnoty midzynarodowej by
amerykaski Freedom of Information Act (FOIA) z 1966 r. ostatnio znowelizowany przez
13

serwis internetowy zawierajcy historyczne teksty rdo we USA

http://www.milestonedocuments.com/document_detail.php?id=3&more=fu lltext , data ostatniego
wejcia:29.01.2010
14
Koakowski L., Bergson, wyd. Znak, Krakw 1998, s 91.
15
Popper K.R., Spoec zestwo otwarte i jego wrogowie, wyd. nauk. PWN, Warszawa 2006

- 13 -

OPEN Goverment Act of 200716 , ktry dotyczy wycznie dostpu do informacji

znajdujcych si w posiadaniu agencji rzdu federalnego USA, podczas gdy dostp do
informacji bdcych w posiadaniu wadz stanowych jest regulowany na poziomie legislatur
poszczeglnych stanw.
Najwczeniej rozwizania takie wprowadzono w Wisconsin, gdzie rwnie po raz
pierwszy w historii, bo w 1901 r. wprowadzono prawo, ktre nie tylko pozwalao kademu
da od podmiotw publicznych okrelonych informacji, ale nakadao na funkcjonariuszy
publicznych obowizek stworzenia systemu rozpowszechniania we wszystkich bibliotekach
publicznych po jednej kopii wszelkich moliwych dokumentw wygenerowanych przez
wadze publiczne, takich jak oklniki, oficjalne listy, raporty, publiczne periodyki itp. 17 . W
ten sposb narodzia si idea publikowania/udostpniania wybranych informacji z urzdu
idea realizowana obecnie w Polsce w formie Biuletynu Informacji Publicznej.
W powojennej Europie problem dostpu do informacji publicznej, przedstawiany w
wietle innym ni wolno prasy czy koncepcje prawno-czowiecze, pojawi si w kontekcie
idei jawnoci administracyjnej w latach 60-tych w pierwszej kolejnoci we Francji, gdzie
wypracowano koncepcj administracji jako szklanego domu (maison de verre) 18 . Celem, jaki
przywieca w tamtych czasach zachodnio-europejskim ustawodawcom, byo dokonanie
rewolucyjnej zmiany w relacjach administracja-jednostka, tak aby relacje te przybray posta
wsppracy porozumienia i partycypacji jednostek, co nie byoby moliwe do osignicia bez
moliwie najdalej idcego realizowania idei jawnoci administracyjnej. Ide jawnoci
administracyjnej, rozumianej szerzej ni tylko dostp do dokumentw administracji
wpisywano stopniowo do aktw prawnych, powiconych wycznie tej dziedzinie; w
Finlandii w 1951, w Danii i Norwegii w 1970 r., w Austrii w 1973 r. we Woszech w 1990 r.,
w Portugalii w 1993 r. w Belgii w 1994 r. itd. 19
To, e w krajach powszechnie uznawanych za ugruntowane demokracje jak Wielka
Brytania i RFN (na poziome federalnym) tego typu ustawy zostay wydane relatywnie

16

oficjalna strona internetowa Departamentu Sprawied liwoci USA http://www.justice.gov/oip/04_7.ht ml, data
ostatniego wejcia: 29.01.2010.
17
Serwis internetowy systemu bibliotek publicznych stanu
Wisconsinhttp://www.wla.lib.wi.us/girt/wddphist.html, data ostatniego wejcia: 29.19.2010
18
Grzyska T., Prawo do in formacji i zasada jawnoci administracyjnej, Zakamycze, 1999 r. s. 26
19
Grzyska T., ib idem. s.27

- 14 -

pno 20 , nie oznacza e takiego dostpu do informacji publicznej (w rozumieniu przyjtym w

Europie) odmawiano. Istnienie w systemie prawnym danego pastwa ustawy powiconej
wycznie jawnoci administracyjnej nie jest warunkiem koniecznym przestrzegania takiej
zasady. Wystarczajca moe okaza dobra praktyka administracji, ktra moe by wsparta
wiadomoci istnienia regulacji midzynarodowych, midzynarodowych standardw,
obserwowania trendw majcych miejsce w innych demokracjach oraz istnienie szeregu
przepisw szczeglnych, w tym przede wszystkim prawa prasowego.
Zdaniem niemieckiego aparatu administracyjnego, brak jednej ustawy o dostpie do
informacji publicznej by dostatecznie rekompensowany zapisami i duchem niemieckiej
ustawy zasadniczej oraz wynikajc z niej zasad demokratycznego pastwa prawnego 21 . W
pastwach federalnych praktyka administracji federalnej moe czerpa pewne wzorce z
unormowa obowizujcym na poziomie stanw, czy pastw zwizkowych/landw, gdzie
chronologia zdarze jest przewanie taka, e to wanie na poziomie rzdu lokalnego najpierw
sankcjonuje si zasad jawnoci administracyjnej, a dopiero pniej ma to miejsce na
poziomie rzdu federalnego (np. w Brandenburgii uchwalono tak ustaw ju w 1998 r., w
Berlinie w 1999 r. a w Szlezwiku-Holsztynie w 2000 r. 22 ). Jawno administracyjna jest
uwaana przez autorw, powicajcych jej prace monograficzne, jako wyjtkowo
interdyscyplinarny problem prawny. Jeeli aparat administracyjny bdzie postrzegany bardzo
szeroko, to okae si bowiem, e problemy jawnoci w pewnej mierze mog dotyczy tak
podmiotw dziaajcych na podstawie procedur administracyjnych jak i sdowych i to nie
tylko sdowo-administracyjnych, ale rwnie procedur cywilnych i karnych 23 , poniewa
zawsze moe by tak, e przedmiotem takich postpowa bd zagadnienia bdce zasadnie
przedmiotem zainteresowania opinii publicznej. Jawno administracyjna ma te ten wymiar,
e jest przedmiotem zainteresowania prawa midzynarodowego, praw konstytucyjnych
poszczeglnych pastw, oraz przedmiotem zainteresowania nauki administracji 24 .

20

w Wielkiej Brytanii w 2000 r. a w RFN dopiero w 2005 r., serwis internetowy brytyjskiego Biura ds.
informacji sektora publicznego (Office of Public Sector Informat ion - OPSI), oraz
http://www.opsi.gov.uk/acts/acts2000/ukpga_20000036_en_1, data ostatniego wejcia 10.02.2010 r
strona internetowa prof. Waltera Kleina - znanego aktywisty na rzecz wo lnoci informacy jnej spoeczestwa
http://aitel.hist.no/~walterk/wkeim/files/FOIA_ Germany_Final_June05_clear.pdf, 10.02.2010 r.
21
Aleksandrowicz T. R., Ko mentarz do ustawy o dostpie do informacji pub licznej, Lexis-Nexis, Warszawa
2006 r. , s 12
22
Aleksandrowicz T. R., ibidem, s 12
23
Grzyska T., ib idem, 1999 r. s 30
24
Grzyska T., ib idem s 31

- 15 -

Dostp do informacji publicznej mia wpisywa si w popieran przez rzd USA na

forum ONZ koncepcj wolnego przepywu informacji oraz budowy wiatowego adu
informacyjnego. Rezolucja Zgromadzenia Oglnego nr 59/I z 1946 zawieraa sformuowanie,
e wolnoci informacji jest podstawowym prawem czowieka, jest kamieniem probierczym
wszelkich wolnoci, dla ktrych zostaa powoana ONZ 25 Jeeli wic czonkowie ONZ byli
skonni gosowa za tak wyrazistym sformuowaniem, to mona zapyta dlaczego nie zosta
uchwalony aden akt midzynarodowej, ktry przedstawiaby prawo do informacji w ujciu,
ktre nie budzi wtpliwoci, e chodzi rwnie dostp do informacji publicznej, a nie tylko o
swobod komunikacji midzy osobami prywatnymi? Odpowied jest prosta nawet tak
wyrazista rezolucja nie ma tak naprawd adnej treci, poniewa pojcie wolnoci informacji,
jakkolwiek nie zdefiniowane od strony pozytywnej, nie ma treci jego prawdziw tre
mog wyznaczy

wycznie,

ustalone

wsplnie przez narody,

reguy

dotyczce

dopuszczalnych ogranicze tej wolnoci (tre pojcia wolnoci informacji moe zosta
wyznaczona wycznie przy zdefiniowaniu jej w sposb negatywny). W 1958 r. na
konferencji w Genewie, ktrej przeprowadzenie wynika o z postanowie w/w rezolucji,
midzynarodowy dyskurs nie mg przynie adnego postpu poniewa nie byo zgody
wanie co do zasad wyznaczajcych moliwe ograniczenia wolnoci informacyjnej.
By moe najlepszym wyjanieniem obaw wadz publicznych (w zdecydowanie
wikszym stopniu dotyczy to reimw ni pastw uchodzcych za demokratyczne) przed
jawnoci/wolnoci informacji jest myl Teresy Grzyskiej, e Kierunek przepywu
informacji zawsze by problemem newralgicznym. Informacja ma bowiem t waciwo, e
jest (moe by) broni obosieczn. Moe chroni, ale i razi, moe by narzdziem dominacji,
ale moe by take przyczyn klski26
I.2 DOSTP DO INFORMACJI PUBLICZNEJ W PRAWIE UE
Z punktu widzenia polskiego przedsibiorcy kluczowe znaczenie odnonie prawa
dostpu do informacji publicznej maj standardy powszechnie przyjte w Europie
(wspomniana sdowa i wica interpretacja EKPC) oraz regulacje obowizujce w Unii
Europejskiej.

25

Rezolucja Zgro mad zenia Oglnego ONZ 59/ I, Yearbook of the United Nations 1947 -1948, United Nat ions,
Nowy Jork 1949, s.586-594
26
Grzyska T., ib idem, s. 23

- 16 -

Obowizujce zgodnie ze stanem prawnym na pocztek 2010 r. rozporzdzenie

1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady 27 w sprawie publicznego dostpu do
dokumentw Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji dotyczy tylko i wycznie
wskazanych w jego tytule instytucji Unii Europejskiej, jednak moe suy za pewien
wzorzec dla ustawodawstw pastw czonkowskich. Preambua rozporzdzenia przypisuje
szeroko rozumianej i powszechnie uznanej koncepcji otwartoci i przejrzystoci dziaa tych
trzech instytucji UE takie wartoci i cechy jak wzmacnianie prawowitoci administracji, czy
umacnianie demokracji oraz praw podstawowych wyraonych w art. 6 Traktatu o Unii
Europejskiej oraz w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Na podstawie
rozporzdzenia kada osoba fizyczna i prawna na podstawie jednego z cznikw;
obywatelstwa, siedziby, miejsca zamieszkania, czy zarejestrowanego biura 28 ma prawo do
wgldu do wszelkich tworzonych przez te organy dokumentw, zdefiniowanych w
rozporzdzeniu w najszerszy moliwy sposb jako wszelkie treci bez wzgldu na nonik
(zapisane na papierze, przechowywane w formie elektronicznej czy jako dwik, nagranie
wizualne czy audiowizualne dotyczce kwestii zwizanych z polityk, dziaalnoci i
decyzjami mieszczcymi si w sferze odpowiedzialnoci tych instytucji 29 .
W rozporzdzeniu okrelono wiele powodw, dla ktrych podmiotowi wnioskujcemu
mona odmwi udzielenia dostpu do treci dokumentu, np. dlatego, e mogoby to naruszy
ochron informacji handlowych osb fizycznych i prawnych, w tym ochron praw wasnoci
intelektualnej chyba, e za jego ujawnieniem przemawia interes publiczny30 , przy czym ani
informacje handlowe, ani interes publiczny w rozporzdzeniu nie zostay zdefiniowane.
Ponadto, moe rwnie zaistnie sytuacja, w ktrej Parlament, Rada, a w Praktyce najczciej
Komisja, znajd si posiadaniu dokumentu wygenerowanego przez stron trzeci,
zdefiniowan w rozporzdzeniu jako kada osoba fizyczna lub prawna lub kady podmiot
spoza rzeczonych instytucji, w tym Pastwa Czonkowskie czy instytucje niebdce
instytucjami Wsplnoty oraz organizacje i pastwa trzecie31 ..

27

Ro zporzdzenie (W E) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie

publicznego dostpu do dokumentw Parlamentu Europejskiego, Rady i Ko misji Dziennik Urzdowy L 145 ,
31/05/2001 P. 0043 - 0048
28
art. 2 p.1 Ro zporzd zenia (W E) nr 1049/ 2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r.
29
art.3 lit. a Rozporzdzen ia (W E) nr 1049/ 2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r.
30
art. 4 p. 2 Ro zporzdzenia (W E) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r.
31
art.3 lit. b Ro zporzdzen ia (W E) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r.

- 17 -

Przedsibiorca niewtpliwie bdzie mieci si w definicji strony trzeciej zawsze

wtedy kiedy, jakikolwiek wygenerowany przez niego dokument znajdzie si w posiadaniu
jednej z tych trzech instytucji (najczciej w zwizku z problematyk ochrony prawa
konkurencji i ochrony rodowiska naturalnego). Mimo, e rozporzdzenie przewiduje
procedur kadorazowej konsultacji ze stron trzeci (np. przedsibiorc) w przedmiocie
ewentualnego ujawnienia dokumentw zawierajcych o niej informacje, to jednoczenie
zastrzega, e procedura ta nie musi by przeprowadzona, jeeli jest jednoznaczne, czy
dokument moe by ujawniony czy te nie 32 , przy czym pojcie jednoznacznoci tak jak
wiele innych poj rwnie nie zostao w rozporzdzeniu zdefiniowane 33 .
Mimo, e postanowienia rozporzdzenia 1049/2001 z zaoenia nie odnosz si
bezporednio do udostpniania informacji publicznej przez podmioty publiczne pastw
czonkowskich, to za spraw aktu normatywnego typu soft law Europejskiego Kodeksu
Dobrej Administracji 34 (inne tum. Dobrej Praktyki Administracyjnej) stanowi one wzorzec
dla procedur pastw czonkowskich odnoszcych si do udzielania informacji publicznej oraz
dostpu do dokumentw znajdujcych si w posiadaniu wadz publicznych. Europejski
Kodeks Dobrej Administracji (KDA), bdcy wycznie rezolucj Parlamentu Europejskiego,
nie wie organw administracji pastw czonkowskich jednak odnosi si do wyraonego w
art. 41 Karty Praw Podstawowych prawa do dobrej administracji 35 .

32

art.4 p.4 Rozporzdzen ia (W E) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r.
ETS w wyroku w poczonych sprawach Krlestwo Szwecji i Maurizio Turco v. Rada Unii Europejskiej C39/ 05 P i C-52/ 05 P wy znaczy standardy zawajcej wy kadni przesanek od mowy udostpnienia dokumentw
na przykad zie op inii prawnych, http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:62005J0039:EN:HTM L, data ostatniego wejcia:
29.19.2010
34
witkiewicz J., Europejski Kodeks Dobrej Ad ministracji (wpro wadzenie, tekst i ko mentarz o zastosowaniu
kodeksu w warunkach w warunkach polskich procedur ad min istracyjnych ), Biuro Rzecznika Praw
Obywatelskich , Warszawa 2007,
35
Artyku 41 1. Kady ma prawo do tego, aby jego sprawy byy rozpatrywane przez instytucje i organy Unii
Europejskiej bezstronnie, rzetelnie i w rozsdnym terminie.2. Prawo obejmuje: prawo kadej osoby do
przedstawienia swojej opinii przed podjciem jakiegokolwiek dziaania mogcego mie negatywny wpyw dla tej
osoby; prawo dostpu kadej osoby do dotyczcych jej dokumentw, uwzgldniajce jednak uzasadnione
wzgldy poufnoci oraz tajemnicy zawodowej lub handlowej; obowizek administracji uzasadnienia podjtych
decyzji.3. Kady ma prawo do uzyskania zadouczynienia ze strony Wsplnoty w przypadku spowodowania
jakiejkolwiek szkody przez jej instytucje lub jej funkcjonariuszy wynikajcej z wykonywania przez nich ich
obowizkw, zgodnie z oglnymi zasadami wsplnymi dla przepisw prawnych Pastw Czonkowskich.4. Kady
ma prawo do pisemnego zwrcenia si do instytucji Unii w jednym z jzykw Traktatw oraz do uz yskania
odpowiedzi w tym samym jzyku. witkiewicz J., Europejski Kodeks Dobrej Ad ministracji (wprowad zenie,
tekst i ko mentarz o zastosowaniu kodeksu w warunkach w warunkach polskich p rocedur administracyjnych ),
Biuro Rzeczn ika Praw Obywatelskich , Warszawa 2007,
33

- 18 -

W dokumencie odrbnie potraktowana zostaa problematyka dostpu do informacji w

sprawie, w ktrej podmiot ubiegajcy si o udostpnienie informacji jest bezporednio
zainteresowany/jest stron (art. 22 KDA) i problematyka powszechnego dostpnego do
dokumentw znajdujcych si w posiadaniu wadz publicznych (art. 23 KDA). Ta ostatnia
moga zosta potraktowana w KDA skrtowo, ze wzgldu na wyrane odwoanie wanie do
w/w rozporzdzenia nr 1049/2001, zawierajcego definicj dokumentu, strony trzeciej, oraz
bardzo rozbudowany katalog przesanek odmowy dostpu do dokumentw. Poniewa KDA
bardzo restrykcyjnie nakazuj urzdnikom stosowa si prawodawstwa unijnego w zakresie
danych osobowych (art. 21 KDA), podczas gdy przytaczane rozporzdzenie odwouje si do
niezdefiniowanych poj takich jak ochrona prywatnoci, zbudowanie na podstawie treci
obu aktw jakiego spjnego katalogu przesanek, pozwalajcych urzdnikom odmwi
dostpu do dokumentw, wymaga dodatkowych wysikw interpretacyjnych.
Brak wicych dla pastw czonkowskich przepisw dotyczcych dostpu do
informacji publicznej (w znaczeniu potocznym, zblionym do tego opisanego w polskiej
Ustawie o dostpie do informacji publicznej) na poziome ustawodawcy wsplnotowego nie
wynika z zaniedba, niedopatrze, czy tez zej woli organw ustawodawczych Unii
Europejskiej. Organy te nie maj po prostu kompetencji ani do harmonizacji, ani tym bardziej
unifikacji rozwiza krajowych porzdkw prawnych pod ktem zapewnienia kademu
dostpu do informacji publicznej, jako np. realizacji swobd obywatelskich, realizowania idei
rzdu otwartego, czy ochrony prawa do wypowiedzi, jak przedstawi to ETPC. Jest to
rezultatem istnienia traktatowej koncepcji kompetencji powierzonych 36 .

Traktat o

funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) 37 daje organom prawodawczym tylko i wycznie

kompetencj do uregulowania kwestii dostpu do dokumentw tych instytucji38 , co zostao
uregulowane w w/w rozporzdzeniu.
W rezultacie, kady kto udostpnia informacje o sobie organom publicznym w wicej
ni jednym pastwie czonkowskim (dotyczy to przede wszystkim przedsibiorc w
36

artyku 5 TUE (dawny artyku 5 TWE) 1. Granice kompetencji Unii wyznacza zasada przyznania.
Wykonywanie tych kompetencji podlega zasadom pomocniczoci i proporcjonalnoci.2. Zgodnie z zasad
przyznania Unia dziaa wycznie w granicach kompetencji przyznanych jej przez Pastwa Czonkowskie w
Traktatach do osignicia okrelonych w nich celw. Wszelkie kompetencje nieprzyznane Unii w Traktatach
nale do Pastw Czonkowskich, Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Dziennik Urzdowy C z 9 maja
2008 r.
37
przed wejciem w ycie Traktatu z Lizbony Traktat ustanawiajcy Wsplnot Europejsk (TWE)
38
art. 11 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Eu ropejskiej (dawny art. 255 TWE), Dziennik Urzdowy C z 9 maja
2008 r.

- 19 -

operujcych na jednolitym rynku), moe by, chociaby ze wzgldu na nieznajomo

niuansw wicej ni jednego porzdku prawnego, naraony na to, e w kadym z tych z
pastw, znajd zastosowanie inne standardy ochrony jego prywatnoci, a w przypadku
przedsibiorcy szeroko rozumianych tajemnic handlowych. Dla przykadu, jedne systemy
prawne mog wymaga uprzedniego zastrzeenia przez przedsibiorc nieujawniania
pewnych informacji, podczas gdy inne bd nakaday na organ publiczny obowizek
poproszenia przedsibiorcy o zgod na udzielenie takiej informacji. Ponadto definicja
tajemnicy handlowej (w polskim porzdku prawnym duo czciej uywane jest pojecie
tajemnicy przedsibiorstwa lub przedsibiorcy) nie musi by jednolicie definiowana w
ustawodawstwie poszczeglnych pastw czonkowskich, czy te jednolicie interpretowana w
orzecznictwie sdw tych pastw.
Zatem, w zwizku z koncepcj kompetencji powierzonych, aby mg zosta
uchwalony wsplnotowy akt prawny dotyczcy w swojej treci dostpu do informacji
publicznej (akt prawny bezwzgldnie obowizujcy pastwa czonkowskie, nie za akt typu
soft law jak EKDA), musia on zosta osadzony w takim kontekcie, aby istniaa traktatowa
podstawa prawna jego uchwalenia. Takim aktem prawnym jest dyrektywa 2003/98/WE w
sprawie ponownego wykorzystania informacji sektora publicznego 39 , ktrej podstaw
traktatow stanowi obecny art. 26 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej 40 , odnoszcy
si do budowy rynku wewntrznego. Dyrektywie nadano wic cel gospodarczy, ktry
sprowadza si do uatwienia rozwoju innowacyjnych usug informacyjnych i swobodnej ich
wymiany na rynku informacyjnym41 Odnosi si ona do dokumentw (zdefiniowanych bardzo
podobnie jak dokumenty znajdujce si w posiadaniu Rady, Komisji i Parlamentu)
znajdujcych w posiadaniu organw sektora publicznego (definicja organw sektora
publicznego jest identyczna jak w przypadku zamawiajcego /instytucji zamawiajcej w
rozumieniu wsplnotowych przepisw dotyczcych zamwie publicznych) oraz do

39

Dyrektywa 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie ponownego
wykorzystania informacji sektora publicznego, Dz. U. UE L z 31 grudnia 2003 r.
40
art. 26 (dawny artyku 14 TW E) 1. Unia przyjmuje rodki w celu ustanowienia lub zapewnienia
funkcjonowania rynku wewntrznego zgodnie z odpowiednimi postanowieniami Traktatw.2. Rynek wewntrzny
obejmuje obszar bez granic wewntrznych, w ktrym jest zapewniony swobodny przepyw towarw, osb, usug i
kapitau, zgodnie z postanowieniami Traktatw. ), Dziennik Urzdowy C z 9 maja 2008 r.
41
Adamski D., Bernaczy k M., Znaczen ie dyrektywy o ponownym wy korzystaniu informacji sektora
publicznego dla Ustawy o dostpie do informacji publicznej, Elektroniczna Ad ministracja, n r 2, 2006, s.2

- 20 -

ponownego

uycia

takich dokumentw

zarwno

w celach komercyjnych

jak

niekomercyjnych42 .
Dyrektywa wyznacza dla pastw czonkowskich standardy, zgodnie z ktrymi
prawodawstwa krajowe powinny okreli form udostpniania dokumentw, zakres
obowizku ich przetwarzania, maksymaln wysoko opat za udostp nienie dokumentw,
moliwo wprowadzania warunkw korzystania z dokumentw w drodze licencji (np.
uregulowania kwestii odpowiedzialnoci, prawidowego

wykorzystania dokumentw,

obowizku niewprowadzania zmian, czy obowizku podania rda 43 ) Dyrektywa generalnie

zakazuje dyskryminowania porwnywalnych kategorii ponowne go wykorzystania, oraz
zawierania przez podmioty sektora publicznego umw o wycznoci na ponowne
wykorzystanie informacji (z wyjtkami). Z jednej strony stwarza warunki sprzyjajce
rozwojowi usug opartych o dostp do informacji, prowadzonych w skali caej wsplnoty, z
drugiej strony wyznacza obowizujce pastwa czonkowskie standardy ochrony rnego
typu informacji, ktrym ochrona przysuguje zarwno na mocy prawa publicznego (ochrona
bezpieczestwa publicznego, obronnoci, czy bezpieczestwa publicznego 44 ) jak i prawa
prywatnego (ochrona tajemnicy statystycznej i handlowej 45 ) danego pastwa czonkowskiego.
Z punktu widzenia przedsibiorcy naraonego na ujawnienie przez podmiot sektora
publicznego informacji dotyczcych tego przedsibiorcy, kluczowe znaczenie ma wic
wyczenie prawa dostpu dokumentw sektora publicznego w przypadku dokumentw
zawierajcych tajemnic handlow. Ponadto takie wycznie prawa dostpu do dokumentu ma
miejsce wtedy, kiedy to przedsibiorcy, a nie podmiotowi sektora publicznego przysuguj
prawa wasnoci intelektualnej do dokumentu 46 . Poza tym powinien zosta speniony wymg
aby wszelkie zasady i procedury dostpu byy zgodne z postanowieniami elementarnych
midzynarodowych aktw dotyczcych ochrony praw wasnoci intelektualnej, czyli
Konwencji Berneskiej 47 i Porozumieniu TRIPS 48,49 (problematyka tajemnicy przedsibiorcy

42

: art. 2 p. 4 Dyrektywy 2003/ 98/W E ponowne wykorzystanie oznacza wykorzystanie przez osoby fizyczne lub
prawne dokumentw bdcych w posiadaniu organw sektora publicznego, do celw komercyjnych lub
niekomercyjnych innych ni pierwotnie przeznaczenie w ramach zada publicznych, dla ktrych dokumenty
zostay wyprodukowane
43
p.17 preambuy Dyrektywy 2003/ 98/W E
44
art. 1 ust..2 lit c) pierwsze tiret Dyrektywy 2003/ 98/W E
45
art. 1 ust.2 lit c) drugie tiret Dyrektywy 2003/ 98/W E
46
art. 1 ust.2 lit b ) Dyrektywy 2003/98/WE
47
Konwencja Berneska o ochronie dzie literackich i Artystycznych z 9 wrzenie 1886 r. , w redakcji paryskiej
z dnia 24 lipca 1971, Dz. U. z 1990 r. nr 82 poz. 474

- 21 -

w kontekcie praw wasnoci intelektualnej, w tym koncepcji traktowania tajemnicy

handlowej jako prawa wasnoci intelektualnej, zostanie niej poruszona)
I.3 DOSTP DO INFOMRACJI PUBLICZNEJ W PRAWIE POLSKIM
Dostp do informacji publicznej od organw wadzy publicznej Rzeczypospolitej
Polskiej zosta zagwarantowany w Konstytucji 50 ; nie wynika wic wycznie z aktu woli
ustawodawcy zwykego zainspirowanego midzynarodowymi standardami ochrony praw
czowieka, czy rezultatami analiz prac prawno-porwnawczych, gdzie za wzr mogyby
suy pastwa, ktre duo wczeniej zaczy realizowa ide rzdu otwartego. Ustawa z dnia
6 wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej 51 (u.d.i.p.) jest wic w pierwszej
kolejnoci realizacj i konkretyzacj praw przyznanych w art. 61 Ustawy Zasadniczej. Przed
wejciem w ycie u.d.i.p. rozpatrujce skargi na bezczynno organw administracji sdy
administracyjne uznaway, e art. 61 Konstytucji moe by stosowany bezporednio i jest
wystarczaj podstaw do tego, aby kady mg da dostpu do informacji publicznej mimo
braku regulacji rangi ustawy zwykej 52 .
W odrnieniu od w/w rozporzdzenia 1049/2001 i Europejskiego Kodeksu Dobrej
Administracji, odwoujcego si do tego rozporzdzenia, przedmiot prawa do informacji
publicznej nie zosta tu ograniczony do dokumentu (zdefiniowanego w rozporzdzeniu, lecz
zosta okrelony wanie jako informacja publiczna. Wykadnia jzykowa poj dokumentu
oraz informacji, mogaby wskazywa na to, e pojcie informacji jest szersze ni pojcie
dokumentu, a tym samym, e polski ustawodawca wyznacza wyszy standard ochrony prawa
48

Agreement on Trade-Related Aspects of Intelectual Property Rights/ Porozumienie w sprawie handlowych

aspektw praw wasnoci intelektualnej (TRIPS), zacznik do porozu mienia o ustanowieniu wiatowej
Organizacji Handlu, Dz. U. UE z dnia 23 grudnia 1994.
49
art. 1 ust.5 Dyrektywy 2003/98/W E
50
art. 61 Konstytucji RP 1. Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o dziaalnoci organw wadzy
publicznej oraz osb penicych funkcje publiczne. Prawo to obejmuje rwnie uzyskiwanie informacji o
dziaalnoci organw samorzdu gospodarczego i zawodowego, a take innych osb oraz jednostek
organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonuj one zadania wadzy publicznej i gospodaruj mieniem
komunalnym lub majtkiem Skarbu Pastwa. 2. Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostp do
dokumentw oraz wstp na posiedzenia kolegialnych organw wadzy publicznej pochodzcych z po wszechnych
wyborw, z moliwoci rejestracji dwiku lub obrazu. 3. Ograniczenie prawa, o ktrym mowa w ust. 1 i 2,
moe nastpi wycznie ze wzgldu na okrelone w ustawach ochron wolnoci i praw innych osb i podmiotw
gospodarczych oraz ochron porzdku publicznego, bezpieczestwa lub wanego interesu gospodarczego
pastwa.4. Tryb udzielania informacji, o ktrych mowa w ust. 1 i 2, okrelaj ustawy, a w odniesieniu do Sejmu i
Senatu ich regulaminy, Dz.U. z 1997 r. nr 79 poz. 483
51
Ustawa z dnia 6 wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej z dnia 8 pad ziernika 2001 r., Dz.U. z
2001 r. nr 112 poz.1198, z pon. zm.
52
Wyrok NSA (do 31.12.2002) w Warszawie z dnia 30 stycznia 2002., II SA 717/02, opublikowany w
Wokanda z 2002 r., nr 7-8, s 68

- 22 -

do wiedzy o dziaalnoci wadz publicznych ni czyni to EKDA i rozporzdzenie 1049/2001.

Jednak po pierwsze trzeba przypomnie, e dokument w rozumieniu rozporzdzenia
1049/2001 jest dokumentem bez wzgldu na nonik jakiego uyto do zapisu danych treci. Po
drugie wszelkie akty normatywne, niezalenie czy wice (rozporzdzenie), czy typu softlaw (EKDA) powinny by interpretowane w wietle orzecznictwa ETPC, a ono nie ogranicza
dostpu do informacji o dziaalnoci wadz publicznych (jako istotnego elementu prawa do
swobodnej wypowiedzi) do dostpu do dokumentw. Po trzecie, jak zostanie niej pokazane,
informacja w rozumieniu polskiej ustawy jest przez orzecznictwo definiowana jako
informacja midzy innymi utrwalona. Rnica w nazewnictwie (informacja i dokument),
wydaje si wic pozorna jeeli mona przyj, e zawsze sposb utrwalenia informacji
publicznej przyjmie form dowolnego nonika dokumentu w rozumieniu rozporzdzenia.
W rezultacie nie ma istotnej rnicy midzy tymi dwoma aktami Unii Europejskiej a ustaw
polsk, jeeli chodzi o treci jakich kady moe da, poniewa nie mona da informacji
nieutrwalonej, a utrwalon informacj mona nazwa dokume ntem 53 .
Pojawia si jednak pytanie, o to jak ma zareagowa urzdnik, ktry otrzymuje, pytanie
o pewne informacje, sformuowane w ten sposb, e wymaga to od niego przetworzenia
informacji zawartych w dokumentach publicznych (wykonania pewnej pracy matematycznej,
rachunkowej, statystycznej, czy zbiorczego zestawienia pewnych danych znajdujcych si w
osobnych dokumentach). Rzeczywicie zapisy u.d.i.p. mona interpretowa w ten sposb, e
organ publiczny/urzdnik jest zobowizany wykona tego typu prac, aby udzieli penej
odpowiedzi na wystosowane pytanie (zgodnie z u.d.i.p. jeeli przemawia za tym wany
interes publiczny), podczas gdy wietle EKDA i rozporzdzenia 1049/2001 organ
publiczny/urzdnik

mgby

poprzesta

na

udostpnieniu

osobnych

dokumentw,

pozostawiajc wykonanie tego typu pracy w gestii podmiotu, ktry o udzielenie informacji si
ubiega. W orzecznictwie polskich sdw administracyjnych zarysowany zosta wyrany
podzia sposobu udzielenia informacji publicznej na przekazanie informacji pr zetworzonej

53

Wyrazu dokumenty" nie mona zawa i utosamia dostpu do informacji publicznej z dostpem do
dokumentw. Naley jednak podnie, e to dokument - w szerokim tego sowa rozumieniu - bdzie
podstawowym nonikiem informacji publicznej Wyrok WSA w Po znaniu z dnia 8 z dnia pad ziernika 2008,
IV SAS/Po 14/ 08, LEX 509779

- 23 -

oraz umoliwienie wgldu do dokumentw 54 , co w rezultacie potwierdza, e polska u.d.i.p.

wyznacza wyszy standard ochrony dostpu do informacji publicznej ni modelowy EKDA.
Kluczowe znaczenie dla rozumienia pojcia informacji publicznej, zawartego w u.d.i.p.
ma doprecyzowywanie jego zakresu przez judykatur, poczwszy od przeomu lat 2001/2002.
Dzieje si tak dlatego poniewa literalnie czytana definicja ustawowa 55 jest obarczona bdem
ignotum per ignotum56 (odwouje si ona do rwnie niezdefiniowanego w Ustawie pojcia
sprawy publicznej). Dziki orzecznictwu wiadomo, e informacj publiczn bdzie kada
wiadomo wytworzona lub odnoszca si do wadz publicznych, a take odnoszca si do
innych podmiotw wykonujcych funkcje publiczne w zakresie wykonywania przez nie zada
w zakresie wadzy publicznej. Informacja odnosi si do faktw. Informacj publiczn w
wietle przepisw art. 1 i 6 ustawy jest kada informacja o sprawach publicznych, a w
szczeglnoci o sprawach wymienionych w art. 6 ustawy57 . Ponadto w razie jakichkolwiek
wtpliwoci czy dana informacja mieci si w przedmiocie uregulowanym ustaw z 2001
r. o dostpie do informacji publicznej naley, respektujc zasad powszechnego dostpu,
interpretowa przepisy na korzy wykonujcego prawo do takiej informacji.58 . Ponadto
zawarty w art. 6 u.d.i.p. katalog informacji jest bardzo obszerny i ma charakter otwarty oraz
stanowi jedynie przykadowe wyliczenie sytuacji, w ktrych nie ma adnych wtpliwoci co
do publicznego charakteru pewnych informacji/spraw i moe jedynie suy za wskazwk
interpretacyjn dla tych wszystkich sytuacji, ktre s wtpliwe jeeli chodzi o zakres pojcia
informacji publicznej.
W rezultacie, jeeli jakakolwiek informacja znajdujca si w rkach ktregokolwiek z
podmiotw zobowizanych do udostpnienia informacji publicznej 59 , nie mieci si w pojciu
54

W wietle art. 4 ust. 1 ustawy - Prawo prasowe i art. 61 Konstytucji w pojciu udostpnienia informacji
mieci si nie tylko dostarczenie jej prasie, ale rwnie udostpnienie rde t ych informacji. Obejmu je wic ono
udostpnianie prasie dokumentw, akt, materiaw, ktre wiadcz lub mog wiadczy o dziaalnoci organw
administracji publicznej. Prasa ma przy tym zarwno prawo do informacji przetworzonej, jak i wgldu do
dokumentw i materiaw bdcych w posiadaniu organu. Wyrok NSA (do 31.12.2002) w Warszawie z 28
listopada 2003, II SA 3412/ 03, LEX 167180
55
art.1 ust. u.d.i.p.
56
Szczepanowska-Kozowska K., Udzielanie informacji publicznej przez Urzd Patentowy w zwizku z
postpowaniem w sprawie udzielan ia i utrzy mywania ochrony na przed mioty wasnoci przemysowej (analiza z
dnia 17 grudnia 2007 r. sporzd zona na zlecenie M inisterstwa Gospodarki), Instytut Prawa Cywilnego WPIA
UW, Warszawa 2007, s. 4
57
Wyrok NSA z 12 grudnia 2006, I OSK 123/2006, LEX 291357
58
Wyrok WSA w Warszawie dnia 26 czerwca 2008 r, II SA/Wa 111/ 08, LEX 499827
59
Art. 4. 1. Obowizane do udostpniania informacji publicznej s wadze publiczne oraz inne podmioty
wykonujce zadania publiczne, w szczeglnoci: 1)organy wadzy publicznej,2)organy samorzdw

- 24 -

informacji publicznej, to nie moe by udostpniona na postawie u.d.i.p., poniewa u.d.i.p.

nie ma zastosowania do takiej informacji. Jeeli wic jakakolwiek informacja znajdujca si
w posiadaniu organu publicznego dotyczy osb prawa prywatnego, w tym przedsibiorcw
(jej

ujawnienie/udostpnienie

mogoby

naruszy

prawo

do

prywatnoci tajemnice

przedsibiorcy) i taka informacja nie jest jednoczenie informacj publiczn (a to, jak si
okazuje, w praktyce jest najtrudniejsze do ustalenia), to taka informacja nie moe by
ujawniona na podstawie na postawie u.d.i.p., nie dlatego, e u.d.i.p. zabrania udostpniania
takiej informacji, ale wanie dlatego, e u.d.i.p. nie ma zastosowania.
Tak wic prawidowo stosujcy prawo adresat wniosku o udostpnienie informacji
dotyczcej prywatnoci osoby fizycznej/tajemnicy przedsibiorc y powinien w pierwszej
kolejnoci odpowiedzie sobie na pytanie, czy informacja jest w ogle informacja publiczn
(dotyczy sprawy publicznej) i czy u.d.i.p. znajduje w ogle zastosowanie, czy te moe
dana informacja nosi znamiona informacji publicznej (dotyczy sprawy publicznej) i u.d.i.p.
znajduje zastosowanie w odniesieniu do tej informacji zastosowanie, ale przez wzgld na
przewidziane wanie w u.d.i.p. wyczenia, informacja nie moe by udostpniona.
Tylko pozornie podobnie wygldaaby sytuacja, gdyby informacja, mieszczca si w
pojciu informacji publicznej na podstawie przepisw szczeglnych, podlegaaby odrbnemu
trybowi udostpnienia, poniewa przepisy u.d.i.p. nie naruszaj przepisw innych ustaw
okrelajcych odmienne zasady i tryb dostpu do informacji, bdcych informacjami
publicznymi 60 - istnienie regulacji szczeglnej w odniesieniu do danego typu informacji
publicznych nie przekrela przecie faktu, e mimo istnienia takiej regulacji szczeglnej dany
typ informacji jest nadal informacj publiczn w rozumieniu u.d.i.p.

gospodarczych i zawodowych, 3)podmioty reprezentujce zgodnie z odrbnymi przepisami Skarb Pastwa,

4)podmioty reprezentujce pastwowe osoby prawne albo osoby prawne samorzdu terytorialnego oraz
podmioty reprezentujce inne pastwowe jednostki organizacyjne albo jednostki organizacyjne samorzdu
terytorialnego,5) podmioty reprezentujce inne osoby lub jednostki organizacyjne, ktre wykonuj zadania
publiczne lub dysponuj majtkiem publicznym, oraz osoby prawne , w ktrych Skarb Pastwa, jednostki
samorzdu terytorialnego lub samorzdu gospodarczego albo zawodowego maj pozycj dominujc w
rozumieniu przepisw o ochronie konkurencji i konsumentw. 2. ( 1) Obowizane do udostpnienia informacji
publicznej s organizacje zwizkowe i pracodawcw reprezentatywne, w rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 2001
r. o Trjstronnej Komisji do Spraw Spoeczno-Gospodarczych i wojewdzkich komisjach dialogu spoecznego
(Dz. U. Nr 100, poz. 1080, z pn. zm.), oraz partie polityczne. 3. Obowizane do udostpniania informacji
publicznej s podmioty, o ktrych mowa w ust. 1 i 2, bdce w posiadaniu takich informacji.
60
art. 1 ust. 2 u.d.i.p.

- 25 -

Jak zostanie pokazane niej (np. na przykadzie przepisw o udzie laniu zamwie
publicznych), takie przepisy innych ustaw bd w swoich zapisach czciowo zbliay si
do u.d.i.p. w sytuacjach, gdzie przy udostpnianiu informacji nie bd od nikogo wymagay
legitymowania si interesem prawnym (np. w przypadku instytucji obowizkowych ogosze
dostpnych/publikacji dla kadego). Jednoczenie inne przepisy tych samych innych ustaw
bd wymagay od osb dajcych np. uzasadnienia podjtych przez organy publiczne
decyzji (a wic informacji o wysokim stopniu przetworzenia) legitymowania si interesem
prawnym, co oznacza, e tak naprawd wspomniane w u.d.i.p. przepisy innych ustaw nie
bd okrelay odmiennie zasad i trybu dostpu informacji publicznej poniewa immamentn
cech procedury udostpniania informacji publicznej jest przecie to, e od wnioskodawcy
wykazania interesu prawnego da nie mona. Zawarte w u.d.i.p. odesanie od innych ustaw
rodzi, takie jak chociaby wskazane wyej trudnoci (gdzie purysta musiaby stwierdzi, e
np. Prawo Zamwie publicznych w czci jest, a czci nie jest tak inn ustaw w
rozumieniu u.d.i.p.).
Z tych wzgldw, jak zostanie to wykazane niej, bardziej waciwe jest istnienie
swoistej dwutorowoci stosowania u.d.i.p. i przepisw innych ustaw ni niestosowanie
u.d.i.p. ze wzgldu na istnienie innej ustawy. To drugie rozwizanie najczciej prowadzi
do

niekonstytucyjnego

zawenia

prawa

dostpu

do

informacji

publicznej

(urzdnik/pracownik adresata wniosku o udostpnienie informacji publicznej nie powinien w

trakcie rozpatrywania wniosku poprzesta na bdnej konstatacji, e istniej przepisy
szczeglne, dlatego u.d.i.p. nie ma zastosowania i wniosek mona pozostawi bez
rozpoznania, a spraw mona zaatwi co najwyej w drodze pisma informacyjnego ).
W sytuacji, kiedy podczas rozpatrywania wniosku o udostpnienie informacji publicznej
nie ma wtpliwoci, e informacja dotyczy spraw publicznych i nie ma problemw z
interpretacj w/w niejasnej normy kolizyjnej, a jednoczenie dane informacje dotycz osb
prywatnych, to zadaniem organu zobowizanego do udzielenia informacji publicznej jest
sprawdzenie z urzdu, czy nie zachodzi jednak z przesanek odmowy udzielenia informacji
publicznej (przesanek takich jak ochrona informacji niejawnych i innych ustawowo
chronionych np. danych osobowych, ochrona prywatnoci osoby fizycznej i wreszcie ochrona
tajemnicy przedsibiorcy).

- 26 -

W konsekwencji, z punktu widzenia osb prawa prywatnego (osb fizycznych i

przedsibiorcw),

ktrych prywatno bd tajemnice

handlowe s

naraone

na

naruszenie/ujawnienie, nie ma adnego praktycznego znaczenia, czy dane informacje nie

zostan nikomu ujawnione dlatego, e nie stanowi informacji publicznej i u.d.i.p. nie ma w
takiej sytuacje zastosowania, czy te nie zostan udostpnione dlatego, e mimo e dane
informacje stanowi informacje publiczn, zachodz ustawowe przesanki odmowy jej
udzielenia (pomijajc problem istnienia rnych ustaw zawierajcych przepisy szczeglne).
Takie rozrnienie ma natomiast kapitalne znaczenie dla podmiotw,

ktre

bezskutecznie daj udzielenia informacji publicznej i zmuszone s skorzysta ze

zrnicowanych cieek odwoawczych. Dla osb prawa prywatnego, ktrych te informacje
dotycz, i ktrym to osobom zaley na nieujawnianiu tych informacji, to rozrnienie moe
mie znaczenie tylko pod warunkiem, e takie osoby prawa prywatnego mog wywrze
jakikolwiek wpyw na losy szeroko tych postpowa odwoawczych, zarwno na etapie
administracyjnym jak i sdowym (zarwno przed sdami administracyjnymi jak i sdami
powszechnymi). Mona wyrni trzy rne cieki odwoawcze w sytuacji, gdy osoba
dajca informacji spotyka si z odmow jej udzielenia.
Po pierwsze istnieje oglna cieka administracyjn, gdzie bez adnych odrbnoci
zastosowanie znajduje k.p.a. oraz Ustawa o postpowaniu przed Sdami Administracyjnymi.
Po drugie moliwa jest cieka odwoawcza, gdzie znajduje zastosowanie k.p.a ze wszelkimi
odrbnociami przewidzianymi przez u.d.i.p i Ustawa o postpowaniu przed Sdami
administracyjnymi. Po trzecie moliwa jest cieka odwoawcza, gdzie znajduje zastosowanie
k.p.a z wszelkimi odrbnociami przewidzianymi przez u.d.i.p oraz k.p.c..
Pierwsza sytuacja ma miejsce, kiedy dana informacja zdaniem adresata wniosku nie
mieci si pojciu informacji publicznej bo jeeli na podstawie u.d.i.p. decyzja moe by
wydana wwczas, gdy wchodzi w gr zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy61 , to nie ma
w u.d.i.p. podstawy prawnej do wydania decyzji administracyjnej w takiej sytuacji. Z
niezrozumiaych przyczyn zarwno organy ad ministracji jak i niektre WSA nie potrafiy
znale poprawnej odpowiedzi na pytanie o waciw form zaatwienia tego typu sprawy, w
wyniku czego

istniao

niebezpieczestwo

utarcia si

zej praktyki informowania

wnioskodawcw pismami informacyjnymi, e dana informacje nie ma publicznego

61

Wyrok NSA w Warszawie z dnia 19 grudnia 2002 r. II SA 3301/2002, LEX 78064

- 27 -

charakteru. Postpowania w takiej formie si koczyy i byo to akceptowane przez Sdy

Administracyjne 62 . Orzeczenia te naley podda krytyce. Forma pisma informacyjnego
zawa bowiem moliwo zaskarenia rozstrzygnicia o odmowie jedynie do skargi na
bezczynno, poniewa samo "pismo informacyjne o tym, e informacja nie ma charakteru
informacji publicznej, nie podlega kognicji sdw administracyjnych, nie mieci si bowiem
w zakresie art. 3 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postpowaniu przed
sdami administracyjnymi 63 ". Odmowa udzielenia informacji, ktra nie stanowi informacji
publicznej powinna by wic dokonana w formie i na zasadach oglnych, okrelonych w art.
104 k.p.a. NSA wielokrotnie podkrela przecie w swoim orzecznictwie, e odmowa
dokonania czynnoci materialno-technicznej powinna zawsze nastpowa w drodze decyzji
administracyjnej 64 .
Druga cieka odwoawcza (zastosowanie znajduje u.d.i.p., niektre przepisy k.p.a. oraz
ustawa o postpowaniu przed Sdami Administracyjnym) znajdzie zastosowanie wtedy, kiedy
adresat wniosku o udostpnienie informacji nie kwestionuje jej publicznego charakteru,
jednak odmawia jej udzielenia przez wzgld na wymienione w ustawie przesanki, takie jak
tajemnica pastwowa subowa, skarbowa i statystyczna. Jeeli jednak adresat wniosku
odmwi dostpu do informacji publicznej ze wzgldu na ochron danych osobowych, prawo
do prywatnoci i jakkolwiek tajemnic inn ni wymienione w zdaniu poprzednim czyli
przede wszystkim tajemnic przedsibiorcy to wnioskodawca zgodnie ze scenariuszem
trzeciej moliwej cieki odwoawczej i po bezskutecznym wyczerpaniu procedury
administracyjnej moe zwrci si o rozpatrzenia swojej sprawy do sdu cywilnego 65 .
W tym miejscu jeszcze raz trzeba przypomnie, e przedstawiona wyej problematyka
cieek odwoawczych (drugiej i trzeciej) dotyczy wycznie oglnego trybu uzyskiwania
informacji publicznej, i sama .u.d.i.p. w art. 1 ust. 2 przewiduje e przepisy ustawy nie
naruszaj przepisw innych ustaw okrelajcych odmienne zasady i tryb dostpu do
informacji, bdcych informacjami publicznymi.. To ustawowe zastrzeenie jest wyjtkowo
problematyczne nie tylko dlatego, e nie wiadomo co mieci si analizowanym wyej pojciu
innych ustaw, ale jest problematyczne poniewa moe dotyczy zarwno ustaw
62

Aleksandrowicz T. R. Ko mentarz do Ustawy o dostpie do informacji publicznej, Warszawa 2002, s. 61

Postanowienie NSA z 24 stycznia 2006 r., I OSK 928/05, LEX 167166
64
Wyrok NSA z 25 lutego 1983 r., II SA 2083/82 i wyro k NSA z 14 czerwca 1983 r., SAB/Wr 6/83 za:
Materiay do nauki prawa ad min istracyjnego, pod red. M. Ku leszy, Warszawa 1985 r., s. 245 -249)
65
art.22 ust. 2 u.d.i.p.
63

- 28 -

ograniczajcych prawo do dostpu informacji publicznej (chodzi tu o kryterium treciowe) jak

i ustaw przewidujcych osobny tryb otrzymywania takiej informacji 66 , a ponadto naley
oczekiwa istnienia aktw prawnych zawierajcych kombinacje tych dwch typw
rozwiza. Jeszcze raz wic trzeba podkreli, e prawo dostpu do informacji publicznej jest
prawem konstytucyjnym a ustawodawca zwyky nie moe w aktach prawnych szczeglnych
w stosunku do u.d.i.p. (jeeli da si w ogle tak kategori zdefiniowa bd skatalogowa)
tego prawa ogranicza.
Warto przeledzi z powyszych powodw dug batali tzw. samorzdowcw z
wojewodami, sdami administracyjnymi i ostatecznie z Trybunaem Konstytucyjnym, aby
zrozumie gdzie ley jest istota prawa dostpu do informacji publicznej na gruncie prawa
polskiego, czego mog dotyczy wycznie przepisy proceduralne dotyczce jej udostpniania
i w zwizku z tym jak naley waciwie interpretowa art. 1 ust.2 u.d.i.p.. Przedstawienie
wynikw tego sporu wyznacza ramy dla wszelkich innych, szczeglnych wobec u.d.i.p.
aktw prawnych, na podstawie wikszoci ktrych przedsibiorca przekazuje podmiotom
zobowizanym do udostpniania informacji publicznej poufne dane na swj temat.
Tzw. ustawy samorzdowe zawieraj delegacje ustawowe dla kolegialnych organw
stanowicych jednostek samorzdu terytorialnego do okrelenia w statutach tych jednostek
zasad dostpu i korzystania z dokumentw 67 . Na przykadzie ustawy o samorzdzie
gminnym, warto zauway e jej art. 11b ust.1 statuuje generaln zasad jawnoci dziaania
organw gminy, a ograniczenia jawnoci mog wynika wycznie z ustaw. ust. 2 tego
artykuu zawiera katalog otwarty kategorii informacji, ktre maj jawny charakter, natomiast
ust. 3 zawiera wspomniane wyej upowanienie. Poniewa art. 61 Konstytucji w ust. 1-3
zakrela, w sposb bez maa kompleksowy, zagadnienia materialnej treci prawa dostpu do
informacji publicznej, a na poziomie ustawy zwykej tre ta moe by jedynie uzupeniana,
nie za konstruowana od podstaw, to w kontekcie wyraonej w art. 8 ust. 2 Konstytucji
zasady jej bezporedniego zastosowania, powstao pytanie, czy zawarte we wspomnianych
upowanieniach sformuowanie zasady dostpu i korzystania z dokumentw naleao
rozumie jako sformuowanie dotyczce wanie materialnej treci obywatelskiego prawa
zdefiniowanego na poziomie Ustawy Zasadniczej? Jeeli za owo sformuowanie nie odnosi
66

Aleksandrowicz T. R., ibidem s. 61

art. 15a 3. Ustawy o samorzdzie wojewdztwa, art. 11b 3. Ustawy o samorzdzie g minny m oraz art . 8a 3.
Ustawy o samorzdzie powiatowy m
67

- 29 -

si do materialnej treci prawa, to czy mona uto sami upowanienia zawarte w ustawach
samorzdowych co do ich treci z art. 61 ust. 4 Konstytucji upowaniajcym ustawodawc
zwykego do uregulowania trybu udzielania informacji publicznej? Na marginesie trzeba
zasygnalizowa problem okrelenia rnicy pomidzy terminem dokumentu, uytym w
ustawach samorzdowych, a terminem informacji uytym w u.d.i.p (o ile w relacji prawo
unijne prawo krajowe rna terminologia nie dziwi, o tyle w przypadku dwch aktw
prawnych nalecych do tego samego porzdku prawnego taka rozbieno jest ju
zastanawiajca).
W praktyce administracyjnej pojawi si problem interpretacji powyszych przepisw.
Znane byy rozstrzygnicia nadzorcze wojewodw kwestionujce postanowienia statutw
gmin w omawianej materii. Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostp do
dokumentw oraz wstp na posiedzenia kolegialnych organw wadzy publicznej
pochodzcych z powszechnych wyborw, z moliwoci rejestracji dwiku lub obrazu.
Wyczenie jawnoci dopuszczalne jest wycznie na drodze ustawowej. Jedynie przepis
ustawy moe decydowa o ograniczeniu zasady jawnoci dziaania tych organw.
stwierdzi w 2001.r. w rozstrzygniciu nadzorczym Wojewoda Dolnolski 68 . Skutkiem tego
rozstrzygnicia byo uchylenie postanowie statutu gminy za wierajcego zamknity katalog
dokumentw, jakie mog zosta udostpnione oraz zasad wycznego udostpniania takich
dokumentw po ich formalnym przyjciu, czy wreszcie uchylenie postanowie zawierajcych
upowanienie rady lub zarzdu gminy do podjcia uchway o wyczeniu jawnoci
wybranych dokumentw.
Co ciekawe, wanie na wniosek kilku organw stanowicych jednostek samorzdu
terytorialnego,

problem

konstytucyjnoci,

przedmiotem postpowania przed

omawianych

delegacji

ustawowych

by

TK, ktry uzna art. 15a 3. ustawy o samorzdzie

wojewdztwa, art. 11b 3. ustawy o samorzdzie gminnym oraz art. 8a 3. ustawy o

samorzdzie powiatowym za zgodne z art. 61. 4. Konstytucji69 . TK wyjani, e zasady
dostpu do dokumentw i korzystania z nich, rozumiane mog b y wycznie jako dyrektywy
o

charakterze techniczno-organizacyjnym

i porzdkowym,

68

wskazujce

na

sposb

Ro zstrzygnicie Nad zorcze Wojewody Do lnolskiego z dnia 17 sierpnia 2001 r. PN.II.0911-3/ 24/01, OwSS
2001/4/120, LEX 49511
69
Wyrok TK z dnia 16 wrzenia 2002 r. K 38/ 2001, internetowa baza danych Trybunau Konstytucyjnego,
http://www.trybunal.gov.pl/OTK/otk_dpr.htm, data ostatniego wejcia 10.02.2010

- 30 -

urzeczywistniania materialnej treci prawa do informacji. TK zauway rwnie, e nawet

dyrektywy o charakterze techniczno-organizacyjnym mogyby skutecznie zawzi, bd te w
ogle przekreli realizacj obywatelskiego prawa do informacji. Z samego faktu wejcia w
ycie Konstytucji oraz u.d.i.p. pniej, od ustaw samorzdowych, naley wywodzi zasad
interpretacji zakwestionowanych przepisw w sposb zgodny z brzmieniem u.d.i.p., w
zakresie, w jakim suy ona okreleniu sposobu realizacji konstytucyjnego prawa dostpu do
informacji publicznej. TK, dostrzegajc brak precyzji sformuowania "zasady dostpu do
dokumentw", podkreli jednoczenie, e brak jest podstaw do takiego interpretowania
zakwestionowanych przepisw, ktre przyznawaoby organom stanowicym jednostek
samorzdu terytorialnego upowanienie do regulowania w statutach zagadnie dotyczcych
materialnych aspektw obywatelskiego prawa dostpu do informacji publicznej, jak te tych
aspektw proceduralnych dostpu do dokumentw i korzystania z nich, ktre mogyby mie
wpyw na ksztatowanie zakresu prawa do informacji lub jego realizacj.
Mimo jednoznacznego rozstrzygnicia TK, mona wskaza przypadek gdy organ
wykonawczy jednostki samorzdu terytorialnego-wjt, ktry zaskary rozstrzygnicie
wojewody stwierdzajce niewano zarzdzenia wydanego przez rzeczonego wjta,
powoywa si na cytowane wyej orzeczenie TK. W niezrozumiay sposb wywid z niego,
e skoro odpowiednie postanowienia statutw jednostek samorzdu terytorialnego mog
dotyczy wycznie dyrektyw proceduralnych, majcych wycznie charakter technicznoorganizacyjny, to nie mog naruszy treci praw dotyczcych dostpu do dokumentw
wynikajcych z Konstytucji, Ustawy o dostpie do informacji publicznej i z innych ustaw
(wjt w drodze zarzdzenia, a nie rada gminy w drodze uchway, stworzy wasn regulacj
proceduraln w zakresie udostpniania informacji publicznej). WSA we Wrocawiu utrzyma
rozstrzygnicie nadzorcze wojewody w mocy, ze wzgldu na oczywisty brak waciwoci
wjta do regulowania kwestii procedury udzielania informacji publicznej w drodze
zarzdzenia 70 , przychylajc si tym samym do zdania wojewody utrzymujcego, e akt
normatywny wewntrzny nie moe regulowa praw i obowizkw obywateli.
Rozwizania zawarte w zakwestionowanym, bo wydanym bezprawnie, zarzdzeniu mog
natomiast ilustrowa sytuacj nazwan przez

TK zawaniem, bd te w ogle

przekrelaniem obywatelskiego prawa do informacji w drodze ustanawiania dyrektyw o

70

Wyrok WSA we Wrocawiu z dnia 20 pad ziernika 2004 r. IV SA/Wr 505/2004, OwSS 2005/1/12, LEX
135272

- 31 -

charakterze wycznie techniczno-organizacyjnym. Zgodnie z zarzdzeniem ustalono stawk

25 z, za kad dodatkow godzin pracy urzdnika zwizan z udzielaniem informacji
publicznej na wniosek, powoujc si przy tym na rozwizania u.d.i.p., ktre pozwalaj
podmiotowi udzielajcemu informacji obciy wnioskodawc dodatkowymi kosztami,
zwizanymi ze wskazanym we wniosku sposobem udostpnienia lub koniecznoci
przeksztacenia informacji w form wskazan we wniosku71 . Jednak, jak w rozstrzygniciu
nadzorczym zauway wojewoda, udostpnienie informacji publicznej jest nowym zadaniem
organw wadzy publicznej. Za czynnoci te nie pobiera si jednak adnych opat. Czynnoci
pracownika,

zwizane z przygotowaniem informacji, stanowi podstawowy wyraz

funkcjonowania organu, ktry ponosi koszty, wykonujc swoje ustawowe zadania. Sd

odnis si natomiast do stanowiska wjta skarcego rozstrzygnicie wojewody. wjt
wyjania,

e postanowienia zarzdzenia odnosi si miay wycznie do godzin

nadliczbowych, sd wyrazi jednak opini, i nawet zarzdzenie wprowadzajce stawk za

prac w godzinach nadliczbowych przekraczaoby tre normy ustawowej zawartej w art. 15
1. u.d.i.p., ktra zezwala na pobieranie rzeczywistych kosztw powstaych w wyniku
szczeglnego sposobu udostpniania informacji publicznej.
Innym przykadem, w ktrym postanowienia statutu jednostki samorzdu terytorialnego o
charakterze wycznie proceduralnym i materialno-technicznym godz w istot materialnej
treci prawa do informacji, jest sprawa, w ktrej Sd orzek, e zapis statutowy,
uzaleniajcy uzyskanie informacji bez pisemnego wniosku od tego, czy informacja ta
wymaga wyszukiwania i czy moliwe jest jej udzielnie w formie ustnej, nie jest jedynie
uszczegowieniem trybu okrelonego w ustawie z dnia 6 wrzenia 2001 r. o dostpie do
informacji publicznej, ale wprowadza rzeczywiste ograniczenia w dostpie obywateli do
informacji publicznej. Zapis ten wyklucza bowiem spord sytuacji uprawniajcych do
uzyskania informacji bez pisemnego wniosku takie sytuacje, gdy informacja, ktra nie
wymaga formy pisemnej, natomiast wymaga wyszukania, moe by udzielona niezwocznie 72 .
Mona jedynie wyrazi nadziej, e konsekwentne korygowanie w drodze orzeczniczej
sytuacji bdnego stosowania upowanie ustawowych do regulowania dostpu do
dokumentw i korzystania z nich ukrci urzdnicz kreatywno w tym zakresie. Mimo
uznania omawianych upowanie ustawowych za zgodne z Konstytucj, niektrzy autorzy
71
72

art.15 ust.1 u.d.i.p.

Wyrok WSA we Wrocawiu z dnia 20 maja 2005 r. III SA/Wr 26/2004, NZS 2006/ 2/31, LEX 29611

- 32 -

podnosz nadal oczywist i ewidentn bezzasadno utrzymywania w mocy tych przepisw

wobec obowizywania u.d.i.p., tym bardziej, e powielanie w statutach jednostek samorzdu
terytorialnego norm u.d.i.p. zgodnie, z ustalon lini orzecznictwa adminis tracyjnego i
sdowego jest sprzeczne z zasadami techniki legislacyjnej, a tym samym narusza
konstytucyjn zasad pastwa prawnego 73 .
Jaka nauka dla przedsibiorcy pynie z przedstawionych tu problemw? Przedsibiorca
moe uwaa pewne informacje za poufne, a organ publiczny, ktremu przedsibiorca
przekazuje te informacje ju niekoniecznie. Przedsibiorca udostpniajcy informacje mogce
stanowi jego tajemnice w procedurach, ktre tylko pozornie zdaj si wycza zastosowanie
u.d.i.p. musi si liczy z tym, e organ udostpni takie informacje o spornym statusie (organ
sam, czy te zobligowany do tego przez organ wyszego stopnia albo sd podajcy
przedstawionym wyej tokiem mylenia). Organ moe udostpni informacje uwaane przez
przedsibiorc za poufne nie tylko na postawie regulacji szczeglnej (np. tylko i wycznie
innym stronom postpowania przed prezesem UOKiK), ale rwnie na podstawie regulacji
przewidzianej przez u.d.i.p. (wszystkim dajcym). Ponadto udostpnienie takich informacji
opinii publicznej jest w szczeglnoci prawdopodobne, jeeli wrd wszystkich dajcych
znajd si dziaajcy na podstawie prawa prasowego redaktorzy naczelni, wywierajcy w
praktyce na podmioty zobowizane do udostpniania informacji nieporwnywalnie wiksz
presj ni wszystkie inne dajce osoby (mimo e przynajmniej w odniesieniu do
podmiotw zobowizanych do udostpniania informacji publicznej, redaktorzy naczelni, na
podstawie zawartego w Prawie Prasowym

odesania do u.d.i.p. korzystaj dokadnie z

takiego samego instrumentarium prawnego dostpu do informacji publicznej jak kada inna
osoba nieposiadajca statusu redaktora naczelnego ).
I.4 WNIOSKI
Od podstawowego aktu prawnego regulujcego w polskim porzdku prawnym kwesti
powszechnego prawa dostpu do informacji publicznej ustawy o dostpie do informacji
publicznej naley oczekiwa, e bdzie spenia standardy okrelone przez trzy niezalene
od siebie zbiory norm wzbogacone o orzecznictwo tych norm dotyczce;
- po pierwsze standardy wyznaczone przez EKPCZ oraz orzecznictwo ETPCZ,
zgodnie z ktrymi geneza prawa dostpu do powszechnego informacji publicznej dla kadego
wywodzi si z prawa do swobodnej wypowiedzi (gwnie prasy), ktre to prawo nie moe

73

Szewc A.,Samo rzd g miny ko mentarz, Do m Wydawniczy ABC, d 2007, s.121

- 33 -

by zrealizowane bez dostatecznego dostpu do informacji o dziaalnoci podmiotw

publicznych
- po drugie standardy wyznaczone przez ustawodawc unijnego, ktre maj cel
gospodarczy, i su ochronie rwnego traktowania przedsibiorstw europejskich w zakresie
gwnie komercyjnego wykorzystywania informacji sektora publicznego z uwzgldnieniem
problemw ochrony wasnoci intelektualnej;
- po trzecie standardy polskiej Konstytucji, ktre w zakresie prawa dostpu do
informacji publicznej bazuj na koncepcji jawnoci administracyjnej i restrykcyjnie okrelaj
tre nienaruszalnego materialnego prawa do informacji publicznej
Prawo dostpu do informacji publicznej nie jest jednak absolutne, jest ograniczone na
trzy sposoby;
- po pierwsze przez samo rozumienie zakresu pojciowego informacji publicznej jako
dotyczcej sprawy publicznej
- poprzez istnienie szeregu przesanek wyczenia dostpu do informacji nawet
informacji dotyczy sprawy publicznej
- poprzez istnienie regulacji szczeglnych
Ograniczenia te bazuj jednak na nieostrych definicjach oraz niejasnych reguach
kolizyjnych, dlatego granica midzy uzasadnionych interesem spoeczestwa w moliwoci
uzyskania wiedzy o dziaalnoci przedsibiorcy, a uzasadnionym interesem przedsibiorcy w
nieujawnianiu jego tajemnic moe okaza si bardzo pynna.

- 34 -

Rozdzia II
ZNACZENIE OCHRONY TAJEMNICY HANDLOWEJ
Celem tej czci opracowania jest przedstawienie pojcia tajemnicy handlowej w
wietle tego, e jest ona przesank wyczajc udostpnienie informacji publicznej.
Najpierw zostanie pokazana problematyka prawa do prywatnoci, poniewa zarwno prawo
do prywatnoci jak i tajemnica handlowa bazuj na koncepcji autonomii informacyjnej (cho
koncepcja tajemnicy handlowej wyrasta rwnie z potrzeby ochrony uczciwiej konkurencji
midzy przedsibiorcami) oraz poniewa obie te sfery prawnie chronione w prawie polskim,
dotyczcym informacji publicznej, korzystaj z identycznych mechanizmw ochronnych.
Ponadto podjta zostanie prba wskazania granicy midzy prawem do prywatnoci a
tajemnic handlow przedsibiorcw - osb fizycznych. Nastpnie udzielona zostanie
odpowied na pytanie o to, kto jest podmiotem prawa do ochrony tajemnicy handlowej, oraz
co jest przedmiotem tego prawa na poziomie ustawodawcy unijnego oraz polskiego, zarwno
z perspektywy publiczno jak i prywatno-prawnej. Na koniec zostanie wykazane, e mimo
znaczenia prawa do ochrony tajemnicy handlowej, polskie procedury dostpu do informacji
publicznej nie dostrzegaj w ogle interesu prawnego przedsibiorcy w tego typu
postpowaniach i nie daj mu moliwoci aktywnego zaangaowania w ochron przed
ujawnieniem informacji go dotyczcych.
I.1 PRAWO DO PRYWATNOCI A PRZEDSIBIORCA
We wszystkich sprawach, w ktrych Krl jest stron, szeryf moe wyama drzwi w
domu strony, aby te stron aresztowa lub egzekwowa inne prawa krlewskie, jeeli nie
moe wej w inny sposb. Ale zanim wywarzy drzwi, powinien poda przyczyn swojego
przybycia i zada otworzenia drzwi 74 gosi rozstrzygnicie synnej brytyjskiej sprawy
Semayne z 1604 r., ktre jako pierwsze w sposb wiadomy traktowao o prywatnoci w
kontekcie nienaruszalnoci mieszkania i wywaro ogromny wpyw na systemy prawne pastw
common law ustanawiajc tzw. zasad knock and announce Jeszcze w 2006 r. Sd
Najwyszy Stanw Zjednoczonych w sprawi Hudson v. Michigan musia rozstrzygn

74

serwis internetowy - The On line Library of Liberty

http://oll.libertyfund.org/?option=com_staticxt&staticfile=show.php%3Ftitle=911&chapter=106328&layout=ht
ml , data ostatniego wejcia: 31.01.2010

- 35 -

problem, czy naruszenie tej zasady przez funkcjonariuszy powoduje, e dowody uzyskane w
trakcie przeszukania nie mog by wykorzystane w postpowaniu karnym 75 .
Kolejn po Semayne brytyjsk spraw rozwijajc koncepcj prawa do prywatnoci,
w kontekcie nienaruszalnoci mieszkania, bya sprawa Entick v Carrington76 , w ktrej
wyznaczony zosta, oczywisty dzi, standard legalnoci (wymg podania podstawy prawnej
wyraonej w prawie pozytywnym) samego przeszukania. Sprawy Semayne i Entick v.
Carrington byy inspiracj dla treci czwartej poprawki do konstytucji Stanw zjednoczonych,
ktra stanowi, e Nie bdzie naruszane prawo ludzi do bezpieczestwa osobistego,
nietykalnoci mieszkania, papierw i ruchomoci, oraz zapewniajce ochron przed
nieuzasadnionymi rewizjami i sekwestrami. Nakaz rewizji lub aresztowania moe by wydany
jedynie przez sd na podstawie uzasadnionego podejrzenia, popartego przysig lub
owiadczeniem, przy czym dokadnie musi by wymienione miejsce rewizji oraz osoby i
rzeczy, ktre maj by oboone aresztem. 77 . Czwarta poprawka odnosi si wycznie do
postpowa karnych, ale ju nie do administracyjnych, czy ochrony prywatnoci w relacjach
prywatno-prawnych, co zostao potwierdzone w sprawie Murray v. Hoboken Land w 1855
r.78
To, e ochrona prawa do prywatnoci w USA na poziomie konstytucji federalnej jest
ograniczona w ten sposb sprawio, e interpretacja tak swoicie rozumianego prawa do
prywatnoci musiaa pj w kierunku innym ni na kontynencie. Spory co do treci pojcia
prawa do prywatnoci zakrelonego przez czwart poprawk nie mogy powstawa na tle
procesw cywilnych (np. deliktu naruszenia prywatnoci, czy deliktu publicznego ujawnienia
faktw z ycia prywatnego). Spory te powstaway najczciej w sytuacjach, kiedy prawo
stanowe penalizowao pewne zachowania, a oskareni w sprawach o naruszenie tych praw
podwaali zgodno takich praw z konstytucj federaln, natomiast spory midzy
oskaronymi i stanami byy rozstrzygane w ostatecznym rozrachunku przez Sd Najwyszy

75

serwis FindLaw, http://caselaw.lp.findlaw.co m/scripts/getcase.pl?court=US&invol=04-1360&vol=000, , data

ostatniego wejcia: 31.01.2010
76
serwis internetowy amery kaskiej organizacji pozarzdowej Constitution Society
http://www.constitution.org/trials/entick/entick_v_carrington.htm, , data ostatniego wejcia: 10.02.2010
77
serwis internetowy archiww rzdu federalnego USA,
http://www.arch ives.gov/exhibits/charters/bill_of_rights.html , data ostatniego wejcia:10.02.2010
78
serwis FindLaw, http://caselaw.lp.findlaw.co m/cgi-b in/getcase.pl?court=us&vol=59&invol=272, , data
ostatniego wejcia: 10.02.2010

- 36 -

USA. Taka bya geneza rozstrzygni w sprawie Griswold v. Connecticut z 1965 r. 79 , gdzie za
naruszenie prawa do prywatnoci uznano zakazanie uywania rodkw antykoncepcyjnych,
czy w sprawie Roe v. Wade z 1973 r. 80 gdzie sdziowie za niekonstytucyjne uznali
ograniczenia w prawie kobiety do dokonania aborcji.
Zupenie inny wydwik ma pojcie prawa do prywatnoci na poziomie aktw prawa
midzynarodowego, zarwno o zasigu oglnowiatowym, jak i tylko europejskim. Pojcie to
nie bdzie ju tutaj osadzone na starych angielskich precedensach zwizanych pierwotnie
bardziej z koncepcj nienaruszalnoci mieszkania, co jeszcze pokutuje w amerykaskich
teoriach na temat w/w czwartej poprawki (np. doktryny plain view, open field, motor
vehicle, ktre wskazuj jak modyfikowane s zasady prawa do prywatnoci w zalenoci od
tego w jakim stopniu miejsce, w ktrym dana osoba si znajduje, przypomina dom tej osoby
np. samochd przypomina dom w wikszym stopniu ni plaa publiczna dlatego standard
ochrony prawa do prywatnoci w samochodzie bdzie wyszy ni na play). W aktach prawa
midzynarodowego, ktre nie maj tego typu konotacji, pojcie prawa do prywatnoci jest
rozumiane na duo wyszym poziomie abstrakcji. Prawo do prywatnoci w sposb duo
bardziej oczywisty ni prawo dostpu do informacji publicznej wpisuje si katalog praw
czowieka chronionych przez wsplnot midzynarodow. Zgodnie z Powszechn Deklaracj
Praw Czowieka z 10 grudnia 1949 r. Nie wolno ingerowa samowolnie w czyjekolwiek ycie
prywatne, rodzinne, domowe, ani w jego korespondencj, ani te uwacza jego honorowi lub
dobremu imieniu. Kady czowiek ma prawo do ochrony prawnej przeciwko takiej ingerencji
lub uwaczaniu 81 Jak pokazano wyej, trudno jest interpretowa zapisy Powszechnej
Deklaracji Praw czowieka, w sposb inny ni literalny i inny ni wycznie abstrakcyjny,
poniewa nie istnieje mechanizm sdowej kontroli przestrzegania zapisw tego aktu
normatywnego, podobnie jak w przypadku Midzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i
Politycznych zawierajcego analogiczny zapis 82 .

79

serwis FindLaw,http://caselaw.lp.findlaw.co m/scripts/getcase.pl?court=US&vol=381&invol=479, data

ostatniego wejcia:10.02.2010
80
Serwis Find Law, http://caselaw.lp.findlaw.co m/scripts/getcase.pl?court=US&vo l=410&invol=113 , data
ostatniego wejcia:10.02.2010
81
Serwis internetowy ONZ, art .2 No one shall be subjected to arbitrary interference with his p rivacy, family,
home or correspondence, nor to attacks upon his honour and reputation. Everyone has the right to the
protection of the law against such interference or attacks, http://www.un.org/en/documents/udhr/, data
ostatniego wejcia:31.01.2010
82
Serwis internetowy ONZ, dzia p raw czowieka, Article 17 1. No one shall be subjected to arbitrary or
unlawful interference with his privacy, family, or correspondence, nor to unlawful attacks on his honou r and

- 37 -

ETPC, majcy moliwo sdowej kontroli art. 8 EKPC 83 , rwnie dotyczcego prawa
do prywatnoci i bardzo zblionego w treci, wypowiada si w przedmiocie prawa do
prywatnoci wielokrotnie, jednak w gownie kontekcie prawa do ycia rodzinnego oraz
powizanymi z nim problemami praw imigracyjnych pastw czonkowskich, problemami
czenia/rozdzielania rodzin, czy tez kwestii przyznawania azylu pastwach europejskich z
tego powodu, e w innych miejscach na wiecie prawo do ycia rodzinnego nie jest
respektowane 84 . Na tym polu zastosowania art. 8 Konwencji wida pewne analogie do
mechanizmw rzdzcych w USA stosowaniem czwartej poprawki, poniewa po pierwsze
szanowanie prawa do ycia rodzinnego zaczyna by na gruncie obu pr zepisw rozumiane
jako element bardzo szeroko rozumianego prawa do prywatnoci. Po drugie postulat
szanowania prawa prywatnoci w obu przypadkach moe by realizowany tylko na
paszczynie publiczno prawnej, poniewa pozwanym w obydwu mechanizmach prawnych
nie moe by inna osoba prawa prywatnego, ale stan USA/pastwo europejskie strona EKPC,
ktre, w zwizku ze skorzystaniem przez jednostk z przysugujcego jej rodka ochrony
prawnej broni przed Sdem Najwyszym/ETPC zasadnoci obowizujcych na jej terytorium
norm prawnych.
To, co wydaje si rni orzecznictwo Sdu najwyszego USA dotyczce czwartej
poprawki i orzecznictwo ETP dotyczce art. 8 Konwencji, to moliwo reagowania przez
ETPC na prawodawstwo pastw czonkowskich, czy praktyk administracji/organw tych
pastw na naruszanie prawa do prywatnoci w relacjach prywatno-prawnych. Tak na wic na
gruncie art. 8 za naruszenie prawa do prywatnoci jako prawa czowieka uznano np. brak
reakcji administracji i policji fiskiej oraz fiskich sdw wszystkich instancji na
zamieszczenie danych osobowych oraz wizerunku 12- latka na serwisie randkowym bez
wiedzy i zgody jego oraz jego opiekunw prawnych, ze wzgldu na brak podstawy prawnej

reputation. 2. Everyone has the right to the protection of the law against such interference or attacks .
http://www2.ohchr.org/english/law/ccpr.htm, , data ostatniego wejcia: 31.01.2010
83
Serwis internetowy Europejskiego Trybunau praw czowieka, Article 8 . Right to respect for private and
family life 1 Everyone has the right to respect for his private and family life, his home and his correspondence. 2
There shall be no interference by a public authority with the exercise of this right except such as is in
accordance with the law and is necessary in a democratic society in the interests of national security, public
safety or the economic well-being of the country, for the prevention of disorder or crime, for the protection of
health or morals, or for the protection of the rights and freedoms of others.,
http://www.echr.coe.int/NR/rdonlyres/D5CC24A7-DC13-4318-B457-5C9014916D7A/0/ EnglishAnglais.pdf, ,
data ostatniego wejcia: 10.02.2010
84
Bruins M., Boeles P., Case law on Article 8 of the European Convention of Human Rights, Institute of
Immigration Law, Leiden, , data ostatniego wejcia: 2006

- 38 -

nakazania wacicielowi serwisu danych osoby, ktra pod 12- latka si podszya 85 (sprawa
miaa miejsce w latach 1999-2001).
Idea prawa do prywatnoci, jako sfery prawnie chronionej jest jednak w pierwszej
kolejnoci

tworem

nauki prawa

cywilnego

oraz prywatno-prawnych

unormowa

poszczeglnych pastw. Na gruncie prawa polskiego kada osoba ma prawo do prywatnoci,

ktre naley do katalogu dbr osobistych. Kada osoba ma prawo do samodzielnego i
wycznego decydowania o tym, w jakim zakresie chce zachowa swoj anonimowo i jakie
informacje o niej mog by udostpniane osobom trzecim 86 . Ochrona ta odnosi si nie tylko
do osb fizycznych, ale rwnie do osb prawnych 87 , oraz jednostek organizacyjnych
niebdcych osobami prawnymi, ktrym przepisy szczeglne przyznaj zdolno prawn 88
(niemniej nie ma jednego pojcia dbr osobistych osb fizycznych i prawnych, ale dwa niezalene i oparte na czsto pozornym podobiestwie, zbiory dbr zwizanych z tymi
dwiema kategoriami podmiotw prawa 89 ). Katalog ten odpowiada katalogowi podmiotw,
ktre mog uzyska status przedsibiorcy w rozumienia prawa publicznego, poniewa status
przedsibiorcy mog zgodnie z prawem polskim uzyska wanie osoby fizyczne, osoby
prawne oraz tzw. uomne osoby prawne. W wyniku przeprowadzenia prostego sylogizmu
rodzi si oczywista konkluzja, e kademu przedsibiorcy przysuguje sfera prawnie
chroniona sfera dbr osobistych, jednak nie ma jednego katalogu dbr osobistych
przynalenych jednakowo do wszystkich przedsibiorcw, poniewa sam katalog podmiotw
bdcych przedsibiorcami nie jest jednorodny.
W kontekcie historycznym mona ju tylko wspomnie spr wok podmiotowoci
spki cywilnej, ktra (rozumiana jako zesp majtkowy) nie moe by traktowana na
gruncie Kodeksu Cywilnego jako nic innego ni przedsibiorstwo, bdce przedmiotem
szczeglnej wspwasnoci (cznej, a nie w czciach uamkowych), wynikajcej z zawarcia
przez przedsibiorcw (w rozumieniu k.c.) umowy spki. Nieuzasadnione prby
przyznawania w praktyce obrotu prawnego podmiotowoci przedsibiorstwu prowadzonemu
w ramach spki cywilnej w zakresie, w jakim to samo przedsibiorstwo, a nie jego

85

Wyrok ETPC w sprawie K.U. v. Fin landia, HUDOC 2872/02

Wyrok SA w Po znaniu z dnia 2008 r. I ACa 1048/07, LEX 466432
87
art. 43 k.c., Wyrok SN z dnia 14 listopada 1986, II CR 295/86, OSNC 1988/ 2-3/40
88
art. 33 (1) k.c.
89
Granecki P., Dobra osobiste w prawie polskim - zagadnienie dbr osobistych osb prawnych, Przeg ld
Sdowy, 2002 r, nr 5 poz. 3
86

- 39 -

wsplnicy miaoby korzysta z ochrony przewidzianej dla dbr osobistych - nie znalazy
jednak aprobaty orzecznictwa 90 . Oczywicie, w drodze wyjtku, ze wzgldw praktycznych,
niektre akty prawne przyznaj swojego rodzaju podmiotowo funkcjonaln spce cywilnej
(np. Ustawa o podatku od towarw i usug 91 ), ale nie moe to rzutowa na jej charakter
prawny i jej istot.
Poniewa jedna z przesanek odmowy dostpu do informacji publicznej zostaa
zdefiniowana jako prawo do prywatnoci92 wydawa mogoby si, e termin ten odpowiada
zakresowi znaczeniowemu terminu prawa dla prywatnoci jako dobra osobistego znanego
systemowi prawa prywatnego, jednak niektrzy autorzy podkrelaj suwerenny charakter
terminu zawartego w u.d.i.p., ktry w rozumieniu tej ustawy nie powinien by rozumiany
wycznie jako jedno z dbr osobistych, a przynajmniej nie powinien by do tego pojcia
zawany mimo, e jak najbardziej dorobek doktryny i judykatury zwizany z wyznaczeniem
przedmiotowej definicji prawa do prywatnoci w ujciu cywilistycznym moe by pomocny
przy definiowaniu terminu prawa do prywatnoci na potrzeby na potrzeby u.d.i.p 93 .
Wyraone w u.d.i.p., ograniczenie prawa dostpu do informacji publicznej przez
wzgld na ochron sfery ycia prywatnego osb fizycznych oraz ochron danych
osobowych94 znajduje podstaw odpowiednio w art. 47 i art. 51 Konstytucji RP. W myl art.
22 u.d.i.p. ochrona danych osobowych stanowi jednak odrbn, od wyraonego w art.5
u.d.i.p. prawa do prywatnoci, przesank ograniczenia dostpu do informacji. Instytucja
prawa do prywatnoci, jako dobra osobistego i reim ochrony danych osobowych suy maj
ochronie sfery ycia prywatnego wic rnicowanie obu podstaw ograniczenia moe rodzi
trudnoci interpretacyjne. Mona przecie zaoy, e cao norm statuujcych system
ochrony danych osobowych jest wycznie podporzdkowana realizacji prawa do
prywatnoci, ktre to prawo stanowi warto sam w sobie 95 . Zgodnie z pewnymi
pogldami 96 ochron danych osobowych trzeba jednak klasyfikowa jako informacj
90

Wyrok SA w Gdasku z 9 czerwca 1994, I A Cr 267/94, OSA 1994/11-12/66,

Wyrok NSA z dnia 12 pad ziernika 2005 r, I FSK 168/ 05 (LEX 173269) w zwizku z art.15 ust. 1 Ustawy z
dnia 11 marca 2004 o podatku od towarw i usug, Dz. U. z 2004 r. nr 54 poz. 535, z pn. zm.
92
art. 5 ust u.d.i.p.
93
Piskorz-Ry A., Dostp do informacji publicznej - zasady konstrukcyjne ustawy Kwartaln ik .Prawa
.Publicznego. z 2002 r. nr 4 s.183
94
art.5 ust.2. i art.22 u.d.i.p.
95
Podobnie Drozd A., Zakres zakazu przetwarzan ia danych osobowych, Pastwo i Prawo, z 2003 r. nr 2 s. 39,
s.40
96
Aleksandrowicz T., Ko mentarz do Ustawy o dostpie do informacji publicznej, W -wa 2006, s. 176
91

- 40 -

ustawowo chronion, wynikajc z przepisw prawa administracyjnego i odmienn od

cywilistycznej sfery prawa do prywatnoci.
Dla przedsibiorcy problematyka prawnie chronionej sfery prawa do prywatnoci i
prawno-administracyjnej ochrony danych osobowych osb fizycznych ma znaczenie tylko
wtedy kiedy sam przedsibiorca jest osob fizyczn. Status przedsibiorcy-osoby fizycznej w
adnym wypadku nie pozbawia go przysugujcej kade mu ochrony prawa do prywatnoci i
nie pozbawia go ochrony wynikajcej z przepisw o ochronie danych osobowych, ale tylko
wtedy kiedy nie dziaa w obrocie cywilnoprawnym w kontekcie zwizanym z prowadzon
przez niego dziaalnoci gospodarcz. Kiedy dziaalno osoby fizycznej zaczyna by
zwizana z prowadzon przez niego dziaalnoci gospodarcz, wtedy sfera uzasadnionego
zainteresowania innych, bdzie przez system prawny ograniczana ju nie przez przysugujc
przedsibiorcy jako osobie fizycznej sfer prawa do prywatnoci, ale pr zez sfer o innej
treci, sfer tajemnicy przedsibiorcy, czy tez sfer tajemnicy przedsibiorstwa, jako zespou
majtkowego sucemu tej osobie fizycznej do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. Na
paszczynie ochrony danych osobowych ochrona przedsib iorcy - osoby fizycznej jest
ograniczona nie ze wzgldu na jakiekolwiek zapisy ustawy o ochronie danych osobowych 97 ,
ale ze wzgldu na tre innych przepisw gwnie dotyczcych ewidencjonowania
prowadzenia dziaalnoci gospodarczej 98 . Dane osoby fizycznej, wpisanej do ewidencji
dziaalnoci gospodarczej, s jawne, a sama ewidencja nie podlega ochronie danych
osobowych, co jest celowe ze wzgldu na konieczno zapewnienia bezpieczestwa obrotu
prawnego oraz zabezpieczenia interesw kontrahentw/wierzycieli przedsibiorcy osoby
fizycznej. Wszelkie informacje, jakie przedsibiorca ujawnia na potrzeby wpisu do ewidencji
(wic w rezultacie ujawnia je do publicznej wiadomoci), takie jak NIP, PESEL, REGON,
miejsce zamieszkania, fakt zawarcia intercyzy, mieszcz si w definicji danych osobowych,
ale nie korzystaj z ochrony. Przedsibiorcom - osobom fizycznym naley zaleci szczegln
ostrono przy podawaniu takich danych, w takim zakresie w jakim pozwalaj na to przepisy
o ewidencji, np. w jeeli chodzi o ujawniane numery telefonw czy adresw poczty
elektronicznej (jest kwesti zdroworozsdkowa, e naley unika podawania prywatnych
danych kontaktowych).
97

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych, Dz. U. z 2002 r. nr 101 poz. 926, z p.
zm.
98
rozd zia 3 Ustawy o swobodzie d ziaalnoci gospodarczej, Dz. U. z 2007 r. n r 155 po z. 1095, ktry wejd zie w
ycie 1 lipca 2011 ( art. 1 ust 23 Ustawy z dnia 2 lipca 2004 Przepisy wprowad zajce ustaw o swobodzie
dziaalnoci gospodarczej, Dz. U. z 2004 r. nr 173 poz. 1808 z p. zm.)

- 41 -

Przedsibiorcy - osobie fizycznej nie mona odmawia prawa do prywatnoci

poniewa kady powinien decydowa o tym, czy i w jakim zakresie udostpnia osobom
trzecim wiadomoci ze swojego ycia osobistego 99 , a sfera prywatnoci mieci si w pojciu
dbr osobistych100 . Ponadto nawet tzw. osb publicznych pewnej sfery do prywatnoci nie
mona pozbawia 101 . Nie mona twierdzi, e przez sam fakt prowadzenia dziaalnoci
gospodarczej, osoba fizyczna staje si osob publiczn, a im na wiksz skal dziaa, tym
bardziej jej sfera prywatnoci powinna by ograniczona. Nie mona zaciera granicy
pomidzy prowadzon dziaalnoci gospodarcz a prawem do prywatnoci. Owszem, istnieje
jednak prawna konstrukcja powszechnej dostpnoci do pewnych informacji, jednak
podstaw istnienia takiej powszechnej dostpnoci moe by wycznie usprawiedliwione
zainteresowanie innych102 . Owo zainteresowanie, o ile rzeczywicie usprawiedliwione,
wycza bezprawno naruszania prawa do prywatnoci jako dobra osobistego. Znamienne, e
wyraone wyej pogldy A. Kopffa byy przez niego goszone ju w latach 70-tych, a
proponowana przez niego konstrukcja sfery powszechnej dostpnoci do informacji bdcych
przedmiotem zainteresowania opinii publicznej, realizowana stopniowo poprzez normy Prawa
prasowego nabra moga penego ksztatu dopiero po wejciu w ycie u.d.i.p..
Jeeli nie s do koca jasne wzajemne relacje pomidzy reimami ochrony prawa do
prywatnoci i ochrony danych osobowych, to jak w takim razie wygldaj wzajemne relacje
pomidzy przepisami regulujcymi dostp do informacji publicznej a tymi, ktre dotycz
ochrony danych osobowych? Ustawa o ochronie danych osobowych w sytuacji, gdy w treci
informacji publicznej s zawarte dane osobowe, jest lex specialis w stosunku do ustawy o
dostpie do informacji publicznej. Zawarte w art. 1 ustawy o dostpie do informacji
publicznej sformuowanie "nie naruszaj" naley rozumie, e przepisy ustawy o dostpie do
informacji publicznej nie mog narusza i winny uwzgldnia ograniczenia przetwarzania
danych wynikajce z lex specialis - ustawy o ochronie danych osobowych 103 . uzna WSA w
Warszawie w 2006 r. Jednoczenie art. 29. ust 2 u.o.d.o. dopuszcza udostpnienie danych
osobowych zawsze, gdy w sposb wiarygodny uzasadni si potrzeb posiadania tych danych,

99

Szpunar A., Zadouczynienie za szkod niemajtkow. Ofic. Wyd. Branta, Bydgoszcz 1999, s, 123
Kopff A., Koncepcja prawa do intymnoci i ycia pry watnego, Studia Cy wilistyczne, vol XX, Krak w
1972,s. 31
101
Sib iga G., Dostp do informacji publicznej a prawa do prywatnoci jednostki i ochrona jej danych
osobowych, Samorzd Terytorialny z 2005 r., nr 11, s. 5
102
Kopff A., ibidem , s. 35
103
Wyrok WSA w Warszawie z dn ia 13 czerwca 2006 r. II SA/Wa 2016/2005, LEX 219349
100

- 42 -

a ich udostpnienie nie naruszy praw i wolnoci osb, ktrych dane dotycz. To skania do
zadania pytania, czy realizacja prawa dostpu do informacji publicznej jest tak przesank ?
W stanie faktycznym, bdcym postaw wydania rzeczonego wyroku, domagano si
(co prawda niewaciwie od Gwnego Inspektora Ochrony danych Osobowych) dostpu do
wykazu danych osobowych awnikw wybranych przez Rad Miasta Poznania. Wykaz by
zacznikiem do uchway rady. GIODO, uznajc siebie za organ niewaciwy do wydania
nakazu wydania danych osobowych awnikw Urzdu Miasta Poznania, uzna tryb,
przewidziany przez u.d.i.p, za tryb waciwy do dania udostpnienia takich informacji.
GIODO uzna wic porednio te dane za informacj publiczn. Nie bardzo wiadomo te,
dlaczego kandydaci na awnikw mieli udziela zgody na przetwarzanie ich danych
osobowych, mimo, e faktycznie dane te miesz si w definicji danych osobowych, jednak z
przyczyn

oczywistych,

wrcz

zdroworozsdkowych

osadzonych

ramach

demokratycznego pastwa, przepisy dotyczce ochrony danych osobowych nie mog mie w
takich sytuacjach zastosowania. Jeeli urzdnicy, jako warunek sine qua non udostpniania
informacji, (ktra ma charakter publiczny i do ktrej to informacji przepisy o ochronie danych
osobowych nie mog mie zastosowania) stawiaj formalne wyraenie przez awnikw zgody
na ujawnienie ich danych (ktre nie mog by niejawne!), to wiadczy to o urzdniczej
nadgorliwoci i niezrozumieniu tego, e zapisw u.o.d.o. nie mona interpretowa
rozszerzajco 104 .
Wszystkie te okolicznoci uzasadniaj niezwykle krytyczn ocen cytowanego wyej
wyroku, wydanego chociaby po takich rozstrzygniciach NSA: Bdnym jest twierdzenie, i
imi i nazwisko oraz stanowiska pracownika pastwowego (z wyjtkiem sub specjalnych)
lub samorzdowego podlega ochronie danych osobowych na podstawie przepisw ustawy z
dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. Nr 133, poz. 883) 105 . By
moe kluczem do wyjanienia rnic zda Sdu i GIODO jest objcie, lub nie, awnikw
terminem osoby penicej funkcje publiczne w rozumieniu art.5 2. u.d.i.p.. Publiczny
charakter funkcji awnika nie moe jednak budzi wtpliwoci. Uwaa si e informacje na
temat speniania warunkw powierzenia czy te sposobu sprawowania funkcji publicznej nie
podlegaj

u.o.d.o. 106 . Abstrahujc od kuriozalnoci uznania w rzeczonej sprawie

104

Dro zd A., Zakres zakazu przetwarzan ia danych osobowych, PiP z 2003 r., nr 2 s 39, s.47
Wyrok NSA z dnia 24 czerwca 1999 r. II SA 686/1999, LEX 461190
106
Sib iga G., ibidem, s.8
105

- 43 -

jakichkolwiek informacji zawartych w uchwale rady miasta za podlegajce ochronie danych

osobowych, trzeba zapyta, dlaczego Sd nie dostrzeg moliwoci udzielenia przez organ
informacji czciowej, przetworzonej, z pominiciem danych osobowych, ktre nie s
zwizane z wykonywaniem funkcji publicznej? Uwaa si, e taka moliwo istnieje, pod
warunkiem, e pominicie danych osobowych, nie uczyni wniosku o udzielenie danej
informacji bezprzedmiotowym 107 .
W praktyce administracyjnej nadmierne

i bezzasadne rozszerzanie zakresu

zastosowania u.o.d.o. prowadzio ju do sytuacji groteskowych, kiedy na przykad od

skadajcego wniosek o udzielenie takiej informacji najchtniej wymagaoby si udzielenia
zgody na przetwarzanie danych osobowych wnioskodawcy 108 , podczas gdy przecie dziaania
podmiotu zobowizanego do udzielenia informacji znajduj umocowanie ustawowe. Na
stronach internetowych MSWiA w 2003 r. umieszczono wzorcowy blankiet wniosku o
udzielenie informacji publicznej, ktry zawiera typow klauzul zgody na przet warzanie
danych osobowych, oraz zakrela zbyt szeroki katalog danych, jakie o sobie wnioskodawca
miaby udostpni. Wystarczajce dla skutecznoci wniosku jest podanie imienia i nazwiska,
nawet nie adresu zwrotnego, o ile wnioskodawca zamierza odebra informacj osobicie.
Obok urzdniczej nadgorliwoci inn podstaw rozszerzania zakresu ochrony danych
osobowych, jest klasyfikowanie danych osobowych jako dbr osobistych. Niewtpliwie
zakres obu poj krzyuje si, jeeli chodzi o, wyranie wymienione w art. 23 k.c., nazwisko,
wizerunek, pseudonim, jednak generalne sklasyfikowanie prawa do ochrony danych
osobowych jako dobra osobistego, prowadzioby do powszechnego obowizywania zakazu
przetwarzania danych osobowych bez zgody osb, ktrych one dotycz. Wwczas naleaoby
przyj, e rozmowa dwch przechodniw na temat paszcza trzeciego przechodnia,
naruszaaby dobra osobiste tego trzeciego, jeeli byaby prowadzona bez jego zgody 109 .
Niestety

przedsibiorca

nie

moe

liczy

na

wachlarz wtpliwej praktyki

administracyjnej i nietrafionych orzecze sdowych, ktry jest tak szeroki jeeli chodzi o
funkcjonariuszy publicznych, czy szerzej osoby penice funkcje publiczne, ze wzgldu na to,
e informacje o nich (urzdnikach) s rzekomo chronione przez przepisy dotyczce ochrony
danych osobowych. Konstrukcja prawna jawnej ewidencji wszelkie tego typu pomysy na
107

Szczepanowska-Kozowska K, ibidem, s.11

Rygiel W., Ty nam zgod , my ci informacj, w: Rzeczpospolita z 21 lipca.2003, s. C4
109
Dro zd A., Zakres zakazu przetwarzan ia danych osobowych, PiP 2003 r. nr 2 poz. 39, s.48
108

- 44 -

starcie wyklucza, a praktyka administracyjna oraz orzecznictwo idzie w dobrym kierunku

uniemoliwiajc podmiotom zobowizanym do udzielenia informacji publicznych unikania
udostpniania informacji o osobach penicych funkcje publiczne przez wzgld na nietrafnie
rozumiane prawo do prywatnoci i nieuprawnione stosowanie ustawy o ochronie danych
osobowych.
II.2 POJCIA PRZEDSIBIORCY ORAZ TAJEMNICY HANDLOWEJ
PRZEDSIBIORCY/PRZEDSIBIORSTWA
Kim jest przedsibiorca, ktrego tajemnicy organy publiczne maj chroni w trakcie
rozpatrywania wnioskw o

udostpnienie informacji publicznej? W rzeczywistoci

jednolitego rynku nie moe ustawodawcy chodzi wycznie o podmioty polskie (natomiast w
realiach globalnej wioski wycznie o podmioty gospodarcze prowadzce dziaalno
wycznie na terenie jednolitego rynku). Na poziomie prawodawstwa unijnego podmioty
prowadzce dziaalno gospodarcz nie s okrelone w sposb podmiotowy jako
przedsibiorcy, ale jako przedsibiorstwa (a wic w sposb przedmiotowo- funkcjonalny)..
Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej 110 (Dawny Traktat Ustanawiajcy
Wsplnot Europejsk). uywa pojcia przedsibiorstwa w kontekcie polityki celnej,
swobody przedsibiorczoci, prawa konkurencji, czy pomocy publicznej, ale nie definiuje
pojcia przedsibiorstwa zamiast tego raz stanowi, e w pojciu przedsibiorstwa mieszcz
si spki (mogoby to wskazywa, e wyjtkowo waciwe jest podmiotowe rozumienie
pojcia przedsibiorstwa), by gdzie indziej stwierdzi, e spka moe mie w danym kraju
swoje gwne przedsibiorstwo (takie sformuowanie wskazuje na to, e przedsibiorstwo w
prawie wsplnotowym naleaoby rozumie przede wszystkim wanie w

ujc iu

przedmiotowym jako zesp majtkowy lub ewentualnie funkcjonalnym, gdzie dodatkowo

znaczenie wyraenia zesp majtkowy jest kwalifikowane przez cel wyodrbnienia tego
zespou, czyli prowadzenie dziaalnoci gospodarczej) nie mona wic jasno okreli, e
jednoznacznie mwi si w prawie unijnym o przedsibiorstwie jako o podmiocie prawa, a nie
wycznie o jego przedmiocie jako o zorganizowanym zespole rodkw produkcji.
Pojcie przedsibiorstwa w prawie wsplnotowym, gdyby sprowadzi je tylko i
wycznie do elementw przedmiotowych i funkcjonalnych, bardzo zbliaoby si do pojcia
110

Wersje skonsolidowane Traktatu o Unii Eu ropejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Un ii Europejskiej

Dziennik Urzdowy C 115 z 9 maja 2008 r.

- 45 -

przedsibiorstwa znanego polskiemu prawu Kodeksowi cywilnemu 111 . W myl, w zasadzie

wicego orzecznictwa ETS-u, dla przyznania danej jednostce/zespoowi rodkw produkc ji
przymiotu bycia przedsibiorstwem kluczowe bdzie zaangaowanie w aktywno biznesow
niezalenie od statusu/formy prawnej tej jednostki 112 , czy te nie zalenie od tego, ile osb
prawnych, i fizycznych skada si na taka jednostk 113 . To czego nie mona zapomina
odnonie wsplnotowego pojcia przedsibiorstwa to

fakt,

e pojcie to

zostao

skonstruowane na potrzeby realizowania traktatowych zasad konkurencji i rwnie na takim

tle zapaday orzeczenia zawierajce refleksje na temat tego pojcia. Tak wic bez zastrzee
pojcie to moe by przenoszone na grunt krajowych porzdkw prawnych tylko na potrzeby
szeroko rozumianego prawa konkurencji, natomiast w przypadku innych dziedzin prawa jego
zastosowanie jest w pewnym sensie ograniczone.
W polskim systemie prawnym nie funkcjonuje jedna definicja przedsibiorcy. Inne
unormowania wystpuj na gruncie prawa prywatnego, inne na gruncie prawa publicznego.
Jeszcze inne definicje ustawodawca zbudowa na potrzeby postpo wania gospodarczego w
kodeksie postpowania cywilnego, czy te na potrzeby ustaw szczegowo regulujcych
osobno bardzo zrnicowane zagadnienia prawne. Na potrzeby prawa prywatnego w k.c
przedsibiorc zdefiniowano jako osob fizyczn, osoba prawn i jednostk organizacyjn, o
ktrej mowa w art. 331 1, prowadzc we wasnym imieniu dziaalno gospodarcz lub
zawodow114 . Na potrzeby prawa publicznego (przepisw o swobodzie dziaalnoci
gospodarczej, jako najbardziej uniwersalnych, przedsibiorc zdefiniowano jako osob
fizyczn, osob prawn i jednostk organizacyjn niebdc osob prawn, ktrej odrbna
ustawa przyznaje zdolno prawn - wykonujca we wasnym imieniu dziaalno

111

art. 551.k.c. ( 23) Przedsibiorstwo jest zorganizowanym zespoem skadnikw niematerialnych i materialnych
przeznaczonym do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. Obejmuje ono w szczeglnoci:1)oznaczenie
indywidualizujce przedsibiorstwo lub jego wyodrbnione czci (nazwa przedsibiorstwa);2)wasno
nieruchomoci lub ruchomoci, w tym urzdze, materiaw, towarw i wyrobw, oraz inne prawa rzeczowe do
nieruchomoci lub ruchomoci;3)prawa wynikajce z umw najmu i dzierawy nieruchomoci lub ruchomoci
oraz prawa do korzystania z nieruchomoci lub ruchomoci wynikajce z innych stosunkw
prawnych;4)wierzytelnoci, prawa z papierw wartociowych i rodki pienine; 5)koncesje, licencje i
zezwolenia;6)patenty i inne prawa wasnoci przemysowej;7)majtkowe prawa autorskie i majtkowe prawa
pokrewne;8)tajemnice przedsibiorstwa ;9)ksigi i dokumenty zwizane z prowadzeniem d ziaalnoci
gospodarczej.
112
W sprawie C-41/90 Hofner and Elsner v. Macrorton Gmb H za przedsibiorstwo ETS uzna niemieck
pastwow agencj zatrudnienia
113
Sprawa C-170/83 Hydrotherm Gertebau GmbH v Co mpact del Dott. Ing. Mario Andreoli & C. Sas i C 323/82 SA Intermills v Co mmission of the European Co mmun ities.
114
art. 43(1) Ustawy z dnia 23 kwietnia 1963 r. Kodeks Cywilny, Dz. U. z 18 maja 1964 r. z pn. zm.

- 46 -

gospodarcz 115 . Przy czym, o ile k.c. nie definiuje dziaalnoci gospodarczej, w wietle s.d.g.
dziaalnoci gospodarcz jest zarobkowa dziaalno wytwrcza, budowlana, handlowa,
usugowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze z, a take
dziaalno zawodowa, wykonywana w sposb zorganizowany i cigy 116 . Jednake Ustawy o
swobodzie dziaalnoci gospodarczej nie stosuje si do dziaalnoci wytwrczej w rolnictwie
w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierzt, ogrodnictwa, warzywnictwa,
lenictwa i rybactwa rdldowego, a take wynajmowania przez rolnikw pokoi, sprzeday
posikw domowych i wiadczenia w gospodarstwach rolnych innych usug zwizanych z
pobytem turystw117 .
Brak jednolitej definicji przedsibiorcy i dziaalnoci gospodarczej (rwnie brak
precyzji cechujcy te definicje) rodzi szczeglne wtpliwoci dotyczce umiejscowienia w
systemie prawa publicznego i prywatnego osb wykonujcych wolne zawody (nie zawsze s
przedsibiorcami) oraz rolnikw (u.d.i.p. nie zna tajemnicy rolnika, a rolnik nie jest
przedsibiorc), jak rwnie waciwego zaklasyfikowania prowadzenia gospodarstwa
rolnego (u.z.n.k. nie zna tajemnicy gospodarstwa rolnego, a gospodarstwo rolne nie jest
przedsibiorstwem). Wtpliwoci te potguje fakt, e prawo prywatne/cywilne kadzie nacisk
na elementy funkcjonalne poszczeglnych definicji (dla prawa prywatnego dziaalno
gospodarcza to uczestniczenie w obrocie gospodarczym w sposb uzasadniajcy przekonanie,
e ma si do czynienia z samodzielnym podmiotem zarobkowo trudnicym si wiadczeniem
dla innych 118 .), podczas gdy prawo publiczne w tym zakresie w pierwszej kolejnoci ma
odpowiedzie na pytanie kto podlega wpisowi do odpowiedniego rejestru/ewidencji.
Niemniej sytuacji nie rozjania przyjte w doktrynie i orzecznictwie stanowisko,
zgodnie z ktrym Wpis do ewidencji dziaalnoci gospodarczej, czy te uzyskanie numeru
REGON maj charakter deklaratoryjny, a brak urzdowego wpisu do ewidencji nie oznacza,
i skarcy nie jest przedsibiorc w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie
dziaalnoci gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 ze zm.) w sytuacji, gdy osoba
fizyczna dziaalno gospodarcz faktycznie wykonuje, lecz jej nie rejestruje119 , a ponadto.
115

art. 4 Ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie dziaalnoci gospodarczej Dz. U. z 6 sierpnia 2004 r. z pn.
zm.
116
art. 2 u.s.d.g.
117
art. 3 u.s.d.g.
118
Gry kiel J., Pojcie d ziaalnoci gospodarczej i zawodowej w ro zu mieniu art. 43 (1) k.c., St. Prawn. z 2005 r.,
nr 4, poz. 31
119
Wyrok WSA w Warszawie z dn ia 7 listopada 2006 r., VI/ SA/Wa 1862/ 05 LEX nr.312029

- 47 -

Wpis do ewidencji dziaalnoci gospodarczej jest swoist deklaracj (zgoszeniem)

zamierzonej przez osob fizyczn dziaalnoci, nie za dowodem, e dziaalno taka jest w
istocie prowadzona 120 Prowadzenie dziaalnoci zawodowej jest jedn z przesanek
pozwalajcych na zakwalifikowanie danego podmiotu jako przedsibiorcy zarwno w wietle
k.c jak i s.d.g jednak, o ile jednak s.d.g. dziaalno zawodow traktuje jako typ/rodzaj
dziaalnoci gospodarczej 121 , o tyle k.c. dziaalno zawodow i gospodarcz traktuje jako
dwie odrbne kategorie prawne 122 .
Majc wiedz na temat znaczenia poj przedsibiorstwa i przedsibiorcy (podmiotw
prawa do ochrony tajemnicy handlowej), zarwno w prawie wsplnotowym jak i polskim
mona przej do prawnie chronionej sfery tajemnic handlowych, czy to przedsibiorstwa czy
przedsibiorcy sfery informacji, ktre zasadnie lub tez nie, mog sta si przedmiotem
zainteresowania opinii publicznej. Takie informacje mog by ujawniane w drodze
procedur pows zechnego dostpu do informacji, ponie wa albo w istocie nie mieszcz si
w pojciu tajemnicy handlowe j albo przedsibiorstwa, czy te przedsibiorcy mog nie
mie uzasadnionego interesu w zachowaniu poufnoci tych informacji, mimo, e te
informacje mogyby si mieci w pojciu tajemnicy handlowe j.
Prawo wsplnotowe, nie znajc pojcia przedsibiorcy nie moe zna pojcia
tajemnicy przedsibiorcy (pojcia znanego polskiej u.d.i.p.). W ielu aktom wsplnotowym
znane jest natomiast pojcie tajemnic handlowych, tajemnic technicznych, oraz informacji
chronionych ze wzgldu na prawa wasnoci intelektualnej (te akty prawne gwnie dotyczce
prawa konkurencji zostan omwione niej) i pojcia te odnoszone s do przedsibiorstw,
jako podmiotw/jednostek organizacyjnych/mas majakowych ktrym przysuguje prawo do
ochrony tych informacji. Na gruncie prawa polskiego odrni od siebie naley pojcie
tajemnicy przedsibiorstwa od pojcia tajemnicy przedsibiorcy. Termin tajemnicy
przedsibiorstwa (rozumianego tak, jak przewiduje to Kodeks Cywilny) wystpuje w art. 11
ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji123 Przez tajemnic przedsibiorstwa
rozumie si nieujawnione do wiadomoci publicznej informacje techniczne, technologiczne,
organizacyjne przedsibiorstwa lub inne informacje posiadajce warto gospodarcz, co do
120

Wyrok WSA w Warszawie z dn ia 21 marca 2006 r., VI/ SA/Wa 2215/ 05 LEX nr.257125
art. 2 u.s.d.g.
122
art. 43 (1) k.c.
123
Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 o zwalczan iu nieuczciwej konkurencji, Dz.U.z 16 kwietnia, 2003, nr 153,
poz. 1503 z pn. zm.
121

- 48 -

ktrych przedsibiorca podj niezbdne dziaania w celu zachowania ich poufnoci. Termin
tajemnicy przedsibiorcy znalaz si natomiast w ustawie o dostpie do informacji publicznej,
jako jedna z dopuszczalnych przesanek odmowy udzielenia informacji publicznej (obok
prawa do prywatnoci osoby fizycznej) i nie zosta zdefiniowany. Wzajemna relacja midzy
oboma pojciami jest kluczowa dla odpowiedzi na pytanie na ile dorobek orzecznictwa i
doktryny dotyczcy terminu tajemnicy przedsibiorstwa moe by wykorzystywany przy
okreleniu zakresu moliwoci powoywania si na tajemnic przedsibiorcy przy
ograniczaniu dostpu do informacji publicznej?
Na zakres znaczeniowy obu terminw nie mona patrze wycznie w sposb
przedmiotowy, poniewa definicja przedsibiorcy z u.s.d.g (i zbliona do niej definicja
przedsibiorcy z k.c.) znacznie rni si od definicji przedsibiorcy z u.z.n.k., na potrzeby
ktrej za przedsibiorc uwaa si, osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki
organizacyjne niemajce osobowoci prawnej, ktre prowadzc, chociaby ubocznie,
dziaalno zarobkow lub zawodow uczestnicz w dziaalnoci gospodarczej124 .
Przedsibiorca w rozumieniu u.z.n.k. nie musi dziaa dla osignicia zysku 125 , moe by
podmiotem typu non profit 126 , nie musi by rwnie wpisany do rejestru 127 . Przedsibiorc w
rozumieniu przepisw o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji bdzie rwnie kady podmiot,
ktry podejmuje dziaania zmierzajce do uruchomienia dziaalnoci przedsibiorstwa bd
jego likwidacji 128 . Niemniej, jeeli dany podmiot spenia przesanki uznania go za
przedsibiorc w rozumieniu innych przepisw np. u.s.g.d., to mimo, e fakt ten nie ma
znaczenia rozstrzygajcego dla zaklasyfikowania danego podmiotu jako przedsibiorcy w
rozumieniu u.z.n.k., fakt ten stanowi okoliczno, ktr naley bra pod uwag przy
rozstrzyganiu statusu danego przedmiotu jako przedsibiorcy 129 .
Posiadanie statusu przedsibiorcy w rozumieniu u.s.d.g. mona bra pod uwag jako
okoliczno implikujc posiadanie statusu przedsibiorcy zgodnie z u.z.n.k. Nieposiadanie
statusu przedsibiorcy w rozumieniu u.s.d.g. nie implikuje natomiast nieposiadania statusu
124

art.2 Ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 o zwalczan iu nieuczciwej konku rencji, (Dz.U.z 16 kwietnia, 2003,
nr153, poz. 1503)
125
Wyrok SN z 22 padziern ika 2003 r., II CK 161/ 02, OSNC 2004/11/186, LEX 84314
126

Knypl T. M, Podmiotowy zakres ustawy o zwalczan iu nieuczciwej konkurencji, Rejent z 1998 r. nr 3 s. 38

Blicharz R., Paweczy k M., Przedsibiorca, czyli kto? Przegld Ustawodawstwa Gospodarczego 2004 r. nr
3 poz. 5
128
Wyrok SO w Lublinie z dnia 29 lutego 2008 r. IX GC 139/07, LEX nr 522314
129
Jacyszyn J., Przedsibiorca a wolny zawd, Rejent z 2003 r. nr 10 poz. 48
127

- 49 -

przedsibiorcy w rozumieniu u.z.n.k. Oczywicie moe by tak, e np. osoby fizyczne

wpisane do ewidencji dziaalnoci gospodarczej, nie bd jej faktycznie wykonyway wic nie
uczestniczc w dziaalnoci gospodarczej nie bd mieciy si w definicji przedsibiorc w
zawartej w u.z.n.k., ale poniewa wpis do ewidencji ma wycznie charakter deklaratoryjny,
to tak naprawd takie osoby nie bd mieciy si rwnie w definicji przedsibiorcy zawartej
w u.s.d.g.
Mona rwnie zada pytanie o rnice znaczenia pojcia przedsibiorcy w u.z.n.k.
oraz w polskim prawie ochrony konkurencji, ktre ze wzgldu na wymg zgodnoci z
prawem wsplnotowym definiuje przedsibiorc szerzej ni

u.s.d.g. 130 Rozszerzony w

stosunku do u.s.d.g. katalog podmiotw okrelanych jako przedsibiorcy, zbliony do

wsplnotowego pojcia przedsibiorstwa 131 mona potraktowa po prostu jako kolejn
wskazwk pomocn przy interpretacji pojcia przedsibiorcy zawartego w u.z.n.k.
Ponadto nie powinno budzi najmniejszych wtpliwoci, e prawo do ochrony
tajemnicy przedsibiorcy przewidziane przez u.d.i.p. przysuguje nie tylko przedsibiorcom
krajowym, ale rwnie przedsibiorcom zagranicznym, czyli takim, ktrzy wykonuj swoja
dziaalno gospodarcz zagranic. Przez przedsibiorc krajowego mona wic rozumie
kadego przedsibiorc, ktry nie jest przedsibiorc zagranicznym.
Jeeli nie budzi adnych wtpliwoci, e chociaby w zakresie prawa konkurencji w
pojciu przedsibiorcy mieci si bdzie kada osoba zagraniczna, wykonujca pierwotn
dziaalno gospodarcz za granic, jeeli jest to dziaalno gospodarcza w rozumieniu

130

art. 4. Ilekro w ustawie jest mowa o:1) przedsibiorcy - rozumie si przez to przedsibiorc w rozumieniu
przepisw o swobodzie dziaalnoci gospodarczej, a take:a) osob fizyczn, osob prawn, a take jednostk
organizacyjn niemajc osobowoci prawnej, ktrej ustawa przyznaje zdolno prawn, organizujc lub
wiadczc usugi o charakterze uytecznoci publicznej, ktre nie s dziaalnoci gospodarcz w rozumieniu
przepisw o swobodzie dziaalnoci gospodarczej,b) osob fizyczn wykonujc zawd we wasnym imieniu i na
wasny rachunek lub prowadzc dziaalno w ramach wykonywania takiego zawodu,c) osob fizyczn, ktra
posiada kontrol, w rozumieniu pkt 4, nad co najmniej jedn ym przedsibiorc, choby nie prowadzia
dziaalnoci gospodarczej w rozumieniu przepisw o swobodzie dziaalnoci gospodarczej, jeeli podejmuje
dalsze dziaania podlegajce kontroli koncentracji, o ktrej mowa w art. 13,d) zwizek przedsibiorcw w
rozumieniu pkt 2 - na potrzeby przepisw dotyczcych praktyk ograniczajcych konkurencj oraz praktyk
naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw;
131
Materna G., Adresaci zakazu praktyk ograniczajcych konkurencj w prawie polskim i wsplnotowym,
Europejski Przegld Sdowy z 2009, nr 6, s. 29

- 50 -

prawa obcego 132 , to nielogiczne byoby gdyby polskie organy publiczne odmawiay takiemu
przedsibiorcy prawa do ochrony jego tajemnicy oczywicie nie tylko w zakresie w jakim
przewiduj to przepisy prawa konkurencji, ale cay system publicznego prawa gospodarczego.
Konkludujc, przesanka podmiotowa mieszczenia si w definicji tajemnicy przedsibiorcy
zawartej w u.d.i.p. (przesanka bycia przedsibiorc) powinna by uznana za spenion w
przypadku przedsibiorcw zagranicznych, ze wzgldu na to, e prawa krajw ich
pochodzenia uznaj ich aktywno za dziaalnoci gospodarcz. Zaoenie to nie ma
natomiast adnego wpywu na zakres przedmiotowy rozumienia pojcia tajemnicy
przedsibiorcy zagranicznego wykonujcego dziaalno na obszarze Polski.
Jeeli chodzi o zakres przedmiotowy definicji tajemnicy przedsibiorstwa zawartej w
u.z.n.k. to katalog dziedzin, ktre mog stanowi tajemnic przedsibiorstwa ma charakter
wyczerpujcy.

Dlatego

informacje,

ktre

nie

maj

charakteru

technicznego,

technologicznego lub organizacyjnego nie mog by na gruncie ustawy o zwalczaniu

nieuczciwej konkurencji uznane za tajemnic przedsibiorstwa 133 . Jednak pojcie to
(informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsibiorstwa) powinny by
rozumiane szeroko, rwnie jako wiadomoci dotyczce sposobw produkcji, planw
technicznych, metod kontroli jakoci, wzorw uytkowych i zdobniczych, wynalazkw
nadajcych si do opatentowania, jak te informacje zwizane z dziaalnoci marketingow,
z pozyskiwaniem surowcw, organizowaniem rynkw zbytu czy informacje odnoszce si do
struktury organizacyjnej, zasad finansowania dziaalnoci lub wysokoci wynagrodze
pracownikw. Do tajemnic przedsibiorstwa zalicza si rwnie tzw. poufne know-how, w tym
zarwno tzw. know-how produkcyjne, jak i know-how handlowe134 . Wobec braku ustawowej
definicji tajemnicy przedsibiorcy trzeba przyj, e termin taje mnicy przedsibiorcy (w
ujciu przedmiotowym) jest bardzo zbliony do terminu taje mnicy prze dsibiorstwa,
jednak ze wzgldu na to, e nie zosta ustawowo ograniczony tylko do pewnych kategorii
informacji (jak ma to miejsce w przypadku tajemnicy przedsibiorstwa), taje mnica

132

Szafraski D., Przedsibiorca zagran iczny jako przedsibiorca w zakresie praktyk ograniczajcych
konkurencj, Europejski Przegld Sdowy z 2009, nr 6, s. 13
133
Szczepaski D., Drogowskazy w zamwieniach publicznych, Zam wien ia Publiczne, Doradca z 2007 r. nr
9 poz. 4
134
Szczepaski D., ibidem

- 51 -

przedsibiorcy moe by w pe wnych przypadkach rozumiana s zerzej ni taje mnica

przedsibiorstwa 135 .
Kolejn paszczyzn porwnania definicji tajemnicy przedsibiorstwa i tajemnicy
przedsibiorcy jest szczeglny wymg sformuowany w stosunku do przedsibiorcy
sprowadzajcy si do podjcia odpowiednich dziaa w celu zachowania poufnoci
informacji, ktre miayby by objte zakresem znaczeniowym zarwno jednego jak i
drugiego terminu. O ile w przypadku zdefiniowanego terminu tajemnicy przedsibiorstwa
wymg podjcia takich dziaa jasno wynika z ustawowej definicji136 (jest to jednak wymg
okrelony w sposb nieostry i zakres odpowiednich czy tez rozsdnych dziaa wymaganych
do uznania ich za wystarczajce w rozumieniu ustawy zaley od okolicznoci konkretnego
przypadku137 ), o tyle w przypadku definiowania tajemnicy przedsibiorcy wymg ten zgodnie
w doktrynie wyinferowany zosta poprzez analogi z definicj tajemnicy przedsibiorcy i
skada si na jeden z elementw nieostrej i tylko doktrynalnej doktrynalnej definicji tajemnicy
przedsibiorcy138 .
Trzeba te zauway, e zupenie czym innym jest przewidziany w u.z.n.k. wymg,
aby odnonie informacji zostay podjte stosowne kroki, w celu zachowania jej poufnoci, a
czym innym jest wymg zastrzeenia poufnoci pewnych informacji w trakcie przekazywania
ich organom wadzy publicznej (zarwno krajowym jak i unijnym). Wymg przewidziany w
u.z.n.k., odnonie podjcia krokw w celu zachowania danych informacji jako poufne, odnosi
si do takich kwestii, jak stworzenie odpowiednich procedur wewntrznych, zobowizanie do
zachowania zasad poufnoci pracownikw i kontrahentw oraz nieujawnianie takich
informacji w relacjach prywatno-prawnych. To wanie tego typu przesanki moe bra pod
135

Piskorz-Ry Agnieszka Kwartalnik .Prawa Publicznego z 2002 r. nr 4. s. 183

136
Art. 11. 1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych
informacji stanowicych tajemnic przedsibiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeeli zagraa
lub narusza interes przedsibiorcy.2. Przepis ust. 1 stosuje si rwnie do osoby, ktra wiadczya prac na
podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego - przez okres trzech lat od jego ustania, chyba e
umowa stanowi inaczej albo usta stan tajemnicy.3. Przepisu ust. 1 nie stosuje si wobec tego, kto od
nieuprawnionego naby, w dobrej wierze, na podstawie odpatnej czynnoci prawnej, informacje s tanowice
tajemnic przedsibiorstwa. Sd moe zobowiza nabywc do zapaty stosownego wynagrodzenia za
korzystanie z nich, nie duej jednak ni do ustania stanu tajemnicy.4. Przez tajemnic przedsibiorstwa rozumie
si nieujawnione do wiadomoci publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne
przedsibiorstwa lub inne informacje posiadajce warto gospodarcz, co do ktrych przedsibiorca podj
niezbdne dziaania w celu zachowania ich poufnoci.
137
Wyrok SN z dnia 28 lutego 2007 r. V CS K 444/ 06, LEX 449836
138
Piskorz-Ry A. ib idem

- 52 -

uwag organ rozpatrujcy wniosek o udostpnienie informacji publicznej, kiedy or gan ten
powemie wtpliwoci co do tego, czy dana informacja ma charakter publiczny czy tez nie.
Jak zostanie to pokazane niej, na przykadzie wsplnotowego prawa konkurencji i
wsplnotowego prawa zamwie publicznych, podjcie takich krokw nie bdzie
wystarczajce, aby uzna dane informacje za tajemnic przedsibiorcy/przedsibiorstwa, bd
jak woli ustawodawca wsplnotowy za tajemnice handlowe przedsibiorstwa. W szeregu tych
aktw prawnych naoony zosta na przedsibiorc, przekazujcego informacje organom
wadzy publicznej, wymg wyranego oznaczenia konkretnych informacji jako poufne. Taki
wymg ma zastosowanie nie tylko w trakcie postpowa przed Komisja Europejsk, ale
rwnie w trakcie uczestniczenia w procedurach krajowych, ktre zostay dostosowane do
ustawodawstwa wsplnotowego (np. z zakresu prawa zamwie publicznych czy prawa
konkurencji.)
W konsekwencji kady przedsibiorca, ktry przekazuje poufne informacje (w jego
ocenie) organowi wadzy publicznej, powinien upewni si, czy nie ma przepisw
szczeglnych w zakresie dotyczcym wanie zastrzegania danych informacji jako poufne.
Taki przedsibiorca nie moe bowiem liczy na to, e w kadej sytuacji znajd zastosowanie
oglne reguy zawarte u.d.i.p., i e organ rozpatrujcy wniosek o udostpnienie informacji,
czy przygotowujcy jakie obowizkowe ogoszenie (np. o udzieleniu zamwienia
publicznego) do publikacji wemie z urzdu pod uwag to, e dane informacje stanowi
tajemnic tego przedsibiorcy.
W kontekcie prby klarownego okrelenia podmiotu i przedmiotu prawa do ochrony
informacji tajemnicy handlowej naley oceni krytycznie wystpowanie w jednym porzdku
prawnym, aktw prawnych ktre:
- odmiennie definiuj podmiot tajemnicy handlowej, raz jako przedsibiorc (ktry
rwnie nie jest we wszystkich aktach prawnych zdefiniowany jednolicie), raz jako
przedsibiorstwo
- odmiennie definiuj tajemnic handlow od strony przedmiotowej zalenoci od
tego, jak nazwanemu podmiotowi przysuguje ochrona tajemnicy handlowej (tajemnica
przedsibiorcy i tajemnica przedsibiorstwa nie s pojciami tosamymi od strony
przedmiotowej)

- 53 -

Natomiast rozsdnym rozwizaniem wydaje si rezygnacja z pojcia tajemnicy

przedsibiorcy w u.d.i.p. i wprowadzenie do niej odesania do pojcia tajemnicy
przedsibiorstwa z u.z.n.k., - odesania do tego pojcia znajduj si w licznych innych aktach
prawnych, wic pojcie to mogoby sta si uniwersalne dla caego porzdku prawnego.
II.3 INTERES PRAWNY PRZEDSIBIORCY W POSTPOWANIU O
UDOSTPNIENIE INFORMACJI PUBLICZNEJ
Przedsibiorca,

ktry

przekaza

organowi

potencjalnie

zobowizanemu

do

udostpnienia informacji publicznej znajduje si w trudnej sytuacji. Poniewa to nie

przedsibiorca, ale organ decyduje o udostpnieniu, albo o nieudostpnieniu informacji
publicznej i to od decyzji organu zaley, czy uzna on dan informacj o charakterze
publicznym za mieszczc si w definicji tajemnicy przedsibiorcy czy te nie. U.d.i.p. nie
przewiduje ani moliwoci zastrzeenia danej informacji przez przedsibiorc jako poufnej,
ani tez jakiejkolwiek procedury konsultacji adresata wniosku o udostpnienie informacji z
takim przedsibiorc. U.d.i.p. nie przewiduje w dostatecznie klarowny sposb moliwoci
zwrcenia si do przedsibiorcy o zgod na udostpnienie informacji w czasie trwania
postpowania o udostpnienie informacji, kiedy waone s interes spoeczestwa oraz interes
przedsibiorcy.
Co

wicej,

poniewa

u.d.i.p.

nie

przewiduje

obowizku

poinformowania

przedsibiorcy (tak samo osoby fizycznej, ktrej prywatno moe zosta narus zona) o tym,
e organ rozpatruje istotny z punktu widzenia przedsibiorcy wniosek, a sam przedsibiorca,
dowiedziawszy si w jakikolwiek inny sposb o takim toczcym si postpowaniu nie ma
moliwoci wypowiedzenia si sprawie go dotyczcej. Czy mona inac zej interpretowa
zapisy u.d.i.p., nawet jeeli w ustawie tej znajduje si sformuowanie, e informacja
stanowica tajemnice przedsibiorcy mimo wszystko moe by ujawniona gdy osoba
przedsibiorca rezygnuje z przysugujcego mu prawa. Literalna wykadnia tego przepisu
nie moe da odpowiedzi na pytanie, czy rezygnacja ma nastpi na etapie przekazywania
informacji, czy na etapie rozpatrywania przez organ wniosku o udostpnienie informacji.
Literalna interpretacja nie da tez odpowiedzi na pytanie czy to organ, czy te moe
przedsibiorca ma wyj z inicjatyw rezygnacji a ograniczone, jak si okazuje, zastosowanie
k.p.a. do procedur przewidzianych przez u.d.i.p. rodzi problem znalezienia (z punktu
widzenia organu zobowizanego do przestrzegania zasady le galizmu) jakichkolwiek ram
- 54 -

prawnych wyjcia z propozycj, aby przedsibiorca zrezygnowa z prawa do ochrony swojej

tajemnicy. W wyniku dokonania wykadni celowociowej tego wyjtkowo zdawkowego
sformuowania naleaoby doj do wniosku, e ustawodawca dostrzeg, e waciwym
dysponentem tajemnicy przedsibiorcy (waciwie rozumianej) jest on sam przedsibiorca,
ale sformuowanie to jest kolejnym, ktre zawiera te faszyw przesank, e organ zawsze
susznie klasyfikuje dan informacj jako mieszczc w pojciu tajemnicy przedsibiorcy
bd te nie. Nawet jeeli przyj, e sformuowanie to jest podstaw prawn dla
przeprowadzania jakiekolwiek procedury konsultacyjnej, to procedura ta w aden sposb nie
zabezpiecza interesu prawnego przedsibiorcy w zachowaniu przekazanych organowi
informacji jako poufnych.
Pewn furtk dla przedsibiorcy mogaby stanowi definicja strony w postpowaniu
administracyjnym 139 , poniewa ochrona tajemnicy przedsibiorcy oczywicie mieci si w
pojciu szeroko rozumianego interesu prawnego dlatego, e znajduje zwizek z konkretnymi
normami prawa materialnego, tzn. znajduje zwizek z materialn przesank odmowy
udostpnienia informacji stanowicej tajemnic przedsibiorcy oraz zwizek z ustawow
definicj tajemnicy przedsibiorstwa (pomijajc wspomniane wyej zastrzeenia co do
moliwych rnic pomidzy tymi dwoma pojciami). Z punktu widzenia postpowania
administracyjnego nie powinno mie rwnie znaczenia, e taki interes prawny wynika z
norm prawa cywilnego, prawa prywatnego, poniewa nie mona na potrzeby interpretacji
k.p.a. zawa interesu prawnego tylko do tych sytuacji, gdzie wynika on z norm o
charakterze administracyjno-prawnym 140 .
Zakadajc wic, e skoro przedsibiorcy naraonemu na ujawnienie jego tajemnicy
mgby przysugiwa przymiot strony w postpowaniu administracyjnym, to organ-adresat
wniosku zobligowany jest na podstawie art. 61 ust. 4 k.p.a. do wezwania przedsibiorcy do
wzicia udziau w postpowaniu jako strony. Wzywanie przedsibiorcy jako strony jest
celowe nie tylko wtedy kiedy, organ ma wtpliwoci co do tego, czy informacja stanowi
tajemnice przedsibiorcy i jest skonny tak informacj udostpni, np. pod naciskiem opinii
publicznej, czy z obawy pracownikw organu przed odpowiedzialnoci karn za
nieudzielenie informacji chociaby po to, aby dziki argumentom i wyjanieniom
139

Art. 28 k.p.a., stron jest kady, czyjego interesu prawnego lub obowizku dotyczy postpowanie albo kto
da czynnoci organu ze wzgldu na swj interes prawny lub obowizek
140
Zimmermann J., Glosa do wyro ku NSA z dnia 2 lutego 1996 r., IV Sa/ 846/95, teza 1. OSP z 1997 r. nr 4 s.83

- 55 -

przedsibiorcy (np. w przedmiocie tego czy przedsibiorca podj w rozumieniu Ustawy o

zwalczaniu nieuczciwej konkurencji odpowiednie kroki w celu zachowania poufnoci
spornych informacji) nabra przekonania, e zachodzi lub tez nie zachodzi przesanka
nieudostpnienia informacji. Wzywanie przedsibiorcy do udziau w postpowaniu byoby
rwnie jak najbardziej celowe, jeeli dla adresata wniosku o udostp nienie informacji
oczywiste byoby, e dana informacja jest objta tajemnic przedsibiorcy i, e organ nie
zamierza jej ujawni, mimo, e pozornie interes prawny nie jest zagroony. W istocie jest
zagroony ze wzgldu na dwuinstancyjno postpowania administracyjnego.
Taki hipotetyczny schemat (wzywanie przedsibiorcy do udziau w postpowaniu w
charakterze strony) postpowania organu-adresata wniosku o udostpnienie informacji nie
zosta opisany w pimiennictwie, ani w opisach stanw faktycznych orzecze sdowych. Jest
to schemat wyidealizowany i trudny do zastosowania w praktyce administracyjnej poniewa
komplikuje i wydua kade postpowanie o udostpnienie informacji, ktre ma okrelone
maksymalne ramy czasowe, a w opinii urzdnikw to wycznie do nich naley ocena, czy
informacja moe by udostpniona i w rezultacie interes prawny przedsibiorcy w
nieudostpnianiu pewnych informacji moe zosta naruszony. Jeeli taka praktyka w
administracji publicznej jest nagminna, co trudno stwierdzi bez przeprowadzenia bada
empirycznych (a publikacje organizacji pozarzdowych racze j wskazuj na trend
odwrotny), to znaczy, e przedsibiorcy s nagminnie pozbawiani prawa wypowiedzenia si
w przedmiocie wasnego interesu prawnego, a nawet nagminnie pozbawiani s prawa do
sdu, poniewa taka praktyka administracji moe prowadzi do

uniemoliwienia

przedsibiorcy skorzystania ze rodkw odwoawczych przewidzianych przez procedur

administracyjn a tym bardziej procedury sdowe (cywiln i sdowo-administracyjn).
Jeeli przedsibiorca, ktrego tajemnicy moe dotyczy wniosek o udostpnienie
informacji publicznej nie zostaje wezwany do udziau w postpowaniu, to nawet nie wie, ze
jego interes prawny moe zosta naruszony. Ponadto, dostrzegany w pimiennictwie, brak w
postpowaniu administracyjnym jakichkolwiek procedur interwencyjnych na wzr tych z
postpowania cywilnego 141 skutkuje tym, e organ moe rozstrzygn spraw o udostpnienie
informacji, a majcy interes prawny, i wiedzcy nieoficjalnie o toczcym si postpowaniu
przedsibiorca, bdzie bezsilny. Zanim za udaoby mu si mu si skoni organ do wezwania
141

Agapszowicz A., Lipowicz I., Glosa do wyro ku NSA z dnia 19 stycznia 1995 I Sa 1326/ 93, Glosa z 1996 r.
nr 1 po z. 5

- 56 -

go do udziau w sprawie jako strony (np. w drodze postpowania skargowo-wnioskowego i

przy zaoeniu, e system prawa w ogle dostrzega interes prawny przedsibiorcy w takim
postpowaniu oraz przy zaoeniu, e ustawodawca nie wycza bezpodstawnie zastosowania
k.p.a. do wnioskowania o udostpnienie informacji publicznej), informacja moe ju zosta
udostpniona wnioskodawcy, a wtedy przedsibiorcy pozostanie wycznie dochodzenie od
organu odszkodowania na drodze-cywilno prawnej.
Rozwamy teraz hipotetyczn (i niekoniecznie wynikajc z u.d.i.p.) sytuacj, w
ktrej organ prawidowo dostrzega, e przedsibiorca ktrego tajemnica moe zosta
ujawniona ma interes prawny i jest/powinien by stron toczcego si postpowania o
udostpnienie informacji publicznej. Jeeli organ w toku postpowania dojdzie do
przekonania, ze sporna informacja stanowi tajemnic przedsibiorcy wydaje decyzj o
odmowie udostpnienia informacji, na ktr wnioskodawcy przysuguje odwoanie do organu
wyszego stopnia (ewentualnie wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy). Jeeli rwnie
postpowanie przed organem wyszego stopnia nie przyniesie rozstrzygnicia korzystnego
dla wnioskodawcy, a przyczyn odmowy (uznan przez organ wyszego stopnia za
uzasadniona jest wanie tajemnica przedsibiorcy) to waciwy do rozstrzygnicia tej sprawy
bdzie sd cywilny.
Jeeli organ-adresat wniosku pozostaje bezczynny (pozostajc bezczynny dziaa w
interesie przedsibiorcy, poniewa nie naraa na ujawnienie jego tajemnic) sprawa staje si
bardziej skomplikowana, poniewa, zgodnie z ze zdaniem NSA, do bezczynnoci w zakresie
udostpniania informacji publicznej nie ma zastosowania instytucja zaalenia na bezczynno
do organu wyszego stopnia

142

. Zdaniem NSA w art. 16 ust. 2 ustawy o dostpie do

informacji publicznej, ustawodawca dokona wyranego odesania do przepisw k.p.a.

jedynie w odniesieniu do decyzji wydawanych w razie odmowy udzielenia informacji i
umorzenia postpowania w przypadku okrelonym w art. 14 ust. 2 teje ustawy. Nie dokona
takiego odesania w stosunku do caego postpowania zmierzajcego do udzielenia
informacji, czyli dokonania czynnoci materialno-technicznej. Std te nie ma do
bezczynnoci w zakresie udzielania informacji publicznej zastosowania wymg zaalenia z
art. 37 k.p.a.

142

Postanowienie NSA z dnia 3 padziern ika 2007 r. I OSK 138 2/ 07 LEX 516669

- 57 -

Jest to pogld nietrafiony i bezrefleksyjny, oparty na literalnej wykadni przepisu.

Przepisy dotyczce dostpu do informacji publicznej nie s jedynymi, ktre przewiduj
dokonanie czynnoci materialno-technicznej zamiast wydania decyzji administracyjnej jako
form zaatwienia sprawy a ponadto mieszcz si w pojciu innych aktw i dziaa z zakresu
administracji publicznej dotyczcych uprawnie lub obowizkw dotyczcych przepisw
prawa, ktre podlegaj zaskareniu do WSA (np. WSA w Warszawie wyranie potwierdzi
moliwo zaskarenia do sadu administracyjnego bezczynnoci organu w przedmiocie
nieudostpniania informacji publicznej 143 w tym samym okresie kiedy NSA wyda w/w
postanowienie, z ktrego wynika niedopuszczalno zaskarania si do organu wyszego
stopnia na tak bezczynno). Nie mona takiej dwutorowoci mylenia uzasadnia tym, e
uwaa sie, i dopiero na poziomie postpowania przed sdami administracyjnymi zaciera si
rnica pomidzy decyzjami administracyjnymi a czynnociami materialno-technicznymi
administracji 144 . Jednak, nawet jeeli NSA nie zmieni swojego stanowiska, to nadal w rku
zlekcewaonego przez organ wnioskodawcy pozostaje bardzo silny instrument ochrony jego
praw jakim jest przewidziana przez u.d.i.p. penalizacja nieudostpniania informacji
publicznej, o ktrym to nieudostpnieniu zlekcewaony wnioskodawca zawsze moe
poinformowa organy prokuratury.
Przepisy u.d.i.p. bardzo kompleksowo reguluj kwestie rodkw ochrony prawnej
osb wnioskujcych o udostpnienie informacji publicznej (poza do nieszczliw
interpretacj sdow sytuacji bezczynnoci organu w tym przedmiocie), natomiast zdaj si
nie dostrzega problemu partycypacji susznie zainteresowanego spraw przedsibiorcy.
Zdaje si, e ustawodawca nie dostrzeg tego, e nawet jeeli u.d.i.p. nie bdzie w sposb
dosowny odsyaa do k.p.a., to i tak postpowanie w sprawie o udostpnienie informacji
publicznej bdzie zaatwianiem sprawy w rozumienia k.p.a. bo czy jest moliwa taka
interpretacja wzajemnych relacji u.d.i.p. i k.p.a., e je eli organ rozpatrzy spraw nie
pomyli wnioskodawcy i form zaatwienia sprawy jest wydanie decyzji, to ma mamy
do czynienia z zaatwieniem sprawy i wnioskodawcy przysuguj rodki odwoawcze, a
143

Wyrok WSA w Warszawie z dn ia 6 wrzenia 2007 r., II SAB/Wa 205/06, LEX 38301
Bo janowski E., GSP-Prz.Orz. z 2007 nr 2 poz 2 Glosa do wyroku WSA z dnia 14 kwietnia 2005 r., II SA/ Gd
1646/03. LEX 62275/1, teza nr 1 Dziaania w formie czynnoci materialno-technicznej organu w stosunku do
dziaa w formie decyzji administracyjnej, widziane z perspektywy postpowania sdowoadministracyjnego, nie
rni si od siebie w istotny sposb. Dziaanie w obu tych formach jest zaskaralne do sdu administracyjnego,
podmioty majce interes prawny doznaj przed sdem penej ochrony procesowej, a sd realizuje w caej
rozcigoci przepisan prawem kontrol ich legalnoci. Istotne rnice pomidzy powyszymi formami
dziaania zachodz natomiast na etapie ich podejmowania przez organy (w organach) administracji publicznej.
144

- 58 -

je eli organ rozpatrzy spraw nie po myli prze dsibiorcy, to jego czynnoci nie byy
zaatwianie m sprawy w rozumieniu k.p.a. poniewa form zaatwienia sprawy byo
dokonanie czynnoci materialno-technicznej? Taka pokrtna dwutorowo mylenia z
punktu widzenia zabezpieczenia interesu prawnego przedsibiorcy jest ju absolutnie
niedopuszczalna. Wydaje si niestety, e wanie taki by zamys ustawodawcy. Co dzieje si
bowiem w sytuacji kiedy organ zamierza udzieli informacji wbrew sprzeciwowi
przedsibiorcy?
Niestety dla przedsibiorcy, udostpnienie wnioskodawcy informacji publicznej nie
jest decyzj administracyjn, ani nie jest poprzedzone wydaniem zaskaralnej decyzji o
zamiarze udostpnienia informacji. Jak ju podkrelono, udostpnienie informacji publicznej
jest wycznie czynnoci materialno-techniczn 145 , na dokonanie ktrej brak jest legitymacji
do wniesienia odwoania 146 i kiedy ju nastpuje, wszelkie starania przedsibiorcy podjte w
celu zablokowania wycieku informacji jego zdaniem poufnych z organu informacji s
bezprzedmiotowe. W takiej sytuacji pozostaje przedsibiorcy chyba wycznie wytoczenie
powdztwa cywilnego przeciwko organowi, ktry informacj udostpni, o wyrzdzenie
szkody. Oczywicie udowodnienie poniesienia szkody w takiej sytuacji jest trudne. Natomiast
zaskarenie udostpnienia informacji do sdu administracyjnego jako innej czynnoci
dziaalnoci publicznej administracji dotyczcej uprawnie lub obowizkw wynikajcych z
przepisw prawa jest bezcelowe, skoro sd administracyjny moe jedynie stwierdzi
bezskuteczno takiej czynnoci, chyba, e takie orzeczenie naleaoby traktowa jako istotny
prejudykat pod ktem uzyskania odpowiedniego odszkodowania od organu administracji na
drodze cywilno-prawnej.
Nawet gdyby przedsibiorca pokusi si o pozwanie samego wnioskodawcy o
ustalenie istnienia midzy przedsibiorc a wnioskodawc stosunku prawnego (ktry ju t
rzekomo publiczn informacj posiada), ktrego treci byby obowizek wnioskodawcy w
stosunku do przedsibiorcy do zachowania w poufnoci informacji otrzymanych od organu,
poniewa stanowi one tajemnic przedsibiorcy (tajemnice przedsibiorstwa w rozumieniu
u.z.n.k.), to i tak do momentu uprawomocnienia si orzeczenia w tej sprawie/udzielenia
zabezpieczenia w postaci tymczasowego zakazu/ wnioskodawca mgby bezkarnie tak
145
146

Wyrok WSA w Warszawie z dn ia 6 wrzenia 2007 r., II SAB/Wa 205/06, LEX 38301
Wyrok WSA w Gorzo wie Wielkopolskim z dnia 17 lipca 2008 r. II SA/ Go 235/ 08 LEX 504721

- 59 -

informacje rozpowszechnia otrzyma przecie j przecie jako informacj publiczn, i

dopki niezawisy sd nie uznaby, e informacja ta nie miaa charakteru publicznego,
mgby j przecie uwaa za publiczn. W rezultacie, abstrahujc od czysto teoretycznej
moliwoci pozwania wnioskodawcy w celach prewencyjnych (zazwyczaj to wanie
wnioskodawca jest t osoba, ktra zdaniem przedsibiorcy w pierwszej kolejnoci nie
powinna posi ujawnionej wiedzy, wic dalsze rozpowszechnianie tej wiedzy ma ju tylko
ograniczone znaczenie), caa cywilna odpowiedzialno za bezprawne ujawnienie tajemnicy
przedsibiorcy jako informacji publicznej spada na organ, ktry tak informacj udostp ni.
Jak jest natomiast zabezpieczony interes przedsibiorcy na poziomie przysugujcych
mu rodkw odwoawczych od rozstrzygni organu wyszego stopnia? Brak jakiekolwiek
pomysu twrcw u.d.i.p. jak klarownie rozstrzygn kwestie procedur odwoawczych
powoduje, e organ wyszego stopnia rozpatrujcy odwoanie od decyzji odmawiajcej
udostpnienia informacji moe, rozstrzygajc spraw, wykroczy poza literalnie rozumiany
zakres zawartego w u.d.i.p. odwoania do k.p.a (rozumiany tak, jak chciaby tego NSA w
w/w postanowieniu). Jeeli bowiem organ wyszego stopnia rozpatrujc odwoanie od
decyzji odmownej uzna, e nie zachodzia przesanka odmowy udostpnienia informacji
publicznej, bdzie zmuszony wyda decyzj o uchyleniu zaskaronej decyzji i orzec co do
istoty sprawy, czyli o zobowizaniu organu niszego stopnia do udostpniania informacji
(sam nie moe takiej informacji udzieli, poniewa nie znajduje si on w posiadaniu takiej
informacji). Jak zatem rozwiza, problem tego, e u.d.i.p. przewiduje tylko i wycznie
administracyjne decyzje odmowne i nie formuuje dla organu wyszego stopnia adnych
wskazwek nawet co do tego, jak powinno brzmie takie zobowizanie organu niszego
stopnia do udostpnienia wnioskodawcy danej przez niego informacji? Mogoby si
wydawa, e chocia w tej jednej sytuacji zadziaa jakikolwiek mechanizm moliwoci
bronienia przez przedsibiorc jego interesu prawnego. Istnieje bowiem rozstrzygnicie,
majce posta decyzji administracyjnej, oraz niezadowolona z tego rozstrzygnicia strona w
rozumieniu k.p.a., ktrej teoretycznie przysugiwaaby skarga do WSA. Jest to oczywicie
iluzoryczne, bo skoro wniesie skargi do WSA nie wstrzymuje wykonania decyzji to powraca
problem bezprzedmiotowoci podejmowania przez przedsibiorc, po ujawnieniu informacji
stanowicej jego tajemnic, jakichkolwiek dziaa innych ni zmierzajcych do uzyskania
odszkodowania (mona tez podnie raczej nierozwizywalny i na razie teoretyczny problem,
mianowicie organ ktrego stopnia byby waciwym pozwanym?, a jak rozkadaaby si
- 60 -

kwestia odpowiedzialnoci miedzy jednostkami samorzdu terytorialnego a SKO? -

te

pytania pozostaj na razie bez odpowiedzi) Ponadto, czy zasadne byoby rozwizanie prawne
pozwalajce na zoenie przez przedsibiorc skargi do WSA w sytuacji gdy; w takiej samej
sytuacji, tylko, e z rozstrzygniciem w drugiej instancji administracyjnej niekorzystnym nie
dla przedsibiorcy, ale dla wnioskodawcy, takiemu wnioskodawcy przysuguje wniesienie
rodka prawnego nie do WSA, ale do sdu cywilnego?
Konkluzja tych rozwaa na temat form prawnych w jakich przedsibiorca moe
broni swojego interesu w ramach procedur przewidzianych przez u.d.i.p. moe by tylko
jedna. U.d.i.p. nie dostrzega istnienia oczywistego interesu prawnego przedsibiorcy, co do
ochrony jego tajemnicy (analogicznie nie dostrzega interesu prawnego osoby fizycznej co do
ochrony jej prywatnoci) i nie zakada partycypacji przedsibiorcy w tych procedurach,
przynajmniej

na

etapie

administracyjnym.

Paradoksalnie,

dopiero

kiedy

spr

publiczny/niepubliczny charakter danej informacji trafi przed Sd cywilny, interes

przedsibiorcy wyraajcy si przede wszystkim w moliwoci uczestniczenia w
postpowaniu ktry dotyczy jego interesu prawnego, zostanie zabezpieczony za pomoc
instytucji interwencji ubocznej 147 , poniewa oczywicie przedsibiorca jest zainteresowany
orzeczeniem korzystnym dla organu.
Sd cywilny ma waciwsze ni sd administracyjny instrumentarium do oceny
zakresu sfery poufnoci w relacjach gospodarczych (analogicznie w przypadku prywatnoci
osb fizycznych jest ciaem waciwszym do wyznaczania sfery tej prywatnoci) i, za spraw
przepisw proceduralnych na podstawie ktrych rozstrzyga spory, ma narzdzia do
przeprowadzenia postpowania dowodowego. To wanie dopiero przepisy procedury
cywilnej umoliwiaj udzia w sporze naprawd zainteresowanych podmiotw. Pojawia si
tylko pytanie dlaczego na tak pnym, w zasadzie kocowym etapie caego sporu i dlaczego
ustawodawca mia tyle zaufania do organw- adresatw wnioskw o udostpnienie informacji
publicznych, w tym sensie, e zaoy, e organy te bd stay w dostatecznym stopniu na
stray interesy prawnego przedsibiorcw?

147

Art. 76. k.p.c . Kto ma interes prawny w tym, aby sprawa zostaa rozstrzygnita na korzy jednej ze
stron, moe w kady m stanie sprawy a do zamknicia ro zprawy w drugiej instancji przystpi do tej strony
(interwencja uboczna).

- 61 -

W kontekcie lekcewaenia interesu prawnego przedsibiorcy w modelu procedury o

udostpnienie informacji publicznej nasuwa oczywiste spostrzeenie, e ksztat tego modelu
jest

wynikiem

dbaoci

Zakwalifikowanie

ustawodawcy

postpowania

wzgldn

sprawno

tych

postpowa.

udostpnienie

informacji

publiczne j

jako

postpowania administracyjnego i kadorazowy obowizek wzywania przedsibiorcy do

udziau w postpowaniu oraz danie przedsibiorcy moliwoci brania czynnego udziau
w postpowaniu mgby paraliowa przebieg tych postpowa i przekrela prawo
dostpu do informacji publiczne j. Niemniej, gdyby ustawodawca zdecydowa si na
wprowadzenie

takiego

modelu,

powinien

szuka

rozwiza

proceduralnych

przeciwdziaajcych takiemu paraliowi zmierzajcych do tego, aby jak najszybciej spr

znalaz si na wokandzie sdu cywilnego, gdzie gwny ciar bronienia stanowiska o
niedopus zczalnoci ujawnienia informacji mogce j by taje mnic handlow powinien
spoczywa na prze dsibiorcy, nie na organie administracji, ktry to organ nie jest
waciwym dysponentem prawa do ochrony tajemnicy handlowej przedsibiorcy.
Nagminna praktyka zasaniania si przez adresatw wnioskw o udostpnienie
informacji publicznej tajemnic handlow moe wynika wanie z tego, e adresaci,
realizujc zasad czuwania nad interesem strony postpowania. Przedsibiorcy przekazuj
organom publicznym informacje zaws ze w ramach konkretnych procedur, w ktrych
najczciej s stronami, a w wyniku opisanego braku procedur interwencyjnych, adresaci
wnioskw nie dysponuj wiedz, ktra uzasadniaaby przekonanie, e ujawnienie danych
informacji nie bdzie godzio w uzasadniony interes przedsibiorcw stron innych
postpowa.
Nasuwa si konkluzja, e w przypadku gdy prawo do informacji publicznej zderza si
z tajemnic handlow, waciwymi dysponentami sporu s wnioskodawca i przedsibiorc,
waciwym rozstrzygajcym sd cywilny, a porednictwo organu administracji wydaje si
zbdne oraz czasochonne.

- 62 -

ROZDZIA III
TAJEMNICA PRZEDSIBIORCY BIORCEGO UDZIA W
WYKONYWANIU ZADA PUBLICZNYCH I REALIZACJI
ZAMWIE PUBLICZNYCH
Wyodrbnienie

problematyki

jawnoci administracyjnej

na

polu

zamwie

publicznych ma charakter szczeglny, poniewa nastpuje w oderwaniu od samego

przedmiotu dziaalnoci organu administracji/wsppracujcego z nim przedsibiorcy. Istotny
jest sam fakt, e przedsibiorca realizujc zamwienia publiczne, w zamian za rodki
publiczne, porednio przyczynia si do realizacji zada publicznych. W tej czci
opracowania zostan przedstawione odrbnoci reimu jawnoci zamwie publicznych
(rwnie rnych form partnerstwa publiczno-prywatnego), ktre uwarunkowane s
regulacjami ustanowionymi przez WTO, MFW oraz ustawodawc unijnego.
III.1 TAJEMNICA PRZEDSIBIORCY A ZASADA JAWNOCI ZAMWIE
PUBLICZNYCH W WIETLE MIDZYNARODOWYCH ORAZ UNIJNYCH
REGULACJI PRAWNYCH
wiatowa Organizacja Handlu szacuje, e zamwienia rzdowe/publiczne stanowi
rwnowarto nawet 10 % wiatowego PKB. W zwizku z tym, zasady nimi rzdzce z
jednej strony musz mie ogromne znaczenie dla liberalizacji wiatowego handlu, z drugiej
za s obszarem, na ktrym rzdy pastwowe mog w atwy sposb faworyzowa krajowych
dostawcw i dyskryminowa dostawcw zagranicznych co jest oczywicie sprzeczne z ide
wolnego handlu. Partykularne interesy rzdowe przewayy jednak w trakcie podpisywania
pierwszego Ukadu Oglnego w Sprawie Ce i Handlu, dlatego sprawy zwizane z
zamwieniami rzdowymi zostay wyranie wyczone z zakresu stosowania tego ukadu148
Rosnca wiadomo czonkw wsplnoty midzynarodowej odnonie ograniczajcych
wolny handel i dyskryminacyjnych praktyk rzdowych doprowadzia do wynegocjowania w
trakcie w trakcie rundy Tokijskiej oraz podpisania w 1979 przez niektrych czonkw WTO
pierwszego Porozumienia o Zamwieniach Rzdowych. W trakcie trwania Rundy
Urugwajskiej GATT, wynegocjowane zostao obecnie obowizujce Porozumienie o
148

Serwis internetowy wiatowej Organizacji Handlu

http://www.wto.org/english/tratop_E/gproc_e/gpa_overview_e.htm , data ostatniego wejcia: 03.02.2010

- 63 -

zamwieniach rzdowych z 1994 r. (Governmental Procurement Agreement, zwane dalej

GPA) 149 . Porozumienie to ma suy liberalizacji wiatowego rynku towarw i usug, poprzez
powstrzymywanie ochrony krajowych towarw i usug oraz krajowych wykonawcw oraz
powstrzymywanie dyskryminowania wykonawcw zagranicznych na polu zamwie
rzdowych. Cele porozumienia maj by osignite za spraw zobowizania si przez
sygnatariuszy do przestrzegania licznych zasad prawnych, do ktrych naley zasada wyraona
w art. XVII i XVIII porozumienia czyli zasada generalnej przejrzystoci postpowania o
udzielenie zamwienia.
Przedsibiorca, ktry chce uzyska zamwienie rzdowe w kraju bdcym
sygnatariuszem porozumienia musi liczy si z tym, e dla wszys tkich pozostaych
uczestnikw przetargu lub innego trybu postpowania o wybr najlepszej oferty, jawne bd
wszystkie warunki umowy, ktr przedsibiorca ten zawrze, jeeli wygra przetarg na
zamwienie lub uzyska to zamwienie w innym trybie. Jedyn granic wyznaczon przez
GPA dla ochrony tajemnicy przedsibiorcy ubiegajcego si o uzyskanie zamwienia jest
fakultatywne upowanienie dla rzdw, do odmowy udzielenia informacji zawartych
kontrakcie z przedsibiorc midzy innymi z tego powodu, e mogoby to narazi na szwank
uzasadnione interesy handlowe takiego przedsibiorcy, lub te zaszkodzi uczciwej
konkurencji miedzy przedsibiorc, ktry zamwienie uzyska, a tymi przedsibiorcami,
ktrzy zamwienia nie uzyskali. GPA nie zawiera adnych postanowie odnonie sposobu
zastrzegania przez przedsibiorcw ubiegajcych si o zamwienie jakiegokolwiek typu
informacji, i nie przewiduje procedur konsultacji z przedsibiorcami, ktrzy zamwienie
otrzymali - konsultacji na temat moliwoci udostpnienia informacji mogcych stanowi ich
tajemnice handlow innym przedsibiorcom tym, ktrzy zamwienia nie otrzymali.
Poniewa Unia Europejska jest stron GPA, porozumienie to wyznacza minimalny
standard ochrony prawnej dla polskich przedsibiorcw ubiegajcych o pozyskanie zamwie
rzdowych poza Uni Europejsk w pastwach, ktre tez s sygnatariuszami GPA. Z punktu
ochrony tajemnicy przedsibiorcy GPA, ze wzgldu na brak precyzji zapisw i brak
podstawowych definicji nie stanowi dostatecznego zabezpieczenia normatywnego takiej
tajemnicy. Co

istotne GPA wyznacza wycznie wewntrzne standardy jawnoci

149

Porozu mien ie o Zam wien iach Rzdowych podpisane 14 kwietnia 1994 w Marrakeszu, serwis internetowy
wiatowej Organizacji Handlu http://www.wto.org/english/docs_e/legal_e/gpr-94_01_e.htm, data ostatniego
wejcia: 03.02.2010

- 64 -

postpowania standardy jawnoci dla stron postpowania o udzielenie zamwienia

rzdowego, nie zajmuje si natomiast kwesti powszechnej dostpnoci do informacji o
przebiegu i wynikach postpowa.
Dla polskiego przedsibiorcy ubiegajcego si o zamwienia publiczne (nie ma tu ju
zastosowania termin zamwie rzdowych zapisany w GPA) na terenie Europejskiego
Obszaru Gospodarczego istotne znacznie ma szereg dyrektyw, dotyczcych zasad
przeprowadzenia postpowa o udzielnie zamwie publicznych 150 , dotyczcych procedur
odwoawczych151 jak rwnie dyrektyw przewidujcych odrbnoci zarwno proceduralne
jak i materialno-prawne dla udzielania zamwie publicznych w szczeglnych dziedzinach152 ,
ktre w swoich preambuach odwouj si do GPA i nakazuj instytucjom zamawiajcym
traktowa wykonawcw pochodzcych z pastw sygnatariuszy GPA nie gorzej ni
wykonawcw z Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Z punktu widzenia tajemnicy przedsibiorcy najwaniejsz z nich jest dyrektywa
2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie
koordynacji procedur udzielania zamwie publicznych na roboty budowlane, dostaw y i
usugi, ktra wyznacza m.in. standard jawnoci i przejrzystoci procedur zmierzajcych do
wyaniania wykonawcw zamwie publicznych oraz wynikw tych postpowa 153 . Postulat
jawnoci i przejrzystoci tych informacji i procedur ma zosta zrealizowany za spraw
instytucji obowizkowych publikacji w Internecie ogosze dostpnych dla kadego. w
zalenoci od wartoci i typu zamwienia wycznie w Biuletynie Informacji Publicznej
zamawiajcego (jego odpowiednikach w innych krajach czonkowskich), oglnokrajowym
Biuletynie Zamwie Publicznych (i analogicznie jego odpowiednikach) prowadzonym przez
150

Dyrektywa 2004/ 18/W E Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji
procedur udzielan ia zamwie publicznych na roboty budowlane, dostawy i usugi, Dz.U.UE L z dnia 30
kwietnia 2004 r.
151
Dyrektywa Radt z dnia 21 grudnia 1989 r. w sprawie koordynacji przepisw ustawowych, wykonawczych i
administracyjnych odnoszcych si do stosowania procedur odwoawczych w zakresie udzielania zam wie
publicznych na dostawy i roboty budowlane(89/665/ EW G) Dz.U.UE L z dnia 30 grudnia 1989 r.
152
Dyrekty wa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/81/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji
procedur udzielania n iektrych zam wie na roboty budowlane, dostawy i usugi przez instytucje lub podmioty
zamawiajce w dzied zinach obronnoci i bezpieczestwa i zmieniajca dyrektywy 2004/17/WE 2004/ 18/W E,
Dz.U.UE L z dnia 20 sierpnia 2009 r., oraz Dyrektywa 2004/ 17/W E Parlamentu Europejskiego i rady z dnia 31
marca 2004 r. koordynujca procedury udzielan ia zamwie przez pod mioty dziaajce w sektorach gospodarki
wodnej, energetyki, transportu i usug pocztowych Dz.U.UE L z dnia 30 kwietnia 2004 r.
153
Instytucje zamawiajce zapewn iaj rwne i niedyskry minacyjne traktowanie wykonawcw oraz d ziaaj w
sposb przejrzysty, art. 2 dyrektywy 2004/ 18 WE

- 65 -

Urzd Zamwie Publicznych i wreszcie w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej

prowadzonym przez Urzd Oficjalnych Publikacji Wsplnot Europejskich 154 .
Ponadto, podobnie jak w przypadku GPA, wycznie innym wykonawco m biorcym
udzia w danej procedurze przysuguje prawo zoenia wniosku o udzielnie przez instytucje
zamawiajc wyjanie przedmiocie odrzucenia jego oferty, niewybrania jego oferty oraz w
przedmiocie wyboru innej oferty155 .
W tym miejscu trzeba zauway, e na polu zamwie publicznych trzeba bardzo
wyranie wyznaczy granic, midzy informacjami publikowanymi i dostpnymi dla
wszystkich a zatem niewymagajcymi wykazania interesu prawnego jako podstawy ich
wykazania - oraz informacji udostpnianych na wniosek wycznie zainteresowanym
uczestnikom postpowania. To rozrnienie ma fundamentalne znaczenie z punktu widzenia
rozwaa o wzajemnych relacjach poj tajemnicy przedsibiorcy i informacji publicznej,
poniewa wszdzie tam, gdzie od osoby zainteresowanej dan informacj wymaga si
wykazania posiadania interesu prawnego, czy te posiadania jakiego statusu, np. posiadania
statusu strony jakiego postpowania - tam nie mona mwi o informacji publicznej, ktra z
zaoenia ma by przecie dostpna dla wszystkich bez zadanych ogranicze. O ile myl ta w
polskiej u.d.i.p zostaa sformuowana w ten sposb, e od osoby wnioskujcej o udostpnienie
informacji nie mona da wykazania posiadania interesu prawnego, o tyle w dyrektywie o
ponownym wykorzystaniu informacji sektora publicznego znalazo si jasne sformuowanie,
e nie moe mie ona zastosowania do tych sytuacji kiedy prawo dostpu do informacji nie
jest powszechne, przez wzgld wanie na to, e aby informacje otrzyma naley wykaza
posiadanie interesu prawny.
Zasady, czy tez postulaty jawnoci i przejrzystoci postpowa o udzielenie zamwie
publicznych/zawarcie umw ramowych maj swoje granice wyznaczony w sposb oglny
przez art. 6 dyrektywy 2004/18/WE stanowicy, ze bez uszczerbku dla przepisw niniejszej
dyrektywy, w szczeglnoci tych dotyczcych obowizkw zwizanych z podawaniem do
wiadomoci publicznej informacji o udzielonych zamwieniach oraz udostpnianiem
kandydatom i oferentom informacji, wymienionych w art. 35 ust. 4 oraz art. 41, a take
zgodnie z prawem krajowym, ktremu podlega instytucja zamawiajca, instytucja ta nie
154
155

art. 11 Ustawy z 29 stycznie 2004 Prawo zamwie publicznych, Dz.U. z 1997 r. nr 223 po z. 1655
art. 36 dyrektywy 2004/18 W E

- 66 -

ujawnia informacji oznaczonych jako poufne przez wykonawcw, ktre je przekazay;

informacje takie obejmuj, w szczeglnoci, tajemnice techniczne lub handlowe oraz poufne
aspekty ofert. Przepis ten wyraa wic fundamentaln zasad, ze przedsibiorca ubiegajcy
si udzielenie zamwienia/podpisanie umowy ramowej nie moe w adnym wypadku liczy
na to, e jakakolwiek instytucja zamawiajca w trosce o ochron jego ta je mnic,
poproszona przez innych wykonawcw (na podstawie zharmonizowanych przepisw o
zamwieniach publicznych), pras lub organizacje spoeczne/pozarzdowe (na podstawie
przepisw poszczeglnych pastw o dostpie do informacji publicznej) bdzie zasaniaa si
tak taje mnic, jeeli przedsibiorca ten nie zastrzeg poufnoci przekazywany
zamawiajcemu informacji.
Na podstawie polskiego prawa zostanie jednak przedstawiony problem tego, e
ustawy pastw czonkowskich regulujce oglnie kwestie dostpu do informacji publicznej
mog na instytucje zamawiajce (dziaajce jednoczenie jako podmioty zobowizane do
rozpatrzenia wniosku o

udostpnienie

informacji publicznej)

nakada obowizek

niepodawania do publicznej wiadomoci tajemnic handlowych z urzdu.

Jeeli wic w

danym porzdku prawnym taki obowizek istnieje i dana informacje mieci si w pojciu
tajemnicy handlowej w rozumieniu tego porzdku prawnego, to nie powinna by w trybie
oglnym udostpniona, nawet mimo braku

zasadnego zastrzeenia przez przedsibiorc

danej informacji jako jego tajemnicy handlowej.

W dyrektywie 2004/18, podobnie jak w omawianej wyej dyrektywie o powtrnym
wykorzystaniu informacji sektora publicznego, nie zostaa w sposb wyrany zakrelona
prawnie chroniona sfera dopuszczalnej poufnoci przedsibiorcy, ktrego dziaalno moe
by przedmiotem publicznego zainteresowania. N ie zostaa w tym akcie zdefiniowana
tajemnica handlowa

(ale sfera dopuszczalnej poufnoci zostaa wyranie poszerzona o

informacje techniczne, a raczej pojcie tajemnicy handlowej zostao sklaryfikowane w ten

sposb, e nie powinno budzi wtpliwoci, i na pojcie tajemnicy handlowej mog si
skada informacje techniczne). Co najwaniejsze, w przedmiocie dopuszczalnej sfery
poufnoci dyrektywa odwouje do krajowych porzdkw prawnych. Po raz kolejny widoczne
staje wic, e przedsibiorca dostarczajcy towary/wiadczcy usugi/wykonujcy roboty
budowlane w innym pastwie czonkowskim ni to, w ktrym przedsibiorca ma siedzib (i
najczciej w innym pastwie ni, z ktrego porzdkiem prawnym jest najlepiej
zaznajomiony) musi liczy si z tym e pewne instytucje prawne prywatnoci, poufnoci,
- 67 -

tajemnic handlowych i technicznych bd rozumiane inaczej w kadym z krajw

czonkowskich, a podyktowane wzgldami poufnoci, wyznaczone przez dyrektyw granice
przejrzyci, maj jakkolwiek tre o tyle, o ile dla wszystkich tych odnoszcych si do
poufnoci poj mona znale na poziomie unijnym wypadkow.
Ochrona uczciwej konkurencji pomidzy przedsibiorcami, ktrego to pojcia
rozumienie za spraw orzecznictwa ETS jest niewtpliwie jednolite na obszarze caego
wsplnego rynku, jest dodatkow obok ochrony tajemnic handlowych przesank, ktra
pozwala z urzdu odstpi czciowo od stosowania zasady cakowitej przejrzystoci na polu
zamwie publicznych. Przesanka ta pozwala ograniczy tre publicznych ogosze i
indywidualnych powiadomie uczestnikw oraz tre udzielanych uczestnikom wyjanie w
sprawie udzielonych zamwie/ podpisanych umw ramowych/ rozstrzygnitych konkursw.
Jest to rozwizanie bardzo korzystne dla przedsibiorcy, ktry nie dochowa naleytej
starannoci i nie zastrzeg poufnoci, przekazywanych instytucji zamawiajcej, informacji,
poniewa mimo tego

typu zaniedba,

ujawnienie poufnych jego

zdaniem, cho

niezastrzeonych, informacji nie bdzie miao miejsca.

Dyrektywa 2004/17/WE156 , zawierajca przepisy szczeglne odnonie zamwie
publicznych w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i telekomunikacji, nie
reguluje w sposb odmienny kwestii poufnoci przedsibiorcw ubiegajcych si o udzielenie
zamwie publicznych. Natomiast dyrektywa 2009/81/WE 157 , odnoszca si do zamwie
publicznych w dziedzinie obronnoci i bezpieczestwa, ze wzgldu na swj zakres
przedmiotowy, pozwala na bardzo dalekie odstpstwa od realizacji zasad jawnoci i
przejrzystoci zamwie publicznych, a przedsibiorca dostarczajcy takie specyficzne
towary/wiadczcy specyficzne usugi/wykonujcy specyficzne obiekty budowlane moe
liczy na duo szersz ochron jego informacji poufnych. Nie dlatego, e celem ustawodawcy
europejskiego bya ochrona interesw takiego przedsibiorcy, ale dlatego ze wzgldu na
ochron szczeglnie istotnych interesw poszczeglnych pastw, ktre to interesy byyby
156

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/17/WE z dnia 31 marca 2004 r. koordynujca procedury
udzielania zam wie p rzez podmioty dziaajce w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, t ransportu i usug
pocztowych Dz.U.UE L z dnia 30 kwietnia 2004 r.
157

Dyrektywa Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/ 81/W E z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie
koordynacji procedur udzielan ia niektrych zam wie na roboty budowlane, dostawy i usugi przez instytucje
lub podmioty zamawiajce w d zied zinach obronnoci i bezp ieczestwa i zmieniajca dyrektywy 2004/17/WE
2004/18/WE, Dz.U.UE L z dnia 20 sierpnia 2009

- 68 -

zagroone, gdyby do procedur dotyczcych zamwie publicznych stosowa zasady oglne

zapisane w Dyrektywie 2004/18/WE/.
W konkluzji trzeba stwierdzi, e regulacje midzynarodowe i unijne dotyczce
zamwie publicznych ustanawiaj autonomiczne standardy realizacji zasady jawnoci
administracyjnej (te ustanowione na poziomie WTO tylko jawnoci wewntrznej, te na
poziomie unijnym rwnie zewntrznej). Standardy te nie zaws ze musz korespondowa z
oglnie przyjtymi w danych porzdkach krajowych standardami dostpu do informacji
publicznej, dlatego powinny znajdowa zastosowanie tylko w takim zakresie w jakim nie
zaniaj standardw krajowych. Nie jest bowiem zasadne, aby na polu zamwie
publicznych, przez wzgld na ksztat regulacji midzynarodowych, standard jawnoci
administracyjnej by realizowany w mniejszym zakresie ni w przypadku innych spraw
publicznych.
III.2 TAJEMNICA PRZESIBIORCY A ZASADA JAWNOCI ZAMWIE
PUBLICZNYCH W WIETLE POLSKIEGO PRAWA ZAMWIEN PUBLICZNYCH
Polskie przepisy dotyczce zamwie publicznych musz realizowa wszystkie
zaoenia przedstawionych wyej dyrektyw rwnie te odnoszce si do jawnoci przebiegu
i rezultatw postpowa o udzielenie zamwie publicznych mimo tego, e interes
publiczny oraz interes prywatny

zainteresowanych stron postpo wa w

zakresie

pozyskiwania tych informacji wydaje si by dostatecznie zabezpieczony ju na podstawie

oglnej polskiej regulacji dotyczcej dostpu do informacji publicznej, czyli u.d.i.p.. Zdrowy
rozsdek podpowiada, e jeeli na podstawie u.d.i.p. kady, bez potrzeby wskazywania
interesu prawnego, mgby od instytucji zamawiajcych da tego typu informacji jako
informacji jak najbardziej dotyczcych spraw publicznych (poniewa mgby da nie tylko
dokumentw, ale rwnie informacji, take informacji przetworzonej np. wanie
uzasadnie rozstrzygni, o ktre mog wnioskowa strony w postpowaniach o udzielenie
zamwie publicznych), to tak naprawd strona postpowania o udzielenie zamwienia
publicznego, mogaby bez istnienia regulacji szczeglnej wszystkie istotne z jej punktu
widzenia informacje uzyska.
Niestety, w zwizku z tym, e istniej wskazywane wyej liczne problemy z
wymogiem zastrzegania informacji jako tajemnicy handlowej/tajemnicy przedsibiorcy lub
brakiem takiego wymogu, czy trudnoci zwizane interpretacj reguy kolizyjnej zawartej w
- 69 -

u.d.i.p. (odnonie wzajemnych relacji u.d.i.p. i ustaw w stosunku do niej szczeglnych)

najprostszym rozwizaniem legislacyjnym okazao si powtrzenie w polskiej ustawie
dotyczcej zamwie publicznych modelu jawnoci zamwie publicznych, uksztatowanego
w omawianych dyrektywach, bez wikszej refleksji na temat tego, jak zachowa jakkolwiek
spjno tego modelu z obowizujc w tym samym porzdku prawnym u.d.i.p.
W rezultacie Prawo zamwie publicznych158 (p.z.p.), identycznie jak omawiane
dyrektywy, gwarantuje jawno postpowania o udzielenie zamwienia, z zastrzeeniem
odmiennych regulacji ustawowych, w szczeglnoci dotyczcych zwalczania nieuczciwej
konkurencji, jeeli wykonawca

zastrzega, e pe wne informacje nie mog

by

udostpnione, poniewa mieszcz si w definicji taje mnicy przedsibiorstwa zapisane j w

u.z.n.k.. Oznacza to przede wszystkim, e przedsibiorca operujc na rynku musi wypeni
podstawowy dla u.z.n.k. wymg uznania danej informacji za tajemnic przedsibiorstwa
wymg podjcia dziaa bezporednio zmierzajcych do zachowania poufnoci danych
informacji 159 (jednak specyfika materii zamwie publicznych moe wymaga tego, aby za
tajemnic przedsibiorstwa uzna informacj znan wicej ni jednemu przedsibiorcy np.
konsorcjum przedsibiorcw wsplnie ubiegajcych si o udzielenie zamwienia 160 ). Znowu
pojawia si tutaj pytanie, czy ochrona tajemnicy przedsibiorcy ma tutaj charakter wszy w
porwnaniu do u.d.i.p. z tego wzgldu, e w wietle dostosowanego do prawa wsplnotowego
p.z.p. to na wykonawcy (przedsibiorcy) przekazujcym zamawiajcemu informacje, ciy
158

Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zam wie publicznych, Dz.U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655, z
pn. zm.
159
Szczepaski D. Dopki sam wykonawca, a czciej osoba przez niego wyznaczona, nie podejm dziaa
bezporednio zmierzajcych do zachowania danych informacji w poufnoci, nie mona mwi o tajemnicy
przedsibiorstwa w rozumieniu ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Uycie w art. 11 ust. 4 ustawy o
zwalczaniu nieuczciwej konkurencji sowa "niezbdnych" wskazuje, e nie chodzi o jakiekolwiek dziaania
przedsibiorcy, ale o takie, ktre daj gwarancj nieuzyskania tajemnicy przez osoby nieuprawnione.
Przedsibiorca ma obowizek podjcia dziaa, ktre zgodnie z wiedz i dowiadczeniem zapewni ochron
informacji przed rozpowszechnianiem czy ujawnieniem. "Drogowskazy", Zamwienia Publiczne Doradca z
2007 r. nr 9 s. 4, Teza nr 7
160

Szczepaski D. Za tajemnic przedsibiorstwa mona uzna informacje znane wicej ni jednemu

przedsibiorcy, np. w wyniku gromadzenia podobnych danych, jednake w kadym przypadku przedsibiorca
powinien wykaza wol, aby okrelona wiadomo pozostaa tajemnic dla okrelonych krgw odbiorcw (i
aby wola ta bya dla owych odbiorcw rozpoznawalna). Przedsibiorca musi podj, w stosunku do okrelonych
informacji, majcych stanowi tajemnic przedsibiorstwa, niezb dne zachowania w celu zapobieenia ich
ujawnienia. Musi zatem doprowadzi do tego, aby osoba postronna (a zainteresowana) nie moga dotrze do
tych wiadomoci bez podjcia w tym kierunku szczeglnych stara. "Drogowskazy", Zamwienia Publiczne
Doradca z 2007 r. nr 9 s. 4, Teza nr 8

- 70 -

proceduralny obowizek zastrzeenia ich poufnoci (jeeli uwaa pewne informacje za swoj
tajemnic)?
W ciekawym kierunku posza administracyjna i sdowa interpretacja skutkw
prawnych poczynienia przez przedsibiorc takiego zastrzeenia. Zdaniem administracji i
orzecznictwa na zamawiajcym/instytucji zamawiajcej nie ciy obowizek zwrcenia si
do zamawiajcego (przedsibiorcy) o wyraenie takiej zgody. Oznacza to nie mniej, nie
wicej ni to, e zamawiajcy nie jest zwizany takim zastrzeeniem. Na polu zamwie
publicznych, uznanie (swoboda) organu odnonie oceny charakteru zastrzeonej informacji
jest wic kluczowa dla zakresu dostpu do informacji publicznej, poniewa zamawiajcy nie
jest zwizany zastrzeeniem wykonawcy. W postpowaniu o udzielenie zamwienia
publicznego zamawiajcy powinien zbada skuteczno dokonanego przez oferenta
zastrzeenia dotyczcego zakazu udostpniania informacji potwierdzajcych spenienie
wymaga wynikajcych z siwz. Nastpstwem stwierdzenia bezskutecznoci zastrzeenia jest
wyczenie zakazu ujawniania zastrzeonych informacji. Dokonane zastrzeenie, jakkolwiek
bezskuteczne, nie daje jednak podstaw do uznania oferty za niewan lub podlegajc
odrzuceniu z omawianego powodu 161 . Uprawnienie zamawiajcego do uchylenia zakazu
ujawniania, zastrzeonych jako tajemnica przez wykonawc informacji, nie wynika wprost z
p.z.p., ale z uchway SN, ktrej tre nakada na zamawiajcego obowizek kadorazowego
badania, zasadnoci zastrzeenia oraz, w razie stwierdzenia braku takowej, obowizek
uchylenia zakazu162 . Wydanie uchway byo konieczne w obliczu wczeniejszych wyrokw
Zespou Arbitrw przy Urzdzie Zamwie Publicznych, sprzecznych ze stanowiskiem
wyraonym w cytowanej wyej uchwale, tzn. na przykad orzekajcych o cicym na
zamawiajcym obowizku odrzucenia oferty, w przypadku, gdy wykonawca niezasadnie
zastrzeg pewne informacje 163 lub te wyraajcych pogld, i zamawiajcy nie ma prawa
zmieni kwalifikacji prawnej otrzymanych od wykonawcy informacji, gdy zastrzeenia
przeze uczynione wchodz, na podstawie art. 66 KC, do owiadczenia woli i tylko ten, ktry
je zoy moe dokonywa w nim zmian164 .

161

Wyrok ZAUZP z dnia 16 stycznia 2006 r. Zesp Arbitrw przy Urzdzie Zam wie Publicznych
UZP/ZO/0-19/06, LEX 183286
162
Uchwaa SN z dnia 21 pad ziernika 2005 r., III CZP 74/ 05, OSNC 2006/7-8/ 122, LEX 165976
163
Wyrok ZAUZP z dnia 4 sierpnia 2004 r., UZP/ZO/ 0-1200/04
164
Wyrok ZAUZP z dnia 23 lutego 2005 r., UZP/ZO/0-302/05, LEX 179284

- 71 -

Uchwa SN, naley oceni pozytywnie z punktu widzenia potrzeby realizacji zasady
szybkoci postpowa w sprawach zamwie publicznych w zakresie ograniczenia luzu
decyzyjnego zamawiajcego odnonie przesanek odrzucania ofert. Interes publiczny (i nie
chodzi tutaj o prawo spoeczestwa do jawnoci ycia publicznego i moliwo
monitorowania przez spoeczestwo wydatkowania rodkw publicznych, ale o sprawno
szybko i skuteczno przeprowadzania procedur o udzielenia zamwienia publicznego)
bierze gr nad interesem prywatnym przedsibiorcy, ktry podobnie jak w przypadku
zaatwiania sprawy o udostpnienie informacji w trybie przewidzianym przez u.d.i.p., jest
bezsilny poniewa nie ma wpywu na decyzje zamawiajcego w przedmiocie uchylenia
poczynionego przez przedsibiorc-wykonawc zastrzeenia.
Wykonawca nie moe czyni wspomnianego zastrzeenia po terminie skadania
ofert 165 . Majc to na uwadze, trzeba zada pytanie, czy w trybie zwrcenia si przez
zamawiajcego do wykonawcy o wyjanienia w przedmiocie zaoferowania raco niskiej
ceny166 , wykonawca moe skorzysta z przysugujcego mu prawa zastrzeenia tajemnicy
przedsibiorstwa? Zgodnie z wyrokiem Zespou Arbitrw, oferent moe zastrzec tajemnic
przedsibiorstwa, bez wzgldu na to, na jakim etapie postpowania poufne informacje zostan
zamawiajcemu zoone. 167 W drodze wykadni ogranicza si

w tym przypadku prawo

dostpu do informacji publicznej, jednak kierowanie si przez Zespou Arbitrw literalnym

brzmieniem p.z.p., w wietle prymatu zasady jawnoci, mogoby w efekcie dowodzi
nieracjonalnoci ustawodawcy. 168 Nielogiczna byaby bowiem taka interpretacja p.z.p.
zgodnie z ktr ustawodawca przewidzia, e w trakcie postpowania o udzielenie
zamwienia publicznego moe zaj konieczno przekazania dodatkowych informacji, ale
wanie ze wzgldu na to, e s to tylko informacje uzupeniajce, to niezalenie od tego jak
istotnych tajemnic mogyby dotyczy, to tajemnice te mog nie podlega adnej ochronie, bo
wanie tak nakazuje interpretacja literalna.
Sam brak wymogu konsultacji zamawiajcego z oferentem odnonie zasadnoci
poczynionego przez oferenta/przedsibiorc zastrzeenia poufnoci danych informacji mona
sprbowa porwna do wspomnianej zdawkowo opisanej w u.d.i.p. moliwoci wyraenia
przed przedsibiorc zgody na ujawnienie jego tajemnicy. Czy jeeli ta druga moliwo
165

art. 8 ust.3. p.z.p.

art.90 p.z.p.
167
Wyrok ZAUZP z 26 pad ziern ika 2006, UZP/ZO/ 0-1625/06
168
M. D. Bubnowski, Prawo zam wie Publicznych, Ko mentarz do Nowelizacji, C.H.Beck, W -wa 2007, s.36
166

- 72 -

przybiera posta obowizku/moliwoci zapytania przedsibiorcy o to, czy nie mgby

zrezygnowa z przysugujcego mu prawa do ochrony tajemnicy, to mona stwierdzi, ze
przepisy dotyczce jawnoci zamwie publicznych zapewniaj niszy standard ochrony
tajemnicy przedsibiorcy ni te dotyczce dostpu do informacji publicznej (pomijajc ju
problem obowizku/braku obowizku zastrzeenia danej informacji jako poufnej)?
Ze wzgldu na niekonsekwencj ustawodawcy nie mona niestety udzieli odpowiedzi
na to pytanie poniewa, po pierwsze przepisy prawa zamwie publicznych dotycz sporu na
linii zamawiajcy-potencjalny wykonawca odnonie poufnego bd te jawnego charakteru
przekazanych zamawiajcemu informacji i nie dotykaj problemu moliwoci uchylenia przez
przedsibiorc zakazu ujawniania pewnych informacji, mimo, e te ewidentnie stanowi jego
tajemnic. Po drugie przepisy u.d.i.p., o ile dostrzegaj moliwo uchylenia przez
przedsibiorc poufnoci pewnych informacji (jeeli zarwno dla przedsibiorcy jak i organu
ktry ma udostpni informacj poufny charakter pewnych treci jest bezsporny), to z kolei w
adnym stopniu nie dostrzegaj moliwoci zaistnienia sporu midzy przedsibiorc a
organem odnonie poufnego/jawnego charakteru przekazywanych informacji. Dopiero
wykorzystanie wszelkich instytucji proceduralnych znanych zarwno polskiej u.d.i.p. jak i
znanym ustawom w stosunku do niej szczeglnym jak wanie p.z.p. pozwolioby na
zbudowanie w prawie polskim jednego spjnego modelu proceduralnego waciwego do
postpowania z tajemnic przedsibiorcy, niezalenie od tego, czy taka tajemnica byaby
naraona na ujawnienie w zwizku z jawnoci wewntrzn pewnych postpowa (jawnoci
dla stron) czy w procedurach powszechnego dostpu.
Wobec braku takiej jednej spjnej regulacji naley skupi si jeszcze na
odmiennociach odnoszcych si do ochrony tajemnicy przedsibiorcy na gruncie p.z.p.
Zamawiajcy moe graniczy dostp do informacji zwizanych z postpowaniem o udzielenie
zamwienia tylko w przypadkach okrelonych w ustawie

169

. W stosunku do u.d.i.p., zakres

ogranicze jest wic teoretycznie wszy poniewa nie zawiera, jako przesanek do odmowy
udzielenia informacji, chociaby prawa do prywatnoci, ochrony danych osobowych. Nie
zawiera te, znanej z u.d.i.p., formuy tajemnicy innej ni( art.22 u.d.i.p.). W praktyce
trudno jednak wyobrazi sobie stan faktyczny, w postpowaniu o udzielenie zamwienia
publicznego, w ktrym wykonawca mgby przekazywa zamawiajcemu informacje o

169

art.8 ust.1 p.z.p

- 73 -

wanie takim charakterze (godzce w prywatno osb fizycznych, czy ujawniajce dane
osobowe, ktrych to danych ujawnienie byoby nieuzasadnione potrzebami postpowania o
udzielenie zamwienia).
P.z.p. gwarantuje w sposb wyrany jawno dwch rodzajw dokumentw po
pierwsze umw zawieranych w wyniku przeprowadzenia postpowania o udzielenie
zamwienia oraz po drugie protokow postpowania 170 . Zapewnie jawnoci wanie tych
dokumentw jest podstawowym i koniecznym elementem umoliwiajcym urzeczywistnianie
zasady jawnoci zamwie publicznych 171 - co istotne zasady skorelowanej z zasad ich
pisemnoci172 . Z zupenie niezrozumiaych przyczyn ustawodawca przewidzia w jednym
akcie prawnym dla obu tych typw dokumentw dwie zupenie rne cieki proceduralne
ich uzyskiwania. Podczas gdy odnonie dostpu do treci umw p.z.p. zawiera proste
odwoanie do trybu przewidzianego przez u.d.i.p. 173 , w przypadku protokow p.z.p.
upowania Prezesa Rady ministrw do wydania rozporzdzenia okrelajcego minimalne
standardy treciowe protokow, ale rwnie do okrelenia sposobu oraz formy udostpnienia
protokow 174 - nie tylko dla zamawiajcych w rozumieniu p.z.p. ale dla kadego tzn. p.z.p.
upowania Prezesa Rady ministrw do uregulowania w sposb szczeglny kwestii dostpu do
informacji publicznej w akcie rangi podustawowej.
W rezultacie w systemie prawnym, gdzie funkcjonuje hierarchia aktw normatywnych
rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw 175 - akt rangi podstawowej zawiera przepisy
szczeglne w stosunku do postanowie u.d.i.p.- aktu znajdujcego si wyej w tej hierarchii.
Rozporzdzenie, w stosunku do osb nie mogcych si wykaza interesem posiadaniem
interesu prawnego (nie bdcych zamawiajcymi), ogranicza realizacj zasady jawnoci
postpowa o udzielenie zamwie publicznych, w odniesieniu do protokow, do prawa do
wgldu do nich w siedzibie zamawiajcego (rwnie sporzdzeniu odpisw i kopii), podczas
gdy wycznie zamawiajcym przyznaje prawo do otrzymania kop ii protokow, czy to na
wniosek, czy to faksem, czy tez drog elektroniczn. Mogoby si wydawa, e takie
postanowienia rozporzdzenia s tylko niewiele znaczcymi szczegami technicznymi
ograniczajce formy udostpnienia protokou, jednak milczenie rozporzdzenia chociaby na
170

art.8, art.96., art.139 ust.3 p.z.p

M. D. Bubnowski,ibidem , s. 213
172
art.9 p.z.p.
173
art. 139 ust. 3 p.z.p.
174
art. 96 ust 5 p.2
175
Ro zporzdzenie Prezesa Rady min istrw z dnia 19 maja 2006, Dz.U. z 2006 r. nr 87 poz. 606 i 605
171

- 74 -

temat dostpu do informacji publicznej przetworzonej i opartej o informacje zawarte w takich

protokoach moe ju rodzi wiksze trudnoci (moe w wietle treci/brakw treciowych
rozporzdzenia rodzi pytanie o konstytucyjno upowanienia ustawowego do wydania
takiego rozporzdzenia).
W tym miejscu znowu, podobnie jak w przypadku regulacji unijnych dotyczcych
zamwie publicznych, naley zada pytanie, o to jakiego typu informacje na podstawie
p.z.p. w istocie stanowi informacje publiczn, a ktre takiej informacji nie stanowi,
poniewa kady podmiot wnioskujcy o nie jest zobowizany do wykazania posiadania
interesu prawnego (p.z.p dostrzega e katalog informacji, do ktrych dostp powinien by
powszechny i nie uzaleniony od posiadania interesu prawnego nie moe by ograniczony
informacji zawartych w obowizkowych ogoszeniach). Trzeba rwnie zada pytanie o to,
czy moliwe jest aby ta sama informacja, ktra na podstawie p.z.p jest dostpna tylko dla
stron postpowania o udzielenie zamwienia publicznego, moe by jednoczenie informacj
publiczn w rozumieniu u.d.i.p. i czy w zwizku tym, jeeli moliwe jest wnioskowanie o
udostpnienie tej samej informacji w dwch osobnych trybach? Trzeba zapyta, czy jeeli
budzca zainteresowanie informacja moe stanowi tajemnic przedsibiorcy to decyzja
zamawiajcego/adresata wniosku o udzielenie informacji publicznej moe by rna w
zalenoci od tego, na podstawie ktrego aktu prawnego wnioskowano o udostpnienie
informacji/dokumentu?
Przecie w sytuacji gdy zamawiajcy otrzyma od przedsibiorcy informacje
obiektywnie mieszczce si w pojciu tajemnicy przedsibiorstwa przewidzianej w u.z.n.k., a
przedsibiorca tylko przeoczy ich zastrzeenie jako poufnych to wmyl p.z.p nie ma adnych
przeszkd aby takie informacje ujawni, podczas gdy na podstawie u.d.i.p. zamawiajcy
znajdujcy si w roli adresata wniosku o udostpnienie informacji publicznej jest
zobowizany do nieudzielania takiej informacji niejako z urzdu (zakadajc, e w danej
sprawie pojcie tajemnicy przedsibiorstwa znajdzie proste przeoenie na pojcie tajemnicy
przedsibiorcy). Brak jakiejkolwiek spjnoci obu przyjtych rozwiza jest oczywicie
bardzo atwy do wyjanienia. Model obowizkowego zastrzeenia to skutek implementacji do
p.z.p. rozwiza wsplnotowych, ktre nie maj wpywu na ksztat polskiej u.d.i.p.. Taki brak
logiki zasuguje na krytyk i jednym z moliwych rozwiza sytuacji, ktre mogoby pewn
logik przywrci, byoby naoenie na przedsibiorc r wnie w u.d.i.p. obowizku
zastrzegania poufnoci pewnych informacji, jako warunku sine qua non uznania ich za
- 75 -

tajemnice przedsibiorcy w rozumieniu tej ustawy (jeeli pozwala na to charakter procedury

w ktrej nastpuje przekazanie np. procedury regulujce niezapowiedziane kontrole
przedsibiorcw ze wzgldu na swoj dynamik ewidentnie takiego charakteru nie maj). W
ten sposb, w przynajmniej w minimalnym zakresie, mgby zosta speniony postulat
zbudowania jednolitego modelu postpowania z informacj bdc/mogc by tajemnic
handlow przedsibiorcy/ przedsibiorstwa.
III.3 INNE PRZYKADY BDCEJ SPRAW PUBLICZN DZIAALNOCI
PRZEDSIBIORCY ZWIZANE Z WYKONYWWANIEM ZADA PUBLICZNYCH
SENSU LARGO ORAZ WYKONYWANIEM ZADA PUBLICZNYCH
Problemu

jawnoci

aktywnoci

gospodarczej,

zwizanej

wykonywaniem

przynajmniej porednio zada publicznych, nie mona sprowadza wycznie do ram

prawnych postpowa o udzielanie zamwie publicznych. Problematyka tej jawnoci pojawi
si rwnie w sposb oczywisty w regulacjach dotyczcych bardziej rozbudowanych
instytucji prawa publicznego gospodarczego

zakadajcych partycypacj podmiotw

prywatnych w realizacji zada publicznych oraz w kontekcie zasady przejrzystoci finansw

publicznych, ktra to zasada niejako jeszcze na innej paszczynie dotyka problemu jawnoci
administracyjnej. Tak wic po pierwsze nie mona ogranicza moliwie najbardziej
przejrzystego udziau przedsibiorcw w realizacji zada publicznych tylko i wycznie do
realizowania przez nich zamwie publicznych sensu stricto, gdzie zakres odpowiedzialnoci
przedsibiorcw ogranicza si do naleytego wykonania zobowiza wynikajcych z umw,
jakie zostay zawarte z zamawiajcymi. Konstrukcja umowy o realizacj zamwienia
publicznego nie przenosi odpowiedzialnoci, czy ryzyka powodzenia przedsiwzi
zmierzajcych do realizacji celw publicznych z zamawiajcego na wykonawc, dlatego
zakres uzasadnionego zainteresowania opinii publicznej samym wykonawc najczciej
przedsibiorc, ale nie mona zapomina o partycypacji w realizacji zada publicznych
organizacji poytku publicznego/organizacji pozarzdowych) - ogranicza si w zasadzie tylko
do tak zakrelonego zakresu odpowiedzialnoci przedsibiorcy, tzn. odpowiedzilanoci za
naleyte wykonie umowy.
Istniej jednak takie konstrukcje prawne, przewidziane przez publiczne prawo
gospodarcze, ktre zakadaj znacznie wikszy zakres odpowiedzialnoci podmiotw
prywatnych za wykonywanie zada publicznych, ktre uzasadnia znacznie szerszy zakres
zainteresowania opinii publicznej takimi dziaaniami. Instytucje partnerstwa publiczno- 76 -

prywatnego, koncesji na roboty budowlane i usugi czy koncesji na budow i eksploatacje

autostrad, s wanie takimi,

niejako bardziej

zaangaowanymi formami udziau

przedsibiorcw (w anglosaskich porzdkach prawnych formy te zwyko okrela si jako

DBFO - design, build, finance, operate 176 ) w realizacj zada publicznych i mog by
przedmiote m szczeglnego zainteresowania opinii publicznej ze wzgldu na, to e poprzez
przyznanie podmiotom prywatnym praw wycznych bd szczeglnych z jednej strony
wyznaczone zostaje wynagrodzenie podmiotw prywatnych, za z drugiej strony (co duo
istotniejsze z punktu widzenia zainteresowania opinii publicznej) podmiot prywatny
partycypuje w zyskach wypracowanych na bazie aktyww stanowicych infrastruktur
publiczn.
Ze wzgldu na problem z finansowaniem inwestycji infrastrukturalnych ze rodkw
wycznie budetowych w pastwach czonkowskich Unii, w tym w Polsce, znaczenie
rnych form wsppracy partnerw publicznych i prywatnych moe tylko i wycznie
wzrasta, przy czym w skali w skali caej Unii wykorzystywanie tego typu form finansowania
inwestycji infrastrukturalnych nie jest pomysem nowym, ale znanym od czasw rewolucji
przemysowej. Gdyby nie zaangaowanie kapitau prywatnego w Anglii nie powstaoby w
latach 1750-1820 ponad 3000 mil kanaw eglugi rdldowej, nie powstaby w 1792 r. w
Paryu system wodocigw, nie przekopano by Kanau Sueskiego, a rozwj infrastruktury
kolejowej nie byby moliwy nie tylko w XIX Anglii, ale rwnie w Szwajcarii i w
Niemczech tego samego okresu. Co prawda wzrost dochodw budetowych pastw
europejskich by od pocztku lat 80/90-tych XIX wieku powodem nacjonalizacji wielu
przedsiwzi zrealizowanych z udziaem kap itau prywatnego, jednak poczwszy od lat 70tych wieku idea partnerstwa-publiczno prywatnego zacza powraca do ask oczywicie z
powodu ponownego spadku moliwoci wycznie budetowego finansowania infrastruktury
(zgodnie ze schematem koa historycznych zmian wasnoci infrastruktury Kleina i
Rogera 177 ) 178 .
Trzeba te pamita, e tego typu formy wsppracy nie oznaczaj jeszcze
prywatyzacji zada publicznych, poniewa prywatyzacja zada wie si z przeniesienie m na
176

Lip iec-Warzecha L. Ko mentarz do art. 1 ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub
usugi (Dz.U.09.19.101). LEX/el. 2009
177
Klein M , Roger N, Back to the future. The potential in infrastructure privatisation, World Bank PFD note
No. 30, November 1994, s. 3
178
Brzozowska K., Partnerstwo Publiczno-Prywatne, przesanki mo liwoci bariery, wyd. CeDeWu, 2008 s.9-10

- 77 -

podmiot prywatny nie tylko ryzyka finansowego (ewentualnie czci tego ryzyka)
powodzenia ekonomicznego danego przedsiwzicia, ale rwnie z przerzuceniem
odpowiedzialnoci politycznej za realizacj zada publicznych, ktrej to realizacji maj
suy przedsiwzicia podejmowane wsplnie przez partnerw publicznych i prywatnych.
Gdyby tak odpowiedzialno przerzuci na przedsibiorcw prywatnych, gdyby
uczyni z przedsibiorcw prywatnych podmioty odpowiedzialne politycznie, spoecznie i
prawnie za realizacj takich zada to po pierwsze ta realizacja nie musiaaby ju przybiera
formy wsppracy (gdzie odpowiedzialno polityczna, spoeczna i prawna ciy wycznie
na organie dziaajcym w sferze imperium a odpowiedzialno ekonomiczna jest podzielona
na partnera prywatnego oraz podmiot publiczny dziaajcy w sferze dominium 179 , jednak inne
komentarze opisuj tego typu konstrukcje prawne jako form prywatyzacji zda publicznych
w sensie formalnym 180 ). Po drugie przedsibiorca, nie tylko faktycznie wykonujcy zadania
publiczne na podstawie zobowiza umownych, ale rwnie za nie odpowiedzialny mgby
tylko

bardzo

wskim

zakresie

zasania

si

jakimikolwiek

tajemnicami

przedsibiorcy/przedsibiorstwa/handlowymi czy wszelkimi jakie tylko systemy prawne s w

stanie wygenerowa. Jak wic wyglda sfera poufnoci w przypadku przedsibiorcy
zaangaowanego w realizuj zada publicznych, w przypadku gdy ponosi on ryzyko
finansowe realizowania tych zada i dodatkowo czsto przysuguj mu prawa wyczne bd
szczeglne?
Ot w przypadku chociaby konstrukcji prawnej koncesji na roboty budowlane i
usugi 181 po pierwsze naley zauway, e taka koncesja jest zamwieniem publicznym i na
179

Nowicki J.E. Zam.Pub.Do r.2009.4.8 Ustawa o koncesji na roboty budowlane lub usugi., LEX 98976, teza nr
1 Koncesja rni si od zamwienia publicznego sposobem wykonania zadania publicznego oraz
wynagrodzeniem wykonawcy, dlatego zawarcie umowy koncesji podlega odmiennym regulacjom od regulacji
przewidzianych dla zamwie publicznych. Cech decydujc o uznaniu umowy za koncesj jest ryzyko
ekonomicznego powodzenia wykonywanego przedsiwzicia. teza nr 2 W odrnieniu od zamwienia
publicznego, gdzie ryzyko eksploatacyjne ponosi zamawiajcy, w koncesji to koncesjonariusz musi zadba o to,
eby przedmiot koncesji by wykonywany w sposb zapewniajcy jak najwiksz dostpno i uyteczno dla
jego odbiorcw.
180
Realizowanie przedmiotu koncesji przez podmioty spoza sektora publicznego stanowi form prywatyzacji
zada publicznych w ujciu formalnym, polegajcej na wyodrbnieniu zadania publicznego z administracji
rzdowej lub samorzdowej i nadaniu mu formy prawa prywatnego. Celem tak rozumianej prywatyzacji jest
redukcja zada publicznych wykonywanych bezporednio przez struktury administra cji publicznej, i w
konsekwencji - odcienie budetu publicznego Lipiec -Warzecha L. Ko mentarz do art. 1 ustawy z dnia 9 stycznia
2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usugi (Dz.U.09.19.101). LEX/el. 2009
181
3. "Koncesja na roboty budowlane" oznacza umow tego samego rodzaju jak zamwienie publiczne na roboty
budowlane, z wyjtkiem faktu, e wynagrodzenie za roboty budowlane, ktre maj by wykonane, stanowi albo

- 78 -

poziome prawa wsplnotowego zostaa zdefiniowana i opisana w omawianej dyrektywie

2004/18, dlatego na poziomie prawa polskiego do problemw jawnoci przeprowadzania
procedur o udzielenie koncesji oraz problemw zwizanych z ochron tajemnicy
przedsibiorcy w trakcie trwania tych procedur odnosz si wszystkie uwagi waciwe dla
oglnej wsplnotowej regulacji dotyczcej zamwie publicznych. Niestety na poziomie
prawa polskiego mona mwi w tym przedmiocie o znacznym niead zie legislacyjnym.
Bowiem, dopki przed 1 stycznia 2009 r. instytucja koncesji na roboty budowlane (ale ju nie
usugi) bya umiejscowiona systematycznie w p.z.p., a wyonienie koncesjonariusza mogo
mie miejsce z zastosowaniem odpowiednio przepisw dotyczcych udzielania zamwienia w
trybie przetargu nieograniczonego, przetargu ograniczonego albo negocjacji z ogoszeniem182 ,
nie mogo budzi adnych wtpliwoci, jakich zachowa wymaga si od przedsibiorcy
chccego chroni swoje tajemnice handlowe.
Natomiast w stanie prawnym, gdzie;
- po pierwsze w zwizku z wypracowaniem nowej koncepcji szczeglnej procedury
zmierzajcej do wyonienia koncesjonariusza (jedna dwustopniowa procedura wykorzystujca
elementy rnych trybw udzielenia zamwienia publicznego) ustawodawca wydaje w
przedmiocie instytucji koncesji osobny akt prawny - ustaw o koncesji na roboty budowlane i
usugi 183 (ktry zaoenia ma by regulacj proceduraln kompletn),
- po drugie ustawodawca wspomina o jawnoci protokow z postpowania, ale zapomina o
uregulowaniu procesw ich udostpniania,
- po trzecie ustawodawca nie wspomina w ogle w tym akcie prawnym o tajemnicy
handlowej przedsibiorcy/przedsibiorstwa/ i nie wpisuje do ustawy o koncesji generalnego
odwoania do zapisw p.z.p. w sprawach nieuregulowanych w ustawie o koncesji (z
wyjtkiem np. odwoana do instytucji obowizkowych ogosze w p.z.p.)
- przy zaoeniu, e dla koncesjonodawcy (czyli dla szczeglnego zamawiajcego) nie zawsze
musi by oczywiste, e mimo braku w ustawie o koncesji na roboty budowlane i usugi

wycznie prawo do eksploatacji obiektu budowlanego, albo takie prawo wraz z patnoci.4. "Koncesja na
usugi" oznacza umow tego samego rodzaju jak zamwienie publiczne na usugi z wyjtkiem faktu, e
wynagrodzenie za wiadczenie usug stanowi albo wycznie prawo do korzystania z takiej usugi, albo takie
prawo wraz z patnoci. art. 1 Dyre ktywy 2004/ 18,
182

Lip iec-Warzecha L. Ko mentarz do art. 1 ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub
usugi, LEX/el. 2009
183
Ustawa z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane i usugi Dziennik Ustaw z 2009 r. Nr 19
poz. 101

- 79 -

generalnego odwoania do p.z.p., w wietle dyrektywy 2004/18, powinien mimo wszystko

stosowa na zasadzie analogi przepisy p.z.p oraz przepisy omawianego wyej rozporzdzenia
dotyczcego treci oraz dostpu do protokow dotyczcych udzielenia zamwie
publicznych (mimo wszystkich zastrzee co do treci tego rozporzdzenia i samego zakresu
upowanienia do jego wydania).
zagroony jest zarwno interes opinii publicznej jak i przedsibiorcw.

Dokadnie takie same uwagi odnosz do innych aktw prawnych regulujcych

szczeglne postacie zamwie publicznych charakteryzujce si ponoszeniem przez
partnerw prywatnych ryzyka zwizanego z powodzeniem ekonomicznym przedsiwzi
wsprealizowanych przez podmioty/partnerw publicznych.

Ustawa o partnerstwie

publiczno-prywatnym184 , w zalenoci od tego czy wynagrodzeniem partnera prywatnego s

poytki (ewentualnie gwnie poytki) z przedmiotu partnerstwa publiczno-prywatnego
odsya w przedmiocie wyboru waciwej procedury albo do p.z.p, albo do ustawy o koncesji
na roboty budowlane i usugi185 , natomiast ustawa z dnia 27 padziernika 1994 r. o
autostradach patnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym 186 przewiduje, e budowa i
eksploatacja (ewentualnie tylko eksploatacja) przez podmiot prywatny/koncesjonariusza moe
mie miejsce wycznie na podstawie ustawy o koncesji na roboty budowlane usugi .
W rezultacie do przedsibiorcy/podmiotu prywatnego, jeeli w konkretnym przypadku
partnerstwa publiczno-prywatnego znajduje zastosowanie konstrukcja koncesji a nie
zamwienia publicznego, odnosz si wszystkie wskazane wyej problemy zwizane brakiem
w ustawie o koncesji dostatecznej regulacji odnoszcej zarwno do tajemnicy przedsibiorcy
jak i braku dostatecznej regulacji proceduralnej w zakresie udostpniania dokumentacji opinii
publicznej.
184

Ustawa z 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie Publiczno-Prywatnym, Dz.U. z 5 lutego 2009 r. nr 19 po z. 100

Art. 4. Ustawy o partnerstwie publiczno-prywany m 1. Jeeli wynagrodzeniem partnera prywatnego jest
prawo do pobierania poytkw z przedmiotu partnerstwa publiczno-prywatnego, albo przede wszystkim to
prawo wraz z zapat sumy pieninej, wyboru partnera prywatnego dokonuje si stosujc przepisy ustawy z
dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesjach na roboty budowlane lub usugi (Dz. U. Nr 19, poz. 101) ,z uwzgldnieniem
przepisw niniejszej ustawy.2. W przypadkach innych ni okrelone w ust. 1,wyboru partnera prywatnego
dokonuje si stosujc przepisy ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamwie publicznych (Dz. U. z 2007
r. Nr 223, poz. 1655oraz z 2008 r. Nr 171, poz. 1058, Nr 220, poz. 1420i Nr 227, poz. 1505), z uwzgldnieniem
przepisw niniejszej ustawy.
186
Ustawa z dnia 27 pad ziernika 1994 r. o autostradach patnych oraz o Krajowy m Funduszu Drogowym, tekst
jednolity Dz. U. 2004 r. n r 256 poz. 2571
185

- 80 -

Abstrahujc od wszystkich innych problemw zwizanych z nieprzejrzystoci

zakresw normowania aktw prawnych regulujcych kwestie konstrukcji prawnych
zblionych do zamwie publicznych (w pierwszej kolejnoci nieprzejrzystoci wzajemnych
relacji ustawy o partnerstwie publiczno prywatnym i ustawy o koncesji na roboty budowlane
usugi), stwierdzi naley z ca stanowczoci, e jedynym sposobem rozwizania problemu
niekompletnoci zapisw Ustawy o koncesji na roboty budowlane i usugi (w tym
niekompletnoci dotyczcej tajemnicy przedsibiorcy) byoby ponowne wpisanie instytucji
koncesji do p.z.p. i stworzenie jednej spjnej regulacji odnoszcej si do zamwie
publicznych w najszerszym moliwym rozumieniu tego pojcia (wpisanie do ustawy o
koncesji odwoania do p.z.p. stwarzaoby dla odbiorcw norm prawnych trudnoci
interpretacyjne, natomiast powtrzenie w ustawie o koncesji obszernych regulacji
znajdujcych p.z.p. tak, aby ustaw o koncesji pozbawi luk byoby ju zupenie
pozbawione sensu, skoro w jednym akcie prawnym pewne regulacje chociaby dotyczce
tajemnicy przedsibiorcy mona wycign przed nawias i odnie zarwno do zamwie
publicznych w sensie cisym jak i szerokim)
Warto rwnie spojrze na tajemnic przedsibiorcy, ktrego dziaalno jest w jaki
sposb zwizana z realizacj zada publicznych (gwnie poprzez fakt kontrahowania z
podmiotami publicznymi) z punktu widzenia regulacji dotyczcych materii finansw
publicznych. Generalna zasada jawnoci finansw publicznych oczywicie wpisuje si w
oglniejsz koncepcje rzdu otwartego, jednak przynajmniej od drugiej poowy XIX wieku
zasada znajduje na stae miejsce w nauce skarbowoci 187 . Na poziomie globalnym do
problemu tego odnosi si opracowany przez Midzynarodowy Fundusz Walutowy akt typu
soft law - Kodeks przejrzystoci polityki fiskalnej 2007

188

, ktry ogranicza si jednak tylko i

wycznie do takich kwestii jak klarowno rozdziau funkcji i odpowiedzialnoci,

przejrzysto przygotowania i wykonania budetu oraz sprawozdawczoci budetowej, ocena
rzetelnoci sprawozdawczoci budetowej przez niezalene instytucje, czy wreszcie publiczny
dostp do informacji o aktywnoci fiskalnej pastwa (dawnej, obecnej, planowanej, i
informacji dotyczcej znaczcych ryzyk fiskalnych). Akt ten jednak sprowadza uprawnienie

187

Lip iec L. Ko mentarz do art. 12 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych, Dz.U.05.249.2104,
LEX/el. 2008
188
Code of Good Practices on Fiscal Transparency 2007 (International Monetary Found, Washington 2007)
http://www.imf.org/external/np/fad/trans/code.htm, data ostatniego wejcia: 7/03/2010

- 81 -

opinii publicznej do dostpu do informacji o aktywnoci fiskalnej pastwa do suchych danyc h

jak stany pocztkowe i kocowe poszczeglnych kont/rac hunkw, raporty budetowe itp..
Kodeks przejrzystoci fiskalnej nie wkracza w sfer ochrony tajemnicy przedsibiorcy
w tym sensie, e nie wymaga od rzdu centralnego podawania/ujawniania wikszej liczby
danych o relacjach rzd - podmioty prywatne ni sama wysoko transferw pieninych
midzy rzdem a przedsibiorcami. Ten do niski standard przejrzystoci (jak na warunki
pastw o ugruntowanej przejrzystoci) mona z jednej strony wytumaczy tym, e kodeks
jest adresowany do wszystkich czonkw wsplnoty midzynarodowej (rwnie pastw
rozwijajcych si i niedemokratycznych, od ktrych nie sposb wymaga stopnia
przejrzystoci dziaania podmiotw publicznych waciwego dla wiata rozwinitego
gospodarczo), a z drugiej strony by moe rzeczywicie przepisy z dziedziny skarbowoci,
gdzie najbardziej istotne s dane zbiorcze, nie s waciwym miejscem do gwarantowania
moliwoci uzyskiwania szczegowej dokumentacji konkretnych transakcji.
W polskiej Ustawie o finansach publicznych189 zasada jawnoci finansw publicznych
zostaa rozbudowana o zapewnienie jawnoci umw zawieranych przez jednostki sektora
finansw publicznych oraz jawnoci umw jeeli, jeeli wynikajce z umowy zobowizanie
ma by finansowane ze rodkw publicznych. Ustawodawca dostrzeg, e ze wzgldu na
ochron tajemnicy handlowej przedsibiorcy/przedsibiorstwa, moliwe jest aby w umowach,
ktre co do zasady s jawne, zastrzec poufno pewnych informacji skadajcych na treci
tych umw (w pierwszej kolejnoci moe chodzi o szczegowe zaczniki precyzujce
treci umw od strony technicznej). W myl artykuu 36 Ustawy o finansach publicznych
granic skutecznoci zastrzeenia poufnoci pewnych informacji w, co do zasady jawnych
umowach,

jest

to

aby

poufno

ograniczaa

si

do

informacji

technicznych,

technologicznych, organizacyjnych przedsibiorstwa lub innych posiadajcych warto

gospodarcz, w rozumieniu przepisw o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, co do ktrych
przedsibiorca podj niezbdne dziaania w celu zachowania ich w tajemnicy, lub w
przypadku gdy jednostka sektora finansw publicznych wykae, e informacja stanowi
tajemnic przedsibiorstwa z uwagi na to, e wymaga tego istotny interes publiczny lub wany
interes pastwa. (poprzednia ustawa o finansach publicznych pozwalaa wycznie na
zastrzeganie informacji technicznej).
189

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz. U. z dnia 24 wrzenia 2009 r.

- 82 -

Trzeba sobie zada pytanie czy przepis ten nie jest po prostu kole jnym ustawowym
superfluum, ktre moe budzi zmieszanie przedsibiorcy, poniewa przedsibiorca
realizujcy jakiekolwiek bardziej skomplikowane od strony technicznej zamwienie
publiczne pozostaje w niepewnoci jakich zachowa wymaga od niego system prawa, aby
informacje, ktre ten przedsibiorca chce zachowa w tajemnicy nie zostay ujawnione opinii
publicznej. Co gorsze, takie sformuowanie dopuszczalnej granicy zastrzeenia poufnoci jest
niespjne logicznie wrcz absurdalne. Nie jest bowiem jasne, czy jeeli przemawia za tym
interes publiczny lub wany interes pastwa, jednostka sektora finansw publicznych moe
uzna dan informacje za informacj stanowica tajemnic przedsibiorstwa w rozumieniu
przepisw o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji wtedy kiedy A: informacja taka nie jest
informacj techniczn a wic w rzeczywistoci nie stanowi tajemnicy przedsibiorstwa w
rozumieniu przepisw o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, ale mimo wszystko jednostka
sektora finansw publicznych moe t informacj uzna za tajemnic przedsibiorstwa
(absurd) B: przedsibiorca nie podj na rynku adnych krokw zmierzajcych do
zachowania poufnoci danych informacji, informacj s jawne, ale mimo wszystko jednostka
sektora finansw publicznych moe uzna je za tajemnic przedsibiorstwa (jeszcze wikszy
absurd).
Ot jedynym logicznym wytumaczeniem sensu tego przepisu jest przyjcie, e
ustawodawca wspominajc o wymogu podjcia przez przedsibiorc niezbdnych krokw do
zachowania poufnoci danych informacji mia w istocie na myli obowizek dodatkowego
zastrzeenia ich poufnoci przez przedsibiorcw (zastrzeenia znanego prawu zamwie
publicznych oraz prawu konkurencji), a w braku takiego zastrzeenia stworzy dla jednostki
sektora finansw publicznych alternatywn przesank uznania dopuszczalnoci zachowania
poufnoci pewnych postanowie umownych, jeeli przemawia za tym interes publiczny lub
wany interes pastwa (podobn konstrukcj w prawie zamwie publicznych oraz w prawie
konkurencji jest moliwo ograniczenia udostpnianych informacji mimo braku poczynienia
przez przedsibiorc stosownego zastrzeenia, jeeli przemawia za tym ochrona uczciwej
konkurencji).
Aby w przedstawionej materii przywrci jakkolwiek spjno systemu prawa
naleaoby stwierdzi, e oglna regulacja u.d.i.p. (do ktrej, jak zostao to uzasadnione
wyej, powinny zosta wpisane rozwizania analogiczne to tych znanych chociaby
rozporzdzeniu 2004/18) dostatecznie zabezpiecza interes publiczny w zakresie jawnoci
- 83 -

umw zawieranych przez jednostki sektora finansw publicznych (oraz umw, jeeli
wiadczenie wynikajce z tych umw ma zosta opacone ze rodkw publicznych), ergo
regulowanie w przepisach dotyczcych finansw publicznych kwestii jawnoci umw jest
zbdne.
In fine rozwaa na temat instrumentw prawnych realizujcych ochron jawnoci
ycia publicznego naley przypomnie, e zgodnie z u.d.i.p. Nie mona, z zastrzeeniem ust. 1
i 2, ogranicza dostpu do informacji o sprawach rozstrzyganych w postpowaniu przed
organami pastwa, w szczeglnoci w postpowaniu administracyjnym, karnym lub cywilnym,
ze wzgldu na ochron interesu strony, jeeli postpowanie dotyczy wadz publicznych lub
innych podmiotw wykonujcych zadania publiczne albo osb penicych funkcje publiczne w zakresie tych zada lub funkcji. W kontekcie wykonywania przez przedsibiorc zada,
ktre, czy te to zmierzaj bezporednio do realizacji zada publicznych (jak wskazano wyej
ma wtedy miejsce prywatyzacja zada publicznych w sensie formalnym), czy wspomagaj
realizacj zada publicznych porednio, poprzez stwarzanie materialno-technicznych
warunkw dla realizacji takich zada, trzeba byoby zada pytanie na ile caa dziaalno
przedsibiorcy na gruncie szeroko rozumianego prawa zamwie publicznych, zazbiajca z
regulacjami dotyczcymi jawnoci finansw publicznych, moe mieci si w zacytowanej
wyej kategorii wykonywania zada publicznych przez inne podmioty a tym samym
moe skutkowa moliwoci dania od organw prowadzcych postpowania (w tym
sdw) informacji zawartych w aktach tych spraw.
Problem polega jednak na tym, e stawianie takiego pytania miaoby jakikolwiek sens
gdyby sdy administracyjne jednoznacznie przyjy jedyn suszn interpretacj cytowanego
przepisu tzn. gdyby przyjy zgodnie z niebudzc adnych wtpliwoci klarown
wykadni jzykow kadc nacisk na kryterium przedmiotowe, e wszelkie informacje
znajdujce si w posiadaniu organw publicznych w zwizku z toczcymi si
postpowaniami/procedurami itp. przed organami publicznymi (w tym sdami), mona
podzieli na informacje dotyczce spraw publicznych oraz informacje dotyczce spraw
prywatnych (najczciej bdzie tak, e cae postpowania bdzie mona zakwalifikowa jako
w caoci dotyczce spraw publicznych lub w caoci dotyczce spraw prywatnych).

- 84 -

Taka interpretacja nie budzia wtpliwoci wrd komentatorw u.d.i.p. przynajmniej

w okresie bezporednio po uchwaleniu u.d.i.p. 190 , jednak bardzo wyranie zostaa podwaona
w orzeczeniu WSA w Bydgoszczy z 2008 r. 191 , szeroko komentowanego przez ekspertw na
internetowych portalach tematycznych 192 . W omawianym orzeczeniu Sd dostrzegajc racj
zwolennikw kryterium przedmiotowego (czyli zdecydowanej wikszoci specjalistw
zajmujcych si problematyk dostpu do informacji publicznej) opowiedzia si za, niestety
utrwalajc si, lini orzecznicz innych WSA, na podstawie ktrej mona zbudowa teori
rozumienia tego, nie wiadomo dlaczego problematycznego, przepisu u.d.i.p. zgodnie to z
ktrym stanowiskiem kadzie si nacisk na kryterium podmiotowe

193

, cokolwiek miaoby

to oznacza. W myl tego stanowiska cytowany przepis naley chyba rozumie w ten sposb,
e kade postpowanie toczce si przed organem publicznym dotyczy spraw publicznych
ergo stanowi informacj publiczn tylko dlatego, e toczy si przed organem publicznym.
Sd przywoujc uzasadnienia orzecze innych WSA, stwierdzajce midzy innymi, e
organy uprawnione do wykonywania zada publicznych, z zaoenia nie podejmuj bowiem
innych czynnoci jak zaatwianie spraw publicznych. Wykonywanie zadania publicznego nie
moe polega na realizacji sprawy prywatnej i std pod pojciem informacji o sprawie
publicznej naley rozumie rwnie kad czynno i kade dziaanie organu wadzy
publicznej w sferze prawa administracyjnego, ale te np. w sferze prawa cywilnego 194 czy, e
kada informacja o sprawach publicznych stanowi informacj publiczn w rozumieniu
ustawy i podlega udostpnieniu na zasadach i w trybie okrelonym w tej ustawie. Jest ni
kada wiadomo wytworzona przez szeroko rozumiane wadze publiczne a take inne
podmioty, ktre t wadz realizuj, bd gospodaruj mieniem komunalnym lub majtkiem
Skarbu Pastwa, w zakresie ich kompetencji. Informacj publiczn stanowi tre dokumentw
urzdowych czy wystpie i ocen dokonywanych przez organy wadzy publicznej, niezalenie,
do jakiego podmiotu s one kierowane i jakiej sprawy dotycz195 doszed do wniosku, e
Traktowanie ww. dokumentw jako akt administracyjnych w postpowaniu, w ktrym
190

Grzegorza S. "Dostp do informacji publicznej a prawa do prywatnoci jednostki i ochrony jej danych
osobowych" Samorzd Terytorialny 2003/11/5; postanowienie Wojewd zkiego Sdu Administracyjnego w
Gdasku z 29.01.2004 r., sygn. akt II SA/ Gd 1352/03, LEX 220335; zobacz te artyku Patrycj i Trzaska i
Michaa urka " Czy p rokurator mo e powied zie n ie?", Rzeczpospolita 2003/ 10/ 3
191
Wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 6 lutego 2008 r., II SAB/ Bd 31/ 07, niepubliko wany
192
np. http://www.informacjapubliczna.o rg.pl/6,14,informacja_publiczna__koncepcja.html, 12.03.2010 r.,
http://www.dolnyslask.pl/default.aspx?docId=1102, 12.03.2010 r.
193
Sd przywoa w ty m punkcie u zasadnienia orzeczenia innych WSA, np. WSA w Krakowie z dnia 15
padziern ika 2007 roku, sygn. akt II SAB/ Kr 56/07, n iepublikowane
194
Wyrok WSA w Krako wie z dnia 15 pad ziernika 2007 r., II SA B/Kr 56/ 07, niepubliko wany
195
w Wyroku WSA w Poznaniu z 29 listopada 2007 r., w sprawie IV SA/Po 656/07, LEX 368417

- 85 -

skarca nie miaa statusu strony, rwnie nie stanowi przeszkody, co do ich udostpnienia.
Jak wynika z pogldw doktryny (odmiennie: artyku Grzegorza Sibiga "Dostp do informacji
publicznej a prawa do prywatnoci jednostki i ochrony jej danych osobowych" Samorzd
Terytorialny 2003/11/5; glosa Marka Szubiakowskiego do wyroku NSA z dnia 5 grudnia 2001
r., II SA 155/01, Orzecznictwo Sdw Polskich 2002/6/78; artyku Patrycji Trzaska i Michaa
urka "Czy prokurator moe powiedzie nie?", Rzeczpospolita 2003/10/3), oraz orzecznictwa,
akta administracyjne jako zbir dokumentw zgromadzonych i wytworzonych przez organy
administracyjne stanowi informacj publiczn (tak te Naczelny Sd Administracyjny w
wyroku z 11.05.2006 r., sygn. akt II OSK 812/05, opub. w LEX nr 236465 oraz Wojewdzki
Sd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 7.05.2004 r., sygn. akt II SA/Wa 221/04, opub.
w LEX nr 146742, oraz w wyroku z 17.10.2007 r., sygn. akt II SAB/Wa 78/07).
Stanowisko takie nie dostrzega elementarnego problemu, e przede wszystkim z
omawianego art. 5 ust. 3 a contrario jasno wynika, e moliwa jest sytuacja w ktrej sprawa
nie dotyczy organu wadzy publicznej, nie dotyczy innego podmiotu realizujcego zadania
publiczne (nie ma tu naprawd adnego znaczenia, e sprawa toczy si przed organem
publicznym, bo przed jakim innym organem miaby si toczy?), czy te nie dotyczy osoby
wykonujcej funkcje publiczne w zakresie wykonywania tych funkcji. W przypadku
postpowania niedotyczcego ktregokolwiek z tych podmiotw, sama stawa wskazuje wic
a contrario, e nie ma w nich miejsca na zainteresowanie opinii publicznej. Przy czym
rzeczywicie ustawa nie rozstrzyga ani czy informacja o postpowaniach niedotyczcych tych
trzech typw sytuacji w ogle nie mieci si w pojciu informacji publicznej, czy te mieci
si, ale przez wzgld na sfer prywatnoci, autonomi informacyjn oraz inne tajemnice jest
chroniona. Stanowisko Sdu nie dostrzega rwnie problematyki znajdowania si w aktach
dokumentw prywatnych, ktre nie znajduj si przecie w katalogu dokumentw, do ktrych
mona da wgldu na podstawie u.d.i.p. (ewentualnie moliwe byoby co najwyej
wnioskowanie o udostpnienie informacji przetworzonej, wytworzonej na podstawie
dokumentw, jeeli w myl art., 3 u.d.i.p. byoby to szczeglnie istotne dla interesu
publicznego).
Omawiane stanowisko Sdu zdaje si nie ze sob przesanie, e materiay kadego
postpowania ktrego celem jest rozstrzygnicie spraw indywidualnych (administracyjnych,
sdowo-administracyjnych, cywilnych karnych i dyscyplinarnych poniewa z punktu
widzenia u.d.i.p. nie ma rnicy pomidzy organami administracji w rozumieniu k.p.a. a
- 86 -

sdami) stanowi informacj publiczn, a tylko zawarte w u.d.i.p. przesanki odmowy

udostpnienia takiej informacji publicznej jak prawo do prywatnoci czy tajemnica
przedsibiorcy bd stanowiy przesank odmowy udzielenia informacji. Zgodnie z takim
stanowiskiem udzia przedsibiorcy w jakimkolwiek postpowaniu przed organem
publicznym naleaoby postrzega jako uczestniczenie (chociaby bierne) w wykonywaniu
zada publicznych tzn. w rozpatrywaniu prywatnej sprawy tego przedsibiorcy.
Tylko, jeeli spojrzy si na takie przykady postpowa jak postpowanie
meldunkowe (gdzie najistotniejszych informacji z postpowania nie udostpniono by ze
wzgldu na ochron danych osobowych), na postpowanie podatkowe (gdzie informacji z
postpowania nie udostpniono by ze wzgldu na tajemnice skarbow z zastrzeeniem np.
jawnoci udzielania pomocy publicznej w formie instytucji prawnych znanych prawu
finansowemu), czy cywilne postpowanie gospodarcze o zapat nieopaconych faktur (gdzie
udostpnienia informacji mona byoby odmwi czy to ze wzgldu na ochron prywatnoci,
czy tez tajemnicy przedsibiorcy, czy poprzesta na stwierdzeniu e akta skadaj si w
zasadzie w caoci z dokumentw prywatnych i brak jest interesu publicznego w
przetworzeniu informacji w nich zawartych), to wida, e w zasadzie cao materiaw
zebranych przez organy publiczne i znajdujcych si w posiadaniu organw publicznych w
takich postpowaniach nie bdzie moga by udostpniona i o rozstrzyganej przez organ
publiczny sprawie mona byoby powiedzie, e ma charakter prywatny. W myl
przedstawionego stanowiska Sdu kadcego nacisk na aspekt podmiotowy problemu
informacje te nie bd mogy by ujawnione mimo, e stanowi informacj publiczn,
poniewa zachodz znane u.d.i.p. wyczenia moliwoci udostpnienia takiej informacji.
Natomiast w myl rozpowszechnionego w pimiennictwie stanowiska kadcego nacisk na
aspekt przedmiotowy problemu, informacje zebrane w toku tego typu postpowa nie bd
mogy by udostpnione poniewa nie stanowi informacji publiczne j (czy patrzc na to z
cywilistycznego punktu widzenia nie mog by w adnym wypadku przedmiotem
uzasadnionego zainteresowania innych). Cho naprawd trudno przyj, e materiay/akta
zbierane w pewnych postpowaniach (niech jeszcze bardziej wyrazistym przykadem bdzie
postpowanie

formalnoci

zwizane

ze

zoeniem stosownych dokumentw

poprzedzajce zawarcie lubu przed Kierownikiem Urzdu Stanu Cywilnego) mog by

zakwalifikowane jako informacja publiczna, rozwizanie przyjte przez Sd ma t jedna
zalet, e eliminowaoby omawiany na pocztku problem waciwego postpowania z
- 87 -

wnioskiem o udostpnienie informacji publicznej, kiedy taka informacja informacj publiczn

nie jest (jest to moliwe tylko przy przyjciu stanowiska kadcego nacisk na aspekt
przedmiotowy problemu), poniewa w zasadzie kada informacja znajdujca si w posiadaniu
organu mogaby zosta zakwalifikowana jako publiczna, a w rezultacie odmowa jej
udostpnienia nastpowaby na podstawie u.d.i.p. (w formie decyzji) nie za tylko i wycznie
na podstawie. k.p.a., lub w formie pisma informacyjnego bez podstawy prawnej.
Zupenie innym problemem mogcym pojawiajcym si na tle tej tematyki jest
problem jawnoci samych rozstrzygni spraw indywidualnych, czy to w postpowaniach
administracyjnych czy to w postpowaniach sdowych, ktrego nie mona myli z
problemem jawnoci materiaw/akt danego postpowania. Tylko, nawet jeeli znana
wszystkim procedurom sdowym zasada jawnoci rozstrzygni wyrasta na bardzo
podstawowym/elementarnym poziomie z tych samych rde co jawno administracyjna
(idei rzdu otwartego, koncepcji prawno-czowieczych, ale koncepcja wsplnego rodowodu
zasady jawnoci rozstrzygni sdowych i jawnoci administracyjnej nie sprawdzi si w tych
systemach prawnych gdzie poczwszy od redniowiecza, a wic wyranie wczeniej ni
powstay wszelkie omawiane koncepcje owieceniowe, publikowano wyroki jako rdo
obowizujcego prawa), to ma ona swoje wasne miejsce w nauce proces u zarwno karnego
jak i cywilnego i wydaje si, e tylko dlatego, e niezalenie od jakichkolwiek ustaw
dotyczcych powszechnego dostpu do informacji, tre rozstrzygni sdowych z pewnymi
zastrzeeniami jest jawna, to nie byo adnego powodu, aby nie uzna, e tre rozstrzygni
sdowych mieci si w pojciu informacji publicznej 196 . Skoro wic tre rozstrzygni
sdowych w sprawach indywidualnych mieci w pojciu informacji publicznej, to w
rzeczywistoci, w ktrej w systemie prawnym funkcjonuje akt tak i jak u.d.i.p. jest oczywiste,
e jawne musz by rozstrzygnicia takich organw jak samorzdowe kolegia odwoawcze 197 ,
czy wreszcie wszelkie decyzje administracyjne (o ile tre decyzji nie zawiera w sobie
informacji, ktra nie mog by na podstawie u.d.i.p. ujawnione).

196

Analiza orzecznictwa nie pozostawia wtpliwoci, e wyrok sdu powszechnego lub administracyjnego
podlega udostpnieniu w trybie u.d.i.p. (zob. wyrok WSA w Warszawie z dnia 25 maja 2004 roku, sygn. II
SAB/Wa 83/04). Z tego powodu kady zainteresowany moe wystpi do prezesa waciwego sdu z wnioskiem o
udostpnienie informacji publicznej (zob. wyrok WSA w Warszawie z dnia 25 maja 2004 roku, sygn. II SAB/ Wa
58/04) jak jest orzeczenie w sprawach dotyczcych stosowania u.d.i.p. w M icha Bernaczyk, Orzecznictwo w
sprawie u.d.i.p. http://www.dolnyslask.pl/default.asp x?docId=1102, data ostatniego wejcia:12.03.2010 r.
197
Bernaczyk M. ibidem

- 88 -

I dopiero w tym miejscu mona przej do clou omawianego kontrowersyjnego

orzeczenia, mianowicie do jego podstawy faktycznej, oraz do dokumentw, jakich
wnioskujcy o udostpnienie informacji publicznej si domaga (nie mg ich uzyska jako
strona postpowania administracyjnego w sprawach z zakresu prawa budowlanego, poniewa
organ odmwi wnioskujcemu posiadania przymiotu stro ny w tym innym postpowaniu) i
Sd zreszt bardzo susznie uzna pewne wytworzone przez organ publiczny dokumenty za
informacj publiczn. Chodzio bowiem o kopie decyzji w przedmiocie pozwolenia na
budow na okrelonych dziakach, kopie planw zagospodarowania powyszych dziaek, oraz
o dokumentacj dotyczcej posadowienia budynkw na tych dziakach. Chodzio o
dokumenty, ktre albo stanowi rozstrzygnicie organu administracji (w orzecznictwie sdw
administracyjnych nie budzi wtpliwoci e decyzje o pozwoleniu budow czy przyjcie
zgoszenia robt budowlanych stanowi informacj publiczn 198 ), albo ze wzgldu na
przedmiot jakiego te dokumenty dotyczyy, nie mona o nich powiedzie, e miay wycznie
prywatny charakter, bo np. dbanie o ad przestrzenny ley interesie publicznym, a
funkcjonujca w polskim systemie prawa zasada powszechnego dostpu do informacji o
sprawach publicznych koresponduje z zasad jawnoci katastru nieruchomoci (plany
zagospodarowania dziaek oraz dokumentacja posadowienia budynkw ma bardzo zbliony
przedmiotowo

charakter

do

informacji

zawartych

jawnym przecie katastrze

nieruchomoci).
Gdyby Sd w omawianej sprawie przychyli si do przedmiotowej koncepcji
rozumienia informacji publicznej wtedy powinien odnie si wanie do tego typu
argumentw. Nawet jeeli w myli, e sprawa adna indywidualna rozpatrywana prze organ
publiczny nie moe by okrelona jako sprawa prywatna mona dostrzec jaki sens
(rzeczywicie sama czynno rozpatrywania prze z organ publiczny jakie jkolwiek
sprawy

jest

niewtpliwie

zaws ze

spraw

publiczn,

ale

czy

ju

rozpatrywana/rozstrzygana materia rwnie, co do tego, jak wskazano wyej wikszo

autorw ma due wtpliwoci), to omawiany wyrok nie daje odpowiedzi na pytanie, jak
naley traktowa dokumenty prywatne. N ie daje te odpowiedzi na pytanie gdzie ley granica
interesu publicznego w przetwarzaniu informacji w nich zawartych, jeeli do organu wpynie
wniosek o udostpnienie konkretnych informacji o toczcym si postpowaniu, ktre nie s

198

zobacz Wyrok WSA w Lublinie z 8.06.2006 r., II SAB/ Lu 19/ 06, LEX 236231 oraz W yrok WSA w
Gliwicach z 23.10.2007 r., IV SA/ GI 808/07, LEX 236231;

- 89 -

zawarte w dokumentach wytworzonych przez organ, tylko znajduj si w dokumentach

prywatnych znajdujcych si w jego posiadaniu.
Omawiany wyrok nie wspomina rwnie o tym, e tak sam spraw rozpatrywan
przez organ publiczny w rozumieniu u.d.i.p. bdzie rwnie sprawa cywilna i karna, bo jakby
to brzmiao, e kada tego typu sprawa jest przynajmniej w rozumieniu u.d.i.p. spraw
publiczn a nie spraw prywatn. W obecnym stanie prawnym, biorc pod uwag rozdwik
pimiennictwa i orzecznictwa, nie mona da jednoznacznej odpowiedzi na pytanie jak
naleaby rozstrzygn ten problem, a sprawy nie uatwiaj wyjtkowo chybione cho nie
mniej aktualne orzeczenia innych WSA 199 .
Polski przedsibiorca - ktry chcc chroni swoje tajemnice, jak wyranie wida nie
moe liczy ani na klarowno aktw normatywnych, ani spjno orzecznictwa (podobnie
jak kada osoba fizyczna w zakresie swojego prawa do prywatnoci) Zgodnie z treci art. 5
ust 3 u.d.i.p. taki przedsibiorca, jeeli jest stron w dowolnym postpowaniu przed organem
wadzy publicznej,

a postpowanie to

dotyczy wykonywania

zada publicznych

wykonywanych przez przedsibiorc jako pod miot niebdcy organem wadzy publicznej
(trzeba byoby si zastanowi, czy tylko w przypadku gdy przedsibiorca jest
koncesjonariuszem,

prowadzi

dziaalno

gospodarcz,

ktra

korzysta

dotacji

przedmiotowych o charakterze socjalnym itp., czy po prostu zawsze wtedy gdy realizuje
zamwienia publiczne) - a wic dotyczy sprawy publicznej w znaczeniu przedmiotowym
nie jest chroniony przed ujawnieniem swoich tajemnic przez wzgld na ochron swojego
interesu w sytuacji, gdy dowolna osoba zwrci si do organu prowadzcego postpowanie w
trybie u.d.i.p. o udostpnienie informacji/materiaw/akt z postpowania.
Czym jest jednak interes strony, ktrym organ nie moe si zasania odpowiadajc na
wniosek o udostpnienie informacji publicznej? Czy oznacza to, e organ moe nie zwaa na
prawo do prywatnoci, dane osobowe (postpowaniach karnych i dyscyplinarnych zapewne
199

Wreszcie samo orzecznictwo moe by obrazem powanych rozbienoci, czego najlepszym dowodem jest
wyrok WSA w Warszawie z dnia 21 lutego 2007 roku (sygn. VII SA/ Wa 566/06). W powoanym wyroku Sd
stwierdzi, e nie mona zgodzi si z wnioskiem, i u.d.i.p. moe mie zastosowanie w sprawie wniosku o
wydanie kserokopii dokumentw z akt postpowania administracyjnego, w ramach ktrego dokonano
kompleksowej kontroli sanitarno-epidemiologicznej prywatnego domu opieki spoecznej, albowiem zdaniem
Sdu ustawa ta reguluje informacje o sprawach publicznych, natomiast dom opieki jest domem prywatnym,
a nie pastwowym a wnioski w sprawie indywidualnej nie maj charakteru informacji publicznej. W
Bernaczyk, M., Orzeczn ictwo w sprawie u.d.i.p. http://www.dolnyslask.pl/default.asp x?docId=1102, 12.03.2010
r.

- 90 -

tak), czy rwnie moe nie zwaa tajemnic przedsibiorcy w przypadku zawnioskowania o
informacje dotyczc postpowania o wyonienie koncesjonariusza w trybie Ustawy o
koncesji na roboty budowlane i usugi, czy te w przypadku ewentualnego pniejszego sporu
cywilnego midzy koncesjonariuszem a koncesjonodawc (taka interpretacja u.d.i.p. byaby
ju sprzeczna z postanowieniami omawianej dotyczcej zamwie publicznych Dyrektywy
2004/18, ktra przecie chroni uzasadniony interes przedsibiorstwa w zachowaniu poufnoci
tajemnic handlowych tego przedsibiorstwa)?
Zamiast stawia kolejne pytania o bezsens sformuowa u.d.i.p., ktry mona
pokaza

wielowymiarowo

na

problematyce

ochrony

tajemnicy

handlowej

przedsibiorcy/przedsibiorstwa, lepiej w konkluzji wskaza na konieczno (obok

postulowanego

tu

ju

kilkakrotnie

ujednolicenia

pojcia

tajemnicy

handlowej

przedsibiorcy/przedsibiorstwa w caym polskim systemie prawa i moliwego zblienia go

do wsplnotowego pojcia tajemnicy handlowej przedsibiorstwa) opowiedzenia si
ustawodawcy za pooenie m nacisku na przedmiotowy aspekt informacji publiczne j,
poniewa to, co znajduje si w krgu zainteresowania opinii publicznej, to okrelone
problemy, przedmioty zainteresowania, midzy innymi a nie wycznie dziaalno
podmiotw publicznych (rwnie dziaalno podmiotw prywatnych, ktra je eli jest
przedmiote m zainteresowania spoeczestwa, to szybko staje s i rwnie przedmiotem
zainteresowania

podmiotw publicznych), caoksztat przedmiotu tej dziaalnoci,

aktywno tych organw (dziaalno i aktywno ogniskujca si na zainteresowaniu

podmiotw publicznych dziaalnoci podmiotw prywatnych, ze wzgldu na przedmiot tej
dziaalnoci), nie za organy same w sobie.

- 91 -

ROZDZIA IV
TAJEMNICA PRZEDSIBIORCY A JEGO DZIAALNO MOGCA
BY PRZEDMIOTEM ZAINTERESOWANIA SPOECZESTWA
W tej czci opracowania zostan przedstawione wybrane autonomiczne reimy
jawnoci administracyjnej i ochrony tajemnicy handlowej, wyodrbnione ze wzgldu na
przedmiot dziaalnoci przede wszystkim przedsibiorcw i znajdujcy si w polu
zainteresowania spoeczestwa

regulacje dotyczce ochrony rodowiska,

prawa

konkurencji, pomocy publicznej, ochrony konsumentw i dziaalnoci kontrolnej pastwa w

tym zakresie, oraz regulacje dotyczce ochrony praw wasnoci intelektualnej.
IV.1 KIEDY DZIAALNO PRZEDSIBIORCY BUDZI UZASADNIONE
ZAINTERESOWANIE SPOECZESTWA?
Uzasadnione zainteresowanie innych, otoczenia, czy opinii publicznej w stosunku do
przedsibiorcw nie ogranicza si tylko i wycznie do udziau przedsibiorcw w
przedsiwziciach podejmowanych w celu realizacji zada publicznych. We wspczesnych
spoeczestwach demokratycznych istniej takie wartoci i jednostkom przyznaje si takie
prawa, e ochrona tych wartoci oraz ochrona tych praw jednostek moe by skutecznie
zrealizowana tylko i wycznie jeeli spoeczestwo, a przede wszystkim prasa oraz
organizacje pozarzdowe bd miay moliwo kontroli wszelkiej takiej dziaalnoci innych
podmiotw prywatnych, ktra to dziaalno takim interesom i prawom zagraa.
Prawo do ycia w czystym rodowisku naturalnym, uzasadniony interes konsumentw
w tym, aby ceny towarw i usug nie byy sztucznie zawyane, czy coraz goniejsze
postulaty najbardziej wiadomych czonkw spoeczestwa informacyjnego dotyczce tzw.
wolnego dostpu tzn. wolnego powszechnego, trwaego i natychmiastowego dostpu dla
kadego do cyfrowych form zapisu danych i treci naukowych oraz edukacyjnych, powoduj,
e w krgu zainteresowania opinii publicznej musz znale si przedsibiorcy, ktrych
dziaalno szkodzi rodowisku naturalnemu, ktrych dziaalno narusza zasady uczciwej
konkurencji i przedsibiorcy, ktrych interesy na polu praw wasnoci intelektualnej nie s
zbiene z ideami wolnego dostpu. Najbardziej skuteczn broni, jakiej spoeczestwo moe
uy przeciwko nieodpowiedzialnym przedsibiorcom, jest prawo dania udostpniania

- 92 -

informacji w tych dziedzinach, poniewa w wiadomym spoeczestwie taka wiedza musi

wpywa na tak kluczowe dla przedsibiorcw wybory konsumenckie.
Nie mona oczywicie przedmiotu zainteresowania opinii publicznej dziaalnoci
przedsibiorcy ogranicza tylko i wycznie do zakrelonych wyej problemw, ale trudno
byoby zbudowa kompleksowy katalog przedmiotowy wszystkich typw dziaalnoci, ktre
mog budzi zainteresowanie opinii publicznej, a wic w rezultacie dotyczy spraw
publicznych i by po prostu informacj publiczn (w innym i szerszym znaczeniu ni przyjte
obecnie w u.d.i.p.).
Jeeli jednak zaoymy, e uczestniczenie przez przedsibiorc w jakimkolwiek
postpowaniu przed jakimkolwiek organem wadzy pastwowej w kadym przypadku
stanowi spraw publiczn (abstrahujc ju od tego czy stanowi spraw publiczn w ujciu
przedmiotowym, czy tez ujciu podmiotowym i czy spraw publiczn jest wycznie sama
czynno rozpatrywania danej sprawy indywidualnej, czy rwnie rozpatrywana materia)
- innymi sowy, jeeli zaoymy, e materia badana, oceniana i rozstrzygana w jakimkolwiek
postpowaniu przed organem publicznym stanowi w kadym przypadku spraw publiczn
- to granic uzasadnionego zainteresowania innych dziaalnoci przedsibiorcy poza
sfer

bezpo redniego

lub

poredniego

wykonywania

zada

publicznych

bd

znajdoway si tylko i wycznie taje mnice i sfery autonomii informacyjnej, jakie znane
s polskiemu systemowi prawa (tylko takie tajemnice jakie na podstawie u.d.i.p. mona
byoby uzna za przesanki uniemoliwiajce udostpnienie pewnych informacji podmiotowi
wnioskujcemu o udostpnienie informacji publicznej).
Oznaczaoby to, e kada informacja dotycz przedsibiorcy i znajdujca si w rkach
podmiotu zobowizanego do udzielenia informacji publicznej (w przypadku podmiotu
niebdcego organem administracji publicznej, kada informacja na temat przedsibiorcy
znajdujca si posiadaniu takiego organu o ile zwizana jest z wykonywaniem pr zez ten organ
zada publicznych - cho trudno si z tak szerokim rozumieniem informacji publicznej
zgodzi ) stanowiaby informacje publiczn; informacj, ktra nie bdzie moga jednak zosta
udostpniona przez wzgld na w pierwszej kolejnoci na tajemnic przedsibiorcy (ktra
oczywicie nie jest jednak jedyn tajemnic chronic przedsibiorc przed ujawnieniem
informacji o przedsibiorcy znajdujcych si w posiadaniu organu publicznego).

- 93 -

System prawa polskiego zna jednak przecie szereg innych tajemnic (s to: tajemnica
pastwowa i subowa, tajemnica obrad Rady Ministrw, tajemnice postpowania
administracyjnego, tajemnice postpowania karnego, tajemnice czynnoci operacyjnorozpoznawczych, tajemnica geologiczna i geodezyjna, tajemnica skarbowa, tajemnica
pomocy

spoecznej,

antymonopolowego,

tajemnica

ubezpiecze

spoecznych,

tajemnica przedsibiorstwa,

tajemnica

tajemnica

postpowania

gosowania w spkach

handlowych, tajemnica bankowa, tajemnica ksig rachunkowych, tajemnica maklerska,

tajemnica funduszy inwestycyjnych, tajemnica adwokacja, radcowska, komornicza i
notarialna,

tajemnica

doradcy

podatkowego,

biegego

rewidenta,

rzeczoznawcw

majtkowych, porednikw w obrocie nieruchomociami i zarzdcw nieruchomoci,

tajemnica lekarska, dziennikarska, spowiedzi, autorska, ochrona ycia prywatnego i
rodzinnego oraz innych dbr osobistych, tajemnica akt stanu cywilnego, wolno sumienia i
wyznania, tajemnica korespondencji i telekomunikacyjna, obowizek ochrony informacji
wynikajcy z Kodeksu Pracy i pragmatyk subowych, czy tajno gosowania w
wyborach200 ). Niektre z tych tajemnic (np. tajemnica przedsibiorstwa, skarbowa,
statystyczna, komornicza) bd mogy dotyczy przedsibiorcy i znajdowa si posiadaniu
podmiotu zobowizanego do udzielenia informacji publicznej.
To wanie te, znane systemowi prawa tajemnice mog od strony negatywnej
wyznaczy granic uzasadnionego zainteresowania innych dziaalnoci przedsibiorcy w
sposb kompletny w tym sensie, e jeeli jakakolwiek informacja o przedsibiorcy nie
mieci w definicji adnej z tych tajemnic i znajduje si posiadaniu podmiotu publicznego
(oczywicie na podstawie stosownych procedur, nie przypadkowo i nie bezprawnie) to bdzie
stanowia publiczn. Natomiast wszelkie akty prawne, ktre bd wyznacza granic
uzasadnionego zainteresowania innych dziaalnoci przedsibiorcy (akty prawne dotyczce
powszechnego dostpu do informacji o rodowisku naturalnym, czy wszelkie akty prawne
ustanawiajce powszechnie dostpnie ewidencje i rejestry), bd jako cao skada si
wycznie na przykadowe i niekompletne wyliczenie materii, co do ktrych zainteresowanie
innych dziaalnoci przedsibiorcy jest uzasadnione.

200

Dostp do informacji publicznej wdraanie ustawy, pod red. Huberta Izdebskiego, Urzd Su by Cy wilnej,
W-wa 2001

- 94 -

IV.2 TAJEMNICA PRZEDSIBIORCY NA TLE PRZEPISW DOTYCZYCZYCH

DOSTPU DO INFORMACJI O RODOWISKU
Kada informacja dotyczca stanu rodowiska naturalnego, dziaa podejmowanych
przez podmioty publiczne w kierunku jego ochrony, czy kada informacja dotyczca decyzji
podejmowanych przez podmioty publiczne, ktre mog mie wpyw na stan rodowiska
naturalnego jak najbardziej mieci si w oglnym pojciu informacji publicznej.

Taka

informacja mogaby w polskim porzdku prawnym by udostpniania rwnie dobrze na

podstawie regulacji oglnej, przewidzianej w u.d.i.p. bez potrzeby kreowania kolejnej
rzdzcej si wasn siatk pojciow i zasadami autonomicznej proced ury dotyczcej
jawnoci, cho rzeczywicie niezwyklej istotnej dziedziny ludzkiego ycia, mianowicie
jawnoci informacji dotyczcej rodowiska naturalnego, w jakim to ycie ma miejsce.
Zaistniaa dwutorowo przyjtych rozwiza, ktra zostanie opisana niej, jest
oczywistym wynikiem szczeglnego miejsca w katalogu praw czowieka prawa kadego z nas
do ycia czystym rodowisku naturalnym. Na prawo to (jako jedno z praw czowieka III
generacji) skada si bd rwnie prawo do informacji o rodowisku i prawo do
partycypacji w procesie decyzyjnym dotyczcym rodowiska, podczas gdy prawo do
informacji o dziaalnoci wadz publicznych ma swj rodowd w znacznie bardziej
ugruntowanym w wiadomoci spoeczestw demokratycznych i historycznie starszym
prawie swobody wypowiedzi (prawo czowieka I generacji).
Kompleksowo regulujca t materie Konwencja Europejskiej Komisji Gospodarczej
ONZ o dostpie do informacji, udziale spoeczestwa w podejmowaniu decyzji oraz dostpie
do sprawiedliwoci w sprawach dotyczcych rodowiska tzw. konwencja z Aarhus 201 w
preambule odwouje si do tak kluczowych dla ochrony rodowiska, prawa do yciu w
czystym rodowisku i partycypacji w tej materii spoeczestwa norm rangi midzynarodowej
jak zasada 1 Deklaracji sztokholmskiej w sprawie rodowiska czo wieka 202 , zasada 10
201

Konwencja sporzdzona w Aarhus 2 czerwca 1998 r. o dostpie do informacji, ud ziale spoeczestwa w

podejmowan iu decyzji o raz dostpie do sprawiedliwoci w sprawach dotyczcych rodowiska, Dz. U. z dnia 9
maja 2003 r., nr 78, poz. 706
202
Serwis internetowy Programu dla rodowiska ONZ (United Nat ions Environ ment Programme UNEP)Principle 1 Man has the fundamental right to freedom, equality and adequate conditions of life, in an
environment of a quality that permits a life of dignity and well-being, and he bears a solemn responsibility to
protect and improve the environment for present and future generations. In this respect, policies promoting or
perpetuating apartheid, racial segregation, discrimination, colonial and other forms of oppression and foreign
domination stand condemned and must be eliminated Declaration of the United Nat ions Conference on the
Hu man Environ ment, przyjta 16 stycznia 1972 r. w Sztoholmie

- 95 -

Deklaracji z Rio w sprawie rodowiska i rozwoju 203 , jak rezolucja Zgromadzenia Oglnego
ONZ nr 37/7 z 28 padziernika 1982 r. w sprawie wiatowej Karty Przyrody 204 , jak rezolucja
Zgromadzenia Oglnego nr 45/94 z 14 grudnia 1990 r. o potrzebie zapewnienia zdrowego
rodowiska dla pomylnoci jednostek 205 , czy wreszcie odwouje si do postanowie
Europejskiej Karty rodowiska i Zdrowia 206 , a wic czerpie fundamentalne zaoenia z
zupenie autonomicznych, w stosunku do rozwoju prawa dostpu do informacji publicznej,
rde odnoszcych si w pierwszej kolejnoci do problematyki ochrony rodowiska oraz idei
zrwnowaonego rozwoju.
Rozwizania normatywne proponowane przez konwencj i implementowane na grunt
praw krajowych, czy to na poziomie federacji/wsplnoty (Unia Europejska obok, lecz nie
zamiast, pastw czonkowskich jest stron konwencji z Aarhus 207 ), czy na poziomie pastwa
czonka federacji/pastwa czonkowskiego, s w pewnym sensie konkurencyjne w stosunku
do przepisw poszczeglnych pastw Konwencji, odnoszcych si do powszechnego dostpu
do informacji publicznej tylko w zakresie postanowie dotyczcych dostpu do informacji
dotyczcych rodowiska (niemniej Konwencja nie narusza praw pastw stron Konwencji w
zakresie dostpu do informacji, udziau spoeczestwa w podejmowaniu decyzji i dostpu do
wymiaru sprawiedliwoci w sprawach dotyczcych rodowiska).

http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Defau lt.asp?DocumentID=97&Art icleID=1503, data ostatniego

wejcia 13/03.2010
203 203
Serwis internetowy Programu d la rodowiska ONZ (United Nations Environ ment Programme - UNEP
Principle 10 Environmental issues are best handled with participation of all concerned citizens, at the relevant
level. At the national level, each individual shall have appropriate access to information concerning the
environment that is held by public authorities, including information on hazardous materials and activities in
their communities, and the opportunity to participate in decision -making processes. States shall facilitate and
encourage public awareness and participation by making information widely available. Effective access to
judicial and administrative proceedings, including redress and remedy, shall be provided Rio Declaration on
Environment and Develop ment, przy jta w Rio de Janeiro 14 czerwca 1992 r.
http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Defau lt.asp?DocumentID=78&Art icleID=1163, data ostatniego
wejcia13.03.2010
204
internetowa baza doku mentw ONZ, http://www.un.org/documents/ga/res/37/a37r007.ht m1, data ostatniego
wejcia 13.03.2010
205
internetowa baza doku mentw ONZ,http://www.un.org/documents/ga/res/45/a45r094.htm, data ostatniego
wejcia13.03.2010
206
Serwis internetowy Biura Europejskiego wiatowej Organizacji Zdrowia
http://www.euro.who.int/AboutWHO/Policy/20010827_ 3 European Charter on Environ ment and Health, 1989
uchwalona na pierws zej Eu ropejskiej Konferencji na temat rodowiska i zdro wia wiatowej Organizacji
Zdrowia we Fran kfurcie nad Menem 8 grudnia 1989 r., data ostatniego wejcia 13.03.2010
207
Wsplnota podpisa akonwencj ju 25 czerwca 1998 r, jednak Rada Unii Europejskiej dokonaa aktu o
skutku podobnym do ratyfikacji dopiero w 2005 roku decyzj 2005/370/W E, http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32005D0370:PL:HTM L data ostatniego wejcia
13.10.2010

- 96 -

Dostp do informacji dotyczcej rodowiska ma zosta zapewniony spoeczestwu

(czyli jednej lub wikszej liczbie osb fizycznych lub prawnych oraz, zgodnie z krajowym
ustawodawstwem lub praktyk, ich stowarzyszeniom, organizacjom lub grupom) bez
koniecznoci wskazywania przez to spoeczestwo jakiegokolwiek interesu prawnego w
otrzymaniu

takiej informacji.

Regulowana przez konwencj problematyka

udziau

spoeczestwa w odniesieniu do planw, programw i wytycznych, majcych znaczenie dla

rodowiska, oraz problematyka udziau spoeczestwa w przygotowywaniu przepisw
wykonawczych lub powszechnie obowizujcych aktw normatywnych odnosi si do
wymogw stawianych krajowym porzdkom prawnym odnonie ksztatu procesu
legislacyjnego.
Natomiast, rwnie poruszona w konwencji, tematyka udziau spoeczestwa w
podejmowaniu decyzji dotyczcych konkretnych przedsiwzi, mimo e nakada na organy
publiczne obowizki informacyjne w stosunku do konkretnej spoecznoci, to tylko
spoecznoci zainteresowanej (spoeczno zainteresowana oznacza cz spoeczestwa,
ktra jest lub moe by dotknita skutkami danego przedsiwzicia), czyli jednostek, lub grup
jednostek legitymujcych si w konkretnej sprawie interesem prawnym, a wic rwnie te
elementy regulacji konwencji dotyczce obowizkw informacyjnych w ramach procedur
partycypacji zainteresowanej spoecznoci w podejmowaniu decyzji w konkretnych sprawach
nie mog zosta zakwalifikowane jako regulacje odnoszce si informacji publicznej.
Konwencja z Aarhus kompleksowo definiuje zakres informacji, do ktrych ma zosta
zapewniony powszechny dostp 208 , definiuje rwnie podmioty zobowizane do udzielenia

208

3. "Informacja dotyczca rodowiska" oznacza kad informacj w pisemn ej, wizualnej, sownej,
elektronicznej lub jakiejkolwiek innej materialnej formie, dotyczc: (a)stanu elementw rodowiska, takich jak
powietrze i atmosfera, woda, gleba, grunty, krajobraz i obiekty przyrodnicze, rnorodno biologiczna oraz jej
skadniki, w tym genetycznie zmodyfikowane organizmy, oraz wzajemnego oddziaywania pomidzy tymi
elementami(b)czynnikw takich jak substancje, energia, haas i promieniowanie, a take dziaa i rodkw,
wczajc w to rodki administracyjne, porozumienia dotyczce ochrony rodowiska, wytyczne polityki,
ustawodawstwo, plany i programy, ktre maj lub mog mie wpyw na elementy rodowiska w zakresie
okrelonym powyej pod lit. (a), oraz rachunkw zyskw i strat i innych ekonomicznych analiz lub opracowa
wykorzystywanych przy podejmowaniu decyzji dotyczcych rodowiska, (c)stanu zdrowia i bezpieczestwa ludzi,
warunkw ycia ludzkiego, miejsc o znaczeniu kulturowym oraz obiektw budowlanych, w zakresie, w jakim
wpywa lub moe wpywa na nie stan elementw rodowiska lub, za porednictwem tych elementw, czynniki,
dziaania lub rodki wymienione pod lit. (b).

- 97 -

tej informacji 209 (nazwane w Konwencji wadz publiczn). Dostrzega rwnie problem tego,
e mog istnie okolicznoci czy przesanki przemawiajce za tym, aby wadza publiczna
moga odmwi udostpnienia informacji dotyczcej rodowiska, wrd ktrych to
przesanek znajduje si tajemnica handlow lub przemysowa, jeeli tajemnica taka jest
chroniona przez prawo pastwa-strony konwencji dla obrony uzasadnionych interesw
gospodarczych (z tym zastrzeeniem, e mieszczce si w tych ramach informacje o
wprowadzanych zanieczyszczeniach majce znaczenie dla ochrony rodowiska naley zawsze
ujawnia), czyli w przyblieniu tajemnica bliska wsplnotowemu pojciu tajemnicy
handlowej przedsibiorstwa, czy te bliska znanemu polskiemu systemowi prawa pojciu
tajemnicy przedsibiorcy/przedsibiorstwa.
Nie jest celem konwencji, aby obowizywaa bezporednio w pastwowych
porzdkowych prawnych, a jedynie to, aby bya do tych porzdkw

implementowana,

poniewa sama konwencja jest adresowana do ustawodawcw pastw-stron (rwnie Unii

Europejskiej, jako szczeglnego sygnatariusza) i wyznacza wycznie minimalny standard
ochrony prawa do informacji (a contrario wyznacza maksymalne granice moliwoci
nieudostpniania informacji dotyczcej rodowiska - chociaby przez wzgld na konieczno
ochrony tajemnicy handlowej i przemysowej). To do ustawodawcw pastw-stron konwencji
bdzie naleao doprecyzowanie moliwoci odmowy udostpnienia informacji dotyczcej
rodowiska. Naley przy tym pamita, e konwencja od ustawodawcy implementujce go do
swojego porzdku prawnego jej postanowienia wymaga, aby tajemnica handlowa oraz
przemysowa i inne powody umoliwiajce odmow byy interpretowane w sposb
zawajcy, biorc pod uwag spoeczny interes przemawiajcy za ujawnieniem informacji i
to, czy dana informacja dotyczy wprowadzania zanieczyszcze do rodowiska.

209

2. "Wadza publiczna" oznacza: (a)organy administracji publicznej na krajowym, regionalnym lub innym
poziomie, (b) osoby fizyczne lub prawne penice zgodnie z prawem krajowym funkcje administracji publicznej,
wczajc w to wykonywanie specjalnych obowizkw, zada lub usug majcych zwizek ze rodowiskiem, (c)
wszelkie inne osoby fizyczne lub prawne posiadajce publiczne kompetencje lub funkcje albo wykonujce
publiczne usugi, majce zwizek ze rodowiskiem, pod nadzorem organu lub osoby wymienionych powyej pod
lit. (a) lub (b) , (d) instytucje jakiejkolwiek regionalnej organizacji integracji gospodarczej, o ktrej mowa w
artykule 17, ktra jest Stron niniejszej konwencji. Definicja ta nie obejmuje organw lub instytucji w zakresie,
w jakim dziaaj jako wadza sdownicza lub ustawodawcza.

- 98 -

Istnieje co prawda Komitet Zgodnoci z Konwencj z Aarhus (Compliance

Committee), powoany decyzj pastw stron konwencji 210 , do ktrego mona wnosi
zastrzeenia co do waciwego stosowania konwencji przez pastwa strony konwencji (inne
pastwo, sekretariat, samo pastwo w zakresie wasnej praktyki wewntrznej, aby rozwia
wtpliwoci co zapisw Konwencji211 ), jednak rozstrzygnicia Komitetu nie s wice, maj
jedynie charakter rekomendacji, a w orzecznictwie Komitetu problem tajemnicy handlowej
i przemysowej pojawi si tylko w tym kontekcie, e przedsibiorstwo w ca oci posiadane
przez pastwo (w tej konkretnej sprawie Wgry), powinno mieci si w myl konwencji w
pojciu wadzy publicznej i wynika z tego, e zakres moliwoci powoywania si przez takie
przedsibiorstwo przy odmowie udostpnienia informacji dotyczcej rodowiska na tajemnic
handlow/przemysow musi by ograniczony. 212
Na poziomie ustawodawcy wsplnotowego posta nowienia konwencji z Aarhus
powtarza i precyzuje w odniesieniu do

instytucji wsplnotowych rozporzdzenie

1367/2006213 , zwane potocznie rozporzdzeniem Aarhus (Regulation Aarhus) 214 . W treci

preambuy Rozporzdzenia Aarhus wida ogromn wag, jak ustawodawca wsplnotowy
przykada do tego, aby w trosce o wewntrzn spjno wsplnotowego porzdku prawnego
w sposb klarowny rozstrzygn wzajemne relacje pomidzy roporzdzeniem Aarhus oraz
omawianym wczeniej rozporzdzeniem 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostpu do dokumentw Parlamentu Europejskiego,
Rady i Komisji 215 .

210

Decyzja Decision I/ 7 Review of Co mpliance przy jta na pierwszy m spotkaniu pastw-stron Luccae,
Wochy, w dniach 21-23 padziern ika 2002, serwis internetowy Euripejskiej Ko misji Gospodarczej ONZ,
http://www.unece.org/env/pp/documents/mop1/ece.mp.pp.2.add.8.e.pdf, data ostatniego wejcia 13.03.2010
211
Regulamin prac Ko mitetu Zgodnoci znajduje si w treci powyszej decyzji
212
Andrusevych A., Alge T., Clemens C., Case Law of the Aarhus Convention Compliance Committee (2004 2008), RACSE (Resource and Analysis Center Society and Environment), Lw w 2008
213
Ro zporzdzenie 1367/ 2006, http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32006R1367:PL:HTM L, data ostatniego wejci
13.03.2010
214
Access to informat ion, public participation and access to justice in environ mental matters at Co mmunity level
A Practical Gu ide, Ko misja Europejska, Bruksela 2010, serwis internetowy Ko misji Eu ropejskiej
http://ec.europa.eu/environment/aarhus/pdf/guide/AR%20Pract ical%20Gu ide%20EN.pdf, data ostatniego
wejcia 13.03.2010
215
(7) Konwencja z Aarhus zawiera szerok definicj wadz publicznych, przy czym podstawowa koncepcja
zakada, e wszdzie tam, gdzie sprawowana jest wadza publiczna, jednostkom i ich organizacjom powinny
przysugiwa prawa. Dlatego konieczne jest, aby instytucje i organy Wsplnoty objte niniejszym
rozporzdzeniem zostay zdefiniowane w tak samo szeroki i funkcjonalny sposb. Zgodnie z Konwencj z Aarhus
instytucje i organy Wsplnoty mog by wyczone z zakresu stosowania Konwencji w przypadkach, gdy

- 99 -

Rozporzdzenie Aarhus powinno suy polskiemu ustawodawcy za wzr tego, jak

powinien zosta skonstruowany akt prawny odmiennie, w stosunku do regulacji oglnej,
(takiej jak polska u.d.i.p. czy wsplnotowe rozporzdzenie 1049/2001) regulujcy kwestie
powszechnego dostpu do informacji w jakiej szczeglnej dziedzinie np. w zakresie
ochrony rodowiska naturalnego. Rozporzdzenie Aarhus odwouje si bowiem do
postanowie Rozporzdzenia 1049/2001 caociowo 216 wskazujc tylko na odrbnoci, jakich
musz przestrzega organy i instytucje Unii w przypadku informacji dotyczcych rodowiska.
W rezultacie przedsibiorca, ktry przekazuje organowi lub instytucji informacje poufne i

dziaaj one jako wadza sdownicza lub ustawodawcza. Niemniej jednak, ze wzgldu na zachowanie spjnoci
z rozporzdzeniem (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie
publicznego dostpu do dokumentw Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji [6], przepisy w sprawie
dostpu do informacji dotyczcych rodowiska powinny mie zastosowanie do instytucji i organw Wsplnoty
dziaajcych jako wadza ustawodawcza.(8) Definicja informacji dotyczcej rodowiska zawarta w niniejszym
rozporzdzeniu obejmuje informacje dotyczce stanu rodowiska, niezalenie od ich formy. Definicja ta, ktra
zostaa dostosowana do definicji przyjtej do celw dyrektywy 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z
dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostpu do informacji dotyczcych rodowiska [7], jest tej samej
treci, co definicja ustanowiona w Konwencji z Aarhus. Definicja "dokumentu" zawarta w rozporzdzeniu (WE)
nr 1049/2001 obejmuje informacje dotyczce rodowiska w rozumieniu niniejszego rozporzdzenia.(9) Waciwe
jest, aby niniejsze rozporzdzenie zawierao definicj planw i programw odnoszcych si do rodowiska,
biorc pod uwag postanowienia Konwencji z Aarhus, rwnolegle z podejciem realizowanym w odniesieniu do
obowizkw pastw czonkowskich na mocy obowizujcego prawa WE. "Plany i programy odnoszce si do
rodowisk a" powinny zosta zdefiniowane w odniesieniu do ich wkadu w osignicie lub ich prawdopodobnego
znaczcego wpywu na osignicie celw i priorytetw wsplnotowej polityki w zakresie ochrony rodowiska.
Szsty wsplnotowy program dziaa w zakresie rodowiska naturalnego ustanawia cele wsplnotowej polityki
ochrony rodowiska i dziaania planowane dla osignicia tych celw na okres dziesicioletni, poczynajc od
dnia 22 lipca 2002 r. Pod koniec tego okresu powinien zosta przyjty kolejny program dziaa w zakresie
rodowiska naturalnego.(10) Ze wzgldu na to, e prawo ochrony rodowiska stale si rozwija, definicja prawa
ochrony rodowiska powinna odnosi si do celw wsplnotowej polityki w zakresie ochrony rodowiska
okrelonych w Traktacie.(11) Powinna istnie moliwo poddawania indywidualnie adresowanych aktw
administracyjnych, ktre s prawnie wice i maj skutki zewntrzne, wewntrznej procedurze odwoawczej.
Podobnie, zaniechania powinny podlega tej samej procedurze, w przypadku gdy na mocy pra wa ochrony
rodowiska istnieje obowizek przyjcia aktu administracyjnego. Biorc pod uwag, e akty przyjmowane przez
instytucj lub organ Wsplnoty dziaajcy jako wadza sdownicza lub ustawodawcza mog by wyczone spod
tej procedury, to samo powinno mie zastosowanie do innych procedur wyjaniajcych, gdy instytucja lub organ
Wsplnoty dziaa jako administracyjny organ odwoawczy zgodnie z postanowieniami Traktatu. (12) Konwencja
z Aarhus wzywa do zapewnienia spoeczestwu dostpu do informacji dotyczcych rodowiska na wniosek lub
poprzez aktywne rozpowszechnianie informacji przez wadze objte Konwencj. Rozporzdzenie (WE) nr
1049/2001 ma zastosowanie do Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, jak rwnie do agencji i podobnych
organw ustanowionych na mocy aktu prawnego Wsplnoty. Rozporzdzenie to ustala zasady dla tych instytucji,
ktre w duej mierze s zgodne z zasadami ustanowionymi w Konwencji z Aarhus. Konieczne jest rozszerzenie
zastosowania rozporzdzenia (WE) nr 1049/2001 na wszystkie po zostae instytucje i organy Wsplnoty. (13)
Niezbdne jest uwzgldnienie w niniejszym rozporzdzeniu tych postanowie Konwencji z Aarhus, ktre nie s
zawarte, w caoci lub w czci, w rozporzdzeniu (WE) nr 1049/2001, w szczeglnoci tych odnoszcych si do
gromadzenia i rozpowszechniania informacji dotyczcych rodowiska.
216
Artyku 3/ Zastosowanie rozporzdzenia (WE) nr 1049/2001/ Rozporzdzenie (WE) nr 1049/2001 ma
zastosowanie do wszelkich zoonych przez wnioskodawc wnioskw o uzyskanie dostpu do informacji
dotyczcych rodowiska, bdcych w posiadaniu instytucji lub organw Wsplnoty, bez dyskryminacji ze
wzgldu na obywatelstwo, narodowo lub miejsce zamieszkania, a w przypadku osb prawnych bez
dyskryminacji ze wzgldu na zarejestrowan siedzib lub faktyczne gwne miejsce prowadzenia dziaalnoci./
Do celw niniejszego rozporzdzenia termin "instytucja" w rozporzdzeniu (WE) nr 1049/2001 naley rozumie
jako "instytucja lub organ Wsplnoty".

- 100 -

jednoczenie dotyczce rodowiska (a jednoczenie w myl Rozporzdzenia 1049/2001

informacje, ktrych ujawnienie mogoby naruszy ochron interesw handlowych w tym praw
wasnoci intelektualnej), moe w napisanym jzykiem zrozumiaym dla przecitnego
odbiorcy rozporzdzeniu Aarhus przeczyta, e o ile na podstawie oglnej regulacji, czyli
rozporzdzenia 1049/2001 tajemnice handlowe tego przedsibiorcy mogoby zosta
ujawnione przez wzgld na nadrzdny interes publiczny, o tyle w przypadku, gdy w gr
wchodzi informacja dotyczca rodowiska (a wic zastosowania znajduje 1049/2001 ze
zmianami wynikajcymi z rozporzdzenia 1367/2006), interes tego przedsibiorcy w
nieujawnianiu pewnych informacji bdzie podlega wykadni zawajcej, a przesanka
wystpowania nadrzdnego interesu publicznego w ujawnieniu informacji bdzie miaa
miejsce zawsze gdy informacja bdzie dotyczya emisji do rodowiska 217 . To, by moe z
pozoru skomplikowane rozwizanie legislacyjne, naley oceni jako wzorcowe z punktu
widzenia spjnoci zarwno przepisw dotyczcych jawnoci administracyjnej jak i
przepisw dotyczcych ochrony tajemnicy handlowej przedsibiorcy/przedsibiorstwa.
Oczywicie, odnoszce si wycznie do organw i instytucji wsplnoty,
rozporzdzenie Aarhus nie ma przeoenia i wpywu i krajowe reimy powszechnego dostpu
do informacji dotyczcej rodowiska natomiast aktem prawnym, ktrego celem jest
zharmonizowanie przepisw pastw czonkowskich w tej materii, jest dyrektywa 2003/4/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostpu
do informacji dotyczcych rodowiska i uchylajca dyrektyw Rady 90/313/EWG 218 , rwnie
odwoujca w swojej preambule do Konwencji z Aarhus.

Dyrektywa 2004/3 powtarza

zawarte w konwencji z Aarhus definicje informacji dotyczcej rodowiska wadzy publicznej

oraz spoeczestwa. Rozstrzyga rwnie kwestie tego, jak ustawodawcy poszczeglnych
pastw czonkowskich mog rozstrzygn kwestie wyjtkw od udzielania informacji
dotyczcej rodowiska, w tym kwesti wyjtku dotyczcego zakazu ujawniania tajemnicy
handlowej lub przemysowej. Mianowicie pastwa czonkowskie mog zdecydowa o
217

Artyku 6 Zastosowanie wyjtkw dotyczcych wnioskw o udzielenie informacji dotyczcych rodowiska1.

W odniesieniu do art. 4 ust. 2 tiret pierwsze i trzecie rozporzdzenia (WE) nr 1049/2001, z wyjtkiem dochodze,
w szczeglnoci tych dotyczcych moliwego naruszenia prawa wsplnotowego, uznaje si, e na drzdny interes
publiczny nakazujcy ujawnienie informacji istnieje w przypadku, gdy wnioskowane informacje dotycz emisji
do rodowiska. W odniesieniu do innych wyjtkw okrelonych w art. 4 rozporzdzenia (WE) nr 1049/2001
podstawy odmowy podlegaj wykadni zawajcej, z uwzgldnieniem interesu publicznego, ktremu suy
ujawnienie, oraz tego, czy wnioskowane informacje dotycz emisji do rodowiska.
218
Dyrektywa 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego
dostpu do informacji dotyczcych rodowiska http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32003L0004:PL:HTM L, 14.03.2010

- 101 -

odmowie udostpnienia informacji o rodowisku, jeli ujawnienie takich informacji

negatywnie wpynie na poufno informacji handlowych lub przemysowych, jeli jest ona
przewidziana prawem krajowym lub wsplnotowym w celu ochrony prawnie uzasadnionych
interesw, w tym interesu publicznego w zakresie zachowania poufnoci danych
statystycznych.
Poczwszy od 15 listopada 2008 r. aktem prawnym implementujcym postawienia tej
dyrektywy do polskiego porzdku prawnego jest Ustawa z dnia 3 padziernika 2008 r. o
udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie
rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko 219 , ktra zastpia wczeniej
obowizujcy i uchylony niniejsz ustaw dzia IV Ustawy prawo ochrony rodowiska 220 . Ju
w przypadku dziau IV Prawa ochrony rodowiska podkrelano w pimiennictwie, e
regulacja dotyczca powszechnego dostpu do informacji dotyczcych rodowiska jest w
stosunku do u.d.i.p. regulacj najbardziej autonomiczn 221 . Uzasadnieniem dla dwutorowoci
przyjtych w polskim systemie prawa rozwiza odnoszcych si do powszechnego dostpu
do informacji publicznej oraz informacji dotyczcej rodowiska jest jednak nie tylko
analogiczna dwutorowo wystpujca na poziomie midzynarodowych/unijnym, ale rwnie
osobne potraktowanie problematyki dostpu do informacji publicznej oraz informacji
dotyczcej rodowiska w Konstytucji RP 222 , zgodnie z ktrej art. 74 ust. 3 kady ma prawo do
informacji o stanie i ochronie rodowiska.
W nieobowizujcym ju dziale IV p.o.. interes przedsibiorcy w przedmiocie
nieujawniania przez organ administracji (takim pojciem posugiwa si Dzia IV p.o..)
informacji stanowicej tajemnic przedsibiorcy zosta dostrzeony w ten sposb, e organ
nie mg udostpni wnioskodawcy informacji, jeeli przekazane zostay mu dane o wartoci
handlowej (mieszczce si ponadto w pojciu taje mnicy przedsibiorstwa z u.z.n.k.), a
zwaszcza dane o technologiczne, o ile osoba przekazujca informacje zoya uzasadniony
wniosek o wyczenie tych danych od ewentualnego udostpnienia/ujawnienia i, o ile
ujawnienie tych danych mogoby pogorszy konkurencyjn pozycj osoby przekazujcej te
219

Ustawa z dnia 3 padziern ika 2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale
spoeczestwa w ochronie rodowiska o raz o ocenach oddziaywan ia na rodowisko Dz. U. z dnia 7 listopada
2008 r. nr 25 po z.15, z pn. zm.
220
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska, Dz.U. z 2001 r. nr 62 poz. 627
221
Jendrosiska J., Stoczkiewicz M., Ustawa o dostpie do informacji Publicznej a regulacje szczeglne PiP
2006/6/89, s.90
222
Konstytucja RP, Dz.U. z dnia 16 lipca 1997 r. nr 78 poz. 483.

- 102 -

dane, przy czym istnia katalog informacji, ktre zawsze mogy by wnioskujcym
udostpnione (ilo i rodzaje pyw lub gazw wprowadzanych do powietrza oraz miejsca ich
wprowadzania, stan, skad i ilo ciekw wprowadzanych do wd lub do ziemi oraz miejsca
ich wprowadzania, rodzaj i ilo wytwarzanych odpadw oraz miejsca ich wytwarzania,
poziom emitowanego haasu, poziom emitowanych pl elektromagnetycznych). Po wejciu w
ycie ustawy o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa
w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko, powysza regulacja nie
ulega adnej zmianie.
Nie jest ona sprzeczna ani z Konwencj a Aarhus, ani z Dyrektyw 2003/4 poniewa
akty te nie nakadaj na pastwa strony Konwencji/pastwa czonkowskie obowizku
ochrony tajemnic handlowych osb przekazujcych dane wadzy publicznej/organom
administracji, a jedynie stwarzaj ustawodawcom zwizanym postanowieniami Konwencji
tak moliwo, wyznaczajc zarazem ustawodawcom maksymalne ramy ograniczenia
dostpu do informacji dotyczcej rodowiska przez wzgld na ochron informacji handlowej i
przemysowej, jednoczenie nie wyznaczajc minimalnego standardu ochrony tego typu
informacji (ale nie to

jest przecie celem konwencji, czy gwnym problemem, wok

ktrego konwencja si ogniskuje). Innymi sowy, to do ustawodawcy krajowego naley

uregulowanie kwestii naleytej ochrony interesu przedsibiorcw w nieujawnianiu ich
tajemnic handlowych przekazywanych organom publicznym - w tym informacji dotyczcych
rodowiska.
Tymczasem sposb w jaki polski ustawodawca uregulowa kwestie ochrony tajemnicy
przedsibiorcy w omawianej ustawie rodzi wtpliwoci, poniewa nie jest jasne, czym jest
informacja o wartoci handlowej, a samo pojcie wartoci handlowej jest ocenne. Ponadto
odwoanie si przez ustawodawc do pojcia danych technicznych obok pojcia informacji o
wartoci handlowej ma tylko to znaczenie, e jest jedn z moliwych egzemplifikacji pojcia
danych o wartoci handlowej 223 . Mona jedynie retorycznie zapyta, dlaczego ustawodawca
polski nie mg w omawianej ustawie wzorujc si na technice legislacyjnej zastosowanej w
Rozporzdzu 1367/2006 Aarhus, napisa po prostu, e daniu udostpniania informacji
223

Gruszecki K., Ko mentarz do art. 16 ustawy z dnia 3 pad ziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji o
rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziay wania na
rodowisko (Dz.U.08.199.1227), LEX/el. 2009

- 103 -

dotyczcej rodowiska mona odmwi z powoaniem si na potrzeb ochrony tajemnicy

przedsibiorcy w rozumieniu u.d.i.p., chyba e interes wany interes publiczny przemawia za
ujawnieniem tej tajemnicy, a sam interes przedsibiorcy w nieujawnianiu jego tajemnicy
powinien by interpretowany zawajco takie rozwizanie przynajmniej speniaoby
kryterium wewntrznej spjnoci prawa.
Ustawa o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale
spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko w
zakresie w jakim zajmuje si problemem ochrony tajemnicy zblionej treciowo do tajemnicy
przedsibiorcy znanej u.d.i.p. zawiera rwnie, odrbne w stosunku u.d.i.p wymogi odnonie
tego, co powinien uczyni przedsibiorca przed organem publicznym w wymiarze
proceduralnym, aby organ ten mg odmwi udostpnienia przekazanej mu pr zez
przedsibiorc informacji. Ustawa ta jest kolejnym aktem prawnym szczeglnym wobec
u.d.i.p., ktry wymaga od przedsibiorcy zastrzeenia ich poufnoci ( na dodatek ustawa
wymaga uzasadnienia dokonania takiego zastrzeenia) w momencie przekazywania organowi
publicznemu takich informacji (obok omawianych wyej aktw prawnych dotyczcych
problematyki zamwie publicznych i omawianych niej aktw prawnych dotyczcych
problematyki prawa konkurencji).
O ile jednak w przypadku problematyki zamwie publicznych polskie orzecznictwo
poszo w kierunku faktycznego braku zwizania zamawiajcego poczynionym przez
wykonawc zastrzeeniem poufnoci przekazywanych informacji (to do zamawiajcego
naley ocena zasadnoci zastrzeenia, co musi budzi wtpliwoci w przedmiocie waciwego
zabezpieczenia przez p.z.p. interesu wykonawcy/przedsibiorcy), o tyle na gruncie omawianej
ustawy rodowiskowej pojawio si interesujce i nieznane uchylonemu Dziaowi Vi p.o.
rozwizanie zdajce si w pewnym stopniu zabezpiecza interes przedsibiorcy w
nieujawnianiu jego tajemnic. Zgodnie art. 16 ust. 2 ustawy rodowiskowej odmowa
uwzgldnienia wniosku o wyczenie informacji z udostpniania, o ktrym mowa w ust. 1 pkt
7, nastpuje w drodze decyzji. W rezultacie ju na etapie przekazywania informacji, a nie
dopiero pniej - kiedy dowolny czonek spoecznoci zoy wniosek o udostpnienie tych
informacji - rozstrzygana jest kwestia zasadnoci zoonego zastrzeenia oraz tego, czy
zastrzeona informacja mieci si w tej trudnej do interpretowania definicji informacji o
wartoci handlowej (podczas gdy odmowa wyczania od ewentualnego ujawnienia
przekazanych organowi publicznemu informacji jest rozstrzygana drodze decyzji, samo
- 104 -

wyczenie przez organ informacji od takiego ujawniania naley zakwalifikowa jako

czynno materialno techniczn, a komentatorzy zwracaj uwag e jasno procesowa
wymagaaby tego, aby zarwno odmowy takich wycze jak i wyczenia nastpoway w
formie decyzji administracyjnej 224 ).
Interes prawny przedsibiorcy jest wic zabezpieczony w tym sensie,

przedsibiorcy przysuguje cieka odwoawcza od wyraonego w formie decyzji stanowiska

organu, zgodnie z ktrym stanowiskiem organ niejako ostrzega przedsibiorc, e w
przypadku zoenia wniosku o udostpnienie pewnych informacji przez osoby trzecie, organ
nie bdzie czu si zwizany zastrzeeniem poczynionym przez przedsibiorc, poniewa nie
uznaje tego zastrzeenia za zasadne.
Takie rozwizanie prawne nie jest jednak kompletne, poniewa w aden sposb nie
reguluje wpywu zachowania organu na etapie przekazywania informacji (wyczenia w
formie czynnoci materialno-technicznej albo odmowy wyczenia w formie decyzji
administracyjnej) na losy ewentualnego pniejszego sporu midzy organem posiadajcym
informacj a czonkiem spoeczestwa wnioskujcym o jej udostpnienie. W obecnym stanie
prawnym podmiot zobowizany do udzielenia informacji dotyczcej rodowiska bdzie
zobowizany w przypadku zoenia stosownego wniosku o udostpnienie informacji
powoywa si na tajemnic o wartoci handlowej zarwno wtedy kiedy po prostu w drodze
czynnoci materialno technicznej wyczy dane informacje od ewentualnego ujawniania jak i
kiedy w wyniku skorzystania przez przedsibiorc z procedury odwoawczej przysugujcej
mu od decyzji odmownej w przedmiocie wyczenia, prowadzcej do zmiany teje decyzji
(czy to decyzj organu wyszego stopnia w stosunku do organu zobowizanego do
udostpniania

informacji

dotyczcej

rodowiska,

czy

te

nawet

wyroku

sdu

administracyjnego mimo, e spr dotyczy informacji zblionej do tajemnicy przedsibiorcy,

sprawy nie bdzie rozpatrywa sd cywilny).
Jeeli wic taki podmiot wyda decyzje odmown ze wzgldu na tajemnic o wartoci
handlowej (rwnie kad inn wymienion w ustawie rodowiskowej przesank
odmowy), to waciw przysugujc spoeczestwu procedur odwoawcz bdzie procedura
przewidziana

224

przez

u.d.i.p.

(na

podstawie

ibidem

- 105 -

odesania

przewidzianego

ustawie

rodowiskowej 225 ) ze wszystkimi jej wadami, w pierwszej kolejnoci ze wskazywanym wyej

niedostatkiem procedur interwencyjnych. Dla organu wyszego stopnia/sdu cywilnego 226
rozpatrujcego w kolejnych instancjach spr odnonie udostpnienia informacji dotyczcej
rodowiska nie bdzie wica okoliczno, e organ pierwszego stopnia wyczy na
przyszo w drodze czynnoci materialnoci technicznej dane czynnoci od ujawnienia. Nie
jest natomiast zupenie jasne jak powinien zachowa si organ wyszego stopnia/sd cywilny
w sytuacji, kiedy ju na etapie przekazywania informacji doszo do sporu midzy
przedsibiorc i w sprawie zasadnoci wniosku o wyczenie informacji wypowiedzia ju si
ten sam organ wyszego stopnia, ewentualnie sd administracyjny.
Istnieje

tutaj

moliwoci/kombinacji

moliwych
stanw

kilka

trudnych

faktycznych

do

by

rozwizania
moe

warto

hipotetycznych
poprzesta

na

zasygnalizowaniu, e istnieje powany problem zwizany z tym, e w dwch rnych

postpowaniach (w postpowaniu o wycznie informacji dotyczcej rodowiska od
udostpniania oraz w postpowaniu o udostpnienie informacji dotyczcej rodowiska)
toczcych si co prawda przed tym samym organem, ale przy udziale rnych stro n
(osoby/przedsibiorcy przekazujcego jego zdaniem poufne informacje albo w drugim
225

Art. 20. 1. Odmowa udostpnienia informacji o rodowisku i jego ochronie nastpuje w drodze decyzji.2. Do
skarg rozpatrywanych w postpowaniu o udostpnienie informacji o rodowisku i jego ochronie stosuje si
przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postpowaniu przed sdami administracyjnymi (Dz. U. Nr
153, poz. 1270, z pn. zm.13)), z tym e: 1)przekazanie akt i odpowiedzi na skarg nastpuje w terminie 15 dni
od dnia otrzymania skargi; 2)skarg rozpatruje si w terminie 30 dni od dnia otrzymania akt wraz z odpowiedzi
na skarg. 3. W przypadku odmowy udostpnienia informacji na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 4, 5 lub 7 stosuje si
przepisy art. 22 ustawy z dnia 6 wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej.
226

Regu wynikajc z art. 20 ust. 2 ustawy jest rozpatrywanie skarg na dziaania (lub bezczynno) organw
administracji przez sdy administracyjne na zasadach okrelonych w prawie o postpowaniu przed sdami
administracyjnymi (z modyfikacjami wynikajcym z tego przepisu, o czym bdzie jeszcze mowa w dalszej czci
tego opracowania). Odstpstwa od tej zasady wprowadzono natomiast w art. 20 ust. 3 ustawy, w myl ktrego
odmowa udostpnienia informacji o stanie i ochronie rodowiska: - stanowicych jednoczenie dane osobowe w
rozumieniu ustawy o ochronie danych osobowych, dotyczce osb trzecich, jeeli udostpnienie tych informacji
mogoby stanowi naruszenie przepisw o ochronie danych osobowych (art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy); - bdcych
dokumentami lub danymi dostarczonymi przez osoby trzecie, jeeli osoby te nie byy zobowizane do ich
dostarczenia i zoyy zastrzeenie o ich nieudostpnieniu (art. 16 ust. 1 pkt 5 ustawy); - majcych warto
handlow, w tym dane technologiczne dostarczone przez osoby trzecie, i objtych tajemnic przedsi biorstwa,
jeeli udostpnienie tych informacji mogoby pogorszy konkurencyjn pozycj tych osb i zoyy uzasadniony
wniosek o wyczenie tych danych z udostpnienia, podlega na podstawie art. 22 ust. 3 ustawy o dostpie do
informacji publicznej kontroli sdu rejonowego waciwego do orzekania w sprawach odmowy dostpu do
informacji publicznej Gruszecki K. Ko mentarz do art. 20 ustawy z dnia 3 pad ziernika 2008 r. o udostpnianiu
informacji o rodowisku i jego ochronie, ud ziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach
oddziay wania na rodowisko (Dz.U.08.199.1227), LEX/el. 2009

- 106 -

przypadku czonka spoeczestwa), z ktrych jedno jest postpowaniem hybrydalnym, jest

rozpatrywana dokadnie ta sama sprawa (zasadno wniosku o wyczenie informacji prze z
wzgld na tajemnic o wartoci handlowej). Prba rozwizania tego problemu w ten sposb,
e organ/sd cywilny rozpatrujcy rodki odwoawcze od odmowy udostpniania informacji
dotyczcej rodowiska powinien czu si zwizany rozstrzygniciem w postpowaniu o
wyczenie informacji od ujawnienia wydanym przez organ/sd nieniszego od siebie
szczebla (nie istnieje adna podstawa prawna uzasadniajca takie rozumowanie, jednak w
praktyce orzecznictwo bdzie musiao ten problem w jaki sposb rozwiza) godziaby z
kolei w interes prawny spoeczestwa, ktre w postpowaniu, w ktrym ma status strony (w
postpowaniu odwoawczym od odmowy udostpnienia informacji dotyczcej rodowiska)
nie mogoby nic zdziaa z tego powodu, e sprawa zostaa de facto rozstrzygni ta w
postpowaniu, w ktrym spoeczestwo wnioskujce o ujawnienie danej informacji statusu
strony nie posiadao (czyli w postpowaniu odwoawczym od odmowy wyczenia pewnych
informacji od ujawnienia).
W konkluzji rozwaa na temat ochrony tajemnicy przedsibiorcy w kontekcie
przepisw dotyczcych powszechnej dostpnoci szeroko rozumianej informacji o
rodowisku naley stwierdzi, e w omawianej ustawie mona dostrzec dwa pozytywy po
pierwsze instytucj odmowy wyczenia danej informacji od ewentualnego ujawnienia w
formie decyzji administracyjnej, jako instytucj wymuszajc na organie administracji
wypowiedzenie si co do oceny zasadnoci zastrzeenia danych informacji ju na etapie ich
przekazywania, po drugie mimo wszystko naley oceni pozytywnie zawarte w omawianej
ustawie odwoanie do u.d.i.p. w przedmiocie cieki postpowania odwoawczego w
przypadku odmowy udostpnienia informacji dotyczcej rodowiska, poniewa mimo
wszelkich powaanych wad u.d.i.p. odwoanie wiadczy o jako takiej trosce ustawodawcy o
zachowanie minimum wewntrznej spjnoci systemu prawa.
Z punktu widzenia caociowych rozwaa na temat ochrony tajemnicy przedsibiorcy
w kontekcie jawnoci administracyjnej pojawi si tu ten, jake wany, element wstpnej
oceny organu administracji odnonie tego, czy dana informacja powinna by wyczona od
ujawnienia. Taka wstpna ocena jest moliwa tylko i wycznie wtedy, kiedy na
osob/przedsibiorc przekazujcemu organowi informacj naoy si obowizek wskazania
informacji, ktre przedsibiorca uwaa za poufne/chce zastrzec. Jeeli mechanizm takiej
wstpnej oceny mona (a nawet trzeba) uzna za element niezbdny dla ochrony interesu
- 107 -

prawnego przedsibiorcy w nieujawnianiu jego tajemnicy, i dostrzec potrzeb wprowadzenia

tego mechanizmu rwnie do u.d.i.p., to w sposb oczywisty takie spostrzeenie staje si
rwnie kolejnym argumentem za tym, aby od przedsibiorcy przekazujcemu jakimkolwiek
podmiotom publicznym zobowizanym do udostpniania informacji publicznej wymaga
zastrzeenia poufnoci tych informacji/zoenia wniosku o wyczenie ich od potencjalnego
ujawnienia itp (pierwszym argumentem przemawiajcym za naoeniem na przedsibiorc
takiego obowizku, wskazanym niej, byo zastosowanie takiego rozwizania w przypadku
zharmonizowanego prawa zamwie publicznych, poniewa suyoby deniu do
najpeniejszego zrealizowania postulatu spjnoci systemu prawa w odniesieniu do ochrony
tajemnicy przedsibiorcy).
Natomiast samo wprowadzenie u.d.i.p. obowizku zastrzegania danych informacji
jako poufnych i oraz wprowadzenie procedury wstpnej oceny zasadnoci takiego
zastrzeenia, nie rozwizuje kompleksowo problemu zabezpieczenia interesu prawnego
przedsibiorcy, ponie wa nie mona odmawia spoeczestwu dajce mu ujawnienia
danych informacji moliwoci zre widowania takiego wstpnego rozstrzygnicia i w tym
kontekcie po raz kolejny mona podnie niedostrzegany przez polskiego ustawodawc
problem zasadnoci uznania e przedsibiorca ma interes prawny w uczestniczeniu jako
strona w postpowaniu o udostpnienie informacji publicznej/dotyczcej rodowiska, jeeli
ujawnienie tej informacji mogoby zagrozi jego interesom.
IV. 3 TAJEMNICA PRZEDSIBIORCY NA TLE ZASADY JAWNOCI
POSTPOWA Z DZIEDZINY OCHRONY KONKURECJI I KONSUMENTW
ORAZ POMOCY PUBLICZNEJ DLA PRZEDSIEBIORCW
Najpeniejsza jawno procesw stosowania prawa w dziedzinie w ochrony
konkurencji ley w interesie publicznym, jako wypadkowej zarwno interesu konsumentw
jak i przedsibiorstw/przedsibiorcw, a dziaalno przedsibiorstw/przedsibiorcw, ktra
budzi zainteresowanie publicznych organw odpowiedzialnych za stosowanie prawa
konkurencji niewtpliwie jest przedmiotem uzasadnionego zainteresowania innych. Z jednej
strony informacja o dziaalnoci organw stosujcych prawo konkurencji jest niewtpliwie
informacj publiczn w rozumieniu u.d.i.p. Z drugiej strony dziaania naruszajce woln
konkurencj mog potencjalnie godzi w interes kadego konsumenta. Mona wic zada
wycznie retoryczne pytanie; czy jest sens postrzega zainteresowanie stosowaniem prawa
konkurencji w kategoriach prawa dostpu do informacji publicznej skoro u rde tego
- 108 -

zainteresowania ley interes prawny (a to jest sprzeczne z jako tak koncepcj dostpu do
informacji publicznej) i czy jest sens mwi w tym przypadku o interesie prawnym, jeeli w
przypadku jakiej czci/wikszoci konsumentw taki interes prawny ma wycznie
potencjalny charakter?
Przedsibiorca, niezalenie od skali w jakiej prowadzi dziaalno gospodarcz,
zawsze moe mie bezporedni styczno z szeroko rozumianym i zakorzenionym we
wsplnotowej tradycji prawnej prawem wsplnotowym. Przedsibiorca dziaajcy z
rozmachem moe spotka si z zarzutami o naruszanie pozycji dominujcej, inni
przedsibiorcy mog spotka si z zarzutami otrzymywanie bezprawnie przyznanej pomocy
publicznej, czy tez z zarzutami wchodzenia w niedozwolone porozumienia, ktre mog
zakca stan konkurencji. Wreszcie styczno z prawem konkurencji bd mieli nie tylko
przedsibiorcy majcy co na sumieniu, ale rwnie ich sabsi rynkowi rywale, ktrzy
padaj ofiar niedozwolonych i godzcych w ich interesy handlowe praktyk wikszych
przedsibiorcw (istnieje powany spr doktrynalny pomidzy efektywnociow szko
Chicagowsk propagujc pogld, e jedynym celem pra wa konkurencji jest maksymalizacja
korzyci konsumenta i szko Harvardzk, ktra dostrzega wielobiegunowo celw prawa
konkurencji, a jednym z tych celw ma by wanie ochrona/wspieranie maych i rednich
przedsibiorstw 227 ). Mimo, e maych przedsibiorcw postrzega si jako potencjalnych
beneficjentw mechanizmw znanych prawu konkurencji, to ci niestety deklar uj najniszy
poziom obeznania z tymi mechanizmami 228 .
Ale przecie to nie wycznie w interesie przedsibiorcw o sabszej pozycji rynkowej
zostay ustanowione fundamentalne traktatowe zasady prawa konkurencji, ktre przywiecaj
ustawodawcy europejskiemu. Wyraone w Traktacie o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej
zakazy zawierania porozumie ograniczajcych lub zakcajcych konkurencj oraz
naduywania pozycji dominujcej 229 maj suy realizacji interesu publicznego wszystkich
227

Jurczy k Z.. Nowa Gospodarka a konkurencja Cele polityki anty monopolowej w teorii i praktyce w
Konkurencja w gospodarce wspczesnej pod redakcj Cezarego Banas iskiego i Ed warda Stawickiego,
UOKiK, Warszawa 2007, s. 13
228
Znajo mo prawa o ochronie konku rencji i zasad przydzielan ia po mocy publicznej wrd polskich
przedsibiorcw", UOKiK, Warszawa 2009
229
Artyku 101 (dawny artyku 81 TWE) 1. Niezgodne z rynkiem wewntrznym i zakazane s wszelkie
porozumienia midzy przedsibiorstwami, wszelkie decyzje zwizkw przedsibiorstw i wszelkie praktyki
uzgodnione, ktre mog wpywa na handel midzy Pastwami Czonkowskimi i ktrych celem lub skutkiem jest
zapobieenie, ograniczenie lub zakcenie konkurencji wewntrz rynku wewntrznego, a w szczeglnoci te,
ktre polegaj na:a) ustalaniu w sposb bezporedni lub poredni cen zakupu lub sprzeday albo innych

- 109 -

konsumentw/obywateli/mieszkacw wsplnoty, ktrym to mieszkacom w aktach

szczegowo okrelajcych sposb realizacji traktatowych zasad konkurencji przyznano
prawo do wiedzy o wszelkich o praktykach naruszajcych lub mogcych naruszy zasady
konkurencji, o ile organy wsplnoty znajd si w posiadaniu takiej wiedzy po to, aby za
pomoc mechanizmw przewidzianych przez prawo konkurencji, stosowanie si przez
przedsibiorcw do traktatowych zasad prawa konkurencji skutecznie egzekwowa.
Wsplnotowe akty prawny dotyczce prawa konkurencji to kolejne, obok
wsplnotowych aktw prawnych dotyczcych zamwie publicznych regulacje, w przypadku
ktrych

naley rozgraniczy sfer

jawnoci dostpn

wycznie dla podmiotw

legitymujcych si okrelonym interesem prawnym w konkretnym postpowaniu oraz sfer

jawnoci dostpn dla wszystkich bez ogranicze (przy zastrzeeniu, e u podstaw prawa
konkurencji ley dostrzeenie zbiorowego interesu prawnego konsumentw) w ramach
ktrej informacje zawsze upubliczniane, lub mogce by fakultatywnie upublicznione, nosz
znamiona informacji publicznej.
Jest to widoczne w rozporzdzeniu Rady (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w
sprawie wprowadzenia w ycie regu konkurencji230 , gdzie wyranie mona wyznaczy
granic pomidzy sytuacjami, w ktrych ze wzgldu na kryterium potrzeby legitymowania si
warunkw transakcji; b) ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji, rynkw, rozwoju technicznego lub
inwestycji; c) podziale rynkw lub rde zaopatrzenia;d) stosowaniu wobec partnerw handlowych nierwnych
warunkw do wiadcze rwnowanych i stwarzaniu im przez to niekorzystnych warunkw konkurencji;e)
uzalenianiu zawarcia kontraktw od przyjcia przez partnerw zobowiza dodatkowych, ktre ze wzgldu na
swj charakter lub zwyczaje handlowe nie maj zwizku z przedmiotem tych kontraktw.2. Porozumienia lub
decyzje zakazane na mocy niniejszego artykuu s niewane z mocy prawa.3. Jednake postanowienia ustpu 1
mog zosta uznane za niemajce zastosowania do: - kadego porozumienia lub kategorii porozumie midzy
przedsibiorstwami, - kadej decyzji lub kategorii decyzji zwizkw przedsibiorstw, - kadej praktyki
uzgodnionej lub kategorii praktyk uzgodnionych, ktre przyczyniaj si do polepszenia produkcji lub dystrybucji
produktw bd do popierania postpu technicznego lub gospodarczego, przy zastrzeeniu dla uytkownikw
susznej czci zysku, ktry z tego wynik a, oraz bez:a) nakadania na zainteresowane przedsibiorstwa
ogranicze, ktre nie s niezbdne do osignicia tych celw;b) dawania przedsibiorstwom moliwoci
eliminowania konkurencji w stosunku do znacznej czci danych produktw.Artyku 102(dawny artyku 82 TWE)
Niezgodne z rynkiem wewntrznym i zakazane jest naduywanie przez jedno lub wiksz liczb przedsibiorstw
pozycji dominujcej na rynku wewntrznym lub na znacznej jego czci, w zakresie, w jakim moe wpywa na
handel midzy Pastwami Czonkowskimi.Naduywanie takie moe polega w szczeglnoci na:a) narzucaniu w
sposb bezporedni lub poredni niesusznych cen zakupu lub sprzeday albo innych niesusznych warunkw
transakcji;b) ograniczaniu produkcji, rynkw lub rozwoju technicznego ze szkod dla konsumentw;c)
stosowaniu wobec partnerw handlowych nierwnych warunkw do wiadcze rwnowanych i stwarzaniu im
przez to niekorzystnych warunkw konkurencji;d) uzalenianiu zawarcia kontraktw od przyjcia przez
partnerw zobowiza dodatkowych, ktre ze wzgldu na swj charakter lub zwyczaje handlowe nie maj
zwizku z przedmiotem tych kontraktw, Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Dziennik Urzdowy C
115 z 9 maja 2008 r
230
Ro zporzdzenie Rady (WE) nr 1/ 2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowad zenia w ycie regu
konkurencji Dz.U. L 1 z 4.1.2003, str. 125

- 110 -

interesem prawnym w celu uzyskania pewnych informacji mo na mwi, o publicznym bd

te niepublicznym charakterze danej informacji. Wszystkie decyzje komisji europejskiej
wydawane na mocy rozporzdzenia o nakazaniu zaprzestania naruszenia art. 101 lub 100
TFUE231 , o naoeniu rodkw tymczasowych 232 , o zobowizaniu do wykonywania
zastrzee233 , o niestosowaniu w konkretnej sprawie art. 101 lub 102 TFUE 234 , o naoeniu
grzywny235 oraz naoeniu kar tymczasowych 236 s jawne i publikowane, co jednak istotne z
punktu widzenia tajemnicy przedsibiorcy (o ile mona siatk pojciow u.d.i.p. stosowa do
postpowa przed Komisj) - przy uwzgldnieniu uzasadnionego interesu przedsibiorcw w
zakresie ochrony tajemnicy handlowej 237 . Obowizek publikacji danych informacji, czyni te
informacje publicznymi, a w przypadku rozporzdzenia 1/2003 ma te to istotne znaczenie, e
publikacja ma zapewni realizacje postulatu jawnoci rozstrzygni z zakresu prawa
konkurencji podejmowanych przez komisj na podstawie tego rozporzdzenia 238 , a wic
zabezpiecza interes opinii publicznej, podczas gdy zastrzeenie dotyczce nieujawniania w
uzasadnionych interesie przedsibiorcw ich tajemnic hand lowych ma na celu zabezpieczenie
interesu prywatnego uczestnikw postpowania (oraz wszystkich tych podmiotw, ktre
zostay zobowizane do przekazania na potrzeby postpowania informacji mogcych
stanowi tajemnice handlowe).
ETS wskaza jednak na jeszcze inn funkcje tych publikacji, mianowicie, e maj one
peni swoist funkcj prewencyjn w tym sensie, e inni przedsibiorcy, ktrzy nie byli
stronami postpowania przed

komisj,

mog porwna wasne praktyki z tymi

zakwestionowanymi przez Komisj, tak aby zmieni w swoje praktyki w sytuacji kiedy s
one zbiene z praktykami niewaciwymi 239
Inn, przewidzian przez Rozporzdzenie 1/2003 procedur, w ktrej zasada jawnoci
jest ograniczona przez uzasadniony interes przedsibiorcy w zakresie ochrony jego tajemnic
handlowych jest moliwo wgldu do akt danej sprawy innym przedsibiorcom
231

art. 7 Ro zporzad zenia 1/2003.

art. 8 Ro zporzad zenia 1/2003
233
art. 9 Ro zporzad zenia 1/2003
234
art. 10 Rozporzadzen ia 1/2003
235
art. 23 Rozporzadzen ia 1/2003
236
art. 24 Rozporzadzen ia 1/2003
237
art. 30 Rozporzadzen ia 1/2003
238
Kohutek K., Ko mentarz do ro zporzd zenia Rady (W E) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie
wprowad zenia w ycie regu konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 Traktatu (Dz.U.UE.L.03.1.1), LEX/el.
2006
239
Wyrok ETS w sprawie ACF Chemiefarma NV v Co mmission of the Eu ropean Co mmunities, EURLEX 41/69
232

- 111 -

uczestnikom danego postpowania, ktra to moliwo jest jednym z elementw

przysugujcego w postpowaniach przed Komicja prawa do obrony240 . Jak wyej wskazano,
informacji, do ktrej dostp jest ograniczony obowizkiem legitymowania si interesem
prawnym nie mona nazwa informacj publiczn, ale w takim razie trzeba zapyta, czy
rzeczywicie w postpowaniach dotyczcych praktyk

ograniczajcych konkurencj

uzasadnione zainteresowanie spoeczestwa powinno by ograniczone wycznie do treci

obowizkowych ogosze? Czy akta takich postpowa nie s dokumentami w rozumieniu
omawianego rozporzdzenia nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostpu do dokumentw
Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji? Czy informacje zawarte w takich dokumentach
nie s to informacje dotyczce kwestii zwizanych z polityk, dziaalnoci i decyzjami
mieszczcymi si w sferze odpowiedzialnoci tych instytucji?
Na wszystkie te pytania naley odpowiedzie pozytywnie i przypomnie, e
rozporzdzenie 1049/2001 nie uzalenia prawa dania informacji od interesu prawnego, a
zatem ustanawia zasady dostpu do informacji majcych charakter publiczny. Trzeba rwnie
przypomnie, e rozporzdzenie to, tak samo jak rozporzdzenie 1/2003 ogranicza moliwo
udostpnienia przez Komisj wnioskodawcom dokumentw, jeeli dokumenty zawieraj
tajemnice handlowe przedsibiorcy. W rezultacie mogoby si wydawa, e z punktu
widzenia przedsibiorcy nie bdzie miao znaczeniu czy udostpnienie danych dokumentw
bdzie mogo nastpi rwnie na podstawie rozporzdzenia 1049/2001, a nie tylko na
podstawie rozporzdzenie 1/2003, poniewa tak czy inaczej oba rozporzdzenia dostrzegaj
interes przedsibiorcy zachowaniu pewnych informacji jako poufnych (nie tylko
uczestnika/strony danego postpowania, ale kadego podmiotu ktry przekazuje na potrzeby
tych postpowa informacje stanowice jego tajemnice handlowe).
Twierdzenie to mogoby zosta uznane za prawdziwe tylko wtedy, kiedy istniaaby
ostra i klarowna definicja informacji handlowej (ta jak wiadomo nie istnieje) oraz gdyby nie
istniay zarwno w jednym jak i drugim rozporzdzeniu adne wyjtki od nieudostpniania
takich informacji, a takie wyjtki istniej i s nimi przemawiajcy za udostpnieniem
dokumentw zawierajcych tajemnice handlow interes spoeczny w rozporzdzeniu
1049/2001 oraz brak uzasadnionego interesu przedsibiorcy (z naciskiem na uzasadnionego)
w nieujawnianiu informacji stanowicych jego tajemnice handlow w rozporzdzeniu 1/2003.

240

art. 27 ust.2 Rozporzad zenia 1/2003.

- 112 -

Jeeli wic na podstawie obu tych aktw prawnych moe by ujawniona informacja
stanowica tajemnic przedsibiorcy, to z punktu widzenia przedsibiorcy w istocie ma
znaczenie, czy dostp do dokumentw zawierajcych tak informacj bdzie ograniczony do
innych uczestnikw postpowa zwizanych z praktykami ograniczajcymi konkurencj, czy
te dostp ten bdzie zapewniony dla wszystkich bez koniecznoci wskazania interesu
prawnego. Nie jest jasny wzajemny zakres obu regulacji. Z jednej strony mona twierdzi, e
rozporzdzenie 1/2003 w sposb autonomiczny i szczeglny w stosunku do rozporzdzenia
1049/2001 reguluje kwestie dostpu do dokumentw. Z drugiej strony mona powiedzie, e
zgodnie z terminologi stworzona przez Dworkina rozporzdzenie 1/2003 wyraa tylko
pewne reguy, podczas gdy rozporzdzenie 1049/2001 wyraa fundamentalne zasady i nie
mona mu odmwi zastosowania, nawet w obliczu funkcjonowania regulacji szczeglnej.
Wida wyran analogi przedstawionego tutaj problemu prawnego do sytuacji,
przedstawionego wyej na przykadzie polskiego prawa zamwie publicznych, identycznego
problemu istnienia aktu prawnego (p.z.p.), ktry jako regulacja szczeglna zdaje si wycza
zastosowanie regulacji oglnej (u.d.i.p.), poniewa wymaga od wnioskujcych o
udostpnienie pewnego typu informacji posiadania interesu prawnego. W przypadku prawa
zamwie publicznych na poziomie procedur przed organami wsplnotowymi problem ten
nie mg si pojawi (tzn. moe si pojawi wtedy kiedy to same organy wsplnotowe s
instytucjami zamawiajcymi), poniewa w przypadku prawa zamwie publicznych to na
podmiotach zamawiajcych (a wic w zdecydowanej wikszoci na instytucjach krajowych)
ciy obowizek przeprowadzenia caoci stosownych procedur. W zwizku z tym wyraone
we wsplnotowych dyrektywach i implementowane do krajowych porzdkw prawnych
reguy dotyczce zamwie publicznych zderzaj si w praktyce z krajowymi ustawami
regulujcymi kwestie powszechnego dostpu do informacji publicznej w tyche krajach
czonkowskich.
Natomiast na podstawie rozporzdze wsplnotowych dotyczcych wdraania
traktatowych regu prawa konkurencji, gdzie kompetencje proceduralne s podzielone
pomidzy Komisj Europejska oraz krajowe podmioty odpowiedzialne za egzekwowanie
regu konkurencji, rwnie na poziomie wsplnotowym moe doj do takiego oto konfliktu:
- regulacja Rozporzdzenia 1/2003 osobno regulujca kwestie dostpu do dokumentw (akt
postpowa dotyczcych praktyk naruszajcych konkurencj)
- 113 -

- kontra oglna wsplnotowa regulacja rozporzdzenia 1049/2001 dotyczca dokumentw

znajdujcych si w posiadaniu organw wsplnotowych.
Oznacza to, e rwnie ustawodawca wsplnotowy nie wystrzeg si bdu, jaki popenia
polski ustawodawca mianowicie nie wprowadza klarownej reguy kolizyjnej midzy
regulacj ogln, a regulacj szczegln. Mona byoby zapyta dlaczego taki stan praw ny
ma miejsce, skoro w omawianej materii regulacji szczeglnej dotyczcej informacji o
rodowisku, problem relacji rozporzdzenia 1049/2001 i rozporzdzenia Aarhus mona byo
rozwiza wzorcowo?
Mona odpowiedzie w ten sposb, e zasadnicz rnic pomidzy oboma aktami
jest to, e Aarhus dotyczy podobnie jak 1049/1 informacji w oderwaniu od tego czy toczy si
jakie postpowanie i jakimi prawami (w tym tajemnicami) rzdzi si to postpowanie i
odnosi si posiadania przez organ publiczny danej informacji na moment skadania wniosku o
jej udostpnienie, podczas gdy zasadniczym celem aktu tak iego jak 1/2003 jest stworzenie
skutecznych mechanizmw/procedur przeprowadzania postpowa w danej dziedzinie, dla
ktrych problematyka jawnoci tych postpowa jest spraw wtrn i nierozcznie zwizan
z dynamik/dzianiem si konkretnego postpowania (instytucja obowizkowych publikacji
jest nierozerwalnie zwizana z kolejnymi czynnociami podejmowanymi przez Komisj).
Ponadto akt prawny, taki jak rozporzdzenie 1/2003, ktry kreuje autonomiczn
procedur administracyjn na potrzeby stosowania przepis w materialnych z dziedziny prawa
konkurencji, w pierwszej kolejnoci musi uregulowa kwestie granic dostpnoci do akt
sprawy dla samych stron postpowania. Jeeli wic w myl rozporzdzenia prawo wgldu
do akt nie obejmuje informacji poufnych i wewntrznych dokumentw Komisji lub organw
ochrony konkurencji Pastw Czonkowskich 241 (prawo wgldu przysugujce wycznie
stronom, a nie kademu), to nieracjonalna byaby kada taka interpretacja wzajemnych relacji
wzajemnych relacji rozporzdzenia 1/2003 oraz rozporzdzenia 1049/2001, ktra dawaaby
szersze uprawnienia wgldu do akt danemu postpowania kademu ni stronie postpowania.

241

Art. 27 ust. 2. Ro zporzd zenia 1/2003. W toku postpowania respektuje si prawo stron do obrony. Strony
maj prawo wgldu do akt Komisji przy zachowaniu uzasadnionego interesu przedsibiorstw w zakresie
ochrony tajemnicy handlowej. Prawo wgldu do akt nie obejmuje informacji poufnych i wewntrznych
dokumentw Komisji lub organw ochrony konkurencji Pastw Czonkowskich. W szcze glnoci prawo wgldu
do akt nie obejmuje korespondencji midzy Komisj a organami ochrony konkurencji Pastw Czonkowskich lub
midzy tymi ostatnimi, w tym dokumentw sporzdzonych na mocy art. 11 i 14. Nie zabrania to Komisji
ujawnienia i wykorzystania informacji koniecznej do udowodnienia naruszenia.

- 114 -

W zwizku z tym, nieracjonalna byaby kada interpretacja wzajemnych relacji

jakiegokolwiek aktu nadajcego w danym systemie prawa podstawowe ramy prawne
dostpowi do informacji publicznej i jakichkolwiek innych aktw - regulacji proceduralnych
(np. wzajemnych relacji rozporzdze 1049/2001 i 1/2003 czy u.di.p. z p.z.p. i u.o.k.k.), ktra
dawaaby szersze uprawnienia wgldu do akt danemu postpowania kademu ni stronie
postpowania oczywicie przy zaoeniu, e ograniczenia dostpu do informacji
wprowadzane przez danego ustawodawc w danej procedurze nie godz w podstawowe
zaoenia dostpu do informacji publicznej funkcjonujce w danym systemie prawa.
Oczywiste jest rwnie spostrzeenie, e jeeli prawo stron wgldu do akt
postpowania jest ograniczone przez wzgld na uzasadniony interes innej strony tego
postpowania w ochronie jej wasnych tajemnic handlowych, to w przypadku gdyby opinia
publiczna domagaa si

informacji

z takiego

postpowania,

tajemnica

handlowa

przedsibiorcy powinna by przez Komisj chroniona w niemniejszym zakresie, ni w

sytuacji kiedy o wgld do akt wnioskuje strona postpowania, a nie opinia publiczna
(zakadajc, e zastosowanie Rozporzdzenia 1049/2001 zabezpieczajcego interes opinii
publicznej byoby w ogle moliwe).
Analogiczne rozwizania w przedmiocie ochrony tajemnicy handlowej uczestnika
postpowania, czy innego przedsibiorcy zobowizanego do przekazania Komisji informacji
(zarazem niejasnoci w przedmiocie moliwoci zastosowania rozporzdzenia 1049/2001)
zawiera rozporzdzenie 139/2004 242 odnonie obowizkowych ogosze o zgoszeniu
koncentracji

243

, obowizkowych publikacji decyzji

244

, czy prawa stron postpowania do

wgldu do akt 245 (dokonujc tych czynnoci komisja ma obowizek uwzgldni uzasadniony
interes przedsibiorstw w odniesieniu do ochrony ich tajemnic handlowych). W kontekcie
obu rozporzdze (1/2004 i 139/2004) pojawia si rwnie problem obowizku zastrzegania
poufnoci informacji przekazywanych przez uczestnikw obu typw postpowa.
Ustawodawca wsplnotowy nie wpisa jednak tego, kluczowego z punktu widzenia
przedsibiorcy-strony/uczestnika takiego postpowania, obowizku do tych aktw, ale

242

Ro zporzdzenie Rady (WE) nr 139/ 2004 z dn ia 20 stycznia 2004 r. w sprawie kontroli koncentracji
przedsibiorstw, Dz.U.UE L z dnia 29 stycznia 2004 r.
243
art. 4 ust. 3 Ro zporzdzenia 139/2004
244
Art. 20 ust 1. Rozporzdzen ia 139/2004
245
Art., 18 ust 3 Ro zporzd zenia 139/ 2004

- 115 -

jedynie do rozporzdze wykonawczych

246

. Zgodnie z ich niemal identycznymi zapisami247 ,

to na stronie postpowania - zarwno z zakresu praktyk ograniczajcych konkurencj jak i

postpowania z zakresu kontroli koncentracji -

ciy nie tylko obowizek zastrzeenia

poufnoci przekazanych informacji, ale rwnie obowizek uzasadniania poczynienia takiego

zastrzeenia i dostarczenia dodatkowej wersji dokumentw niezawierajcych informacji
zastrzeonych. W tym miejscu pojawia si znowu pytanie dlaczego dowolny (niewane czy

246

Rozporzdzenie Komisji WE nr 773/ 2004 z dnia 7 kwietnia 2004 r. odnoszce si do prowadzenia przez
Ko misj postpowa zgodnie z art. 81 i art. 82 Traktatu W E (Dz.U.UE C z dnia 27 kwietnia 2004 r.)
32004R0802 Rozporzdzenie Komisji (WE) nr 802/2004z dnia 7 kwietnia 2004 r. w sprawie wy konania
rozporzdzen ia Rady (WE) nr 139/2004 w sprawie kontroli koncentracji przedsibiorstw, Dziennik Urzdowy L
133 , 30/04/2004 P. 0001 0039
247
Artyku 16 Rozporzdzenia 777/2004 Identyfikacja i ochrona informacji poufnych1. Informacje, w tym
dokumenty, nie s zgaszane ani udostpniane przez Komisj w takim zakresie, w jakim zawieraj tajemnice
handlowe lub inne poufne informacje dowolnej osoby.2. Kada osoba, ktra wyraa swoje opinie zgodnie z art. 6
ust. 1, art. 7 ust. 1, art. 10 ust. 2, art. 13 ust. 1 i ust. 3, lub nastpnie przedkada Komisji dalsze informacje w
toku tej samej procedury, wyranie okrela kady materia, ktry uznaje za poufny, prze dstawiajc powody, oraz
dostarcza odrbn, jawn wersj najpniej do wyznaczonego przez Komisj dnia wyraenia swojej opinii.3. Bez
uszczerbku dla ust. 2 niniejszego artykuu, Komisja moe postawi wymg, aby przedsibiorstwa oraz zwizki
przedsibiorstw, ktre sporzdzaj dokumenty lub owiadczenia zgodnie z rozporzdzeniem (WE) nr 1/2003,
oznaczyy dokumenty lub czci dokumentw, ktre wedug nich zawieraj nalece do nich tajemnice handlowe
lub inne poufne informacje, a take, aby okreliy przedsibiorstwa, w odniesieniu do ktrych takie dokumenty
maj by uznane za poufne. Komisja moe podobnie postawi wymg, aby przedsibiorstwa lub zwizki
przedsibiorstw okreliy kad cz przedstawienia zarzutw, zwizego streszczenia sprawy sporzdzonego
zgodnie z art. 27 ust. 4 rozporzdzenia (WE) nr 1/2003 lub decyzji podjtej przez Komisj, jeeli wedug nich
zawiera ona tajemnice handlowe.Komisja moe wyznaczy termin, w ktrym przedsibiorstwa oraz zwizki
przedsibiorstw zobowizane s do:a)uzasadnienia dania poufnoci w odniesieniu do kadego pojedynczego
dokumentu lub czci dokumentu, owiadczenia lub czci owiadczenia; b)dostarczenia Komisji jawnej wersji
dokumentw lub owiadcze, z ktrych zostay usunite poufne fragmenty; c)dostarczenia zwizego opisu kadej
usunitej informacji.4. Jeeli przedsibiorstwa lub zwizki przedsibiorstw nie dopeni obowizkw
okrelonych w ust. 2 i 3, Komisja moe uzna, e dane dokumenty lub owiadczenia nie zawieraj poufnych
informacji.
Artyku 18 Rozporzdzenia 802/2004 Informacje poufne 1. Informacje, w tym dokumenty nie s
przekazywane ani udostpniane przez Komisj, o ile zawieraj tajemnice handlowe lub inne informacje poufne,
ktrych ujawnienia Komisja nie uwaa za niezbdne dla potrzeb procedury.2. Kada osoba, ktra przedstawia
swoje opinie lub uwagi na mocy art. 12, art. 13 i art. 16 niniejszego rozporzdzenia lub dostarcza informacje na
mocy art. 11 rozporzdzenia (WE) nr 139/2004, lub nastpnie przedstawia informacje Komisji w ramach tej
samej procedury, wyranie oznacza wszelkie materiay, ktre uwaa za poufne, podajc uzasadnienie, i w
terminie okrelonym przez Komisj dostarcza oddzieln wersj, ktra nie jest poufna.3. Bez uszczerbku dla ust.
2, Komisja moe zada od osb, o ktrych mowa w art. 3 rozporzdzenia (WE) nr 139/2004, przedsibiorstw i
zrzesze przedsibiorstw we wszystkich przypadkach, w ktrych skadaj lub zoyy one dokumenty lub
owiadczenia na mocy rozporzdzenia (WE) nr 139/2004, aby okreliy dokumenty lub czci dokumentw, ktre
ich zdaniem zawieraj tajemnice handlowe lub inne poufne informacje nalece do nich oraz o wskazanie
przedsibiorstw, w stosunku do ktrych takie dokumenty maj by uwaane za poufne.Komisja moe rwnie
da, aby osoby, o ktrych mowa w art. 3 rozporzdzenia (WE) nr 139/2004, przedsibiorstwa lub zrzeszenia
przedsibiorstw okreliy dowoln cz wykazu zastrzee, streszczenia sprawy lub decyzji podjtej przez
Komisj, ktra w ich opinii zawiera tajemnice handlowe.Jeli okrelone informacje s oznaczone jako
informacje handlowe lub poufne, to osoby, przedsibiorstwa i zrzeszenia przedsibiorstw przedstawiaj
uzasadnienie i oddzieln wersj, ktra nie jest poufna w terminie wyznaczonym przez Komisj.

- 116 -

wsplnotowy czy polski) ustawodawca stawia podmiotowi prowadzcemu dziaalno

gospodarcz /przedsibiorcy/przedsibiorstwu odmienne wymogi ostronoci procesowej
przy przekazywaniu podmiotom publicznym poufnych informacji w zalenoci od tego z jak
materii prawn/procedur dane przekazanie informacji ma zwi zek? Czy fakt, e na
podstawie rozporzdzenia 1049/2001 kady mgby mie dostp do pewnych dokumentw
uzasadnia branie pod uwag interesu przedsibiorcy w nieujawnianiu jego ta jemnic
handlowych, a w przypadku gdy udostpnienie mogoby mie miejsce tylko uczestnikom
postpowania, branie takiego interesu pod uwag z urzdu przez urzdnikw Komisji jest
nieuzasadnione?
Nie jest to prawd, poniewa wymg zastrzegania poufnoci zawarty w
rozporzdzeniach wykonawczych skutkuje rwnie ograniczeniem treci obowizkowych
powszechnie dostpnych dla kadego ogosze Komisji, ktrych tre mona utosami z
informacj publiczn i ktrych celem jest realizowanie w wikszym stopniu zasady jawnoci
administracyjnej. W obwieszczeniu z 2005 r. 248 Komisja Europejska, swoim zwyczajem, bez
adnej podstawy prawnej, wyrazia swj niejasny pogld na jawno zewntrzn postpowa
przewidzianych przez rozporzdzenia 1/2003 oraz 139/2004 stanowic, e prawo dostpu do
akt rni si od okrelonego w rozporzdzeniu nr 1049/2001 [6] oglnego prawa dostpu do
dokumentw, ktrego dotycz inne kryteria i wyjtki oraz ktre suy innemu celowi , w
dalszym cigu nieusuwajc wtpliwoci co do tego, czy do akt/dokumentw z zakresu prawa
konkurencji rozporzdzenia 1049/2001 moe mie choby hipotetycznie zastosowanie.
Odnonie samego obwieszczenia aktu normatywnego o nieuregulowanym statusie
prawnym, mona na marginesie zauway e to wanie w tym obwieszczeniu Komisja
Europejska podaa teoretycznie niewic definicj tajemnicy handlowej 249 (w praktyce
rozumienie pojcia tajemnicy handlowej przyjte przez urzdnikw Komisji bdzie przecie
rozstrzygajce dla przedsibiorstw/przedsibiorcw przekazujcych informacje Komisji) oraz
mona zapyta dlaczego nie podjto prby wpisania takiej definicji do jakiegokolwiek
248

Obwieszczenie Ko misji dotyczce zasad dostpu do akt Komisji w sprawach na mocy art. 81 i 82 Traktatu
WE, art. 53, 54 i 57 Poro zu mien ia EOG oraz ro zporzdzen iem Rady (W E) nr 139/2004 (Tekst majcy znaczen ie
dla EOG) Dziennik Urzdowy C 325 , 22/12/2005 P. 0007 - 0015
249

Art. 18 w/ w obwieszczenia: Przykadami informacji, ktre mog zosta zakwalifikowane jako tajemnice
handlowe s: informacje techniczne i/lub finansowe zwizane z know -how przedsibiorstwa, metody wyliczania
kosztw, tajemnice dotyczce produkcji i procesw, rda dostaw, ilo towaru wyprodukowana i sprzedana,
udzia w rynku, listy klientw i dystrybutorw, plany marketingowe, struktura kosztw i cen oraz strategia
sprzeday.

- 117 -

wsplnotowego aktu prawnego o wicym charakterze oraz o uregulowanym statusie

prawnym.
Na gruncie prawa polskiego, implementujcego zasady wyraone w art. 102 i 102
TFUE, Rozporzdze 1/2003 i 139/2004 oraz Rozporzdze wykonawczych 773/2004 i
802/2004 mona dostrzec w odniesieniu do postpowania przed Prezesem UOKiK identyczne
problemy prawne, jakie wyaniaj si ju trakcie analizy tych uregulo wa na poziomie
procedur przed Komisj Europejsk. W ustawie o ochronie konkurencji i konsumentw250
ustawodawca polski nie posuguje si znanym prawu wsplnotowemu i doprecyzowanym w
drodze obwieszczenia pojciem tajemnicy handlowej, ale wykorzystuje znane u.z.n.k. pojcie
tajemnicy przedsibiorstwa. Tak wic na gruncie polskiego prawa konkurencji to tajemnica
przedsibiorstwa wyznacza zakres ogranicze treci obowizkowych publikacji Prezesa
UOKiK-u w Dzienniku Urzdowym Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw

251

, jak i

zakres ogranicze prawa wgldu innych stron do akt postpowania 252 .

Tajemnica

przedsibiorcy

wyznacza

wic

zarwno

zakres

uzasadnionego

zainteresowania opinii publicznej treci toczcych si postpowa z zakresu prawa

konkurencji (w wietle u.o.k.k. zakres ten jest wyznaczony treci obowizkowych ogosze)
jak i jawnoci wewntrznej tych postpowa, ktre w polskim systemie prawa s po prostu
postpowaniami administracyjnymi w rozumieniu k.p.a., cho oczywicie zawierajcymi
liczne odrbnoci.

250

Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konku rencji i konsumentw Dz.U. z 2007 r. nr 50, poz. 331
Art. 32. ust. 1. u.o.k.k. Prezes Urzdu wydaje Dziennik Urzdowy Urzdu Ochrony Konkurencji i
Konsumentw.2. W Dzienniku Urzdowym Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw mog by w caoci lub
w czci publikowane: 1)decyzje i postanowienia Prezesa Urzdu, 2)orzeczenia Sdu Okrgowego w Warszawie
- sdu ochrony konkurencji i konsumentw, zwanego dalej "sdem ochrony konkurencji i konsumentw",
3)orzeczenia Sdu Apelacyjnego w sprawach dotyczcych apelacji od orzecze sdu ochrony konkurencji i
konsumentw,4)orzeczenia Sdu Najwyszego w sprawach dotyczcych skarg kasacyjnych od orzecze Sdu
Apelacyjnego- lub ich sentencje.3. Publikacji, o ktrych mowa w ust. 2, dokonuje si z pominiciem informacji
stanowicych tajemnic przedsibiorstwa, jak rwnie innych tajemnic podlegajcych ochronie na podstawie
odrbnych przepisw.4. W Dzienniku Urzdowym Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw zamieszcza si
rwnie informacje, komunikaty, ogoszenia, wyjanienia i interpretacje majce istotne znaczenie dla stosowania
przepisw w sprawach objtych zakresem dziaania Prezesa Urzdu.
251

252

Art. 69. ust. 1. u.o.k.k. Prezes Urzdu, na wniosek lub z urzdu, moe, w drodze postanowienia, w
niezbdnym zakresie ograniczy prawo wgldu do materiau dowodowego zaczonego do akt sprawy, jeeli
udostpnienie tego materiau grozioby ujawnieniem tajemnicy przedsibiorstwa, jak rwnie innych tajemnic
podlegajcych ochronie na podstawie odrbnych przepisw.

- 118 -

Na gruncie przywoywanych rozporzdze wykonawczych z zakresu prawa

konkurencji (773/2004 oraz 802/2004) nie budzio adnych wtpliwoci, e podmiot
przekazujcy informacje, ktre uwaa za tajemnice handlowe, zobowizany jest je zastrzec za
rwno w kontekcie moliwoci udostpnienia akt innym uczestnikom postpowania do
wgldu jak i w kontekcie obowizku sporzdzenia obowizkowych ogosze na podstawie
midzy innymi tych przekazywanych informacji. Natomiast w wietle polskiej u.o.k.k.
ustawodawca zdaje si ogranicza wymg zastrzeenia poufnoci informacji, przez podmiot
je przekazujcy, wycznie na potrzeby ewentualnego udostpnienia akt do wgldu 253 , nie za
na potrzeby ogosze w Dzienniku Urzdowym Urzdu Ochrony Konkurencji i
Konsumentw, mimo, e przecie publikacja orzecze Prezesa UOKiK ma mie miejsce z
pominiciem tajemnicy przedsibiorstwa (jest to raca niespjno logiczna).
W przedmiocie zastrzeenia informacji jako poufnej, przez wzgld na to, e stanowi
ona tajemnice handlow przedsibiorstwa/przedsibiorcy u.o.k.k. jest pierwszym omawianym
aktem, ktry wykorzystuje do rozstrzygnicia przez organ publiczny kwestii zasadnoci
poczynienia takiego zastrzeenia instytucj zaskaralnego zaaleniem postanowienia jako
instytucji znanej k.p.a i sucej rozstrzyganiu kwestii incydentalnych (bo za tak mona
uzna zastrzeganie poufnoci przekazywanych prezesowi UOKiK informacji w trakcie
toczcych si przed nim postpowa).
Art. 69 u.o.k.k. wspomina tylko o postanowieniu, ktrego treci jest ograniczenie
prawa wgldu do akt (jeszcze raz trzeba przypomnie, e ustawa milczy na temat formy
rozstrzygnicia o ograniczeniu treci obowizkowych ogosze/publikacji ze wzgldu na
potrzeb ochrony tajemnicy przedsibiorstwa). Milczy natomiast na temat moliwoci
wydania przez prezesa UOKiK postanowienia o odmowie ograniczenia prawa wgldu do
materiau dowodowego. Czy w kontekcie tego, e takie postanowienie jest zaskaralne,
mona stwierdzi i celem ustawodawcy zapewnienie cieki odwoawczej jedynie
podmiotom, ktre o wgld wnioskuj, nie za podmiotom ktre informacj przekazuj (w
przypadku podmiotw przekazujcych informacj nie byoby cieki odwoawczej bo zamiast
wydania postanowienia w przedmiocie nieograniczania wgldu do akt, e wzgldu na to, e

253

Art. 69 ust. 4. u.o.k.k. Skadajcy wniosek o ograniczenie prawa wgldu do materiau dowodowego
przedkada Prezesowi Urzdu rwnie wersj dokumentu niezawierajc informacjiobjtych ograniczeniem, o
ktrym mowa w ust. 1, ze stosown adnotacj.

- 119 -

dana informacja nie stanowi tajemnicy przedsibiorstwa, Prezes UOKiK po prostu w formie
czynnoci materialno technicznej dokumenty by udostpnia)?
Taka, ignorujca interes przedsibiorcy, interpretacja tych zapisw u.o.k.k. byaby
nawet logiczna ustawodawca nie przewidzia przecie koniecznoci wydawania adnego
postanowienia w przypadku ograniczania treci obowizkowych publikacji ze wzgldu na
tajemnic przedsibiorstwa i nie dostrzeg potrzeby wydawania zaskaralnego postanowienia
w tym przedmiocie, podczas gdy w przypadku moliwoci ograniczenia wgldu do akt
moliwo tak przewidzia tylko i wycznie dla ochrony podmiotu zainteresowanego takim
wgldem (prawo wgldu do akt jest przecie jedn z gwarancji prawa do obrony przewidzian
w postpowaniu antymonopolowym), nie dostrzegajc potrzeby zapewniania podmiotowi
przekazujcemu informacje cieki odwoawczej od nieobjcia poufnoci danych
informacji zarwno na potrzeby dokonania stosownych ogosze/publikacji w Dzienniku
Urzdowym UOKiK (gdzie prawo to ochrony tajemnicy handlowej przedsibiorcy ciera si
z prawem do informacji publicznej spoeczestwa) jak i na potrzeby zapewniania innym
uczestnikom postpowania prawa wgldu do akt/materiau dowodowego (gdzie prawo do
tajemnicy ochrony handlowej przedsibiorcy ciera si z prawem do obrony innego
uczestnika postpowania).
R. Stankiwicz i M. Pawelczyk wyraaj taki oto pogld, e znajdujca si w ustawie
instytucja moliwo zaalenia si na takie postanowienie jest kontrowersyjna a samo prawo
zaalenia si na postanowienie powinno przysugiwa przedsibiorcy take w takiej sytuacji,
kiedy przedsibiorca nie jest zadowolony z zakresu udzielonej ochrony, poniewa w
postanowieniu o wyczeniu danych treci od udostpnienia Prezes UOKiK nie uwzgldni
wniosku przedsibiorcy w caoci. 254 Skoro wic ich zdaniem moliwe jest zaalenie si na
postanowienie tylko czciowo uwzgldniajce wniosek, to tym bardziej uzasadniona jest
moliwo zaalania si na postanowienie takiego wniosku nieuwzgldniajce w caoci.
Ergo postanawianie o nieuwzgldnieniu wniosku o wyczenie danych informacji od

254

Wtpliwoci moe natomiast budzi instytucja zaskaralnoci rzeczonych postanowie , wydawanych na

podstawie art., 69.Zgodnie z ust. 3 tego przepisu, na postanowienie w przedmiocie ochrony tajemnicy
przedsibiorstwa przysuguje zaalenie. Uzna naley, e zaskarenie takiego postanowienia do sdu
antymonopolowego jest moliwe rwnie sytuacji, gdy przedsibiorca wystpuje z odpowiednim wnioskiem i
uzyskuje postanowienie, ktre kreuje ochron tajemnicy przedsibiorstwa, jest niezadowolony z zakresu teje
ochrony Stankiewicz R. Pawelczyk M. Ochrona tajemnicy przedsibiorstwa w postpowaniu
antymonopolowym, Radca Prawny .r 5 z 2007 r. s. 88

- 120 -

udostpniania do wgldu w caoci musi by wydawane, po to eby w ogle istnia w obrocie

prawnym przedmiot potencjalnego zaalenia.
Z kolei K. Kohutek i M. Sieradzka z jednej strony podkrelaj wag moliwoci
wnioskowania o wyczenie pewnych informacji od udostpnienia przysugujcej nie tylko
stronom postpowania, ale wszystkim, ktrzy informacj w toku postpowania przekazuj z
drugiej strony moliwo zaalenia si na to problematyczne postanowienie przyznaj
wycznie stronom255 (tak interpretuj art. 69 ust 3 u.o.k.k., ktry stanowi, e na
postanowienie przysuguje zaalenie, ale nie precyzuje komu a wic zapewne, w domyle,
tylko stronom). Byoby nielogiczne twierdzenie, e podmiotowi przekazujcemu informacj
przysuguje cieka odwoawcza od nieobjcia tych informacje od wyczenia od
udostpnienia (mimo zoenia stosownego wniosku) w zalenoci od tego, czy podmiot
przekazujcy informacje jest stron takiego postpowania, czy tez nie (przecie w obu
przypadkach ma on prawo zoenia wniosku o wyczenie informacji od udostpnienia).
Pokazanie wszystkich tych niecisoci logicznych z u.o.k.k. odnonie ochrony
tajemnicy przedsibiorstwa, jest konieczne aby wykaza, e u.o.k.k. jest kolejnym aktem
prawnym w sposb szczeglny regulujcym kwestie dostpu do informacji publicznej (w
przypadku publikacji w Dzienniku Urzdowym UOKiK mona mwi o informacji
publicznej), ktry lekceway interes przedsibiorcy w nieujawnianiu jego tajemnic
handlowych w przypadku przekazywaniu informacji organowi publicznemu; poniewa
wyraa si w tym przedmiocie w sposb niejasny, nieprzejrzysty i nielogiczny i nie mgby
zmieni tej oceny nawet fakt, e w praktyce stosowania prawa przez Prezesa UOKiK
wszystkie te mankamenty aktu normatywnego zostayby wyeliminowane.
Co ciekawe, postanowienie o wyczeniu danych informacji od udostpnienia moe
nastpi nie tylko na wniosek, ale rwnie z urzdu, poniewa ograniczenie wgldu do
materiau dowodnego/akt sprawy musi mie miejsce nie tylko przez wzgld na ochron
tajemnicy przedsibiorstwa, ale rwnie przez wgld na ochron innych tajemnic ustawowo
chronionych. W takim razie mona zada pytanie, czy mona uzna za moliwe wyczenie z
urzdu od udostpnienia pewnych informacji, przez wzgld na ochron tajemnicy
255

Kohutek K., Sieradzka M. Ko mentarz do art. 69 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i
konsumentw (Dz.U.07.50.331), [w:] K. Kohutek, M . Sierad zka, Ustawa o ochronie konkurencji i
konsumentw. Ko mentarz, LEX, 2008.

- 121 -

przedsibiorstwa mimo braku stosownego wniosku/zastrzeenia ze strony podmiotu

przekazujcego informacje?
R. Stankiewicz i M. Pawelczyk we wspomnianym opracowaniu wyraaj suszny
pogld, e Prezes UOKiK powinien jak najbardziej rwnie z urzdu dba o interes
strony/innego podmiotu przekazujcego informacje. Maj za tym przemawia zasada oglna,
znana k.p.a. - zasada czuwania nad interesem strony (art. 9 k.p.a. in fine), oraz fakt, e
stojcy na stray ochrony konkurencji Prezes UOKiK nie powinien przeciwdziaa
ujawnieniu informacji handlowych, ktrych to ujawnienie mogoby przyczyni si zakcenia
stanu konkurencji na waciwym rynku, mimo e rzeczywicie Prezes UOKiK w porwnaniu
do samego przedsibiorcy nie dysponuje dostateczn wiedz odnonie tego, co sam
przedsibiorca uwaa za tajemnice swojego przedsibiorstwa 256 .
W konkluzji naley stwierdzi, e gdyby w polskim systemie prawa budowa na nawo
od podstaw system ochrony tajemnicy handlowej przedsibiorcy/przedsibiorstwa w
kontekcie jawnoci zewntrznej postpowa przed organami publicznymi, w ktrych
przedsibiorca bierze udzia (gdzie zasada jawnoci zewntrzna w zasadzie tosama jest
zasad dostpu do informacji publicznej), oraz w kontekcie jawnoci tych postpowa, to
stawianie przedsibiorcy wymogu zastrzeenia poufnoci przekazywanych informacji nigdy
nie mogoby by traktowane jako absolutny conditio sine qua non objcia danych informacji
ochron ze strony podmiotu publicznej prowadzcego dane postpowania. To przede
ws zystkim zasada dbaoci organu publicznego o interes strony postpowania
prze mawia (a dopie ro w drugiej kolejnoci przesanki takie jak dbao o inte res
publiczny, czy te nienaruszanie stanu uczciwe j konkurencji), za tym, eby w
przypadkach, gdzie dla organu publicznego poufny charakter dane j informacji jest
wzgldnie oczywisty, organ ten chroni tak informacj prze d ujawnienie m z urzdu.
Naley rwnie pamita, e u.o.k.k. nie jest jedynym aktem prawnym z dziedziny
szeroko rozumianego prawa ochrony konkurencji, ktry stwarza opisywane problemy.
Istnieje szereg aktw prawnych o charakterze regulacyjnym w stosunku do danych
rynkw/typw usug, ktre zawieraj kolejne regulacje proceduralne zawierajce liczne
odrbnoci w stosunku do k.p.a. i dotycz takich materii, co do ktrych uzasadniony jest
256

Stankiewicz R. Pawelczyk M. Ochrona tajemnicy przedsibiorstwa w postpowaniu antymonopolowym,

Radca Prawny .r 5 z 2007 r. s. 87

- 122 -

bardzo wysoki poziom zainteresowania opinii publicznej/mediw (np. regulacje dotyczce

energetyki, telekomunikacji, czy transportu kolejowego). Kady z takich aktw bdzie w
sposb indywidualny i autonomiczny opisywa, w jakim zakresie do postpowa toczonych
na jego podstawie znajduje zastosowanie zasada jawnoci administracyjnej oraz jakie
informacje dostpne bd dla wszystkich, a jakiej tylko dla stron tych postpowa. Kady z
tych

aktw

bdzie

rwnie

odmiennie

regulowa

kwestie

ochrony

tajemnicy

przedsibiorcy/przedsibiorstwa handlowej stron/uczestnikw tych postpowa.

I tak, jedynie dla przykadu, mona wskaza, e na podstawie ustawy Prawo
telekomunikacyjne 257 organ prowadzcy postpowanie administracyjne Prezes Urzdu
Komunikacji Elektronicznej, jeeli nie zgadza si z zakresem zastrzeenia poufnoci
informacji poczynionego przez przedsibiorc, zobligowany jest do wydania decyzji, od
ktrej przedsibiorcy oczywicie przysuguje odwoanie 258 . W dwch wyjtkowo aktualnych i
identycznych w treci wyrokach z 16 marca 2010 r. 259 NSA doszed do wniosku, e
postpowanie Prezesa UKE w przedmiocie wniosku o objcie ochron pewnych informacji
jest postpowaniem wszczynanym z urzdu nie za na wniosek, co w rezultacie zmusza na
przyszo prezesa UKE do wzywania przedsibiorcw wnioskujcych o ochron swoich
tajemnic do udziau w postpowaniu w przedmiocie oceny ich wnioskw, i nie pozwala
Prezesowi na poprzestanie na suchej ocenie skadanych przez przedsibiorcw wnioskw bez
dania przedsibiorcom moliwoci dodatkowego wypowiedzenia si, czy bez moliwoci
zaistnienia jakiekolwiek interakcji pomidzy Prezesem UKE a przedsibiorcami chccymi
chroni swoje tajemnice.

257

Ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo teleko munikacy jne Dz. U. z dnia 3 sierpnia 2004 r. Nr 171 poz. 1800
Art. 9. 1. Prawa Telekomunikacyjneogo Przedsibiorca telekomunikacyjny moe zastrzec informacje,
dokumenty lub ich czci zawierajce tajemnic przedsibiorstwa, dostarczane na danie Prezesa URTiP lub
na podstawie przepisw ustawy.2. Prezes URTiP moe uchyli zastrzeenie w drodze decyzji, jeeli uzna, e dane
te s niezbdne.3. Zastrzeenie uwzgldnia si przy ogaszaniu informacji lub dokumentw oraz zapewnianiu
dostpu do informacji publicznej.4. W przypadku ustawowego obowizku przek azania informacji lub
dokumentw otrzymanych od przedsibiorcw innym organom krajowym, zagranicznym organom regulacyjnym
lub Komisji Europejskiej, informacje i dokumenty przekazuje si wraz z zastrzeeniem i pod warunkiem jego
przestrzegania.
259
Ko munikaty prasowane UKE na temat n iepublikowanych wyrok w NSA z 13 marca 2010 r. i ustnych
motyww tych wyrokw w sprawach ., sygn. akt VI SA/Wa 1904/08 oraz VI SA/Wa 1887/08
http://www.uke.gov.pl/uke/index.jsp?place=Lead 07&news_cat_id=168&news_id=5225&layout=3&page=text ,
http://www.uke.gov.pl/uke/index.jsp?place=Lead 07&news_cat_id=168&news_id=5224&layout=3&page=text ,
16.10.2010 r.
258

- 123 -

Jakkolwiek dziwne nie byoby stanowisko, e jakiekolwiek postpowanie wszczynane

na wniosek (inaczej nie mona go zakwalifikowa) jest postpowaniem wszczynanym z
urzdu, orzeczenia te trzeba uzna za niezwykle trafne, bowiem dowodz tego, e judykatura
zaczyna dostrzega problem niedopuszczalnoci sytuacji w ktrej wycznie od uznania
organu prowadzcego dane postpowanie bdzie zaleao, czy zastrzeenie poczynione przez
przedsibiorc byo suszne czy nie (akurat w tym przypadku brak precyzji ustawodawcy
odnonie konkretnych sformuowa prawa telekomunikacyjnego mia ten pozytywne efekt, e
pozwoli NSA na dostateczne zabezpieczenie interesu przedsibiorcy).
W przedmiocie ochrony tajemnicy handlowej przedsibiorcy/przedsibiorstwa na
paszczynie prawa konkurencji nie mona nie poruszy problemu bezwzgldnej jawnoci
udzielania pomocy publicznej dla przedsibiorstw, zarwno na poziomie wsplnotowego jak i
polskiego systemu prawnego. Zarwno wic w rozporzdzeniu ustanawiajcym szczegowe
zasady stosowania art. 93 TWE (obecnie art. 107 TFUE 260 )261 , jak w rozporzdzeniu
wykonawczym 262 do tego rozporzdzenia oraz w wydanym przez Komisj Kodeksie
Najlepszych Praktyk Dotyczcych Przebiegu Postpowania w Zakresie Kontroli Pomocy

260

Artyku 107 (dawny artyku 87 TWE) 1. Z zastrzeeniem innych postanowie przewidzianych w Traktatach,
wszelka pomoc przyznawana przez Pastwo Czonkowskie lub przy uyciu zasobw pastwowych w
jakiejkolwiek formie, ktra zakca lub grozi zakceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektrym
przedsibiorstwom lub produkcji niektrych towarw, jest niezgodna z rynkiem wewntrznym w zakresie, w
jakim wpywa na wymian handlow midzy Pastwami Czonkowskimi.2. Zgodna z rynkiem wewntrznym
jest:a) pomoc o charakterze socjalnym przyznawana indywidualnym konsumentom, pod warunkiem e jest
przyznawana bez dyskryminacji zwizanej z pochodzeniem produktw;b) pomoc majca na celu naprawienie
szkd spowodowanych klskami ywioowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi;c) pomoc przyznawana
gospodarce niektrych regionw Republiki Federalnej Niemiec dotknitych podziaem Niemiec, w zakresie, w
jakim jest niezbdna do skompensowania niekorzystnych skutkw gospodarczych spowodowanych tym
podziaem. Pi lat po wejciu w ycie Traktatu z Lizbony, Rada, na wniosek Komisji, moe przyj decyzj
uchylajc niniejsz liter.3. Za zgodn z rynkiem wewntrznym moe zosta uznana:a) pomoc przeznaczona na
sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionw, w ktrych poziom ycia jest nienormalnie niski lub regionw, w
ktrych istnieje powany stan niedostatecznego zatrudnienia, jak rwnie regionw, o ktrych mowa w artykule
349, z uwzgldnieniem ich sytuacji strukturalnej, gospodarczej i spoecznej;b) pomoc przeznaczona na
wspieranie realizacji wanych projektw stanowicych przedmiot wsplnego europejskiego zainteresowania lub
majca na celu zaradzenie powanym zaburzeniom w gospodarce Pastwa Czonkowskiego;c) pomoc
przeznaczona na uatwianie rozwoju niektrych dziaa gospodarczych lub niektrych regionw gospodarczych,
o ile nie zmienia warunkw wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wsplnym interesem;d) pomoc
przeznaczona na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego, o ile nie zmienia warunkw
wymiany handlowej i konkurencji w Unii w zakresie sprzecznym ze wsplnym interesem;e) inne kategorie
pomocy, jakie Rada moe okreli decyzj, stanowic na wniosek Komisji, Traktat o Funkcjonowaniu Unii
Europejskiej, Dziennik Urzdowy C 115 z 9 maja 2008 r
261
Ro zporzdzenie Rady (WE) n. 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiajce szczegowe zasady
stosowania art. 93 Traktatu WE, Dz.U.UE L z dnia 27 marca 1999 r.
262
Ro zporzdzenie Ko misji (WE) NR 794/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania
rozporzdzen ia Rady (WE) nr 659/1999 ustanawiajcego szczegowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE
Dz.U.UE L z dnia 30 kwietnia 2004 r.

- 124 -

Pastwa 263 temat ochrony tajemnicy handlowej nie zosta w najmniejszym zakresie
poruszony. Artyku 26 tego pierwszego Rozporzdzenia nie przewiduje adnych ogranicze
co do treci decyzji publikowanych w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej (wczeniej
Dzienniku Urzdowym Wsplnot Europejskich) ze wzgldu na tajemnice handlowe.
Ustawodawca polski nie powieli na potrzeby procedur krajowych dotyczcych
pomocy publicznej (procedur majcych miejsce przed Prezesem UOKiK albo a w zakresie
pomocy publicznej w rolnictwie lub rybowstwie ministra waciwego do spraw rolnictwa)
tak rygorystycznego stanowiska ustawodawcy unijnego, ktry w materii procedur
dotyczcych pomocy publicznej nie widzi miejsca dla ochrony informacji handlowej
przedsibiorstwa. Zgodnie art. 41 Ustawy o postpowaniu w sprawach dotyczcych po mocy
publicznej

264

na pracownikach podmiotw wykonujcych zadania przewidzian t ustaw

ciy obowizek nieujawniania informacji stanowicych tajemnic przedsibiorstwa.

Ustawa nie zawiera jednak odesania do definicji tajemnicy przedsibiorstwa z
u.z.n.k., jak czynia to zdecydowana wikszo aktw omawianych wczeniej aktw
prawnych, oraz pozwala takim pracownikom na niechronienie przez wzgld na tajemnic
przedsibiorstwa informacji powszechnie dostpnych (nie dostrzegajc tego, e takie
informacje z definicji nie stanowi przecie tajemnicy przedsibiorstwa), oraz pozwala im na
niechronienie przez na wzgld na tak tajemnic informacji o podmiotach ubiegajcych si o
pomoc i beneficjantach pomocy (informacji wycznie w sensie enumeratywnego wyliczenia
takich podmiotw) oraz informacji o wielkoci, formie udzielonej mu pomocy, o jej
przeznaczeniu, podstawie prawnej jej udzielenia, a take podmiotach udzielajcych pomocy
(informacje te tym bardziej nie mog mieci si w pojciu tajemnicy przedsibiorstwa i to do
tych informacji sprowadza si z zasadzie problem jawnoci caej materii dotyczcej pomocy
263

Dz. U. UE 2009/C 136/04

264

Ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postpowaniu w sprawach dotyczcych pomocy publicznej Dz.U. z
2004 r. Nr 123 poz. 1291 Art. 41.1. Pracownicy podmiotw realizujcych zadania okrelone w ustawie s
zobowizanido ochrony tajemnicy przedsibiorstwa, jak rwnie innych informa cji podlegajcych ochronie na
podstawie odrbnych przepisw, o ktrych powzili wiadomo w zwizku z toczcymi si postpowaniami lub
realizacj innych zada okrelonychw ustawie. 2. Przepisu ust. 1 nie stosuje si do informacji powszechnie
dostpnych, wskazania podmiotu ubiegajcego si o pomoc, beneficjenta pomocy, informacji o wielkoci i
formie udzielonej mu pomocy oraz o jej przeznaczeniu, podstawie prawnej, a take podmiotach udzielajcych
pomocy.3. Nie stanowi naruszenia obowizku zachowania tajemnicy przedsibiorstwa, jak rwnie innych
tajemnic ustawowo chronionych, przekazywanie informacji do Komisji w zwizku z realizacj zada okrelonych
prawem Unii Europejskiej w zakresie pomocy publicznej, przekazywanie sprawozda o udzielonej pomocy w
trybie art. 32 i art. 32a oraz sprawozda o zalegociach, o ktrych mowa w art. 34 ust. 1.

- 125 -

publicznej dla przedsibiorstw). Jeszcze bardziej musi dziwi ust. 3 tego art., ktry uchyla
obowizujcy takich pracownikw zakaz ujawniania tajemnicy przedsibiorstwa w trakcie
przekazywania informacji Komisji Europejskiej - tak jak gdyby przekazanie Komisji
Europejskiej informacji przez polski organ administracji public znej mona byoby utosamia
z ujawnieniem tych informacji opinii publicznej (chocia rzeczywicie w pewnym sensie tak
jest skoro, w materii procedur dotyczcych pomocy publicznej, Komisja nie jest w aden
sposb zwizana znan na poziomie wsplnotowym tajemnic handlow przedsibiorstwa
odpowiadajc polskiej tajemnicy przedsibiorcy/przedsibiorstwa).
Trzeba rwnie przypomnie, e w polskim systemie prawa waciw ciek
ubiegania si kadego/spoeczestwa/opinii publicznej o informacje dotyczce pomocy
publicznej jest wanie u.d.i.p.. Nakazuje ona przecie przy przekazywaniu informacji
podmiotom o nie wnioskujcym (lub przy publikowaniu informacji BIP- ie) branie pod uwag
tajemnicy przedsibiorcy z urzdu. Tak wic w przypadku aktw prawnym dotyczcych
pomocy publicznej nie zachodzi w nich potrzeba regulowania kwestii ochrony tajemnicy
przedsibiorcy (ani tym bardziej nie s to akty prawne w ktrych powinna by regulowana
kwestia tajemnicy subowej urzdnikw pastwowych) z tego powodu, ze zakresy poj
informacji o pomocy publicznej (mieszczcej si w istocie w szerszym pojciu informacji
publicznej) i tajemnicy przedsibiorcy/przedsibiorstwa nie bd si nigdy krzyoway.
Nawet gdyby hipotetycznie mogy si krzyowa, to interes przedsibiorcy w nieujawnianiu
jego tajemnic zosta (co prawda wadliwie) zabezpieczony w u.d.i.p., ktra znajduje
bezporednie zastosowanie w przypadku ubiegania si o dostp do informacji o pomocy
publicznej.
Przy okazji omawiania ochrony tajemnicy przedsibiorcy w kontekcie korzystania
przez przedsibiorc z pomocy publicznej, trzeba wspomnie, e korzysta nie z takiej pomocy
(ale rwnie np. wykonywanie zamwie publicznych, organizacja/wykonywanie robt
publicznych, czy korzystanie z mienia pastwowego/samorzdowego 265 ) przez przedsibiorc
265

Ustawa z 23 grudnia 1994 o Najwyszej Izbie kontroli Dz. U. z 2001 r. Nr 85, poz. 937 ze zm.Art., 2 ust. 3.
Najwysza Izba Kontroli moe rwnie kontrolowa dziaalno innych jednostek organizacyjnych i podmiotw
gospodarczych (przedsibiorcw) w zakresie, w jakim wykorzystuj one majtek lub rodki pastwowe lub
komunalne oraz wywizuj si z zobowiza finansowych na rzecz pastwa, w szczeglnoci:1) wykonuj
zadania zlecone lub powierzone przez pastwo lub samorzd terytorialny;2) wykonuj zamwienia publiczne na
rzecz pastwa lub samorzdu terytorialnego;3) organizuj lub wykonuj prace interwencyjne albo roboty
publiczne;4) dziaaj z udziaem pastwa lub samorzdu terytorialnego, korzystaj z mienia pastwowego lub
samorzdowego, w tym take ze rodkw przyznanych na podstawie umw midzynarodowych;5) korzystaj z
indywidualnie przyznanej pomocy, porczenia lub gwarancji udzielonych przez pastwo, samorzd terytoria lny

- 126 -

nie tylko publicznego ale rwnie prywatnego jest przesank pozwalajc na skontrolowanie
takiego przedsibiorcy przez funkcjonariuszy Najwyszej Izby Kontroli. Na podstawie u.d.i.p.
w pojciu informacji publicznej mieci si dokumentacja przebiegu oraz efektw kontroli
przeprowadzanych przez podmioty publiczne, w tym wystpienia, stanowiska, wnioski i
opinie podmiotw j przeprowadzajcych. To chociaby implikuje i tak oczywist jawno
np. wynikw kontroli przeprowadzanych przez NIK. Naley jednak zasygnalizowa, e
Ustawa o NIK nie zapewnia nawet minimalnego standardu ochrony tajemnicy handlowej
przedsibiorcy/przedsibiorstwa podmiotu kontrolowanego, milczy bowiem na ten temat. N ie
zawiera rwnie odwoania np. do u.d.i.p. w zakresie sposobu publikowania/udostpniania
informacji na temat przeprowadzonych kontroli i zamyka przedsibiorcy, majcemu interes w
nieujawnianiu pewnych informacji, jakkolwiek ciek odwoawcz poniewa NIK nie
podlega kontroli sdowej 266 .
Ju tradycyjnie w polskim systemie prawnym, poczwszy od 1996 r. do jednego
organu Prezesa Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumenta naley zajmowanie si
zarwno problematyk ochrony konkurencji jak i problematyk ochrony konsumenta (mimo,
e rozwizanie to czasami jest krytykowane 267 i e ochrona konsumentw jest problematyk
zupenie odrbn od prawa konkurencji, ponadto do Kompetencji Prezesa UOKiK-u naley
rwnie przeprowadzanie procedur zwizanych z produktami ktre nie s bezpieczne).
Dlatego

te

mona

jeszcze

wspomnie

obowizku

uwzgldniania

tajemnicy

przedsibiorstwa przez Prezesa UOKiK-u w przypadku, gdy ten decyduje si na

upublicznienie wynikw kontroli przeprowadzonej przez inspekcj handlow 268 . Jest to
rozwizanie spjne z postanowieniami u.d.i.p., zgodnie z ktrymi w pojciu informacji
publicznej mieszcz si dokumentacja oraz efekty kontroli. Brak naoenia w ustawie o

lub podmioty okrelone w ustawie z dnia 8 maja 1997 r. o porczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb
Pastwa oraz niektre osoby prawne (Dz. U. z 2003 r. Nr 174, poz. 1689, z pn. zm.);5a) udzielaj lub
korzystaj z pomocy publicznej podlegajcej monitorowaniu w rozumieniu odrbnych przepisw;6) wykonuj
zadania z zakresu powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego;7) wywizuj si z zobowiza, do ktrych stosuje
si przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z pn.
zm.), z innych nalenoci budetowych, gospodarki pozabudetowej i pastwowych funduszy celowych oraz
wiadcze pieninych na rzecz pastwa wynikajcych ze stosunkw cywilnoprawnych.
266
Problem wzajemnych relacji przedsibiorcy i NIK-u zosta ko mp leksowo opisany w Pawowicz K.
Przedsibiorca wobec Najwys zej Izby Kontroli studium publiczno-prawne, Liber, Warszawa 2005
267
Polityka ochrony konsumentwi polityka konkurencji razem czy osobno? UOKiK, Warszawa 2006
268
.Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej. Dz. U. z dnia 23 stycznia 2001 r. Dz.U. z 2001 r. nr
4 poz. 25 art. 10 ust.2 2. Prezes Urzdu moe podawa do publicznej wiadomoci informacje o wynikach
kontroli Inspekcji z pominiciem informacji stanowicych tajemnic przedsibiorstwa, jak rwnie innych
tajemnic podlegajcych ochronie na podstawie odrbnych przepisw

- 127 -

Inspekcji Handlowej na przedsibiorc obowizku zastrzegania poufnoci informacji

(identycznie jak w u.d.i.p.) niejako koresponduje z charakterem kontroli przeprowadzanej
przez inspekcj, gdzie nie ma czasu i miejsca na skadanie takich zastrzee, w sytuacji gdy
organ kontrolujcy da natychmiast konkretnych informacji/dokumentw.
Problem jawnoci wynikw kontroli podmiotw prywatnych (pod ktem sprawdzania
jakoci oferowanych usug itp., a wic w celu ochrony konsumenta) pojawia si oczywicie
nie tylko w przypadku wynikw kontroli przeprowadzonych przez pracownikw inspekcji
handlowej (w przypadku ktrej opublikowanie wynikw kontroli ma podstaw w samej
ustawie o inspekcji handlowej), ale rwnie na podstawie szeregu innych aktw prawnych, w
szczeglnoci odnoszcych si do dziaalnoci regulowanej, czy te wymagajcej uzyskania
koncesji, zezwolenia albo licencji. W tym miejscu mona tylko jeszcze raz przywoa
orzeczenie WSA w Warszawie z dnia 21 lutego 2007 roku (sygn. VII SA/Wa 566/06, w
ktrym sd stwierdzi e nie mona zgodzi si z wnioskiem, i u.d.i.p. moe mie
zastosowanie w sprawie wniosku o wydanie kserokopii dokumentw z akt postpowania
administracyjnego, w ramach ktrego dokonano kompleksowej kontroli sanitarnoepidemiologicznej prywatnego domu opieki spoecznej, albowiem zdaniem Sdu ustawa ta
reguluje informacje o sprawach publicznych, natomiast dom opieki jest domem prywatnym,
a nie pastwowym a wnioski w sprawie indywidualnej nie maj charakteru informacji
publicznej 269 .
Jest zdanie bdne, po pierwsze dlatego, e samo sprawowanie kontroli jest spraw
publiczn, po drugie dlatego, e jak wskazano na to wiele razy u.d.i.p. zapewnia dostp do
informacji o kontroli przeprowadzanej przez podmioty publiczne bez rozrnienia na
prywatny bd te publiczny charakter podmiotu kontrolowanego i wreszcie po trzecie jest to
zdanie bdne, gdy badana materia (stan sanitarno-epidemiologiczny placwki oferujcej
konsumentom w trudnej sytuacji yciowej bardzo specyficzne usugi) staje si spraw
publiczn i przedmiotem uzasadnionego zainteresowania innych, poniewa zasadno takiego
zainteresowania jest kwesti zdroworozsdkow. WSA w tym orzeczeniu tak naprawd
odrzuci obie z omawianych wyej koncepcji rozumienia informacji publicznej - podmiotow
bo nie dostrzeg, e kontrola jest aktywnoci organu administracji i przedmiotow, poniewa
nie dostrzeg wagi dostpnoci takiej informacji dla spoeczestwa konsumentw. Stosujc

269

Patrz przyp. 201

- 128 -

koncepcj podmiotow Sd powinien by stwierdzi, e poniewa kontrol przeprowadza

organ administracji publicznej, to cao kontroli jest spraw publiczn a dokumenty kontroli
stanowice informacj nie stanowi tajemnicy przedsibiorcy i dlatego powinny by
udostpnione. Natomiast stosujc nieco trudniejsz koncepcj przedmiotow Sd
powinien po pie rwsze doj do wniosku, e informacje o kontroli podmiotu prywatnego
znajduj si w posiadaniu podmiotu ktry kontrol t przeprowadzi, a nastpnie
zway interes publiczny/konsumentw i inte res prywatny prze dsibiorcy, sprbowa
odpowiedzie na pytanie czy w aktach kontroli prze waaj dokumenty publiczne czy te
prywatne, czy zakres treciowy tych akt jest w wikszoci zbieny z pojciem tajemnicy
przedsibiorcy (oczywicie trzeba pamita przestrzeganiu wsze lkich innych tajemnic
ustawowo chronionych), czy te moe tylko w minimalnym, albo adnym zakresie itp.
Nastpnie Sd powinien doj do wniosku, e po prostu opinia organu administracji na temat
speniania/niespeniania podmiot kryteriw epidemiologiczno-sanitarnych przez podmiot
oferujcy na rynku konsumentom takie usugi musi by uznana na informacj publiczn, a
sam fakt speniania/niespeniania tych kryteriw za spraw publiczn, mimo, e odnosi si do
aktywnoci podmiotu prywatnego.
Nie jest to stanowisko bezpodstawnie rozszerzajce zakres dostpu do informacji
publicznej na aktywno podmiotw prywatnych po prostu w spoeczestwie
demokratycznym, otwartym i realizujcym ide rzdu otwartego, jeeli jakakolwiek
dziaalno podmiotw prywatnych jest przedmiotem zainteresowania tzw. wadzy publicznej
(np. prowadzenie placwek opieki caodobowej), to w istocie jest przedmiotem
uzasadnionego zainteresowania caego spoeczestwa. Mona tylko prze wrotnie zapyta,
czy jeeli trudno dostrzec jakikolwiek zbiorowy interes spoeczestwa w dane j materii,
to czy tzw. wadza publiczna w spoeczestwie demokratycznym ma w tej materii
jakakolwiek legitymacj do dziaania?
Nie, nie ma. Z punktu widzenia spoeczestwa otwartego nie ma wic adnego
sensu

dziaalno kontrolna wadzy, ktra odbywa si za zamknitymi drzwiami

pomidzy wadz a prze dsibiorcami. Jedyn granic dla pows zechne j dostpnoci
informacji o takiej dziaalnoci kontrolnej powinna by wa nie ochrona waciwie i
wsko rozumianej taje mnicy handlowe j.

- 129 -

IV.4 TAJEMNICA PRZESIBIORCY ZWIZANA Z PRAWAMI WASNOCI

INTELEKTULANEJ W KONTEKCIE DOSTPU DO INFOMRACJI PUBLICZNEJ
Problem ochrony praw wasnoci intelektualnej w kontekcie dostpu do informacji
publicznej i interesu prawnego przedsibiorcy w nieujawnianiu informacji, ktre przekaza
podmiotom publicznym pojawia si w dwch sytuacjach. Po pierwsze w kontekcie oglnych
dla danych porzdkw prawnych regulacji dotyczcych prawa dostpu do informacji
publicznej, gdzie prawo to musi zosta ograniczanie przez wgld na ochron praw wasnoci
intelektualnej, jako innej ni tajemnica handlowa przesanki ograniczenia tego prawa. Po
drugie w kontekcie regulacji proceduralnych przed organami waciwymi do stosowania
prawa z zakresu wasnoci intelektualnej, gdzie bdzie mona dostrzec pewien styk poj
interesu w ochronie tajemnicy handlowej oraz interesu w ochronie ekspektatyw praw
wasnoci intelektualnej, jakie powstaj w czasie postpowa przed takimi organami.
Pierwsza sytuacja ma miejsce na gruncie omwionej dyrektywy o powtrnym
wykorzystaniu

informacji

sektora

publicznego

(2003/98),

ktrej

ustawodawca

wsplnotowy przewidzia e w posiadaniu podmiotw sektora publicznego, ktre maj

zapewni rwne i niedyskryminacyjne prawo dostpu do informacji sektora publicznego
mog znale si dokumenty, ktrych udostpnienie mogoby narazi prawa wasnoci
intelektualnej zainteresowanych osb, gownie przedsibiorcw (przedsibiorstw zgodnie z
terminologia wsplnotow) . W myl dyrektywy zobowizania naoone na organy sektora
publicznego stosuje si tylko wtedy, kiedy s zgodne z przepisami umw midzynarodowych w
sprawie ochrony praw wasnoci intelektualnej, w szczeglnoci Konwencji berneskiej 270 i
Porozumienia TRIPS. 271 Co tak naprawd oznacza dla przedsibiorcy ktremu przysuguj
pewne prawa wasnoci intelektualnej, e postanowienia dyrektywy mog mie zastosowanie,
o ile nie jest to sprzeczne z postanowieniami tych dwch midzynarodowych aktw
prawnych?
Po pierwsze trzeba zauway, e konwencja jest akte m o znacznie wszym zakresie
normowania ni porozumienie TRIPS, poniewa dotyczy wycznie dzie literackich i

270

Konwencja Berneska o ochronie dzie literackich i Artystycznych z 9 wrzenie 1886 r. , w redakcji paryskiej
z dnia 24 lipca 1971, Dz. U. z 1990 r. nr 82 poz. 474
271
Obwieszczenie M inistra Spraw Zagranicznych z dnia 12 lutego 1996 r. w sprawie publikacji zacznikw do
Porozu mienia ustanawiajcego wiatow Organizacj Handlu (WTO).Dz. U. z dnia 19 marca 1996 nr 32 poz.
143

- 130 -

artystycznych272 , podczas gdy TRIPS odnosi si do wszystkich znanych form ochrony prawa
wasnoci intelektualnej 273 . Ponadto podstawowym celem zapisw Konwencji Berneskiej
jest ochrona prawa autorw czyli osb fizycznych, ktre wytworzyy dziea literackie bd
artystyczne. Jeeli wic przedsibiorca nie jest jednoczenie osob fizyczn i zarazem
autorem dziea artystycznego lub literackiego (nigdy przedsibiorca nie bdcy osoba
fizyczna nie moe by autorem), to zapisy Konwencji Berneskiej bd miay dla niego
znaczenie tylko, jeeli naby od autora majtkowe prawa autorskie, lub wynagrodzi autorowi
zobowizanie si przez autora do niewykonywania autorskich praw osobistych - wtedy
przedsibiorca rzeczywicie bdzie korzysta z ochrony przewidzianej prze z Konwencj
Bernesk.
Jeeli wic jakiekolwiek podmiot, w tym przedsibiorca, przekae podmiotowi sektora
publicznego

informacje/dokumenty, ktre mieszcz w definicji dzie literackich i

artystycznych w rozumieniu Konwencji Berneskiej (przy zaoeniu e nie dotyczy to

sytuacji kiedy podmiot sektora publicznego nabywa jakiekolwiek prawa autorskie/wykupuje
sublicencje itp), to udostpnianie przez podmiot sektora publicznego bdzie mogo mie
miejsce tylko i wycznie w ramach prawnych przewidzianych przez Konwencje Bernesk
np. podmiot sektora publicznego mgby w uzasadnionej sytuacji skorzysta instytucji prawa
cytatu274 , oczywicie z zastrzeeniem obowizku podania przez udostpniajcy dokumenty

272

Artyku 2 Konwencji Berneskiej 1. Okrelenie "dziea literackie i artystyczne" obejmuje wszystkie dziea
literackie, nauko we i artystyczne, bez wzgldu na sposb lub form ich wyraenia, t akie jak ksiki, broszury i
inne pisma; odczyty, przem wien ia, kazania i inne dziea tego rodzaju; dziea d ramatyczne lub dramatyczno mu zyczne; d ziea choreograficzne i pantomimy; d ziea mu zyczne ze sowami lub bez sw; d ziea filmo we oraz
zr wnane z n imi d ziea wyraane w podobny sposb jak film; d ziea rysunkowe, malarstwo, dziea
architektoniczne, rzeby, d ziea rytownicze i litograficzne; dziea fotograficzne oraz zrwnane z nimi d ziea
wyraane w podobny sposb jak fotografia; d ziea sztuki u ytkowej, ilustracje, mapy geograficzne, plany, szkice
i d ziea p lastyczne dotyczce geografii, topografii, architektury lub innych nauk.
273
CZ II Trips: Standardy dotyczce dostpnoci, zakresu i korzystania z praw wasnoci intelektualnej
1. Prawa autorskie i pokrewne 2. Znaki towaro we 3. Oznaczen ia geograficzne4. W zory przemysowe5. Patenty
6. Wzory masek (topografie) u kadw scalonych 7. Ochrona informacji nie ujawn ionej 8. Kontrola praktyk
antykonkurencyjnych w licencjach u mo wnych
274
Artyku 10 Konwencji Berneskiej 1. Dozwolone jest przetaczanie cytatw z dziea ju legalnie
udostpnionego odbiorcom, pod warunkiem e jest to zgodne z przyjtymi zwyczaja mi i w stopniu uzasadnionym
przez zamierzony cel, a take cytatw z artykuw, zamieszczonych w dziennikach i czasopismach, w formie
przegldw prasy.2. Ustawodawstwo pastw nalecych do Zwizku oraz porozumienia szczeglne, istniejce
lub zawarte w przyszoci midzy nimi stanowi o moliwoci legalnego korzystania, w stopniu uzasadnionym
przez zamierzony cel, z dzie literackich lub artystycznych dla zilustrowania nauczania za pomoc rodkw
publikacji, audycji radiowo-telewizyjnych, zapisw dwikowych lub wizualnych pod warunkiem, e takie
korzystanie jest zgodne z przyjtym zwyczajem.3. W razie cytowania i korzystania z dzie w jeden ze sposobw, o

- 131 -

podmiot sektora publicznego rda oraz autora dziea literackiego lub artystycznego. Nie jest
natomiast moliwie aby podmiot sektora publicznego udziela sublicencji na powtrne uycie
dzie literackich i artystycznych w sytuacji, jeli autorzy tych dzie nie udzielili takiemu
podmiotowi zgody na ich wykorzystywanie.
Porozumienie TRIPS powtarza z pewnymi odmiennociami zapisy Konwencji
Berneskiej w przedmiocie praw autorskich 275 , a zastosowanie zasad Konwencji Berneskiej
rozszerza na programy komputerowe i zbiory danych 276 . Wszystkie uwagi odnosz si do
ochrony praw autorskich bd odnosiy si rwnie do przewidzianej w porozumieniu TRIPS
ochrony innych form wasnoci intelektualnej takich jak znaki towarowe, oznaczenia
geograficzne, wzory przemysowe, patenty i wzory topografii ukadw scalonych tzn.
przekazanie wnioskodawcy informacji, ktre w swojej treci dotycz przedmiotu w/w form
ochrony wasnoci intelektualnej moe mie miejsce wycznie w ramach prawnych
przewidzianych przez porozumienie TRIP, a osoba, ktra otrzymaa takie informacje od
podmiotu publicznego nie moe z tego faktu wywodzi jakikolwiek skutkw prawnych, ktre
byyby sprzeczne z porozumieniem TRIPS. Trzeba w tym miejscu zapyta d laczego
ustawodawca wsplnotowy zwrci w Dyrektywie uwag na ochron praw wasnoci
intelektualnej przez podmioty udostpniajce informacje sektora publicznego, podczas gdy
ustawodawca polski w u.d.i.p. ten problem pomin (nie implementujc zreszt do po lskiego
porzdku prawnego postanowie tej dyrektywy)?
Mona powiedzie, e z punktu widzenia ustawodawcy wsplnotowego oczywiste
jest, e podmioty mog wnioskowa/przede wszystkim wnioskuj o udostpnienie danych
informacji sektora publicznego w celach komercyjnych, wic ustawodawca wsplnotowy,
aby rozwia wszelkie wtpliwoci, przypomina ustawodawcom pastw czonkowskich o
koniecznoci jasnego i niebudzcego wtpliwoci doprecyzowania kwestii ochrony praw
wasnoci intelektualnej na paszczynie regulacji dotyczcych dostpu do informacji

ktrym mowa w poprzednich ustpach tego artykuu, naley poda rdo i nazwisko autora, jeeli to nazwisko
jest zamieszczone w rdle.
275
Artyku 9 TRIPS Stosunek do Konwencji berneskiej 1. C zonkowie zastosuj si do Artykuw 1-21
Konwencji berneskiej (1971) oraz Zacznika do niej. Jednake Czonkom nie bd, na mocy niniejszego
Porozumienia, przysugiwa prawa ani nie powstan zobowizania zwizane z prawami nadanymi im na
podstawie Artykuu 6bis tej Konwencji lub prawami wynikymi z niego.2. Ochrona w zakresie praw autorskich
dotyczy wycznie sposobu wyraania, a nie idei, procedur, metod dziaania lub koncepcji matematycznych.
276
Art. 10 TRIPS

- 132 -

publicznej (regulacji z koniecznoci osadzonej w kontekcie komercyjnego wykorzystywania

informacji publicznej).
Naley te przypomnie, e taka forma zabezpieczenia interesu prawnego
przedsibiorcy (lub szerzej podmiotu, ktry przekazuje organowi sektora publicznego
informacje zwizane z przysugujcymi temu podmiotowi prawa wasnoci intelektualnej) nie
ma nic wsplnego z ochron tajemnicy handlowej przedsibiorcy/przedsibiorstwa poniewa
informacje, ktrych udostpnienie mogoby naruszy prawa wasnoci intelektualnej (nie
przez sam fakt ich udostpnienia, ale przez niewaciw ocen skutkw prawnych takiego
udostpnienia), s jawne za spraw instytucji publicznych rejestrw na gruncie Prawa
Wasnoci Przemysowej 277 rejestru patentowego, wzorw przemysowych,

znakw

towarowych, oznacze geograficznych, topografii ukadw scalonych.

Problem z zapisami TRIPS polega jednak na tym, e pod naciskiem rzdu USA
wpisano do jego treci ochron tajemnicy handlowej przez strony porozumienia, jako w
istocie now form wasnoci intelektualnej, z kolei a pod naciskiem pastw europejskich
(przeciwnych takiemu rozwizaniu) taki zabieg legislacyjny w

samej treci TRIPS

uzasadniono ju potrzeb ochrony przed nieuczciw konkurencj nie za potrzeb praw

ochrony wasnoci intelektualnej

278

(zgodnie z tradycj niemieck gdzie tajemnica handlowa

jest elementem szerszego kompleksu norm sucych walce z nieuczciw konkurencj

277

Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo wasnoci przemyso wej Dz.U. z 2003 r. nr 119 poz. 1117
Artyku 39 TRIPS 1. Dla zapewnienia skutecznej ochrony przed nieuczciw konkurencj, jak postanowiono
w Artykule 10bis Konwencji paryskiej (1967), Czonkowie bd chroni informacj nieujawnion zgodnie z ust.
2, a take dane przedstawione rzdowi lub agencjom rzdowym zgodnie z ust. 3. 2. Osoby fizyczne i prawne
bd miay moliwo zapobiegania temu, aby informacje pozostajce w sposb zgodny z prawem pod ich
kontrol nie zostay ujawnione, nabyte lub uyte bez ich zgody przez innych, w sposb sprzeczny z uczciwymi
praktykami handlowymi 10 , tak dugo, jak takie informacje:(a)s poufne w tym sensie, e jako cao lub w
szczeglnym zestawie i zespole ich elementw nie s oglnie znane lub atwo dostpne dla osb z krgw, k tre
normalnie zajmuj si tym rodzajem in formacji ;(b)maj warto handlow dlatego, e s poufne; i (c)poddane
zostay przez osob, pod ktrej legaln kontrol informacje te pozostaj rozsdnym, w danych okolicznociach,
dziaaniom dla utrzymania ich poufnoci.3. Czonkowie wymagajcy jako warunku wydania zezwolenia na
wprowadzenie do obrotu farmaceutykw lub produktw chemicznych przeznaczonych dla rolnictwa, w ktrych
wykorzystane s nowe jednostki chemiczne, przedstawienia niejawnych testw lub innych d anych, ktrych
uzyskanie wymaga znacznego wysiku, bd chroni takie dane przed nieuczciwym wykorzystaniem w celach
handlowych. Ponadto Czonkowie bd chroni takie dane przed ujawnieniem, z wyjtkiem sytuacji, gdy
konieczna jest ochrona odbiorcw lub chyba e podjte zostan kroki dla zapewnienia, e takie dane bd
chronione przed nieuczciwym wykorzystaniem w celach handlowych.
278

- 133 -

wpyw tradycji niemieckiej na polski porzdek prawny w tej materii przejawia si chociaby
w sposobie zdefiniowania tajemnicy przedsibiorstwa w u.z.n.k.).
Pomys traktowania tajemnicy handlowej jako nowego przedmiotu wasnoci
nowego przedmiotu praw wasnoci intelektualnej pojawi si USA w komisji tworzcej
propozycje praw modelowych, ktre fakultatywnie mog by implementowane do stanowych
porzdkw prawnych (National Conference of Commissioners on Uniform State Laws) pod
koniec lat 70-tych w trakcie prac nad prawem modelowym w zakresie ochrony tajemnic
handlowych (Uniform Trade Secrets Act). Mimo, e pomysu si wycofano, poniewa nie
udao si wypracowa przekonujcej teorii odnonie warunkw utraty prawa do tajemnicy
handlowej, to i tak rzd USA wynegocjowa wprowadzenie zasad ochrony tajemnicy
handlowej przez organy pastwowe do porozumienia NAFTA 279 w rozdziale tego
porozumienia dotyczcym ochrony praw wasnoci intelektualnej oraz do porozumienia

279

Part Six: Intellectual Property Chapter Seventeen Article 1711: Trade Secrets 1. Each Party shall
provide the legal means for any person to prevent trade secrets from being disclosed to, acquired by, or used by
others without the consent of the person lawfully in control of the information in a manner contrary to honest
commercial practices, in so far as: (a) the information is secret in the sense that it is not, as a body or in the
precise configuration and assembly of its components, generally known among or readily accessible to persons
that normally deal with the kind of information in question; (b) the information has actua l or potential
commercial value because it is secret; and (c) the person lawfully in control of the information has taken
reasonable steps under the circumstances to keep it secret. 2. A Party may require that to qualify for protection
a trade secret must be evidenced in documents, electronic or magnetic means, optical discs, microfilms, films or
other similar instruments. 3. No Party may limit the duration of protection for trade secrets, so long as the
conditions in paragraph 1 exist. 4. No Party may discourage or impede the voluntary licensing of trade secrets
by imposing excessive or discriminatory conditions on such licenses or conditions that dilute the value of the
trade secrets. 5. If a Party requires, as a condition for approving the marketing of ph armaceutical or
agricultural chemical products that utilize new chemical entities, the submission of undisclosed test or other
data necessary to determine whether the use of such products is safe and effective, the Party shall protect
against disclosure of the data of persons making such submissions, where the origination of such data involves
considerable effort, except where the disclosure is necessary to protect the public or unless steps are taken to
ensure that the data is protected against unfair commercial use. 6. Each Party shall provide that for data subject
to paragraph 5 that are submitted to the Party after the date of entry into force of this Agreement, no person
other than the person that submitted them may, without the latter's permission, rel y on such data in support of an
application for product approval during a reasonable period of time after their submission. For this purpose, a
reasonable period shall normally mean not less than five years fro m the date on which the Party granted
approval to the person that produced the data for approval to market its product, taking account of the nature of
the data and the person's efforts and expenditures in producing them. Subject to this provision, there shall be no
limitation on any Party to implement abbreviated approval procedures for such products on the basis of
bioequivalence and bioavailability studies. 7. Where a Party relies on a marketing approval granted by another
Party, the reasonable period of exclusive use of the data submitted in connection with obtaining the approval
relied on shall begin with the date of the first marketing approval relied on.http://www.international.gc.ca/trade agreements-accords-commerciaux/agr-acc/nafta-alena/texte/chap17.aspx?lang=en#Article1711, 18.03 2010

- 134 -

TRIPS 280 . Specjalici od ekonomicznej analizy prawa tumacz takie, a nie inne stanowisko
negocjacyjne rzdu USA potrzeb zachowania w handlu zagranicznym midzy pastwami
wysoko rozwinitymi, a pastwami rozwijajcymi si zachowania w dziedzinie nowych
technologii tzw. korzyci komparatywnych tych pierwszych w stosunku do tych drugich.
Celowi temu ma suy rozbudowywanie katalogu praw wasnoci intelektualnej 281 W
konkluzji mona jedynie przewrotnie stwierdzi, e w zwizku z nienajszczliwszym
wpisaniem do treci porozumienia TRIPS problematyki ochrony tajemnicy handlowej, to
poruszanie problematyki ochrony tajemnicy handlowej w dyrektywie o powtrnym
wykorzystaniu byo w zasadzie zbdne skoro dyrektywa odwouje si do treci TRIPS.
Drug sytuacj (obok uregulowania kwestii ochrony praw wasnoci intelektualnej w
akcie prawnym regulujcym dostp do informacji publicznej) w ktrej prawo do informacji
publicznej zderza si z tajemnic przedsibiorcy w kontekcie prawa wasnoci intelektualnej
jest uczestniczenie przez przedsibiorc w postpowaniach, ktre zmierzaj do uzyskania
form ochrony prawnej przewidzianych przez prawo wasnoci intelektualnej. Jest bezcelowe
poruszanie tego problemu np. w stosunku do regulacji odnoszcych si po postpowa np.
przed Europejskim Urzdem Patentowym czy przed Urzdem ds. Harmonizacji Rynku
Wewntrznego w Alicante (w zakresie w jakim zajmuje si on rejestracj znakw
towarowych), poniewa nie funkcjonuj w ich przypadku akty normatywne, ktre
regulowaby powszechny dostp do informacji o dziaalnoci tych instytucji i dostp do ich
dokumentw (Urzd ds. Harmonizacji nie podlega rozporzdzeniu 1049/2001).
Natomiast, w przypadku polskiego porzdku prawnego, ustawa prawo wasnoci
przemysowej moe by traktowana jako akt prawny w sposb szczeglny regulujcy kwestie
dostpu do informacji publicznej (dziaalno Prezesa Urzdu Patentowego RP bez wtpienia
jest sprawa publiczn), a przewidziane w tej ustawie ograniczenia dostpnoci do akt spraw w
280

Humaira Mufti, referat wyg oszony na konferencji WIPO National Seminar on Flexi bilities under the
TRIPS Agreement odbywajcej si w Islamabadzie w dniach 27 -28 listopada 2007 r.
http://209.85.135.132/search?q=cache:4t EJ8DSKZmEJ:www.ipo.gov.pk/UploadedFiles/Ms.%2520Hu maira%25
20Muft i-28-11-07_512200712015.ppt+art+39+trips&cd=5&h l=p l&ct=clnk&client=firefo x-a, data ostatniego
wejcia:18/03/2010
281
The industrialised, information-rich nations are naturally seeking to enlarge their intellectual property
rights in all of the countries in which they do business. They are seek ing to apply the principle of dynamic
comparative advance, meaning that when the global economy is as free as possible then the strong nations will
be those which can be first to exploit their superiority. They will then probably also preserve their leadin g
position for the longest time .They who Ripe where They have not Sown Mauri G Gronroos, D.(Econ):
Summary of the January 22nd , 1999 of an Academic Dissertation in Economics and International Law:
http://www.gronroos.info/, data ostatniego wejcia: 18/03/2010

- 135 -

pewnych stadiach postpowania mog by w pewnym sensie traktowane jako szczeglna

forma ochrony tajemnicy przedsibiorcy. W tym przypadku jest to tajemnica do szczeglna,
bowiem przedsibiorcy bdzie zaleao na zachowaniu pewnych informacji/danych jako
poufnych do momentu uzyskania na te informacje/dane jednej z form ochrony praw wasnoci
intelektualnej.
Tak wic w Prawie wasnoci przemysowej (p.w.p.) oglne zasady powszechnego
dostpu do informacji publicznej doznaj istotnych modyfikacji ze wzgldu na specyfik
przedmiotu ochrony, jakim s przedmioty wasnoci przemysowej 282 . Z jednej P.w.p.
poszerza sfer oglnie dostpnej informacji poprze z instytucj ogoszenia o zgoszeniu
(obowizek ogoszenia danych informacji nie pozostawia wtpliwoci co ich publicznego
charakteru), waciw dla postpowa dotyczcych wynalazkw, wzorw uytkowych i
znakw towarowych (art.43, art.100 i art.143 p.w.p.) oraz poprzez charakterystyczn dla
wynalazkw i znakw towarowych jawno opisu zgoszeniowego od daty ogoszenia o
zgoszeniu (art.44 p.w.p.) P.w.p. Daje rwnie moliwo udostpnienia caoci akt
postpowania dla wszystkich osb, ktre wyka interes prawny, a nie tylko dla stron
postpowania 283 . Jednak ogranicza dostp nawet do informacji o charakterze opisowym,
dotyczcych prowadzonych postpowa i zapadych w nich rozstrzygni, w ten sposb, e w
okresie od zgoszenia do ogoszenia o zgoszeniu lub rejestracji udzielanie takich informacji
jest wyczone (z wyjtkiem wnioskodawcy, jego penomocnikw i osb przez niego
upowanionych na pimie oraz organw cigania). Po dokonaniu ogoszenia o zgoszeniu
udostpnianie akt osobom trzecim jest ju moliwe, ale tylko pod warunkiem, e te bd w
stanie wskaza interes prawny w uzyskaniu dostpu do tych akt 284 Poniewa regulacja p.w.p.
odnosi si tylko i wycznie do dostpu do akt aktualnie toczcych si przed Prezesem
postpowa, nie moe budzi wtpliwoci jedynie to, e zakoczeniu danego postpowania
282

tak Szczepanowska-Ko zowska K., ekspertyza Instytutu Prawa Cywilnego WPIA UW na zlecenie Min istra
Gospodarki, Warszawa 2007, s 3
283
Szczepanowska-Kozowska K., ibidem, s.17
284
Art. 251. 1. Urzd Patentowy udziela informacji o zgoszeniu wynalazku, wzoru uytkowego, wzoru
przemysowego, znaku towarowego, oznaczenia geograficznego i topografii ukadu scalonego oraz udostpnia
akta zgoszenia w kadym stadium postpowania:1)zgaszajcemu i jego penomocnikowi;2)organom cigania i
wymiaru sprawiedliwoci - w zwizku z prowadzonymi przez nie sprawami;3)innym osobom, ktre przedstawi
na pimie zgod zgaszajcego.2. Po upywie terminw zastrzeonych dla nieujawniania informacji o
zgoszeniach, o ktrych mowa w ust. 1, Urzd Patentowy moe na wniosek osoby, ktra ma w tym interes
prawny, udostpni jej dokumenty zawarte w aktach zgoszenia.3. O udzieleniu niejawnej informacji o
zgoszeniu oraz o udostpnieniu akt zgoszenia dokonuje si adnotacji w aktach zgoszenia.4. Przepisy ust. 1-3
nie maj zastosowania do zgosze tajnych wynalazkw i tajnych wzorw uytkowych.5. Do zgosze topografii
ukadw scalonych przepisy ust. 2 i 3 stosuje si z zachowaniem warunkw, o ktrych mowa w art. 207 ust. 2 i 3.

- 136 -

informacj publiczn zawart w jego aktach mona uzyska na podstawie u.d.i.p.. Nie mona
bowiem dostpu do informacji publicznej, ktra przysuguje kademu, zgodnie z art. 2 ust.1
u.d.i.p., ograniczy do osb, czy podmiotw cile wymienionych w przepisach
szczeglnych285 .
P.w.p jest modelowym przykadem regulacji szczeglnej, o ktrej mowa w art. 1 ust.
2 u.d.i.p. Relacja pomidzy tymi ustawami staa si przedmiotem orzeczenia, w ktrym Sd
poczyni kilka niezwykle interesujcych uwag odnonie tej normy kolizyjnej 286 . Sd, w
zasadniczym przedmiocie sprawy, zobowizujc Prezesa Urzdu Patentowego do rozpoznania
wniosku o udzielenie informacji publicznej w trybie u.d.i.p., zaznaczy, e tylko w sytuacji
opisanej w art. 14 ust.2 u.d.i.p., czyli wtedy kiedy udzielenie informacji jest niemoliwe przez
wzgld na zaistniae przeszkody materialno-techniczne, wydanie decyzji moe zosta
poprzedzone wysaniem pisma informacyjnego. Dla uporzdkowania warto przytoczy art. 14
ust.2 u.d.i.p., zgodnie z ktrym jeeli informacja publiczna nie moe by udostpniona w
sposb lub w formie okrelonych we wniosku, podmiot obowizany do udostpnienia
powiadamia pisemnie wnioskodawc o przyczynach braku moliwoci udostpnienia
informacji zgodnie z wnioskiem i wskazuje, w jaki sposb lub w jakiej formie informacja moe
by udostpniona niezwocznie. W takim przypadku, jeeli w terminie 14 dni od
powiadomienia wnioskodawca nie zoy wniosku o udostpnienie informacji w sposb lub w
formie wskazanych w powiadomieniu, postpowanie o udostpnienie informacji umarza si.
Przez wyraenie pismo informacyjne naley wic rozumie wanie materialn posta
informacji, jakiej organ udziela ze wzgldu na przeszkody o charakterze technicznym, a nie
prawnym.
W stanie faktycznym bdcym przedmiotem orzeczenia, Prezes Urzdu Patentowego,
w odpowiedzi na wniosek o udzielenie informacji w trybie u.d.i.p., poprzesta na wysaniu
wnioskodawcy pisma, informujcego wnioskodawc o tym, e trybem waciwym do
udzielenia tego szczeglnego typu informacji jest tryb przewidziany przez art. 251. p.w.p.
Bezsporna, w ocenie Sdu bya waciwo trybu przewidzianego przez p.w.p. w odniesieniu
do akt zgosze znakw towarowych, a konkretnie do udostpnienia treci decyzji Prezesa
Urzdu Patentowego. Bezsporna te bya, zarwno w opinii stron jak i Sdu, kwalifikacja
nieudostpnionych informacji jako informacji publicznych. W ocenie Sdu, tre normy
285
286

Wyrok WSA w Warszawie z dn ia 24 listopada 2006 r. II SAB/Wa 99/ 2006, LEX 299599
Wyrok WSA w Warszawie z dn ia 7 listopada 2006 r. II SA B/Wa 119/ 2006, LEX 299597

- 137 -

kolizyjnej zawartej w art. 1 ust. 2 u.d.i.p., nie zwalnia organu z obowizku rozpatrzenia
wniosku, jeeli dana informacja stanowi informacj publiczn. Ustawa o dostpie do
informacji publicznej

jest

bowiem

niezalenym,

samoistnym,

rwnolegym

trybem

ustawowym, uprawniajcym do uzyskiwania informacji (ktre s informacjami publicznymi).

W rozpoznawanej sprawie bezsporne jest, e dane przez skarcego informacje (decyzje) s
informacjami publicznymi w rozumieniu ustawy o dostpie do informacji publicznej, a zatem
wbrew twierdzeniom organu, ustawa o dostpie (...) znajduje w sprawie zastosowanie i
pomimo normy kolizyjnej (art. 1 ust. 2 ustawy) co do trybu i formy ustawa ta ma
pierwszestwo w zastosowaniu przed ustaw - Prawo wasnoci przemysowej w sytuacji, gdy
danie oparto na podstawie przepisw ustawy o dostpie (... ). Przy czym, wyranie
stwierdzi naley, i pierwszestwo w zakresie formy i trybu zaatwienia sprawy nie przesdza
i nie moe przesdza o merytorycznym zaatwieniu sprawy, to jest o udostpnieniu danych
informacji, odmowie ich udostpnienia lub o umorzeniu postpowania Poniewa odmowa
udostpnienia informacji publicznej oraz umorzenie postpowania o udostpnienie informacji
nastpuje w drodze decyzji, wysanie wnioskodawcy pisma informacyjnego nie jest
rozstrzygniciem przewidzianym w katalogu rozstrzygni wymienionych w u.d.i.p..
Z niezrozumiaych przyczyn Sd w cytowanym orzeczeniu powieli zdanie innego
Sdu287 , zgodnie z ktrym dostrzega si moliwo zaistnienia sytuacji, w ktrej hipotez art.
14 ust 2 u.d.i.p. moe wypeni fakt istnienia regulacji szczeglnej w stosunku do u.d.i.p. (w
tym wypadku p.w.p.), co oznacza e Sdy s skonne interpretowa rozszerzajco pojcie
braku moliwoci udostpnienia informacji zgodnie z wnioskiem i obejmowa tym
pojciem rwnie sytuacje istnienia przepisw szczeglnych. Nie mona jednak si z takim
stanowiskiem zgodzi na gruncie literalnej wykadni art. 14, jak rwnie wykadni
celowociowej poszczeglnych ustpw w obrbie art. 14.. Ust. 1 art. 14 stanowi bowiem, e
udostpnianie informacji publicznej na wniosek nastpuje w sposb i w formie zgodnej z
wnioskiem, chyba e rodki techniczne, ktrymi dysponuje podmiot obowizany do
udostpnienia, nie umoliwiaj udostpnienia informacji w sposb i w formie okrelonej we
wniosku. Wyraony wic w ust 2 brak moliwoci udostpnienia informacji zgodnie z
wnioskiem obligujcy podmiot udzielajcy informacji do poinformowania wnioskodawcy o
takim braku, powinien by rozumiany wycznie jako mogcy wynika z przyczyn
wymienionych w ust.1, czyli przyczyn o charakterze materialno-technicznym.
287

Wyrok NSA z 15 marca 2003 r., II SA 1214/ 03, LEX 80613

- 138 -

W przedmiocie jawnoci prowadzenia przez Prezesa Urzdu Patentowego RP trzeba

powiedzie, e ta jest bardzo ograniczona, ze wzgldu ksztat tych postpowa, oraz na to e
podstawowym celem tych postpowa jest zabezpieczenie inte resu prywatnego. Biorc pod
uwag to, e kryterium opatentowania wynalazku, czy te kryterium uzyskania prawa
ochronnego na wzory uytkowe i przemysowe jest ich nowo (nowo
uproszczeniu sprowadza si do
wynalazku/wzoru

zachowania w poufnoci informacji dotyczcych

przemysowego/uytkowego

wniosku/zgoszenia do

w duym

Urzdu Patentowego),

przed

zoeniem

mona twierdzi,

stosownego
wiedza,

jak

przedsibiorca chce chroni przy pomocy wybranej formy ochrony praw wasnoci
intelektualnej,

przed

przeprowadzeniem stosownego

postpowania

przez Urzdem

patentowym mieci si w definicji tajemnicy przedsibiorcy/przedsibiorstwa/handlowej.

W rezultacie cae postpowanie przed Prezesem Urzdu Patentowego, przynajmniej w
odniesieniu do niektrych form ochrony wasnoci intelektualnej polega na przeksztaceniu
wiedzy poufnej i stanowicej taje mnic handlow w wiedz ju pows zechnie dostpn,
ale chronion przez fakt bycia przedmiotem wasnoci intelektualnej. Jeeli spojrzy si na
postpowania przed Prezesem Urzdu Patentowego wanie w taki sposb to wida, e
rzeczywicie, e wzgldu na ochron tajemnicy handlowej nie ma miejsca dla powszechnego
dostpu do akt takich postpowa przed dniem ogoszenia o zgoszeniu.
Zupenie odmiennie naley jednak postrzega ko nflikt midzy prawem dostpu do
informacji publicznej a przyznanymi ju przedsibiorcom prawami wasnoci intelektualnej.
Wszelkie reguy kolizyjne, ktre w niejasny i zdawkowy sposb rozstrzygaj konflikt
pomidzy tymi prawami powinny by rozstrzygane na korzy dostpu informacji publicznej.
Natomiast od ustawodawcy polskiego naley oczekiwa wytyczenia granicy pomidzy sam
realizacj prawa do informacji publicznej a warunkami powtrnego wykorzystania tej
informacji.

- 139 -

ROZDZIA V
MOLIWO DANIA UDOSTPNIENIA INFORMACJI O
SPRAWACH PUBLICZNYCH W RELACJACH PRYWATNOPRAWNYCH
W ostatniej czci opracowania przedstawiona zostanie problematyka udostpniania
informacji publicznej przez podmioty ktre nie s organami administracji publicznej
bezporednio w relacjach prywatno-prawnych oraz moliwo dania w takich relacjach
nieograniczonej przedmiotowo informacji (niebdcej publiczn w rozumieniu u.d.i.p.) przez
pras bezporednio od przedsibiorcw.
V.1 PRZEDSIBIORCA JAKO PODMIOT BEZPORREDNIO ZOBOWIZANY DO
UDOSTPNIANIA INFORMACJI PUBLICZNEJ
Informacj publiczn w rozumieniu u.d.i.p mog dysponowa nie tylko organy
administracji publicznej, ale rwnie organy samorzdw zawodowych, podmioty
reprezentujce zgodnie z odrbnymi przepisami Skarb Pastwa, pastwo we osoby prawne
albo osoby prawne samorzdu terytorialnego oraz inne pastwowe jednostki organizacyjne
albo jednostki organizacyjne samorzdu terytorialnego. W posiadaniu takiej informacji mog
znale si rwnie podmioty niebdce organami administracji publicznej, wykonujce
zadania publiczne lub dysponujce majtkiem publicznym, oraz wszelkie osoby prawne, w
ktrych Skarb pastwa lub jednostki samorzdu zawodowego bd gospodarczego maj
pozycie dominujc w rozumieniu prawa konkurencji288
Pord tego szerokiego katalogu podmiotw, niebdcych organami administracji
publicznej, znajduj si przedsibiorcy zarwno rozumieniu przepisw o swobodzie
dziaalnoci gospodarczej jak i w szerszym rozumieniu przedsibiorcy znanym prawu
konkurencji (odpowiadajcemu wsplnotowemu pojciu przedsibiorstwa). Mog to by
podmioty, ktre zawsze s przedsibiorcami, jak spki prawa handlowego, rwnie
stowarzyszenia i fundacje, ktre tylko fakultatywnie posiadaj status przedsibiorcy.
Wszystkie tego typu podmioty nie s w rozumieniu u.d.i.p. organami administracji publicznej,
jednak na podstawie u.d.i.p. zobowizane s do rozpatrywania wnioskw o udostpnienie
informacji publicznej, a w zakresie w jakim wydaj decyzje odmowne, s upowanione do
288

art.4 u.d.i.p.

- 140 -

rozpatrywania spraw w rozumieniu k.p.a. za spraw zawartego w u.d.i.p. odesania do tego

kodeksu w zakresie procedur odwoawczych. 289 .
Komentatorzy u.d.i.p. zwracaj w tym miejscu uwag na niekonsekwencj
ustawodawcy w sposobie definiowania organu administracji publicznej, tzn. rozdwik
pomidzy ustaw a kodeksem. Trzeba zwrci uwag na to, e zgodnie z k.p.a., kady
podmiot, ktry jest upowaniony do rozstrzygania w drodze decyzji administracyjnej spraw
indywidualnych jest na potrzeby postpowania administracyjnej organem administracji
publicznej 290 . W zwizku z tym, w rozumieniu k.p.a. wszystkie wymienione wyej podmioty
znajdujce si posiadaniu informacji publicznej i zobowizane do jej udzielenia, a nie bdce
organami administracji publicznej w sensie cisym i tak mieszcz si w definicji organu
administracji publicznej w rezultacie sytuacja w ktrej u.d.i.p. dzieli podmioty zobowizane
do udostpniania informacji publicznej (wszystkie z nich w zwizku z tym rozstrzygaj w
drodze decyzji administracyjnej sprawy indywidualne, jeeli odmawiaj udostpnienia
informacji) na organy administracji publicznej oraz inne podmioty naley uzna za ustawowe
superfluum 291 .
To, e liczne podmioty mog by uznawane za organy administracji publicznej tylko i
wycznie na potrzeby rozpatrywania wnioskw o udostpnienie informacji publicznej,
powoduje liczne komplikacje zwizane z zastosowaniem kompleksowych rozwiza .k.p.a.
przewidzianych przecie w pierwszej kolejnoci dla klasycznego

i hierarchicznie

zorganizowanego systemu organw administracji publicznej. Komplikacje te mog si

przejawia przede wszystkim w zwizku rozwizaniem kwestii moliwej cieki
odwoawczej od decyzji o odmowie udostpnienia informacji wydawanych przez takie
podmioty. W ich przypadku zadaniem karkoomnym dla ustawodawcy byoby zbudowanie
tradycyjnego modelu dwuinstancyjnego postpowania administracyjnego, ktrego to
postpowania wyczerpanie otwieraoby drog sdow, czy to sdow-administracyjn, czy
drog sdow przed sdem powszechnym.
Po prostu, w przypadku do niedookrelonego krgu podmiotw, ktre mog niejako
tymczasowo, czy te funkcjonalnie, peni role organw administracji publicznej nie byoby
289

Art. 16 ust .2 u.d.i.p.

Art. 5 ust. 3 w zwizku z art. 1 ust.2 k.p.a.
291
Kaczyski M. Szuster S., Ko mentarz do art. 17 Ustawy z dnia 6 wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji
publicznej (Dz.U.01.112.1198), LEX/el. 2003
290

- 141 -

moliwe wykreowanie jakiego spjnego logicznie katalogu organw wyszego stopnia

waciwych do rozpatrywania odwoa. Z tych wzgldw racjonalny ustawodawca musia
zapoyczy z k.p.a. 292 instytucje remonstracji 293 , jako najwaciwszego rodka odwoawczego
od decyzji organw administracji publicznej, ktrym nie s przypisane organy wyszego
stopnia tzn. ministrom w rozumieniu k.p.a. oraz samorzdowym kolegiom odwoawczym.
Pojawiaj si jednak suszne gosy, e wszdzie tam gdzie zobowizane do udostpniania
informacji publicznej podmioty maj struktur hierarchiczn , jak np. samorzdy zawodowe,
zasadne byoby, aby jednak ustawodawca rozway wprowadzenie tradycyjnego modelu
dwuinstancyjnego ze wzgldu na oczywiste wady instytucji remonstracji 294 .
Podmiot niebdcy organem administracji publicznej, rozpatrujcy wniosek o
udostpnienie informacji publicznej, jest zobowizany do przestrzegania u.d.i.p. w takim
zakresie jak organ administracji publicznej w cisym sensie. Musi dba o ochron danych
osobowych, o dotrzymanie tajemnic ustawowo chronionych, dba o inne tajemnice, musi
rwnie bra pod uwag prawo do prywatnoci i tajemnic przedsibiorcy (jeeli jest
przedsibiorc, to zarwno tajemnice wasn jak i innych przedsibiorcw) i jest w takich
sytuacjach
zobowizany

zobowizany do
do

odmwienia

ograniczania

zakresu

udostpnienia

udostpnianych

caoci

informacji albo

zawnioskowanych

informacji.

Postpowania tego podmiotu bd dotyczyy ws zystkie uwagi dotyczce organu

administracji publiczne j w cisym sensie.
Mona dostrzec nierozwizywalne trudnoci interpretacyjne na paszczynie
zastosowania konstrukcji znanych k.p.a. i siatki pojciowej tej kodyfikacji do rozwiza
przyjtych przez u.d.i.p., kiedy to przedsibiorca jest zobowizany do udostpnienia
informacji publicznej, co moe narazi na ujawnienie jego wasne tajemnice handlowe,
tajemnice innych, przedsibiorcw czy prywatno osb fizycznych. W takiej sytuacji
podmiot z jednej strony funkcjonuje jako organ administracji publicznej, z drugiej strony jako
podmiot prawa prywatnego posiada interes prawny w toczcym si przed nim postpowaniu,
co powinno nadawa mu status strony w postpowaniu, ktre prowadzi jako quasi-organ
administracji. Nie moe tutaj znale zastosowania znana k.p.a. instytucja wyczania

292

art.127 ust 3 k.p.a.

art. 17 ust.2 u.d.i.p.
294
art. 17 ust.2 u.d.i.p.
293

- 142 -

organu295 , poniewa adna z przesanek jej zastosowania nie jest adekwatna do opisywanej
sytuacja i przede wszystkim na takim podmiotem/przedsibiorc quasi-organem administracji
nie znajduje si te aden organ wyszego stopnia waciwy do przejcia sprawy do
prowadzenia.
Oczywicie wszystkie wyraone wyej wtpliwoci mona przewrotnie rozwiza
stwierdzajc, e przecie postpowanie o udostpnienie informacji publicznej nie jest
postpowaniem administracyjnym (przynajmniej nie jest postpowaniem, do ktrego w
caoci stosuje si k.p.a.). Jednak, jak pokazano wczeniej, wycze nie zastosowania k.p.a.
do tych postpowa (z wyjtkiem procedury odwoawczej) ogranicza na paszczynie
proceduralne j moliwo realizacji prawa dostpu do informacji publicznej przed
organem administracji i tym samym zakresie refleksja ta odnosi si do podmiotw, ktre
tylko na potrzeby procedury udostpniania informacji publicznej s traktowane jak organy
administracji.
Problem udzielania informacji publicznej (ale w znaczeniu szerszym, ni przewiduje
to u.d.i.p.) bezporednio przez podmioty prywatne mona rozcign przykadowo rwnie
na problematyk spek publicznych, w tym sensie e przewidziane przez ustaw o ofercie
publicznej i warunkach wprowadzania instrumentw finansowych do zorganizowanego
systemu

obrotu

oraz

spkach

publicznych 296

obowizki

publikowania

raportw/zgosze/wezwa itp. skutkuj powszechn dostpnoci takich informacji dla

kadego bez koniecznoci wykazywania si interesem prawnym w celu ich uzyskania i w ten
sposb zbliaj si w swoim publicznym (w innym sensie) charakterze do pojcia informacji
publicznej.
Mona by powiedzie, e caa problematyka obowizkw informacyjnych spek
publicznych jest problematyk zupenie osobn w stosunku koncepcji powszechnego dostpu
do informacji publicznej, poniewa ustawowe pojcie informacji publicznej w zaoeniu, w
pierwszej kolejnoci, dotyczy dziaalnoci organw pastwowych i samorzdowych nie
wyczajc z tego np. sdw i prokuratur, podczas gdy informacje dotyczce spek
publicznych odnosz si do podmiotw, ktre nie musz mie adnych powiza

295

art. 27 k.p.a.
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowad zania instrumentw finansowych do
zorganizowanego systemu obrotu oraz o spkach publicznych1) Dz.U. z 2005r. Nr 184, poz. 1539,
296

- 143 -

kapitaowych ze skarbem pastwa i jednostkami samorzdu terytorialnego, ponadto znajduj

si w krgu zainteresowania ograniczonej grupy podmiotw inwestorw, rzeczywistych lub
tylko potencjalnych. Jednak po pierwsze podobne uwagi mona byo mie co do jawnoci
postpowa z zakresu prawa konkurencji, gdzie zbiorowy interes konsumentw
uzasadnia ich zainte resowanie postpowaniami toczcymi si z zakresu prawa
konkurencji (i zaspokojenie tego zainteresowania nastpowao przy pomocy obowizkowych
publikacji stosownych dokumentw przez organy publiczne w stosownych dziennikach
urzdowych). Tak wic analogicznie mona powiedzie, e interes nieograniczonej liczby
potencjalnych inwestorw uzasadnia zainteresowanie spoeczestwa kondycj spek
publicznych, a informacja o tej kondycji zaczyna nabiera charakteru sprawy publicznej
(niekoniecznie w rozumieniu u.d.i.p.)
Po drugie raporty, zgoszenia itp. spek publicznych przeznaczone s rwnie dla
Komisji Nadzoru Finansowego, s wic przedmiotem zainteresowania i analizy organw
administracji, staj si przedmiotem aktywnoci tych organw wic mimo, e nie s
dokumentami urzdowymi, treci w nich zawarte zaczynaj nabiera charakteru informacji
publicznej w rozumieniu u.d.i.p. (dziaalno Komisji nadzoru finansowego jest spraw
publiczn, a sama materia postpowania z dokumentami takiego typu rwnie nie moe by
uznana za spraw prywatn, poniewa nie jest objta adn tajemnic jak znaby polski
system prawa, w tym nie jest objta tajemnic handlow). Warto problem jawnoci
funkcjonowania spek publicznych przytoczy, aby pokaza jak w przyszoci moe
ewoluowa rozumienie sprawy publicznej, gdzie za spraw publiczn (przez wzgld na
interesy istotnych grup spoecznych jak inwestorzy, konsumenci, mieszkacy terenw
zagroonych skaeniem itp.) bd mogy by uwaane konkretne proble my, zagadnienia,
rodzaje aktywnoci, w ode rwaniu od tego czy dotycz dziaa podmiotw publicznych
czy te prywatnych i w oderwaniu od tego, czy do uczynienia zado prawu takich grup
do bycia naleycie powiadomionymi, bd zobowizane podmioty publiczne czy
prywatne.
To, jak powinien wyglda model i katalog podmiotw niebdcych organami
administracji publicznej zobowizanych bezporednio do udzielania informacji ze wzgldu
na przedmiot tej dziaalnoci (taka informacja powinna by przez prawa kwalifikowana jako
informacja publiczna), jest spraw otwart. Model procedury powinien by moliwie
jednolity i jak najbardziej zbliony do sposobu udzielania informacji przez organy
- 144 -

administracji. Obowizek udzielania informacji ze wzgldu na przedmiot informacji powinien

dotyczy na pewno wszystkich podmiotw profesjonalnie zajmujcych si dziaalnoci
gospodarcz, poniewa te podmioty dysponuj najlepszymi argumentami za nieujawnianiem
informacji ich dotyczcych. Ominicie organu administracji na drodze do uzyskania
informacji mogcej stanowi tajemnic handlow (spr co do charakteru danej informacji i
tak musi si skoczy przed sdem cywilnym) suyoby duo szybszemu uzyskaniu
rozstrzygnicia w przedmiocie tego gdzie znajduje si granica midzy tajemnic handlow a
sfer uzasadnionego zainteresowania spoeczestwa.
V.2 PRZEDSIBIORCA JAKO PODMIOT BEZPORREDNIO ZOBOWIZANY DO
UDOSTPNIANIA INFORMACJI NA PODSTAWIE PRAWA PRASOWEGO
Jak zostao zauwaone, caa problematyka dostpu do informacji publicznej wyrosa
na koncepcji prawa do swobodnej wypowiedzi przede wszystkim wypowiedzi prasy. Prasa,
aby mc si wypowiedzie w istotnych dla ycia publicznego kwestiach musi mie dostp do
informacji. Logiczne jest wic, e w danym porzdku prawnym prasa (w polskim porzdku
prawnym osoby zdefiniowane w Prawie Prasowym 297 jako redaktorzy naczelni, upowanieni
do reprezentowania prasy w relacjach z osobami trzecimi, w relacjach tych czasem
uprzywilejowani, ale te ponoszcy odpowiedzialno za dziaalno redakcji) moe w
szerszym zakresie ni kady czonek spoeczestwa korzysta z prawa do informacji. Na
przysugujce prasie na podstawie Prawa Prasowego prawo do informacji skadaj si dwa
elementy, po pierwsze takie prawa i skorelowane z nimi obowizki podmiotw
zobowizanych do udostpnienia informacji jak przewiduje to u.d.i.p 298 . Po drugie istnieje
moliwo dania przez pras/redaktorw naczelnych informacji (nienazwanej ju w Prawie
Prasowym informacj publiczn) od podmiotw prywatnych na podstawie osobnej procedury
tj. od przedsibiorcw, organizacji spoecznych itp. - wedug wykadni systemowej
przedsibiorcw, tylko jeeli ci nie podlegaj u.d.i.p. 299 .

297

Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo p rasowe, Dz. U. z dnia 7 lutego 1984 r.
Art. 3a. ( 2) W zakresie prawa dostpu prasy do informacji publicznej stosuje si przepisy ustawy z dnia 6
wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej ( Dz. U. N r 112, poz. 1198).
299
Art. 4. 1. ( 3) Przedsibiorcy i podmioty niezaliczone do sektora finansw publicznych oraz niedziaajce w
celu osignicia zysku s obowizane do udzielenia prasie informacji o swojej dziaalnoci, o ile na podstawie
odrbnych przepisw informacja nie jest objta tajemnic lub nie narusza prawa do prywatnoci.2. (4)
(skrelony).
3. ( 5) W przypadku odmowy udzielenia informacji, na danie redaktora naczelnego, odmow dorcza si
zainteresowanej redakcji w formie pisemnej, w terminie trzech dni; odmowa powinna zawiera oznaczenie
298

- 145 -

Poniewa, jak wielokrotnie podkrelono, problematyki rozumienia sprawy publicznej

nie mona ogniskowa tylko na podmiotach publicznych, ale raczej na konkretnych
problemach, z ktrych jednym jest dziaalno wadzy publicznej, ktra jest pojciem na tyle
pojemnym, e mona przyj, i nieleca w polu zainteresowania wadzy publicznej
dziaalno osb prywatnych nie powinna by przedmiotem zainteresowania innych osb
prywatnych. Mechanizm, w ktrym to prasa (niejako przedstawiciel jakie grupy osb
prywatnych) moe da informacji bezporednio od innych osb prywatnych zdaje si by
nie tylko uatwieniem proceduralnym, ale rwnie mechanizmem ktry moe chroni
spoeczestwo przed przedstawionym wyej schematem mylenia (ogniskowaniu rozumienia
sprawy publicznej na podmiotach publicznych). A takiemu schematowi jest bliej do bdnej
podmiotowej ni waciwej przedmiotowej koncepcji rozumienia informacji publicznej.
O ile sama idea moliwoci dania przez redaktorw naczelnych informacji
bezporednio od prywatnych przedsibiorcw jest jak najbardziej suszna, o tyle istniejce
obecnie w prawie prasowym mechanizmy s wyjtkowo niespjne z u.d.i.p. w przedmiocie
moliwoci kwestionowania odmw udostpnienia informacji przez przedsibiorcw.
Problem zosta czciowo przedstawiony w Wyroku NSA z 2004300 (na marginesie trzeba
zauway, e w Wyroku tym wyraono bdny pogld, i w przypadku gdy na podstawie
u.d.i.p. przysuguje powdztwo do Sdu powszechnego, wtedy nie zachodzi potrzeba
przeprowadzenia postpowania odwoawczego w trybie k.p.a.), zgodnie z ktrym wzajemne
relacje art. 3a oraz art. 4 Prawa Prasowego naleaoby rozumie w ten sposb, e wszdzie
tam gdzie redaktor naczelny moe da udostpnienia informacji na podstawie u.d.i.p. jest
organu, jednostki organizacyjnej lub osoby, od ktrej pochodzi, dat jej udzielenia, redakcj, ktrej dotyczy,
oznaczenie informacji bdcej jej przedmiotem oraz powody odmowy.4. (6) Odmow, o ktrej mowa w ust. 3, lub
niezachowanie wymogw okrelonych w tym przepisie, mona zaskary do sdu administracyjnego w terminie
30 dni; w postpowaniu przed sdem stosuje si odpowiednio przepisy o zaskaraniu do sdu decyzji
administracyjnych.5. (7) (skrelony).6. ( 8) (skrelony).
300
Stosownie do przepisu art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 6 wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej
podmiotowi, ktremu odmwiono prawa do informacji ze wzgldu na prawo do prywatnoci, przysuguje prawo
wniesienia powdztwa do sdu powszechnego. Jeli tak, to w ogle otwart kwesti jest ocena, czy
Samorzdowe Kolegium Odwoawcze byo waciwe do orzekania w sprawie. Wprawdzie w pimiennictwie
prawniczym wyraano pogld, e "w odniesieniu do prasy zawsze waciwy jest NSA, z uwag i na tre art. 4 ust.
4 prawa prasowego" (por. M. Jakowska, "Dostp do informacji publicznych". Materiay na Konferencj
sdziw NSA padziernik 2002, str. 37), jednake pogldu tego nie mona podzieli. Wszake ustawa z dnia 6
wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej, jak to ju podkrelono, samodzielnie i kompleksowo
reguluje problematyk dostpu do informacji publicznej. Jeli tak, to mona i naley broni pogldu, wedug
ktrego przepis art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 6 wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej nie wycza
prasy spod swego dziaania. Wyrok NSA z dnia 29 lipca 2004 r. OSK 693/ 2004, LEX 164867

- 146 -

zobowizany do korzystania z mechanizmw proceduralnych przewidzianych przez u.d.i.p.

nie za regulacji szczeglnej przewidzianej przez prawo Prasowe.
Jest to interpretacja suszna w tym sensie, e nielogiczne byoby, gdyby od tego
samego podmiotu mona byoby w jednym systemie prawa da tej samej informacji
publicznej na podstawie kompletnie rnych norm proceduralnych tylko dlatego, e
wnioskujcy posiada lub nie posiada statusu redaktora naczelnego. Tak dziaoby si np. w
przypadku jednoosobowych spek skarbu pastwa, ktre z jednej strony podlegaj u.d.i.p., z
drugiej strony posiadaj status przedsibiorcy.
Nie jest natomiast zrozumiae utrzymywanie przez ustawodawc obecnego ksztatu
duo starszych ni u.d.i.p., nienowoczesnych przepisw Prawa Prasowego, ktre reguluj
prawo dania informacji od pewnych podmiotw, ktre nie s zobowizane do udzielania
informacji publicznej, podczas gdy na potrzeby u.d.i.p. wypracowano by moe niedoskonae,
ale nowoczeniejsze rozwizania dotyczce procedur dania informacji od podmiotw prawa
prywatnego zobowizanych do udzielania informacji publicznej oraz wypracowano
mechanizm kontroli sdu powszechnego/cywilnego nad ochron kluczowych w punktu
widzenia osb prawa prywatnego wartoci jak prawo do prywatnoci i ochrona tajemnicy
przedsibiorcy.
Oczywicie informacja, jakiej prasa moe da bezporednio od przedsibiorcw
niezobowizanych do udostpniania informacji publicznej, nie jest informacj publiczn w
rozumieniu u.d.i.p., ramy proceduralne takiego dania nie mog by zakwalifikowane jako
postpowanie administracyjne, a sama odmowa udzielenia informacji przez przedsibiorc
nie jest decyzj administracj, a jedynie posiada walor decyzji administracyjnej 301 . Nie
zmienia to faktu, e analogiczny cel u.d.i.p. oraz stosownych artykuw Prawa Prasowego
uzasadniaby zblienie obu regulacji.
Wszelkie wady istniejcej obecnie regulacji jest wic najatwiej pokaza porwnujc
sytuacj dowolnego przedsibiorcy niepodlegajcego pod u.d.i.p. oraz przedsibiorcy ktry
jest zobowizany do udzielania informacji na podstawie u.d.i.p.; ergo niepodlegajcego
szczeglnej procedurze przewidzianej przez Prawo Prasowe. W przeciwiestwie do u.d.i.p. i
301

Sobczak J., Ko mentarz do Ustawy z dnia 26 stycznia 1984 Prawo Prasowe, LEX/el. 2008

- 147 -

innych omawianych

ustaw

Prawo

Prasowe

przedsibiorcy/przedsibiorstwa/handlowej jako

nie
o

wspomina

wprost

przesance odmowy

tajemnicy

udostpnienia

informacji oraz wyznacza przedsibiorcy raco krtki 3-dniowy termin na udzielenie

odpowiedzi (krtszy ni w przypadku podmiotu zobowizanego do udostpnienia informacji
publicznej np. jednoosobowej spki Skarbu Pastwa).
Nie przewiduje rwnie moliwoci ponownego przemylenia zasadnoci wniosku
redaktora naczelnego. W Prawie Prasowym nie znalaza znana u.d.i.p. instytucja wniosku o
ponowne rozpatrzenia sprawy, ktra zostaa do u.d.i.p., wprowadzona wanie ze wzgldu na
potrzeb rozwizania problemu braku organw wyszego stopnia w przypadku podmiotw
zobowizanych do udzielenia informacji publicznej osb prawa prywatnego (sdy
administracyjne i autorzy komentarzy zgodnie podkrelaj, e odmowa udzielenia odpowiedzi
na podstawie Prawa Prasowego nie nosi znamion decyzji administracyjnej, rozpatrywanie
takiego wniosku nie jest zaatwianiem sprawy w rozumieniu k.p.a. a zaskaralno czynnoci
faktycznych przedsibiorcy podejmowanych w zwizku z pytaniami/wnioskami redaktorw
naczelnych jest wyjtkowym rozwizaniem prawnym) 302 .
Najwikszym kuriozum tej regulacji jest jednak to, e redaktorowi naczelnemu na
odmow odpowiedzi/udostpnienia informacji przysuguje skarga do sdu administracyjnego,
a przecie w przypadku podmiotw prywatnych w pierwszej kolejnoci bd one uzasadniay
odmowy udostpnienia informacji swoimi tajemnicami handlowymi, ewentualnie prawem do
prywatnoci, czyli takimi przesankami odmowy, ktrych przywoanie implikuje w przypadku
u.d.i.p. dalsz waciwo sdu powszechnego, a nie sdu administracyjnego. Rozwizanie to
naley krytykowa, nie tylko z powodu dbania o jako taka spjno rozwiza w zakresie
ksztatu drogi sdowej w niemal identycznych sprawach, ale rwnie dlatego, e jak
wczeniej zaznaczono, to sd cywilny a nie administracyjny ma waciwe narzdzia aby
oceni gdzie ley granica prawa do prywatnoci i granica tajemnicy handlowej oraz jak
daleko moe siga zainteresowanie prasy dziaalnoci prywatnego przedsibiorcy.
Rozwizania obowizujce w tym przedmiocie, w stanie prawnym z 2010 roku
naley wic uzna za wymagajce gruntownego przebudowania idcego w kierunku
ujednolicenia procedury udostpniania kadej informacji na danie redaktorw naczelnych z
302

Adamiak. B, Borkowski J. Glosa do postanowienia NSA z dnia 19 lipca 1988 r., I SA 500/88, OSP z 1990 r.
nr 7 s 285

- 148 -

procedur udostpniania informacji publicznej (mimo, e chodzi o udostpnianie informacji,

ktra nie jest informacj publiczn w rozumieniu u.d.i.p.) przez podmioty niebdce
organami administracji. Ustawodawca powinien rwnie rozway, czy nie byoby
zasadne rozs zerzenie katalogu podmiotw uprawnionych do dania informacji
niebdcych informacj publiczn w rozumieniu u.d.i.p., a dotyczc rnych interesw
spoecznych na

podmioty takie jak organizacje spoeczne/pozarzdowe/poytku

publicznego (idc kierunkiem mylenia wyznaczonym przez spraw Tasz v. Wgry).

Dlaczego prawo do dania bezporednio w relacjach prywatno-prywatnych
informacji (ktra jest istotna dla spoeczestwa, a nie dotyczy sprawy publicznej w
rozumieniu u.d.i.p.) ma by ograniczone do osb, ktre posiadaj status redaktora
naczelnego? Czy prawo do ochrony ywych interesw rnych grup spoecznych wyraajce
si w moliwoci dania informacji w uproszczony sposb powinno by ograniczone
wycznie do prasy? Przecie w spoeczestwie obywatelskim, gdzie kady powinien
moliwo aktywnego zaangaowania w ycie publiczne, takie rozwizanie nie znajduje
adnego uzasadnienia.

- 149 -

WNIOSKI KOCOWE
Po przeanalizowaniu w polskim porzdku prawnym sposobu realizacji prawa dostpu
do informacji publicznej i prawa do ochrony tajemnicy handlowej na paszczynie zarwno
regulacji oglnych (u.d.i.p. i u.z.n.k. ) jak regulacji dotyczcych poszczeglnych problemw
prawa (zamwienia publiczne, finanse publiczne, partnerstwo publiczno-prywatne, ochrona
rodowiska, ochrona konkurencji, pomoc publiczna, ochrona konsumentw, wasno
intelektualna) naley stwierdzi, e wszystkie te regulacje tworz wyjtkowo niespjny i
nielogiczny system, niepotrzebnie mnocy pojcia, definicje, procedury szczeglne, liczne
katalogi informacji jawnych i niejawnych, przepisy, nawet cae rozdziay aktw prawnych.
Z perspektywy ochrony interesu przedsibiorcw nale y stwierdzi, e:
W spjnym systemie prawa powinna funkcjonowa jedna definicja przysugujcej
podmiotom prowadzcym dziaalno gospodarcz sfery poufnoci, niezalenie od tego czy:
- sfera tej poufnoci jest definiowana na potrzeby oglnej regulacji dotyczcej dostpu do
informacji publicznej
- sfera tej poufnoci jest definiowana na potrzeby ochrony uczciwej konkurencji midzy
podmiotami prowadzcymi dziaalno gospodarcz (w relacjach prywatno-prawnych),
- czy te na potrzeby procedur udostpniania informacji publicznej, w zwizku
zaangaowaniem przedsibiorcy w realizacj zamwie publicznych, inwestycje zagraajce
rodowisku, udzia przedsibiorcy w postpowa z dziedziny prawa konkurencji,
skontrolowanie przedsibiorcy itp.
- czy te na potrzeby procedur zupenie wyjtkowych jak ta przewidziana przez prawo
prasowe
Taka sfera poufnoci powinna przysugiwa jednolicie zdefiniowanym w caym
systemie prawa podmiotom nie za tak, jak obecnie rnie zdefiniowanym przedsibiorcom
lub przedsibiorstwom, a sposb zdefiniowania tego podmiotu, ze wzgldu na zobowizania
prawno- midzynarodowe, powinien by moliwie najbliszy definicji przedsibiorstwa
znanej prawu unijnemu.
Wskazane jest, aby co do zasady, od przedsibiorstw wymaga wstpnego
zastrzegania poufnoci informacji zawsze wtedy kiedy przedsibiorstwa przekazuj

- 150 -

informacj organom administracji, potencjalnie zobowizanym do udostpniania informacji

publicznej.
Zoenie takiego zastrzeenia (w przypadku wszystkich aktw) nie powinno by
jednak przez ustawodawc traktowane jako warunek sine qua non objcia ochron przez
organ administracji takiej informacji. Ustawodawca powinien wypracowa katalog przesanek
umoliwiajcych organowi administracji publicznej wzicie pod uwag ochron tajemnicy
handlowej bez poczynienia stosownego zastrzeenie ale nie tak nieprecyzyjnych jak dbao
organu o interes strony, czy uzasadniony interes przedsibiorcy, ale bardziej konkretnych jak
np. ochrona uczciwej konkurencji midzy przedsibiorcami.
Wszelkie rozstrzygnicia sporw na tle zasadnoci takich zastrzee mog by
wice tylko na potrzeby postpowa w ktrych zastrzeenia s skadane (odnonie
informacji publicznej np. na potrzeby obowizkowych ogosze przewidzianych przez dane
procedury oraz odnonie jawnoci wewntrznej dla innych stron postpowa, ktre mog w
trakcie takich postpowa podway rozstrzygnicia incydentalne w przedmiocie zasadnoci
tych zastrzee). Rozstrzygnicia te nie mog by wice w przypadku pniejszych
wnioskw o udostpnienie informacji publicznej.
Organy administracji nie s waciwymi dysponentami tajemnic handlowych, a to
same przedsibiorstwa dysponuj najlepszymi argumentami, za tym aby poszczeglnych
tajemnic nie ujawnia. Wydaje si, e praktyka zbyt szerokiego zasaniania si przez organy
administracji tajemnic handlow, wynika z dostrzegania przez organy administracji
powyszej konstatacji i chci zrzucenia przez te organy odpowiedzialnoci za decyzj o
ujawnieniu danych informacji na sd cywilny (przed ktrym spr o jawno/poufno danej
informacji

moe przybra charakter kontradyktoryjny pomidzy wnioskodawc a

przedsibiorstwem).
Z tego wzgldu ustawodawca powinien wypracowa model proced ury o udostpnienie
informacji publicznej (rozumianej szerzej ni obecnie), ktry pozwala zoenie wniosku o
dan informacj do jak najszerszego krgu podmiotw ni dysponujcych (rwnie
podmiotw prywatnych), a wszelkie spory odnonie zakresu ochrony prawa do prywatnoci
oraz tajemnicy handlowej kieruje jak najszybciej przed sd cywilny.
Z perspektywy ochrony interesu spoeczestwa nale y stwierdzi, e:
- 151 -

Pojcie informacji publicznej nie powinno by duej ogniskowane wycznie na

dziaalnoci podmiotw publicznych (a dopiero w drugiej kolejnoci na konkretnych
przedmiotach tej dziaalnoci), ale prze de wszystkim prze dmiotowo, gdzie dziaalno
podmiotw publicznych mogaby uchodzi wyczenie jeden (cho z pewnoci
najwanie jszy) z prze dmiotw uzasadnionego zainteresowania spoeczestwa.
Ustawodawca powinien stworzy jeden dla caego porzdku prawnego moliwie
kompletny katalog informacji, ktre w otwartym spoeczestwie powinny by jawne. Katalog
ten powinien zosta pogrupowany na problemy takie jak np. zagroenia dla rodowiska,
zagroenia dla uczciwej konkurencji, czy szeroko rozumiana dziaalno administracji (w
przypadku ktrej w sposb wyrany powinny by wymienione przynajmniej problemy ju
zapisane w u.d.i.p. jak dziaalno kontrolna pastwa, a take kwestie ochrony konkurencji,
czy pomocy publicznej ujte w sposb przedmiotowy).
Podmiotami zobowizanymi do ujawniania informacji dotyczcej tak ujtych
problemw powinny by nie tylko podmioty obecnie wskazane w u.d.i.p., ale rwnie
przedsibiorcy (o ile dane podmioty dan informacj dysponuj / powinny dysponowa).
Takie rozwizanie miaoby nastpujce zalety:
- pozwolioby wnioskodawcom zwrci si bezporednio do waciwych dysponentw
informacji o przedsibiorstwach, czyli do samych przedsibiorstw o udostpnienie informacji,
co pozwolioby skrci czas potrzebny na otrzymanie rozstrzygnicia sdu cywilnego w
przypadku odpowiedzi odmownej (w tym sensie, e nie wystpowaby problem postpowania
przed organem wyszego stopnia, a argumentacja waciwego dysponenta sporu mogaby
zosta wyeksponowana ju na etapie odmowy udostpnienia informacji)
- wyeliminowaoby problem potrzeby istnienia szczeglnej regulacji dotyczcej prasy, tzn.
nieuzasadnionego uprzywilejowania prasy w dostpnie do informacji o dziaalnoci
przedsibiorcw (uprzywilejowania dyskryminujcego

przede wszystkim organizacje

pozarzdowe), oraz okrelioby zakres przedmiotowy informacji, jakiej mona da od

przedsibiorcw, poniewa moliwo dania prasy informacji o wszelkiej dziaalnoci
przedsibiorcy prywatnego wydaje si zbyt daleko posunita

- 152 -

WYKAZ RDE

WYKAZ LITERATURY
1. Access to information, public participation and access to justice in environmental
matters at Community level A Practical Guide, Komis ja Europejska, Bruksela
2009
2. Adamski D., Bernaczyk M., Znaczenie dyrektywy o ponownym wykorzystaniu
informacji sektora publicznego dla ustawy o dostpie do informacji publicznej,
Elektoniczna Administracja z 2006 r. nr 2, poz. 2
3. Andrusevych A., T. Alge, C. Clemens, Case Law of the Aarhus Convention
Compliance Committee (2004-2008), RACSE, Lww 2008
4. Agaps zowicz A., Lipowicz I., Glosa do wyroku NSA z dnia 19 stycznia 1995 I Sa
1326/93, Glosa z 1996 r. nr 1 poz. 5
5. Aleksandrowicz T.R., Komentarz do ustawy o dostpie do informacji publicznej,
wyd. 3, Lexis Nexis, Warszawa 2006
6. Bernaczyk M., Orzecznictwo w sprawie u.d.i.p.
http://www.dolnyslask.pl/default.aspx?docId=1102,
7. Blicharz R, Paweczyk M., Przedsibiorca, czyli kto?, Przegld Ustawodawstwa
Gospodarczego 2004 r. nr 3 poz. 5
8. Bojanowski E., Glosa do wyroku WSA z dnia 14 kwietnia 2005 r., II SA/Gd 1646/03,
Gdaskie Studia Prawnicze Przegld Orzecznictwa z 2007 r. nr 2 poz. 2
9. Adamiak. B, Borkowski J. Glosa do postanowienia NSA z dnia 19 lipca 1988 r., I
SA 500/88, OSP z 1990 r. nr 7 s 285
10. Bruins M., Boeles P. Case law on Article 8 of the European Convention of Human
Rights, Institute of Immigration Law, Leiden, 2006
11. Brzozowska K, Partnerstwo Publiczno-Prywatne, przesanki moliwoci bariery,
wyd. CeDeWu, Warszawa 2008
12. Bubnowski M.D., Prawo zamwie Publicznych, Komentarz do Nowelizacji,
C.H.Beck, W-wa 2007
13. Dostp do informacji publicznej wdraanie ustawy, pod red. H. Izdebskiego, Urzd
Suby Cywilnej, Warszawa 2001
14. Drozd A., Zakres zakazu przetwarzania danych osobowych, Pastwo i Prawo
2003/2/39, s.40
15. Grzyska T., Prawo do informacji i zasada jawnoci administracyjnej ,
Zakamycze, 1999 r.
- 153 -

16. Granecki P. Dobra osobiste w prawie polskim - zagadnienie dbr osobistych osb
prawnych, Przegld Sadowy, 2002 r, nr 5 poz. 3
17. Gronroos M.G., They who Ripe where They have not Sown Summary of the
January 22nd, 1999 of an Academic Dissertation in Economics and International Law:
http://www.gronroos.info/ 18/03/2010
18. Grus zecki K., Komentarz do art. 16 ustawy z dnia 3 padziernika 2008 r. o
udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w
ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko
(Dz.U.08.199.1227), LEX/el. 2009
19. Grykiel J., Pojcie dziaalnoci gospodarczej i zawodowej w rozumieniu art. 43 (1)
k.c., Studia Prawnicze z 2005 r., nr 4, poz. 31
20. Humaira M., referat wygoszony na konferencji WIPO National Seminar on
Flexibilities under the TRIPS Agreement odbywajcej si w Islamabadzie w dniach
27-28 listopada 2007 r.
http://209.85.135.132/search?q=cache:4tEJ8DSKZmEJ:www.ipo.gov.pk/UploadedFil
es/Ms.%2520Humaira%2520Mufti-28-1107_512200712015.ppt+art+39+trips&cd=5&hl=pl&ct=clnk&client=firefox-a
21. Jacyszyn J., Przedsibiorca a wolny zawd, Rejent z 2003 r. nr 10 poz. 48
22. Jendrosiska J., Stoczkiewicz M., Ustawa o dostpie do informacji Publicznej a
regulacje szczeglne Pastwo i Prawo 2006/6/89,
23. Jurczyk Z. Nowa Gospodarka a konkurencja, Cele polityki antymonopolowej w
teorii i praktyce w Konkurencja w gospodarce wspczesnej pod redakcj
Cezarego Banasiskiego i Edwarda Stawickiego, UOKiK, Warszawa 2007,
24. Klein M, Roger N., Back to the future. The potential in Infrastructure privatisation,
World Bank PFD note No. 30, Nowy Jork 1994,
25. Kaczyski M., Szuster S., Komentarz do art. 17 ustawy z dnia 6 wrzenia 2001 r. o
dostpie do informacji publicznej (Dz.U.01.112.1198), LEX/el. 2003
26. Knypl T. M, Podmiotowy zakres ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji,
Rejent z 1998 r. nr 3 s. 38
27. K. Kohutek, Komentarz do rozporzdzenia Rady (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia
2002 r. w sprawie wprowadzenia w ycie regu konkurencji ustanowionych w art. 81 i
82 Traktatu (Dz.U.UE.L.03.1.1), LEX/el. 2006
28. Kohutek Konrad, Sieradzka Magorzata, Komentarz do art. 69 ustawy z dnia 16
lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentw (Dz.U.07.50.331), [w:] K.
Kohutek, M. Sieradzka, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentw. Komentarz,
LEX, 2008.
29. Koakowski L., Bergsonn, Znak, Krakw 1998,
- 154 -

30. Kopff A. , Koncepcja prawa do intymnoci i ycia prywatnego, Studia Cywilistyczne

XX 1972 , s. 31
31. Lipiec L., Komentarz do art. 12 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach
publicznych (Dz.U.05.249.2104). Stan prawny: 2007.03.01 LEX/el. 2008
32. Lipiec-Warzecha L., Komentarz do art. 1 ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji
na roboty budowlane lub usugi (Dz.U.09.19.101). LEX/el. 2009
33. Lorsen J.C. David Hume and the Danish Debate about Freedom of the Press in the
1770s, The Journal of History of Ideas, University of Pensylvania Press, 1998
34. Materna G. Adresaci zakazu praktyk ograniczajcych konkurencj w prawie polskim
i wsplnotowym, Europejski Przegld Sdowy z 2009 r. nr 6 s.29
35. Nowicki J.E., Ustawa o koncesji na roboty budowlane lub usugi, Zamwienia
Publiczne Doradca z 2009 r nr 4 s.8
36. Pawowicz K., Przedsibiorca wobec Najwyszej Izby Kontroli studium publicznoprawne, Liber, Warszawa 2005
37. Piskorz-Ry A., Dostp do informacji publicznej - zasady konstrukcyjne ustawy
Kwartalnik Prawa Publicznego z 2002 nr 4 s.183
38. Popper K. R., Spoeczestwo otwarte i jego wrogowie, wyd. nauk. PWN,
Warszawa 2006
39. Polityka ochrony konsumentw i polityka konkurencji razem czy osobno?, UOKiK,
Warszawa 2006
40. Rygiel W., Ty nam zgod , my ci informacj, w: Rzeczpospolita z 21 lipca 2003
41. Sibiga G., Dostp do informacji publicznej a prawa do prywatnoci jednostki i
ochrona jej danych osobowych, Samorzd Terytorialny 2005/11/5, s.5
42. Sobczak J., Komentarz do Ustawy z dnia 26 stycznia 1984 Prawo Prasowe, LEX/el.
2008
43. Szczepaski D., Drogowskazy w zamwieniach publicznych,
Publiczne Doradca z 2007 r. nr 9 poz. 4

Zamwienia

44. Stankie wicz R. Pawelczyk M. Ochrona tajemnicy przedsibiorstwa w postpowaniu

antymonopolowym, Radca Prawny z 2007 r. nr. 5
45. Szafraski D., Przedsibiorca zagraniczny jako przedsibiorca w zakresie praktyk
ograniczajcych konkurencj, Europejski Przegld Sdowy z 2009 r. nr 6 s. 13.
46. Sze wc A., Samorzd gminy komentarz, Dom Wydawniczy ABC, d 2007
47. Szczepanowska-Kozowska K, Udzielanie informacji publicznej przez Urzd
Patentowy w zwizku z postpowaniem w sprawie udzielania i utrzymywania ochrony
na przedmioty wasnoci przemysowej (analiza z dnia 17 grudnia 2007 r. sporzdzona
na zlecenie Ministerstwa Gospodarki), http://www.mg.gov.pl/
- 155 -

48. Szpunar, A. Zadouczynienie za szkod niemajtkow. Ofic. Wyd. Branta,

Bydgoszcz 1999
49. witkiewicz J., Europejski Kodeks Dobrej Administracji (wprowadzenie, tekst i
komentarz o zastosowaniu kodeksu w warunkach w warunkach polskich procedur
administracyjnych ), Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich , wyd.6, Warszawa 2007
50. Zamoyski A., The Polish Way, wyd. John Murray, Londyn 1987
51. Znajomo prawa o ochronie konkurencji i zasad przydzielania pomocy publicznej
wrd polskich przedsibiorcw" UOKiK, Warszawa 2009
52. Zimme rmann J., Glosa do wyroku NSA z dnia 2 lutego 1996 r., IV Sa/846/95, teza 1.
OSP z 1997 r. nr 4 s. 83

PORTALE INTERNETOWE
1. strona szwedzkiego parlamentu
http://www.riksdagen.se/templates/R_Page____8908.aspx, 29.01.2010
2. strona z amerykaskimi historycznymi tekstami rdowymi
http://www.milestonedocuments.com/document_detail.php?id=3&more=fulltext,
29.01.2010
3. http://www.opsi.gov.uk/acts/acts2000/ukpga_20000036_en_1,
4. http://aitel.hist.no/~walterk/wkeim/files/FOIA_Germany_Final_June05_clear.pdf, 10
5. strona WTO http://www.wto.org/english/tratop_E/gproc_e/gpa_overview_e.htm
6. np. http://www.informacjapubliczna.org.pl/6,14,informacja_publiczna__koncepcja.html,
12.03.2010 r., http://www.dolnyslask.pl/default.aspx?docId=1102, 12.03.2010 r.

WYKAZ ORZECZNICTWA
TRYBUNA KONSTYTUCYJNY
- Wyrok z dnia 16 wrzenia 2002 r. Trybuna Konstytucyjny K 38/2001, www.trybunal.gov.pl
SD NAJWYSZY
1. Uchwaa SN z dnia 21 padziernika 2005 r., III CZP 74/05
2. Wyrok Sdu Najwyszego z dnia 14 listopada 1986, II CR 295/86, OSNC 1988/2-3/40
3. Wyrok Sdu Najwyszego z 22 padziernika 2003 r., II CK 161/02
4. Wyrok SN z dnia 28 lutego 2007 r. V CSK 444/06
SDY POWSZECHNE
- 156 -

1. Wyrok Sdu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 2008 r. I ACa 1048/07, LEX nr 466432
2. Wyrok Sdu Apelacyjnego w Gdaski z 9 czerwca 1994, I ACr 267/94, OSA 1994/1112/66
3. Wyrok Sdu Okrgowego w Lublinie z dnia 29 lutego 2008 r. IX GC 139/07, LEX nr
522314
NACZELNY SD ADMINISTRACYJNY
1. Wyrok NSA (do 31.12.2002) w Warszawie z dnia 30 stycznia 2002., II SA 717/02,
opublikowany w Wokanda z 2002 r., nr 7-8, s 68
2. Wyrok NSA (do 31.12.2002) w Warszawie z 28 listopada 2003, II SA 3412/03, LEX nr
167180
3. Wyrok NSA z 12 grudnia 2006, I OSK 123/2006
4. Wyrok NSA z dnia 19 grudnia 2002 r. w Warszawie, II SA 3301/2002
5. Wyrok NSA z 25 lutego 1983 r., II SA 2083/82 i wyrok NSA z 14 czerwca 1983 r.,
SAB/Wr 6/83 za: Materiay do nauki prawa administracyjnego, pod red. M. Kuleszy,
Warszawa 1985 r., s. 245-249)
6. Wyrok NSA z dnia 12 paxdzieinika 2005 r, I FSK168/05
7. Wyrok NSA z dnia 24 czerwca 1999 r., II SA 686/1999
8. Wyrok NSA z dnia 2 lutego 1996 r., IV Sa/846/95 w. Zimmermann J., Glosa do wyroku
NSA z dnia 2 lutego 1996 r., IV Sa/846/95, teza 1. OSP z 1997 r. nr 4 s. 83
9.

Wyrok NSA z dnia 19 stycznia 1995, I Sa 1326/93 w Agapszowicz Antoni, Lipowicz

Irena, Glosa do wyroku NSA z dnia 19 stycznia 1995 I Sa 1326/93, Glosa z 1996 r. nr 1
poz. 5

10. Wyrok
NSA
z 13
marca 2010,
sygn.
akt VI SA/Wa 1904/08
http://www.uke.gov.pl/uke/index.jsp?place=Lead07&news_cat_id=168&news_id=5225&
layout=3&page=text, 16.10.2010 r.
11. Wyrok
NSA
z
13
marca
2010,
VI
SA/Wa
1887/08
http://www.uke.gov.pl/uke/index.jsp?place=Lead07&news_cat_id=168&news_id=5224&
layout=3&page=text, 16.10.2010 r.
12. Wyrok NSA z 15 marca 2003 r., II SA 1214/03 M
13. Wyrok NSA z dnia 29 lipca 2004 r., OSK 693/2004
14. Postanowienie NSA z 24 stycznia 2006 r., I OSK 928/05
15. Postanowienie NSA z dnia 3 padziernika 2007 r. I OSK 1382/07 LEX nr 516669
WOJEWDZKIE SDY ADMINISTRACYJNE
1. Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 8 z dnia padziernika 2008, IV SAS/Po 14/08, LEX nr
509779
2. Wyrok WSA w Warszawie dnia 26 czerwca 2008 r, II SA/Wa 111/08 nr lex 499827
- 157 -

3. Wyrok z dnia 20 padziernika 2004 r. Wojewdzki Sd Administracyjny we Wrocawiu

IV SA/Wr 505/2004
4. Wyrok z dnia 20 maja 2005 r. Wojewdzki Sd Administracyjny we Wrocawiu III
SA/Wr 26/2004
5. Wyrok WSA z dnia 13 czerwca 2006 r. Warszawie II SA/Wa 206/2005
6. Wyrok WSA w Warszawie z dnia 7 listopada 2006 r., VI/ SA/Wa 1862/05 LEX
nr.312029
7. Wyrok WSA w Warszawie z dnia 21 marca 2006 r., VI/ SA/Wa 2215/05 LEX nr.257125
8. Wyrok WSA w Warszawie z dnia 6 wrzenia 2007 r., II SAB/Wa 205/06, LEX nr 38301,
teza 2
9. Wyrok WSA z dnia 14 kwietnia 2005 r., II SA/Gd 1646/03. w Bojanowski Eugeniusz,
GSP-Prz.Orz.2007.2.2 Glosa do wyroku WSA z dnia 14 kwietnia 2005 r., II SA/Gd
1646/03. Teza nr 1 62275/1
10. Wyrok WSA w Warszawie z dnia 6 wrzenia 2007 r., II SAB/Wa 205/06, LEX nr 38301,
teza 1
11. Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 17 lipca 2008 r. II SA/Go 235/08 LEX nr
504721
12. Wyrok z dnia 6 lutego 2008 r. WSA w Bydgoszczy w sprawie o sygn. akt II SAB/Bd
31/07,
13. Wyrok WSA w Krakowie z dnia 15 padziernika 2007 r. (sygn. akt II SAB/Kr 56/07)
14. Wyrok WSA w Poznaniu z 29 listopada 2007 r., w sprawie IV SA/Po 656/07
15. Wyrok WSA w Warszawie z dnia 25 maja 2004 roku, sygn. II SAB/Wa 83/04
16. Wyrok WSA w Warszawie z dnia 25 maja 2004 roku, sygn. II SAB/Wa 58/04
17. Wyrok WSA w Lublinie z 8.06.2006 r., sygn. akt II SAB/Lu 19/06, publ. Lex nr 236231
18. Wyrok WSA w Gliwicach z 23.10.2007 r., sygn. akt IV SA/GI 808/07
19. Wyrok WSA w Warszawie z dnia 21 lutego 2007 roku (sygn. VII SA/Wa 566/06)
20. Wyrok z dnia 7 listopada 2006 r. Wojewdzki Sd Administracyjny w Warszawie II
SAB/Wa 119/2006
21. Wyrok z dnia 24 listopada 2006 r. Wojewdzki Sd Administracyjny w Warszawie II
SAB/Wa 99/2006
22. Postanowienie Wsa w Gdasku z 29.01.2004 r., sygn. akt II SA/Gd 1352/03, Lex nr
220335
EUROPEJSKI TRYBUNA SPRAWIEDLIWOCI
1. C-41/90, Hofner and Elsner v. Macrorton GmbH
2. C-170/83 Hydrotherm Gertebau GmbH v Compact del Dott. Ing. Mario Andreoli
- 158 -

3. C- 323/82, SA Intermills v Commission of the European Communities

4. C-41/69, ACF Chemiefarma NV v Commission of the European Communities
EUROPEJSKI TRYBUNAL PRAW CZOWIEKA
1. Tasz v Wgry, Gazeta Prawna nr 74 z 16 kwietnia 2009 r.
2. Bladet Troms and Stensaas v. Norwegia, baza HUDOC, sygn. 21980/93, ,
http://www.echr.coe.int/ECHR/EN/Header/Case-Law/HUDOC/HUDOC+database/,
28.01.2010
3. Bladet Troms and Stensaas v. Norwegia, baza HUDOC, sygn. 21980/93, ,
http://www.echr.coe.int/ECHR/EN/Header/Case-Law/HUDOC/HUDOC+database/,
28.01.2010
4. Jersild v. Dania, baza HUDOC, sygn. 15890/89, ,
http://www.echr.coe.int/ECHR/EN/Header/Case-Law/HUDOC/HUDOC+database/,
28.01.2010
5. Damman v. Szwajcaria, baza HUDOC, sygn. 77551/01, ,
http://www.echr.coe.int/ECHR/EN/Header/Case-Law/HUDOC/HUDOC+database/,
28.01.2010
6. K.U. v. Finlandia, baza HUDOC sygn. 2872/02
COURT OF KINGS BENCH (SD AWY KRLEWSKIEJ)
1. Semayne Case 1604 The Online Library of Liberty
http://oll.libertyfund.org/?option=com_staticxt&staticfile=show.php%3Ftitle=911&ch
apter=106328&layout=html ,
2. Entick v Carrington 1765
http://www.constitution.org/trials/entick/entick_v_carrington.htm,
US SUPREME COURT (SD NAJWYSZY STANW ZJEDNOCZONYCH)
1. Hudson v. Michigan 2006
http://caselaw.lp.findlaw.com/scripts/getcase.pl?court=US&invol=04-1360&vol=000,
2. Murray v. Hoboken Land 1855 http://caselaw.lp.findlaw.com/cgibin/getcase.pl?court=us&vol=59&invol=272, 10.02.2010
3. Griswold v. Connecticut 1965
http://caselaw.lp.findlaw.com/scripts/getcase.pl?court=US&vol=381&invol=479,
4. Griswold v. Connecticut 1965
http://caselaw.lp.findlaw.com/scripts/getcase.pl?court=US&vol=381&invol=479,
5. Roe v. Wade 1973
http://caselaw.lp.findlaw.com/scripts/getcase.pl?court=US&vol=410&invol=113,
INNE ORZECZENIA
- 159 -

1. Rozstrzygnicie Nadzorcze z dnia 17 sierpnia 2001 r. wojewoda Dolnolski PN.II.09113/24/01

2. Wyrok ZAUZP z dnia 16 stycznia 2006 r., UZP/ZO/0-19/06
3. Wyrok ZAUZP, z dnia 4 sierpnia 2004 r., UZP/ZO/0-1200/04
4. Wyrok ZAUZP z dnia 23 lutego 2005 r., UZP/ZO/0-302/05
5. Wyrok ZAUZP, UZP/ZO/0-1625/06

WYKAZ AKTW PRAWNYCH

MIDZYNARODOWE I ZAGRANICZNE AKTY PRAWNE
1. Universal Declaration of Human Rights
http://www.un.org/en/documents/udhr/c 27.02.2010

adopted

on

Dec

10,

1949;

2. International Covenant on Civil and Political Rights, adopted on Dec 16 1966,

http://www2.ohchr.org/english/law/ccpr.htm, 27.01.2010
3. Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms adopted on N ov
4 1950, http://conventions.coe.int/treaty/en/Treaties/Html/005.htm 27.01.2010
4. OPEN Goverment Act of 2007 http://www.justice.gov/oip/04_7.html, 29.01.2010.
5. Resolution 59/I, Yearbook of the United Nations 1947-1948, United Nations, New York
1949, s.586-594
6. Europejski kodeks dobrej administracji w ; Jerzy witkiewicz, Europejski Kodeks Dobrej
Administracji (wprowadzenie, tekst i komentarz o zastosowaniu kodeksu w warunkach w
warunkach polskich procedur administracyjnych ), Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich
,wyd.6 Warszawa, marzec 2007,
7. Konwencja Berneska o ochronie dzie literackich i Artystycznych z 9 wrzenie 1886 r. , w
redakcji paryskiej z dnia 24 lipca 1971, Dz. U. z 1990 r. nr 82 poz 474
8. Porozumienie w sprawie handlowych aspektw praw wasnoci intelektualnej, Dz. U. UE z
dnia 23 grudnia 1994.
9. Konstytucja USA (rdo do uzupeenienia)
10. The Uniwersal Deklaration of Human Rights http://www.un.org/en/documents/udhr/
11. International
covenant
on
http://www2.ohchr.org/english/law/ccpr.htm

civil

and

political

rights

12. Convention
for
the
Protectionof
Human
Rights
and
Fundamental
Freedomshttp://www.echr.coe.int/NR/rdonlyres/D5CC24A7-DC13-4318-B4575C9014916D7A/0/EnglishAnglais.pdf
- 160 -

13. Porozumienie o Zamwieniach rzdowych podpisane 14 kwietnia 1994 w marakeshu

http://www.wto.org/english/docs_e/legal_e/gpr-94_01_e.htm 03.02.2010
14. Code of Good Practices on Fiscal Transparency 2007 (International Monetary Found,
Washington 2007) http://www.imf.org/external/np/fad/trans/code.htm,
15. Konwencja sporzdzona w Aarhus 2 czerwca 1998 r. o dostpie do informacji, udziale
spoeczestwa w podejmowaniu decyzji oraz dostpie do sprawiedliwoci w sprawach
dotyczcych rodowiska (Dz. U. z dnia 9 maja 2003 r.)
16. Declaration of the United Nations Conference on the Human Environment, przyjta 16
stycznia
1972
r.
w
Sztoholmie
http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=97&ArticleID=1503
17. Rio Declaration on Environment and Development, przyjta w Rio de Janeiro 14 czerwca
1992
r.
http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?DocumentID=78&ArticleID=1163
13.03.2010
18. wiatowa Karta Przyrody http://www.un.org/documents/ga/res/37/a37r007.htm1 13.03.2010
19. rezolucja Zgromadzenia Oglnego nr 45/94 z 14 grudnia 1990 r. o potrzebie zapewnienia
zdrowego
rodowiska
dla
pomylnoci
jednostek
http://www.un.org/documents/ga/res/45/a45r094.htm
20. Europejska
Karty
rodowiska
i
Zdrowia
http://www.euro.who.int/AboutWHO/Policy/20010827_3 European Charter on Environment
and Health, 1989 uchwalona na pierwszej Europejskiej Konferencji na temat rodowiska i
zdrowia wiatowej Organizacji Zdrowia we Frankfurcie nad Menem 8 grudnia 1989 r.,
13.03.2010
21. DECISION I/7REVIEW OF COMPLIANCE adopted at the first meeting of the Parties held
in
Lucca,
Italy,
on
21-23
October
2002,
http://www.unece.org/env/pp/documents/mop1/ece.mp.pp.2.add.8.e.pdf, 13.03.2010
22. Konwencja Berneska o ochronie dzie literackich i Artystycznych z 9 wrzenie 1886 r. , w
redakcji paryskiej z dnia 24 lipca 1971, Dz. U. z 1990 r. nr 82 poz 474
23. TRIPS - OBWIESZCZENIE MINISTRA SPRAW ZAGRANICZNYCH z dnia 12 lutego
1996 r.w sprawie publikacji zacznikw do Porozumienia ustanawiajcego wiatow
Organizacj Handlu (WTO).Dz. U. z dnia 19 marca 1996
24. NAFTA
Agreement
http://www.international.gc.ca/trade-agreements-accordscommerciaux/agr-acc/nafta-alena/texte/chap17.aspx?lang=en#Article1711, 18.03 2010
UNIJNE AKTY PRAWNE
1. Traktat o Unii Europejskiej (Dz. U. UE C 115 z 9 maja 2008 r.)
2. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. U. UE C 115 z 9 maja 2008 r).
- 161 -

3. ROZPORZDZENIE (WE) nr 1049/2001 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z

dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostpu do dokumentw Parlamentu
Europejskiego, Rady i Komisji (Dziennik Urzdowy L 145 , 31/05/2001 P. 0043 0048)
4. ROZPORZDZENIE RADY (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie
wprowadzenia w ycie regu konkurencji (Dz.U. L 1 z 4.1.2003, str. 125)
5. ROZPORZDZENIE RADY (WE) NR 139/2004 z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie
kontroli koncentracji przedsibiorstw (Dz.U.UE L z dnia 29 stycznia 2004 r.)
6. ROZPORZDZENIE KOMISJI (WE) NR 773/2004 z dnia 7 kwietnia 2004 r.odnoszce si
do prowadzenia przez Komisj postpowa zgodnie z art. 81 i art. 82 Traktatu WE (Dz.U.UE
C z dnia 27 kwietnia 2004 r.)
7. ROZPORZDZENIE KOMISJI (WE) nr 802/2004z dnia 7 kwietnia 2004 r.w sprawie
wykonania rozporzdzenia Rady (WE) nr 139/2004 w sprawie kontroli koncentracji
przedsibiorstw, (Dz.U.UE L 133 , 30/04/2004 P. 0001 0039)
8. ROZPORZDZENIE Aarhus http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32006R1367:PL:HTML, 13.03.2010
9. ROZPORZDZENIE RADY (WE) NR 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiajce
szczegowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE (Dz.U.UE L z dnia 27 marca 1999 r.)
10. ROZPORZDZENIE KOMISJI (WE) NR 794/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r.w sprawie
wykonania rozporzdzenia Rady (WE) nr 659/1999 ustanawiajcego szczegowe zasady
stosowania art. 93 Traktatu WE (Dz.U.UE L z dnia 30 kwietnia 2004 r.)
11. DYREKTYWA 2003/98/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 17
listopada 2003 r. w sprawie ponownego wykorzystania informacji sektora publicznego, Dz.
U. UE L z 31 grudnia 2003 r.
12. DYREKTYWA 2004/18/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 31 marca
2004 r.w sprawie koordynacji procedur udzielania zamwie publicznych na roboty
budowlane, dostawy i usugi, (Dz.U.UE L z dnia 30 kwietnia 2004 r.)
13. DYREKTYWA RADY z dnia 21 grudnia 1989 r.w sprawie koordynacji przepisw
ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszcych si do stosowania procedur
odwoawczych w zakresie udzielania zamwie publicznych na dostawy i roboty
budowlane(89/665/EWG) (Dz.U.UE L z dnia 30 grudnia 1989 r.)
14. DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/81/WEz dnia 13 lipca
2009 r.w sprawie koordynacji procedur udzielania niektrych zamwie na robot y
budowlane, dostawy i usugi przez instytucje lub podmioty zamawiajce w dziedzinach
obronnoci i bezpieczestwa i zmieniajca dyrektywy 2004/17/WE 2004/18/WE, (Dz.U.UE
L z dnia 20 sierpnia 2009 r.)
15. DYREKTYWA 2004/17/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 31 marca
2004 r. koordynujca procedury udzielania zamwie przez podmioty dziaajce w sektorach
gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usug pocztowych (Dz.U.UE L z dnia 30 kwietnia
2004 r.)
- 162 -

16. DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/81/We dnia 13 lipca

2009 r.w sprawie koordynacji procedur udzielania niektrych zamwie na roboty
budowlane, dostawy i usugi przez instytucje lub podmioty zamawiajce w dziedzinach
obronnoci i bezpieczestwa i zmieniajca dyrektywy 2004/17/WE 2004/18/WE, (Dz.U.UE
L z dnia 20 sierpnia 2009)
17. DYREKTYWA 2003/4/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 28
stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostpu do informacji dotyczcych rodowiska i
uchylajca
dyrektyw
Rady
90/313/EWG
http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32003L0004:PL:HTML, 14.03.2010
18. Decyzja 2005/370/WE, Rady Unii Europejskiej w przedmiocie ratyfikacji Konwencji z
Aarhus
http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32005D0370:PL:HTML
13.10.2010
19. Obwieszczenie Komisji dotyczce zasad dostpu do akt Komisji w sprawach na mocy art. 81
i 82 Traktatu WE, art. 53, 54 i 57 Porozumienia EOG oraz rozporzdzeniem Rady (WE) nr
139/2004 ((Dz. U. UE C 325 , 22/12/2005 P. 0007 0015)
20. Kodeks najlepszych praktyk dotyczcych przebiegu postpowania w zakresie kontroli
pomocy pastwa (Dz. U. UE 2009/C 136/04)
POLSKIE AKTY PRAWNE
1. Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 R.Konstytucja RP (Dz.U. z 1997 r. nr 79 poz. 483 z pn. zm.)
2. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1963 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. 1964 r. z pn. zm.)
3. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks Postpowania Administracyjnego (tekst jednolity
Dz.U. z 2000 nr 98 poz. 1071. z pn. zm.)
4. Ustawa z dnia 6 wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej (Dz.U.01.112.1198 z
dnia 8 padziernika 2001 r z pn. zm..)
5. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. nr 101
poz. 926 z pn. zm.)
6. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie dziaalnoci gospodarczej (Dz. U. z 6 sierpnia
2004 r.)
7. Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2003 nr 153,
poz. 1503 z pn. zm.)
8. Ustawa z 29 stycznia 2004 Prawo zamwie publicznych (Dz.U. z 1997 r. nr 223 poz. 1655 z
pn. zm.)

- 163 -

9. Ustawa z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane i usugi (Dz.U. z 2009 r. nr
19 poz. 101)
10. Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz.U. z 2009 r. nr 19
poz. 100)
11. Ustawa z dnia 27 padziernika 1994 r. o autostradach patnych oraz o Krajowym Funduszu
Drogowym (tekst jednolity Dz. U. 2004 r. Nr 256 poz. 2571 z pn. zm.)
12. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. nr 157 poz.
1420)
13. Ustawa z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego
ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na
rodowisko (Dz. U. z 2008 nr 199 poz. 1227 r.)
14. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska, (Dz.U. z 2001 r. nr 62 poz.
627)
15. Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentw (Dz.U. z 2007 r. Nr
50, poz. 331)
16. Ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z dnia 3 sierpnia 2004 r. Nr
171 poz. 1800)
17. Ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postpowaniu w sprawach dotyczcych pomocy
publicznej (Dz.U. z 2004 r. Nr 123 poz. 1291)
18. Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz. U. z 2001 r. Dz.U. z 2001 r. nr
4. poz. 25)
19. Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo wasnoci przemysowej (Dz.U. z 2003 nr 119. Poz
117)
20. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentw
finansowych do zorganizowanego systemu obro tu oraz o spkach publicznych (Dz.U. z 2005
r. Nr 184, poz. 1539 z pn. zm.)
21. Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe (Dz. U. z dnia 7 lutego 1984 r. z pn. zm.)
22. Rozporzdzenie Prezesa Rady ministrw z dnia 19 maja 2006 w sprawie dokumentw jakich
moe da zamawiajcy oraz form, w jakich te dokumenty mog by skadane, (Dz.U. z
2006 r. nr 87 poz. 606 i 605 z pn. zm.)

- 164 -

- 165 -