KONWENCJA

O OCHRONIE PRAW CZOWIEKA I PODSTAWOWYCH WOLNOCI

(Nieoficjalny tekst scalony Konwencji o Ochronie Praw Czowieka i Podstawowych Wolnoci
sporzdzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej nastpnie Protokoami nr. 3, 5, 8 i
14 oraz uzupeniona Protokoem nr. 2. Konwencja w tej treci bdzie obowizywa od chwili
wejcia w ycie Protokou nr. 14. Zgodnie z art. 19 Protokou nr. 14 wejdzie on w ycie
pierwszego dnia miesica nastpujcego po upywie trzech miesicy od dnia, w ktrym wszystkie
Strony Konwencji wyra zgod na zwizanie si Protokoem zgodnie z postanowieniami art. 18
Protokou)

Rzdy Pastw-Sygnatariuszy niniejszej konwencji, czonkowie Rady Europy,

zwaywszy na Powszechn Deklaracj Praw Czowieka, uchwalon 10 grudnia 1948 r. przez
Zgromadzenie Oglne Narodw Zjednoczonych;
zwaywszy, e owa Deklaracja zmierza do zapewnienia powszechnego i efektywnego
stosowania zawartych w niej praw;
zwaywszy, e celem Rady Europy jest osignicie wikszej jednoci jej czonkw i e
jednym ze sposobw osignicia tego celu jest ochrona oraz rozwj praw czowieka i
podstawowych wolnoci;
potwierdzajc swoj gbok wiar w te podstawowe wolnoci, ktre s fundamentem
sprawiedliwoci i pokoju na wiecie i ktrych zachowanie opiera si gwnie z jednej strony na
rzeczywicie demokratycznym ustroju politycznym, a z drugiej - na jednolitym pojmowaniu i
wsplnym poszanowaniu praw czowieka, do ktrych si one odwouj;
zdecydowane jako Rzdy pastw europejskich, dziaajcych w tym samym duchu i
posiadajcych wsplne dziedzictwo ideaw i tradycji politycznych, poszanowania wolnoci i
rzdw prawa, podj pierwsze kroki w celu zbiorowego zagwarantowania niektrych praw
wymienionych w Powszechnej Deklaracji,
uzgodniy, co nastpuje:
Artyku 1
Obowizek przestrzegania praw czowieka
Wysokie Ukadajce si Strony zapewniaj kademu czowiekowi, podlegajcemu ich
jurysdykcji, prawa i wolnoci okrelone w rozdziale I niniejszej konwencji.

ROZDZIA I
PRAWA I WOLNOCI

Artyku 2
Prawo do ycia
1. Prawo kadego czowieka do ycia jest chronione przez ustaw. Nikt nie moe by umylnie
pozbawiony ycia, wyjwszy przypadki wykonania wyroku sdowego, skazujcego za
przestpstwo, za ktre ustawa przewiduje tak kar.
2. Pozbawienie ycia nie bdzie uznane za sprzeczne z tym artykuem, jeeli nastpi w wyniku
bezwzgldnie koniecznego uycia siy:
a) w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawn przemoc;
b) w celu wykonania zgodnego z prawem zatrzymania lub uniemoliwienia ucieczki osobie
pozbawionej wolnoci zgodnie z prawem,
c) w dziaaniach podjtych zgodnie z prawem w celu stumienia zamieszek lub powstania.

Artyku 3
Zakaz tortur
Nikt nie moe by poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniajcemu traktowaniu albo
karaniu.

Artyku 4
Zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej
1. Nikt nie moe by trzymany w niewoli lub w poddastwie.
2. Nikt nie moe by zmuszony do wiadczenia pracy przymusowej lub obowizkowej.
3. W rozumieniu tego artykuu pojcie "praca przymusowa lub obowizkowa" nie obejmuje:

a) adnej pracy, jakiej wymaga si zwykle w ramach wykonywania kary pozbawienia

wolnoci orzeczonej zgodnie z postanowieniami artykuu 5 niniejszej konwencji lub w
okresie warunkowego zwolnienia;
b) adnej suby o charakterze wojskowym bd suby wymaganej zamiast obowizkowej
suby wojskowej w tych krajach, ktre uznaj odmow suby wojskowej ze wzgldu na
przekonania;
c) adnych wiadcze wymaganych w stanach nadzwyczajnych lub klsk zagraajcych
yciu lub dobru spoeczestwa;
d) adnej pracy ani wiadcze stanowicych cz zwykych obowizkw obywatelskich.

Artyku 5
Prawo do wolnoci i bezpieczestwa osobistego
1. Kady ma prawo do wolnoci i bezpieczestwa osobistego. Nikt nie moe by pozbawiony
wolnoci, z wyjtkiem nastpujcych przypadkw i w trybie ustalonym przez prawo:
a) zgodnego z prawem pozbawienia wolnoci w wyniku skazania przez waciwy sd;
b) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania w przypadku niepodporzdkowania si
wydanemu zgodnie z prawem orzeczeniu sdu lub w celu zapewnienia wykonania
okrelonego w ustawie obowizku;
c) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania w celu postawienia przed waciwym
organem, jeeli istnieje uzasadnione podejrzenie popenienia czynu zagroonego kar, lub,
jeli jest to konieczne, w celu zapobieenia popenieniu takiego czynu lub
uniemoliwienia ucieczki po jego dokonaniu;
d) pozbawienia nieletniego wolnoci na podstawie zgodnego z prawem orzeczenia w celu
ustanowienia nadzoru wychowawczego lub zgodnego z prawem pozbawienia nieletniego
wolnoci w celu postawienia go przed waciwym organem;
e) zgodnego z prawem pozbawienia wolnoci osoby w celu zapobieenia szerzeniu przez ni
choroby zakanej, osoby umysowo chorej, alkoholika, narkomana lub wczgi;
f) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania osoby, w celu zapobieenia jej
nielegalnemu wkroczeniu na terytorium pastwa, lub osoby, przeciwko ktrej toczy si
postpowanie o wydalenie lub ekstradycj.
2. Kady, kto zosta zatrzymany, powinien zosta niezwocznie i w zrozumiaym dla niego
jzyku poinformowany o przyczynach zatrzymania i o stawianych mu zarzutach.
3. Kady zatrzymany lub aresztowany zgodnie z postanowieniami ustpu 1 lit. c) niniejszego
artykuu powinien zosta niezwocznie postawiony przed sdzi lub innym urzdnikiem
uprawnionym przez ustaw do wykonywania wadzy sdowej i ma prawo by sdzony w
rozsdnym terminie albo zwolniony na czas postpowania. Zwolnienie moe zosta uzalenione
od udzielenia gwarancji zapewniajcych stawienie si na rozpraw.

4. Kady, kto zosta pozbawiony wolnoci przez zatrzymanie lub aresztowanie, ma prawo
odwoania si do sdu w celu ustalenia bezzwocznie przez sd legalnoci pozbawienia wolnoci
i zarzdzenia zwolnienia, jeeli pozbawienie wolnoci jest niezgodne z prawem.
5. Kady, kto zosta pokrzywdzony przez niezgodne z treci tego artykuu zatrzymanie lub
aresztowanie, ma prawo do odszkodowania.

Artyku 6
Prawo do rzetelnego procesu sdowego
1. Kady ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsdnym
terminie przez niezawisy i bezstronny sd ustanowiony ustaw przy rozstrzyganiu o jego
prawach i obowizkach o charakterze cywilnym albo o zasadnoci kadego oskarenia w
wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postpowanie przed sdem jest jawne, jednak prasa
i publiczno mog by wyczone z caoci lub czci rozprawy sdowej ze wzgldw
obyczajowych, z uwagi na porzdek publiczny lub bezpieczestwo pastwowe w spoeczestwie
demokratycznym, gdy wymaga tego dobro maoletnich lub gdy suy to ochronie ycia
prywatnego stron albo te w okolicznociach szczeglnych, w granicach uznanych przez sd za
bezwzgldnie konieczne, kiedy jawno mogaby przynie szkod interesom wymiaru
sprawiedliwoci.
2. Kadego oskaronego o popenienie czynu zagroonego kar uwaa si za niewinnego do
czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustaw.
3. Kady oskarony o popenienie czynu zagroonego kar ma co najmniej prawo do:
a) niezwocznego otrzymania szczegowej informacji w jzyku dla niego zrozumiaym o
istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskarenia;
b) posiadania odpowiedniego czasu i moliwoci do przygotowania obrony;
c) bronienia si osobicie lub przez ustanowionego przez siebie obroc, a jeli nie ma
wystarczajcych rodkw na pokrycie kosztw obrony - do bezpatnego korzystania z
pomocy obrocy wyznaczonego z urzdu, gdy wymaga tego dobro wymiaru
sprawiedliwoci;
d) przesuchania lub spowodowania przesuchania wiadkw oskarenia oraz dania
obecnoci i przesuchania wiadkw obrony na takich samych warunkach jak wiadkw
oskarenia;
e) korzystania z bezpatnej pomocy tumacza, jeeli nie rozumie lub nie mwi jzykiem
uywanym w sdzie.

Artyku 7
Zakaz karania bez podstawy prawnej

1. Nikt nie moe by uznany za winnego popenienia czynu polegajcego na dziaaniu lub
zaniechaniu dziaania, ktry wedug prawa wewntrznego lub midzynarodowego nie stanowi
czynu zagroonego kar w czasie jego popenienia. Nie bdzie rwnie wymierzona kara
surowsza od tej, ktr mona byo wymierzy w czasie, gdy czyn zagroony kar zosta
popeniony.
2. Niniejszy artyku nie stanowi przeszkody w sdzeniu i karaniu osoby winnej dziaania lub
zaniechania, ktre w czasie popenienia stanowiy czyn zagroony kar wedug oglnych zasad
uznanych przez narody cywilizowane.

Artyku 8
Prawo do poszanowania ycia prywatnego i rodzinnego
1. Kady ma prawo do poszanowania swojego ycia prywatnego i rodzinnego, swojego
mieszkania i swojej korespondencji.
2. Niedopuszczalna jest ingerencja wadzy publicznej w korzystanie z tego prawa, z wyjtkiem
przypadkw przewidzianych przez ustaw i koniecznych w demokratycznym spoeczestwie z
uwagi na bezpieczestwo pastwowe, bezpieczestwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju,
ochron porzdku i zapobieganie przestpstwom, ochron zdrowia i moralnoci lub ochron praw
i wolnoci innych osb.

Artyku 9
Wolno myli, sumienia i wyznania
1. Kady ma prawo do wolnoci myli, sumienia i wyznania; prawo to obejmuje wolno zmiany
wyznania lub przekona oraz wolno uzewntrzniania indywidualnie lub wsplnie z innymi,
publicznie lub prywatnie, swego wyznania lub przekona przez uprawianie kultu, nauczanie,
praktykowanie i czynnoci rytualne.
2. Wolno uzewntrzniania wyznania lub przekona moe podlega jedynie takim
ograniczeniom, ktre s przewidziane przez ustaw i konieczne w spoeczestwie
demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczestwa publicznego, ochron porzdku
publicznego, zdrowia i moralnoci lub ochron praw i wolnoci innych osb.

Artyku 10

Wolno wyraania opinii

1. Kady ma prawo do wolnoci wyraania opinii. Prawo to obejmuje wolno posiadania
pogldw oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji wadz publicznych
i bez wzgldu na granice pastwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Pastw do poddania
procedurze zezwole przedsibiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych.
2. Korzystanie z tych wolnoci pocigajcych za sob obowizki i odpowiedzialno moe
podlega takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie s
przewidziane przez ustaw i niezbdne w spoeczestwie demokratycznym w interesie
bezpieczestwa pastwowego, integralnoci terytorialnej lub bezpieczestwa publicznego ze
wzgldu na konieczno zapobieenia zakceniu porzdku lub przestpstwu, z uwagi na ochron
zdrowia i moralnoci, ochron dobrego imienia i praw innych osb oraz ze wzgldu na
zapobieenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronnoci
wadzy sdowej.

Artyku 11
Wolno zgromadzania si i stowarzyszania si
1. Kady ma prawo do swobodnego, pokojowego zgromadzania si oraz do swobodnego
stowarzyszania si, wcznie z prawem tworzenia zwizkw zawodowych i przystpowania do
nich dla ochrony swoich interesw.
2. Wykonywanie tych praw nie moe podlega innym ograniczeniom ni te, ktre okrela ustawa
i ktre s konieczne w spoeczestwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczestwa
pastwowego lub publicznego, ochron porzdku i zapobieganie przestpstwu, ochron zdrowia i
moralnoci lub ochron praw i wolnoci innych osb. Niniejszy przepis nie stanowi przeszkody
w nakadaniu zgodnych z prawem ogranicze w korzystaniu z tych praw przez czonkw si
zbrojnych, policji lub administracji pastwowej.

Artyku 12
Prawo do zawarcia maestwa
Mczyni i kobiety w wieku maeskim maj prawo do zawarcia maestwa i zaoenia
rodziny, zgodnie z ustawami krajowymi regulujcymi korzystanie z tego prawa.

Artyku 13
Prawo do skutecznego rodka odwoawczego
Kady, czyje prawa i wolnoci zawarte w niniejszej konwencji zostay naruszone, ma prawo do
skutecznego rodka odwoawczego do waciwego organu pastwowego take wwczas, gdy
naruszenia dokonay osoby wykonujce swoje funkcje urzdowe.

Artyku 14
Zakaz dyskryminacji
Korzystanie z praw i wolnoci wymienionych w niniejszej konwencji powinno by zapewnione
bez dyskryminacji wynikajcej z takich powodw, jak pe, rasa, kolor skry, jzyk, religia,
przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub spoeczne, przynaleno do
mniejszoci narodowej, majtek, urodzenie bd z jakichkolwiek innych przyczyn.

Artyku 15
Uchylanie stosowania zobowiza w stanie niebezpieczestwa publicznego
1. W przypadku wojny lub innego niebezpieczestwa publicznego zagraajcego yciu narodu,
kada z Wysokich Ukadajcych si Stron moe podj rodki uchylajce stosowanie zobowiza
wynikajcych z niniejszej konwencji w zakresie cile odpowiadajcym wymogom sytuacji, pod
warunkiem e rodki te nie s sprzeczne z innymi zobowizaniami wynikajcymi z prawa
midzynarodowego.
2. Na podstawie powyszego przepisu nie mona uchyli zobowiza wynikajcych z artykuu 2,
z wyjtkiem przypadkw mierci bdcych wynikiem zgodnych z prawem dziaa wojennych,
oraz zobowiza zawartych w artykuach 3, 4 (ustp 1) i 7.
3. Kada z Wysokich Ukadajcych si Stron, korzystajc z prawa do uchylenia zobowiza,
poinformuje wyczerpujco Sekretarza Generalnego Rady Europy o rodkach, ktre podja, oraz
powodach ich zastosowania. Informowa bdzie rwnie Sekretarza Generalnego Rady Europy,
kiedy podjte rodki przestan dziaa, a przepisy konwencji bd ponownie w peni stosowane.

Artyku 16

Ograniczenia dziaalnoci politycznej cudzoziemcw

adnego z postanowie artykuw 10, 11 i 14 nie mona uzna za wyczajce prawo Wysokiej
Ukadajcej si Strony do ograniczenia dziaalnoci politycznej cudzoziemcw.

Artyku 17
Zakaz naduycia praw
adne z postanowie niniejszej konwencji nie moe by interpretowane jako przyznanie
jakiemukolwiek pastwu, grupie lub osobie prawa do podjcia dziaa lub dokonania aktu
zmierzajcego do zniweczenia praw i wolnoci wymienionych w niniejszej konwencji albo ich
ograniczenia w wikszym stopniu, ni to przewiduje konwencja.

Artyku 18
Granice stosowania ogranicze praw
Ograniczenia praw i wolnoci, na ktre zezwala niniejsza konwencja, nie bd stosowane w
innych celach ni te, dla ktrych je wprowadzono.

ROZDZIA II
EUROPEJSKI TRYBUNA PRAW CZOWIEKA

Artyku 19
Utworzenie Trybunau

W celu zapewnienia przestrzegania zobowiza wynikajcych dla Wysokich Ukadajcych si

Stron z Konwencji i jej protokow tworzy si Europejski Trybuna Praw Czowieka, zwany dalej
"Trybunaem". Dziaa on w sposb stay.

Artyku 20
Liczba sdziw
Trybuna skada si z sdziw, ktrych liczba rwna jest liczbie Wysokich Ukadajcych si
Stron.

Artyku 21
Wymogi sprawowania urzdu
1. Sdziowie powinni by ludmi o najwyszym poziomie moralnym i musz albo posiada
kwalifikacje do sprawowania wysokiego urzdu sdziowskiego, albo by prawnikami o uznanej
kompetencji.
2. Sdziowie zasiadaj w Trybunale we wasnym imieniu.
3. W okresie sprawowania urzdu sdziowie nie mog bra udziau w adnej dziaalnoci, ktra
nie daje si pogodzi z niezawisoci, bezstronnoci oraz z wymaganiami piastowania urzdu w
penym wymiarze czasu; wszelkie kwestie wynikajce ze stosowania niniejszego ustpu
rozstrzyga sam Trybuna.

Artyku 22
Wybr sdziw
Sdziw wybiera Zgromadzenie Parlamentarne w odniesieniu do kadej Wysokiej Ukadajcej
si Strony, wikszoci gosw, z listy trzech kandydatw przedstawionych przez Wysok
Ukadajc si Stron.

Artyku 23
Kadencja i odwoywanie
1. Sdziowie s wybierani na okres dziewiciu lat. Nie mog oni by wybierani ponownie.
2.

Kadencja sdziw upywa z chwil osignicia przez nich wieku 70 lat.

3. Sdziowie sprawuj swj urzd do czasu ich zastpienia. Zajmuj si oni jednak nadal
sprawami, ktre zaczli rozpoznawa.
4. aden sdzia nie moe by odwoany z urzdu, chyba e pozostali sdziowie postanowi
wikszoci dwch trzecich gosw, e sdzia ten przesta spenia stawiane wymogi.

Artyku 24
Kancelaria i sprawozdawcy
Trybuna posiada Kancelari, ktrej funkcje i organizacj okrela regulamin Trybunau.
Zasiadajc w skadzie jednego sdziego Trybuna korzysta z pomocy sprawozdawcw, ktrzy
dziaaj pod kierunkiem Przewodniczcego Trybunau. Wchodz oni w skad Kancelarii
Trybunau.

Artyku 25
Zgromadzenie plenarne Trybunau
Zgromadzenie plenarne Trybunau:
a) wybiera swojego Przewodniczcego i jednego lub dwch wiceprzewodniczcych na okres
trzech lat; mog oni by wybrani ponownie;
b) tworzy Izby ustanowione na czas wyznaczony;
c) wybiera Przewodniczcych Izb Trybunau; mog oni by wybrani ponownie;
d) uchwala regulamin Trybunau;
e) wybiera Szefa Kancelarii i jednego lub wicej zastpcw Szefa Kancelarii;
f) wystpuje z wnioskiem w trybie artykuu 26 ustp 2.

Artyku 26
Skad jednego sdziego, komitety, Izby i Wielka Izba
1. W celu rozpatrzenia wniesionych spraw Trybuna zasiada w skadzie jednego sdziego,
komitetw trzech sdziw, Izb siedmiu sdziw i Wielkiej Izby siedemnastu sdziw.
Komitety tworzone s przez Izby Trybunau na czas wyznaczony.
2. Na wniosek Zgromadzenia plenarnego Trybunau, Komitet Ministrw moe, na zasadzie
jednomylnej decyzji i na czas wyznaczony, zmniejszy do piciu liczb sdziw w Izbach.
3. Zasiadajc jednoosobowo sdzia nie rozpatruje skarg przeciwko Wysokiej Ukadajcej si
Stronie, z ramienia ktrej zosta wybrany.
4. W skadzie Izby i Wielkiej Izby zasiada z urzdu sdzia wybrany z ramienia zainteresowanej
Wysokiej Ukadajcej si Strony. W przypadku braku takiego sdziego albo gdy sdzia taki
nie jest w stanie zasiada, funkcj sdziego peni inna osoba wybrana przez
Przewodniczcego Trybunau z listy uprzednio przedoonej przez t Stron.
5. W skadzie Wielkiej Izby zasiadaj take: Przewodniczcy Trybunau, wiceprzewodniczcy,
Przewodniczcy Izb oraz inni sdziowie wybrani zgodnie z regulaminem Trybunau. W
przypadku przekazania sprawy do Wielkiej Izby w trybie artykuu 43 aden sdzia ze skadu
Izby, ktra wydaa wyrok, nie zasiada w skadzie Wielkiej Izby, z wyjtkiem
Przewodniczcego Izby i sdziego, ktry zasiada z ramienia zainteresowanej Wysokiej
Ukadajcej si Strony.

Artyku 27
Kompetencja sdziw zasiadajcych jednoosobowo
1. Sdzia zasiadajcy jednoosobowo moe uzna za niedopuszczaln lub skreli z listy spraw
w Trybunale skarg wniesion na podstawie artykuu 34, jeli taka decyzja moe zosta
podjta bez dalszego rozpatrywania.
2. Decyzja taka jest ostateczna.
3. Jeli sdzia zasiadajcy jednoosobowo nie uzna skargi za niedopuszczaln albo nie skreli jej,
sdzia ten przekazuje j do komitetu lub do Izby w celu dalszego rozpatrywania.

Artyku 28
Kompetencja komitetw
1. W odniesieniu do skargi wniesionej na podstawie artykuu 34 komitet moe, na zasadzie
jednomylnoci,
a
uzna j za niedopuszczaln lub skreli z listy spraw, jeli taka decyzja moe
zosta podjta bez dalszego rozpatrywania; lub
b
uzna j za dopuszczaln i wyda w tym samym czasie wyrok w sprawie
przedmiotu skargi, jeli tkwice u podstaw sprawy zagadnienie dotyczce
wykadni lub stosowania niniejszej konwencji lub jej protokow jest ju
przedmiotem ugruntowanego orzecznictwa Trybunau.
2. Decyzje i wyroki wydane na podstawie ustpu 2 s ostateczne.
3. Jeli sdzia wybrany z ramienia Wysokiej Ukadajcej si Strony nie jest czonkiem komitetu,
komitet moe na kadym etapie postpowania zaprosi tego sdziego do zajcia miejsca
jednego z czonkw komitetu, majc na wzgldzie wszystkie istotne czynniki, wczajc to,
czy ta Strona sprzeciwia si zastosowaniu procedury na podstawie ustpu 1.b.

Artyku 29
Decyzje Izby w sprawie dopuszczalnoci i przedmiotu
1. Jeli adna decyzja nie zostaa podjta na podstawie artykuu 27 lub 28, albo nie wydano
wyroku na podstawie artykuu 28, decyzj w sprawie dopuszczalnoci i przedmiotu skarg
indywidualnych wniesionych w trybie artykuu 34 podejmuje Izba. Decyzja w sprawie
dopuszczalnoci moe zosta podjta odrbnie.
2. W sprawie dopuszczalnoci i przedmiotu skarg midzypastwowych wniesionych w trybie
art. 33 decyduje Izba. Decyzj w sprawie dopuszczalnoci podejmuje si odrbnie, chyba e
Trybuna, w wyjtkowych przypadkach, postanowi inaczej.

Artyku 30
Zrzeczenie si waciwoci na rzecz Wielkiej Izby
Jeli w sprawie toczcej si przed Izb pojawia si powane zagadnienie dotyczce interpretacji
niniejszej konwencji lub jej protokow lub jeli rozstrzygnicie takiego zagadnienie moe
doprowadzi do sprzecznoci z wyrokiem wydanym wczeniej przez Trybuna, Izba moe, w
kadym czasie przed wydaniem swego wyroku, zrzec si swojej waciwoci na rzecz Wielkiej
Izby, chyba e sprzeciwia si temu jedna ze stron.

Artyku 31
Kompetencje Wielkiej Izby
Wielka Izba:
a) rozstrzyga skargi wniesione albo w trybie artykuu 33 lub 34, jeli Izba zrzeka si
waciwoci na podstawie artykuu 30, albo - jeli sprawa zostaa jej przekazana - w
trybie artykuu 43,
b) postanawia w kwestiach przekazanych Trybunaowi przez Komitet Ministrw zgodnie z
artykuem 46 ustp 4 oraz
c) rozpatruje wnioski o wydanie opinii doradczych, przedoone w trybie artykuu 47.

Artyku 32
Waciwo Trybunau
1. Trybuna jest waciwy do rozpoznania wszystkich spraw dotyczcych interpretacji i
stosowania niniejszej konwencji i jej protokow, ktre zostan mu przedoone na podstawie
artykuw 33, 34, 46 i 47.
2. Spr dotyczcy waciwoci Trybunau rozstrzyga sam Trybuna.

Artyku 33
Sprawy midzypastwowe
Kada z Wysokich Ukadajcych si Stron moe wnie skarg do Trybunau, jeli uwaa, e
inna Wysoka Ukadajca si Strona naruszya postanowienia niniejszej konwencji lub jej
protokow.

Artyku 34
Skargi indywidualne
Trybuna moe przyjmowa skargi kadej osoby, organizacji pozarzdowej lub grupy jednostek,
ktra uwaa, e staa si ofiar naruszenia przez jedn z Wysokich Ukadajcych si Stron praw
zawartych w niniejszej konwencji lub jej protokoach. Wysokie Ukadajce si Strony
zobowizuj si nie przeszkadza w aden sposb skutecznemu wykonywaniu tego prawa.

Artyku 35
Wymogi dopuszczalnoci
1. Trybuna moe rozpatrywa spraw dopiero po wyczerpaniu wszystkich rodkw
odwoawczych, przewidzianych prawem wewntrznym, zgodnie z powszechnie uznanymi
zasadami prawa midzynarodowego, i jeli sprawa zostaa wniesiona w cigu szeciu miesicy
od daty podjcia ostatecznej decyzji.
2. Trybuna nie rozpatruje adnej skargi wniesionej w trybie artykuu 34, ktra:
a) jest anonimowa lub
b) jest co do istoty identyczna ze spraw ju rozpatrzon przez Trybuna lub ze spraw, ktra
zostaa poddana innej midzynarodowej procedurze dochodzenia lub rozstrzygnicia, i
jeli skarga nie zawiera nowych, istotnych informacji.
3. Trybuna uznaje za niedopuszczaln kad skarg indywidualn wniesion w trybie artykuu
34, jeli uwaa, e:

skarga nie daje si pogodzi z postanowieniami niniejszej konwencji lub jej

protokow, jest w sposb oczywisty nieuzasadniona lub stanowi naduycie prawa
do skargi; lub
b
skarcy nie dozna znaczcego uszczerbku, chyba e poszanowanie praw
czowieka w rozumieniu niniejszej konwencji i jej protokow wymaga
rozpatrzenia przedmiotu skargi oraz pod warunkiem, e adna sprawa, ktra nie
zostaa naleycie rozpatrzona przez sd krajowy, nie moe by odrzucona na tej
podstawie.
4. Trybuna odrzuca kad skarg, ktr uzna za niedopuszczaln w myl niniejszego artykuu.
Trybuna moe tak zdecydowa w kadej fazie postpowania.

Artyku 36
Interwencja strony trzeciej
1.
We wszystkich sprawach rozpatrywanych przez Izb lub Wielk Izb Wysoka Ukadajca
si Strona, ktrej obywatelem jest skarcy, ma prawo do przedkadania pisemnych uwag i do
uczestnictwa w rozprawach.
2.
Przewodniczcy Trybunau moe, w interesie wymiaru sprawiedliwoci, zaprosi kad
Wysok Ukadajc si Stron, ktra nie jest stron w postpowaniu, lub kad zainteresowan
osob, inn ni osoba skarca, do przedkadania pisemnych uwag i do uczestnictwa w
rozprawach.
3.
We wszystkich sprawach rozpatrywanych przez Izb lub Wielk Izb, Komisarz Praw
Czowieka Rady Europy moe przedkada pisemne uwagi i uczestniczy w rozprawach.

Artyku 37
Skrelenie skargi z listy
1. Trybuna moe w kadej fazie postpowania zdecydowa o skreleniu skargi z listy spraw,
jeeli okolicznoci prowadz do wniosku, e:
a) skarcy nie podtrzymuje swej skargi lub
b) spr zosta ju rozstrzygnity, lub
c) z jakiejkolwiek innej przyczyny ustalonej przez Trybuna nie jest uzasadnione dalsze
rozpatrywanie skargi.
Jednake Trybuna kontynuuje rozpatrywanie skargi, jeli wymaga tego poszanowanie praw
czowieka w rozumieniu niniejszej konwencji i jej protokow.

2. Trybuna moe podj decyzj o ponownym wpisaniu skargi na list spraw, jeli uzna, e
okolicznoci uzasadniaj takie postpowanie.

Artyku 38
Rozpatrywanie sprawy
Trybuna rozpatruje spraw z udziaem przedstawicieli stron i, jeli zachodzi potrzeba, podejmuje
dochodzenie, a zainteresowane Wysokie Ukadajce si Strony udziel dla jego skutecznego
przeprowadzenia wszelkich niezbdnych uatwie.

Artyku 39
Polubowne zaatwianie
1. Na kadym etapie postpowania Trybuna moe postawi si do dyspozycji
zainteresowanych stron celem polubownego zaatwienia sprawy na zasadach poszanowania
praw czowieka w rozumieniu niniejszej konwencji i jej protokow.
2. Postpowanie prowadzone w trybie ustpu 1 jest poufne.
3. Jeli zdoano doprowadzi do polubownego zaatwienia sprawy, Trybuna skrela skarg z
listy spraw w formie decyzji, ktra ogranicza si do krtkiego przedstawienia faktw i
przyjtego rozwizania.
4. Tak decyzj przekazuje si Komitetowi Ministrw, ktry czuwa nad wykonaniem warunkw
polubownego zaatwienia okrelonych w decyzji.

Artyku 40
Publiczne rozprawy i dostp do dokumentw
1. Rozprawy s publiczne, chyba e Trybuna zdecyduje inaczej ze wzgldu na wyjtkowe
okolicznoci.
2. Dokumenty zoone u Szefa Kancelarii s publicznie dostpne, chyba e Przewodniczcy
Trybunau zdecyduje inaczej.

Artyku 41
Suszne zadouczynienie
Jeli Trybuna stwierdzi, e nastpio naruszenie niniejszej konwencji lub jej protokow, oraz
jeli prawo wewntrzne zainteresowanej Wysokiej Ukadajcej si Strony pozwala tylko na
czciowe usunicie konsekwencji tego naruszenia, Trybuna orzeka, gdy zachodzi potrzeba,
suszne zadouczynienie pokrzywdzonej stronie.

Artyku 42
Wyroki Izb
Wyroki Izb staj si ostateczne zgodnie z postanowieniami artykuu 44 ustp 2.

Artyku 43
Przekazanie do Wielkiej Izby
1. W okresie trzech miesicy od daty wydania wyroku przez Izb kada ze stron postpowania
moe, w wyjtkowych przypadkach, wnioskowa o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby.
2. Zesp piciu sdziw Wielkiej Izby przyjmie wniosek, jeli sprawa ujawnia powane
zagadnienie dotyczce interpretacji lub stosowania niniejszej konwencji i jej protokow lub
powan kwesti o znaczeniu oglnym.
3. Jeli zesp przyj wniosek, spraw rozstrzyga Wielka Izba w drodze wyroku.

Artyku 44
Ostateczne wyroki

1. Wyrok Wielkiej Izby jest ostateczny.

2. Wyrok Izby staje si ostateczny:
a) jeli strony owiadczaj, e nie bd wnioskowa przekazania sprawy do Wielkiej Izby,
lub
b) trzy miesice od daty wydania wyroku, jeli nie zoono wniosku o przekazanie sprawy do
Wielkiej Izby, lub
c) jeli zesp Wielkiej Izby odrzuci wniosek o przekazanie w trybie artykuu 43.
3. Ostateczny wyrok podlega opublikowaniu.

Artyku 45
Uzasadnienie wyrokw i decyzji
1. Wyroki, jak rwnie decyzje uznajce skargi za dopuszczalne lub niedopuszczalne, zawieraj
uzasadnienie.
2. Jeeli wyrok w caoci lub w czci nie wyraa jednomylnej opinii sdziw, kady sdzia jest
uprawniony do zaczenia opinii odrbnej.

Artyku 46
Moc obowizujca oraz wykonanie wyrokw
1. Wysokie Ukadajce si Strony zobowizuj si do przestrzegania ostatecznego wyroku
Trybunau we wszystkich sprawach, w ktrych s stronami.
2. Ostateczny wyrok Trybunau przekazuje si Komitetowi Ministrw, ktry czuwa nad jego
wykonaniem.
3. Jeli Komitet Ministrw uwaa, e czuwanie nad wykonaniem ostatecznego wyroku jest
utrudnione przez problem z wykadni wyroku, moe on przekaza to zagadnienie Trybunaowi
w celu rozstrzygnicia w kwestii wykadni. Decyzja o przekazaniu podejmowana jest
wikszoci dwch trzecich gosw przedstawicieli uprawnionych do zasiadania w Komitecie.
4. Jeli Komitet Ministrw uwaa, e Wysoka Ukadajca si Strona odmawia przestrzegania
ostatecznego wyroku w sprawie, w ktrej jest stron moe on, po dorczeniu tej Stronie
formalnego zawiadomienia oraz na podstawie decyzji podjtej wikszoci dwch trzecich

gosw przedstawicieli uprawnionych do zasiadania w Komitecie, przekaza Trybunaowi

zapytanie, czy ta Strona nie wykonaa swojego zobowizania na podstawie ustpu 1.
5. Jeli Trybuna stwierdza, e miao miejsce naruszenie ustpu 1, przekazuje spraw Komitetowi
Ministrw w celu rozwaenia rodkw, jakie naley podj. Jeli Trybuna stwierdza brak
naruszenia ustpu 1, przekazuje spraw Komitetowi Ministrw, ktry koczy rozpatrywanie
sprawy.

Artyku 47
Opinie doradcze
1. Trybuna moe, na wniosek Komitetu Ministrw, wydawa opinie doradcze w kwestiach
prawnych dotyczcych wykadni niniejszej konwencji i jej protokow.
2. Powysze opinie nie mog dotyczy treci i zakresu praw i wolnoci okrelonych w rozdziale I
niniejszej konwencji i w jej protokoach ani jakichkolwiek innych zagadnie, ktre Trybuna lub
Komitet Ministrw mogyby rozpatrywa w wyniku postpowania podjtego na podstawie
postanowie konwencji.
3. Decyzje Komitetu Ministrw w sprawie wniosku o opini doradcz Trybunau podejmowane
s wikszoci gosw przedstawicieli uprawnionych do zasiadania w Komitecie.

Artyku 48
Kompetencja doradcza Trybunau
Trybuna rozstrzyga, czy wniosek o wydanie opinii doradczej przedoony przez Komitet
Ministrw mieci si w jego kompetencji okrelonej w artykule 47.

Artyku 49
Uzasadnienie opinii doradczych

1. Opinia doradcza Trybunau zawiera uzasadnienie.

2. Jeeli opinia doradcza w caoci lub w czci nie wyraa jednomylnej opinii sdziw, kady
sdzia jest uprawniony do zaczenia opinii odrbnej.
3. Opini doradcz przekazuje si Komitetowi Ministrw.

Artyku 50
Koszty dziaalnoci Trybunau
Koszty dziaalnoci Trybunau ponosi Rada Europy.

Artyku 51
Przywileje i immunitety sdziw
Sdziowie s uprawnieni w czasie penienia swoich funkcji do korzystania z przywilejw i
immunitetw przewidzianych w artykule 40 Statutu Rady Europy i w porozumieniach zawartych
na jego podstawie.

ROZDZIA III
POSTANOWIENIA RNE

Artyku 52
Zasiganie informacji przez Sekretarza Generalnego

Na danie Sekretarza Generalnego Rady Europy kada Wysoka Ukadajca si Strona zoy
wyjanienie w sprawie sposobu, w jaki jej prawo wewntrzne zapewnia skuteczne stosowanie
wszystkich postanowie niniejszej konwencji.

Artyku 53
Ochrona uznanych praw czowieka
adne z postanowie niniejszej konwencji nie bdzie interpretowane jako ograniczajce lub
wyczajce jakiekolwiek prawa czowieka lub podstawowe wolnoci, ktre mog by
zagwarantowane przez ustaw kadej Wysokiej Ukadajcej si Strony lub jakkolwiek inn
umow, ktrej pastwo to jest Stron.

Artyku 54
Kompetencje Komitetu Ministrw
adne z postanowie niniejszej konwencji nie narusza uprawnie przyznanych Komitetowi
Ministrw na podstawie Statutu Rady Europy.

Artyku 55
Wyczenie innych rodkw rozstrzygania sporw
Wysokie Ukadajce si Strony zgadzaj si, e, wyjwszy porozumienia szczeglne, nie bd
wykorzystyway obowizujcych midzy nimi traktatw, konwencji lub deklaracji dla
skierowania, w drodze skargi, sporu powstaego w zwizku z interpretacj lub stosowaniem
niniejszej konwencji do rozpatrzenia w ramach innych sposobw rozstrzygania sporw ni
przewidziane w niniejszej konwencji.

Artyku 56
Terytorialny zakres stosowania
1. Kade Pastwo moe w chwili ratyfikacji lub w jakimkolwiek pniejszym czasie owiadczy
w drodze notyfikacji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy, e niniejsza
konwencja obowizywa bdzie, z zastrzeeniem ustpu 4 niniejszego artykuu, na wszystkich
lub niektrych terytoriach, za ktrych stosunki midzynarodowe Pastwo to odpowiada.
2. Konwencja obowizywa bdzie na terytorium lub terytoriach wymienionych w notyfikacji,
poczwszy od trzydziestego dnia po otrzymaniu tej notyfikacji przez Sekretarza Generalnego
Rady Europy.
3. Postanowienia niniejszej konwencji bd stosowane na tych terytoriach odpowiednio do
miejscowych wymogw.
4. Kade Pastwo, ktre zoyo deklaracj na podstawie ustpu 1 niniejszego artykuu, moe w
kadym pniejszym czasie uzna w odniesieniu do jednego lub wielu terytoriw wymienionych
w tej deklaracji kompetencj Trybunau do przyjmowania skarg od jednostek, organizacji
pozarzdowych lub grup osb, zgodnie z artykuem 34 Konwencji.

Artyku 57
Zastrzeenia
1. Kade Pastwo moe, przy podpisaniu niniejszej konwencji lub przy skadaniu dokumentw
ratyfikacyjnych, dokona zastrzeenia odnonie do kadego z przepisw konwencji w takim
zakresie, w jakim ustawa obowizujca na jego terytorium jest z tym przepisem niezgodna. Na
podstawie niniejszego artykuu niedopuszczalne s zastrzeenia o charakterze oglnym.
2. Kade zastrzeenie zoone na podstawie niniejszego artykuu powinno zawiera krtkie
przedstawienie treci ustawy, ktrej dotyczy.

Artyku 58
Wypowiedzenie
1. Wysoka Ukadajca si Strona moe wypowiedzie niniejsz konwencj nie wczeniej ni po
upywie piciu lat od daty, w ktrej staa si jej stron, i z zachowaniem szeciomiesicznego

okresu wypowiedzenia zawartego w notyfikacji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady

Europy, ktry poinformuje o tym inne Wysokie Ukadajce si Strony.
2. Powysze wypowiedzenie nie zwalnia zainteresowanej Wysokiej Ukadajcej si Strony od
zobowiza wynikajcych z konwencji w odniesieniu do kadego dziaania, ktre mogc
narusza te zobowizania byoby podjte przed upywem terminu, w ktrym wypowiedzenie
stao si skuteczne.
3. Kada Wysoka Ukadajca si Strona, ktra przestaje by czonkiem Rady Europy, przestaje
by na tych samych warunkach stron niniejszej konwencji.
4. Konwencja moe by wypowiedziana zgodnie z przepisami poprzednich ustpw w
odniesieniu do kadego terytorium, w stosunku do ktrego owiadczono o jej obowizywaniu
zgodnie z artykuem 56.

Artyku 59
Podpisanie i ratyfikacja
1. Niniejsza konwencja jest otwarta do podpisu dla Czonkw Rady Europy. Podlega ona
ratyfikacji. Dokumenty ratyfikacyjne skada si Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy.
2. Unia Europejska moe przystpi do niniejszej konwencji.
3. Niniejsza konwencja wejdzie w ycie po zoeniu dziesiciu dokumentw ratyfikacyjnych.
4. W odniesieniu do kadego sygnatariusza, ktry dokona ratyfikacji w dalszej kolejnoci,
konwencja wchodzi w ycie z dniem zoenia dokumentw ratyfikacyjnych.
5. Sekretarz Generalny Rady Europy notyfikuje Czonkom Rady Europy wejcie w ycie
konwencji, nazwy Wysokich Ukadajcych si Stron, ktre dokonay jej ratyfikacji, oraz fakt
zoenia kolejnych dokumentw ratyfikacyjnych.

Sporzdzono w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. w jednym egzemplarzu, w jzykach

angielskim i francuskim, przy czym oba teksty s jednakowo autentyczne; orygina zostanie
zoony w archiwach Rady Europy. Sekretarz Generalny przekae uwierzytelnione odpisy
kademu z sygnatariuszy.

PROTOK NR 14
do Konwencji o ochronie praw czowieka i podstawowych wolnoci
zmieniajcy system kontroli Konwencji
(Przyjty w dniu 13 maja 2004 r. na 114 Sesji Komitetu Ministrw)
(Nieoficjalne tumaczenie tekstu Protokou Nr. 14, z wyczeniem artykuw, na mocy ktrych
zmienione zostan postanowienia Konwencji o ochronie praw czowieka i podstawowych
wolnoci)

Pastwa-Czonkowie Rady Europy, sygnatariusze Protokou do Konwencji o ochronie

praw czowieka i podstawowych wolnoci, sporzdzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r.
(zwanej dalej Konwencj),
majc na uwadze Rezolucj nr 1 oraz Deklaracj uchwalon na Europejskiej Konferencji
Ministerialnej Praw Czowieka, ktra odbya si w Rzymie 3 i 4 listopada 2000 r.;
majc na uwadze Deklaracje uchwalone przez Komitet Ministrw, odpowiednio na jego
109, 111 i 112 Sesji, w dniach 8 listopada 2001 r., 7 listopada 2002 r. i 15 maja 2003 r.;
majc na uwadze Opini nr 251 (2004) przyjt przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady
Europy dnia 28 kwietnia 2004 r.;
uznajc piln potrzeb zmiany niektrych postanowie Konwencji w celu zachowania i
polepszenia skutecznoci systemu kontroli na dugi czas, gwnie z powodu staego wzrostu
obcienia prac Europejskiego Trybunau Praw Czowieka i Komitetu Ministrw Rady Europy;
uznajc, w szczeglnoci, potrzeb zapewnienia, aby Trybuna mg nadal odgrywa
swoj wybitn rol w dziedzinie ochrony praw czowieka w Europie,
uzgodniy, co nastpuje:

(... ) Przepisy kocowe i przejciowe

Artyku 18
1. Niniejszy Protok jest otwarty do podpisu dla Pastw-Czonkw Rady Europy, sygnatariuszy
Konwencji, ktre mog przyj wynikajce z niego zobowizania przez:
a
podpisanie bez zastrzeenia ratyfikacji, przyjcia lub
zatwierdzenia; lub
b
podpisanie z zastrzeeniem ratyfikacji, przyjcia lub
zatwierdzenia, po ktrym taka ratyfikacja, przyjcie lub
zatwierdzenie nastpuje.

2. Dokumenty ratyfikacji, przyjcia lub zatwierdzenia

Generalnemu Rady Europy.

zostan zoone Sekretarzowi

Artyku 19
Niniejszy Protok wejdzie w ycie pierwszego dnia miesica nastpujcego po upywie trzech
miesicy od dnia, w ktrym wszystkie Strony Konwencji wyra zgod na zwizanie si
Protokoem zgodnie z postanowieniami artykuu 18.

Artyku 20
1. Od dnia wejcia w ycie niniejszego Protokou jego przepisy stosuje si do wszystkich skarg
wniesionych do Trybunau oraz do wszystkich wyrokw, nad ktrych wykonaniem czuwa
Komitet Ministrw.
2. Nowe kryterium dopuszczalnoci wprowadzone przez artyku 12 niniejszego Protokou do
artykuu 35 ustp 3.b Konwencji nie stosuje si do skarg uznanych za dopuszczalne przed
wejciem w ycie Protokou. Przez dwa lata od wejcia w ycie niniejszego Protokou nowe
kryterium dopuszczalnoci moe by stosowane tylko przez Izby i Wielk Izb Trybunau.

Artyku 21
Kadencja sdziw sprawujcych w dniu wejcia w ycie Protokou swj urzd przez pierwsz
kadencj wydua si z mocy prawa tak, aby jej cakowity czas trwania wynis dziewi lat.
Pozostali sdziowie kocz swoj kadencj, ktr wydua si z mocy prawa o dwa lata.

Artyku 22
Sekretarz Generalny Rady Europy notyfikuje Pastwom-Czonkom Rady Europy:
a.
kade podpisanie;
b.
zoenie kadego dokumentu ratyfikacji, przyjcia lub zatwierdzenia;
c.
dat wejcia w ycie niniejszego Protokou zgodnie z artykuem 19; oraz
d.
kady inny akt, notyfikacj lub zawiadomienie dotyczce niniejszego Protokou.

Na dowd czego niej podpisani, bdc do tego naleycie upowanieni, podpisali niniejszy
Protok.
Sporzdzono w Strasburgu dnia 13 maja 2004 r. w jednym egzemplarzu w jzykach angielskim i
francuskim, przy czym oba teksty s jednakowo autentyczne; orygina zostanie zoony w
archiwach Rady Europy. Sekretarz Generalny Rady Europy przekae uwierzytelnione odpisy
kademu z Pastw-Czonkw Rady Europy.