Prawo prasowe a zawd dziennikarza

Rozdzia 2 Prawa i obowizki dziennikarzy

Art. 10.1. Zadaniem dziennikarza jest suba spoeczestwu i pastwu. Dziennikarz ma
obowizek dziaania zgodnie z etyk zawodow i zasadami wspycia spoecznego, w
granicach okrelonych przepisami prawa.
2. Dziennikarz, w ramach stosunku pracy, ma obowizek realizowania ustalonej w statucie
lub regulaminie redakcji, w ktrej jest zatrudniony, oglnej linii programowej tej redakcji.
Art. 12.1. Dziennikarz jest obowizany:
1) zachowa szczegln staranno i rzetelno przy zbieraniu i wykorzystaniu materiaw
prasowych, zwaszcza sprawdzi zgodno z prawd uzyskanych wiadomoci lub poda ich
rdo,
2) chroni dobra osobiste, a ponadto interesy dziaajcych w dobrej wierze informatorw i
innych osb, ktre okazuj mu zaufanie,
3) dba o poprawno jzyka i unika uywania wulgaryzmw.
12. 2. Dziennikarzowi nie wolno prowadzi ukrytej dziaalnoci reklamowej wicej si z
uzyskaniem korzyci majtkowej bd osobistej od osoby lub jednostki organizacyjnej
zainteresowanej reklam.
Art. 13. 1. Nie wolno wypowiada w prasie opinii co do rozstrzygnicia w postpowaniu
sdowym przed wydaniem orzeczenia w I instancji.
2. Nie wolno publikowa w prasie danych osobowych i wizerunku osb, przeciwko ktrym
toczy si postpowanie przygotowawcze lub sdowe, jak rwnie danych osobowych i
wizerunku wiadkw, pokrzywdzonych i poszkodowanych, chyba e osoby te wyra na to
zgod.
Art. 15. 1. Autorowi materiau prasowego przysuguje prawo zachowania w tajemnicy swego
nazwiska.
2. Dziennikarz ma obowizek zachowania w tajemnicy:
1) danych umoliwiajcych identyfikacj autora materiau prasowego, listu do redakcji lub
innego materiau o tym charakterze, jak rwnie innych osb udzielajcych informacji
opublikowanych albo przekazanych do opublikowania, jeeli osoby te zastrzegy
nieujawnianie powyszych danych,
2) wszelkich informacji, ktrych ujawnienie mogoby narusza chronione prawem interesy
osb trzecich.
3. Obowizek, o ktrym mowa w ust. 2, dotyczy rwnie innych osb zatrudnionych w
redakcjach, wydawnictwach prasowych i innych prasowych jednostkach organizacyjnych.
Art. 16.1. Dziennikarz jest zwolniony od zachowania tajemnicy zawodowej, o ktrej mowa w
art. 15 ust. 2, w razie gdy informacja, materia prasowy, list do redakcji lub inny materia o
tym charakterze dotyczy przestpstwa okrelonego w art. 254 Kodeksu karnego albo autor lub
osoba przekazujca taki materia wycznie do wiadomoci dziennikarza wyrazi zgod na
ujawnienie jej nazwiska lub tego materiau.
2. Zwolnienie, o ktrym mowa w ust. 1, dotyczy rwnie innych osb zatrudnionych w
redakcjach, wydawnictwach prasowych i innych prasowych jednostkach organizacyjnych.

3. Redaktor naczelny powinien by w niezbdnych granicach poinformowany o sprawach

zwizanych z tajemnic zawodow dziennikarza; powierzon mu informacj albo inny
materia moe ujawni jedynie w wypadkach okrelonych w ust. 1.
Rozdzia 5 Sprostowania i odpowiedzi
Art. 31. Na wniosek zainteresowanej osoby fizycznej, prawnej lub innej jednostki
organizacyjnej redaktor naczelny redakcji waciwego dziennika lub czasopisma jest
obowizany opublikowa bezpatnie:
1) rzeczowe i odnoszce si do faktw sprostowanie wiadomoci nieprawdziwej lub
niecisej,
2) rzeczow odpowied na stwierdzenie zagraajce dobrom osobistym.
Rozdzia 6 Komunikaty i ogoszenia
Art. 34. 1. Redaktor naczelny jest obowizany opublikowa nieodpatnie, w miejscu i w
czasie waciwym ze wzgldu na tematyk i na charakter publikacji, komunikat urzdowy
pochodzcy od naczelnych i centralnych organw pastwowych, w tym pochodzcy od
naczelnych i centralnych organw administracji pastwowej, jeeli zosta nadesany przez
rzecznika prasowego rzdu ze wskazaniem, e publikacja jest obowizkowa.

Organizacje zawodowe
1) Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich (SDP)
Nawizuje do tradycji Zwizku Zawodowego Dziennikarzy powstaego w 1951 r., ktre
kontynuowao tradycje jeszcze z okresu przedwojennego.
W 1996 roku przy SPD powstao Centrum Monitoringu Wolnoci Prasy.
Z inicjatywy SDP zostaa przyjta w 1995r. Karta Etyczna Mediw, a na jej podstawie
powoana Rada Etyki Mediw. Reprezentowane s w niej organizacje dziennikarzy,
wydawcw prasy, nadawcw radiowych i telewizyjnych.
KODEKS ETYKI DZIENNIKARSKIEJ
Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich
Gwne zasady SDP:
- zadaniem dziennikarzy jest przekazywanie rzetelnych i bezstronnych informacji oraz
rnorodnych opinii, a take umoliwianie udziau w debacie publicznej,
- wolnoci sowa i wypowiedzi musi towarzyszy odpowiedzialno za publikacje w prasie,
radiu, telewizji czy Internecie,

- dobro czytelnikw, suchaczy i widzw oraz dobro publiczne powinny mie pierwszestwo
wobec interesw autora, redaktora, wydawcy lub nadawcy.
I - Informacje i opinie
1.Informacje naley wyranie oddziela od interpretacji i opinii.
2.Informacje powinny by zrwnowaone i dokadne, tak by odbiorca mg odrni fakty od
przypuszcze i plotek, oraz powinny by przedstawiane we waciwym kontekcie i opiera
si na wiarygodnych i moliwie wielostronnych rdach.
3.Opinie mog by stronnicze, ale nie mog znieksztaca faktw i by wynikiem
zewntrznych naciskw.
4.Bdy i pomyki wymagaj jak najszybszego sprostowania, nawet jeli nie byy zawinione
przez autora lub redakcj i bez wzgldu na to, czy ktokolwiek wystpi o sprostowanie.
II - Zbieranie i opracowanie materiaw
5. W zbieraniu materiaw nie wolno posugiwa si metodami sprzecznymi z prawem i
nagannymi etycznie; ukryta kamera i mikrofon czy podsuch telefoniczny s dopuszczalne
wycznie w przypadku dziennikarstwa ledczego, tj. tropienia w imi dobra publicznego - za
wiedz i zgod przeoonych - zbrodni, korupcji czy naduycia wadzy.
6. Nie wolno narusza prywatnoci i sfery intymnej; wyjtek mog stanowi - w
uzasadnionych okolicznociach - dziaania w zakresie dziennikarstwa ledczego, take wobec
osb publicznych.
7. Dziennikarza obowizuje zachowanie tajemnicy rda informacji, osoby i wizerunku
informatora, jeli on tego wymaga; tajemnica moe by ujawniona - z tym zastrzeeniem jedynie przeoonemu.
8. Opracowanie lub skrt informacji, wywiadu czy opinii nie moe zmienia ich sensu i
wymowy; materiay archiwalne i rekonstrukcje zdarze przedstawiane w mediach
elektronicznych powinny by odpowiednio zaznaczone.
III - Dziennikarz wobec rozmwcw i odbiorcw
9. Rozmwcy powinni by poinformowani, w jaki sposb zostan wykorzystane ich
wypowiedzi; autoryzacja obowizuje, jeli zastrzee to rozmwca; wypowiedzi dzieci mona
wykorzystywa tylko za zgod rodzicw lub prawnych opiekunw.
10. Dziennikarz powinien okazywa szacunek osobom, bez wzgldu na ich odmienno
ideow, kulturow czy obyczajow, co nie oznacza zgodnoci z ich pogldami.
11.Trzeba dba o to, by nie urazi osb niepenosprawnych fizycznie lub psychicznie, starych
i chorych, yciowo nieporadnych.
12.Szczeglna ostrono powinna towarzyszy informowaniu o nowych metodach
leczniczych, gdy nie s jeszcze w peni sprawdzone i maj charakter jedynie

eksperymentalny, a wrby i horoskopy nie mog by przedstawiane jako wiarygodne

informacje czy wskazwki.
13. Jzyk wypowiedzi powinien by staranny, naley unika wulgaryzmw i okrele
obscenicznych.
IV - Przestpstwa i sytuacje wyjtkowe
14.Przy ujawnianiu przestpstw i osb podejrzanych o ich dokonanie, naley zachowa
daleko idc rozwag, unika opisw umoliwiajcych naladowanie czynw
antyspoecznych, oraz nie przesdza o winie, zanim sd nie wyda prawomocnego wyroku.
15. W relacjach z wojen, zamieszek i demonstracji dziennikarze powinni zachowa postaw
niezaangaowanych obserwatorw, tak by nie sta si przedmiotem manipulacji.
16. Niedopuszczalne jest pokazywanie w bliskim planie scen mierci, a krwawe skutki wojen
i katastrof, przejawy okruciestwa i przemocy mog by opisywane i pokazywane jedynie
pod warunkiem zachowania rwnowagi midzy cisoci relacji a wzgldem na wraliwo
odbiorcw, zwaszcza rodzin ofiar i osb im bliskich.
V - Konflikt interesw
17. Wiarygodno i niezaleno dziennikarska jest nie do pogodzenia z przyjmowaniem
prezentw o wartoci przekraczajcej 200 z, korzystaniem z darmowych wyjazdw czy
testowaniem przedmiotw, urzdze.
18. Dziennikarzowi nie wolno zajmowa si akwizycj oraz bra udzia w reklamie i public
relations - wyjtkiem mog by jedynie akcje spoeczne i charytatywne; materiay redakcyjne
musz by czytelnie oddzielone od materiaw reklamowych i promocyjnych.
19. Wysoce naganna jest kryptoreklama i zatajanie informacji dla wasnych korzyci.
20. Dziennikarzowi nie wolno wykorzystywa we wasnym interesie nieujawnionych
publicznie informacji uzyskanych w dziaalnoci zawodowej, zwaszcza w dziennikarstwie
finansowym i ekonomicznym.
21. Angaowanie si dziennikarzy w bezporedni dziaalno polityczn i partyjn jest
rwnie przejawem konfliktu interesw i naley wykluczy podejmowanie takich zaj oraz
penienie funkcji w administracji publicznej i w organizacjach politycznych.
VI - Koledzy i przeoeni
22. Stosunki midzy kolegami i wsppracownikami powinny by partnerskie,
niedopuszczalna jest nieuczciwa konkurencja oraz przywaszczanie cudzych prac, a nawet
pomysw.
23. Wobec przeoonych i wydawcw lub nadawcw obowizuje dziennikarza lojalno, ale
nie mog oni nakaza dziennikarzowi, a dziennikarz ma prawo odmwi - wykonywania
polece sprzecznych z prawem, etyk zawodow lub swymi ugruntowanymi przekonaniami.

VII - Odpowiedzialno i kary

24. Za naruszenie zasad etyki dziennikarskiej odpowiada zarwno autor publikacji - prasowej,
radiowej, telewizyjnej czy internetowej, jak i redaktor, wydawca czy nadawca.
25. Kary wymierzaj sdy dziennikarskie, odpowiednio do charakteru i skali wykroczenia:
upomnienie, nagan, czasowe zawieszenie w prawach czonka SDP, usunicie ze
Stowarzyszenia; Naczelny Sd Dziennikarski moe orzec ogoszenie werdyktu w mediach.
2) Rada Etyki Mediw
Konferencja Mediw Polskich powoaa Rad Etyki Mediw.
Celem Rady Etyki Mediw jest zajmowanie stanowisk i wydawanie opinii w sprawach
istotnych dla mediw oraz dla ludzi zwizanych z nimi zawodowo.
Podstaw do wydawania opinii s zasady ujte w Karcie Etycznej Mediw.
Dziennikarze, wydawcy, producenci i nadawcy szanujc niezbywalne prawo czowieka do
prawdy, kierujc si zasad dobra wsplnego, wiadomi roli mediw w yciu czowieka i
spoeczestwa obywatelskiego przyjmuj t Kart oraz deklaruj, e w swojej pracy kierowa
si bd nastpujcymi zasadami:
Zasad prawdy - co znaczy, e dziennikarze, wydawcy, producenci i nadawcy dokadaj
wszelkich stara, aby przekazywane informacje byy zgodne z prawd, sumiennie i bez
znieksztace relacjonuj fakty w ich waciwym kontekcie, a w razie rozpowszechnienia
bdnej informacji niezwocznie dokonuj sprostowania
Zasad obiektywizmu - co znaczy, e autor przedstawia rzeczywisto niezalenie od
swoich pogldw, rzetelnie relacjonuje rne punkty widzenia.
Zasad oddzielania informacji od komentarza - co znaczy, e wypowied ma umoliwia
odbiorcy odrnianie faktw od opinii i pogldw.
Zasad uczciwoci - co znaczy dziaanie w zgodzie z wasnym sumieniem i dobrem
odbiorcy, nieuleganie wpywom, nieprzekupno, odmow dziaania niezgodnego z
przekonaniami.
Zasad szacunku i tolerancji - czyli poszanowania ludzkiej godnoci, praw dbr osobistych,
a szczeglnie prywatnoci i dobrego imienia.
Zasad pierwszestwa dobra odbiorcy - co znaczy, e podstawowe prawa czytelnikw,
widzw, suchaczy s nadrzdne wobec interesw redakcji, dziennikarzy, wydawcw,
producentw i nadawcw.
Zasad wolnoci i odpowiedzialnoci - co znaczy, e wolno mediw nakada na
dziennikarzy, wydawcw, producentw, nadawcw odpowiedzialno za tre i form
przekazu oraz wynikajce z nich konsekwencje.

Rada Etyki Mediw take stworzya wasny kodeks etyki zawodowej dziennikarzy.
Dziennikarski kodeks obyczajowy
Stowarzyszenia, zwizki zawodowe dziennikarzy oraz pracodawcy, wiadomi
odpowiedzialnoci wobec czytelnikw, suchaczy i widzw, deklaruj przestrzeganie zasad
"Karty etycznej mediw" i ustanawiaj niniejszy kodeks:
I. Zasady oglne
1. Dziennikarstwo jest zawodem suebnym wobec spoeczestwa. Podstawowym
prawem i obowizkiem dziennikarza jest poszukiwanie prawdy oraz umoliwienie
kademu czowiekowi realizacji jego prawa do uzyskania prawdziwej, penej i
bezstronnej informacji a take uczestniczenia w debacie publicznej.
2. Zadaniem dziennikarza jest umoliwienie odbiorcom poznania, zrozumienia i wasnej
oceny rzeczywistoci.
3. Szczegln powinnoci dziennikarzy jest odpowiedzialne wykonywanie zawodu,
kierowanie si szacunkiem wobec odbiorcy oraz normami etycznymi i zawodowymi.
4. Dziennikarze maj obowizek chroni niezaleno i wiarygodno uprawianego
zawodu, strzec wolnoci sowa i pluralizmu mediw.
II. Etyczne i zawodowe obowizki dziennikarzy
5. Dziennikarz bezstronnie relacjonuje, omawia i analizuje fakty oraz procesy spoeczne,
przedstawia ich kontekst oraz szerok gam pogldw na ich temat, z podaniem rda
przytaczanych opinii. W razie trudnoci z dotarciem do jednej ze stron sporu
obowizuje stwierdzenie, e informacja zawiera dane czciowe.
6. Dziennikarzowi nie wolno manipulowa informacj. Obowizuje go skrupulatna
ocena rde, sprawdzenie prawdziwoci dostpnych informacji oraz rzetelno w ich
przekazywaniu. Prowadzc dyskusj, dziennikarz nie moe wykorzystywa swojej roli
w celu wpywania na jej przebieg i narzucania kocowych wnioskw. Redakcja,
opracowanie czy monta sownego, dwikowego, audiowizualnego lub
informatycznego zapisu rzeczywistoci nie mog jej faszowa ani deformowa.
7. Obowizkiem dziennikarza jest oddzielenie informacji od komentarza. Gdy wyraa
wasne oceny i opinie wyranie sygnalizuje to odbiorcy. Wyraone w komentarzu
opinie nie mog faszowa omawianych faktw.
8. Dziennikarz zobowizany jest do sprostowania z wasnej inicjatywy, gdy okazuje si,
e podana przez niego informacja jest faszywa bd niecisa.
9. Dziennikarz, kierujc si dobrem wsplnym i poczuciem sprawiedliwoci, ujawnia
bdy i naduycia w dziaalnoci wadz, instytucji, organizacji oraz przedsibiorstw
publicznych i prywatnych.
10. Dziennikarz, penic swoje obowizki zawodowe, oddziela od nich wasn dziaalno
polityczn i spoeczn.
11. Dziennikarz, w zwizku z wykonywaniem zawodu, nie poddaje si naciskom, nie
przyjmuje korzyci materialnych, nie podporzdkowuje swojej dziaalnoci interesom
wasnym i rodziny.
12. Dziennikarz, przedstawiajc sceny przemocy, cierpienia i mierci, czyni to jedynie w
szczeglnie uzasadnionych przypadkach i w niezbdnym zakresie; w poczuciu
odpowiedzialnoci za ukazywane osoby. W kadym przypadku bierze pod uwag

wraliwo odbiorcw, majc szczeglnie na wzgldzie niekorzystny wpyw,

negatywne wzorce, zagroenie deprawacj - wynikajce std dla dzieci i modziey.
13. Obowizkiem dziennikarza jest poszanowanie wartoci uniwersalnych, kultury
i tradycji narodowej, postaw i przekona religijnych oraz pogldw osb
niewierzcych, tolerancja dla odrbnoci kulturowych i obyczajowych.
14. Dziennikarza obowizuje zakaz publikacji goszcych propagand wojny i nienawi,
w szczeglnoci narodow, religijn i rasow.
15. Przesdzenie o winie osoby oskaronej przed wyrokiem sdu jest niedopuszczalne.
Dziennikarz zobowizany jest poinformowa odbiorc o uniewinnieniu lub
uwolnieniu od zarzutu obwinionego w sprawie wczeniej przez siebie prezentowanej.
16. Dziennikarz zobowizany jest przestrzega norm prawnych i etycznych przy
pozyskiwaniu informacji oraz szanowa prawo informatorw do ochrony nazwiska i
twarzy.
17. Dziennikarz jest obowizany do ochrony tajemnicy zawodowej. Nie ujawnia rde
informacji bez zgody zainteresowanych.
18. Dziennikarz jest zobowizany do szczeglnej odpowiedzialnoci przy wypowiedziach
maoletnich i osb, ktre nie s w stanie wyrazi na to zgody w sposb wiadomy i
oceni potencjalnych skutkw swojej wypowiedzi.
19. Dziennikarzowi nie wolno narusza dbr osobistych.
20. Dziennikarz zobowizany jest chroni prywatno kadego czowieka, chyba, e
osoba sama ujawnia swoj prywatno. Moe natomiast ujawnia szczegy z ycia
prywatnego osb penicych funkcje publiczne w zakresie niezbdnym do oceny
przydatnoci do penienia funkcji lub sposobu jej wykonywania.
21. Dziennikarzowi nie wolno wprowadza odbiorcw w bd przez sugerowanie,
podkrelenia i wyolbrzymianie sensacyjnego charakteru wydarze, ktre nie znajduj
potwierdzenia w materiale dziennikarskim.
22. Dziennikarz nie moe odmwi osobie udzielajcej informacji czy wywiadu
autoryzacji cytowanej wypowiedzi, o ile nie bya ona uprzednio publikowana ze
wskazaniem rda. Ma natomiast obowizek uszanowania woli informatora co do
sposobu wykorzystania informacji i terminu publikacji, jeli zastrzeenie takie zostao
sformuowane przed przystpieniem do zbierania materiau dziennikarskiego.
III. Dziennikarz i pracodawca
23. Dziennikarz wiadomie wybiera i akceptuje polityk redakcyjn gazety, pisma czy
stacji, w ktrej pracuje, niemniej zachowuje prawo do wasnych pogldw oraz do
odmowy wykonania zada dziennikarskich niezgodnych z jego przekonaniami,
normami etycznymi bd prawnymi.
24. Reklama i tekst sponsorowany powinny by wyranie oznaczone i oddzielone od
innych tekstw. Uprawianie kryptoreklamy jest niezgodne z etyk dziennikarsk.
Dziennikarz nie ulega naciskom reklamodawcw, nie ma obowizku prowadzenia
akwizycji reklam. Nie udostpnia swego nazwiska, twarzy czy gosu dla celw
dziaalnoci reklamowej, chyba e jest to promocja gazety lub stacji, w ktrej pracuje.
Nie dotyczy to akcji humanitarnych i spoecznych.
IV. Dziennikarz i jego koledzy
25. Obowizkiem dziennikarza jest obrona dobrego imienia zawodu, solidarno
zawodowa, ktra wyraa si w trosce o wsplne sprawy i w pomocy potrzebujcym
kolegom.

26. Plagiat oraz wykorzystanie w caoci bd w czci cudzej pracy dziennikarskiej,

literackiej, artystycznej lub naukowej i podanie jej za wasn s szczeglnym
naruszeniem norm etycznych.
27. Dziaanie wiadome na szkod kolegw, zwaszcza dla osignicia korzyci
osobistych, jest niedopuszczalne.
V. Postanowienia kocowe
28. Obowizkiem kadego dziennikarza pracujcego w polskich mediach jest
przestrzeganie Karty Etycznej Mediw i postanowie niniejszego kodeksu. Za ich
naruszenie obwiniony dziennikarz odpowiada przed sdem dziennikarskim lub
zwizkowym.
29. Za nieprzestrzeganie kodeksu odpowiada rzeczywisty sprawca. Gdy jest on nieznany
lub gdy redakcja nie chce ujawni sprawcy, odpowiada ta osoba, ktra zatwierdzaa
materia do publikacji lub emisji.
30. O kadym uznanym przez Rad Etyki Mediw przypadku nieprzestrzegania zasad
zawartych w Kodeksie bd poinformowani pracodawcy. Tre orzecze Rady Etyki
Mediw bdzie udostpniana rwnie opinii publicznej.
31. Wszystkie wtpliwoci dotyczce interpretacji postanowie niniejszego kodeksu
rozstrzyga na mocy swej uchway Konferencja Mediw Polskich.
32. Niniejszy dokument wchodzi w ycie miesic od dnia podpisania przez czonkw
nalecych do Konferencji Mediw Polskich.

3) Stowarzyszenie Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej (SDRP)

4) Katolickie Stowarzyszenie Dziennikarzy (KSD)
Cele i zadania oraz formy dziaania Katolickiego Stowarzyszenia Dziennikarzy wynikaj z
ducha nauki Soboru Watykaskiego II, z Dekretu o Apostolstwie wieckich oraz Dekretu o
rodkach Spoecznego Przekazywania Myli.
5) Pozostae stowarzyszenia i organizacje dziennikarskie w Polsce i na wiecie:
Fundacja Centrum Prasowe dla Krajw Europy rodkowo-Wschodniej
Stowarzyszenie Wolnego Sowa
Stowarzyszenie Prasy Lokalnej
Stowarzyszenie Gazet Lokalnych
Reporterzy bez Granic
Transparency International Polska
International Federation of Journalists
International Press Institute (Wiede)
Committee to Protect Journalists
Reporters Committee for Freedom of the Press
European Journalism Centre