1.

KINEMATYKA
Dodawanie wektorw i ruch jednostajny. Rwnania ruchu.
1.1 Dwa prostopade do siebie wektory a i b wartociach odpowiednio a = 30 jednostek i b = 40
jednostek s przyoone w jednym punkcie. Oblicz warto sumy i rnicy tych wektorw.
1.2 R. Dwa jednakowe wektory o wartoci 20 jednostek kady s skierowane w kierunkach
przecinajcych si pod ktem:
a) 1 = 90, b) 2 = 60, c) 3 = 120, d) 4 = 0.
Oblicz sum i rnic tych wektorw we wszystkich przypadkach.
(M-F) 1.3. W. Dwa jednakowe wektory o wartoci a = 18 jednostek kady tworz dowolny kt . Oblicz
warto sumy i rnicy tych wektorw. Wykonaj obliczenia dla = 40.

1.4.

W. Dwa wektory c i d o wartociach c = 20 jednostek i d = 30 jednostek przyoone w

jednym punkcie s skierowane nastpujco: wektor c na pnoc, a wektor d na poudniowy-wschd.
Znajd graficznie przyblion warto sumy i rnicy tych wektorw.

1.5.

Obserwator znajdowa si w odlegoci d= 100 m od szosy. W pewnej chwili samochd

poruszajcy si po szosie znalaz si w takim pooeniu, e odcinek czcy samochd z
obserwatorem by do szosy prostopady. Po czasie t = 10 s odlego midzy obserwatorem a
samochodem wzrosa do d1 = 125 m. Jaki odcinek przejecha samochd w tym czasie? Jaka bya
rednia prdko samochodu na tym odcinku?
1.6. R. Samolot porusza si poziomo z prdkoci v = 900 km/h. W pewnej chwili przelecia nad
obserwatorem. Po upywie t = 40 s by widoczny przez obserwatora pod ktem = 45 do pionu. Na jakiej
wysokoci porusza si samolot?
1.7. Pilot samolotu poruszajcego si na wysokoci h = 2000 m zobaczy wie kontroln pod ktem
= 30 w d od poziomu (rys. 1.8). Nastpnie po upywie t = 20 s samolot przelecia nad wie. Jaka
bya prdko samolotu?
1.8. dk ustawiono prostopadle do brzegu rzeki. Szeroko rzeki wynosi l= 150 m, a prdko prdu
v= 2 m/s. dka przepyna na drugi brzeg (ustawiona cay czas w tym samym kierunku) w cigu t =
100 s. Oblicz, w jakiej odlegoci od punktu lecego naprzeciwko miejsca startu wylduje dka. Jaka
jest prdko dki wzgldem brzegu?
1.9. Motorwka poruszaa si z prdkoci wzgldem wody rwn v= 2 m/s . Prdko prdu rzeki ma
dokadnie tak sam warto. Motorwk skierowano tak, e jej o tworzy kt = 60 z lini brzegu.
Jaka jest prdko motorwki wzgldem brzegu rzeki? W jakim czasie motorwka przepynie na drug
stron rzeki, jeli zaoymy, e jej szeroko wynosi l = 60 m ?
1.10. Prdko ruchu motorwki wzgldem wody wynosi vm (rys. 1.9). Prdko prdu rzeki ma
dokadnie tak sam warto. Motorwka wystartowaa skierowana prostopadle do brzegu z punktu
A. Przybia do drugiego brzegu w punkcie B. W drodze powrotnej skierowano motorwk celujc
dziobem" dokadnie w punkt A. Szeroko rzeki wynosi l = 90 m. Jak daleko od punktu A wylduje
motorwka?
1.11. R. Pod jakim ktem do brzegu naley ustawi motorwk na rzece, aby poruszaa si prostopadle
do brzegu. Jaka jest prdko motorwki wzgldem brzegu? Zakadamy, e prdko prdu rzeki ma
warto vrz = 3 m/s, oraz e motorwka porusza si wzgldem wody z prdkoci vm = 5 m/s.

1.12.
Oblicz przemieszczenie i prdko redni samochodu poruszajcego si na trasie Warszawa Pozna na odcinku midzy Kutnem a Koninem. Wiemy, e samochd ten znajdowa si o godzinie 12 30
w Kutnie odlegym od Warszawy o 125 km i o godzinie 1350 w Koninie odlegym o 205 km od Warszawy.
(Zamy, e trasa jest lini prost).
1.13.
Oblicz przemieszczenie i prdko redni samolotu, ktry zblia si do Warszawy. O
godzinie 1715 pilot zameldowa, e samolot znajduje si nad Wybrzeem w odlegoci 320 km od
Warszawy.
W nastpnym meldunku o godzinie 17 25 zgosi pozycj odleg od Warszawy o 140 km. Wyjanij,
jak rozumiesz sens fizyczny znaku postawionego przed wartoci prdkoci.
1.14.
Ziemia porusza si wok Soca w przyblieniu po okrgu o promieniu R = 150 mln km.
Oblicz przemieszczenie Ziemi w cigu trzech miesicy.
1.15.
Biegacz, ktry mia przebiec 100 m, wyruszy z punktu znajdujcego si x0 = 20 m za lini
startu. Zamy, e bieg on ruchem jednostajnym z prdkoci v = 8 m/s. U rwnanie ruchu i
oblicz, kiedy dotar do mety. Narysuj wykres x(t).
1.16. Ruch dwch cia zapisano rwnaniami:
x1(t) = 10 + 4t
x2(t)=28-2(t-3) dla t>3s
Gdzie i kiedy ciaa si spotkaj? Narysuj wykres x(t).
1.17. Napisz rwnania dla ruchu cia, ilustrowanego wykresem (rys. 1.10).
1.18. Z pewnego punktu na drodze zacz ucieka przestpca; bieg z prdkoci v1 = 5 m/s. W
odlegoci x01 = 20 m za nim znajdowa si policjant, ktry goni go z prdkoci v2 = 7 m/s. Ruch
ich odbywa si stale wzdu tej samej prostej. U rwnania ruchu i oblicz, gdzie i kiedy policjant
dogoni przestpc. Narysuj wykres x(t).
1.19. Z miejscowoci A wyruszy turysta z prdkoci vA=4 km/h w stron miejscowoci B odlegej od
A o 20 km. W tym samym czasie z teje miejscowoci B w kierunku A wyruszy z prdkoci vB= 6 km/h
rowerzysta. Obierz ukad odniesienia i u rwnania ruchu. Gdzie i kiedy obaj si spotkaj?
Narysuj dla nich wykresy x(t).
1.20. Z miasta A wyruszy w stron miasta B odlegego od A o 100 km samochd ciarowy z
prdkoci v1 = 40 km/h. Jednoczenie z miasta B w stron A wyruszy samochd osobowy z
prdkoci v2 = 60 km/h. Gdzie i kiedy samochody si spotkaj? Nastpnie z punktu odlegego o x03 = 20
km przed miastem B (liczc w stron A) t3 = 12 minut pniej ni samochd osobowy wyjecha
motocyklista i goni samochd osobowy z prdkoci v3 = 100 km/h. Kiedy i gdzie dogoni motocyklista
samochd osobowy i minie ciarwk?
1.21. W. Obserwator sta na mocie przerzuconym przez rzek pync z prdkoci v1 = 1 m/s. W
pewnej chwili zauway, e w odlegoci x01 = 1 0 m przed mostem wrzucono do wody koo ratunkowe.
Obserwator po upywie czasu t2 = 5 s rzuci z mostu do wody butelk. Nastpnie po upywie t3 = 20 s
zauway, e z przystani pooonej x03 = 60 m poniej mostu wyruszya w gr rzeki motorwka.
Motorwka poruszaa si wzgldem brzegu z prdkoci v3 = 2 m/s. Narysuj wykres pooenia koa,
butelki i motorwki w zalenoci od czasu. Oblicz gdzie i kiedy motorwka minie koo i butelk.
(M-F) 1.22. R. Przez pierwsze dwie sekundy ciao poruszao si wzdu pewnej prostej z prdkoci
v1= 3 m/s. Przez nastpne dwie sekundy wzdu tej samej prostej ciao kontynuowao ruch z prdkoci
v2 = 5 m/s. Nastpnie zawrcio i przez cztery sekundy poruszao si z prdkoci v3 = 4 m/s w stron
punktu pocztkowego. Napisa rwnania ruchu. Narysowa wykres x(t).
(M-F) 1.23. Pierwsze ciao wyruszyo z pewnego punktu i poruszao si z prdkoci v1 = 1 m/s przez
t1= 3 s, a nastpnie zatrzymao si na t 2 = 2 s, potem przez kolejne t 3 = 2 s poruszao si z prdkoci
v3 = 2 m/s, a potem przez kolejne t4 = 5 s wrcio do pooenia pocztkowego. Drugie ciao wyruszyo z
punktu odlegego o x'0l = 1 m za punktem startu pierwszego ciaa i t1 = 4 s pniej ze sta prdkoci

v 1 = 4 m/s gonic poprzednie ciao. Kiedy i gdzie ciaa si spotkaj? Narysowa wykres zalenoci
pooenia cia od czasu.
1.24. Na podstawie wykresu pokazanego na rys. 1.11 oblicz prdkoci ciaa na kadym odcinku. U dla
niego rwnania ruchu. (Pamitaj o koniecznoci podania dziedziny kadego z nich). Oblicz redni
prdko ciaa.
(M-F) 1.25. Z miasta A w stron miasta B, o godzinie 1000 wyruszy rowerzysta. Porusza si z
prdkoci v1= 5 m/s. O godzinie 10 20 z punktu C pooonego w odlegoci x oc = 6 km od miasta A,
ale po przeciwnej stronie ni miasto B, wyruszya w stron miasta B ciarwka. Poruszaa si ze sta
prdkoci v2 = 15 m/s .Po pewnym czasie ciarwka dogonia rowerzyst. W miejscu spotkania
zaadowano na ni rower. Postj trwa t = 20 minut. Nastpnie ciarwka ruszya wraz z rowerzyst
dalej w stron miasta B, ale z mniejsz prdkoci v3 = 10 m/s. Do miasta B dotarli o godzinie 13 30.
Oblicz, jak daleko ley miasto B od A. U rwnania ruchu i podaj dokadnie dziedzin tych rwna
(czas).
(M-F) 1.26. Na podstawie wynikw poprzedniego zadania, oblicz redni prdko rowerzysty i
ciarwki na trasie z miasta A do miasta B.
(M-F) 1.27. Z miasta A wyruszy rowerzysta z prdkoci vA= 10 m/s w kierunku miasta B
odlegego o x0B = 200 km. Nastpnie t c = 60 minut pniej z tego samego punktu wyruszya
ciarwka z prdkoci vc= 20 m/s i gonia rowerzyst. Po dogonieniu rowerzysty zatrzymaa si i w
cigu t = 15 minut zaadowano rower na ciarwk i kontynuowano podr. Gdy ciarwka
przejedaa przez punkt odlegy od miasta A o x = 18 km z miasta B wyruszy samochd dostawczy,
ktry porusza si z prdkoci vB = 30 m/s w stron miasta A. Po spotkaniu ciarwki samochody
zatrzymay si na t' = 10 minut. Przeadowano rower na samochd dostawczy. Na stpnie kady
kontynuowa poprzedni ruch. Po jakim czasie rower znajdzie si z powrotem w miecie A?
Uwaga: Posu si wykresem i rwnaniami ruchu!

1.28.

Oblicz przebyt drog i redni prdko ruchu samochodu, zakadajc, e w cigu pierwszej
godziny jecha z prdkoci v1 = 20 m/s , a w cigu drugiej z prdkoci v2 = 24 m/s.

1.29.

Oblicz czas i redni prdko ruchu samochodu, zakadajc, e pierwszy odcinek drogi o
dugoci s1= 240 m przeby z prdkoci v1= 20 m/s , a drugi takiej samej dugoci s1 = s2 z prdkoci
v2= 24 m/s.
1.30. Dwaj turyci wyruszyli na wycieczk. Pierwszy ca tras przeby z prdkoci v1 = 5 km/h w
cigu czterech godzin. Drugi przez pierwsze dwie godziny porusza si z prdkoci o v = 1 km/h
mniejsz od pierwszego, natomiast pniej z prdkoci o v = 1 km/h wiksz od pierwszego. Ktry
prdzej dotar do celu?
1.31. Dwaj turyci wyruszyli na wycieczk. Mieli do przejcia s = 20 km. Pierwszy przeby ca tras
ze sta prdkoci v1 = 5 km/h. Drugi przez pierwsz poow drogi porusza si z prdkoci o
v= 1 km/h mniejsz od pierwszego. Natomiast w drugiej poowie stara si strat nadrobi i szed z
prdkoci o v wiksz od pierwszego. Ktry prdzej dotrze do celu? Z jak prdkoci musiaby si
porusza drugi turysta na drugim odcinku, aby dotarli do celu rwnoczenie?
1.32. Statek, pync pod prd rzeki, porusza si wzgldem brzegu z prdkoci v1 = 6 km/h, a pync z
prdem z prdkoci v2 = 9 km/h. Oblicz prdko statku wzgldem wody i prdko wody w rzece.
1.33. W. Dwa samochody w pewnej chwili poruszaj si wzdu tej samej prostej z prdkociami o
jednakowych wartociach wynoszcych v = 20 m/s. Oblicz prdko drugiego samochodu
wzgldem
pierwszego zakadajc, e poruszaj si tak, e wektory prdkoci:
a) maj te same zwroty, b) maj zwroty przeciwne, c) tworz kt 60.

Ruch prostoliniowy jednostajnie zmienny

1.34.
R. Pocig ruszy ze stacji ruchem jednostajnie przyspieszonym i w cigu t= 200 s osign
prdko v = 20 m/s. Jak drog przeby pocig w tym czasie?
1.35.
Autobus ruszy z miejsca i ruchem jednostajnie przyspieszonym przeby drog s = 400 m,
osigajc prdko kocow v= 10 m/s. Oblicz czas i przyspieszenie autobusu.
1.36. W czasie ldowania z prdkoci v0 = 100 m/s samolot wyhamowa na odcinku pasa startowego
dugoci x = 500 m. Jaka bya warto przyspieszenia (opnienia) samolotu i czas hamowania?
1.37. Samochd jadcy z prdkoci v0 = 30 m/s zahamowa w czasie t = 15 s. Oblicz drog hamowania.
1.38. W badaniach samochodw czsto uwzgldnia si czas rozpdzania do prdkoci v = 100 km/h.
Oblicz redni warto przyspieszenia i potrzebn do rozpdzenia drog dla fiata 126 p i cinqueciento
900, jeeli czasy te wynosz odpowiednio 47 s, 15 s.
1.39. R. Pocig zwikszy sw prdko od v0 = 5 m/s do v = 15 m/s na odcinku drogi s = 1000 m.
Oblicz przyspieszenie pocigu.
1.40. Samochd poruszajcy si z prdkoci v1 = 10 m/s, zwikszy sw prdko dwukrotnie
przebywajc drog s = 300 m. Oblicz przyspieszenie i czas ruchu samochodu.
1.41. Toczcy si po torze poziomym ruchem jednostajnie opnionym walec zwolni do
dwukrotnie mniejszej prdkoci ni pocztkowa na odcinku s= 1,5 m. Warto przyspieszenia
wynosi a= 0,01 m/s2. Oblicz czas ruchu i redni prdko.
1.42. Na rysunku 1.12 przedstawiono wykres prdkoci ciaa w funkcji czasu. Jaka bya
prdko pocztkowa w tym ruchu?
1.43. Ciao ruszyo ruchem jednostajnie przyspieszonym z przyspieszeniem a = 2m/s 2. Jak drog
przebyo w pierwszej, w drugiej, a jak w trzeciej sekundzie ruchu?
1.44. W. Ciao ruszyo ruchem jednostajnie przyspieszonym. W czasie t przebyo odcinek s= 200 m.
Jak drog przebyo ciao w czasie pierwszej poowy czasu ruchu, a jak w czasie drugiej?
1.45. Ciao poruszajce si z prdkoci pocztkow v0 = 6 m/s zatrzymao si po trzech sekundach
ruchu. Oblicz drog przebyt w pierwszej, drugiej i w trzeciej sekundzie tego ruchu.
1.46. W. Samochd hamowa od prdkoci pocztkowej v0 = 30 tak, e zatrzyma si po przebyciu drogi
s= 300 m. Oblicz czas hamowania i drog, jak przeby w cigu pierwszej i drugiej poowy czasu
ruchu.
(M-F) 1.47. Ciao poruszajce si ruchem jednostajnie przyspieszonym przebyo w czwartej sekundzie
ruchu drog s = 28 m. Oblicz przyspieszenie tego ciaa.
(M-F) 1.48. Samochd porusza si ruchem jednostajnie przyspieszonym przez t= 10 s. W cigu pitej i
szstej sekundy tego ruchu przeby drog s= 25 m. Jak prdko osignie po czasie t?
(M-F) 1.49. Ciao poruszajce si ruchem jednostajnie opnionym zatrzymao si w cigu t= 5 s od
rozpoczcia hamowania. W trzeciej sekundzie tego ruchu przebyo drog s= 25 m. Oblicz ca drog
hamowania tego ciaa. Jaka bya jego prdko pocztkowa?

1.50. Kamie rzucono pionowo do gry, nadajc mu prdko pocztkow v0 = 30 m/s . P o upywie
t= 2 s mia on jeszcze prdko v = 10 m/s. Oblicz warto redniego przyspieszenia w tym ruchu. Jaki
zwrot ma przyspieszenie?
1.51. Kamie rzucono pionowo do gry z prdkoci v0 = 30 m/s. Spad on z powrotem na ziemi po
upywie t= 6s, majc tak sam prdko jak na pocztku, ale przeciwnie skierowan. Oblicz warto
redniego przyspieszenia w tym ruchu.
(M-F) 1.52. Samochd ruszy ruchem jednostajnie przyspieszonym, z przyspieszeniem a= 3 m/s 2 . W
ostatniej sekundzie tego ruchu przeby drog s = 16,5 m. Oblicz, jaka bya caa droga, na ktrej
samochd przyspiesza i jak dugo trwa ten ruch.
(M-F) 1.53. Gdy kierowca samochodu zobaczy w odlegoci s = 30 m przed samochodem
przeszkod rozpocz gwatowne hamowanie z opnieniem o wartoci a = 5 m/s 2 . Jednak po czasie
t = 2 s samochd uderzy w przeszkod. W jakiej odlegoci przed przeszkod kierowca powinien
rozpocz hamowanie, aby bezpiecznie si zatrzyma?

Rwnania ruchu prostoliniowego jednostajnie zmiennego

1.54. R. Na pewnym odcinku dokonywano remontu torw. Pocig porusza si ze zmniejszon

prdkoci v0= 10 m/s. Po przejechaniu tego odcinka rozpocz ruch jednostajnie przyspieszony z
przyspieszeniem a = 0,1 m/s2. U rwnanie ruchu przedstawiajce odlego lokomotywy pocigu od
obserwatora, ktry sta przy torach w odlegoci x0 = 100 m od lokomotywy w chwili, gdy zacza ona
przyspiesza.
1.55. Pocig porusza si z prdkoci v0 = 30 m/s. Po zauwaeniu czerwonego sygnau maszynista
uruchomi hamulce i pocig zacz hamowa z opnieniem a = 0,3 m/s 2. Kiedy i gdzie zatrzyma si
pocig? U rwnania ruchu, narysuj wykresy v(t) i x(t). Zaznacz miejsce zatrzymania si pocigu na
obu wykresach.
1.56. R. Z jak prdkoci spadnie na powierzchni ziemi kamie spuszczony swobodnie z wiey o
wysokoci h= 45 m, jeeli przyjmiemy a = g = 10 m/s 2 . Napisz rwnania ruchu i narysuj wykresy
y(t) i v(t)

1.57.

Na podstawie wykresu przedstawionego na rys. 1.13 narysuj wykres v(t) i x(t), jeeli x0 = 0 i

v 0 = 0.

1.58.

Na podstawie wykresu przedstawionego na rys. 1.14 narysuj wykres a(t) i x(t), jeeli x 0 = 0.

1.59.

Kamie rzucono pionowo do gry z tak prdkoci, e spad na powierzchni ziemi po t =

8 s. Oblicz t prdko. U rwnanie ruchu dla a = g. Narysuj wykres y{t) i v(t). Zaznacz na obu
wykresach chwilowe zatrzymanie si kamienia.

1.60.

Na podstawie wynikw poprzedniego zadania oblicz, gdzie znajdowa si kamie po dwch,

piciu i szeciu sekundach lotu. Jak w tych punktach bdzie mia prdko?

(M-F) 1.61. W. Z wierzchoka wiey o wysokoci h = 40 m rzucono pionowo do gry pik, nadajc jej
prdko v0 = 10 m/s. U rwnania ruchu. Oblicz, gdzie bdzie znajdowa si pika po czasie t = 3s i
jak wtedy bdzie miaa prdko.
1.62. Ruch ciaa opisano rwnaniem
x(t) = 10t + 2t 2 (jednostki ukadu SI).
Jaka bya prdko pocztkowa i przyspieszenie tego ciaa?
1.63. W. Ruch ciaa opisano rwnaniem
x(t) = 20 + 5t + t2 (jednostki ukadu SI).
Jaka bya prdko ciaa po piciu sekundach ruchu?

1.64. Ruch ciaa opisano rwnaniem

x(t) = 10 + 2t - 0,5t 2 (jednostki ukadu SI).
Napisz rwnanie v(t). Kiedy i gdzie ciao si zatrzyma?
(M-F) 1.65. Dwa ciaa poruszay si ruchem opisanym rwnaniami:
x 1 (t) = 2 + t + 2t 2 i x 2 (t) = 4 + t
Jakim ruchem porusza si drugie ciao wzgldem pierwszego? Kiedy i gdzie ciaa si spotkaj?
1.66. R. Autobus porusza si ruchem jednostajnym z prdkoci v1 = 20 m/s. W chwili gdy
przejeda koo stojcego samochodu, samochd ruszy ruchem jednostajnie przyspieszonym z
przyspieszeniem a= 2 m/s2. Kiedy i gdzie samochd dogoni autobus? Jaka bdzie wtedy prdko
samochodu?
1.67. Autobus porusza si ze sta prdkoci v1 = 20 m/s. Gdy znalaz si w odlegoci x0 = 200 m
naprzeciw stojcego samochodu osobowego, ten ruszy na spotkanie ruchem jednostajnie przyspieszonym. Pojazdy miny si po upywie t = 5 s. Oblicz przyspieszenie samochodu i okrel pooenie miejsca
spotkania. Narysuj wykresy prdkoci i pooenia w funkcji czasu.
(M-F) 1.68. Obserwujemy ruch cia poruszajcych si na rwni z przyspieszeniem o staej i
jednakowej dla wszystkich cia wartoci rwnej a= 2 m/s2. Z punktu lecego x01 = 8 m od podstawy
rwni pchnito do gry pierwsze ciao z prdkoci v1= 6 m/s. Z punktu odlegego od podstawy
rwni o x02 = 12 m pchnito drugie ciao w d z prdkoci v2 = 2 m/s. Oblicz, gdzie i kiedy ciaa si
spotkaj.
1.69. Pasaer sta na peronie w odlegoci x0 = 20 m od ostatniego wagonu pocigu. Pocig ruszy ruchem
jednostajnie przyspieszonym. Po upywie t = 4 s pasaer zacz goni pocig, poruszajc si ruchem
jednostajnym z prdkoci v = 4 m/s. Dogoni ostatni wagon po upywie t = 10 s (od chwili ruszenia
pocigu). U rwnania ruchu cia i oblicz przyspieszenie pocigu. Przedstaw ruch obu cia na jednym
wykresie x(t).

Ruch krzywoliniowy po okrgu

1.70.

Koo zamachowe poruszajce si ruchem jednostajnym obrotowym wykonao w cigu t = 0,5

minuty n= 30 obrotw. Oblicz okres, czstotliwo i prdko ktow tego koa. Jaka jest prdko
liniowa punktw na obwodzie koa, jeeli jego rednica wynosi d = 1 m ?

1.71.

Karuzela porusza si ruchem jednostajnym obrotowym. Okres ruchu wynosi T = 4 s.

Oblicz, jak prdko ktow, liniow i przyspieszenie dorodkowe ma czowiek, ktry siedzi na
karuzeli. Promie toru, po ktrym porusza si czowiek, wynosi r = 4 m.

1.72.

Jaka powinna by prdko ktowa karuzeli z poprzedniego zadania, aby przyspieszenie

dorodkowe czowieka byo rwne poowie przyspieszenia ziemskiego g = 9,8 m/s2 ?

1.73.

Ciao poruszao si po okrgu o promieniu r = 1,5 m z prdkoci chwilow v = 3 m/s . W tym

samym czasie przyspieszenie styczne wynosio ast = 8 m/s 2 . Oblicz przyspieszenie cakowite i kt midzy
kierunkiem tego przyspieszenia a promieniem okrgu.
(M-F) 1.74. Podczas ruchu przyspieszonego karuzeli czowiek siedzcy na niej doznaje przyspieszenia
zarwno dorodkowego, jak i stycznego. W pewnej chwili, gdy karuzela miaa prdko ktow
= 0,5 1/S, przyspieszenie cakowite czowieka byo skierowane pod ktem = 45 do promienia. Jaka
bya warto przyspieszenia stycznego? Promie okrgu, po ktrym porusza si czowiek wynosi
r = 2m.

1.75.

W jakiej odlegoci od rodka karuzeli powinien siedzie czowiek, aby przyspieszenie

dorodkowe jakiemu on podlega byo rwne przyspieszeniu ziemskiemu? Czstotliwo ruchu
karuzeli = 1 Hz. Jaka bdzie wtedy prdko liniowa czowieka?

1.76.

W. Autobus poruszajcy si ruchem jednostajnym po torze koowym o promieniu R = 20 m

z prdkoci v = 6 m/s po przebyciu 1/4 okrgu mia prdko o takiej samej wartoci, ale o kierunku
prostopadym do kierunku pierwotnego. Oblicz rnic prdkoci, przyspieszenie rednie i porwnaj je z
przyspieszeniem dorodkowym.
(M-F) 1.77. Ciao poruszao si ruchem przyspieszonym po torze krzywoliniowym. W pewnym punkcie,
w ktrym promie krzywizny toru wynosi R = 8 m, ciao miao prdko v = 4 m/s i przyspieszenie
styczne ast= 2 m/s2. Jakie jest przyspieszenie cakowite tego ciaa? Jaki kt z promieniem krzywizny toru
bdzie tworzy wektor tego przyspieszenia?
(M-F) 1.78. Warto przyspieszenia stycznego w ruchu pewnego ciaa po torze krzywoliniowym wynosi
ast = 2 m/s 2. Wiemy, e przyspieszenie cakowite jest skierowane pod ktem = 30 do przyspieszenia
stycznego. Jak ma prdko liniow to ciao w tej chwili, jeeli promie krzywizny toru wynosi r = 3
m.
1.79.
Wskazwki zegara znajdujcego si na wiey ratusza wykonuj ruch obrotowy. Oblicz
przyspieszenie dorodkowe punktu znajdujcego si na kocu wskazwki godzinowej i minutowej
zegara, jeli promie pierwszej wynosi R = 2 m, a drugiej r = 1,4 m.
1.80.
Zakadajc, e ruch Ksiyca wok Ziemi odbywa si ze sta prdkoci ktow (T = 28
dni), oblicz t prdko. Jakie jest przyspieszenie dorodkowe Ksiyca, przypomnijmy tu, e jego
rednia odlego od Ziemi wynosi 380 000 km?
1.81.
Skrzydo wiatraka ma dugo l = 8 m i porusza si ruchem obrotowym wzgldem osi
przechodzcej przez jego rodek z czstotliwoci = 0,25 Hz. Ile obrotw na minut musi
wykona tarcza szlifierki o rednicy d = 0,4 m, aby przyspieszenie dorodkowe punktw lecych na jej
obwodzie byo rwne przyspieszeniu punktw lecych na kocu skrzyda wiatraka?
1.82.
Jowisz jest pit planet Ukadu Sonecznego. Oblicz przyspieszenie dorodkowe na rwniku
planety, jeli wiadomo, e wykonuje ona jeden obrt wok wasnej osi w cigu T = 9,9 h, a jego rednica
d = 143 000 km. Jaki musiaby by okres ruchu, aby to przyspieszenie byo rwne przyspieszeniu
ziemskiemu?
1.83.
Jak cz przyspieszenia g = 9,8 m/s 2 stanowi przyspieszenie dorodkowe na rwniku, jeeli
przyjmiemy, e promie Ziemi wynosi R = 6380 km. Ile musiaaby trwa doba na Ziemi, aby
przyspieszenie dorodkowe byo rwne g?

2. DYNAMIKA
Pierwsza i druga zasada dynamiki
2.1.

R. Statek o masie m = 100 t porusza si po jeziorze ruchem jednostajnym. ruba napdowa

dziaa si F = 10 000 N. Opisz i narysuj wszystkie siy dziaajce na statek.

2.2.

Traktor cignie dwie przyczepy ruchem jednostajnym. Sia dziaajca na hak czcy
traktor z pierwsz przyczep wynosi F1 = 2500 N, natomiast hak czcy pierwsz z drug F2 = 1100
N. Narysuj wszystkie siy poziome dziaajce na kad przyczep. Oblicz siy oporu dziaajce na
pierwsz i drug przyczep.
(M-F) 2.3. Na ciao dziaaj dwie jednakowe siy o wartoci F = 10 N kada, ktrych kierunki
tworz kt = 60. Aby ciao byo w spoczynku przyoono trzeci si F' o wartoci F' = 2F. Kierunek
siy F' jest zgodny z kierunkiem dwusiecznej kta . Czy ciao bdzie w rwnowadze? Jak dodatkow
si o kierunku zgodnym z F' naley przyoy, aby zapewni rwnowag ciaa?

2.4.

Wzkowi o masie m 1 = 20 kg sia F= 10 N nadaje pewne przyspieszenie. Jaka sia nada to

samo przyspieszenie, jeli na wzek pooymy dodatkowo m = 10 kg adunku?

2.5.

Samolot podczas ldowania hamuje na pasie lotniska z opnieniem a1 = 5 m/s2 pod wpywem

siy hamulcw F1 = 2500 kN. Jak dodatkow si wsteczn musz dziaa silniki, aby opnienie wyno sio a2 = 7 m/s 2?
2.6. Skrzynia o masie m = 100 kg pod wpywem siy F porusza si po torze poziomym z przyspieszeniem
a= 1 m/s 2. Zakadajc, e sia oporu wynosi Ft = 800 N, oblicz warto siy F.
2.7. Jeeli przesuwamy wzek o masie m = 20 kg po paskiej powierzchni ruchem jednostajnym, to
naley dziaa na niego si F = 10 N. Jak si naley dziaa na ten wzek, aby spowodowa
ruch przyspieszony z przyspieszeniem a = 2 m/s2 ? Narysuj siy dziaajce na to ciao w ruchu
jednostajnym i ruchu przyspieszonym.
2.8. Prbujc wyznaczy mas pewnego ciaa w kabinie satelity krcego po orbicie (ciaa znajduj si
tam w stanie niewakoci) pocignito je siomierzem i spowodowano ruch jednostajnie przyspieszony.
Pod wpywem siy F = 16 N ciao to przebyo odcinek s = 4 m w czasie t = 2s. Jaka bya masa ciaa?
(M-F) 2.9. Kady z obcinikw wiszcych na kocach linki ma ciar Q = 4N. Bloczek ma ciar Q1
= 2 N. Jaki ciar naley powiesi w punkcie A, aby ukad przedstawiony na rys. 2.6 by w rwnowadze?
2.10. Samochd o masie m = 800 kg ruszy z miejsca i osign w cigu t = 20 s prdko v = 20 m/s.
Oblicz dziaajc na niego si.
2.11. R. Wzek o masie m = 2 kg porusza si po torze paskim bez tarcia z prdkoci v0 = 4 m/s. Po
przyoeniu siy hamujcej zatrzyma si, przebywajc odcinek s = 8 m. Jaka bya warto siy
hamujcej?
2.12. Ciao o masie m = 25 kg poruszao si ruchem, ktrego rwnanie ma posta:
x(t) = 20 + 10t + 2t 2 (jednostki ukadu SI).
Jaka sia dziaa w czasie jego ruchu?

2.13. Pierwsze ciao o masie m1 = 2 kg poruszao si ruchem opisanym rwnaniem

v(t) = 3 4t,
a drugie o masie m2 = 3 kg
x(t) = 3 4t2
Jednostki w obu rwnaniach nale do ukadu SI. Oblicz stosunek siy dziaajcej na pierwsze ciao do
siy dziaajcej na drugie ciao.

2.14.

Ciao o masie m = 10 kg ruszyo z miejsca ruchem jednostajnie przyspieszonym i w cigu

sidmej sekundy ruchu przebyo drog s = 39 m. Oblicz si dziaajc na to ciao.

2.15.

Do ciaa o masie m = 2 kg poruszajcego si z prdkoci v0 = 20 m/s przyoono hamujc

si F = 6 N. Ile czasu musi dziaa ta sia, aby prdko zmalaa do 1/4 wartoci pocztkowej?
2.16. R. Niewielkie ciao o masie m = 1 kg zostao zawieszone na sznurku i przyczepione do sufitu
autobusu. Z jakim opnieniem porusza si autobus, skoro sznurek odchyli si od pionu o kt = 15?
Jaka bya sia napicia sznurka?

2.17.

Narysuj siy dziaajce na kulk zawieszon na sznurku w przyspieszajcym autobusie.

Jaka jest warto przyspieszenia autobusu, jeli przyjmiemy, e podczas hamowania sznurek by
nacignity
si FN = 23,2 N, a podczas ruchu jednostajnego si F = 20 N?

2.18.

Czowiek o masie m = 80 kg naciska na podog windy si F = 700 N. Jakim ruchem

porusza si winda? Oblicz jej przyspieszenie.

2.19.

Czowiek naciska na podog windy si F1 = 500 N, jeli winda jest w spoczynku, natomiast
si F2= 550 N, jeli winda rusza. Jakie jest przyspieszenie windy?

2.20.

Winda porusza si do gry. Na siomierzu w windzie zawieszono kulk. Najwiksze jego

wskazanie to F1 = 24 N, a najmniejsze to F2 = 12 N. Podczas hamowania winda ma dwukrotnie wiksz
warto przyspieszenia ni podczas ruszania. Oblicz mas kulki i jej przyspieszenia.
2.21. W ukadzie jak na rys. 2.7 masa m1 = 2 kg, masa m2 = 3 kg. Mas bloczka i opory ruchu pomijamy.
Oblicz przyspieszenie ukadu i si napicia sznurka.

2.22.

Ile jednakowych odwanikw o masie m naley zawiesi po prawej stronie, aby

przyspieszenie ukadu (rys. 2.8) wynosio a = 1/3 g? Mas bloczka i opory ruchu pomijamy.

2.23.

W ukadzie jak na rys. 2.9 masa m 1 = 2 kg, m 2 = 4 kg, m3 = 1 kg. Masy bloczkw i tarcie
pomijamy. Oblicz przyspieszenie ukadu i siy napicia sznurka.
2.24. W ukadzie jak na rys. 2.10 masa m1 = 3 kg, m2 = 2 kg, m3 = 4 kg. Masy bloczka i opory ruchu
pomijamy. Oblicz przyspieszenie ukadu i siy napicia sznurka.
2.25. Oblicz si F (rys. 2.11), jeli:
a) ukad jest w spoczynku,
b) nitka porusza si po bloczku bez oporw.
Masy ciarkw m 1 = 1 kg, m 2 = 2 kg. Bloczek moemy uzna za niewaki.
(M-F) 2.26. W. Oblicz przyspieszenie mas przedstawionych na rys. 2.12. Zakadamy, e bloczki s
niewakie i nitka lizga si po nich bez oporw.
2.27. Lokomotywa o masie M = 100 t cignie pi wagonw kady o masie m = 40 t. Pocig rusza ze
stacji i na odcinku s = 2000 m osiga prdko v = 20 m/s. Przyjmujc, e opory ruchu s pomijalnie
mae, oblicz si napdow lokomotywy i si dziaajc na hak czcy trzeci wagon z czwartym.

2.28. Dwa ciaa o masach m1 = 2 kg i m2 = 4 kg poczono nitk, ktra wytrzymuje naprenie F = 10

N. Ciaa uoono na poziomej, doskonale gadkiej paszczynie. Jak poziom si przyoon do jednego z nich naley dziaa, aby nitka ulega zerwaniu?

Pd. Zasada zachowania pdu.

2.29. Kulka o masie m1 = 2 kg porusza si z prdkoci v1 = 2 m/s. Z jak prdkoci musiaby porusza
si owad o masie m2 = 1 g oraz statek o masie m3 = 100000 t, aby ich pdy miay takie same wartoci jak
pd kulki?
2.30. Autobus o masie m = 10 000 kg porusza si z tak prdkoci, e jego pd wynosi
p 0 =120 000 kg m/s. Jak dodatkow si naley podziaa na autobus, aby w cigu t = 32 s
osign prdko v = 20 m/s?
2.31. Ciao poruszao si z prdkoci v0 = 10 m/s, a jego pd wynosi p = 100 kg m/s. Nastpnie ciao
poddano dziaaniu staej siy F = 10 N w cigu czasu t = 10 s. Jaka bdzie jego prdko kocowa, gdy
kierunki siy i pdu bd jednakowe, a zwroty: a) zgodne, b) przeciwne?
2.32. Wzek o masie m1 = 10 kg zderza si z nieruchomo stojcym drugim wzkiem o masie m 2 = 20
kg. Po zderzeniu oba wzki poczyy si i poruszay razem z prdkoci v = 1 m/s wzdu tej prostej,
po ktrej porusza si pierwszy wzek. Oblicz prdko pierwszego wzka przed zderzeniem.
2.33. Wiolarz o masie m1 = 50 kg skacze z brzegu z prdkoci v1 = 6 m/s do stojcej swobodnie dki
o masie m2 = 150 kg i zostaje w niej (rys. 2.13). Z jak prdkoci odpyn razem od brzegu?
2.34. Za pierwszym wzkiem o masie m1 = 20 kg poruszajcym si z prdkoci v1 = 2 m/s porusza si
drugi wzek o masie m2 = 40 kg z prdkoci v2 = 3,5 m/s. Po zderzeniu wzki poczyy si. Jaka jest
prdko wzkw po poczeniu?
2.35. Pierwszy wzek o masie m1 = 20 kg porusza si z prdkoci v1 = 2 m/s. Naprzeciwko z
prdkoci v2= 3 m/s porusza si drugi wzek. Po zderzeniu oba wzki poczyy si i poruszay razem z
prdkoci v3 = 1 m/s w stron, w ktr poprzednio porusza si wzek drugi. Jaka bya masa
drugiego wzka?
2.36. Wzek o masie m 1 = 1,5 kg porusza si z prdkoci v 1 = 3 m/s. W wzek rzucono kulk z
plasteliny, ktra miaa prdko o zwrocie przeciwnym do prdkoci wzka. Kulka przylepia si do
wzka. Po zderzeniu prdko wzka zmienia zwrot i miaa warto rwn 1/3 wartoci pocztkowej.
Jak prdko miaa kulka z plasteliny przed zderzeniem, jeeli jej masa wynosi m2 = 0,5 kg?
2.37. R. Chopiec o masie m1 = 50 kg sta na nieruchomym wzku o masie m 2 = 30 kg i trzyma w rku
worek z adunkiem o masie cakowitej m3 = 20 kg. Naprzeciwko znajdowa si w spoczynku wzek o
masie m4 = 40 kg. Chopiec rzuci worek z prdkoci v3 = 5 m/s na drugi wzek. Z jak prdkoci
wzki bd si oddala od siebie?
2.38. Do pomostu zblia si z prdkoci v = 0,5 m/s dka o masie m = 300 kg. Z pomostu skacze na
ni czowiek o masie M = 75 kg z tak prdkoci, e po skoku dka zmienia zwrot ruchu i oddala si
od pomostu z prdkoci v k = 0,25 m/s. Z jak prdkoci liczon wzgldem pomostu skoczy
czowiek?
2.39. Na wzku o masie m 1 = 200 kg sta czowiek o masie m2 = 50 kg. Ukad porusza si z
prdkoci v1 = 1 m/s. Z jak prdkoci wzgldem wzka musi wyskoczy czowiek, eby prdko wzka zmalaa do poowy wartoci pocztkowej?

2.40. Wzek o masie m 1 = 200 kg porusza si z prdkoci v1 = 3 m/s. Na wzek wskoczy

czowiek o masie m 2 = 50 kg z tak prdkoci, e wzek zmniejszy sw prdko o v = 1 m/s. Jaki
by zwrot i warto prdkoci czowieka przed wskoczeniem na wzek?

(M-F) 2.41. Na wzek poruszajcy si z prdkoci v1 = 1 m/s spada kula z plasteliny o masie m2 = 2 kg
z prdkoci v2 = 10 m/s skierowan pod ktem = 30 do poziomu. Jaka bya masa wzka, jeeli
zaoymy, e po zderzeniu ukad porusza si z prdkoci dwukrotnie mniejsz ni poprzednio i w
przeciwn stron?
(M-F) 2.42. R. Wzek o masie m1 = 100 kg stojcy na poziomym torze zosta uderzony kul o masie m2
= 10 kg wykonan z plasteliny. Kula po zderzeniu przylepia si do wzka. Prdko kuli przed
zderzeniem wynosia v2 = 11 m/s i bya skierowana pod ktem 30 do poziomu. Jak daleko potoczy si
wzek, jeeli przyjmiemy, e sia oporu hamujca ruch po zderzeniu ma redni warto F = 10 N?
2.43. Na poruszajcy si z prdkoci v1 = 1 m/s wzek o masie m1 = 100 kg wskoczy czowiek o
masie m2 = 50 kg z tak prdkoci, e po skoku, pod wpywem siy hamujcej F = 30 N wzek przeby
drog s = 10 m i si zatrzyma. Oblicz prdko, z jak czowiek wskoczy na wzek

Ruch po okrgu. Sia dorodkowa.

2.44. Autobus porusza si po uku o promieniu r = 200 m z prdkoci v = 20 m/s. Jaka sia
dorodkowa dziaa na czowieka o masie m = 75 kg?
2.45.
Pod jakim ktem powinna by pochylona jezdnia na zakrcie o promieniu krzywizny r = 400
m, aby sia nacisku autobusu poruszajcego si z prdkoci v = 20 m/s bya prostopada do podoa?
2.46.
Motocyklista porusza si z prdkoci v = 20 m/s na zakrcie o promieniu R = 100 m. Oblicz
kt w stosunku do pionu, pod jakim pochyla si motocyklista oraz si nacisku na jezdni, przy zaoeniu,
e masa motocyklisty wraz z pojazdem wynosi m = 200 kg.
2.47. Samochd o masie m = 1000 kg porusza si z prdkoci v = 20 m/s po wypukym mocie o
promieniu krzywizny R = 200 m. Jaka jest sia nacisku samochodu na jezdni w najwyszym punkcie
mostu?
2.48. Na paskiej pycie wirujcej z czstotliwoci = 2 Hz umieszczono kulk o masie m = 0,1 kg.
Kulk przymocowano do osi przechodzcej przez rodek pyty nitk dugoci r = 0,2 m. Narysuj i oblicz
wszystkie dziaajce na kulk siy.
2.49. R. Do nitki dugoci l = 1 m przymocowano kulk o masie m = 0,4 kg. Kulka zakrela okrg w
paszczynie pionowej, poruszajc si ruchem jednostajnym obrotowym o okresie T= 1 S. Oblicz
napicie nici w pooeniu:
a) najniszym kulki,
b) najwyszym kulki (rys. 2.14).
2.50. W. Do nitki dugoci l = 1 m przymocowano kulk. Kulka ta porusza si ze sta prdkoci w
paszczynie pionowej (rys. 2.14). Oblicz najmniejsz prdko ruchu kulki, przy ktrej w najwyszym
pooeniu nitka bdzie cay czas wyprostowana.

(M-F) 2.51. Do nitki dugoci l = 1 m przymocowano kulk. Kulka ta porusza si ze sta prdkoci w
paszczynie pionowej, tak e w najwyszym pooeniu nitka jest wyprostowana, ale nie napita.
Oblicz si napicia nici w najniszym pooeniu kulki oraz w chwili, gdy nitka tworzy z pionem kt =
30. Masa kulki m = 0,2 kg.
(M-F) 2.52. Jaka jest sia dorodkowa, dziaajca na satelit stacjonarnego, obiegajcego Ziemi w
cigu T= 24 h? Masa satelity m = 2000 kg, a odlego od rodka Ziemi wynosi okoo 43 000 km.
(M-F) 2.53. Jaka sia dorodkowa dziaa na planet Wenus w jej ruchu wok Soca? Masa Wenus
wynosi M= 4,8 1024 kg, rednia odlego od Soca d= 108 mln km, a okres ruchu T= 224,7 dni
(ziemskich).

Tarcie. Rwnia pochya.

2.54. Siomierz w pierwszym przypadku wskazywa Fl = 12 N, a w drugim podczas ruchu

jednostajnego F2 = 4 N (rys. 2.15). Jaki by wspczynnik tarcia ciaa o podoe?

2.55.

Po torze poziomym cignito ciao o masie m = 2 kg ruchem jednostajnym. Jak si

wskazywaby siomierz, gdyby ruch odbywa si: a) z tarciem ( = 0,2), b) bez tarcia?

2.56.

Na poziomym torze nadano ciau prdko v0 = 4 m/s. Ciao zatrzymao si po przebyciu

drogi s= 8 m. Jaki jest wspczynnik tarcia ciaa o podoe?
2.57. Motorowy wagon kolejowy porusza si z prdkoci v 0 = 12 m/s. Przy gwatownym hamowaniu i
cakowitym zablokowaniu k byo wiadomo, e po przebyciu drogi s = 50 m wagon mia jeszcze
prdko v = 10 m/s . Jaki jest wspczynnik tarcia wagonu o szyny?
2.58. W. Kula karabinowa uderza w desk o gruboci s = 2 cm, z prdkoci v1 = 400 m/s, przebija
j i wylatuje z prdkoci v2 = 200 m/s. Masa kuli wynosi m = 10 g. Oblicz si oporu jak stawia
deska kuli. (Kula porusza si w paszczynie poziomej.)
2.59.
Wzdu rwni o kcie nachylenia = 30 cignito ciao o masie m = 2 kg ruchem
jednostajnym do gry. Jak si wskazaby siomierz, gdyby ruch odbywa si: a) z tarciem ( = 0,2), b)
bez tarcia?
2.60.
Wzdu rwni o kcie nachylenia = 10 cignito ciao o masie m = 2 kg ruchem
jednostajnym w d. Jak si wskazuje siomierz, jeeli zaoymy, e wspczynnik tarcia wynosi =
0,2?
2.61.
Na grze rwni o wysokoci h = 1 m i kcie nachylenia = 30 ustawiono ciao. Ciao
zsuno si bez tarcia. Oblicz czas ruchu i prdko kocow.
2.62. U podna rwni nadano ciau prdko v0 = 10 m/s skierowan ku grze. Przyjmij, e tarcie jest
pomijalnie mae, a rwnia jest nachylona pod ktem = 30 i oblicz, na jak wysoko dotrze ciao. Ile
czasu trwa ruch ciaa do gry?
2.63.
Z wierzchoka rwni o kcie nachylenia = 45 i wysokoci h = 2 m puszczono ciao. Ruch
odbywa si z tarciem, ktrego wspczynnik wynosi = 0,2. Oblicz czas ruchu i prdko kocow.
2.64.
Z wierzchoka rwni o kcie nachylenia = 45 puszczono ciao, nie nadajc mu prdkoci
pocztkowej. Ruch odbywa si z tarciem o wspczynniku = 0,15. Ciao dotaro do podstawy
rwni z prdkoci vk = 2 m/s. Jaka bya wysoko rwni?
2.65.
Ciao zsuwajc si bez prdkoci pocztkowej z wierzchoka rwni pochyej o kcie nachylenia
i wysokoci h (z pomijalnie maym tarciem), osigno u podna rwni prdko v. Jak prdko
pocztkow skierowan w d rwni naley nada temu ciau przy wierzchoku rwni, aby jego prdko
kocowa wyniosa 3v?

2.66.
R. Z wierzchoka rwni o kcie nachylenia = 30 i wysokoci h = 1 m puszczono ciao.
Podstaw rwni osigno ono po upywie t = 3 s. Ruch odbywa si z tarciem. Oblicz wspczynnik
tarcia.
2.67.
W. Rwnia o kcie nachylenia = 30 ma dugo l = 2 m. Na dole i na grze rwni
umieszczono dwa ciaa. Jednoczenie pchnito ciaa i kademu z nich nadano prdko v0 = 4 m/s, ale
zwroty tych prdkoci byy przeciwne. Ruch odbywa si bez tarcia. Ciaa si spotkay. Gdzie nastpi ich
spotkanie?
(M-F) 2.68. Rozwi zad. 2.67 zakadajc, e ruch cia odbywa si z tarciem o wspczynniku
jednakowym dla obu cia i wynoszcym = 0,2.
(M-F) 2.69. Gra, z ktrej zjedano na sankach, przypomina rwni o wysokoci h = 6 m i
kcie nachylenia = 20. Saneczkarz po wystartowaniu z wierzchoka dociera do podstawy gry i
dalej porusza si po torze paskim. Znajd jego drog na torze poziomym, jeeli wspczynnik
tarcia sanek o podoe na caej trasie wynosi = 0,04.
2.70. Obcinik o masie m 1 = 1 kg porusza ciao o masie m2 = 2 kg. Wspczynnik tarcia
midzy mas m2 a podoem wynosi = 0,1. Oblicz, z jak prdkoci obcinik uderzy o podog,
jeeli pocztkowo wisi na wysokoci h = 1 m (rys. 2.16).
2.71. R. Jaka powinna by sia napdowa samochodu o masie m = 1000 kg, aby po ruszeniu z
miejsca na drodze s = 200 m osign prdko v = 10 m/s. Wspczynnik tarcia = 0,2.
(M-F) 2.72. Dwa ciaa o jednakowych masach m = 1 kg, poczone ze sob, umieszczono na
rwni o kcie nachylenia = 30 (rys. 2.17). Jakie bdzie przyspieszenie tych cia i sia
napicia nici, jeeli przyjmiemy, e pierwsze ciao porusza si bez tarcia, a drugie z tarciem o
wspczynniku = 0,2?
2.73. Dwie masy m1 = 4 kg i m2 = 2 kg poczone nitk umieszczono na rwni o kcie nachylenia =
30, tak jak pokazano na rys. 2.18. Oblicz przyspieszenie i si napicia nici. Mas bloczka i
opory ruchu pomijamy.
2.74. Dwie masy ml = 2 kg i m2 = 3 kg umieszczono na dwch rwniach o kcie = 30 i = 45 (rys.
2.19). Oblicz przyspieszenie mas i si napicia nici. Mas bloczka i opory ruchu pomijamy.
(M-F) 2.75. Na poziomym torze sta wzek o masie m1 = 100 kg. Na wzek wrzucono ciar o
masie m2= 50 kg z prdkoci o kierunku poziomym rwn v2 = 6 m/s. Wzek przetoczy si nieco i
zatrzyma pod wpywem siy tarcia o wspczynniku = 0,02. Oblicz przebyt drog.
(M-F) 2.76. W. Dwie masy m1 = 3 kg i m2 = 2 kg poczono nitk w sposb pokazany na rys.
2.20. Pierwsze ciao przebdzie drog h = 0,2 m. Jak drog przebdzie drugie ciao, jeeli =
0,4?
(M-F) 2.77. U podna rwni o kcie nachylenia = 30 nadano ciau prdko v0 = 9,8 m/s
skierowan do gry rwni. Wspczynnik tarcia ciaa o rwni = 0,2. Po jakim czasie ciao wrci do
podstawy rwni?
(M-F) 2.78. U podna rwni o wysokoci h = 1 m i kcie nachylenia = 30 nadano ciau
prdko v0= 6 m/s skierowan do gry rwni. Jak prdko bdzie miao ciao przy wierzchoku
rwni, jeeli wspczynnik tarcia ciaa o powierzchni rwni wynosi = 0,12?
(M-F) 2.79. W rodku dostatecznie dugiej rwni o niewielkim kcie nachylenia wynoszcym =
10 umieszczono dwa ciaa i puszczono jednoczenie: jedno do gry z prdkoci v1 = 2 m/s, a
drugie w d rwni z prdkoci v2 = 3 m/s. Wspczynniki tarcia o rwni obu cia s
jednakowe i wynosz = 0,3. W jakiej odlegoci od siebie ciaa te si zatrzymaj?

(M-F) 2.80. Na rysunku 2.21 pokazano ukad cia poczonych nitk i umieszczonych na rwni.
Ciao o masie m 1 = 4 kg uderzy w podog po przebyciu wysokoci h = 0,5 m. Drugie ciao o masie
m2 = 1 kg po zatrzymaniu si pierwszego jeszcze przez jaki czas bdzie porusza si w gr po rwni.
Ile czasu trwa bdzie cakowity ruch ciaa o masie m2, jeeli = 30, a = 0,7?

3. PRACA I ENERGIA
Energia kinetyczna i potencjalna
3.1.

Ciao o masie m = 2 kg ma energi kinetyczn E = 9 J. Oblicz prdko tego ciaa. Ile razy
wzronie prdko ciaa, jeeli energia wzronie dwukrotnie?

3.2.

Ciao o masie m = 3 kg ma energi kinetyczn E = 6 J. O ile wzronie prdko ciaa, jeeli

jego energia kinetyczna wzronie o E= 18 J?
3.3. Wzek o masie m = 100 kg porusza si z prdkoci v = 2 m/s. Czowiek pchn wzek i
zwikszy jego prdko trzykrotnie. Ile razy i o ile wzronie energia kinetyczna wzka?
3.4. Ile razy energia kinetyczna piki o masie m = 2 kg, rzuconej z prdkoci v = 10 m/s, jest
mniejsza od energii ciaa o masie m1 = 1 kg, wystrzelonego z prdkoci v1 = 20 m/s ?
3.5. Ciao o masie m = 1 kg poruszao si z prdkoci v = 2 m/s. Czy zmieni si energia kinetyczna tego
ciaa, jeeli masa zmaleje n razy i jednoczenie prdko wzronie tyle samo razy?

3.6.

R. Ciao o masie m = 2 kg ma energi kinetyczn E = 16 J. Oblicz pd tego ciaa.

3.7.

Jaka bdzie masa ciaa, ktre w ruchu ma energi kinetyczn E= 180 J i pd p= 30 kg

m/s?
3.8. Pewne ciao w ruchu ma energi kinetyczn E = 4 J i pd p= 4 kg m/s. O ile wzronie pd tego
ciaa, jeli spowodujemy wzrost energii kinetycznej o E = 12 J?
3.9. Elektron o masie m= 910-31 kg ma w swoim ruchu pd p= 9 10-28 kg m/s. Oblicz jego energi
kinetyczn.
3.10. Samochd o masie m = 1000 kg ma w swoim ruchu pd p= 12000 kg m/s. Oblicz prdko i
energi kinetyczn samochodu.
3.11. W. Dwa wzeczki, pierwszy o masie m 1 = 1 kg, drugi m2 = 2 kg poczono spryn, tak jak
pokazano na rys. 3.6. W pewnej chwili nitk przepalono. Oba wzeczki uzyskay energi kinetyczn.
Oblicz stosunek energii wzeczka pierwszego do drugiego.

3.12.

Ciao o masie m = 10 kg podniesiono na wysoko h = 20 m. Czy zmieni si energia potencjalna

tego ciaa, jeeli masa zmaleje n razy i wysoko, na jak je podniesiono, wzronie tyle samo razy?

3.13.

Ciau o masie m nadano prdko v = 20 m/s. Na jak wysoko naley podnie to ciao, aby
uzyskana energia potencjalna bya rwna kinetycznej?
3.14. Spryna o staej k = 20 N/m zostaa wyduona o x = 0,1 m. Oblicz si potrzebn do tego
wyduenia i zgromadzon wtedy energi potencjaln sprystoci.
3.15. Spryna o staej k = 10 N/m zostaa wyduona si F = 5 N. Jaka energia potencjalna
sprystoci zostaa zgromadzona w sprynie?

3.16. Spryna o staej k = 40 N/m zostaa wyduona o x 1 = 0,2 m. Ile razy i o ile wzronie energia
potencjalna sprystoci, jeli uylibymy spryny o staej k dwukrotnie mniejszej, natomiast
spowodowalibymy jej dwukrotnie wiksze wyduenie?

3.17.

Spryna o staej k zostaa wyduona o x1= 0,1 m. O ile trzeba dodatkowo wyduy
spryn, aby energia potencjalna kocowa bya dwukrotnie wiksza od energii zgromadzonej po
pierwotnym rozcigniciu?

3.18.

Spryna wyduya si o x = 0,2 m, gdy zawieszono na niej odwanik m = 2 kg. Jaka energia
potencjalna sprystoci jest zgromadzona w tej sprynie podczas tego obcienia?

Zasada zachowania energii.

3.19.

Z jak prdkoci wpadnie do wody skoczek, ktry skoczy z wiey o wysokoci h = 10 m?

3.20.
Spadajca swobodnie z pewnej wysokoci kulka miaa na wysokoci h = 10 m nad ziemi
prdko v= 10 m/s. Z jakiej wysokoci spuszczono kulk?
3.21. Na wysokoci h1 = 20 m nadano kulce tak prdko, e po osigniciu wysokoci h2 = 10 m
kulka miaa prdko v 2 = 22 m/s. Jak prdko nadano kulce na wysokoci h1?
3.22. R. Kula karabinowa wylatuje z lufy z prdkoci v = 300 m/s. Jak wysoko wzniesie si kula po
strzale pionowo do gry?
3.23. W rzucie pionowym w d z wysokoci h = 10 m nadano stalowej kulce prdko pocztkow
v0 = 5 m/s. Jaka bdzie prdko kocowa kulki?
3.24. Kulk stalow puszczono swobodnie z wysokoci h = 10 m, nie nadajc prdkoci pocztkowej.
Kulka spada z pewn prdkoci. Z jakiej wysokoci naley puci kulk, aby prdko w chwili uderzenia o ziemi bya czterokrotnie wiksza?
3.25. Kulk stalow rzucono pionowo w d z wysokoci h = 20 m, z tak prdkoci, e
spada na ziemi tak, jakby bya puszczona swobodnie z wysokoci H = 40 m. Jak prdko nadano
kulce podczas rzutu pionowego w d?

3.26.

Pik rzucono pionowo do gry i nadano jej tak prdko, e dotara na wysoko h = 5
m. Na jak wysoko dotrze pika, jeli nadamy jej prdko dwukrotnie wiksz?

3.27.

Na kocu sznurka dugoci l = 1 m umieszczono niewielki ciarek. Sznurek

umocowano jednym kocem i odchylono o kt 90 (rys. 3.7). Jaka bdzie prdko ciarka, jeli
sznurek utworzy z poziomem kt = 60?

3.28. Na kocu sznurka dugoci l = 2 m umieszczono niewielk kulk o masie m = 0,2 kg. Sznurek
odchylono o kt = 45. Oblicz pd kulki w najniszym pooeniu (rys. 3.8).
3.29.
Na kocu sznurka dugoci l umieszczono kulk o masie m = 2 kg. Drugi koniec sznurka
umocowano i cao odchylono do poziomu (rys. 3.9). Jakie bdzie napicie sznurka w chwili, gdy
kulka znajdzie si w najniszym pooeniu?
3.30.

W sali o wysokoci h = 5 m z wysokoci h1 = 1 m nad podog rzucono pionowo do gry

pik z prdkoci v0 = 10 m/s. Z jak prdkoci pika uderzy w sufit?

3.31. Zakadajc, e pika z poprzedniego zadania odbije si od sufitu sprycie (prdko po
odbiciu jest taka sama jak przed odbiciem) oblicz, z jak prdkoci uderzy ona w podog?
(M-F) 3.32. Ciao o masie m = 2 kg przywizane do sznurka dugoci l = 1 m porusza si w paszczynie
pionowej tak, e w najwyszym punkcie jego prdko wynosi v1 = 4 m/s (rys. 3.10). Jaka bdzie

prdko ciaa w chwili, gdy sznurek zajmuje pooenie poziome? Jaka bdzie prdko ciaa w jego
najniszym pooeniu?
(M-F) 3.33. Ciao o masie m = 1 kg przywizane do sznurka dugoci l = 1 m porusza si w paszczynie
pionowej, tak e w najwyszym pooeniu ma ono tak prdko, e sznurek jest wyprostowany, ale nie
napity. Oblicz prdko ciaa w pooeniu najwyszym, poziomym i najniszym oraz napicie nici w
pooeniu najniszym.
(M-F) 3.34. Z jakiej wysokoci naleaoby puci ciao o masie m = 0,05 kg z ptli mierci" o
promieniu r= 0,1 m, (rys. 3.11), aby poruszajc si bez tarcia, mogo przejecha ca ptl bez oderwania
si? Jaka bdzie sia nacisku ciaa na ptl w najniszym punkcie, jeeli zaoymy, e w najwyszym
punkcie ptli sia nacisku wynosi zero?
3.35. Do koca sznurka dugoci l = 1 m zwisajcego pionowo doczepiono kulk. Nastpnie
nadano kulce prdko poziom v = 2 m/s. Sznurek z kulk odchyli si. Jaki bdzie kt odchylenia
sznurka w chwili zatrzymania kulki w najwyszym pooeniu?
3.36. Ciao zsuwa si z najwyszego punktu rwni dugoci s = 2 m i kcie = 30 z prdkoci
pocztkow v0 = 4 m/s. Jaka bdzie prdko ciaa na dole rwni, jeeli wpyw siy tarcia pominiemy?
3.37. Rwnia o kcie nachylenia a ma wysoko h = 1 m. Na dole rwni nadano ciau tak prdko
skierowan do gry, e ciao dojechao do poowy rwni. Czy ciao dojedzie do koca rwni, jeli
nadamy mu prdko dwukrotnie wiksz? Jak prdko bdzie miao wtedy ciao na wierzchoku
rwni? Zakadamy, e ruch odbywa si bez tarcia.
(M-F) 3.38. Na kocu spryny o staej k = 100 N/m i cinitej o x = 0,2 m umieszczono ciao o
masie m = 1 kg. Spryn zwolniono. Jak prdko uzyska to ciao pod wpywem spryny, w wyniku
cakowitego jej rozprenia?

Zwizek midzy energi a prac.

3.39. Oblicz prac pikarza, ktry kopniciem zwiksza prdko piki o masie m = 2 kg od v 1 = 2 m/s
do v 2 = 6 m/s.
3.40. W. Autobus o masie m = 10000 kg rozpdza si z miejsca do pewnej prdkoci na drodze s = 400
m. Oblicz prac siy powodujcej przyspieszenie, jeeli wiadomo, e warto tego przyspieszenia wynosi
a = 0,2 m/s 2. Opory ruchu pomijamy.
3.41. R. Oblicz prac potrzebn do rozpdzenia samochodu o masie m = 1200 kg od prdkoci v 0 = 10
m/s do pewnej prdkoci kocowej. Czas rozpdzania wynosi l = 10 s, a sia napdowa F= 1000 N.
Opory ruchu pomijamy.
3.42.

Samochd o masie m = 1200 kg pod wpywem siy F zwikszy prdko od v0 = 10 m/s do

pewnej wartoci v. Przyspieszanie odbywao si na drodze s = 100 m w czasie t = 8 s. Oblicz prac siy
F.
3.43.
Jaka bya praca dwigu, ktry ciao o masie m = 100 kg przenis z dachu pooonego
na wysokoci h 1 = 12 m na pomost o wysokoci h2 = 2 m?
3.44.
Kabina windy, ktrej masa wraz z pasaerami wynosia m = 1200 kg zostaa podniesiona
z wysokoci h 1 = 12 m na szczyt budynku ze sta prdkoci v = 2 m/s . Ruch do gry trwa t = 15
s. Oblicz wysoko kocow i prac wykonan przez silnik windy.
3.45.
W. Ciao o masie m = 3 kg wcignito ruchem jednostajnym na szczyt rwni dugoci s = 2 m
i kcie nachylenia = 45. Wspczynnik tarcia = 0,2. Oblicz wykonan przy tym prac.

3.46.
Korzystajc z wynikw poprzedniego zadania, oblicz moc urzdzenia wykonujcego prac,
jeeli wiadomo, e ruch odbywa si ze sta prdkoci v = 1 m/s.
3.47. Jaka bya praca si tarcia, ktre dziaajc na ciao o masie m = 100 kg poruszajce si poziomo z
prdkoci v1 = 12 m/s zmniejszyy jego prdko do v2 = 2 m/s ?
3.48.
Ciao o masie m = 2 kg, ktremu nadano prdko skierowan poziomo, zatrzymao si po
przebyciu drogi s = 4 m. Oblicz prac siy tarcia, jeeli = 0,2.
3.49.
Z wierzchoka rwni o wysokoci h = 2 m i kcie nachylenia = 30 zjecha klocek o masie m
= 2 kg. Oblicz prac siy tarcia, jeli = 0,2.
3.50.
R. Z wysokoci h = 10 m rzucono ciao pionowo w d i na dano mu prdko v0 = 5 m/s.
Ciao uderzyo w powierzchni ziemi z prdkoci vk = 10 m/s. Masa ciaa m = 2 kg. Oblicz redni si
oporu powietrza.
(M-F) 3.51. Oblicz cakowit si napdow dziaajc na samochd, jeeli wiadomo, e na drodze s =
200 m nachylonej do poziomu pod ktem = 4 jego prdko wzrosa od v0 = 5 m/s do vk = 15 m/s.
Masa samochodu m = 1000 kg, a wspczynnik oporw ruchu =0,1
3.52.
U dou rwni o wysokoci h = 1 m i kcie nachylenia = 30 nadano ciau tak
prdko, e w najwyszym punkcie rwni wynosia ona jeszcze 1/3 prdkoci pocztkowej. Oblicz t
prdko, jeeli wiadomo, e wspczynnik tarcia wynosi = 0,12.
3.53.
Pocisk o masie m = 0,1 kg wbi si w desk na gboko s = 0,1 m. Oblicz si oporu i
prac siy oporu hamujcej ruch, jeeli prdko pocztkowa wynosia v0 = 300 m/s. Czy praca zaley
od dugoci drogi w desce?
3.54. Poruszajcy si poziomo pocisk o masie m = 0,2 kg uderzy w desk z prdkoci v1 = 400 m/s, a
po jej przebiciu porusza si dalej m z prdkoci v 2 = 200 m/s. Oblicz, jak prac wykonay siy
oporu w desce. Jaka bya rednia sia oporu, gdy grubo deski wynosia r = 2 cm?
3.55.
Oblicz, ilu kilowatom odpowiada moc P= 100 KM? Przypominamy, e urzdzenie ma moc 1
KM, jeeli podniesie ruchem jednostajnym ciao o masie m = 75 kg na wysoko 1 m w cigu 1 s.
3.56.
Autobus o masie m = 10000 kg porusza si ze sta prdkoci v = 20 m/s. Opory ruchu
obliczamy ze wzoru F= kmg, gdzie k = 0,1. Jak moc rozwija silnik tego autobusu?
(M-F) 3.57. R. Autobus z poprzedniego zadania zwikszy prdko od v0 = 20 m/s do vk = 30 m/s na
drodze s = 500 m. Oblicz redni moc silnika podczas przyspieszania.
3.58. Pika o masie m = 2 kg uderzya w podoe z pionow prdkoci wynoszc v = 14 m/s. Po
odbiciu wzniosa si na wysoko h = 7 m. Ile energii mechanicznej stracia pika podczas zderzenia?
3.59. Spryna o staej k =100 N/m zostaa rozcignita od x 1 = 0,1 m do x 2 = 0,15 m. Oblicz
energi potencjaln pocztkow i kocow spryny oraz prac wykonan podczas jej rozcigania.

3.60.

Spryna, ktr przy uyciu siy F= 100 N, pocztkowo wyduono o x1 = 1 m, zostaa

dodatkowo wyduona o x = 2 m. Oblicz prac potrzebn do tego dodatkowego wyduenia i
energi kocow spryny.

3.61.

R. Narysuj wykres F=f(x) dla spryny z poprzedniego zadania i wykonaj obliczenia

dowodzce, e praca wykonana przez siy zewntrzne potrzebne do wyduenia o x = 2 m bdzie
rwna polu trapezu utworzonego pod wykresem.

3.62.

Oblicz, jak sta ma spryna, ktra wyduona od stanu swobodnego o x = 2 cm,

gromadzi energi potencjaln Epot = 16 J.
(M-F) 3.63. Spryn wyduono od x1 = 0,1 m do x2 = 0,2 m, wykonujc przy tym W = 6 J pracy. Oblicz
sta spryny oraz redni si wykonujc prac zwizan z rozciganiem spryny.

Zadania rne
3.64. R. Wzek o masie m = 2 kg poruszajcy si z prdkoci v = 4 m/s zderzy si ze stojcym
wzkiem o takiej samej masie. Wzki po zderzeniu poruszay si razem. O ile zmaleje energia
kinetyczna ukadu?

3.65. Wzek o masie m 1 = 4 kg poruszajcy si z prdkoci v1 = 6 m/s zderzy si ze stojcym

wzkiem o masie m2 = 2 kg. Po zderzeniu wzki poruszay si razem. Oblicz, jaki pd i energia kinetyczna
bdzie przekazana drugiemu wzkowi.
3.66. W. Ze stojcej dki o masie m 1 = m = 50 kg wyskoczy czowiek o masie m2 = m z prdkoci
v = 2 m/s obliczon wzgldem wody. Jak prac wykona czowiek podczas wyskoku?
(M-F) 3.67. Ze stojcej dki o masie m 1 wyskoczy czowiek o masie m2 = 60 kg z prdkoci v2 = 3
m/s obliczon wzgldem wody. Jak prac wykonaby czowiek, gdyby masa dki wynosia
a) m1 = 30 kg, b) m2 = 300 kg, c) m3 = 3000 kg? Podaj wnioski.
(M-F) 3.68. Dwa wzeczki, pierwszy o masie m 1 = m, drugi m 2 = nm poczono spryn tak,
jak to pokazano na rys. 3.12. W pewnej chwili nitk przepalono i wzki rozjechay si w obie strony.
Pod wpywem siy tarcia wzki zatrzymay si w pewnej odlegoci od siebie. Oblicz stosunek drogi
przebytej przez pierwszy wzek, do przebytej przez drugi, jeeli wspczynnik tarcia wynosi .
(M-F) 3.69. W. Na krzeseko o masie m1 = 3 kg hutawki zawieszonej na sznurze dugoci l = 2 m
skacze mapka o masie m2 = 4 kg z prdkoci poziom v= 2 m/s. O jaki maksymalny kt odchyli si
sznurek hutawki?
(M-F) 3.70. Pocisk o masie m1 = 0,1 kg lecc poziomo z prdkoci v 1 = 100 m/s, wbi si w
skrzyni o masie m 2 = 20 kg i utkwi w niej. Jak daleko posunie si skrzynia po poziomym torze,
jeeli zaoymy, e jej wspczynnik tarcia o podoe wynosi = 0,1?
(M-F) 3.71. Na sznurku dugoci l = 1 m zawieszono jabko o masie m1 = 0,12 kg. Jabko zostao przebite
rutem o masie m2 = 0,02 kg. rut wpad z prdkoci poziom v2 = 20 m/s i wypad z prdkoci v'2
= 10 m/s. O jaki kt odchyli si nitka z jabkiem po strzale?
(M-F) 3.72. W. Na powierzchni rwni o kcie nachylenia = 20 znajdowa si klocek o masie m = 10
kg. Klocek by w spoczynku dziki tarciu, ktrego rednia warto wspczynnika wynosi = 0,35.
Klocek zosta trafiony kul o masie m 2 = 0,1 kg poruszajc si z prdkoci poziom v 2 = 100
m/s. Kula utkwia w klocku. Jak daleko przesunie si klocek po powierzchni rwni?
(M-F) 3.73. Na dwch nitkach, przyczepionych w jednym punkcie, zawieszono kulki z plasteliny,
pierwsz o masie m1 = 0,2 kg a drug m 2 = 0,4 kg. Jedn nitk odchylono o kt = 45 i
puszczono (rys. 3.13). Kulki zlepiy si w najniszym punkcie i razem odchyliy si w drug
stron. Oblicz kt najwikszego wychylenia obu kulek.
(M-F) 3.74. Czowiek o masie m = 50 kg wskoczy z prdkoci v = 2 m/s na stojcy wzek o masie M
= 150 kg. Wzek by przymocowany do ciany spryn o staej k = 800 N/m. Jakie bdzie najwiksze
wyduenie spryny?
(M-F) 3.75. Klocek zosta ustawiony na wierzchoku rwni o kcie nachylenia = 30. Gdyby
klocek zsun si do dou rwni bez tarcia, uzyskaby prdko v. Dla ruchu z tarciem prdko na
dole byaby dwukrotnie mniejsza. Jaki jest wspczynnik tarcia klocka o rwni?

4. RZUTY.
Spadanie swobodne
4.1.

Kulk stalow puszczono swobodnie z wysokoci h = 5,1 m. Jak uzyska prdko spadajc na
ziemi i jaki bdzie czas jej ruchu?

4.2.

Kulka stalowa puszczona swobodnie spadaa przez czas t = 3,2 s. Z jakiej wysokoci
puszczono kulk i z jak prdkoci uderzy ona w podoe?

4.3.

Dwie jednakowe kulki stalowe puszczono swobodnie: pierwsz z wysokoci h, drug H = nh.
Jaki bdzie stosunek czasw ruchu i prdkoci kocowych obu kulek?
4.4. R. Pierwsz kulk puszczono swobodnie z wysokoci h = 44m. Drug z poziomu niszego i o
t = 1 s pniej. Kulki uderzyy o podoe w tej samej chwili. Z jakiej wysokoci puszczono drug kulk?

4.5.

Kulka spadaa z pewnej wysokoci w czasie t = 3 s. Jak drog przebya w ostatniej

sekundzie ruchu?

4.6.

W. Kulka spadaa z pewnej wysokoci w czasie t = 8 s. Jaka jest rednia prdko ruchu w
pierwszej i w ostatniej sekundzie ruchu?

4.7.

Kulka spadaa swobodnie z pewnej wysokoci i uderzya o podoe z prdkoci v = 14 m/s.

Jak prdko miaa kulka w poowie wysokoci, z ktrej spadaa?
4.8. R. Kulka spadaa swobodnie z pewnej wysokoci i uderzya w podoe po upywie t = 2 s. Na jakiej
wysokoci bya kulka w poowie czasu ruchu?
(M-F) 4.9. Kulka spadajc swobodnie z pewnej wysokoci w dwch ostatnich sekundach swego
ruchu, przebya drog s = 98 m. Z jakiej wysokoci spada kulka?
(M-F) 4.10.W. Kulka spadajc swobodnie w przedostatniej sekundzie swego ruchu, przebya drog s =
19,6 m. Z jakiej wysokoci spadaa kulka i ile czasu trwa jej ruch?

Rzut pionowy do gry i w d

4.11.

Kulk stalow rzucono pionowo do gry, nadajc jej prdko v0 = 12,5 m/s. Jak wysoko

doleci kulka i ile trwao jej wznoszenie si do gry?

4.12.

W. Kulka stalowa rzucona pionowo do gry spada z powrotem na powierzchni ziemi po

upywie czasu t = 6,4 s. Oblicz maksymaln wysoko, na jak dotara kulka i prdko, z jak spadnie
na powierzchni ziemi.

4.13.

R. Rzucony pionowo do gry kamie w cigu pierwszej sekundy ruchu przeby drog
h = 15,1 m. Jaka bya prdko pocztkowa kamienia?

4.14.

Rzucony do gry kamie spad na podoe z prdkoci kocow vk = 28 m/s . Jaka bya

maksymalna wysoko tego rzutu?

(M-F) 4.15. Kulka rzucona pionowo do gry spada po upywie czasu t = 4 s. Ile czasu znajdowaa si
powyej poziomu poowy maksymalnej wysokoci tego rzutu?

(M-F) 4.16. Dwie stalowe kulki rzucono jednoczenie. Pierwsz puszczono swobodnie z wysokoci h =
58,8 m, a drug rzucono pionowo do gry, naprzeciw pierwszej z tak prdkoci, e kulki spot kay si
w poowie wysokoci. Oblicz prdko pocztkow nadan drugiej kulce.
(M-F) 4.17. Niewielk stalow kulk rzucono pionowo do gry, nadajc jej prdko v0 = 20 m/s. W
chwili, gdy kulka ta osigna najwysze pooenie rzucono z tego samego miejsca podobn kulk z
t sam, skierowan do gry prdkoci. Na jakiej wysokoci kulki si min?
4.18. Z dachu domu o wysokoci h = 15,3 m rzucono pionowo w d stalow kulk i nadano jej
prdko v0 = 10 m/s. Z jak prdkoci i po jakim czasie kulka uderzy w podoe?
4.19. Kamie rzucono pionowo w d i nadano mu prdko v0 = 10 m/s. Kamie spad na podoe
po dwch sekundach. Z jakiej wysokoci rzucono ciao?
4.20. Pierwszy kamie puszczono swobodnie z wysokoci h = 19,6 m. Drugi kamie rzucono
pionowo w d z tej samej wysokoci z prdkoci v 0 = 19,6 m/s. O ile sekund krcej trwa ruch
drugiego ciaa?
4.21. R. Z wysokoci h = 10 m puszczono swobodnie niewielki kamie. Z jak prdkoci pocztkow
naleaoby rzuci ten kamie w d, aby przeby t sam drog w dwukrotnie krtszym czasie?
(M-F) 4.22. Z wierzchoka wiey o wysokoci h = 20,4 m rzucono kamie pionowo do gry i nadano mu
prdko v0 = 15 m/s. Kamie upad przy podstawie wiey. Oblicz prdko kamienia w chwili uderzenia o podoe i czas jego ruchu.
(M-F) 4.23. Z wierzchoka wiey rzucono jednoczenie dwa jednakowe kamienie. Pierwszy rzucono
pionowo do gry z prdkoci v 0 = 10 m/s, drugi z tak sam prdkoci pionowo w d. W jakim
odstpie czasu spadn te kamienie na powierzchni ziemi?

Rzut poziomy i ukony

4.24. Z wierzchoka wiey o wysokoci h = 19,6 m rzucono poziomo kamie z prdkoci v0 = 10 m/s.
Oblicz zasig rzutu i prdko, z jak kamie uderzy w powierzchni ziemi.
4.25.
Z wierzchoka wiey o wysokoci h = 10 m rzucono poziomo kamie. Upad on w
odlegoci z = h od podstawy wiey. Jak prdko nadano kamieniowi?
4.26.
Z balkonu pooonego na wysokoci h = 4 m wyrzucono poziomo pik z prdkoci v0 = 10.
Z jakiej wysokoci naleaoby rzuci pik z t sam prdkoci, aby spada o z = 27 m dalej?
4.27. Kamie rzucono z wysokoci h= 19,6 m i nadano mu prdko poziom v 0 = 10 m/s. Oblicz
prdko kamienia w chwili uderzenia o powierzchni ziemi. Jaki kt z pionem tworzy wektor
prdkoci kocowej?

4.28.

W. Z dachu domu o wysokoci h = 19,6 m rzucono poziomo pik z tak prdkoci, e w

chwili uderzenia o powierzchni ziemi prdko pozioma bya rwna prdkoci pionowej. Jaki by
zasig tego rzutu?

4.29.

R. Z bardzo wysokiej wiey rzucono poziomo ciao z prdkoci v0 = 30 m/s . Po upywie

jakiego czasu wektor prdkoci cakowitej tworzy z pionem kt = 60?

4.30. Samolot lecia na wysokoci h = 800 m z prdkoci v = 200 m/s. Pilot zrzuci bomb, ktra
trafia w cel. Pod jakim ktem do poziomu widoczny by cel w chwili zrzucenia bomby?

4.31.

Kamie rzucono pod ktem = 45 do poziomu z tak prdkoci, e spad na ziemi w

odlegoci z = 6,5 m. Z jak prdkoci wyrzucono kamie? Jaki by czas jego ruchu?

4.32.

Stalowa kulka zostaa wyrzucona pod takim ktem, e zasig rzutu jest dwukrotnie wikszy

od maksymalnej wysokoci. Oblicz ten kt.

4.33. Stalowa kulka rzucona ukonie miaa w najwyszym punkcie toru prdko vx = 20 m/s.
Cakowity czas ruchu wynosi t = 6,4 s. Oblicz zasig ruchu i wysoko maksymaln.
(M-F) 4.34. R. Z wierzchoka wiey o wysokoci h = 4 m rzucono pik z prdkoci v0 = 10 m/s pod
ktem = 30 do poziomu. Jak daleko od podstawy wiey spadnie pika?
(M-F) 4.35. W. Z dachu domu o wysokoci h = 16 m rzucono kamie z prdkoci v0 = 10 m/s pod
ktem = 45 do poziomu w d. Jak daleko od podstawy domu spadnie kamie na powierzchni ziemi?
(M-F) 4.36. W. Dwa ciaa rzucono ukonie. Pierwsze z prdkoci v01 = 6 m/s pod ktem = 30. Drugie
z dwukrotnie wiksz prdkoci, ale tak skierowan, e skadowa pozioma obu prdkoci jest jednakowa
(v01x = v02x). Jaka jest odlego midzy ciaami w chwili, gdy pierwsze ciao osigno swoj wysoko
maksymaln?

Ruch w nieinercjalnych ukadach odniesienia

4.37. Kulka o masie m = 2 kg wisi na nitce przymocowanej do sufitu samolotu poruszajcego si na

pasie startowym z przyspieszeniem a = 7 m/s 2 . Jaka jest wypadkowa si grawitacji i bezwadnoci? Z
jakim przyspieszeniem, wzgldem kabiny samolotu, spadaaby kulka, gdyby nitka nie wytrzymaa
napicia?
4.38. Na pododze hamujcego tramwaju bya ustawiona skrzynka. Jaki musi by wspczynnik tarcia
statycznego, aby skrzynka znajdowaa si w spoczynku. Zakadamy, e opnienie tramwaju
wynosi a = 2 m/s2
4.39. R. Na pododze hamujcego tramwaju ustawiono klocek. Tramwaj hamuje z opnieniem a =
1,5 m/s 2. Z jakim przyspieszeniem wzgldem tramwaju porusza si klocek. Zakadamy, e wspczynnik
tarcia powierzchni klocka o podog tramwaju wynosi = 0,05. Jakie jest opnienie klocka wzgldem
powierzchni ziemi?
(M-F) 4.40. Na klocku o masie m 1 = 2 kg postawiono klocek o masie m2 = 1 kg. Wspczynnik tarcia
midzy powierzchniami obu klockw wynosi 1 = 0,1, a midzy dolnym klockiem a podoem 2 =
0,15. Jak poziom si naley dziaa na dolny klocek, aby nastpi na nim polizg klocka grnego?
(M-F) 4.41. R. W windzie poruszajcej si do gry z przyspieszeniem a = 2 m/s 2 znajdowaa si
rwnia o kcie nachylenia = 45. Oblicz przyspieszenie wzgldem windy ciaa umieszczonego na
rwni, jeeli wspczynnik tarcia ciaa o powierzchni rwni wynosi = 0,15
(M-F) 4.42. W. W autobusie, ktry porusza si z przyspieszeniem a = 2 m/s 2 umieszczono rwni o
kcie nachylenia = 30. Pooenie rwni pokazano na rys. 4.4. Z jakim przyspieszeniem wzgldem
autobusu zsuwa si ciao po rwni, jeeli wspczynnik tarcia ciaa o powierzchni rwni wynosi = 0,1?
(M-F) 4.43. W. Autobus porusza si ruchem przyspieszonym z przyspieszeniem a = 1 m/s 2 po
drodze wznoszcej si pod ktem = 5. Wewntrz autobusu powieszono na nitce ciao o
masie m = 1 kg. Pod jakim ktem wzgldem pionu odchyli si nitka? Jaka jest sia napicia nici?
(M-F) 4.44. Na pocztku wagonu dugoci l = 4 m znajduje si klocek. Wagon porusza si z
przyspieszeniem a 1 = 2 m/s 2 . Klocek porusza si po pododze wagonu z tarciem, ktrego
wspczynnik wynosi = 0,1. Z jak prdkoci uderzy klocek o tyln cian wagonu?

(M-F) 4.45. Na pododze autobusu (rys. 4.4) na rwni umieszczono ciao. Rwnia jest
nieruchoma wzgldem podogi autobusu. Jakie powinno by przyspieszenie autobusu, aby ciao
zaczo podjeda do gry rwni. Wykonaj obliczenia dla =10 i =0,15.
(M-F) 4.46. W. Bloczek z dwoma ciarkami zosta przymocowany za pomoc siomierza do sufitu
poruszajcej si do gry z przyspieszeniem a = g windy (rys. 4.5). Masy ciarkw wynosz m1
= m = 1 kg, m2 = 2m = 2 kg. Mas bloczka pomijamy. Oblicz siy F1 i F2 w przypadku, gdy ruch
bloczka jest:
a) zahamowany,
b) swobodny.
(M-F) 4.47. Dwa ciaa pokazane na rys. 4.6 znajdoway si w poruszajcej si do gry z
przyspieszeniem a = g windzie. Jakie bdzie przyspieszenie tych cia wzgldem windy?
(M-F) 4.48. Autobus porusza si z prdkoci v = 20 m/s po zakrcie o promieniu krzywizny R = 100
m. Na pododze znajdowao si ciao o masie m = 2 kg. Wspczynnik tarcia ciaa o podog wynosi
= 0,1. Jak si naley dziaa na to ciao, aby nie przesuwao si po pododze autobusu?

5. MATERIA

Gsto cia

5.1.

Porwnywano gstoci materiau z jakiego s zbudowane dwa ciaa. Pierwsze ciao miao
dwukrotnie wiksz od drugiego objto, a drugie ciao trzykrotnie wiksz mas. Jaki jest stosunek
gstoci ciaa pierwszego do drugiego?

5.2.

Jak gsto ma klocek z nie znanego materiau, jeeli wiemy, e klocek zbudowany z
aluminium ma k1 = 1,2 wiksz objto przy k2 = 3,5 razy mniejszej masie?

5.3.

Kwadratowy arkusz blachy stalowej o boku a mia grubo b = 1 mm. Jaka byaby grubo
arkusza blachy aluminiowej o tych samych co stalowy wymiarach powierzchni, jeeli wiemy, e ma
on tak sam mas jak blacha stalowa?

5.4.

Dwie kule, jedna z oowiu, a druga z aluminium maj takie same masy. Jaki jest stosunek
rednicy pierwszej kuli do drugiej?

5.5.

Do naczynia wlano V wody i tak sam objto spirytusu. Oblicz gsto powstaej
mieszaniny.

5.6.

R. Do naczynia wlano V1 = 3 dm3 wody i V2 = 2 dm3 spirytusu. Oblicz gsto powstaej

mieszaniny.

5.7.

Do naczynia wlano m = 1 kg wody i tak sam mas spirytusu. Oblicz gsto powstaej
mieszaniny.

5.8.

Do naczynia wlano m1 = 2 kg wody i m2 = 3 kg spirytusu. Oblicz gsto powstaej

mieszaniny.

5.9.

Dwa druty o jednakowej dugoci: aluminiowy i miedziany maj takie same rednice. Ile razy

masa drutu miedzianego jest wiksza od masy drutu aluminiowego?

5.10. W naczyniu znajdowa si spirytus. Odlano z tego naczynia objtoci spirytusu i uzupeniono wod.
Oblicz gsto otrzymanej mieszaniny.

Sprysto. Prawo Hookea

5.11. Jak rozcigajc si naley dziaa na drut stalowy, aby przy dugoci pocztkowej l0 = 10 m
wyduy si o l = 1 cm? rednica drutu d = 1 mm.
5.12. Jakie naprenie spowoduje wyduenie wzgldne stalowego drutu o 1%? Jakie naprenie
spowodowaoby wyduenie o 10% i o 100%?
5.13. Lina stalowa (E = 2 1011 Pa) dugoci l0 = 20 m podtrzymuje ciar o masie m = 800 kg. Jak
rednic musi mie ta lina, aby wyduenie byo nie wiksze ni l = 1 cm? (Ciaru liny nie
uwzgldniamy.)
5.14. Drut stalowy dugoci l0 i o rednicy d = 0,5 cm rozcigamy dziaajc pewn si. Jak rednic musi
mie drut miedziany tej samej dugoci, aby pod wpywem tej samej siy wyduy si o t sam warto?
5.15. Korzystajc z wynikw poprzedniego zadania, oblicz, ile razy otrzymany tam prt miedziany ma
mas wiksz od prta stalowego.
5.16. Prt stalowy o przekroju o promieniu r i dugoci l0 zosta poddany dziaaniu siy rozcigajcej F. Ile
razy wiksze bdzie wyduenie prta aluminiowego takiej samej dugoci, ale dwukrotnie wikszym
promieniu przekroju r1 = 2r, jeeli poddamy go dziaaniu takiej samej siy?
5.17. R. Drut stalowy rozcigany si o wartoci F1 = 10 kN ma dugo l1 = 10 m, a po obcieniu go inn
si o wartoci F2 = 15 kN dugo l2 = 10,2 m. Jaka jest dugo drutu, jeli nie dziaamy na niego adn
si?
5.18. Ciki przedmiot jest zawieszony na dwch stalowych drutach. Druty nie s jednakowo obcione:
drut pierwszy jest poddawany sile o 30% wikszej ni drut drugi. Drut pierwszy ma rednic d1 =
1,2 mm (rys. 5.4). Jaka powinna by rednica drugiego drutu, aby wyduenia byy takie same?

5.19.

Belk metalow zawieszono na dwch drutach jednakowej dugoci (przed obcieniem), ale
wykonanych z rnych materiaw: ze stali i aluminium. Pole przekroju drutu stalowego wynosi S 1
= 2 mm 2 . Jaka powinna by rednica drutu aluminiowego, aby po obcieniu belka zaja pozycj
poziom? (Wyduenia obu drutw powinny by jednakowe).

5.20.

W. Podczas dowiadczalnego pomiaru moduu Younga uzyskano dla drutu dugoci l 0 = 12

m i polu powierzchni przekroju S = 1 mm 2 nastpujc zaleno midzy si rozcigajc F a
wydueniem l:

lp

510

1200

2100

3200

3900

F(N)

0,03

0,06

0,12

0,19

0,22

l(m)

Wyznacz na podstawie wynikw dowiadczenia modu Younga badanego materiau.

Waciwoci hydrostatyczne cieczy

5.21. Na jakiej gbokoci pod powierzchni wody panuje cinienie hydrostatyczne rwne cinieniu
atmosferycznemu pA = 101 325 Pa?

5.22.

Naczynie w ksztacie szecianu o krawdzi a = 20 cm wypeniono naft o masie m = 4,8 kg.

Oblicz parcie na dno i panujce na dnie cinienie hydrostatyczne.

5.23.

R. Naczynie w ksztacie szecianu o krawdzi a = 1 m wypeniono wod o masie m = 600

kg. Nastpnie wrzucono do naczynia bry lodu o masie m1 = 100 kg. Oblicz parcie i cinienie na
dno naczynia przed i po wrzuceniu lodu.

5.24.

R. Naczynie w ksztacie czworocianu o krawdzi a = 10 cm cakowicie wypeniono wod.

Oblicz cinienie na dno naczynia i parcie na dno.

5.25.

Na rysunku 5.5 pokazano dwa naczynia, z ktrych pierwsze wypeniono wod, a drugie
naft. Wysoko supa wody wynosi hw = 20 cm. Jaka musi by wysoko supa nafty, aby
cinienia hydrostatyczne na dno obu naczy byy jednakowe?
5.26. Parcie na dno naczynia (rys. 5.6) o powierzchni S2 = 20 cm2 jest spowodowane cinieniem
hydrostatycznym i parciem toka o powierzchni S1 = 4 cm2. Tok obciono odwanikiem, ktrego
ciar wraz z parciem wywieranym przez cinienie atmosferyczne wywiera si nacisku F = 60
N. Wysoko supa wody w naczyniu wynosi h = 2m. Jakie jest cakowite parcie wywierane na
dno naczynia?
5.27.
Do dwch naczy, uytych w zad. 5.25 (rys. 5.5), wlano jednakow mas m = 1 kg wody.
Oblicz cinienie i parcie na dno naczynia w obu przypadkach. Pole powierzchni naczynia z wod
2S = 20 cm 2 , a z naft S=10 cm 2 .
5.28.
W. Szecian o krawdzi a = 1 m pywa swobodnie cakowicie zanurzony w wodzie, tak e
jego grna powierzchnia stykaa si z powierzchni wody. Oblicz si parcia spowodowan cinieniem
hydrostatycznym, dziaajc na podstaw tego szecianu. Jaki jest ciar szecianu?
5.29.
Jakiej siy naley uy, aby utrzyma przy powierzchni dna szecian o krawdzi a = 0,2 m,
wykonany z drewna o gstoci pd = 650 kg/m3 , aby po zanurzeniu w nafcie nie wypyn na
powierzchni?
5.30. Jakiej siy naley uy, aby utrzyma przy powierzchni dna szecian o krawdzi a = 0,4 m,
wykonany z drewna o gstoci pd = 600 kg/m3, aby po zanurzeniu w wodzie wystawa tylko
a1 = 0,05 m krawdzi?
5.31. Szecian o krawdzi a = 1 m, wykonany z drewna o gstoci pd = 600 kg/m 3, zanurzono raz w
wodzie, a drugi raz w nafcie. Oblicz, o ile gbiej zanurzy si on w nafcie.
5.32. Szecian o krawdzi a = 0,2 m, wykonany z drewna o gstoci pd = 600 kg/m3 zanurzono w wodzie.
Grn cian szecianu obciono stalowym ciarkiem, tak e ciana ta znajduje si na wysokoci
powierzchni wody. Jaka bya masa ciarka?
(M-F) 5.33. R. Szecian o krawdzi a = 0,2 m, wykonany z drewna o gstoci pd = 600 kg/m3
zanurzono w wodzie. Pod szecianem, do dolnej ciany, przymocowano stalowy ciarek o takiej masie,
w ten sposb, e grna ciana szecianu znajduje si na wysokoci powierzchni wody. Jaka bya masa
ciarka?
5.34. Aluminiow kul o promieniu R = 0,1 m wydrono wewntrz, tworzc wsprodkow
pust kul. Po wrzuceniu do wody kula pywa zanurzona cakowicie. Oblicz promie wydrenia.
(M-F) 5.35. R. Dwa odwaniki: aluminiowy i stalowy o masie m = 0,2 kg kady przyczepiono
do belki wagi (rys. 5.7). Po zanurzeniu w wodzie rwnowaga zostaa zakcona. Jaki ciarek i po
ktrej stronie naley przyczepi, aby przywrci rwnowag?
(M-F) 5.36. Dwa odwaniki: aluminiowy o masie m 1 = 0,1 kg i stalowy o nie znanej masie
zostay przyczepione do belki wagi. Po zanurzeniu w wodzie waga bya w rwnowadze. Jaka bya
masa stalowego odwanika?

5.37.

Pewne ciao, ktre w powietrzu ma ciar Q = 20 N, po zanurzeniu w wodzie doznaje

siy wyporu Fw = 1,77 N. Oblicz gsto tego ciaa.

5.38.

Pewne ciao zawieszono na siomierzu. Dokonano odczytu w powietrzu i po zanurzeniu

ciaa w nafcie. W nafcie wskazania byy o 398 N mniejsze. Oblicz objto tego ciaa. Jak zmieniyby
si wskazania siomierza, gdyby zanurzono ciao zamiast w nafcie - w wodzie?

5.39.

Metalowy szecian o krawdzi a = 4 cm zawieszono na siomierzu. W powietrzu way

on Q = 1,7 N, a po zanurzeniu w nie znanej cieczy Q' = 1 N. Jaka jest gsto metalu, z ktrego
zbudowano szecian i gsto nie znanej cieczy?
5.40. Pewne ciao miao ciar w powietrzu Q = 20,5 N, w wodzie Q' = 13,75 N. Jaki ciar miaoby to
ciao po zanurzeniu w cieczy o gstoci p = 800 kg/m 3 ?
5.41. Do duego naczynia z wod nalano nafty, tak e utworzya ona na powierzchni wody warstw
gruboci d = 0,1 m. Nastpnie do naczynia woono szecian o krawdzi a = 0,6 m wykonany z
materiau o gstoci p3 = 900 kg/m3. Jak wysoko ponad powierzchni nafty wynurza si ten szecian?
5.42.
Do duego naczynia z rtci nalano wody, tak e utworzya ona na powierzchni rtci
warstw gruboci d= 0,1 m, nastpnie do naczynia woono stalowy szecian o krawdzi a = 0,3 m.
Jak si skierowan do dou naleaoby dziaa na grn powierzchni sze cianu, aby grna
powierzchnia wystawaa z wody jedynie a1 = 0,02 m?
5.43.
R. Do naczynia poczonego w ksztacie litery U nalano rtci i wody. Supek wody ma
powierzchni swobodn o h = 0,46 m wyej ni rtci. Oblicz cakowit dugo supka wody.
5.44. Do naczynia poczonego w ksztacie litery U nalano wody i nafty (rys. 5.8). Suma dugoci
obu supw: wody i nafty wynosi h = h1+h2 = 0,9 m. Jaka jest wysoko supw poszczeglnych cieczy?

Przemiana izotermiczna gazw

5.45. R. Naczynie zamknite tokiem zawiera powietrze pod cinieniem p1 = 105 Pa. Objto
naczynia zmniejszono dwukrotnie. Podczas tego procesu cinienie wzroso k = 1,5 raza. Obawiano si,
e podczas tego procesu, na skutek nieszczelnoci toka ucieko troch gazu. Czy podejrzenia byy
suszne? Temperatura gazu nie ulega zmianie.
5.46. Podczas dowiadczenia Torricellego wykonywanego w laboratorium pooonym wysoko w grach
dugo supka rtci wynosia h = 0,66 m. Oblicz panujce tam cinienie atmosferyczne.
5.47. Powietrze znajduje si w zbiorniku o pojemnoci V1 = 0,06m3 pod cinieniem p1 = 4 105
Pa. O jakiej objtoci dodatkowy zbiornik naleaoby do niego doczy, aby cinienie spado do p2 = 3
105 Pa?
5.48. R. Na podstawie prawa Boyle'a i Mariotte'a wyprowad wzr p/ = const.
5.49. Gsto powietrza o cinieniu p0 = 101 325 Pa i temperaturze 20C wynosi p 1 = 1,20 kg/m 3 . Jak
mas ma powietrze zawarte w oponie samochodowej o objtoci V = 4 dm3, jeli przy tej samej
temperaturze t = 20C cinienie wynosi p2 = 3 105 Pa?

5.50.

W zbiorniku o objtoci V=0,1 m 3 znajdowao si pod cinieniem p1 = 2 106 Pa, m = 3,6

kg dwutlenku wgla. Jak gsto bdzie mia ten gaz, jeli jego temperatura nie ulegnie zmianie, a
cinienie osignie warto cinienia atmosferycznego?

5.51.

R. Cienk rurk szklan dugoci l= 1 m, z zasklepionym dolnym kocem, ustawiono

pionowo. W rurce znajdowa si supek powietrza dugoci l1 = 0,5 m zamknity od gry supkiem rtci.
Dugo supka rtci h = 0,15 m. Oblicz dugo supka powietrza, gdy pooenie rurki zmienimy i
ustawimy j:

a)poziomo,
b)
pionowo, zamknitym kocem do gry,
c) ukonie, zamknitym kocem do dou tworzc z pionem kt = 30.

5.52. Dug szklan rurk z zasklepionym jednym kocem pooono poziomo. Rurka zawiera sup
powietrza dugoci l = 2 m, zamknity supem wody dugoci h = 1 m. Jaka bdzie dugo supa
powietrza, gdy rurk ustawimy pionowo:
a) otwartym kocem do gry,
b) otwartym kocem do dou?

5.53.

Cienk szklan rurk dugoci l = 1 m szczelnie zatkano od gry, a nastpnie utrzymujc

pooenie pionowe zanurzono w naczyniu z rtci. Po zanurzeniu do poowy rurki, zauwaono, e
poziom rtci w rurce jest o l 1 = 0,25 m niszy anieli w naczyniu. Czy na podstawie tych wynikw
moemy obliczy cinienie atmosferyczne?

5.54.

Zbiornik powietrza w ksztacie cylindra jest zamknity tokiem o powierzchni S = 0,02 m 2.

Gdy tok jest obciony odwanikiem o masie m = 22 kg, znajduje si w odlegoci H = 1 m od dna.
Zbiornik jest poczony z manometrem rtciowym (patrz rys. 5.2). Jaka jest rnica poziomw rtci
w manometrze wskazujca nadcinienie panujce w zbiorniku? O ile przesunie si tok, jeeli dooymy
drugi taki sam odwanik, a temperatura nie ulegnie zmianie?
(M-F) 5.55. R. Cienk szklan rurk dugoci l = 1 m woono pionowo do naczynia z rtci i
zanurzono j do 2/3 l dugoci. Nastpnie rurk szczelnie zatkano od gry i wysunito o 1/3 l do gry.
Poziom rtci w rurce by nieco wyszy ni w naczyniu. Oblicz t rnic poziomw.
Uwaga: Zadanie wymaga znajomoci rozwizania rwnania kwadratowego i, ze wzgldu na uciliwo
oblicze, uycia kalkulatora!
(M-F) 5.56. Cienk szklan rurk dugoci l= 1m woono pionowo do naczynia z wod, zanurzajc tak,
e wystawaa tylko cz dugoci l1 = 0,1 m. Nastpnie rurk szczelnie zatkano u gry i wysunito z
wody. Cz wody wypyna z rurki. Jaki supek wody pozosta w rurce?
Uwaga jak w zadaniu poprzednim!
(M-F) 5.57. Cienk szklan rurk dugoci l = 0,8 m woono do naczynia z rtci i zanurzono j do l1 =
0,3 m dugoci. Nastpnie rurk szczelnie od gry zatkano i wysunito z rtci, a potem obrcono do
pooenia poziomego. Oblicz dugo supka powietrza zamknitego rtci.

6. TERMODYNAMIKA
Pierwsza zasada termodynamiki

6.1. Napisz odpowiedni posta pierwszej zasady termodynamiki dla nastpujcych przypadkw:

a) intensywnie piujemy kawaek metalu, rwnoczenie lekko chodzimy powietrzem,

b)
w deszczowy dzie samochd zahamowa po uruchomieniu hamulcw. Woda z deszczowych
kau tak

zmoczya hamulce, e nie spostrzegamy wzrostu ich temperatury,

c) w upalny dzie samochd zahamowa. Po zatrzymaniu si spostrzegamy mocne nagrzanie si

hamulcw,
po naciniciu zaworu zbiornika z gazem pod cinieniem stwierdzilimy, e wylatujcy gaz ma
nisz temperatur.

d)

6.2.

O ile stopni ogrzeje si podczas zderzenia z powierzchni ziemi kawaek stali zrzucony z
wysokoci h = 100 m, jeeli zaoymy, e poowa uzyskanej energii spowoduje wzrost energii
wewntrznej stali, a reszta ulegnie rozproszeniu.

6.3.

Nad V = 0,5 m 3 wody wykonano W= 31425 kJ pracy. Ile trzeba dostarczy dodatkowo ciepa,
aby temperatura tej wody wzrosa o t = 30C?

6.4. Ciao zbudowane z substancji o cieple waciwym c = 1020 J/kgK rozpdzono i uderzono nim
w tward przeszkod. W wyniku zderzenia poowa energii mechanicznej ulega rozproszeniu, a druga

poowa spowodowaa podgrzanie ciaa. Jak prdko miao ciao, jeeli zaobserwowalimy wzrost
temperatury o t = 2 K?
6.5. Kawaek aluminium o masie m = 2 kg rozpdzony do prdkoci v = 80 m/s zderzy si z przeszkod. W
wyniku zderzenia 60% uzyskanej energii mechanicznej spowodowao podgrzanie aluminium. Ile ciepa
naleaoby dostarczy, aby bez zderzenia uzyska taki sam wzrost temperatury?
6.6. R. Ile ciepa naleaoby dostarczy do kawaka potasu o masie m = 195 g, aby go ogrza od
temperatury t1 = 0C do t2 = 40C? Masa molowa potasu = 39 g/mol.
6.7. W. Ciepo waciwe pewnego metalu wynosi c = 387 J/kg K. Jaka jest masa molowa tego metalu?

Ciepo topnienia i parowania

6.8.

Kawaek lodu w temperaturze t1 = - 40C i o masie m = 1 kg zamieniono w par o temperaturze

t 2 = 120C. Ile zuyto do tego procesu energii?

6.9.

R. Porwnaj ciepo potrzebne do ogrzania m = 1 kg wody od temperatury topnienia lodu t 0 =

0C do temperatury wrzenia wody tk = 100C z ciepem potrzebnym do wyparowania tej wody w
temperaturze wrzenia.

6.10. Porwnaj ciepo potrzebne do ogrzania m = 1 kg lodu od temperatury t1 = - 100C do

temperatury topnienia t2 = 0C z ciepem potrzebnym do stopienia tego lodu.
6.11. R. Kawaek lodu o masie m = 10 kg i temperaturze t1 = -100C ogrzano i zamieniono go
w par o temperaturze tk = 200C. Narysuj wykres zalenoci temperatury od czasu dla tego procesu.
(Zakadamy, e ciepo jest dostarczane proporcjonalnie do czasu.) Oblicz kolejno dostarczone ciepa
i uporzdkuj od najwikszego do najmniejszego.
6.12. W. Do kalorymetru zawierajcego pewn ilo lodu w temperaturze topnienia wlano m2 = 2 kg
wody o temperaturze t2 = 40C tak, e cay ld uleg stopieniu. Temperatura kalorymetru podczas
caego dowiadczenia bya staa. Jaka bya masa lodu w kalorymetrze?

6.13.

Do aluminiowego kalorymetru o masie m1 = 0,1 kg zawierajcego m2 = 0,5 kg wody o

temperaturze t2 = 50C wlano m3 = 1 kg alkoholu etylowego o temperaturze t3 = 10C. Jaka bdzie
temperatura kocowa mieszaniny?

6.14.

Do aluminiowego kalorymetru o masie m1 = 0,1 kg zawierajcego m2 = 1 kg wody o

temperaturze t2 = 50C wrzucono kostk lodu o temperaturze t3 = 0C i masie m3 = 0,2 kg. Jaka bdzie
temperatura kocowa?

6.15.

Do aluminiowego kalorymetru o masie m1 = 0,12 kg zawierajcego m2 = 1,5 kg wody o

temperaturze t2 = 60C wrzucono kostk lodu o temperaturze t3 = 0C. Po cakowitym stopieniu lodu
okazao si, e temperatura kocowa wynosi tk = 0C. Oblicz mas wrzuconego lodu.

6.16.

Uczniowie pewnej szkoy nie dysponujc termometrem, chcieli wyznaczy ciepo topnienia
lodu. W kalorymetrze umiecili wod z lodem. Dokadnie w chwili, gdy ld si stopi (woda miaa wtedy
0C) wrzucono kostk lodu o masie m1 = 0,12 kg. W innym naczyniu, we wrzcej wodzie (100C)
zanurzono niewielkie kulki aluminiowe. Nastpnie kulki wrzucano do wody z lodem dotd, a kostka
lodu stopia si cakowicie. Niezbdna masa kulek wynosia m2 = 0,49 kg. Jakie otrzymali ciepo
topnienia lodu?

6.17.

R. Do aluminiowego kalorymetru o masie m1 = 0,1 kg zawierajcego m2 = 0,6 kg wody o

temperaturze t2 = 40C wrzucono kostk lodu o temperaturze t3 = - 30C. Podczas wymiany ciepa woda
w kalorymetrze ozibia si i czciowo zamienia si w ld. Oblicz mas wrzuconego lodu, gdy wiadomo,
e po zajciu wszystkich procesw w kalorymetrze zosta ld i m4 = 0,4 kg wody.

(M-F) 6.18. R. Do kalorymetru zawierajcego mieszanin wody z lodem w stosunku mw : ml = 2:1

wrzucono kostk lodu ochodzonego do temperatury t3 = - 20C o masie m3 = 1 kg. Przy kocu dowiadczenia okazao si, e masa kocowa wody i lodu bya jednakowa. Oblicz mas pocztkow wody i
lodu.
6.19. Do kalorymetru zawierajcego mieszanin mw = 1 kg wody i ml = 0,5 kg lodu, wrzucono kostk
lodu o temperaturze t = - 20C. Jaka moe by najwiksza masa kostki lodu, aby temperatura w kalorymetrze nie ulega zmianie?
(M-F) 6.20. R. Do aluminiowego kalorymetru o masie m1 = 0,1 kg zawierajcego m2 = 1 kg wody o
temperaturze t2 = 20C wpuszczono m3 = 0,02 kg pary wodnej o temperaturze t3 = 100C. Ile wynosi
temperatura kocowa?
(M-F) 6.21. Do kalorymetru zawierajcego mieszanin mw = 0,2kg wody i ml = 0,5 kg lodu wpuszczono mp
= 0,03 kg pary wodnej o temperaturze tp = 100C. Jaka bdzie po skropleniu si pary wodnej masa
kocowa wody, a jaka lodu?
(M-F) 6.22. Do kalorymetru zawierajcego mieszanin m w = 0,3 kg wody i ml = 0,6 kg lodu
wpuszczono par wodn o temperaturze tp = 100C. Oblicz mas skroplonej pary, jeeli wiemy, e po
caym dowiadczeniu masa wody si podwoia.
(M-F) 6.23. R. Do kalorymetru zawierajcego mieszanin wody z lodem w stosunku mw : ml = 1:3
wpuszczono mp = 0,01 kg pary wodnej o temperaturze tp = 100C. Po ukoczeniu dowiadczenia
okazao si, e stosunek wody do lodu zmieni si i wynosi 3:1. Oblicz mas pocztkow wody i lodu.
(M-F) 6.24. W. Z jakiej wysokoci naleaoby zrzuci bryk lodu o temperaturze t = 0C, aby podczas
uderzenia o podoe 1 % jej masy uleg stopieniu? Zakadamy, e tylko 33% energii mechanicznej bryki
jest zuyte w procesie topnienia.
(M-F) 6.25. Do aluminiowego kalorymetru o masie m1 = 0,1 kg zawierajcego m2 = 0,6 kg wody i m3 =
0,4 kg lodu wpuszczono par wodn o temperaturze t4 = 100C. Temperatura kocowa wyniosa tk =
50C. Oblicz mas wpuszczonej pary.
(M-F) 6.26. Do kalorymetru zawierajcego m1 = 2 kg i m2 = 1 kg lodu wpuszczono par wodn o
temperaturze t3 = 100C. Jaka moe by najwiksza masa pary wodnej, aby temperatura kocowa
mieszaniny w kalorymetrze bya rwna temperaturze pocztkowej?
(M-F) 6.27. Do aluminiowego kalorymetru o masie m1 = 0,1 kg, zawierajcego m2 = 0,5 kg wody o
temperaturze t2 = 40C wrzucono m3 = 5 kg kulek aluminiowych ogrzanych do temperatury t3 = 200C.
Oblicz mas wody, ktra wyparuje podczas tego dowiadczenia.

Przemiany gazowe: izobaryczna i izochoryczna. Rwnanie Clapeyrona.

6.28.

Pewna masa gazu jest zamknita w staej objtoci w temperaturze t0 = 0C i ma cinienie p0

= 105 Pa. Jakie cinienie bdzie panowa w temperaturze t1 = 91C?

6.29.

W. Pewna masa gazu zamknita w naczyniu o staej objtoci w temperaturze t1 = 182C

miaa cinienie p1 = 5 105 Pa. Jakie bdzie cinienie w tym naczyniu, gdy ozibimy wszystko do
t2 = - 182C?

6.30.

R. W pionowo ustawionej cienkiej szklanej rurce, zamknitej z jednego koca znajdowaa si

kropla rtci (rys. 6.5). W temperaturze t1 = 27C dugo supka powietrza wynosia l1 = 0,9 m. Jaka
bdzie dugo supka powietrza, jeli rurk ozibimy o t = 50C?
6.31.
W pionowo ustawionej cienkiej szklanej rurce, zamknitej z jednego koca znajdowaa si
kropla rtci. Po woeniu rurki do wody z lodem supek powietrza mia dugo l0 = 0,75 m. Jak
dugo bdzie mia supek powietrza po zanurzeniu rurki we wrzcej wodzie?
6.32.
W rurce podobnej do uytej w zadaniu poprzednim supek powietrza w temperaturze t1 = 30C
mia dugo l1. Jaka powinna by temperatura rurki, aby dugo supka powietrza wyniosa l2 = 2/3
l1?

6.33. R. Uczniowie chcieli wyznaczy najnisz temperatur (temperatur zera bezwzgldnego). Uyli do
tego cienkiej szklanej rurki ustawionej pionowo, z zasklepionym dolnym kocem, wypenionej
powietrzem i zamknitej od gry kropl rtci. W temperaturze t1 = 32C dugo supka
powietrza wynosia l1 = 0,53 m, natomiast w t2 = 68C, dugo osigna warto l2 = 0,60 m. Jak
najnisz temperatur otrzymali na podstawie tych pomiarw?
6.34. Pionowo ustawiony cylinder by przykryty szczelnym i poruszajcym si bez oporw tokiem
obcionym odwanikiem o masie m (rys. 6.6). Cylinder podgrzano do dwukrotnie wyszej
temperatury (w skali bezwzgldnej) i rwnoczenie dooono dodatkowo dwa takie same odwaniki.
Za, e cae dowiadczenie odbywa si bez dziaania cinienia atmosferycznego (w prni) i oblicz
stosunek objtoci kocowej do pocztkowej zamknitego pod tokiem gazu.

6.35. Pionowo ustawiony cylinder by przykryty szczelnym i poruszajcym si bez oporw tokiem. Tok znajdowa si na wysokoci
h1 = 0,3 m (rys. 6.7). Pole powierzchni toka jest rwne S. Tok obciono odwanikiem o masie m = 20 kg. O ile podniesie si tok, gdy
zwikszymy temperatur gazu od T1 = 273 K do T2 = 409 K, a tok
obciymy dodatkowo odwanikiem o masie m = 5 kg? Zakadamy,
e dowiadczenie zachodzi w prni.
6.36. W. W warunkach normalnych gsto helu wynosi 0 = 0,178
kg/m3 . Jak gsto ma hel w temperaturze t1=127C i podcinieniem
takim, jakie panuje w warunkach normalnych (p0 = 101325Pa)?
6.37. Pewna masa powietrza zajmowaa w warunkach normalnych
objto Vo = 1 m3. Jak objto zajmie to powietrze po zwikszeniu
temperatury o T = 227 K i cinienia o p = 25 331 Pa?
6.38. Mol gazu w warunkach normalnych zajmuje objto V0 =
22,4 dm3. Jakie bdzie cinienie, jeeli naczynie zawierajce dwa mole
gazu w warunkach normalnych zmniejszymy o V=10 dm 3 i
podgrzejemy do temperatury T1 = 300 K?

6.39.

R. Balon o objtoci V = 300 m 3 zosta napeniony helem o

temperaturze t = 20C i przy cinieniu p = 105 Pa. Wznoszc si na
pewn wysoko, zauwaylimy wzrost objtoci balonu o V = 30
m3. Zakadamy, e temperatura wynosi t1 = -50C, a cinienie
wewntrz i na zewntrz balonu jest takie samo. Jakie panuje tam
cinienie?

6.40.

W. Oblicz liczb moli i mas helu wypeniajcego balon,

ktrego parametry podano w poprzednim zadaniu. Masa molowa helu
= 4 g/mol.
6.41. Oblicz gsto tlenku wgla i dwutlenku wgla w warunkach
normalnych. Masy molowe wynosz odpowiednio: co = 28 g/mol,
CO2 = 44 g/mol.
(M-F) 6.42. W warunkach normalnych dwutlenek wgla ma gsto
po = 1,97 kg/m3. Obliczy gsto i mas dwutlenku wgla w naczyniu o
pojemnoci V = 20 dm3 w temperaturze T = 300 K i przy cinieniu p =
2 107 Pa.

6.43. Oblicz warto staej wyraenia pV/T = const = ? dla m =

2 g helu. Masa molowa helu = 4 g/mol.
6.44.
R. Oblicz ciepo molowe helu i wodoru (przy staej
objtoci). Przyjmij, e do ogrzania dwch moli kadego z
gazw (tj. mHe = 8 g i mH2 = 4 g) W staej objtoci o T = 100 K
potrzeba: dla helu QHe(V) = 2493 J ciepa, dla wodoru QH2(V) = 4155 J.
6.45.
Oblicz ciepo waciwe i molowe wodoru i tlenu. Przyjmij, e
do ogrzania trzech moli kadego z gazw (tj. mH2 = 6 g i mO2 = 96 g) w
staej objtoci od t1 = 27C do t2 = 77C s potrzebne jednakowe
iloci ciepa, a mianowicie QV = 3100 J.
6.46.
Oblicz ciepo waciwe i molowe przy staej objtoci i przy
staym cinieniu tlenu. Przyjmij, e podgrzewajc o T =100 K
n = 2 mole, czyli m = 64 g, gazu przy staej objtoci zuywamy
QV = 4150 J ciepa, a przy staym cinieniu QP = 5820 J.
6.47.
W. Oblicz przyblion warto wskazujc, ile razy wiksze
jest ciepo waciwe przy staym cinieniu od ciepa waciwego przy
staej objtoci dla:
a) helu (C H e ( V ) = 12,47 J/mol K )

b) wodoru (CH2( V ) = 20,38 J/mol K )

c) tlenu (CO2(V) = 20,88 J/mol K )
d) dwutlenku wgla (CCO2(V) = 27,83 J/mol K ).
6.48. Oblicz przyblion warto rnicy wskazujc, o ile ciepo
waciwe przy staym cinieniu jest wiksze od ciepa waciwego przy
staej objtoci dla:
a) neonu (Ne = 20 g/mol),
b) wodoru (H 2 = 2 g/mol),
c) a z o t u ( N 2 = 2 8 g / mol)
d) ozonu (O 3 = 48 g/mol)
6.49. Pionowo ustawiony cylinder by przykryty szczelnym i poruszajcym si bez oporw tokiem. Tok znajdowa si pierwotnie na
wysokoci h1 = 0,3 m. Pole powierzchni toka S = 0,2 m2. Tok po
obcieniu odwanikiem wywiera cinienie p = 1,2 105 Pa. Jak prac
wykona gaz, gdy podczas ogrzewania podniesie si tok na wysoko
h2 = 0,5 m? Ile ciepa naley dostarczy podczas ogrzewania, jeeli
przyrost energii wewntrznej EW = 12 kJ?
6.50.
R. Jak prac wykona hel w przemianie izobarycznej, jeli
przy cinieniu p= 1 0 5 Pa objto wzrosa od V1 = 0,1 dm3 do V2
= 0,4 dm3? Jaki by rwnoczenie przyrost energii wewntrznej i
dostarczone ciepo?
6.51.
Jeden mol helu poddano przemianie izobarycznej powodujc
wzrost jego temperatury od T1 = 300 K do T2 = 500 K przy staym
cinieniu p. Jaki by wtedy przyrost energii wewntrznej helu i jak
wykona prac? Ciepo molowe przy staej objtoci dla helu wynosi
CHE(V) = 12,47 J/ mol K.
6.52. Pewn ilo dwutlenku wgla poddano przemianie
izobarycznej. Podczas tego dowiadczenia przyrost energii

wewntrznej wynis Ew = 14 050 J. Oblicz wykonan przez

dwutlenek wgla prac i pobrane ciepo. Ciepo molowe przy staym
cinieniu dwutlenku wgla C CO2(V) = 28,17 J/ mol K.
6.53. Jeden mol gazu poddano przemianie 1-2 (rys. 6.8). W punkcie
pocztkowym 1 parametry gazu wynosiy p1 = 105 Pa i T1= 300K.
Oblicz pocztkow i kocow objto gazu. Narysuj wykres p =f(V)
i V = f(T) dla tej przemiany.
6.54. P mola gazu poddano przemianie 1-2-3 (rys. 6.9). W punkcie
pocztkowym parametry gazu wynosiy p1 = 1000 Pa i T1 = 300 K.
Oblicz parametry punktu kocowego. Narysuj wykres p =f(V) i
V = f(T) dla tej przemiany.
6.55. R. 8 g tlenu zostao poddane przemianie 1-2-3-4 (rys. 6.10).
Parametry kocowe wynosiy: p4 = 105 Pa i V4 = 0,012 m3. Oblicz
parametry punktu pocztkowego gazu. Narysuj wykresy
p=f(T) i V = f(T) dla tej przemiany.
6.56. Mol azotu poddano przemianie 1-2-3-4 (rys. 6.11). Parametry
punktu 3 wynosz: V3 = 0,02 m 3 i T3 = 819 K. Oblicz parametry
pocztkowe gazu. Narysuj wykresy p = f(V) i p =f(T) dla tej
przemiany.
6.57. Pewn mas tlenu poddano przemianie 1-2, ktrej przebieg
przedstawiono na rys. 6.12. Przyjmij, e p1 = 105 Pa, T 1 = 300
K i V1 = 0,1 m3 i oblicz temperatur kocow i przyrost energii
wewntrznej gazu. Ciepo molowe tlenu przy staej objtoci
wynosi Co 2(v) = 20,88 J/mol K.

6.58.

W. Dwa mole tlenu poddano przemianie 1-2, ktrej przebieg

przedstawiono na rys. 6.13. Parametry pocztkowe tlenu wynosz:
p1 = 105 Pa, V1 = 0,1 m3. Oblicz temperatur kocow tlenu i prac
przez niego wykonan.

6.59.

Pewn mas gazu poddano przemianie 1-2-3, ktrej przebieg

przedstawiono na rys. 6.14. Parametry punktu 1 s nastpujce:
p 1 = 10 6 Pa, T 1 = 300 K, V 1 = 0,1 m 3 . Oblicz parametry punktu
3oraz cakowit warto pracy wykonanej przez gaz w tej przemianie.
6.60. Trzy mole tlenu poddano kolejno dwm przemianom: 1-2-3 i 14-3. Sposb obu przemian podano na rys. 6.15. Parametry punktu
pocztkowego s nastpujce: p1 = 105 Pa, V1 = 0,2 m3. Oblicz parametry wszystkich punktw i ciepo dostarczone podczas obu przemian. Ciepo molowe tlenu przy staej objtoci wynosi Co 2(V) =
20,88 J/mol K.
(M-F) 6.61. R. Dwa mole gazu znajdujce si pod cinieniem p0 = 4/3
105 Pa i zajmujce objto V0 = 0,1 m3 poddano kolejno dwm
przemianom: izotermicznej, w ktrej objto wzrosa o 1/3 V0 i
izobarycznej, w ktrej kolejny przyrost objtoci by dwukrotnie
wikszy ni w przemianie izotermicznej. Oblicz objto, cinienie i
temperatur kocow gazu.
(M-F) 6.62. Mol gazu znajdujcy si pod cinieniem p0 = 105 Pa i
temperaturze T0 = 273 K poddano kolejno dwm przemianom: izochorycznej, w ktrej cinienie wzroso o p = 0,5 p0 i izotermicznej,

w ktrej cinienie spado o dwukrotnie wiksz warto ni wzroso

w przemianie izobarycznej. Oblicz parametry kocowe gazu.
(M-F) 6.63. R. Dwa mole gazu o czsteczkach jednoatomowych
znajdoway si w warunkach normalnych (p0 = 101325 Pa i T0 = 273 K).
Gaz poddano przemianom: izobarycznej - zwikszajc temperatur o
T = 546 K i izochorycznej. Ciepo dostarczone w przemianie
izochorycznej byo takie samo, jak w izobarycznej. Oblicz parametry
kocowe gazu. Do oblicze naley przyj teoretyczn warto ciepa
molowego przy staej objtoci dla gazw o czsteczkach
jednoatomowych Cv =3/2 R.
(M-F) 6.64. Mol gazu o czsteczkach dwuatomowych znajdowa si
w warunkach normalnych. Gaz poddano kolejno dwm przemianom:
izochorycznej - zwikszajc temperatur o T = 70 K i izobarycznej, w
ktrej dostarczone ciepo byo takie samo jak w izochorycznej. Oblicz
parametry kocowe gazu. Do oblicze naley przyj teoretyczn
warto ciepa molowego przy staej objtoci
dla gazw o
czsteczkach dwuatomowych Cv =5/2 R.
(M-F) 6.65. Mol gazu o czsteczkach trjatomowych znajdowa si
w naczyniu o objtoci V1 = 11,2 dm3 i temperaturze T1 = 546 K. Gaz
poddano kolejno dwm przemianom: izobarycznej, w ktrej temperatura wzrosa o T =273 K i izochorycznej, w ktrej przyrost
energii wewntrznej by rwny pracy wykonanej w przemianie izobarycznej. Oblicz parametry kocowe gazu.
Do oblicze naley przyj teoretyczn warto ciepa molowego
przy staej objtoci dla gazw o czsteczkach trjatomowych Cv = 3R..
6.66. R. Jeden mol gazu zosta poddany przemianie 1-2 pokazanej na
wykresie V = f(T) (rys. 6.16). Parametry pocztkowe punktu 1 wynosz: V1 = 0,05 m3 i T1 = 300 K. Narysuj wykres p =f(V) dla tej
przemiany. Oblicz prac wykonan przez gaz.
6.67. Dwa mole gazu zostay poddane przemianie 1-2-3 pokazanej na
wykresie p =f(T) (rys. 6.17). Parametry pocztkowe punktu 1 wynosz:
p1 = 105 Pa i T1 = 300 K. Narysuj wykres p =f(V) dla tej przemiany.
Oblicz prac wykonan przez gaz.
(M-F). 6.68. Mol gazu o czsteczkach dwuatomowych zosta poddany
przemianie 1-2-3 pokazanej na wykresie V = f(T) (rys. 6.18). Parametry
pocztkowe punktu 1 wynosz V1 = 11,2 dm3 i T1 = 273 K. Oblicz prac
i ciepo cakowite tej przemiany.
(M-F) 6.69. W. Gaz o czsteczkach dwuatomowych majcy pocztkowo objto V1 = 0,01 m3, w temperaturze t1 = - 1C i pod
cinieniem p1 = 2 105 Pa poddano przemianie 1-2 pokazanej na wykresie p = f(V) (rys. 6.19). Oblicz prac, przyrost energii wewntrznej
i ciepo dostarczone podczas tej przemiany.

Druga zasada termodynamiki. Silniki

6.70.
Silnik cieplny wykonuje prac W = 200 kJ i oddaje do
chodnicy ciepo Q2 = 300 kJ. Jaka jest sprawno tego silnika? Ile
pobiera ciepa z grzejnicy?
6.71.
Silnik cieplny pobiera z grzejnicy Qx = 16 kJ ciepa i z tego
oddaje do chodnicy. Oblicz prac tego silnika i jego sprawno.
6.72.
R. Silnik cieplny wykonuje prac potrzebn do rozpdzenia
samochodu o masie m = 1000 kg od prdkoci v0 = 0 do vk = 108 km/h
rwnoczenie oddajc ciepo, ktre mogoby stopi ml = 8 kg lodu.
Jaka jest sprawno cieplna tego silnika? Ciepo topnienia lodu
q t = 335 kJ/kg.
6.73.
Silnik Carnota ma chodnic o temperaturze T 1 = 400K, a
grzejnic o temperaturze o T = 200 K wyszej. Jaka jest sprawno
tego silnika.
6.74.
Silnik wykona W = 150 kJ pracy. Sprawno jego wynosi
= 30%. Oblicz warto pobranego i oddanego przez silnik ciepa.
6.75.
Silnik wykona prac, podnoszc ciao o masie M = 1000 kg
na wysoko h = 150 m. Rwnoczenie odda do chodnicy tyle ciepa,
e spowodowao to wyparowanie w temperaturze t = 100C masy
m = 3 kg wody. Oblicz sprawno tego silnika.
(M-F) 6.76. Cykl silnika zosta pokazany na rys. 6.20. Parametry
punktu 1 wynosz: p1 = 106 Pa, V1 =0,2 m3. Oblicz prac wykonan
przez silnik o takim obiegu, ciepo pobrane i jego sprawno.
Czynnikiem roboczym jest wodr, czyli gaz o czsteczkach
dwuatomowych.
Do oblicze naley przyj teoretyczn warto ciepa molowego
przy staej objtoci dla gazw o czsteczkach jednoatomowych Cv =
3/2 R, dla dwuatomowych Cv = 5/2 R i trjatomowych Cv = 3R.
(M-F) 6.77. R. Cykl silnika zosta pokazany na rys. 6.21. Parametry
punktu 1 wynosz: p1 = 1,2 105 Pa, V1 = 0,1 m3. Przyjmujemy, e
gazem roboczym jest gaz o czsteczkach dwuatomowych. Oblicz
prac wykonan przez silnik i jego sprawno. Jak sprawno miaby,
wykorzystujcy najwysz i najnisz temperatur obiegu, silnik
Carnota?
(M-F) 6.78. W. Cykl silnika zosta pokazany na rys. 6.22. Parametry
punktu 1 wynosz V1 = 0,02 m3 i T1 = 300 K. Przyjmujemy, e gazem
roboczym s dwa mole gazu o czsteczkach dwuatomowych.
Przedstaw cykl tego silnika na wykresie p =f(V) i oblicz prac
przez niego wykonan.
6.79.

W. Idealny silnik Carnota pobiera ciepo z grzejnicy o

temperaturze t1 = 200C, a oddaje do chodnicy o temperaturze t2

= t1. Oblicz sprawno tego silnika.

6.80.
R. Silnik Carnota pobiera ciepo z grzejnicy o
temperaturze t1 = 300C, a oddaje do chodnicy o temperaturze o
t = 100C niszej. Silnik pobiera Q1 = 20 MJ ciepa. Jak prac
wykona ten silnik z pobranego ciepa?
6.81.
Silnik Carnota wykonuje prac powodujc
podniesienie ciaru o masie m = 1 t na wysoko h = 10 m.
Pobiera ciepo w temperaturze T 1 = 600 K, a oddaje w
temperaturze T 2 = 400 K. Oblicz ciepo, ktre naley dostarczy
do silnika na podniesienie tego ciaru.
6.82.
Silnik Carnota otrzymuje ciepo ze spalenia m 1 = 100 kg
paliwa o cieple spalania csp = 1,5 10 6 J/kg. Oddaje natomiast
ciepo w temperaturze topnienia lodu, topic m2 = 120 kg lodu. Oblicz
temperatur grzejnicy.
6.83. Silnik Carnota pobiera ciepo ze skraplajcej si pary w
temperaturze t 1 = 100C, a oddaje do wody z lodem. Ile pary
powinno ulec skropleniu, jeli oddane ciepo spowoduje
stopienie m2 = 2 kg lodu?

Chodziarki (Tematy fakultatywne)

6.84.

Chodziarka pobiera W = 1 kJ pracy, a oddaje |Q1| = 1,2 kJ

ciepa do otoczenia. Oblicz sprawno obiegu chodziarki i ciepo
pobrane z wntrza.

6.85.

Chodziarka pobiera Q2 = 1,2 kJ ciepa zuywajc przy tym

W = 3,6 kJ pracy. Oblicz sprawno obiegu chodziarki i jej
techniczn skuteczno chodzenia.

6.86.

Idealna chodziarka pobiera ciepo z wntrza o temperaturze

T2 = 250 K, a oddaje w temperaturze o T = 100 K wyszej. Ile ciepa
odda chodziarka przy pobraniu Q 2 = 1 kJ ciepa?

6.87.

Ochodzenie m = 1 kg wody od t1 = 100C do t2 = 0C

wymaga odprowadzenia do otoczenia pewnej iloci ciepa.
Ochodzenie tej wody w chodziarce wymaga woenia pracy.
Oblicz t prac dla idealnej chodziarki, w ktrej temperatura
wntrza T2 = 240 K, a zewntrznej czci T1 = 360 K.

6.88.

R. W idealnej chodziarce zamarza masa m = 0,2 kg wody.

Ile ciepa bdzie oddane do otoczenia, jeeli temperatura pobierania
ciepa wynosi T2 = 250 K, a oddawania T1 = 350 K?
6.89. Pompa cieplna" pracujca jak idealny obieg chodziarki
pobiera ciepo z ziemi w temperaturze T2 = 250 K, a oddaje w
temperaturze T1 = 373 K. Ile ciepa, ktre wykorzystujemy na
ogrzewanie, wydzieli si po dostarczeniu W = 1 kJ pracy?