POLITECHNIKA LSKA

WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Zalety stali nierdzewnych

jako materiau konstrukcyjnego

dr in. Zbigniew Brytan

Politechnika lska w Gliwicach
Instytut Materiaw Inynierskich i Biomedycznych
www.imiib.polsl.pl
Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka odporno korozyjna

Standardowe gatunki stali nierdzewnych (Cr, Cr-Ni, Cr-Ni-Mo) odporne na
korozj atmosferyczn i czyste rodowiska wodne
Gatunki wysokostopowe (Cr-Ni-Mo) odporne na korozj w wikszoci
kwasw, roztworach zasadowych i rodowiskach zawierajcych chlorki

Pomimo tego w pewnych warunkach

mog ulega korozji:

werowej
szczelinowej
galwanicznej
midzykrystalicznej
napreniowej

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka odporno korozyjna

Dobr gatunku ze wzgldu na rodowisko atmosferyczne wg EN 1993-1-4
stan obecny
.

Wiejskie

Gatunek stali
L

Miejskie
H

Przemysowe
H

Ferrytyczne Cr

x
x
x
x
x
1.4016
Austenityczne Cr-Ni

1.4301,1.4307,
x
1.4541,1.4318
Austenityczne Cr-Ni-Mo,

1.4401,1.4404,
Duplex 1.4362,
Austenityczne Cr-Ni-Mo,

1.4439,1.4529,1.4439
Duplex 1.4462,
L Najnisze zagroenie korozyjne niska wilgotno i niska temperatura
M Typowe warunki dla danego obszaru
H Srogie warunki, wysoka wilgotno, temperatura lub poziom zanieczyszcze
- Gatunek przeszacowany pod wzgldem odpornoci korozyjnej i kosztw
- Optymalny wybr pod wzgldem odpornoci korozyjnej i kosztw
- Moe by stosowany pod warunkiem zapewnienia gadkiej powierzchni i regularnego
x - Prawdopodobiestwo wystpienia korozji

Morskie/
sl drogowa
L
M
H
x

czyszczenia

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka odporno korozyjna

Nowa procedura (pojawi si w aktualizacji normy EN 1993-1-4 ) doboru
waciwego gatunku stali nierdzewnej dla rodowiska pracy elementw
konstrukcyjnych.
Znajduje zastosowanie dla:
elementw nonych, zastosowa zewntrznych,
dla pH midzy 4 a 10,
rodowisk bez sporadycznego / cigego zanurzenia
w wodzie morskiej,
braku ekspozycji na media wystpujcych w
procesach chemicznych.

W innych przypadkach wymagana konsultacja ze specjalist

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka odporno korozyjna

1. Ocena rodowiska
Wspczynnik odpornoci korozyjnej (CRF) dla rodowiska
F1 - oddziaywanie chlorkw (sona woda lub sl drogowa)
F2 - oddziaywanie SO2
F3 czyszczenie, naturalne zmywanie przez deszcz

2. Klasyfikacja gatunkw na klasy odpornoci korozyjnej (CRC) od I do V

3. Przyporzdkowanie do rodowisk korozyjnych (CRF)
klasy odpornoci korozyjnej gatunku (CRC).

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka
odporno
F1 Ryzyko
wystawieniakorozyjna
na oddziaywanie chlorkw pochodzcych ze sonej wody lub
soli drogowej
Uwaga: M to odlego od morza a S to odlego od drg, gdzie stosuje si sl drogow
1

rodowisko wewntrzne budynkw - kontrolowane

Niskie ryzyko oddziaywania

-3

rednie ryzyko oddziaywania 1 km < M 10 km lub 0,01 km < S 0,1 km

-7

Wysokie ryzyko oddziaywania

-10

Bardzo wysokie ryzyko oddziaywania

Tunele drogowe, gdzie stosuje si sl drogow lub gdzie pojazdy mog
przewozi sl drogow przez tunele
M 0,25 km

-10

Bardzo wysokie ryzyko oddziaywania

Wybrzea Morza Pnocnego Niemiec
Wszystkie obszary nadbrzene morza Batyckiego
Bardzo wysokie ryzyko oddziaywania

M 0,25 km

-15

M > 10 km lub S > 0,1 km

0,25 km < M 1 km lub S 0,01 km

Linia wybrzea Atlantyku Portugalii, Hiszpanii, Francji, kana la Manche i wybrzea

Morza Pnocnego Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, poudniowej Szwecji
Wszystkie inne obszary nadbrzene Wielkiej Brytanii, Norwegii, Dani i Irlandii
Wybrzea rdziemnomorskie

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka odporno korozyjna

F2 Ryzyko wystawienia na oddziaywanie dwutlenku siarki
Uwaga: Warunki europejskich rodowisk przybrzenych zwykle wykazuj nisk zawarto
dwutlenku siarki. Dla rodowisk wewntrz ldu zawarto dwutlenku siarki moe by
zarwno niska jak i rednia. Obszary o wysokiej zawartoci dwutlenku siarki s zwykle
zwizane z obszarami silnie uprzemysowionymi lub specyficznym rodowiskiem np.
tunele drogowe. Stenie dwutlenku siarki moe by wyznaczone zgodnie z metod podan
w normie ISO 9225.
0

Niskie ryzyko oddziaywania

rednie stenie <10 g/m

-5

rednie ryzyko oddziaywania

rednie stenie 10 90 g/m

-10

Wysokie ryzyko oddziaywania

rednie stenie 90 250 g/m

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka odporno korozyjna

F3 Wymogi okresowego czyszczenia lub naturalnego zmywania przez deszcz
(jeeli F1 + F2 = 0, to F3 = 0)
0

Cakowicie wystawione na zmywanie przez deszcz

-2

Sprecyzowane wymogi okresowego czyszczenia

-7

Brak zmywania przez deszcz lub brak wymogw okresowego czyszczenia

Uwaga:
Wymogi inspekcji i czyszczenie musza by dokadnie sprecyzowane - w formie
pisemnej.
Wiksza czstotliwo czyszczenia daje lepsze korzyci.
Sprecyzowane wymogi czyszczenia powinny odnosi si do wszystkich elementw
konstrukcji.

Wspczynnik odpornoci korozyjnej

(CRF= F1+F2+F3)
Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka odporno korozyjna

Okrelenie klasy odpornoci korozyjnej CRC)
Wspczynnik
odpornoci
korozyjnej
rodowiska (CRF)

Klasa odpornoci
korozyjnej gatunku
(CRC)

CRF = 1

0 CRF > -7

II

-7 CRF > -15

III

-15 CRF -20

IV

CRF < -20

ferrytyczne
Austenityczne Cr-Ni
lean duplex
austenityczne Cr-Ni-Mo

Klasy odpornoci korozyjnej CRC

I

II

III

IV

1.4003

1.4301

1.4401

1.4439

1.4565

1.4016

1.4307

1.4404

1.4462

1.4529

1.4512

1.4311

1.4435

1.4539

1.4547

1.4541

1.4571

1.4410

1.4318

1.4429

1.4501

1.4306

1.4432

1.4507

1.4567

1.4162

1.4482

1.4662
1.4362
1.4062
1.4578

wysokostopowe austenityczne
duplex, superduplex
Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka odporno korozyjna

W zastosowaniach konstrukcyjnych
stale nierdzewne mog ulega korozji:
werowej,
szczelinowej,
galwanicznej,
midzykrystalicznej,
napreniowej.

Outokumpu

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

10

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka odporno korozyjna

Korozja werowa i szczelinowa
Najczstsz przyczyn korozji werowej s jony chlorkw (Cl-),
a take bromki - Br, fluorki F, jodki - I
rdo jonw (Cl-):
woda morska (obszary przybrzene),
sl drogowa (autostrady, chodniki,..)
Zapobieganie korozji werowej
prawidowy dobr gatunku stali
dla zastosowa konstrukcyjnych i architektonicznych klasyfikacja
rodowisk korozyjnych CRF i gatunkw CRC,
wspczynnik PREN = %Cr+3,3%Mo+16%N nie zapewnia penej
informacji o odpornoci korozyjnej stali,
cykliczna inspekcja i konserwacja powierzchni.

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

11

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka odporno korozyjna

Korozja szczelinowa (nierwnomierny dostp tlenu i obecno jonw Cl-)
Obszary podatne na korozje szczelinow:
pod podkadkami lub bami rub,
w okolicach gwintw rub lub cznikw rurowych,
kontaktu z lunymi uszczelkami i podkadkami,
pod naniesionymi osadami,
pod produktami korozji lub innymi ciaami staymi.

Atak korozji w szczelinach moe wystpi w duo agodniejszych

warunkach ni potrzebnych do zapocztkowania korozji werowej.

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

12

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka odporno korozyjna

Zapobieganie korozji szczelinowej
projekt elementu brak wskich szczelin,
prawidowy dobr gatunku stali
unika paskich den zbiornikw lub obszarw
stagnacji medium - mog wytrca si osady,
Korozja przy odpywie
zbiornika

zbiorniki umieszcza nad podoem na nogach,

odpyw powinien gwarantowa cakowite oprnienie zbiornika,
naroa powinny by zaokrglone,
unika ktowych naroy,
spoiny na cianach bocznych nie w naronikach
rwnie odpowiednio wygadzone

Euro-Inox

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

13

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka odporno korozyjna

Zapobieganie korozji szczelinowej eliminacja szczelin
unika porowatoci w spoinach i podci spoin, stosowa spoiny
doczoowe a nie spawanie na zakadk, stosowa cige,
stosowa nieporowate materiay uszczelniajce,
uszczelnia nity i inne tego typu szczeliny,
powierzchnie czyci z osadw pyw i kurzu oraz plam z farb,
Izolacje cieplne i otuliny rurocigw i zbiornikw
powinny by wolne od chlorkw dotyczy take stosowanych klejw

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

14

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka odporno korozyjna

Wpyw chropowatoci powierzchni
Im wiksza chropowato powierzchni, tym wicej substancji
zanieczyszcze moe si do niej przyklei.
Im wiksza chropowato powierzchni, tym trudniej j czyci.
Im wicej zanieczyszcze na powierzchni, tym nisza odporno
korozyjna.

Prawidowy dobr wykoczenia powierzchni do zastosowa

architektonicznych

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

15

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka odporno korozyjna

Korozja galwaniczna
Wystpuje, gdy dwa rne metale - wystarczajco oddalone od siebie w
szeregu napiciowym metali, zanurzone w tym samym elektrolicie bd
ze sob w kontakcie elektrycznym.
bardziej szlachetne
- katodowe

Stal nierdzewna w poczeniu

z innymi metalami rzadko ulega
korozji galwanicznej
Przyspiesza korozj innych
metali

bardziej
anodowe
Potencja SCE, mV

Szereg napiciowy metali w wodzie morskiej przy 10C

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

16

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka odporno korozyjna

Korozja galwaniczna zaley od
rnicy potencjaw midzy metalami im wiksza tym wiksza
szybko korozji
stosunku pola powierzchni anody do katody - istotn rol odgrywa
obszar zwilany przez elektrolit
przewodnoci elektrycznej
elektrolitu woda deszczowa
jest sabym elektrolitem
Znaczna korozja

Brak korozji

Nie stosowa elementw zcznych z aluminium do czenia stali

nierdzewnej, stosowa tylko nierdzewne.
Dotyczy to take zastosowania elementw zcznych z ocynkowanej
stali wglowej do czenia stali nierdzewnej.
Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

17

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka odporno korozyjna

Zapobieganie korozji galwanicznej

Metal 1-Anoda, 2-Katoda

Umieszczenie warstwy ochronnej jedynie na anodzie nie zapobiega

korozji galwanicznej
Korozja czstek elaza, stali wglowej
na powierzchni stali nierdzewnej
rda zanieczyszcze:
narzdzia uprzednio stosowane do
obrbki stali wglowych,
Zarysowania powierzchni stal wglow,
czstki pochodzce ze szlifowania
Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

18

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka odporno korozyjna

Korozja midzykrystaliczna
Wydzielenia wglikw chromu w SWC
- istotne dla elementw grubych
Zapobieganie korozji midzykrystalicznej
Stosowanie gatunkw niskowglowych i stabilizowanych Ti i Nb
Gatunki stabilizowane i niskowglowe konieczne dla elementw
spawanych o gruboci pow. 6mm

Strefa wpywu ciepa (SWC) po spawaniu

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

19

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka odporno korozyjna

Korozja napreniowa

Konieczne naprenia rozcigajce, korozja nie wystpi pod

wpywem napre ciskajcych.
Temperatura rzadko wystpuje <60C w rodowisku o obojtnym
pH.
Obecno jonw (Cl-), ale take bromkw i jodkw.
Zapobieganie korozji midzykrystalicznej
Mona stosowa ochron
Dobr materiau (stenie niklu)
katodow.
stale ferrytyczne
stale austenityczne o wysokim steniu Ni,
Stale austenityczne typu
stale typu duplex
18%Cr/8-10%Ni
rodowisko eliminacja Cl-, temperatura
szczeglnie wraliwe na
W projekcie unika: silnie napronych
korozj napreniow
elementw, obszarw spitrzenia napre,
warunkw obrbki, ktre powoduj naprenia szcztkowe
Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

20

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Projekt konstrukcji
Projektujc elementy ze stali nierdzewnych naley unika czynnikw,
ktre mog spowodowa korozj stali w wyniku:
Korozji werowej obecno chlorkw Cl Korozji szczelinowej obecno Cl-, obecno szczelin
Korozji midzykrystalicznej wygrzewanie w trakcie spawania lub podczas
pracy w poczeniu z nieprawidowo dobranym gatunkiem
Korozji galwanicznej (kontaktowej) kontakt ze sob rnych metali,
zanieczyszczenia czstkami stali wglowej
Korozji napreniowej oddziaywania napre, Cl- i wysokiej temperatury
Korozji oglnej nadmierne pocienienie cianek konstrukcji w rodowisku
silnie redukujcych kwasw, przy wysokim steniu i temperaturze
Stosowa powoki ochronne.
Stosowa inhibitory korozji lub ochron katodow.

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

21

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Projekt konstrukcji
Korozj mona zwalcza stosujc czsto te same metody.
Projekt musi zapobiega:
Wystpowaniu stojcej wody stagnacji medium
Wspiera cyrkulacj pynw,
Przeciwdziaa parowaniu koncentracji
Utrzyma na moliwie jak najniszym poziomie
naprenia oraz temperatur
Sam prawidowy projekt elementu nie wystarczy.
Ju w etapie przetwarzania i obrbki naley
uwzgldni wymienione czynniki.
Wykonawcy powinni by odpowiednio przeszkoleni.

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

22

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka odporno korozyjna

Pasywacja stali nierdzewnych
Odporno korozyjn stali nierdzewnej mona dodatkowo polepszy
przez proces chemicznej pasywacji
w kpieli 20% kwas azotowy (HNO3)
Selektywne usunicie czci Fe z warstwy pasywnej
i zwikszenie stenia Cr.
Usunicie z powierzchni wszystkich wtrce niemetalicznych
Pasywacja jest zalecana dla stali eksploatowanych w cikich
agresywnych chemicznie warunkach eksploatacji.
Wytrawianie powierzchni w poczeniu z pasywacj zapewnia
maksymaln ochron powierzchni po procesach przetwarzania
Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

23

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Odporno korozyjna - podsumowanie

Podstawowy wpyw na odporno korozyjn stali nierdzewnych wywieraj:
skad i struktura stali nierdzewnej
otoczenie;
zanieczyszczenia;
chropowato powierzchni;
konstrukcja.

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

24

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka wytrzymao
Przykady zastosowania

stal duplex 1.4462

Wszystkie stale typu duplex wykazuj wysok granic plastycznoci

- okoo 2x wiksz od stali austenitycznych 1.4301/1.4404.
Prowadzi to do znacznych oszczdnoci kosztw w zastosowaniach,
gdzie wymagana jest wysoka wytrzymao, np. mosty, zbiorniki
magazynowe.
Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

25

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka wytrzymao

Naprenie s MPa

Charakterystyka naprenie-odksztacenie zakres niskiego odksztacenia

Stal nierdzewna typu

duplex

Rp0,2
Stal wglowa S355

Stal wglowa
Wyranie okrelona
granica plastycznoci
Wystpuje plastyczne
pynicie stali pka plastyczna
(linia rwnolega do
osi e na wykresie)

Rp0,2
Austenityczna stal
nierdzewna

Stal nierdzewna
Odksztacenie
plastyczne pojawia si
stopniowo. Wysoki
stopie umocnienia
zgniotem

Odksztacenie e (%)
Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

26

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka wytrzymao
Znak

Numer

Klasa wytrzymaoci

Klasa
odpornoci
korozyjnej

lean duplex
Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

27

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka wytrzymao
Znak

Numer

Klasa wytrzymaoci

Klasa
odpornoci
korozyjnej

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

28

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka wytrzymao odporno ogniowa

Stale nierdzewne zdecydowanie

lepiej zachowuj wytrzymao w
temperaturze powyej 500C ni
stale wglowe
Stal nierdzewna
Stal wglowa

Temperatura, C

Stale nierdzewne zdecydowanie

lepiej zachowuj sztywno w
temperaturze powyej 300C ni
stale wglowe

Wskanik redukcyjny
(sztywno)

Wspczynnik redukcyjny
(wytrzymao)

Porwnanie stali nierdzewnej i wglowej

Stal nierdzewna

Stal wglowa

Temperatura, C

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

29

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Moliwo pracy w szerokim zakresie temperatury

Stale austenityczne moliwo pracy w warunkach kriogenicznych - 200C
Stale ferrytyczne i duplex przejcie w stan kruchy ok. -50, -20
250

' BP p.l.c.'

Energia amania, J

200

austenityczne

150

duplex
100

50

ferrytyczne
0
W temperaturze podwyszonej
-200
-150
Stale austenityczne i ferrytyczne
moliwo pracy do ok. 900C
Gatunki aroodporne, arowytrzymae do 1175C

-100

-50

50

100

Temperatura, C

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

30

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Dobra podatno na ksztatowanie moliwo zwikszenia wytrzymaoci

Wyduenie,

Stale nierdzewne maj zdolno do umacniania (wzrost Re, Rm)

w wyniku obrbki plastycznej na zimno - walcowania wygadzajcego
(gownie cienkich blach)
najwikszy potencja stale austenityczne Cr-Ni,
stale ferrytyczne take mona umacnia,
stale duplex trudne w umocnieniu wysoka wytrzymao pocztkowa,
Stan

Rp0,2, MPa
(min)

CP350

350

CP500

500

CP700

700

CP900

900

CP1100

1100

Wagony kolejowe
1.4318 X2CrNiN18-7 (301LN)

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnychWytrzymao

jako materiau konstrukcyjnego,
Stale nierdzewne w konstrukcjach
Rm, MPa
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

31

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka wytrzymao
Prty zbrojeniowe,
Austenityczne 1.4301, 1.4401,
duplex 1.4362, 1.4462

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

32

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Wysoka wytrzymao

Stacja adowania samochodw elektrycznych, Niemcy

Stacja adowania stal 1. 4301
atwo uytkowania,
Odporna na akty wandalizmu
Atrakcyjny wygld

Elektrownie biomasy, biogazownie, Pnocna Europa

Zbiorniki do przechowywania biomasy
stal 1. 4301, 1.4571

Nippon Steel

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

33

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Moliwo czenia rnymi technikami

Spawanie
Wysoka wytrzymao
Brak moliwoci demontau

Poczenia rubowe
atwy monta na placu budowy, moliwo czenia
rnych materiaw, moliwy demonta, szybkie
Mog powodowa korozj szczelinow

Lutowanie
Lutowanie lutem mikkim i twardym, wodoszczelno
(pokrycia dachowe)

Zaciskanie mechaniczne
Roztaczanie, zaciskanie (press-fitting),
Trwae poczenia rur, szczelno dla cieczy i gazw
Wymagaj specjalistycznych narzdzi

Klejenie
Zachowana integralno wykoczenia, rwnomierny
rozkad napre i wiksza pow. nona, tumi drgania
Brak moliwoci wizualnej kontroli obszaru klejenia,
wymagane staranne przygotowanie powierzchni
rdo: Euro-Inox

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

34

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Dobra spawalno
Stale nierdzewne podczas spawania naley chroni przed:
zanieczyszczeniem innymi metalami (ow, mied, cynk,) oraz
stalami niestopowymi i niskostopowymi
Podczas obrbki stasowa tylko narzdzia dla nich przeznaczone.
Dotyczy zwaszcza: tarcz szlifierskich, szczotek drucianych,
motkw do usuwania ula
Z powierzchni naley dokadnie usun wszystkie smary stosowane
podczas ksztatowania stali nierdzewnych.
a)

b)

c)

Przykady szczotkowania powierzchni stali nierdzewnej z uyciem szczotek z rnych

materiaw, a) szczotka ze stali nierdzewnej, b) z mosidzu, c) ze stali wglowej
Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

35

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Dobra spawalno
Mocowanie elementw przed spawaniem
Szczeglne wasnoci fizyczne:
niskiego wspczynnika przewodnoci cieplnej
wysokiego wspczynnika rozszerzalnoci liniowej
Ochrona grani spoiny przed utlenianiem
Ar i N2 lub ich mieszanki z wodorem

Ar

Poziom tlenu powinien by utrzymany na poziomie <50 ppm

(0,005%), gdy metal ma temperatur wysz od 250C

Brak gazu

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

36

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Dobra spawalno
Brak ochrony grani spoiny przed utlenianiem

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

37

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Dobra spawalno
Spawalno stali austenitycznych
Materiay dodatkowe do spawania
Skad chemiczny odpowiada skadowi stali

Spoiwa zawierajce min. 3% ferrytu

Ferryt rozpuszczanie zanieczyszcze
(siarka, fosfor)
Dla spoiw 3-10% ferrytu wysoka odporno na pkanie
Ferryt jest magnetyczny spoiny lekko przycigaj magnes

Spoiwa 0% ferrytu, spoiwa niklowe

Spoiwa w peni austenityczne - wraliwe na pkanie na gorco
Wymagaj szczeglnej kontroli iloci dostarczonego ciepa

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

38

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Dobra spawalno
Spawalno stali ferrytycznych
Podatne na rozrost ziaren w SWC
Gatunki niestabilizowane korozja
midzykrystaliczna
Spawane z ma iloci doprowadzonego ciepa
Wraliwe na krucho wodorow
Wilgo z powietrza, wilgotne materiay dodatkowe

Spawalno stali duplex

Skonne do wydziele faz midzymetalicznych
Spoina krzepnie jako ferrytyczna a austenit powstaje podczas
chodzenia
Dla duej szybkoci chodzenia wysoki udzia ferrytu
Materiay dodatkowe o wyszym steniu niklu dadz wyszy
udzia austenitu
Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

39

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Dobra spawalno

Odporno na korozj werow

Obrbka powierzchni po spawaniu

Poprawa wygldu zewntrznego
Oczyszczenie powierzchni uel, czstki Fe
Przywrcenie odpornoci korozyjnej
(usunicie przebarwie spawalniczych)
Wytrawianie w kpieli i past
Szlif 360 mesh

Wymagania higieniczne /

technologiczne
(chropowato i gadko
powierzchni)

Szlif 220 mesh

Szlif 120 mesh
Szlif 80 mesh
szczotkowanie

rutowanie

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

40

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Dobra spawalno
Obrbka powierzchni po spawaniu
Elektropolerowanie
Powierzchnia o wyszej odpornoci
korozyjnej ni wykoczenia szczotkowane
i szlifowane
Zmniejsza wymogi okresowej konserwacji
Zwiksza trwao konstrukcji

Porwnanie powierzchni po 72h testu w komorze solnej

Brak obrbki

Pasywacja

Elektropolerowanie

Able Electropolishing

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

41

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Doskonaa podatno na czyszczenie i wasnoci higieniczne

. Podatno na czyszczenie zasadniczo zaley od:
doboru gatunku stali,
wykoczenia powierzchni,
geometrii elementu.
Wykoczenia odblaskowe
Generalnie im powierzchnia jest gadsza tym brud przylega trudniej.
Wykoczenie 2R (lustrzane), doskonal podatno na czyszczenie.
Uwaga na rodki czyszczce, narzdzia moliwo zadrapania.
Wykoczenia nieodblaskowe - szlifowane, szczotkowane, satynowe.
Unika szorstkich powierzchni zgrubnie szlifowanych
Zastosowania architektoniczne Ra<0,5m
Wykoczenia wzorzyste 2M
Maskuj zadrapania i inne formy uszkodzenia powierzchni
Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

42

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Doskonaa podatno na czyszczenie i wasnoci higieniczne

. Podatno na czyszczenie
geometria konstrukcji
Konieczno czyszczenia mona ograniczy
Unikanie detali, na ktrych moe zbiera si brud,
Optymalizacj skutecznoci zmywania powierzchni przez deszcz.
Kierunek szlifu w pionie uatwia spywanie wody
Unika poziomych, zabudowanych obszarw - moe zbiera si brud,
ktry bdzie spywa po konstrukcji w formie zaciekw
Poczenia powinny by uszczelnione
Usztywnienia sekcji otwartych powinny mie otwr,
przez ktry wydostanie si woda

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

43

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Doskonaa podatno na czyszczenie i wasnoci higieniczne

. Podatno na czyszczenie
geometria konstrukcji
Woda spywajca z innych materiaw (stali wglowej, betonu, ) nie
powinna spywa na powierzchnie ze stali nierdzewnych
Dla w peni zabudowanych obszarw brak zmywania przez deszcz
naley przewidzie czstsz konserwacj powierzchni

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

44

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Szeroka gama dostpnych wykocze powierzchni

Wykoczenia dekoracyjne posiadaj te cechy funkcjonalne.
wzorzyste 2M mniej podatne na uszkodzenia powierzchni
z powierzchni fadowan 2W stosowane w celu zwikszania
wytrzymaoci materiau lub efektu wizualnego
1M

2M

2W

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

45

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Opacalne przy uwzgldnieniu caoci kosztw konstrukcji

Uwzgldniajc czas eksploatacji 50-100 lat stale nierdzewne staj si

STAL
NIERDZEWNA

KOSZTY
WYMIANY

MATERIA A
MATERIA B

KOSZTY
KONSERWACJI

CZAS
KOSZTY
POCZTKOWE

KOSZTY
POCZTKOWE

CAKOWITE
KOSZTY

DODATKOWE
KOSZTY
EKSPLOATACJI

CAKOWITE KOSZTY CYKLU YCIA

PRODUKTU

KOSZT

bardzo opacalne

Coraz czciej stosowane narzdzie

Na zakoczenie eksploatacji konstrukcji
- zom ze stali nierdzewnych umoliwia
wikszy zwrot zainwestowanego kapitau

INNE
MATERIAY

STAL
NIERDZEWNA

Konstrukcje ze stali nierdzewnych s bardziej ekologiczne mniejszy

wpyw na rodowisko naturalne
Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

46

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Opacalne przy uwzgldnieniu caoci kosztw konstrukcji

Analiza kosztw LCC most na rzece
Koszty pocztkowe

Koszty uytkowania

Suma LCC

Stal wglowa Stal weglowa z

powok
malarsk

Stal
nierdzewna

Opis

Stal
wglowa

Stal
wglowa z
powoka
malarsk

Stal
nierdzewna

Koszt
materiau

8,197

31,420

88,646

Koszty
wytwarzania

Inne koszty
instalacji

15,611,354

15,611,345

15,611,354

Koszty
pocztkowe

15,619,551

15,642,774

15,700,000

Konserwacja

Wymiana

256,239

76,872

-141

Straty

2,218,524

2,218,524

Zwizane z
materiaem

Koszty
uytkowania

2,247,763

2,295,396

-141

Suma LCC

18,094,314

17,937,170

15,699,859

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

47

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Opacalne przy uwzgldnieniu caoci kosztw konstrukcji

Japonia przykad kraju, gdzie produkty-konstrukcje projektuje si z
uwzgldnieniem dugiego czasu eksploatacji

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

48

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Opacalne przy uwzgldnieniu caoci kosztw konstrukcji

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

49

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Opacalne przy uwzgldnieniu caoci kosztw konstrukcji

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

50

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Podsumowanie
Zalety stali nierdzewnej jako materiau konstrukcyjnego
wymienita odporno korozyjna
jeeli bd przestrzegane specyficzne zasady konstruowania dla stali nierdzewnych

wysoka wytrzymao, dua sztywno

szeroki zakres temperatury pracy
moliwo czenia rnymi technikami, dobra spawalno
doskonaa podatno na czyszczenie i wasnoci higieniczne
szeroka gama dostpnych wykocze powierzchni
Bardzo opacalne po analizie caoci kosztw eksploatacji konstrukcji
(analiza LCC)

Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

51

POLITECHNIKA LSKA
WYDZIA MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Dzikuj za uwag

dr in. Zbigniew Brytan

zbigniew.brytan@polsl.pl
Tel: (0048) 32 237 12 76
Politechnika lska w Gliwicach
Instytut Materiaw Inynierskich i Biomedycznych
www.imiib.polsl.pl
Z. Brytan, Zalety stali nierdzewnych jako materiau konstrukcyjnego, Stale nierdzewne w konstrukcjach
stalowych, Stowarzyszenie Stal Nierdzewna, Midzynarodowe Targi Poznaskie, 10.06.2015, Pozna

52