You are on page 1of 9

Etnocentryzm konsumencki na rynku usug ubezpieczeniowych | STRESZCZENIE

Streszczenie pracy doktorskiej


napisanej pod kierunkiem naukowym
prof. zw. dr. hab. Sawomira Smyczka
Etnocentryzm konsumencki na rynku usug ubezpieczeniowych
mgr Agnieszka Hat

Praca doktorska podejmuje problematyk etnocentryzmu konsumenckiego na rynku


usug ubezpieczeniowych. Wyniki przeprowadzonych bada literaturowych, jak rwnie
obserwacja rzeczywistych zachowa podmiotw na rynku stanowiy rdo inspiracji dla
sformuowania problemu badawczego oraz przeprowadzenia dalszych bada empirycznych.
W dobie postpujcego procesu globalizacji obserwuje si skonno do zachowania
indywidualizacji w wyborze rodkw zaspokojenia potrzeb oraz denie do utrzymania
narodowej tosamoci m.in. poprzez przyjmowanie postawy etnocentrycznej w sferze
konsumpcji. W obliczu postpujcej internacjonalizacji rynkw usugowych zrozumienie
postaw konsumenckich i czynnikw je ksztatujcych staje si wic kluczowe.
Etnocentryzm konsumencki, a wic gwny obszar niniejszej pracy, wywodzi si z
oglnego pojcia etnocentryzmu majcego zastosowanie w dziedzinach psychologii,
antropologii i socjologii. Po raz pierwszy zosta zdefiniowany przez T. Shimp, S. Sharma jako
powinno i moralno kupowania artykuw pochodzenia krajowego, wpisujc si tym
samym w obszar dziedziny zachowa konsumentw z implikacjami marketingowymi.
Badacze przeprowadzili rwnie pierwsze szerokie badania empiryczne w USA, dajc tym
samym pocztek badaniom tego zjawiska w innych krajach na caym wiecie. Wedug nich
etnocentryzm konsumencki to przekonanie konsumentw o powinnoci i moralnoci
kupowania towarw pochodzenia krajowego1, a wic swoisty patriotyzm gospodarczy w
sferze konsumpcji, ktrego gwne waciwoci to fakt, e wywodzi si on z troski o wasny
kraj oraz z obawy o utrat kontroli nad gospodark w wyniku zwikszonego importu 2. Dla
konsumentw etnocentrycznych kupowanie produktw zagranicznych jest niewaciwe,
nielojalne wobec krajowych produktw, a nawet niemoralne gdy osabia gospodark

T.A. Shimp, S. Sharma, Consumer Ethnocentrism: Construction and Validation of the CETSCALE. Journal of
Marketing Research (JMR) 1987, Vol. 24, No. 3, s. 280-289.
2
S. Sharma, T.A. Shimp, J. Shin, Consumer ethnocentrism: A test of antecedents and moderators. Journal of the
Academy of Marketing Science 1995, Vol. 23, No 1, s. 26-37

Etnocentryzm konsumencki na rynku usug ubezpieczeniowych | STRESZCZENIE

krajow, powodujc wzrost bezrobocia. W praktyce postawa ta wyraa si odrzucaniem


towarw pochodzenia zagranicznego i zdecydowanym wyrnianiem produktw krajowych.
Do tej pory, autorzy skupiali si gwnie na badaniu tego zjawiska w obszarze dbr
materialnych, a take jedynie wybranych rynkach usugowych (usugi lotnicze i bankowe).
Badania z zakresu etnocentryzmu konsumenckiego najwczeniej zaczto prowadzi w krajach
rozwinitych i stopniowo swoim zasigiem obejmoway kolejne kraje, w tym Polsk. W
przypadku postaw etnocentrycznych polskich konsumentw na rynku usug, bardzo rzadko
podejmowano si do tej pory bada nad tym zjawiskiem, co wskazuje na du potrzeb
eksploracji bada w tym obszarze.
Jak zauwaa C. M. Han i V. Terpstra konsumenci najczciej dokonuj oceny
produktu na podstawie sygnaw informacyjnych, ktre s podzielone na dwie kategorie:
wewntrzne (tj. smak, projektowanie, wykonanie, itp.) i zewntrznych (cena, reklama, marka,
kraj pochodzenia). W przypadku usug ubezpieczeniowych zwykle nie jest moliwe
okrelenie jakoci danej usugi, w inny sposb ni poprzez nabycie jej, wic
zewntrzpochodne sygnay, takie jak kraj pochodzenia usugodawcy mog stanowi wany
czynnik wpywajcy na przyjmowane postawy konsumentw oraz mog by dla konsumenta
przydatne w ocenie usugi przed jej zakupem3. W rezultacie informacja o kraju pochodzenia
instytucji ubezpieczeniowej moe aktywowa rne etnocentryczne lub nieetnocentryczne
przekonania, ktre nastpnie wpywaj na ocen cech poszczeglnych usug.
Wspomniane okolicznoci sprawiaj, i naley wnioskowa o istotnym zrnicowaniu
postaw

konsumentw

wobec

krajowych

zagranicznych

instytucji

na

rynku

ubezpieczeniowym, determinowanych przez zoony zbir czynnikw o rnym charakterze i


sile oddziaywania. Owa zoono i rnorodno tych postaw implikuje konieczno
poszukiwania

uproszczonych

obrazw

rzeczywistoci,

ktre

mogyby

uczyni

problematyk bardziej usystematyzowan poznawczo i przyjazn praktyce gospodarczej.


Punktem wyjcia do takiego dziaania powinno by przeprowadzenie typologii postaw
konsumentw w aspekcie etnocentryzmu na omawianym rynku.
Majc na uwadze powysze za cel gwny bada przyjto identyfikacj poziomu i
charakteru zjawiska etnocentryzmu konsumenckiego na rynku usug ubezpieczeniowych w
Polsce. Za cel teoretyczny przyjto, z kolei, identyfikacj grup typologicznych konsumentw
indywidualnych na badanym rynku usug ubezpieczeniowych w aspekcie etnocentryzmu.
Uzupenieniem celu gwnego s nastpujce cele szczegowe:
3

C.M. Han, V. Terpstra, Country of origin effects for uni-national and bi-national products. Journal of
International Business Studies. 1988, Vol. 19, Summer, 235-55.

Etnocentryzm konsumencki na rynku usug ubezpieczeniowych | STRESZCZENIE

charakterystyka rynku usug ubezpieczeniowych w Polsce,

okrelenie kryteriw identyfikacji usugodawcw krajowych i zagranicznych przez


konsumentw na rynku usug ubezpieczeniowych,

okrelenie roli kraju pochodzenia jako kryterium wyboru w procesie nabywania


ubezpiecze,

identyfikacja czynnikw rnicujcych poziom etnocentryzmu konsumenckiego na


rynku usug ubezpieczeniowych.
Z kolei, celem metodycznym bada byo usystematyzowanie wiedzy o rdach

informacji i metodach bada zjawiska etnocentryzmu konsumenckiego a take wypracowanie


metod i narzdzi badawczych niezbdnych do identyfikacji tego zjawiska. Za cel aplikacyjny
przyjto wskazanie moliwoci i obszarw praktycznego wykorzystania wiedzy na temat
postaw konsumentw wobec usugodawcw krajowych i zagranicznych w procesie
podejmowania strategicznych decyzji marketingowych w instytucjach ubezpieczeniowych
dziaajcych na polskim rynku
Powysze cele determinuj zakresy przeprowadzonej analizy etnocentryzmu
konsumenckiego na rynku usug ubezpieczeniowych. W przekroju przedmiotowym badania
dotyczyy zjawiska etnocentryzmu i czynnikw go rnicujcych na rynku usug
ubezpieczeniowych.

przekroju

podmiotowym

badaniom

poddano

konsumentw

indywidualnych z grup wiekowych powyej 18 roku ycia. Zakres przestrzenny stanowiy


badania o charakterze oglnopolskim. Z kolei zakres czasowy bada wtrnych stanowi okres
od 1987 do 2013 roku, a badania bezporednie przeprowadzono w 2014 roku.
Aby skupi si na wyodrbnieniu najistotniejszych zwizkw i zalenoci jakie
wystpuj w obrbie badanej sytuacji sformuowano szereg hipotez badawczych. W
omawianych badaniach bezporednich zostaa przyjta hipoteza gwna, wedug ktrej
przypuszcza si, e na polskim rynku usug ubezpieczeniowych dominuje redni poziom
etnocentryzmu majcy charakter ekonomiczny i wynikajcy z odpowiedzialnoci za polsk
gospodark.
W nawizaniu do celu teoretycznego podjto si weryfikacji hipotezy, wedug ktrej
moliwe jest przeprowadzenie typologii postaw konsumentw indywidualnych w aspekcie
etnocentryzmu na rynku usug ubezpieczeniowych i dominujcym jest typ konsumenta
charakteryzujcy siumiarkowanym poziomem etnocentryzmu konsumenckiego.
W pracy podjto take prb weryfikacji szeregu hipotez pomocniczych. Odnoszc si
do celu szczegowego zwizanego z charakterystyk rynku usug ubezpieczeniowych w
Polsce, przypuszcza si i struktura poday na polskim rynku usug ubezpieczeniowych
3

Etnocentryzm konsumencki na rynku usug ubezpieczeniowych | STRESZCZENIE

sprzyja pojawianiu si postaw etnocentrycznych wrd konsumentw indywidualnych.


Kolejne dwie hipotezy odnosz si do celw szczegowych zwizanych z identyfikacj
krajowych instytucji ubezpieczeniowych oraz rol kraju pochodzenia w trakcie wyboru usug
ubezpieczeniowych. W zwizku z tym przypuszcza si, i gwnym kryterium identyfikacji
krajowych instytucji przez konsumentw na rynku usug ubezpieczeniowych jest dominujcy
w danej instytucji kapita polski, a take, i rola kraju pochodzenia jako kryterium wyboru w
procesie nabywania ubezpiecze zyskuje na istotnoci w przypadku rwnorzdnej oferty
cenowej krajowych i zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych. Kocowa hipoteza
dotyczy czynnikw rnicujcych poziom etnocentryzmu na rynku usug ubezpieczeniowych.
Zgodnie z ni przypuszcza si, e gwnymi czynnikami rnicujcymi poziom
etnocentryzmu jest postrzegana niezbdno usugi ubezpieczeniowej oraz poczucie
zagroenia krajowej gospodarki, istotno kraju pochodzenia instytucji usugowej, a take
czynniki demograficzno-ekonomiczne takie jak wiek, pe, wyksztacenie, dochd i
zatrudnienie.
Realizacja sformuowanych w rozprawie celw i hipotez badawczych wymagaa
odpowiedniego doboru literatury i metod badawczych. Podstaw wywodu teoretycznego
stanowi krytyczna analiza literatury krajowej i zagranicznej z zakresu postaw i zachowa
konsumentw, marketingu, socjologii, psychologii spoecznej, a take ubezpiecze i
finansw. Analizom zostay poddane rwnie treci pochodzce z czasopism i periodykw
specjalistycznych, wydawnictw statystycznych, materiaw konferencyjnych, oraz publikacji
organizacji

branowych

orodkw

badania

rynku

skupionych

wok

rynku

ubezpieczeniowego. Informacje ze rde pierwotnych zostay zgromadzone w drodze


oglnopolskich bada bezporednich przeprowadzonych metod ankietow. Materia
badawczy zebrano za pomoc samodzielnie skonstruowanego narzdzia badawczego, ktrym
by kwestionariusz ankiety. Zebrane dane poddano wielowymiarowej analizie statystycznej, w
tym m. in.: analizie wariancji, analizie korelacji i analizie regresji. Z kolei, w celu
wyodrbnienia grup typologicznych konsumentw indywidualnych zastosowano analiz
skupie.
W strukturze rozprawy mona wyrni trzy warstwy: teoretyczn, metodyczn i
empiryczn, na ktre skada si sze rozdziaw, wstp i zakoczenie.
Rozdzia I rozprawy, o charakterze teoretycznym precyzuje pojcia zwizane z
usugami, ich waciwociami i klasyfikacj. W rozdziale omwiono take istot postaw
konsumentw na rynku usug oraz zwrcono uwag na rosnce znaczenie usug we
wspczesnej gospodarce.
4

Etnocentryzm konsumencki na rynku usug ubezpieczeniowych | STRESZCZENIE

W rozdziale II podjto dyskusj nad problematyk zjawiska etnocentryzmu


konsumenckiego. Przeprowadzenie systematycznego przegldu literatury pozwolio na ocen
istniejcego stanu wiedzy w obszarze istoty tego zjawiska, a take rnicujcych go
czynnikw oraz istniejcych luk badawczych i wskazanie przesanek do dalszych bada w
obszarze etnocentryzmu konsumenckiego.
Rozdzia III przedstawia specyfik usugi ubezpieczeniowej jako przedmiotu
konsumpcji i charakterystyk struktury podaowej i popytowej polskiego rynku
ubezpieczeniowego.
Rozdzia IV ma charakter metodyczny i prezentuje rne rda i metody pozyskiwania
informacji o postawach konsumentw na rynku usug. W rozdziale tym przedstawiono
organizacj i metodyk bada bezporednich, a take zaprezentowano struktur badanej
populacji, opisano i scharakteryzowano prb, na ktrej przeprowadzono badania.
Kolejne dwa rozdziay o charakterze empirycznym prezentuj wyniki bada
bezporednich i daj podstawy do weryfikacji wysunitych na wstpie hipotez. W pierwszym
z nich przedstawiono rezultaty bada w zakresie identyfikacji poziomu i charakterystyki
etnocentryzmu konsumenckiego na rynku usug ubezpieczeniowych. Podjto take prb
okrelenia czynnikw rnicujcych poziom etnocentryzmu. Ponadto omwiono rol kraju
pochodzenia w procesie wyboru usugi ubezpieczeniowej oraz dokonano identyfikacji
kryteriw identyfikacji usugodawcw krajowych i zagranicznych na badanym rynku. W
rozdziale VI podjto prb przeprowadzenia typologii postaw konsumentw indywidualnych
w aspekcie etnocentryzmu na rynku usug ubezpieczeniowych w Polsce, scharakteryzowano
poszczeglne typy konsumentw oraz omwiono potencjalne obszary zastosowania wiedzy
na temat typologii postaw konsumentw w praktyce, w tym dziaalnoci krajowych i
zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych.
Prac kocz wnioski o charakterze poznawczym i aplikacyjnym wynikajce z czci
teoretycznej oraz empirycznej. W zakoczeniu wskazano moliwoci wykorzystania
zgromadzonej w trakcie bada wiedzy, a take omwiono ograniczenia pracy i wskazano
rwnie dalsze moliwe kierunki bada w interesujcym obszarze.
Uzyskane wyniki bada dowodz, i polscy konsumenci wykazuj skonnoci
etnocentryczne na rynku usug ubezpieczeniowym, aczkolwiek reprezentuj raczej
umiarkowanie redni poziom, o charakterze ekonomicznym, a wic zwizanym z
odpowiedzialnoci za polsk gospodark oraz miejsce pracy. W rezultacie, mona przyj, i
hipoteza gwna w toku przeprowadzonych bada zyskaa wsparcie empiryczne.

Etnocentryzm konsumencki na rynku usug ubezpieczeniowych | STRESZCZENIE

Aby podj prb realizacji gwnego celu teoretycznego przeprowadzono typologi


postaw konsumentw indywidualnych na badanym rynku w aspekcie etnocentryzmu,
wykazujc i na polskim rynku ubezpieczeniowym nie istnieje typ konsumentw
reprezentujcy wysoki poziom etnocentryzmu konsumenckiego. Wyszczeglniono trzy typy
konsumentw, tj. umiarkowany patriota (39,4%) niezdecydowany materialista (24,6%) oraz
zdecydowany kosmopolita (36,0%). Typy te rni si przede wszystkim wyraanym
poziomem

etnocentryzmu

ubezpieczeniowych oraz

konsumenckiego

zaufaniem

do

krajowych

firm

hierarchi wanoci czynnikw, ktrymi kieruj si w trakcie

wyboru usugi ubezpieczeniowej. Warto podkreli, e najliczniejsz grup konsumentw


stanowi umiarkowani patrioci - reprezentujcy redni poziom etnocentryzmu i starajcy si
wybiera usugi ubezpieczeniowe od krajowych firm i kolejno zdecydowani kosmopolici reprezentujcy najniszy poziom etnocentryzmu, zwracajcy uwag przede wszystkim na
kryteria jakociowe w wyborze usug. W rezultacie przyjto hipotez, i jest moliwe
przeprowadzenie typologii konsumentw w aspekcie etnocentryzmu na rynku usug
ubezpieczeniowym oraz i najwikszy udzia stanowi typ konsumentw reprezentujcy redni
poziom etnocentryzmu.
Potwierdzono rwnie przypuszczenie badawcze, i struktura poday na polskim
rynku usug ubezpieczeniowych sprzyja pojawianiu si postaw etnocentrycznych wrd
konsumentw indywidualnych. Wynika to przede wszystkim z faktu, i pomimo e zakady
ubezpiecze z przewag kapitau zagranicznego dominuj liczebnie, to polski rynek
ubezpiecze cigle charakteryzuje si do wysokim stopniem koncentracji zakadw
ubezpiecze z przewaajcym kapitaem krajowym. Oznacza to, e krajowe zakady
ubezpiecze maj wci bardzo istotn pozycj na polskim rynku, wynikajc z ich duego
udziau w sprzeday usug ubezpieczeniowych oraz utrwalonego wizerunku tradycyjnych
ubezpieczycieli (PZU, Warta) w wiadomoci potencjalnych nabywcw, co z pewnoci
uatwia utrzymanie istotnego udziau i sprzyja pojawianiu si postaw etnocentrycznych wrd
konsumentw indywidualnych.
W obszarze identyfikacji usugodawcw krajowych i zagranicznych oraz roli kraju
pochodzenia w procesie nabywania usug ubezpieczeniowych potwierdzono przypuszczenia,
i za gwne cechy charakteryzujce polskie firmy ubezpieczeniowe ankietowani uznaj
dominujcy polski kapita, z kolei, atrybut w postaci kraju pochodzenia firmy
ubezpieczeniowej zyskuje na istotnoci w przypadku rwnorzdnej oferty cenowej krajowych
i zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych. Wyniki pokazay, e zdecydowanie wikszym
zaufaniem respondenci darz polskich ubezpieczycieli i postrzegaj polskie firmy jako
6

Etnocentryzm konsumencki na rynku usug ubezpieczeniowych | STRESZCZENIE

bardziej bezpieczne ni zagraniczne, jednak zagraniczne firmy oceniaj lepiej na pozostaych


polach (bardziej nowoczesne, dowiadczone i nastawione na wysok jako).
Zamierzeniem pracy bya take identyfikacja czynnikw rnicujcych poziom
etnocentryzmu konsumenckiego na rynku usug ubezpieczeniowych. Prowadzone badania
wykazay wpyw wybranych czynnikw demograficzno-ekonomicznych na poziom
etnocentryzmu konsumenckiego, a take sprzyjajcych lub ograniczajcych jego poziom. W
przypadku wspomnianych czynnikw wpywajcych na poziom etnocentryzmu mona
przyj,

czynnikiem

zdecydowanie

sprzyjajcym

pojawianiu

si

tendencji

etnocentrycznych jest poczucie zagroenia krajowej gospodarki. Z kolei, zidentyfikowano


bardzo saby wpyw postrzeganej niezbdnoci usug ubezpieczeniowych na poziom
etnocentryzmu, w zwizku z czym odrzucono hipotez, e silna potrzeba posiadania danej
usugi ubezpieczeniowej wpywa na zagodzenie tendencji etnocentrycznych konsumentw.
Badania pozwoliy zweryfikowa hipotez mwic, e ci z konsumentw, ktrzy zwracaj
uwag na pochodzenie firmy ubezpieczeniowej czciej wybieraj krajowe firmy
ubezpieczeniowe, co moe to wiadczy o istotnoci podkrelania polskoci w przypadku
krajowych firm, tak aby konsumenci o tendencjach etnocentrycznych z atwoci mogli
zidentyfikowa kraj pochodzenia instytucji.
Zrealizowane badania pozwoliy rwnie na identyfikacj wpywu wybranych
czynnikw

demograficzno-ekonomicznych

rnicujcych

poziom

etnocentryzmu

konsumenckiego. Badania ujawniy, e osoby starsze, reprezentujce niszy poziom


wyksztacenia oraz z niszym dochodem wykazuj wyszy poziom etnocentryzmu na
badanym rynku usug ubezpieczeniowych. W zwizku z tym wykazano spjno z
wikszoci prowadzonych do tej pory bada w obszarze etnocentryzmu. Istotne jest, e nie
wykazano statystycznej zalenoci pomidzy poziomem etnocentryzmu a pci konsumentw,
pomimo i wikszo badaczy wizaa fakt przejawiania przez kobiety bardziej
konserwatywnych postaw od mczyzn z wyszym poziomem patriotyzmu gospodarczego.
Dodatkowo, odrzucono hipotez, e zatrudnienie moe by czynnikiem wpywajcym na
tendencje etnocentryczne, zwaszcza w przypadku osb pracujcych w sektorze usug, ktre
mog wyraa wiksze obawy wzgldem pojawiania si zagranicznej konkurencji na
krajowym rynku usug.
Przeprowadzone w niniejszej pracy studia literaturowe i analizy wynikw bada
bezporednich stanowi krok w kierunku poznawania problemu badawczego, jakim s
postawy konsumentw wobec krajowych i zagranicznych instytucji, wzbogacajc wiedz w
zakresie dyscypliny naukowej dotyczcej zachowa konsumentw i odpowiadajc na
7

Etnocentryzm konsumencki na rynku usug ubezpieczeniowych | STRESZCZENIE

potrzeb identyfikacji i charakterystyki moliwie penego spektrum postaw konsumentw w


obliczu obecnoci na tym rynku usugodawcw krajowych i zagranicznych. Uzyskane wyniki
bada mog rwnie przyczyni si do rozwoju istniejcego stanu wiedzy w zakresie
etnocentryzmu poprzez analiz tego zjawiska w istotnym, z punktu widzenia jego silnego
rozwoju, sektorze usug polskiej gospodarki. W kocu, identyfikacja grup typologicznych
konsumentw ze wzgldu na przyjmowane postawy w aspekcie etnocentryzmu jest
unikatowym przykadem typologii w tym zakresie i moe stanowi inspiracj do dalszych
bada nad postawami konsumentw wobec usugodawcw krajowych i zagranicznych na
innych rynkach.
Z punktu widzenia praktyki rynkowej kluczowe znaczenie ma przede wszystkim
przeprowadzona typologia branowa konsumentw, ktra moe zosta wykorzystana w
procesie segmentacji rynku i okreleniu wielkoci udziau konsumentw skonnych do
nabycia usug ubezpieczeniowych od rodzimych instytucji oraz udziau pozostaych typw,
np. zdeterminowanych do zakupu ubezpiecze od zagranicznych konkurentw, czy
konsumentw kierujcych si przede wszystkim kryterium ceny. Z typologii konsumentw
wynikaj take wane wnioski dotyczce strategii poszczeglnych elementw marketingumix firm ubezpieczeniowych, bowiem do jej opracowania, a take skutecznego
wykorzystania instrumentw tworzcych t strategi niezbdna jest znajomo postaw
konsumentw na rynku usug. W rezultacie instytucje ubezpieczeniowe dziki tej wiedzy
mog temu zwikszy efektywno poprzez dopasowanie wasnych dziaa marketingowych
i oferty rynkowej do poszczeglnych zdefiniowanych grup konsumentw.
Wiedza na temat etnocentrycznych postaw konsumentw indywidualnych na rynku
usug ubezpieczeniowych jest rwnie istotna dla instytucji regulujcych i nadzorujcych
rynek ubezpieczeniowy, w tym organw wadzy centralnej pastwa, dajc podstaw do
wspierania ekonomicznego rozwoju krajowej gospodarki, np. poprzez opracowanie
ustawodawstwa chronicego i wspierajcego polskie instytucje ubezpieczeniowe oraz
rozwijania programw edukacyjnych i informacyjnych majcych na celu promowanie
wspierania polskiego biznesu.
Rozprawa nie wyczerpuje ostatecznie omawianej problematyki etnocentryzmu
konsumenckiego. Badania zostay przeprowadzone w odniesieniu do jednego rynku usug ubezpiecze, a wic usug o charakterze wysokiego zaangaowania (nabywane raz na jaki
czas). Naley wic rozway przeprowadzenie bada w odniesieniu do pozostaych kategorii
usug, charakteryzujcych si mniejszym zaangaowaniem, nabywanych relatywnie czciej.
Ponadto, w badaniu skupiono si gwnie na rnicujcych czynnikach demograficzno8

Etnocentryzm konsumencki na rynku usug ubezpieczeniowych | STRESZCZENIE

ekonomicznych, podczas gdy czynniki psychospoeczne nie zostay uwzgldnione w analizie.


Na bazie studiw literaturowych przyjto zaoenie, i w obszarze uwarunkowa
psychospoecznych, w przeprowadzonych do tej pory badaniach, uzyskano generalnie wyniki
jednoznaczne i spjne, w zwizku z czym zrezygnowano z ich uwzgldnienia. Naley jednak
rozway w przyszych badaniach istotno uwzgldnienia tych czynnikw. Podsumowujc,
zaprezentowany w rozprawie stan wiedzy, uzupeniony wynikami bada wasnych wci
wymaga rozwijania poprzez dalsze badania, ktre umoliwi systematyczny rozwj teorii
postaw etnocentrycznych konsumentw.

Katowice, 28 wrzenia 2015 r.

You might also like