EGZAMIN MATURALNY

W ROKU SZKOLNYM 2015/2016

FORMUA OD 2015
(NOWA MATURA)

MATEMATYKA
POZIOM ROZSZERZONY

ZASADY OCENIANIA ROZWIZA ZADA

ARKUSZ MMA-P1

MAJ 2016

Oglne zasady oceniania

Uwaga: Akceptowane s wszystkie odpowiedzi merytorycznie poprawne i speniajce warunki
zadania.

Zadanie 1. (01)
Wymagania oglne
II. Wykorzystanie
i interpretowanie
reprezentacji.

Wymagania szczegowe
2. Wyraenia algebraiczne. Zdajcy uywa wzorw
3
skrconego mnoenia na ( a b ) oraz a 3 b3

Poprawna
odp. (1 p.)
C

(R2.1).

Zadanie 2. (01)
3. Rwnania i nierwnoci. Zdajcy stosuje
I. Wykorzystanie
twierdzenie o reszcie z dzielenia wielomianu przez
i tworzenie informacji.
dwumian x a (R3.4).

Zadanie 3. (01)
II. Wykorzystanie
i interpretowanie
reprezentacji.

4. Funkcje. Zdajcy na podstawie wykresu funkcji

y = f(x) szkicuje wykresy funkcji y = |f(x)|, y = cf(x),
y = f(cx) (R4.1).

11. Rachunek rniczkowy. Zdajcy oblicza

pochodne funkcji wymiernych (R11.2).

11. Rachunek rniczkowy. Zdajcy oblicza granice

funkcji (i granice jednostronne), korzystajc
z twierdze o dziaaniach na granicach i z wasnoci
funkcji cigych (R11.1).

Zadanie 4. (01)
II. Wykorzystanie
i interpretowanie
reprezentacji.
Zadanie 5. (01)
II. Wykorzystanie
i interpretowanie
reprezentacji.
Zadanie 6. (02)
III. Modelowanie
matematyczne.

10. Elementy statystyki opisowej. Teoria

prawdopodobiestwa i kombinatoryka. Zdajcy
oblicza prawdopodobiestwo warunkowe (R10.2).

Strona 2 z 34

753

Zadanie 7. (02)
III. Modelowanie
matematyczne.

5. Cigi. Zdajcy rozpoznaje szeregi geometryczne zbiene i oblicza

ich sumy (R5.3).

Przykadowe rozwizania
I sposb

1
1
. Ilorazem tego cigu jest q =
.
2 x 371
2 x 371
Poniewa wszystkie wyrazy tego cigu s dodatnie, wic szereg jest zbieny, gdy
1
0<
< 1 . Zatem
2 x 371
2 x 371 > 0 i 2 x 371 > 1 .
Std
2 x > 372 ,
x > 186 .

Pierwszym wyrazem cigu ( an ) jest a1 =

Zatem szukan liczb cakowit jest 187.

II sposb
1
, ilorazem tego cigu za jest
2 x 371
1
1
<1.
q=
. Szereg geometryczny jest zbieny wtedy i tylko wtedy, gdy:
2 x 371
2 x 371

Pierwszym wyrazem cigu

( an )

jest a1 =

Rozwizujemy powysz nierwno:

1 <
0<

1
< 1,
2 x 371

2 x 370
2 x + 372

< 0,
2 x 371
2 x 371

x 185,5 ( x 185 )( x 185,5 ) > 0 ( x 186 )( x 185,5 ) > 0 ,

x ( , 185 ) (186, + ) .

Wszystkie wyrazy cigu ( an ) s dodatnie, wic x (186, + ) . Zatem szukan liczb cakowit
jest 187.
Schemat punktowania
Zdajcy otrzymuje................................................................................................................ 1 p.
1
i na tym poprzestanie lub dalej popenia bdy.
gdy zapisze q =
2 x 371
Zdajcy otrzymuje................................................................................................................ 2 p.
gdy zapisze najmniejsz liczb cakowit x, dla ktrej nieskoczony szereg jest zbieny, tzn.
liczb 187, o ile wynik nie zosta uzyskany w wyniku bdnego rozwizania.

Strona 3 z 34

Uwaga:
Jeeli zdajcy bez stosownych oblicze i bez komentarza zapisuje, e szukan liczb jest 187
i na tym zakoczy, to otrzymuje 1 punkt.

Zadanie 8. (03)

V. Rozumowanie
i argumentacja.

2. Wyraenia algebraiczne. Zdajcy uywa wzorw skrconego

2
mnoenia na ( a b ) oraz a 2 b 2 (2.1).

Przykadowe rozwizanie

I sposb
Dla dowolnych liczb dodatnich x i y takich, e x 2 + y 2 = 2 nierwno x + y 2 jest
rwnowana kolejno nierwnociom
2
( x + y) 4 ,
x 2 + 2 xy + y 2 4 ,
x 2 + 2 xy + y 2 2 2 ,

x 2 + y 2 + 2 xy 2 ( x 2 + y 2 ) ,
x 2 + y 2 + 2 xy 2 x 2 + 2 y 2 ,
x 2 + y 2 2 xy 0 ,

( x y)

0.

Ta ostatnia nierwno jest prawdziwa dla dowolnych liczb rzeczywistych x i y. To koczy

dowd.
Schemat punktowania I sposobu rozwizania
Zdajcy otrzymuje .............................................................................................................. 1 p.

gdy uzasadni, e dla dowolnych liczb dodatnich x i y takich, e x 2 + y 2 = 2 nierwno

x + y 2 jest rwnowana nierwnoci x 2 + 2 xy + y 2 2 2 i na tym poprzestanie lub dalej
popenia bdy.
Zdajcy otrzymuje .............................................................................................................. 2 p.
gdy uzasadni, e dla dowolnych liczb dodatnich x i y takich, e x 2 + y 2 = 2 nierwno

x + y 2 jest rwnowana nierwnoci x 2 + y 2 + 2 xy 2 ( x 2 + y 2 ) i na tym poprzestanie lub

dalej popenia bdy.

Zdajcy otrzymuje .............................................................................................................. 3 p.
gdy przeprowadzi pene rozumowanie.

Strona 4 z 34

Przykadowe rozwizanie

II sposb
Niech x i y bd dowolnymi dodatnimi liczbami rzeczywistymi takimi, e x 2 + y 2 = 2 .
Obie strony nierwnoci x + y 2 s dodatnie, wic podnoszc obie strony nierwnoci do
kwadratu otrzymujmy nierwno rwnowan
x 2 + y 2 + 2 xy 4 .
Std otrzymujemy 2 + 2 xy 4 , wic xy 1 .
Obie strony tej nierwnoci xy 1 s dodatnie, wic podnoszc obie strony nierwnoci do
kwadratu otrzymujmy nierwno rwnowan
x2 y 2 1 .
Z zaoenia y 2 = 2 x 2 . Wwczas nierwno x 2 y 2 1 jest rwnowana nierwnociom
x2 ( 2 x2 ) 1 ,

x4 + 2x2 1 ,
x4 2 x2 + 1 0 ,

(x

1) 0 .
2

Ta ostatnia nierwno jest prawdziwa dla kadej liczby rzeczywistej x. To koczy dowd.
Schemat punktowania II sposobu rozwizania
Zdajcy otrzymuje ............................................................................................................... 1 p.

gdy uzasadni, e dla dowolnych liczb dodatnich x i y takich, e x 2 + y 2 = 2 nierwno

x + y 2 jest rwnowana nierwnoci xy 1 i na tym poprzestanie lub dalej popenia bdy.
Zdajcy otrzymuje ............................................................................................................... 2 p.

gdy zapisze nierwno z jedn niewiadom, np. x

dalej popenia bdy.

2 x 2 1 i na tym poprzestanie lub

Zdajcy otrzymuje ............................................................................................................... 3 p.

gdy przeprowadzi pene rozumowanie.

Przykadowe rozwizanie

III sposb
Niech x i y bd dowolnymi dodatnimi liczbami rzeczywistymi takimi, e x 2 + y 2 = 2 .
Wykorzystujc nierwno midzy redni arytmetyczn i redni kwadratow, otrzymujemy
x+ y
x2 + y2

.
2
2
2
x+ y
Std i z rwnoci x 2 + y 2 = 2 wynika, e

= 1 , czyli x + y 2 . To koczy dowd.

2
2

Strona 5 z 34

Schemat punktowania III sposobu rozwizania

Zdajcy otrzymuje .............................................................................................................. 2 p.

gdy zapisze nierwno midzy redni arytmetyczn i redni kwadratow

x+ y

x2 + y 2
2

i na tym poprzestanie lub dalej popenia bdy.

Zdajcy otrzymuje .............................................................................................................. 3 p.

gdy zapisze nierwno midzy redni arytmetyczn i redni kwadratow i na tej podstawie
uzasadni prawdziwo nierwnoci x + y 2 .
Przykadowe rozwizanie

IV sposb
Dla dowolnych liczb dodatnich x i y takich, e x 2 + y 2 = 2 nierwno x + y 2 jest
rwnowana kolejno nierwnociom
2
( x + y) 4 ,
x 2 + 2 xy + y 2 4 ,
2 + 2 xy 4 ,
xy 1 ,
x2 y 2 1 .
Moemy przyj, e x 2 = 1 p oraz y 2 = 1 + p , gdzie 1 < p < 1 . Zatem nierwno x 2 y 2 1
przyjmuje posta (1 p )(1 + p ) 1 , czyli 1 p 2 1 , co jest prawd dla kadej liczby
rzeczywistej p, wic, w szczeglnoci, dla kadej liczby 1 < p < 1 . To koczy dowd.
Schemat punktowania IV sposobu rozwizania
Zdajcy otrzymuje .............................................................................................................. 1 p.
gdy uzasadni, e dla dowolnych liczb dodatnich x i y takich, e x 2 + y 2 = 2 nierwno
x + y 2 jest rwnowana nierwnoci xy 1 i na tym poprzestanie lub dalej popenia bdy.
Zdajcy otrzymuje .............................................................................................................. 2 p.
gdy uzasadni, e dla dowolnych liczb dodatnich x i y takich, e x 2 + y 2 = 2 nierwno
x + y 2 jest rwnowana nierwnoci x 2 y 2 1 oraz przyjmie, e x 2 = 1 p oraz y 2 = 1 + p ,
gdzie 1 < p < 1 , i na tym poprzestanie lub dalej popenia bdy.
Zdajcy otrzymuje .............................................................................................................. 3 p.
gdy przeprowadzi pene rozumowanie.

Strona 6 z 34

Przykadowe rozwizanie

V sposb
Niech x i y bd dowolnymi dodatnimi liczbami rzeczywistymi takimi, e x 2 + y 2 = 2 .
Std
x 2 + 2 xy + y 2 = 2 + 2 xy ,

( x + y)

= 2 + 2 xy ,

x + y = 2 + 2 xy .

Dla dowolnych liczb rzeczywistych x i y prawdziwa jest nierwno

kolejno
x 2 2 xy + y 2 0 ,

( x y )2 0 ,

a std

2xy x 2 + y 2 .

Zatem dla dowolnych dodatnich liczb rzeczywistymi x i y takich, e x 2 + y 2 = 2 prawdziwa

jest nierwno
2 xy 2 ,
xy 1 .
Std wynika, e
x + y = 2 + 2 xy 2 + 2 1 = 4 = 2 .
To koczy dowd.
Schemat punktowania V sposobu rozwizania
Zdajcy otrzymuje ............................................................................................................... 1 p.

gdy

albo

uzasadni, e dla dowolnych liczb dodatnich x i y takich, e x 2 + y 2 = 2 nierwno

x + y 2 rwnowana nierwnoci xy 1
zapisze, e dla dowolnych liczb dodatnich x i y takich, e x 2 + y 2 = 2 suma liczb x i y
jest rwna x + y = 2 + 2 xy

i na tym poprzestanie lub dalej popenia bdy.

Zdajcy otrzymuje ............................................................................................................... 2 p.
gdy uzasadni, e dla dowolnych liczb dodatnich x i y takich, e x 2 + y 2 = 2 nierwno
x + y 2 rwnowana nierwnoci xy 1 oraz zapisze sum liczb x i y w postaci
x + y = 2 + 2 xy i na tym poprzestanie lub dalej popenia bdy.

Zdajcy otrzymuje ............................................................................................................... 3 p.

gdy przeprowadzi pene rozumowanie.

Strona 7 z 34

Przykadowe rozwizanie

VI sposb
Niech x i y bd dowolnymi dodatnimi liczbami rzeczywistymi takimi, e x 2 + y 2 = 2 . To
oznacza, e kada para liczb ( x, y ) speniajca to rwnanie stanowi wsprzdne punktu

lecego w I wiartce ukadu wsprzdnych na okrgu o rodku S = ( 0, 0 ) i promieniu

r = 2 . Punkt A = (1,1) ley na tym okrgu, wic prosta o rwnaniu y = x zawiera rednic

tego okrgu. Oznacza to, e prosta prostopada do niej i przechodzca przez punkt A jest
styczna do okrgu. Ma ona rwnanie y = ( x 1) + 1 , czyli x + y = 2 . Ta prosta wyznacza
dwie ppaszczyzny, z ktrych jedna opisana jest nierwnoci x + y 2 . rodek S okrgu
ley w tej ppaszczynie, gdy 0 + 0 = 0 < 2 . Std wynika, e w tej ppaszczynie le te
wszystkie punkty okrgu.
y

x
0

To koczy dowd.
Schemat punktowania VI sposobu rozwizania
Zdajcy otrzymuje .............................................................................................................. 1 p.
gdy zapisze, e wszystkie punkty P = ( x, y ) , ktrych wsprzdne speniaj rwnanie

x 2 + y 2 = 2 , le na okrgu o rodku S = ( 0, 0 ) i promieniu r = 2 i na tym zakoczy lub

dalej popenia bdy.
Zdajcy otrzymuje .............................................................................................................. 2 p.

gdy zapisze, e wszystkie punkty P = ( x, y ) , ktrych wsprzdne speniaj rwnanie

x 2 + y 2 = 2 , le na okrgu o rodku S = ( 0, 0 ) i promieniu r = 2 oraz e kady punkt
okrgu ley w ppaszczynie opisanej nierwnoci x + y 2 , ale nie stwierdzi, e krawd
tej ppaszczyzny jest styczna do okrgu i na tym zakoczy lub dalej popenia bdy.
Zdajcy otrzymuje .............................................................................................................. 3 p.
gdy zapisze, e wszystkie punkty P = ( x, y ) , ktrych wsprzdne speniaj rwnanie

x 2 + y 2 = 2 , le na okrgu o rodku S = ( 0, 0 ) i promieniu r = 2 oraz e kady punkt

okrgu ley w ppaszczynie opisanej nierwnoci x + y 2 , a take stwierdzi, e prosta
o rwnaniu x + y = 2 jest styczna do tego okrgu.

Strona 8 z 34

Przykadowe rozwizanie

VII sposb
Niech x i y bd dowolnymi dodatnimi liczbami rzeczywistymi takimi, e x 2 + y 2 = 2 . Std
otrzymujemy y 2 = 2 x 2 , wic y = 2 x 2 dla 0 < x < 2 , gdy
nierwno x + y 2 jest rwnowana nierwnoci

y > 0 . Wwczas

x + 2 x2 2 ,
2 x2 2 x .

Obie strony tej nierwnoci s dodatnie, gdy 0 < x < 2 , wic, podnoszc obie strony
nierwnoci do kwadratu, otrzymujmy nierwno rwnowan
2 x2 4 4 x + x2 ,
2 x2 4 x + 2 0 ,
x2 2 x + 1 0 ,
2
( x 1) 0 ,
ktra jest prawdziwa dla kadej liczby rzeczywistej x. To koczy dowd.
Schemat punktowania VII sposobu rozwizania
Zdajcy otrzymuje ............................................................................................................... 1 p.

gdy wyznaczy z rwnoci x 2 + y 2 = 2 jedn z liczb w zalenoci od drugiej: y = 2 x 2 dla

0< x< 2
i na tym poprzestanie lub dalej popenia bdy.

Zdajcy otrzymuje ............................................................................................................... 2 p.

gdy zapisze nierwno z jedn niewiadom, np. x 2 + 2 x 2 2 i na tym poprzestanie lub

dalej popenia bdy.
Zdajcy otrzymuje ............................................................................................................... 3 p.

gdy przeprowadzi pene rozumowanie.

Przykadowe rozwizanie

VIII sposb
Niech x i y bd dowolnymi dodatnimi liczbami rzeczywistymi takimi, e x 2 + y 2 = 2 . Std
otrzymujemy y = 2 x 2 dla 0 < x < 2 , gdy y > 0 . Do obu stron rwnania x 2 + y 2 = 2
dodajemy 2 xy , otrzymujc
x 2 + y 2 + 2 xy = 2 + 2 xy ,

( x + y)

= 2 + 2 xy .

Std
x + y = 2 + 2 xy = 2 + 2 x 2 x 2 = 2 + 2 2 x 2 x 4 .

Rozwamy funkcj f okrelon dla

0< x< 2

wzorem

f ( x ) = 2 + 2 2 x2 x4 .

Wyznaczymy najwiksz warto tej funkcji. Poniewa funkcja y = 2 + 2 t jest rosnca,

Strona 9 z 34

wic funkcja f osiga najwiksz warto wtedy i tylko wtedy, gdy najwiksz warto osiga
funkcja g okrelona dla 0 < x < 2 wzorem g ( x ) = 2 x 2 x 4 . Obliczamy pochodn tej
funkcji
g ( x ) = 4 x 4 x3 dla 0 < x < 2 .
Obliczamy miejsca zerowe pochodnej i badamy jej znak.
Poniewa g ( x ) = 4 x (1 x )(1 + x ) oraz 4 x (1 + x ) > 0 dla kadego 0 < x < 2 , wic:
g ( x ) = 0 wtedy i tylko wtedy, gdy 1 x = 0 , czyli x = 1 ,
g ( x ) > 0 wtedy i tylko wtedy, gdy 1 x > 0 i 0 < x < 2 , czyli gdy 0 < x < 1 ,
g ( x ) < 0 wtedy i tylko wtedy, gdy 1 x < 0 i 0 < x < 2 , czyli gdy 1 < x < 2 .

Zatem w przedziale

( 0,1

funkcja g jest rosnca, w przedziale 1, 2

jest malejca,

a w punkcie x = 1 przyjmuje maksimum lokalne, ktre jest jednoczenie najwiksz

wartoci tej funkcji.
Gdy x = 1 , to
f (1) = 2 + 2 2 12 14 = 4 .
Zatem
x + y 4 = 2,
co koczy dowd.
Schemat punktowania VIII sposobu rozwizania
Zdajcy otrzymuje .............................................................................................................. 1 p.

gdy wyznaczy sum liczb x i y w zalenoci od jednej zmiennej, np. x + y = 2 + 2 x 2 x 2

dla 0 < x < 2 i na tym poprzestanie lub dalej popenia bdy.
Zdajcy otrzymuje .............................................................................................................. 2 p.
gdy obliczy miejsca zerowe pochodnej i zbada jej znak, np.:
g ( x ) = 0 dla x = 1 , g ( x ) > 0 dla 0 < x < 1 , g ( x ) < 0 dla 1 < x < 2

i na tym poprzestanie lub dalej popenia bdy.

Zdajcy otrzymuje .............................................................................................................. 3 p.

gdy przeprowadzi pene rozumowanie.

Uwagi:
1. Jeeli zdajcy jako jedyne uzasadnienie prawdziwoci nierwnoci przywouje
nierwno Cauchyego i nie zapisuje tej nierwnoci ani adnych wnioskw pyncych
z zastosowania tej nierwnoci, to otrzymuje 0 punktw.
2. Jeeli zdajcy, oprcz powoania si na nazwisko Cauchy, zapisze odpowiedni
nierwno Cauchyego, to przedstawione rozwizanie jest oceniane tak, jak to przewiduje
schemat.
3. Jeeli zdajcy nie zapisze koniecznego zaoenia o moliwych wartociach x przy
wyznaczaniu y w zalenoci od x, to otrzymuje co najwyej 2 punkty.
Strona 10 z 34

Zadanie 9. (03)

V. Rozumowanie
i argumentacja.

7. Planimetria. Zdajcy rozpoznaje figury podobne i jednokadne;

wykorzystuje (take w kontekstach praktycznych) ich wasnoci
(R7.4).

Przykadowe rozwizania

I sposb
Poprowadmy promienie SE i SF okrgu o rodku S do punktw E i F stycznoci tego okrgu
odpowiednio z przektn BD i bokiem AB prostokta. Niech G bdzie rzutem punktu N na
bok AB, jak na rysunku.
D
C
E
r
M

N
r

B
F
G
Wwczas SM = SE = SF = MA = NG oraz DE = BN .
Trjkty DMS i DES s prostoktne, wic z twierdzenia Pitagorasa dla tych trjktw
otrzymujemy
A

DM =

DS SM

DS SE = DE .

Odcinek MN jest rwnolegy do AB, wic kty GBN i ENS s rwne. Trjkty BGN i NES s
prostoktne, wic kty BNG i NSE take s rwne. To z kolei wraz z rwnoci
SE = NG oznacza, e trjkty BGN i NES s przystajce. Zatem BN = NS .
Std

MN = MS + SN = MA + BN = MA + DE = MA + DM = AD .
To koczy dowd.
Uwaga:
Rwno odcinkw DM i DE wynika te bezporednio z twierdzenia o odcinkach stycznych.

Strona 11 z 34

II sposb
Poprowadmy promienie SE i SF okrgu o rodku S do punktw E i F stycznoci tego okrgu
odpowiednio z przektn BD i bokiem AB prostokta. Poczmy punkty S oraz B, jak na
rysunku.
D
C
E
r
M
A

r S
r

Wwczas SM = SE = SF = MA oraz DE = BN .
Poniewa MN = r + SN oraz AD = r + DM , wystarczy wykaza, e DM = SN .
Z przystawania trjktw prostoktnych BFS i BES (wsplna przeciwprostoktna i rwne
przyprostoktne SF = SE ) otrzymujemy EBS = FBS = .
Odcinek MN jest rwnolegy do AB, zatem kty FBS i NSB s rwne, jako kty
naprzemianlege, czyli kty NSB i SBN take s rwne. Wobec powyszego trjkt BSN jest
rwnoramienny i BN = NS oraz BN = DM , a std wynika rwno DM = SN . To
koczy dowd.
III sposb
Poprowadmy promienie okrgu o rodku S do punktw E i F stycznoci tego okrgu
z bokami BD i AB trjkta DAB. Niech r oznacza promie tego okrgu, x = MD , y = SN
i z = EN .
D

C
x
E

r
M
r

r S
r

r F

N
x
B

Z twierdzenia o odcinkach stycznych wynika, e ED = MD = x . Trjkty DAB i CBD s

przystajce, wic NB = ED = x . Czworokt AFSM jest kwadratem, wic MA = AF = r .
Ponadto BF = BE = x + z .
Trjkty DAB i DMN s podobne (oba s prostoktne i maj wsplny kt ostry przy
wierzchoku D). Zatem
AD MD
r+x
x
=
=
, czyli
.
DB
DN
2x + z x + z
Strona 12 z 34

Std

( r + x )( x + z ) = ( 2 x + z ) x ,

rx + rz + x 2 + xz = 2 x 2 + xz ,
x 2 rx
z=
.
(1)
r
Z podobiestwa trjktw MDN i ESN (oba s prostoktne i maj wsplny kt ostry przy
wierzchoku N) wynika , e
SE
MD
r
x
=
, czyli =
.
SN
DN
y x+ z
Std i z (1) otrzymujemy
2
r ( x + z ) rx + r x rrx rx + x 2 rx
y=
=
=
= x.
x
x
x
To oznacza, e AD = r + x = r + y = MN . To koczy dowd.
Schemat punktowania
Rozwizanie, w ktrym postp jest niewielki, ale konieczny na drodze
do penego rozwizania zadania ......................................................................................... 1 p.

Zdajcy
poprowadzi odcinki SE i NG

albo

zapisze rwno DM = DE ,
albo

albo

albo

albo

zapisze rwno DE = BN ,
zapisze rwno SM = SE = MA = NG ,
zapisze, e trjkty BFS i BES s przystajce,
zapisze proporcj wynikajc z podobiestwa trjktw DAB i DMN :

AD MD
=
,
DB
DN

zapisze proporcj wynikajc z podobiestwa trjktw MDN i ESN :

SE
MD
=
,
SN
DN

albo

albo
zauway, e odcinek BS jest dwusieczn kta ABD,

albo
zapisze, e trjkt BNS jest rwnoramienny
i na tym zakoczy lub dalej popeni bdy.
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania ....................................................................... 2 p.

Zdajcy
zapisze, e trjkty BGN i NES s przystajce

albo
Strona 13 z 34


albo

albo

albo

zapisze, e trjkt BSN jest rwnoramienny i BN = DM ,

zapisze proporcje:

r
x
r+x
x
=
i =
,
2x + z x + z y x + z

zauway, e MN = r + SN i EN = AB AD ,
zapisze proporcje:

r+x
2

x
r
x
=
i
oraz zapisze rwnanie
r+y
z r+y

r + y+ x r
wynikajce z twierdzenia Pitagorasa w jednym z trjktw BGN i ENS
i na tym zakoczy lub dalej popenia bdy.

Rozwizanie pene ................................................................................................................ 3 p.

Zdajcy wykae, e MN = AD .

Zadanie 10. (04)

4. Funkcje. Zdajcy wykorzystuje wasnoci funkcji liniowej

IV. Uycie i tworzenie i kwadratowej do interpretacji zagadnie geometrycznych,
strategii.
fizycznych itp. take osadzonych w kontekcie praktycznym)
(4.12).
Przykadowe rozwizania

I sposb
Wyznaczymy najpierw wsprzdne punktu przecicia. Przyrwnujemy

f ( x) i g ( x) ,

a otrzymane rwnanie zapisujemy w postaci

( a +1) x = 7 .

Poniewa x > 0 , wic a + 1 > 0 , czyli a > 1 .

Zatem
7
5 2a
y = f ( x) =
.
2=
a +1
a +1
Poniewa y > 0 , a ponadto a + 1 > 0 , wic wynika std, e 5 2a > 0 , skd otrzymujemy
a<

5
.
2

czymy oba warunki x > 0 i y > 0 i zapisujemy odpowied: punkt przecicia wykresw
5
2

funkcji ma obie wsprzdne dodatnie dla 1 < a < .

Strona 14 z 34

II sposb
Zilustrujmy w ukadzie wsprzdnych sytuacj opisan w treci zadania.
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
-7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 0
-1
-2
-3

Poniewa rwnanie

y = x+5
y = x2

x
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

y=

5
x+5
2

opisuje pk prostych przechodzcych przez punkt

y = ax + 5

5
o wsprzdnych ( 0,5) , wic rysujc proste o rwnaniach y = x + 5 oraz y = x + 5 (linie
2

przerywane) otrzymujemy graniczne pooenia linii prostych nalecych do tego pku

prosta o rwnaniu y = x + 5 nie ma adnego punktu wsplnego z prost o rwnaniu y = x 2 ,
natomiast prosta o rwnaniu y =
y = x 2 , jest nim punkt

( 2,0) ,

5
x + 5 ma jeden punkt wsplny z prost o rwnaniu
2

ktrego wsprzdne nie speniaj warunku okrelonego

w treci tego zadania.

Zapisujemy odpowied: Punkty przecicia wykresw funkcji maj dwie dodatnie
5
2

wsprzdne wtedy i tylko wtedy, gdy 1 < a < .

Schemat punktowania
Rozwizanie, w ktrym postp jest niewielki, ale konieczny na drodze do penego
rozwizania zadania ............................................................................................................ 1 p.

Zdajcy wyznaczy jedn ze wsprzdnych punktu przecicia w zalenoci od a oraz zapisze:

x=

7
a +1

y=

7
2
a +1

albo

i na tym zakoczy lub dalej popenia bdy.

Strona 15 z 34

Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp ........................................................................ 2 p.

Zdajcy
7
wyznaczy obie wsprzdne punktu przecicia w zalenoci od a i zapisze: x =
a +1
5 2a
dla a 1
i y=
a +1
albo
7
wyznaczy pierwsz wsprzdn punktu przecicia w zalenoci od a: x =
a +1
i zapisze, e druga wsprzdna jest dodatnia, gdy x > 2 (o ile wynika to
z przywoanej koniunkcji x > 0 x > 2 ),
albo
zapisze, e x > 0 , gdy a > 1 i nie wyznaczy drugiej wsprzdnej punktu przecicia,
albo

sporzdzi ilustracj graficzn jednej pary prostych o rwnaniach: y = x 2 i y = x + 5

5
2

lub y = x 2 i y = x + 5
i na tym zakoczy lub dalej popenia bdy.
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania....................................................................... 3 p.

Zdajcy:

zapisze, e dla a > 1 speniona jest nierwno x > 0 i wyznaczy drug

wsprzdn
albo

albo

5
zapisze, e dla 1 < a < speniona jest nierwno y > 0 i nie rozway warunku
2

x >0,

sporzdzi ilustracj graficzn, na ktrej znajd si proste o rwnaniach:

y = x+5

y=

5
x+5
2

y = x2

oraz zapisze przynajmniej jedn poprawn nierwno, ktr spenia wspczynnik a,

albo

sporzdzi ilustracj graficzn prostej o rwnaniu: y = x 2 i pku prostych

przechodzcych przez punkt o wsprzdnych (0, 5) oraz zapisze przynajmniej jedn
poprawn nierwno, ktr spenia wspczynnik a
i na tym zakoczy lub dalej popenia bdy.
Rozwizanie pene ................................................................................................................ 4 p.

Zdajcy zapisze, e dla 1 < a <

5
obie wsprzdne punktu przecicia s dodatnie.
2

Strona 16 z 34

Uwagi:
1. Jeeli zdajcy podstawia do rwnania pku prostych wsprzdne punktu (0, 2), otrzymuje
5
a = i na tym zakoczy lub dalej popeni bdy, to otrzymuje 1 punkt. Jeli dodatkowo
2
5
poda, e a < , to otrzymuje 2 punkty.
2
2. Jeeli zdajcy przedstawia rysunek, na ktrym jest tylko prosta o rwnaniu y = x 2 ,
5

i odpowied a 1, bez adnych wyjanie, to otrzymuje 1 punkt.

2

Zadanie 11. (04)

IV. Uycie i tworzenie

strategii.

6. Trygonometria. Zdajcy rozwizuje rwnania i nierwnoci

trygonometryczne oraz posuguje si wykresami funkcji
trygonometrycznych (R6.6, R6.4).

Przykadowe rozwizanie

Poniewa cos 2 x 0 dla kadego x, to nierwno

koniunkcji 2 cos x 3 < 0 i cos x 0 , czyli cos x <

2 cos x 3
< 0 jest rwnowana
cos 2 x

3
i cos x 0 .
2

11

+ 2k , gdzie k jest liczb cakowit, i x + m , gdzie m jest

Zatem x + 2k,
6
2
6

liczb cakowit.
W przedziale 0, 2 rozwizaniem tej nierwnoci jest kada liczba

3 3 11
x , , ,
.
6 2 2 2 2 6
Uwaga:

3
i cos x 0 moemy rozwiza, np. odczytujc odpowiednie
2
3
i rne
argumenty funkcji f ( x ) = cos x , dla ktrych przyjmuje ona wartoci mniejsze od
2
od zera.
Nierwnoci cos x <

y
1

x
0

/6

/3

/2

2/3

5/6

7/6

4/3

3/2

-1

Strona 17 z 34

5/3

11/6


3
dla dwch argumentw: x = ,
6
2
11

3
. Ma rwnie w tym przedziale dwa miejsca zerowe: x = , x =
.
x=
6
2
2
2 cos x 3
< 0 w przedziale 0, 2 jest suma
Zatem zbiorem rozwiza nierwnoci
cos 2 x
przedziaw
3 3 11
, , ,
.
6 2 2 2 2 6

Funkcja cosinus przyjmuje w przedziale 0,2 warto

Schemat punktowania
Rozwizanie, w ktrym postp jest niewielki, ale konieczny na drodze do penego
rozwizania zadania ............................................................................................................ 1 p.

Zdajcy zapisze, e nierwno cos 2 x 2 cos x 3 < 0 jest rwnowana koniunkcji

cos 2 x 0 i 2 cos x 3 < 0 i na tym zakoczy lub dalej popenia bdy.

Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp ....................................................................... 2 p.
Zdajcy

zapisze, e cos 2 x 0 dla x + k , gdzie k jest liczb cakowit

2
albo

3
zapisze, e cos 2 x 0 dla x i x
lub cos x 0 dla x i x
,
2
2
2
2
albo
3
rozwie nierwno cos x <
w zbiorze liczb rzeczywistych:
2
11

x + 2k,
+ 2k , gdzie k jest liczb cakowit,
6
6

albo
3
11
w przedziale 0, 2 : x ,
rozwie nierwno cos x <

2
6 6
i na tym zakoczy lub dalej popenia bdy.
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania....................................................................... 3 p.

Zdajcy zapisze, e cos 2 x 0 dla x + k , gdzie k jest liczb cakowit oraz rozwie
2
3
11

+ 2k , gdzie k jest
w zbiorze liczb rzeczywistych: x + 2k,
nierwno cos x <
6
2
6

liczb cakowit i na tym zakoczy lub dalej popenia bdy.

Rozwizanie pene ................................................................................................................ 4 p.
Zdajcy rozwie nierwno cos 2 x 2 cos x 3 < 0 w przedziale 0, 2 :

Strona 18 z 34

 3 3 11

x , , ,
lub x ( 30 ,90 ) ( 90 , 270 ) ( 270 ,330 ) .
6 2 2 2 2 6
Uwagi:
1. Zdajcy nie musi podawa rozwiza oglnych. Na kadym etapie rozwizania moe
ograniczy rozumowanie do przedziau 0, 2 .
2. Jeeli zdajcy zapisze, e cos 2 x 0 i podaje zbir rozwiza nierwnoci w postaci
11
11

x ,
+ 2k , to za cae rozwizanie otrzymuje 3 punkty.
lub x + 2k,
6
6 6
6

3. Jeeli zdajcy poda wszystkie rozwizania rwnania cos x = 0 w przedziale 0, 2 lub

wszystkie rozwizania rwnania cos x =

3
w przedziale 0, 2 i na tym zakoczy lub dalej
2

popeni bdy, to otrzymuje 1 punkt.

4. Jeeli zdajcy zapisze warunek cos x 0 i poda tylko x

+ k lub x
i na tym
2
2

zakoczy lub dalej popeni bdy, to otrzymuje 1 punkt.

5. Jeeli zdajcy zapisze nierwno w postaci rwnowanej cos 2 x 2 cos x 3 < 0 ,

3
wykona podstawienie t = cos x , a nastpnie rozwizujc nierwno t 2 t
< 0
2

przyjmuje, e 0 jest pierwiastkiem jednokrotnym wielomianu i konsekwentnie rozwie

3 11
nierwno do koca, otrzymujc x , ,
, to otrzymuje 2 punkty.
6 2 2 6

Strona 19 z 34

Zadanie 12. (06)

3. Rwnania i nierwnoci. Zdajcy stosuje wzory Vitea,

rozwizuje rwnania i nierwnoci liniowe i kwadratowe
z parametrem, rozwizuje nierwnoci kwadratowe z jedn
niewiadom oraz rwnania i nierwnoci z wartoci bezwzgldn
(R3.1, R3.2, 3.5, R3.9).

III. Modelowanie
matematyczne.

Przykadowe rozwizanie
Rozwizanie zadania dzielimy na cztery etapy. W pierwszym etapie wyznaczymy wszystkie
wartoci parametru m, dla ktrych trjmian f ma dwa rne pierwiastki. W drugim,
wyznaczymy te wartoci parametru m, dla ktrych pierwiastki trjmianu speniaj warunek
x1 x2 < 3 . W trzecim wyznaczamy te wartoci parametru m, dla ktrych pierwiastki x1 , x2

s tego samego znaku. W czwartym kocowym etapie, wyznaczymy wszystkie szukane

wartoci parametru m.
I etap
Poniewa trjmian f ma dwa rne pierwiastki, wic wyrnik tego trjmianu jest dodatni,
zatem
= ( 2 ( m + 1) ) 4 1 ( 6m + 1) > 0 .
2

Nierwno ( 2 ( m + 1) ) 4 1 ( 6m + 1) > 0 przeksztacamy w sposb rwnowany

2

4 ( m 2 + 2m + 1) 4 ( 6m + 1) > 0 ,
m 2 + 2m + 1 6m 1 > 0 ,
m 2 4m > 0 ,
m ( m 4) > 0 .

Rozwizaniem tej nierwnoci jest kada liczba m ( , 0 ) ( 4, + ) .

II etap
I sposb
Nierwno

x1 x2 < 3

mona zapisa, stosujc wzory na pierwiastki trjmianu

kwadratowego, w postaci
b b +

< 3,
2a
2a

< 3,
a

< 3,
1
Poniewa > 0 , wic
Zatem

<3.
> 0 . Zatem obie strony nierwnoci s dodatnie. Std 0 < < 9 .

4 ( m 2 + 2m + 1) 4 ( 6m + 1) 9 < 0 ,
4m 2 16m 9 < 0 ,
1 9
m , .
2 2

Strona 20 z 34

II sposb
Obie strony nierwnoci

x1 x2 < 3 s dodatnie, wic podnoszc je do kwadratu,

otrzymujemy nierwno rwnowan

( x1 x2 )

<9.

T nierwno moemy z kolei zapisa w postaci

2
( x1 + x2 ) 4 x1 x2 < 9 .
Ze wzorw Vitea otrzymujemy nierwno z niewiadom m:
4 ( m 2 + 2m + 1) 4 ( 6m + 1) 9 < 0 ,

1 9
m , .
2 2
III etap
Poniewa pierwiastki x1 , x2 s tego samego znaku, wic x1 x2 > 0 . Ze wzoru Vitea,
otrzymujemy nierwno
6m + 1
1
> 0 , skd m > .
1
6
IV etap
Wyznaczamy cz wspln zbiorw:
1

, + ,
6

1 9
, ,
2 2
( , 0 ) ( 4, + ) .

1 9
Ostatecznie m , 0 4, .
6 2
Schemat punktowania

Rozwizanie zadania skada si z czterech etapw.

Pierwszy z nich polega na rozwizaniu nierwnoci > 0 :

m ( , 0 ) ( 4, + ) .

Za poprawne rozwizanie tego etapu zdajcy otrzymuje 1 punkt.

Drugi etap polega na rozwizaniu nierwnoci x1 x2 < 3 . Za t cz rozwizania

zdajcy otrzymuje 3 punkty.

Podzia punktw za drugi etap rozwizania:
1 punkt zdajcy otrzymuje, gdy:
zapisze nierwno x1 x2 < 3 w postaci < 3 lub

< 3 , lub ( x1 x2 ) < 9

2

albo
zapisze nierwno

( x1 + x2 )

x1 x2 < 3 w postaci:

4 x1 x2 < 9 .
Strona 21 z 34

b b +

< 3 < 9 lub

2a
2a

2 punkty zdajcy otrzymuje, gdy zapisze nierwno z jedn niewiadom m, np.

2

2 ( m + 1)
6m + 1
<9

4
1
1

1 9
3 punkty zdajcy otrzymuje za rozwizanie tej nierwnoci: m , .
2 2
Trzeci etap polega na ustaleniu, dla jakich m pierwiastki trjmianu s tego samego
znaku.
6m + 1
1

1 punkt zdajcy otrzymuje za rozwizanie nierwnoci

> 0 : m , + .
1
6

Czwarty etap polega na ustaleniu, dla ktrych wartoci parametru m pierwiastki

trjmianu speniaj wszystkie warunki zadania. Wyznaczamy cz wspln zbiorw:
1
1 9
, + , , i ( , 0 ) ( 4, + ) .
6
2 2
Za ten etap zdajcy moe otrzyma 1 punkt, gdy:
poprawnie wykona przynajmniej dwa etapy spord I, II i III, a ponadto w kadym
z etapw otrzyma niepusty i rny od zbioru liczb rzeczywistych (R) zbir rozwiza
albo
poprawnie wykona etapy I lub III i otrzyma co najmniej 2 punkty za II etap,
a ponadto w kadym z etapw otrzyma niepusty i rny od zbioru liczb
rzeczywistych (R) zbir rozwiza.
Uwaga:
Jeeli zdajcy popeni bd merytoryczny w trakcie rozwizywania warunku < 3 lub
< 3 , np. podniesie obie strony nierwnoci do kwadratu i otrzyma > 9, to za II etap
otrzymuje co najwyej 1 punkt.

Strona 22 z 34

Zadanie 13. (05)

8. Geometria na paszczynie kartezjaskiej. Zdajcy wyznacza

rwnanie prostej, ktra jest rwnolega lub prostopada do prostej
IV. Uycie i tworzenie
danej w postaci kierunkowej i przechodzi przez dany punkt,
strategii.
oblicza wsprzdne punktu przecicia dwch prostych oraz
wyznacza wsprzdne rodka odcinka (8.3, 8.4, 8.5).
Przykadowe rozwizanie

Zauwaamy, e jeeli AC jest przektn czworokta ABCD , wpisanego w okrg i prosta

AC jest osi symetrii tego czworokta, to ten czworokt jest deltoidem, a trjkty ABC
i ADC s prostoktne. Obliczymy najpierw wsprzdne wierzchoka D , ktry jest obrazem
wierzchoka B , w symetrii osiowej wzgldem prostej AC . Poniewa prosta BD jest
prostopada do prostej AC i przechodzi przez punkt B , wic jej rwnanie ma posta
y = x + 8 .
Obliczamy wsprzdne rodka S przektnej BD . Poniewa jest to punkt przecicia
prostych AC i BD , wic wystarczy rozwiza ukad rwna
y = x + 2

y = x + 8
Otrzymujemy std x = 3 i y = 5 . Zatem punkt S ma wsprzdne S = ( 3,5) . Wsprzdne

punktu D speniaj zatem rwnania

xD + 0
=3
2

yD + 8
= 5.
2

Std wynika, e xD = 6 i yD = 2 , czyli D = ( 6,2) .

Obliczymy teraz wsprzdne wierzchoka C . Zauwaamy, e jest to punkt przecicia prostej

AC i prostej CD , ktra jest prostopada do prostej AD i przechodzi przez punkt D .
2 32 5
Poniewa wspczynnik kierunkowy prostej AD jest rwny
= , wic prosta CD ma
6 30

rwnanie postaci
y=

4
( x 6) + 2 .
5

y = x + 2
Rozwizujemy ukad rwna
i otrzymujemy
4
y
=

6
+
2
(
)

8
x = 24
9 =3
.

42 = 14
y
=

9
3

Zatem C = 83 , 14
3 .

Schemat punktowania
Rozwizanie zadania skada si z dwch czci. Pierwsza, to obliczenie wsprzdnych
punktu D , druga, to obliczenie wsprzdnych punktu C . Mog by one wykonane
niezalenie od siebie, w dowolnej kolejnoci. Za pierwsz cz rozwizania zdajcy
otrzymuje 2 punkty, a za drug 3 punkty.

Strona 23 z 34

Schemat punktowania pierwszej czci

1 punkt przyznajemy zdajcemu, ktry wyznaczy rwnanie prostej BD : y = x + 8
i zapisze, e punkt przecicia prostych AC i BD jest rodkiem odcinka BD lub wykorzysta
ten fakt.
2 punkty przyznajemy zdajcemu za obliczenie wsprzdnych punktu D : D = ( 6,2) .
Schemat punktowania drugiej czci
1 punkt przyznajemy zdajcemu, ktry zapisze, e trjkt ADC jest trjktem prostoktnym
lub wykorzysta ten fakt.
2 punkty przyznajemy zdajcemu za wyznaczenie rwnania prostej CD : y =

4
( x 6) + 2 .
5

3 punkty przyznajemy zdajcemu za obliczenie wsprzdnych punktu C : C = ( 83 , 143 ) .

Uwaga:
Wsprzdne punktu C zdajcy moe oblicza inaczej. Poniej schematy przydziau
3 punktw za obliczenie wsprzdnych wierzchoka C.
W przypadku obliczenia w pierwszej kolejnoci wsprzdnych rodka okrgu opisanego
na danym czworokcie, ktry jest rodkiem odcinka AC.
1 punkt gdy zdajcy zapisze rwnanie z jedn niewiadom opisujce zaleno
2

SA = SB ,
2 punkty gdy zdajcy obliczy wsprzdne punktu S,
3 punkty gdy zdajcy obliczy wsprzdne punktu C.

W przypadku obliczenia wsprzdnych punktu C, z wykorzystaniem twierdzenia

Pitagorasa w trjkcie ABC.
1 punkt gdy zdajcy zauway, e trjkt ABC jest prostoktny, np. zapisze
2
2
2
AC = AB + BC ,
2 punkty gdy zdajcy zapisze rwnanie z jedn niewiadom, wynikajce z twierdzenia
Pitagorasa w trjkcie ABC,
3 punkty gdy zdajcy obliczy wsprzdne punktu C.
W przypadku obliczenia wsprzdnych punktu C, z wykorzystaniem symetralnej odcinka
AB i rodka okrgu opisanego na czworokcie ABCD.
1 punkt gdy zdajcy zapisze rwnanie symetralnej odcinka AB,
2 punkty gdy zdajcy wyznaczy wsprzdne rodka okrgu przechodzcego przez punkty
A, B, C, D,
3 punkty gdy zdajcy obliczy wsprzdne punktu C.
W przypadku obliczenia wsprzdnych punktu C, z wykorzystaniem kta pomidzy
prostymi AD i AB.
1 punkt gdy zdajcy obliczy tangens kta DAB,
2 punkty gdy zdajcy zapisze rwnanie z jedn niewiadom z wykorzystaniem
wspczynnikw kierunkowych prostych BC i CD jako tangensw odpowiednich ktw,
3 punkty gdy zdajcy obliczy wsprzdne punktu C.
Strona 24 z 34

 W przypadku obliczenia wsprzdnych punktu C, z wykorzystaniem iloczynu skalarnego

wektorw BC i BA (albo, po wyznaczeniu wsprzdnych punktu D, wektorw DA i DC).
1 punkt gdy zdajcy zapisze, e wektory BC i BA albo DA i DC s prostopade lub
wyznaczy ich wsprzdne,
2 punkty gdy zdajcy zapisze rwnanie z jedn niewiadom wynikajce z zerowania si
iloczynu skalarnego wektorw,
3 punkty gdy zdajcy obliczy wsprzdne punktu C.
W przypadku obliczenia wsprzdnych punktu C, z wykorzystaniem rwnania okrgu
przechodzcego przez punkty A, B, D.
1 punkt gdy zdajcy zapisze ukad trzech rwna z trzema niewiadomymi, z ktrego mona
obliczy wspczynniki w rwnaniu okrgu,
2 punkty gdy zdajcy wyznaczy rwnanie okrgu opisanego na trjkcie ABD,
3 punkty gdy zdajcy obliczy wsprzdne punktu C.
W przypadku obliczenia wsprzdnych punktu C, z wykorzystaniem twierdzenia
cosinusw.
1 punkt gdy zdajcy wyznaczy cosinus kta BAD,
2 punkty gdy zdajcy zastosuje twierdzenie cosinusw w trjkcie BCD i zapisze rwnanie
z jedn niewiadom,
3 punkty gdy zdajcy obliczy wsprzdne punktu C.
W przypadku obliczenia wsprzdnych punktu C, z wykorzystaniem twierdzenia
o wysokoci w trjkcie prostoktnym ABC (albo, po wyznaczeniu wsprzdnych
punktu D, w trjkcie ACD).
1 punkt gdy zdajcy wyznaczy dugoci odcinkw AS i BS, lub AS i DS, gdzie S jest
spodkiem wysokoci trjkta nalecym do boku AC,
2 punkty gdy zdajcy zastosuje twierdzenie o wysokoci w trjkcie prostoktnym
i zapisze rwnanie z jedn niewiadom,
3 punkty gdy zdajcy obliczy wsprzdne punktu C.

Strona 25 z 34

Zadanie 14. (03)

III. Modelowanie
matematyczne.

10. Elementy statystyki opisowej. Teoria prawdopodobiestwa

i kombinatoryka. Zdajcy wykorzystuje wzory na liczb
permutacji, kombinacji, wariacji i wariacji z powtrzeniami do
zliczania obiektw w bardziej zoonych sytuacjach
kombinatorycznych (R10.1).

Przykadowe rozwizania
I sposb

Miejsce dla cyfry 1 wybieramy na

( )
10
3

sposobw. Na pozostaych siedmiu miejscach

rozmieszczamy cyfry 2 lub 3 w dowolnym porzdku na 2

mnoenia i otrzymujemy

( )2
10
3

sposobw. Stosujemy regu

= 120 128 = 15360

rnych liczb dziesiciocyfrowych, ktre mona zapisa za pomoc cyfr 1, 2, 3, w zapisie

ktrych cyfra 1 wystpuje w dokadnie trzy razy.
II sposb
Rozpatrzymy trzy rozczne przypadki, w zalenoci od tego, jaka cyfra zostaa zapisana na
pierwszym miejscu.
1. Jeeli na pierwszym miejscu jest cyfra 1, to miejsce dla pozostaych dwch jedynek

()

wybieramy na 92 sposobw, na pozostaych siedmiu miejscach rozmieszczamy cyfr 2 lub

7

cyfr 3 w dowolnym porzdku na 2 sposobw. Stosujemy regu mnoenia i otrzymujemy

()

1 92 27 = 36 128 = 4608
liczb dziesiciocyfrowych, ktre mona zapisa za pomoc cyfr 1, 2, 3, w ktrych zapisie
cyfra 1 wystpuje w dokadnie trzy razy, przy czym na pierwszym miejscu jest cyfra 1.

()

2. jeeli na pierwszym miejscu jest cyfra 2, to miejsce dla trzech jedynek wybieramy na 93

sposobw, na pozostaych szeciu miejscach rozmieszczamy cyfr 2 lub cyfr 3 w dowolnym

porzdku na 2 6 sposobw. Stosujemy regu mnoenia i otrzymujemy

()

1 93 26 = 84 64 = 5376
liczb dziesiciocyfrowych, ktre mona zapisa za pomoc cyfr 1, 2, 3, w ktrych zapisie
cyfra 1 wystpuje w dokadnie trzy razy, przy czym na pierwszym miejscu jest cyfra 2.
3. (rozumowanie analogiczne jak w p. 2.). Jeeli na pierwszym miejscu jest cyfra 3, to

( ) sposobw, na pozostaych szeciu miejscach

miejsce dla trzech jedynek wybieramy na 93

rozmieszczamy cyfr 2 lub cyfr 3 w dowolnym porzdku na 2 6 sposobw.

Stosujemy regu mnoenia i otrzymujemy

()

1 93 26 = 84 64 = 5376
liczb dziesiciocyfrowych, ktre mona zapisa za pomoc cyfr 1, 2, 3, w zapisie ktrych
cyfra 1 wystpuje w dokadnie trzy razy, przy czym na pierwszym miejscu jest cyfra 3.
Sumujemy liczby powstae w kadym z trzech przypadkw i otrzymujemy:
Strona 26 z 34

4608 + 2 5376 = 15360

liczb dziesiciocyfrowych zapisanych wycznie za pomoc cyfr 1, 2, 3, w zapisie ktrych
cyfra 1 wystpuje dokadnie trzy razy.

III sposb
Rozpatrzymy osiem rozcznych przypadkw, wyczerpujcych wszystkie moliwoci zapisu
liczby dziesiciocyfrowej za pomoc cyfr 1, 2, 3, w ktrych zapisie cyfra 1 wystpuje
dokadnie trzy razy:
1. w zapisie tej liczby wystpuj 3 jedynki i 7 trjek, wtedy takich liczb jest

10!
= 120 ,
3! 7 !

2. w zapisie tej liczby wystpuj 3 jedynki, 1 dwjka i 6 trjek, wtedy takich liczb jest
10!
= 840 ,
3! 6!

3. w zapisie tej liczby wystpuj 3 jedynki, 2 dwjki i 5 trjek, wtedy takich liczb jest
10!
= 2520 ,
3! 2! 5!

4. w zapisie tej liczby wystpuj 3 jedynki, 3 dwjki i 4 trjki, wtedy takich liczb jest
10!
= 4200 ,
3! 3! 4!

5. w zapisie tej liczby wystpuj 3 jedynki, 4 dwjki i 3 trjki, wtedy takich liczb jest
10!
= 4200 ,
3! 4! 3!

6. w zapisie tej liczby wystpuj 3 jedynki, 5 dwjek i 2 trjki, wtedy takich liczb jest
10!
= 2520 ,
3! 5! 2!

7. w zapisie tej liczby wystpuj 3 jedynki, 6 dwjek i 1 trjka, wtedy takich liczb jest
10!
= 840 ,
3! 6!

8. w zapisie tej liczby wystpuj 3 jedynki i 7 dwjek, wtedy takich liczb jest
Sumujemy liczby otrzymane w kadym przypadku i otrzymujemy:

10!
= 120 .
3! 7 !

2 (120 + 840 + 2520 + 4200) = 2 7680 = 15360

rnych liczb dziesiciocyfrowych zapisanych wycznie za pomoc cyfr 1, 2 , 3, w zapisie

ktrych cyfra 1 wystpuje dokadnie trzy razy.
Schemat punktowania
Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp ...................................................................... 1 p.
Zdajcy zapisze, e:

( )

miejsce dla cyfry 1 mona wybra na 10

3 sposobw
albo

( )

miejsca dla cyfr 2 lub 3 mona wybra na 10

7 sposobw,
albo
cyfry 2 lub 3 mona rozmieci na 2 7 sposobw,
albo

Strona 27 z 34

 jeeli cyfra 1 jest na ustalonym (np. pierwszym) miejscu, to pozostae dwie cyfry 1

()

mona rozmieci na 92 sposobw,

albo
jeeli na ustalonym miejscu stoi jedna z cyfr 2 lub 3, to trzy cyfry 1 mona rozmieci

()

na 93 sposobw,
albo

jeeli cyfry 1 stoj na ustalonych trzech miejscach, to jeli w liczbie wystpuje n cyfr
2, to cyfry 2 i 3 mona rozmieci na
konkretnej liczby n,

()
7
n

sposobw dla przynajmniej jednej

albo

jest 8 rozcznych przypadkw wyczerpujcych wszystkie moliwoci zapisu liczby

dziesiciocyfrowej za pomoc cyfr 1, 2, 3, w ktrych zapisie cyfra 1 wystpuje
dokadnie trzy razy
i na tym zakoczy lub dalej popenia bdy.
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania ..................................................................... 2 p.
Zdajcy

( )

7
zapisze, e liczba rozpatrywanych liczb dziesiciocyfrowych jest rwna np. 10
3 2

albo
zapisze, ile jest liczb w kadym z rozpatrywanych przypadkw wyczerpujcych
wszystkie moliwoci zapisu liczby dziesiciocyfrowej za pomoc cyfr 1, 2, 3,
w ktrych zapisie cyfra 1 wystpuje dokadnie trzy razy,
albo
zapisze osiem rozcznych przypadkw wyczerpujcych wszystkie moliwoci zapisu
liczby dziesiciocyfrowej za pomoc cyfr 1, 2, 3, w ktrych zapisie cyfra 1 wystpuje
dokadnie trzy razy oraz w przynajmniej jednym przypadku zapisze liczb takich

( )

liczb, np. 10
3 1

i na tym zakoczy lub dalej popenia bdy.

Rozwizanie pene .............................................................................................................. 3 p.
Zdajcy

( )

7
zapisze, e jest 10
3 2 = 15360 liczb dziesiciocyfrowych zapisanych wycznie za

pomoc cyfr 1, 2, 3, w zapisie ktrych cyfra 1 wystpuje dokadnie trzy razy

albo
zsumuje liczby otrzymane w kadym z rozpatrywanych przypadkw wyczerpujcych
wszystkie moliwoci zapisu liczby dziesiciocyfrowej za pomoc cyfr 1, 2, 3,
w ktrych zapisie cyfra 1 wystpuje dokadnie trzy razy i zapisze, e jest ich 15360.
Uwagi:
1. Rozwizanie uznajemy za pene, jeeli zdajcy zapisze liczb rozpatrywanych liczb
dziesiciocyfrowych bez uycia symbolu Newtona.
2. Jeeli zdajcy w swoim rozwizaniu przedstawia zapisy, dla ktrych brak bezporedniej
interpretacji kombinatorycznej i zapisom tym nie towarzysz stosowne objanienia, to nie
moe otrzyma maksymalnej liczby punktw, przy czym za rozwizanie, zawierajce
Strona 28 z 34

jedynie zapisy pojedynczych liczb lub symboli Newtona (typu 120, 128,

( ) ), bez
10
7

stosownych objanie, zdajcy otrzymuje 0 punktw, a za rozwizanie, zawierajce

jedynie zapisy dziaa na liczbach (typu 120 128 = 15 360 ), bez stosownych objanie
zdajcy moe otrzyma co najwyej 1 punkt.
3. Jeeli zdajcy przedstawia rozwizanie, w ktrym czci zapisanych liczb lub dziaa na
liczbach nie towarzysz stosowne objanienia, to za takie rozwizanie moe otrzyma co
najwyej 2 punkty.
4. Zdajcy moe skorzysta ze wzoru dwumianowego Newtona i zapisa:

( ) {( ) + ( ) + ( ) + ( ) + ( ) + ( ) + ( ) + ( )} = ( ) 2
10
3

7
7

7
6

7
5

7
4

7
3

7
2

7
1

7
0

Strona 29 z 34

10
3

= 120 128 = 15360 .

Zadanie 15. (06)

IV. Uycie i tworzenie

strategii.

9. Stereometria. Zdajcy rozpoznaje w graniastosupach

i ostrosupach kty midzy cianami, stosuje trygonometri do
oblicze dugoci odcinkw, miar ktw, pl powierzchni
i objtoci (9.4, 9.6).

Przykadowe rozwizanie
Strategi rozwizania zadania mona zrealizowa na wiele sposobw. Kady z nich rni si
zestawem i kolejnoci zastosowanych zwizkw midzy odcinkami w ostrosupie.
Przyjmijmy nastpujce oznaczenia jak na rysunku.

C
E

O
A

a 2
a
, OE = , BFO = 60 .
2
2
BO
= sin 60 . Zatem
Poniewa trjkt BFO jest prostoktny, std
BF

Wtedy OB =

a 2
2 =a 2 2 =a 6.
2
3
3
3
2
a 6
SE
BF
b 6
l
, czyli = 3 . Zatem l =
.
=
Trjkty SEC i BFC s podobne, std
b
a
SC
BC
3
Korzystamy z twierdzenia Pitagorasa w trjktach prostoktnych EOS i BOS, skd
otrzymujemy ukad rwna:
BO
BF =
=
sin 60

2
2

a b 6

2
H + =

2 3

2
2 a 2
2
= b
H +
2

Strona 30 z 34

2
2

a b 6

25 + =

2 3

2
a 2

2
= b
25 +
2

a 2 2b 2
=
25 +
4
3

2
25 + a = b 2

300 + 3a 2 = 8b 2

2
2
50 + a = 2b
2
b = 75
2
a = 100

b = 5 3

a = 10
Std pole P podstawy ABCD ostrosupa jest rwne P = a 2 = 100 , wic objto ostrosupa jest
1
500
rwna: V = 100 5 =
.
3
3
Schemat punktowania
Rozwizanie, w ktrym postp jest niewielki, ale konieczny na drodze do penego
rozwizania zadania ............................................................................................................. 1 p.

Zdajcy

albo

albo

albo

albo

albo

zastosuje twierdzenie Pitagorasa w trjkcie SOC

zastosuje twierdzenie Pitagorasa w trjkcie SOE,
zastosuje twierdzenie cosinusw w trjkcie BFD,
zapisze funkcj trygonometryczn kta ostrego w trjkcie OBF,
zapisze proporcj wynikajc z podobiestwa trjktw SEC i BCF,
zapisze proporcj wynikajc z podobiestwa trjktw SOC i OFC

i na tym zakoczy lub dalej popenia bdy.

Uwaga:
Jeeli zdajcy zapisze zwizki, z ktrych mona obliczy dugo krawdzi podstawy lub
dugo przektnej podstawy ostrosupa, ale pominie jedno rwnanie potrzebne do
zakoczenia oblicze, to otrzymuje 2 punkty.

Strona 31 z 34

Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp ...................................................................... 3 p.

Zdajcy zapisze ukad rwna, z ktrego mona obliczy dugo krawdzi podstawy lub
dugo przektnej podstawy ostrosupa i na tym zakoczy lub dalej popenia bdy.
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania ..................................................................... 4 p.
Zdajcy zapisze rwnanie z jedn niewiadom oznaczajc wielko, ktra pozwala obliczy
pole podstawy ostrosupa i na tym zakoczy lub dalej popenia bdy.
Rozwizanie prawie pene ................................................................................................. 5 p.

Zdajcy
obliczy dugo krawdzi podstawy lub dugo przektnej podstawy ostrosupa
albo

obliczy dugo krawdzi podstawy lub dugo przektnej podstawy ostrosupa,

popeniajc bdy rachunkowe i konsekwentnie do tego obliczy objto ostrosupa.

Rozwizanie pene .............................................................................................................. 6 p.

Zdajcy obliczy objto ostrosupa: V =

500
.
3

Uwagi:
1. Jeeli zdajcy rozpatruje inn bry, np. ostrosup, ktrego podstaw nie jest kwadrat albo
ostrosup, ktrego ciany boczne s trjktami rwnobocznymi, to otrzymuje 0 punktw.
2. Jeeli zdajcy bdnie interpretuje kt midzy ssiednimi cianami bocznymi, ale przy
korzystaniu z wasnoci figur, w ktrych ten kt nie wystpuje, wykazuje si innymi
umiejtnociami matematycznymi, to otrzymuje co najwyej 1 punkt.
3. Jeeli zdajcy odczyta warto sin BFO = sin 60 z tablic i wykona obliczenia na
przyblieniach, to otrzymuje co najwyej 5 punktw.
Zadanie 16. (07)

III. Modelowanie
matematyczne.

11. Rachunek rniczkowy. Zdajcy stosuje pochodne do

rozwizywania zagadnie optymalizacyjnych (R11.6).

Przykadowe rozwizanie

Niech C = ( x, y ) bdzie wierzchokiem trapezu ABCD. Wwczas C = x, 2 12 x 2 , gdzie

0 < x < 2 . Poniewa AB = 4 , CD = 2 x , a wysoko trapezu jest rwna h = 2 12 x 2 , wic

pole P tego trapezu okrelone jest wzorem

P ( x) =

4 + 2x
2 12 x 2 = ( x + 2 ) 12 ( 4 x 2 ) = 12 ( 8 + 4 x 2 x 2 x3 ) = 4 + 2 x x 2 12 x3
2

dla kadej liczby rzeczywistej 0 < x < 2 .

Pochodna funkcji P ( x ) = 4 + 2 x x 2 12 x3 jest rwna P ( x ) = 2 2 x 32 x 2 dla x ( 0, 2 ) .
Obliczamy miejsca zerowe pochodnej i badamy jej znak.

Poniewa P ( x ) = 32 x 2 + 43 x 43 = 23

(( x + 23 )

16
= 23 x 23
9

Strona 32 z 34

) ( x + 2)

3
( x + 2 ) < 0 dla kadego x ( 0, 2 ) , wic:
2
P ( x ) = 0 wtedy i tylko wtedy, gdy x = 23 ,

oraz

( )
x ( 23 , 2 ) .

P ( x ) > 0 wtedy i tylko wtedy, gdy x 23 < 0 i x ( 0, 2 ) , czyli dla x 0, 23 ,

P ( x ) < 0 wtedy i tylko wtedy, gdy x 23 > 0 i x ( 0, 2 ) , czyli dla

Zatem w przedziale

( 0, 23

2 ,2
3 )

funkcja P jest rosnca, w przedziale

jest malejca,

( ) ) = ( 32 , 169 ) .

a w punkcie x = 23 osiga maksimum. Jeeli x = 23 , to C = 23 , 2 12 32

Uwaga:
Zdajcy moe zauway, e z nierwnoci dla redniej arytmetycznej i redniej
geometrycznej wynika, e dla x ( 0, 2 ) iloczyn

( x + 2 ) ( 4 x 2 ) = ( x + 2 )( x + 2 )( 2 x ) = 4 ( 2x + 1)( 2x + 1) ( 2 x )
przyjmuje najwiksz warto rwn
3
3
2x + 1 + 2x + 1 + 2 x
x
4
= 4 43 , gdy 2 + 1 = 2 x , czyli dla x = 23 .
3

( )

Takie rozumowanie zastpuje drugi etap rozwizania.

Schemat punktowania
Rozwizanie zadania skada si z trzech etapw.

Pierwszy etap skada si z trzech czci:

a) zapisanie dugoci podstawy CD i wysokoci trapezu ABCD w zalenoci od
zmiennej x: CD = 2 x , h = 2 12 x 2 ,
b) zapisanie pola trapezu ABCD jako funkcji zmiennej x: P ( x ) =
P ( x ) = 4 + 2 x x 2 12 x 3 ,

4 + 2x
2 12 x 2 lub
2

c) okrelenie dziedziny funkcji P: ( 0, 2 ) .

Za kad cz tego etapu zdajcy otrzymuje po 1 punkcie, przy czym, jeeli zdajcy od razu
zapisze poprawnie pole trapezu w zalenoci od jednej zmiennej, to otrzymuje punkt za cz
a) i punkt za cz b).

Drugi etap skada si z trzech czci:

a) wyznaczenie pochodnej funkcji wielomianowej f ( x ) = 4 + 2 x x 2 12 x 3 :
f ( x ) = 2 2 x 32 x 2 ,

b) obliczenie miejsc zerowych pochodnej funkcji P: x = 23 lub pochodnej funkcji f :

x = 2 , x = 23 ,

Strona 33 z 34

c) zbadanie znaku pochodnej funkcji P i uzasadnienie, e dla x = 23 funkcja P osiga

warto najwiksz.

Uwaga:
Znak pochodnej zdajcy moe zaznaczy w inny sposb, np. na rysunku szkicujc krzyw
zblion do wykresu pochodnej.
Trzeci etap.
Obliczenie wsprzdnych wierzchoka C tego z rozpatrywanych trapezw, ktrego pole
jest najwiksze:
C = 23 , 16
9 .

Za poprawne rozwizanie tego etapu zdajcy otrzymuje 1 punkt.

Uwagi:
1
, we wzorze na pole
2
trapezu, lub z bdem rachunkowym, to moe otrzyma co najwyej 6 punktw.
1. Jeeli zdajcy zapisze pole trapezu P z pominiciem czynnika

2. Jeeli zdajcy zapisze pole trapezu P z bdem rzeczowym, innym ni opisany

w uwadze 1., to moe otrzyma co najwyej 1 punkt za cae rozwizanie, a jeeli dodatkowo
wyznaczy dziedzin funkcji P, to moe otrzyma co najwyej 2 punkty za cae rozwizanie.
3. Jeeli zdajcy obliczy pochodn funkcji P z bdem rachunkowym i otrzyma jako P
funkcj liniow albo funkcj kwadratow o ujemnym wyrniku lub o wyrniku
rwnym 0, to moe otrzyma punkty jedynie za I etap rozwizania.
4. Jeeli zdajcy poprawnie wyznaczy pochodn P i wsprzdne punktu C, ale nie poda
poprawnego uzasadnienia, dotyczcego istnienia najwikszej wartoci funkcji P dla
obliczonych wsprzdnych, to moe otrzyma co najwyej 5 punktw.

Strona 34 z 34