Wpyw wprowadzenia standardw kapitaowych zawartych w

rekomendacjach Bazylei III, na polski sektor bankowy

Rezerwy kapitaowe od pocztkw bankowoci stanowiy ostoj dla bezpieczestwa

instytucji i podstaw zaufania spoecznego. Przetaczajce si przez wiat finansw kolejne
kryzysy, niczym wody rwcych rzek szukajce rys i pkni w tamie,

wystawiy

zabezpieczania na cik prb, jednoczenie odsaniajc ich kolejne sabe punkty i luki.
Ostatni kryzys finansowy dowodzi e odporno zaley w ogromnej mierze od zdolnoci
generowania zyskw, moliwoci ich zatrzymania oraz wielkoci i jakoci posiadanych
kapitaw akcyjnych.

Wanie te komponenty funduszy wasnych zostay pozytywnie

zweryfikowane przez ostatni kryzys. Na bazie tych dowiadcze Komitet Bazylejski ds.
Nadzoru Bankowego rekomenduje nowe wytyczne w kwestii regulacji kapitaowych.
Zmian podlegy rwnie definicje kapitaow oraz wskaniki odnoszce si do
funkcjonowania bankw oraz caego sektora talie jak: Tier 1, Common Equity Tier 1, Total
Capital, Capital Conservation Buffer, Leverage Ratio czy Countercyclical Capital Buffer.
Zadaniem dla nowo wyznaczonych

ram adekwatnoci kapitaowej jest ograniczenie

wiodcych problemw1:

Niskiej jakoci oraz wartoci kapitaw regulacyjnych

Nieadekwatnego poziomu zabezpieczenia ryzyka z tytuu prowadzonej dziaalnoci
Niedoszacowania ryzyka systemowego

Celem tego rozdziau jest omwienie proponowanych w regulacji Bazylea III zmian
w zakresie kapitaow regulacyjnych oraz ocena wpywu jakie zmiany te wywr w polskim
sektorze bankowym.

1 Raport firmy doradczej PcW pt. Wyniki ilociowego badania wpywu Bazylei III na polski sektor
bankowy (PLQIS)

Bazylejskie definicje kapitaw regulacyjnych

Kryzys obnay saboci dotyczchasowych struktur kapitau regulacyjnego, oraz

moliwoci pokrywania nimi strat. Komitet Bazylejski ds. Nadzoru Bankowego
w regulacjach Bazylea III rekomenduje podwyszenie roli kapitau akcyjnego, utosamianego
z kapitaem najwyszej jakoci.2
Na pocztku naley zapozna si w jaki sposb Bazylea III definiuje kapita
regulacyjny:
1. Tier 1 (going-concern capital) jest to kapita sucy do pokrywania strat w przypadku
wypacalnoci banku, pozwala na kontunuowa normlan dziaalno oraz zapewnia
pynno na odpowiednim poziomie, legistlatura wyrnia w nim:
1.1. Common Equity Tier 1(CET1) kapita o najwyszej jakoci powstay w wyniku
emisji akci zwykych, tworzenia rezerw oraz zatrzymania zyskw
1.2. dodatkowy Tier 1, rodem tego kapitau s emitowane przez sam bank instrumenty
dune. Instrumenty te s opacone i nie posiadaj okreslonej daty zapadalnoci.
Mog one podlega wykupowi tylko za zgod krajowych instytucji nadzorczych
jednak po okresie 5lat.
2. Tier 2 (gone-concern capital) jest to typ kapitau przeznaczony w przypadku braku
wypacalnoci lub likwidacji banku. Tworzony jest z odpisw na rezerwy oraz pozostaej
czci dugu podporzdkowanego ktra nie zostaa wczona do Tier 1.
W przypadkach kryzysowych przewidywane jest rwnie w wprowadzanie tak zwanego
instrumentw wczesnej interwencji.
dokapitalizowa

bank.

Instytuacja

Mechanizm ten pozwala szybko i efektywnie

taka

przed

dokapitalizowaniem

zostaje

objta

postpowaniem nadzorczym. Nastpnie emitowane w okresach rynkowej koniunktury papiery

dune

podlega bd wymianie na akcje w dwch przypadkach. Pierwszym jest silne

pogorszenie sytuacji finansowej banku, udokumentowane obnieniem wspczynnikw

wypacalnoci min. Tier ratio, oraz w przypadku ogoszenie przez organy regulacyjne
wystpienia zwikszonego ryzyka systemowego. Umoliwienie pozyskiwania kapitau

2 Basel III: A Global Regulatory Framework for More Resilient Banks and Banking Systems, BCBS,
Basel 2010, www.bis.org.

warunkowego

(contingent

capital)

jest

rwnoznaczne

przeniesieniem

czci

odpowiedzialnoci za stabilizowanie bankw w sytuacji kryzysowej na wierzycieli.3

Ze wzgldu na podniesienie poziomu jawnoci oraz przejrzystoci instytucji finansowych
Bazylea III, zakada dostp do informacji na temat stosowanych metgod oraz prowadzonych
oblicze. Nowelizacji ulegy rwnie minimalne wskaniki struktura kapitau regulacyjnego.
Aktualnie minimalny poziom wskanika Common Equity Tier 1 wynosi 4,5%, zosta on
podniesiony o 2,5% ze wzgldu na uznanie kapitau akcyjnego jako szczeglnie istotnego
w sytuacji pochaniania strat. Natomiast minimalny poziom wskanika Tier 1 podniesiono do
6% ze wzgldu na modyfikacj wskanika CET1. Sumaryczny wskanik cakowitego kapitau
Tier 1 + Tier 2 ustanowiono niezmiennie na poziomie 8%, banki zobligowane byy osign
ten standard do koca 2014r. 4
Ze wzgldu na szczeglnie dua rol jak peni, dla caego sektora, najwiksze istytucje
finansowe, komitet bazylejski przy wsppracy z Rad Stabilnoci Finansowej,

postuluje

wprowadzenie bardziej restrykcyjnych obwarowa dla grupy najwikszych systemowo

wanych bankw.5

Wpyw na stabilno systemu bufrow kapitaowych

Bazylea III proponuje zastosowanie nowych wskanikw buforowych dziki ktrym

poprawie powinna ulec stabilno na poziomie pojedynczego banku jak rwnie caego
sektora finansowego. Regulacje bazylejskie postuluj wprowadzenie dwch wskanikw
buforowych: ochronny bufor kapitaowy (Capital Conservation Buffer)oraz antycykliczny
bufor kapitaowy (Countercyclical Capital Buffer).6

3 Commission Service Staff Working Document: Possible Further Changes to the Capital
Requirements Directive, EC, Brussels 2009, www.ec.europa.eu.
4 Tomasz Waligra: Wprowadzenie uregulowa Bazylea III oraz jego skutki dla bankowoci polskiej
i europejskiej, Uniwersytet Gdaski 2013r.
5 Jacek Romatowski: www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/bankowosc/bankizbyt-duze-by-upasc-wola-byc-mniejsze/

Za pomoc powyszych wskanikw buforowych wyznaczono wolumen dodatkowych

kapitaw regulacyjnych potrzebnych do zabezpieczania strat w banku powstaych na skutek
niekorzystnych

czynnikw

zewntrznych.

Ochronny

bufor

kapitaowy

stanowi

zabezpieczenie przed nazbyt poluzowan polityk zarzdzania zyskami banku, w przypadku

koniecznoci do kapitalizacji. Dotychczasowa liberalna polityka w sytuacjach zagroenia
funkcjonowania instytucji przekadaa interesy akcjonariuszy i kadr zarzdczych ponad dobro
depozytariuszy. Wedug przyjtych standardw bufor ochrony kapitau tworzony bdzie
w czasie koniunktury z kapitaw CET 1 do wysokoci 2,5% wartoci aktyww waonych
ryzykiem. Zabezpieczony w formie buforu kapita najwyszej jakoci moe zosta
wykorzystany w przypadkach kryzysu w celu poprawy wspczynnikw wypacalnoci.
W okresie poprawy sytuacji makroekonomicznej bank ma obowizek odbudowa bufor
zatrzymujc zysk, nie wypacajc dywidend i premii. Kontrola wydatkowania zyskw
zapobiega redystrybucji aktualnych wynikw finansowych i wymusza spojrzenie na duszy
horyzont czasu. Tabela 3 prezentuje jak bezporednio skorelowany jest transfer zysku
z wysokoci wskanika CET1. Im nisza jest jego warto tym wikszy procent zysku musi
zosta w postaci uzupenienia buforu. Ze wzgldu na kosztochonno utrzymywania
dodatkowych rezerw kapitaowych wprowadzone wytyczne s wprowadzone stopniowo a do
penej implementacji w 2019r. Ze wzgldu na zrnicowanie sytuacji makroekonomicznej
w poszczeglnych krajach oraz poziomu tempa ekspansji akcji kredytowej krajowe instytucje
nadzorcze mog we wasnej jurysdykcji skrci okres dochodzenia do wyznaczonych
minimw. Komitet brazylijski pokada wielkie nadzieje i uwaa bufor ochrony kapitau za
podstaw do wzmocnienia dyscypliny kapitaowej zapewniajcej wikszy poziom
bezpieczestwa dziki podwyszeniu minimalnych wspczynnikach wypacalnoci kapitau.

Tabela 3 Zysk zobligowany do zatrzymania przy podanym poziomie wskanika CET1

CET1 Ratio
do 5,125%
do 5,750%
do 6,375%
do 7,000%
powyej 7,000%

Cz zysku podlegajca zatrzymaniu w banku

100%
80%
60%
40%
0%

rodo: opracowanie wasne, dane BCBS

6 Basel III: A global regulatory framework for more resilient banks and banking systems - revised version June
2011, s58

Biorc pod uwag zrnicowane tempo rozwoju bankw oraz problematyk stabilizacji
rynku poday kredytw, zastosowany zostaje rwnie drugi ze wspominanych wczeniej
wskanikw. Podstawowym celem antycyklicznego buforu kapitaowego jest wygadzenie
fluktuacji wystpujcych na rynku kredytowym. 7 Instrument antycykliczny pozwala
minimalizowa straty w okresie kryzysy nie tylko w sektorach finansowych ale rwnie
w realnej gospodarce na ktr bardzo mocno oddziaywuj zawirowania w wiecie finansw.
Przykad Polski obrazuje tak wanie sytuacj. Gdy po duszym okresie poluniania
polityki kredytowej, ze wzgldu na niepewno co do przyszej sytuacji gospodarczej,
zaostrzono wymogi kredytowe, dziaanie takie przeoyo si na realn sfer gospodarki.
Spowolnienie akcji kredytowej pogbio problemy gospodarcze i zwikszyo poziom
nieregularnie spacanych nalenoci. Zatem moliwo minimalizowania amplitudy akcji
kredytowej stabilizuje rozwj sektora finansowego co bezporednio przekada si na
zrwnowaony wzrost gospodarki caego kraju.8
Krajowym

instytucj

nadzorczym

pozostawiono

opcjonalno

wprowadzenia

antycyklicznego bufora kapitaowego. Warto buforu moe waha si w granicach od 0 do

2,5% wartoci aktyww waonych ryzykiem a jego wysoko uzaleniona jest od wynikw
makroekonomicznych z uwzgldnieniem rnych stadiw rozwoju sektora finansoego
w poszczegolnych krajach. Jednoczenie Komisja Europejska rekomenduje analiz dynamiki
wzrostu akcji kredytowej w odniesieniu do wskanika kredyty/ produkt krajowy brutto. Ze
wzgldu na globalizacj rynkw finansowych implementacja prawa dotyczcego buforw
kapitaowych obejmie wszystkich kredytodawcw, niezalenie od kraju ich pochodzenia.
Midzynarodowe banki zobligowane zostan do utrzymywania buforw na poziomie redniej
waonej wartoci dla pastw w ktrych dziaaj, oraz wolumenowi udziaow na jakie s
eksponowane w poszczegolnych krajach.
Prba adodzenia oznak cyklicznoci akcji kredytowej przy zastosowaniu buforow
kapitaowych pociga za soba jednak inny rodzaj ryzyka. Wegug opinni Narodowego Banku
7 Opinia Narodowego Banku Polski w sprawie dokumentu konsultacyjnego Komisji Europejskiej Possible
furtherchanges to Capital requirements Directive, NBP, Warszawa 2010, www.nbp.pl; H. Hannoun, TheBasel
III Capital Framework: A Decisive Breakthrough, BIS, Hong Kong 2010, www.bis.org.pl.

8 P. Angeliniet al.,Basel III: Long-term Impact on Economic Performance and Fluctuations, BIS Working Papers
No 338, Basel 2011; Polski rynek finansowy w obliczu kryzysu finansowego w latach 20082009, UKNF,
Warszawa 2010.

Polski moe wiza si to z ryzykiem przenoszenia portfeli kapitaowych do bakw nie

obitych kosztami utrzymywania buforow. Koszt utrzymywania buforow kapitaowych
bezporenio przeniesie si na zmniejszenie konkurencyjnoci tych instytucji. W duszej
perspektywie niektre banki mog ograniczy swoj dziaalno jedynie do poredniczenia
w dystrybucji kredytw. Taka dziaalno wzmoy i rozprzestrzeni na

globalne rynki

wystpowanie ryzyka kredytowego. Dyskusyjny jest rwnie sposb wprowadzenia struktury

naliczania bufora, waeniem ekspozycji ryzyka, na ktore zostaje naraony.9 Oznacza to e
warto miernika tylko w niewielkim stopniu zalena jest od pozycji, ktra generuje ryzyko
w sytuacji kryzysowej, z uwagi na przyporzdkowanie im niskich wag procentowych.
Premiuje to inwestowanie w nie, co pozwoli na unikanie kosztow ze wzgldu na wymagane
utrzymywanie buforw. 10
Podsumowujc proba zastosowania wskanikw buforowych: ochronny bufor kapitaowy
(Capital Conservation Buffer)oraz antycykliczny bufor kapitaowy (Countercyclical Capital
Buffer) naley uzna za ciekawe rozwizanie mimo powyszych niedoskonaoci. Na
szczeglne uznanie zasuguje przyznanie autonomi w stosowaniu tych instrumentw
krajowym instytuch nadzoru. Ze uwagi na rnorodno gospodarek, odmienny stopie
rozwoju sektora fiannsowego i niefinansowego, kada globalna prba ujednolicenia
wysokoci wskanikw, nadmiernie obciaaby wzrost gospodarczy krajw rozwiajcych.

Wspczynnik dwigni dodatkowe zabezpieczenie adekwatnoci

kapitaowej
9 Opinia Narodowego Banku Polski w sprawie dokumentu konsultacyjnego Komisji Europejskiej
Possible furtherchanges to Capital requirements Directive, NBP, Warszawa 2010, www.nbp.pl; H.
Hannoun, TheBasel III Capital Framework: A Decisive Breakthrough, BIS, Hong Kong 2010,
www.bis.org.pl.
10 K. Kochaniak, Uwarunkowania rozwoju rynku kredytw i poyczek [w:] Wyzwania regulacyjne wobec
dowiadcze globalnego kryzysu finansowego, Oficyna Wydawnicza SGH w Warszawie, Warszawa 2011.

Spogldajc wstecz na okres przed wybuchem ostatniego kryzysu finansowego moemy

dostrzec e kilka lat przed zapaci widoczne staje si kilka trendw w wiatowej
gospodarce:11

rosy stopy zwrotu z zainwestowanego kapitau,

zauwazalny zosta stay spadek rentownoci aktyww,
stabilno poziomw wypacalnoci,
dynamiczny rozwj sektora bankowego.

Ze wzgldu na przepyw rodkw z sektora niefinansowego do finansowego moliwe

stao si utrzymanie powyszych trdw prze pewien okres.

Uatwiy to rwnie

innowacyjne instrumenty finansowe takie jak: zaangaowanie si w dziaalno kredytow

instytucji z sektora niefinansowego, produkty sekurytyzowane oraz derywaty. Produkty te
okazay si niedowartociowane ze wzgldu na zwizane z nimi realnego ryzyka w sytuacjach
zawirowa na rynkach finansowych Na domiar zego sam system bankowy rwnie utraci
stabilno ze wzgldu na:12

stay wzrost ekozycji naryzyko, ktre nie zabezpieczone odpowiednimi wymogami

kapitaowymi
Nienadajc za wzrostem aktyww i zobowiza pozabilansowym, dynamik

wynikw finansowych
Ograniczaniem znaczenia kapitau wasnego, w tym obniania ich poziomu
w pasywach banku

W celu usabilizowania systemu bankowego oraz ograniczeniu nadmiernego lewarowania

przez ukrywania prawdziwego poziomu kapitaw wasnych, bazylea III proponuje
wpowadzenie wspczynnika dwigni (leverage ratio)13. Wspczynnik ten ma na celu
ujawni prawdziwy stopie pokrycia kapitaem wasnym prawdziwej ekspozycji na ryzyko.
Polski organ nadzoru rozumie ten wspczynnik jako relacj kapitau wasnego Tier 1 do
sumy aktyww oraz pozycji pozabilansowych

pomnoony przez odpowiedni wskanik

11 Zwizek Bankw Polski: Kryzysy Finansowe - przyczyny, konsekwencje, wnioski na

przyszo
12 Ibidem.
13 European Banking Authority: www.eba.europa.eu/regulation-and-policy/leverage-ratio

konwersji. W Polskich realiach wskanik ten jest wyszy ni w krajach Unii Europejskiej ze
wzgldu na sabo rozwinity rynek derywatw oraz transakcji sekuryryzowanych. 14
Rwnoznaczne jest to z niszym lewarowaniem w porwnaniu do krajw eurpejskich.
Zaletami tego modelu jest prostota oraz brak miar ryzyka co ogranicza bd doboru
odpowiednich wag. Model opisany jest wzorem15:
LR= Tier 1 / I
gdzie:
LR wspczynnik dwigni (leverage ratio)
I- aktywa oraz zobowizania pozabilansowe
Tier 1- zgodnie z definicj przedstawion w rozdziale II.
Ze wzgldu na duy wpyw zobowiza warunkowych zostay one ujte w strukturze
wskanika lewarowania. Jednym z zalece jest uwzgldnianie instrumenw pochodnych oraz
ich przysze wartoci . Zakazane jest stosowanie nettingu, co bezporednio wpywa na
zniwelowanie rnic powstajcych przy szacowaniu wspczynikw metodamii GAAP
i IFRS.16 Komitet Bazyljski oraz Rada Stabilnoci Finansowej monitorowaa dziaanie
dwigni finansowej a do 2013r. Zgodnie z harmonogramem do 2017r zakoczy si proces
wprowadzania wspczynnika dwigni (LR). Od tego momentu bdzie on obowizywa
w docelowej formie jako miara nadzoru.

14 M. Brzozowski, Najnowsze zmiany w regulacjach bazylejskich, KNF 2016r.

15 Rozporzdzenie delegowane komisji (UE) z dnia 10.10.2014 r. zmieniajce rozporzdzenie
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do wskanika dwigni

16 Raport PwC: IFRS and US GAAP: similarities and differences, 2014r.

Tabela 4 Terminarz wprowadzania zmian standarw kapitaowych dla bankw oraz

wartoci wskanikw wyraone w %.
Rok
201 201 201
3
4
5
Stopniowo
monitorow
wprowadzany
any przez
1.01.2013
nadzorcw
1.01.2017
3,50 4,00 4,50
brak
0
0
0
do 2012

LR

CCB

brak

CETI+CCB

brak

3,50
0

4,00
0

4,50
0

20

40

60

pomniejsz
enia Tier brak
1a
Tier 1

brak

TC

brak

TC+CCB

brak

CIb

brak

4,50 5,50
0
0
8,00 8,00
0
0
8,00 8,00
0
0
usuwane z
2013r.

2017

oblicza
do ny
4,50
0
0,62
5
5,12
5

CETI

201
6

2018

2019

przeniesie
nie
do filar I
filara I

4,500

4,500

1,250

1,875

5,750

6,375

80

100

4,50
0
2,50
0
7,00
0
100

6,00 6,00
6,00
6,000
6,000
0
0
0
8,00 8,00
8,00
8,000
8,000
0
0
0
8,00 8,62
10,5
9,250
9,875
0
5
00
kapitau przez dziesi lat od pocztku

Kwoty przekraczajce limity: DTA, MSR oraz finansowe

Zgodnie z aktualnymi regulacjami nie mog by wczane do kapitaw

Tier 1 lub Tier 2
Objanienia: LR Leverage ratio; CET1 Common Equity Tier 1 ratio; CCB
Capital Conservation Buffer; TC Total Capital, CI Capital Instruments.

rdo: opracowanie wasne, informacje na podstawie Basel III: A global

regulatory framework for more resilient banks and banking systems revised version June 2011

Jak mona zauwazy na przykadzie tabeli 4, okres dostosowania sektora bankowego

do nowych regulacji, zosta rozoony w czasie na wiele lat. Ma to zwizek z ogromn
kosztochonnoci oraz pracochonnocia powyszych rozwiza.

Nawet przy tak dugi

horyzoncie dostosowawczym wielu ekspertw obawiao si o stabilno systemu w okrsie

dostosowawczym. Jak do tej pory17 mimo problemw pojedyczych instytucji, regulacje
wprowadzane s zgodnie z zaoeniami harmonogramu.

Polski sektor bankowy w obliczu regulacji kapitaowych Bazylea III

Wedug opinni Narodowego Banku Polski, proponowane zmiany dotyczce metody

szacowania kapitaw regulacyjnych poprawi stabilno sektora bankowego. Przyczyni si
do zwiekszenia odporonoci w sytuacjach kryzysowych poprzez ograniczeniu przenoszenia
perturbacji z sektora finansowego do sektora niefinansowego.18
Pod wzgldem nieprawidowoci adekwatnoci kapitaowej, Polski sektor bankowy
opzytywnie wyrnia si na tle wiodcych partnerw. W polskim sektorze nadurzycia byy
rzadko identyfikowane a ich stopie by znikomy. Wnioski takie mona wycign na
podstawie analizy dotyczcej tendencji wyposaenia kapitaowego bankw oraz ekspozycji
na ryzyko na jakie zostay wystawione. Badanie zawiera zaagregowane dane z lat 2007-2010r,
bankw: komercyjnych, spdzielczych oraz sumaryczne dane oglnie.19

Wykres 4. Warto funduszy podstawowych i uzupeniajcych polskiego sektora bankowego

w (mld PLN)
17 3 kwarta 2016r.
18 Opinia Narodowego Banku Polski w sprawie dokumentu konsultacyjnego Komisji Europejskiej
Possible furtherchanges to Capital requirements Directive, NBP, Warszawa 2010, www.nbp.pl; H.
Hannoun, TheBasel III Capital Framework: A Decisive Breakthrough, BIS, Hong Kong 2010,
www.bis.org.pl.
19 Kapita regulacyjny sektora bankowego w Polsce na tle rozwiza Bazylei III, Zeszyty Naukowe Polskiego
Towarzystwa Ekonomicznego, 2011r

100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0

rok 2007r.
rok 2008r.
rok 2009r.
rok 2010r.

Objanienie: BO- banki ogem, BK banki komercyjne, BS- banki spdzielcze.

rdo: opracowanie wasne, dane UKNF
W okresie badania fundusze wasne w sektorze stawnowiy blisko 90% funduszy
podstawowych. Banki kumuloway je poprzez zatrzymywanie bierzcych zyskw ktre rosy
od 2008r.Wykres 4 ilustruje kumulowanie funduszy wasnych przez banki. W tym samym
czasie sektor charakteryzoswa si brakiem zainteresowania hybrydowymi instrumentami
dunymi oraz instrumentami o krtkoterminowej specyfikacji, ktrych bezpieczestwo
podway ostatni kryzys finansowy. Dominacja funduszy podstawowych potwierdza e
proponowana przez Bazylea III zmiana struktury kapitau nie bdize miaa istotnego odbicia
w wiodcym skadniu portfela bankw.
Komitet

bazylejski

rekomendowa

podniesienie

wsczynnika

adekwatnoci

kapitaowej (CAR),20 ktre zgodnie z tabel 4 wynosz odpowiednio Total Capital ratio
10,5% oraz Tier1 7%. Zgodnie z tymi wytycznymi sektor charakteryzowa sie przecitnymi
wspczynnikami wypacalnoci jednak widdoczny jest stay zwykowty trend. Przekrojowe
dane dla caego sektora z ostatniej dekady zawiera wykres 5.

Wykres 5. Warto wspczynnika wypacalnoci w latach 2007-2016 (w %)

20 ang. capital adequacy ratio

20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

wspczynnik CAR

rdo opracowanei wasne, na podstawie danych NBP: Adekwatno kapitaowa bankw.

W 2007r wskanik CAR dla polskiego sektora bankowego wynis 12% by w roku
2016r osign 17,3%21. Wyczajc okres perturbacji zwizany z kryzysem finansowym,
Polski sektor bankowy dziki retencji zyskw, w sposb stabilny, podnosi poziom
wspczynnika wypacalnoci, zwikszajc fundusze wasne. Wydaje si e tylko bardzo silny
krzyzys oraz zwizane z tym zaamanie sektora finansowego jak i caej gospodarki moe
zagrozi utrzymaniu wskanikw na akceptowalnym poziomie. Reasumujc Bazylea III
zmieniajc poziom wskanika adekwatnoci kapitaowej nie wymusiaa modyfikacji
wysokoci funduszy wasnych jak rwnie portfeli inwestycyjnych polskiego sektora
bankowego.
Zgodnie z obserwacjami do 2007roku zauwaalne jest nadmierne lewarowanie przez
sektor bankowy, wprowadzenie wspczynnika leverage ratio, ogranicz t skonno bankw.
Widoczne jest to na wykresie 6. W latach przed kryzysem dynamiczne rs wskanik
rentownoci kapitau wasnego, w tym samym czasie spadaa stopa zwrotu z aktyww.
Oznacza to e rentowno kapitau nie zaleaa tylko od profitw dziaalnoci operacyjnej,
lecz rwnie od spadajcego poziomu pasyww. Zmiana trendu w kierunku obniania stopa
lewarowania nastpi pod naciskiem zalece KNF ju w trakcie trwania kryzysu. 22

21 Dane za pierwsze procze 2016r, NBP: Adekwatno kapitaowa bankw, 2016r.

22 Deloitte, Kongres Bankowoci Detalicznej, raport: Rentowno sektora bankowego w
Polsce, 2015r.

Wykres 6. Warto wskanikw ROE i ROA dla sektora Bankowego w Polsce,

lata

2005-2014 (w %.)
20
18
16
14
12
10

ROE

ROA

6
4
2
0
2005 2006 2007

2008 2009 2010

2011 2012 2013

2014

Objanienie: ROE - Rentowno kapitau wasnego, ROA - Stopa zwrotu z aktyww

rdo: opracowane wasne, dane GUS: Monitor Bankw 2014r.

Korzystne dla Polskiego sektora finansowego okazao si rwnie pozostawienie

w ramach krajowych kompetencji wprowadzenia antycyklicznego bufora kapitaowego. Jak
wskazuje wykres 7, polski sektor bankowy wykazuje znacznie niszy poziom rozwoju
mierzc wskanik kredyty/PKB wzgldem krajw starej Unii Europejskiej. Widoczne jest
jak odmienny wpyw miayby jednolite regulacj gdyby zostay wprowadzone w caej
Europie.

Wykres 7.Wysoko wskanika kredyty/PKB w 2009r, w krajach Unii Europejskiej (w %)

600
500
400
300
200
100
0

rdo: opracowanie wasne dane Euyropejski Bank Centralny

Rwnoczenie cakowite niewykorzystanie instrumentu jakim jest antycykliczny bufor
kapitaowy znaczco obniyoby koszty polskich bankw ze wzgldu na brak przymusu
gromadzenia kapitaw. W duszej perspektywie doprowadzio by to do nadmiernego
napywu zagranicznych instytucji kredytowych co przeoyoby si na wzrost konkurencji na
rynku kredytowym.

Podsumowanie

Postulowane przez Komitet Bazylejski zmiany odnosz si zarwno do budowy jak rwnie
wartoci standardw kapitaw regulacyjnych w sektorze bankowym. Celem nadrzdnym ich
wprowadzenia jest poprawa stabilnoci na poziomie globalnego systemu, krajowych sektorw
finansowych a po pojedyczy instytucj. Mimoe e wikszo ekspertw zgadza si
z kierunkiem zmian proponowanych przez Bazyle III wprowadzanie wytycznych podnioso
debat na temat przyjetych rozwiza w kwestiach:

poziomu skutecznoci przyjtych rozwia podczas gdy instytucje finansowe

ponosz olbrzymie ciar wprowadzenia nie zawsze optymalnych rozwiza.
Przykadem bdnego rozumowania bya pocztkowe umoliwoenie podnoszenia
kapitaw regulacyjnych Tier 1oraz Tier 2 o hybrydowe instrumenty dune. Kryzys
finansowy wykaza pochopno tego rozwizania i w 2010r uchwa KNF zostao to

zabronione.23 Zmienno przy jednoczesnej wysokiej kosztownoci wprowadzanych

negatywnie zmian negatywnie odbija si nie tylko na sektorze bankowym ale rwnie

na oglnej akceptacji kolejnych regulacji prawnych

braku oglnowiatowej akceptacji norm Bazylei III, nowe bardziej restrykcyjne normy
zmniejszaj konkurencyjno i podnosz koszta dziaalnoci krajw je respektujcych.
To rozwarswienie moe prowadzi do transferu ryzyka do krajw pozostajcych przy

wczeniejszych regulacjach.
wysoki koszt przeszacowania struktury bilansw, skomplikowano ronie wraz ze

wzrostem umidzynarodowienia dziaalnoci banku.

Niedostosowanie antycyklicznego bufora bezpieczestwa

moe

wiza

si

z spowolnieniem rozwoju gospodarczego zarwno sektora finansowego jak rwnie

caej gospodarki.
awersja inwestorw do zakupu akcji banku ze wzgldu na obnienie wysokoci
dywidend, co bezporednio wie si z obnieniem cen akcji w sektorze.
Jak zawsze pojawia si wiele pyta dotyczcych sposobu rozwizania kwestii

bezpieczestwa, w sposb moliwie najmniej zaburzajcy wolny rynek, niestety dopiero

kolejny kryzys odpwie na pytania, ktre z powyszych zastrzee okazay si suszne.
Polski sektor bankowy dotychczas bardzo dobrze radzi sobie z wprowadzaniem
postawiaonych przez Bazle III obwarowa, nic nie wskazuj rwnie by w dalszym etapie
wystpiy wiksze trudnoci ze spenianiem norm kapitaowych. Struktura jakr rwnie
wielko funduszy wasnych pozostaje na poziomie przekraczajcym wyznaczone minima
zarwno w grupie komercyjnych jak i spdzielczych. Poziom lewarowania jest rwnie pod
kontrol wkutek przymusu zatrzymywania zyskw. Rwnie poziom wypacalnoci bankw
przekracza wymagany poziom, dlatgo proces dokapitalizowania wydaje si zbyteczny. Biorc
pod uwag stabilno otoczenia makroekonomicznego polski sektor bankowy powinien
speni wymogi bez utraty stabilnoci finansowej. Ze wzgldu na niski poziom rozwinicia
krajowego sektora bankowego jak rwnie che wspierania dalszego rozwoju gospodarczego
antycykliczny bufor kapitaowy prawodpodobnie nie zostanie wprowadzonyy w najbliszej
przyszoci.24 Zawsze jednak naley pamita, e prezentowane powyej dane oraz przykady
23 Uchwaa Komisji Nadzoru Finansowego: z dnia 20 grudnia 2010 r. w sprawie innych pozycji bilansu
zaliczanych do funduszy podstawowych banku, ich wysokoci, zakresu i warunkw ich zaliczania do funduszy
podstawowych banku, UKNF, Warszawa 2010r.

24 Od dnia 1 stycznia 2016 r. wskanik bufora antycyklicznego wynosi 0% dla ekspozycji

kredytowych na terytorium RP. Wskanik w tej wysokoci obowizuje do czasu zmiany jego poziomu

dotycz sektora jako caoci, w systuacji wzgldnej stabilnoci makrootoczenia. Dlatego

zarwno w przypadku wystpienia zawirowa na rynkach, jak rwnie i bez tego nadal
pojedycze banki mog mie realne problemy ze spenieniem wyej wymienionych
wymaga.

przez Ministra Finansw w drodze rozporzdzenia. Wynika to z art. 83 oraz art. 96 ustawy z dnia 5
sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostronociowym nad systemem finansowym i zarzdzaniu
kryzysowym w systemie finansowym, www.nbp.pl/nadzormakroostroznosciowy/bufor.aspx