Professional Documents
Culture Documents
Al'IBER
D:.OTA SllRIA
William S.
BURROUGHS
pun
Pierwsze pene wydanie
AJllBEK
Warszawa
2004
Wstp
DOSTAJESZ TO, CO WIDZISZ"
pun to wsp
puna.
Nova
jest czytywana tak, jakby pozostawaa poza jego twrczoci, ni bya jej
czci. Pochaniaj j nawet ci czytelnicy, ktrzy przyznaj, e zadawili
si
Nagim lunchem.
pun jest w pewnym stopniu zapisem wczesnych lat heroinowych Burrou
ghsa i - powoajmy si na Luca Santego (autora low Life, klasycznego
studium zbrodni i narkotykw) - chapeaux bas! Duo w niej o marihuanie,
kokainie, benzedrynie, nembutalu, pejotlu, yage i antyhistaminach, a take
o opium i jego pochodnych, co sprawia, e staje si na poy farmakope.
Odzwierciedlaj c studia antropologiczne Burroughsa (najpierw na Harvar
dzie, a potem w Mexico City College}, naladuje etnograficzny raport tere
nowy: szczegowo przedstawia terytoria i obyczaje rnych ameryka
skich subkultur i dokumentuje ich powstanie oraz zmierzch w latach
powojennych. Zainteresowanie idiomami rodowiskowymi i argonem kry
minalnym czyni z tej ksiki studium lingwistyki wiata przestpczego. S
w niej nie tylko dziaania policji antynarkotykowej , prawnikw, lekarzy
i psychiatrw w szpitalach federalnych, ale te bogate informacje o ekono
mice zbiorw, wskazwki , jak dopomc szczciu, i wreszcie medytacje
o lojalnoci i zdradzie, samotnoci egzystencjalnej i wstrcie do wasnego,
ndznego ciaa. To dziennikarski reporta, rodzaj autobiograficznej spo
wiedzi i zarazem powie wzorowana na Ernecie Hemingwayu, Dashiellu
Hammetcie, Johnie O' Harze i F. Scotcie Fitzgeraldzie, a take na dialogach
z hollywoodzkich fi lmw klasy B. Ksik uwaa si za prost opowie
Burroughsa, nieskomplikowane, pouczajce sprawozdanie napisane zwy
czajnym, oschym stylem. Ale przeczytaj j ponownie, a znajdziesz pereki
prozy i dziwne, widmowe obrazy, niezwyke chwile prawdziwego zagroe
nia albo absolutn dwuznaczno zadajc kam pogldowi , e to lapidarny,
chrypliwy realizm; efekt bdzie tym bardziej niepokojcy, e czego takie
go wczeniej na pozr nie byo. Przeczytaj po raz trzeci i styl, daleki od
nudziarstwa i niezgrabnoci , okae si ywy i subtelny. Sprytnie wywoujc
efekty komiczne, obfituje te w przebiege sztuczki . Popatrz wic z rnych
stron, a obraz zacznie si zmienia przed twoimi oczami jak w kalejdosko
pie.
Ta dziwna, opniona w reakcjach logika pojawia si w wielu przebra
niach. Oto choby jedno z nich. William Lee mwi: Musisz mie dobre
maniery w ku z doktorami albo nigdzie nie zajedziesz". Na pierwszy rzut
oka jest to art z doktorw, wyglda na miertelnie powan ironi, jak
w zwrocie ciko pracujcy zodziej" i w wielu innych, w ktrych zwy
czajnym, kulturowo pozytywnym terminom zgrabnie przydaje si wywro6
Krwawego ni wa
. .
PRZYCZVN Ml NIEZNANYCH"
pun*
i pod koniec
nom de plume
(zapoyczone z powieci Ke
Junk
za waciwy
* W oryginale Junk. Junk to bardzo potoczna nazwa heroiny, czyli po polsku hera, std
powyej i poniej odniesienia do heroiny, a nie do zaywajcego j puna. Na jzyk polski
przetumaczono tytu nadany przez amerykaskiego wydawc: Junky
w innym wydaniu
Junkie co 1.naczy pun" (przyp. tum.).
** pun: wyznania nieulec:alnego narkomana (przyp. tum.).
-
tytu", pisa w kwietniu tego roku do wydawcy A.A. Wyna. Jest zabawny,
prosty, oryginalny, a jednak taki typowy dla slangu punw i charaktery
styczny dla autora. Uwaam, e naprawd smutn pomyk byoby zmieni
go wbrew mojej radzie" .1 Dlaczego zignorowano jego rad i wybr Burrou
ghsa? Wedug Carla Solomona, ktry zdoby ksik dla Ace, stao si tak
dlatego, e obawiano si wraenia, i ksika jest tandet* .
Te informacje mwi nam wiele o sytuacji Burroughsa jako dziewiczego
powieciopisarza, a zarazem daj wskazwk, jak wygldao pisanie i pu
blikowanie w tej szczeglnej epoce, ale sprawa na tym si nie skoczya.
Prawie dwadziecia pi lat pniej tytu zmieni si ponownie, tym razem
na Junky, w nieokrojonym i rozszerzonym wydaniu Penguina, ktre opuci
o drukarni w 1977 roku. Burroughs autoryzowa zmiany wprowadzone do
tej edycji, ale nadal jedn decyzj podjto za niego. W sierpniu 1 976 roku
pisa do swojego agenta Petera Matsona: Proponowabym, eby tytu no
wego wydania brzmia
Junk,
a nie
Junkie. Junk
to by oryginalny tytu,
Ginsberg do A.A. Wyna, 12 kwietnia 1 952 roku, Ginsberg Collection, Columbia Universi
ty.
naleao zatytuowa
Junk.
puna (Junky).
- ostateczny tekst
Junk,
eby wskaza, e ta
pun (Junky)?
Prolog , w kt
aneks 4): To jest autobiografia jednego aspektu ycia autora. Nie mona jej
uzna za peny obraz osobowoci". Teraz, gdy dysponujemy dwiema bio
grafiami (druga jest pira Barry' ego Milesa), tomem listw z tego okresu
i mnstwem wywiadw, artykuw dziennikarskich i materiaw krytycz
nych, widzimy, jak fragmentaryczny jest opis ksikowy.
Zamiast wdawa si w szczegowe badanie, czy narracja jest dokadna,
czy te selektywna, rozsdniej jest, jak sdz, skoncentrowa si na dziu*Wszystkie fragmenty puna
IO
beat
Junk
Junk,
bo
11
J unky
Pedale,
powieci , ktr
Press Nowy
Junky. Znalaz to
Ni e mo esz wygra
Junky
Cab Calloway w
oznacza m
hip jest
giego lunchu,
hip" ,
Na
jest dobrym
Por. David W. Maurer The Big Con: The Classic Story of the Confidence Manand the
Con,(tdence Trick Century, Londyn 1999.
5 Cytowane u Jill Jonnes Hep-Cats, Nan:s, and Pipe Dreams: A History of Ame rica's Ro
mance with I/lega/ Drugs, Scribner, Nowy Jork 1 996.
* Slowo cool pojawilo si w obecnym argonie modzieowym w Polsce. okresla jednak
J unky,
esz wygr a z
Nie mo
J unky?
Junky
od wiel
Junky:
Ni e moesz wygr a,
H eroin.
Junkie
Ja, gangster".1
Wydana przez
The Man
ty.
7 Jack Kerouac, Selected letters, 1940-1956, Viking, Nowy Jork 1 995), pod redakcj Ann
Charters, 333.
15
J unky,
Algren
16
nicz
Not wydaw
W stpie
do pierwotnego rkopisu
J unk
J unky
Pr ol ogu
Burroughs wspomina
dziecko, ktre syszy, jak suca mwi o paleniu opium, i wyznaje, jaki to
mi ao na nie wpyw: Bd pali opium, kiedy dorosn". Prawda zawarta
2-
pun
17
w tej anegdocie nie ley w tym, czy to rzeczywicie si zdarzyo, ale e jest
historycznie trafna. Wedug Davida Courtwrighta, biali palacze opium, w od
rnieniu od Chi czykw, pojawili si w Ameryce w kocu XIX wieku
i zawsze kojarzeni byli z wiatem przestpczym dow spoecznych: z pro
stytutkami, hazardzistami, pomniejszymi kryminalistami - nawet z podej
rzanymi pokojwkami opiekujcymi si podatnymi na wpywy synami z bo
gatych rodzin mieszczaskich. Istotnie, rozpowszechnione byy obawy, e
palenie opium rozcignie si na klasy wysze, szczeglnie na leniwych bo
gaczy. Dekadencki arystokrata oczarowany fajk z opium sta si szablono
w postaci, ktr Burroughs sparodiowa pniej w autoportrecie: ,,Jako
mae dziecko chciaem zosta pisarzem, poniewa pisarze byli bogaci i saw
ni. Prnowali po Singapurach i Rangunach, palc opium, ubrani w te
jedwabne stroje". 9 Ale poza arystokratycznymi i artystycznymi skojarze
niami palacz opium jest jedynie istotn wzmiank, bo kiedy zakazano im
portu towaru" (ustawa wykluczajca opium do palenia z 1 909 r.), heroina
byskawicznie zaja jego miejsce.
Wzrost spoycia heroiny zbieg si ze znaczc zmian profilu i rodowi
ska typowego narkomana, a istota tych zmian udokumentowana jest w po
wieci Burroughsa poprzez szczegy, ktre skdind mog si wydawa
bez znaczenia. eby przedstawi tylko kilka przykadw: akcja
puna
za
18
puna,
puna.
'" Por. Caroline Jean Acker Creating the American Junkie: Addiction Research in the Clas
sic Era of Nan:otic Control, Johns Hopkins University Press, Baltimore 2002).
19
podtrzymywa ofi
cjalne mity tak dugo, jak byo to moliwe. Ale, jak zauwaa David Court
wright, twarde dane epidemiologiczne - na przykad statystyki przyj do
Lexington - potwierdzaj to, co B urroughs mwi w
p unie,
e narkoma
nia nie jest wad moraln albo psychopatologi wymagajc kary jako
terapi i, ale chorob ryzyka. B urroughs, ktry spdzi w Lexington dwa
tygodnie w styczniu 1948 roku, sta si dan statystyczn oczywistej po
raki motywowanych politycznie i coraz bardziej drakoskich praw pro
hibicyjnych. Pidziesit lat pniej , gdy Ameryka wtrcia do wizie
pl miliona przestpcw na tle narkotycznym - zdumiewajcy rozwj
wydarze, przerastajcy nawet proroctwa Burroughsa - zawarta w
nie
pu
Pedaa
pun jest
J unk
Books wydao ksik 1 5 kwietnia 1953 roku, ale to, co stao si z manu
skryptem - w tym czasie, jak i pniej - mwi sporo o wczesnym etapie
jego kariery i znaczco zmienia utrwalon wiedz o jego pisarskich poczt
kach. Jest to fascynujcy i zoony epizod w znacznie szerszej historii , ktr
opowiedziaem gdzie indziej 11, skoncentruj si wic tutaj na najpilniejszej
sprawie; mianowicie na tym, jak skadanie tej opowieci w jedn cao po
raz pierwszy uwidocznio prawdziwe dzieje wydawnicze powieci B urrou
ghsa, cznie z jej obecn edycj.
Histori rkopisu Burroughsa mona podzieli na trzy czci . Do koca
Por.: William Burroughs and the Secret of Fuscination, Southern Illinois University Press,
Carbondale 2003.
21
Pedaa - mimo
bie, zaczyna si jako cig dalszy Junk. Ku irytacji Burroughsa Wyn zasto
powa negocjacje do czasu, kiedy zobaczy nowy rkopis, z myl, e doda
go do Junk; ale kiedy w czerwcu zobaczy to, co Burroughs zdy napisa,
odrzuci ksik (w mniejszym stopniu ze wzgldu na homoseksualny kon
tekst ni ze wzgldu na zupenie inn jako pi sarstwa). Wyn da teraz
czterdziestu kolejnych stron
Junk,
Pedaa.
Do
22
Narcotic Agen t
J un kie nie zosta opublikowany oddzielnie - ani nawet pod wasnym nazwis
kiem Burroughsa - a do wydania Ace z 1964 roku, ktre wznowiono w 1970
i t 973, podczas gdy inne wydania ukazay si nakadem Olympia Press
( t 966, wznowione w 1969 i 1972) oraz Bruce and Watson (1973). Powie
przetumaczono na wiele jzykw, od holenderskiego po japoski, w tym
rwnie na woski
- Mapa na plecach), z ob
Junky
a pierwszym wydaniem
Junkie
s znaczne, ale
Pedale);
Junkie
stao si
J unky,
sen
Junky
Ped a a
zo si w krtkich aneksach.
Aneks l , dawno zaginiony rozdzia 28 (znaleziony w Ginsberg Collection
na Uniwersytecie Stanforda), jest tak znaczcy, e a kusi myl, eby przy
wrci go do
Junky.
Prologu ,
Prologiem
autorstwa Burroughsa,
Junkie,
J unky,
e pisa
Prolog
jedynie oszoomienia. Inna powracajca halucynacja - czy te koszmar miaa zwizek ze zwierztami w cianie" i zacza si od delirium, wywo
anego tajemnicz, niewyjanion gorczk, na ktr zapadem w wieku
czterech czy piciu lat.
Chodziem do postpowej szkoy; za kolegw miaem przyszych solid
nych obywateli , prawnikw, lekarzy i biznesmenw z duego miasta na
rodkowym Zachodzie. W stosunkach z rwienikami byem potulny i ba
em si przemocy fizycznej . Pewna agresywna maa lesbijka przy okazji
kadego spotkania cigaa mnie za wosy. Teraz z chci dabym jej po buzi,
ale ju wiele lat temu spada z konia i skrcia sobie kark.
Gdy miaem siedem lat, rodzice postanowili przeprowadzi si do dziel
nicy willowej , by uciec od ludzi". Kupili wielki dom, ki, las i staw rybny.
Po posiadoci biegay teraz wiewirki , nie szczury. ylimy tu w otoczo
nym ogrodem wygodnym bunkrze, kompletnie odcici od ycia miasta.
Uczszczaem do prywatnego oglniaka w dzielnicy willowej . W sporcie
nie byem ani szczeglnie dobry, ani zy, w nauce - ani wyjtkowo bysko
tliwy, ani tpy. Moim zdecydowanie naj sabszym punktem bya matematy
ka i w ogle wszystko, co dotyczyo nauk cisych. Nigdy nie polubiem
gier zespoowych i unikaem ich, gdy to tylko byo moliwe; staem si
chronicznym symulantem. Lubiem wdkarstwo, polowanie i jazd na ro
werze. Czytaem wicej ni typowy amerykaski chopak w owym czasie
i miejscu: Oscara Wilde' a, Anatola France' a, B audelaire'a, nawet Gide ' a.
Wmwiem sobie romantyczne przywizanie do innego chopca i spdzali
my razem soboty, myszkujc po starych kamienioomach, jedc na ro
werach, owic ryby w stawach i rzekach.
Byem wtedy pod wielkim wraeniem autobiografii pewnego wamywa
cza, zatytuowanej Nie moesz
wi
a si uzalenili . Jes1i nigdy nie bye uzaleniony, nie moesz mie pojcia,
co to znaczy pragn towaru tym szczeglnym aknieniem narkomana. Nie
postanawiasz zosta narkomanem. Pewnego ranka budzisz si na godzie
i ju nim jeste.
Nigdy nie aowaem swoich dowiadcze z opiatami . Sdz, e w wyni
ku okresowego uywania pochodnych opium jestem teraz w lepszym zdro
wiu, ni bybym wwczas, gdybym nie uywa ich wcale. Kiedy czowiek
przestaje dorasta, zaczyna umiera. Narkoman nigdy nie przestaje dora
sta. Wikszo naogowcw okresowo wychodzi z cigu, co wie si z kur
czeniem organizmu i wymian komrek, uzalenionych od opiatw. Narko
man trwa w stanie kurczenia si i rozrostu, powodowanym codziennym
cyklem potrzeby strzau" i wykonania strzau".
Przewanie narkomani nie wygldaj na swoje lata. Naukowcy ekspery
mentowali ostatnio z robakiem, ktrego dziki diecie umieli kurczy. Okre
sowo zmniejszany robak nieustannie dorasta i w ten sposb jego ycie
wyduao si w nieskoczono. B y moe pun doyby fenomenalnego
wieku, gdyby bez przerwy trwa w stanie wychodzenia z cigu.
Opiaty to prawo obowizujce na poziomie komrkowym, uczce puna
faktw o zasadniczym znaczeniu. Wiele si nauczyem, uywajc opiatw :
widziaem ycie dozowane kroplomierzem penym roztworu morfiny. Do
wiadczaem udrki godu narkotycznego i rozkoszy zaspokojenia, gdy sprag
nione towaru komrki pokrzepiay si z igy. Nauczyem si stoicyzmu ko
mrkowego, ktry opiaty przekazuj narkomanowi. Widziaem cele pene
zgodniaych punw, milczcych i znieruchomiaych w jednostkowym cier
pieniu. Rozumieli bezcelowo skargi czy ruchu. Rozumieli, e w adnym
wypadku jeden nie moe pomc drugiemu. Nie ma klucza, nie ma sekretu ,
ktry kto mgby ci zdradzi.
Poznaem prawo opiatw. Nie s, jak trawa czy alkohol, rodkiem przy
daj cym yciu uciechy. Nie hajcuj. S sposobem ycia.
pu n
WERSJA OSTATECZNA JUNK
take chronicznym garzem, ktry kama bardziej dla samego siebie ni dla
Bill.
Roy wypywa co jakie dwa, trzy tygodnie. Jego rejsy, gwnie z trans
portami woj skowymi, byy zazwyczaj krtkie. Gdy przebywa w miecie,
dzielilimy si receptami . Stary apiduch ze Sto Drugiej w kocu zwariowa
zupenie i adna apteka nie chciaa realizowa jego recept, ale Roy zlokali
zowa woskiego lekarza w Bronksie, ktry przepisywa.
Strzelaem sobie od czasu do czasu, ale daleko mi jeszcze byo do naogu.
W tym czasie przeniosem si do mieszkania w Lower East Side. Byo to miesz
kanie w czynszwce i drzwi wejciowe otwieray si wprost na kuchni.
Zaczem wpada co wieczr do baru Angle i czsto widywaem Herma
na. Zdoaem odmieni ze wraenie, jakie wywarem na nim w pierwszej
chwili, i wnet stawiaem mu drinki i posiki, a on regularnie rba mnie na
rachunkach. Herman wtedy nie by w cigu. Prawda jest taka, e tylko gdy
kto za to paci, wpada w nag, ale zawsze by po czym na haju - zielu
czy benzedrynie - albo zdoowany jak cholera po nembutalu. Zjawia si
w Angle co wieczr z Whiteyem, klocowatym facetem polskiego pocho
dzenia. Wrd bywalcw Angle byo czterech Whiteyw, co sprzyjao za
mieszaniu. Ten Whitey czy wraliwo neurotyka z psychopatyczn go
towoci do przemocy. By przewiadczony, e nikt go nie lubi , i bardzo si
tym martwi . Tak si przynajmniej zdawao.
Ktrego wtorkowego wieczoru stalimy z Royem przy skraju kontuaru
w Angle. By rwnie Metro Mike i by Frankie Dolan, irlandzki chopak
z zezem. Specj alizowa si w oszukaczych handelkach, biciu bezbronnych
pijaczkw i kapowaniu na wsplnikw.
- Nie mam honoru - mawia. - Jestem gnojek.
I chichota.
Metro Mike mia wielk blad twarz i dugie zby. Przypomina zwierz
yjce pod ziemi, ktre przystosowao si do erowania na mieszkacach
powierzchni. B y specem od obrabiania kirusw, ale pracowa samotnie.
Kady glini arz przerwaby obchd na jego widok; by dobrze znany bryga
dzie z metra. Poow ycia spdza na Wyspie, odsiadujc pi-dwadzie
cia-dziewi za napastowanie.
Tego wieczoru Herman by zdoowany i gowa wci opadaa mu na kon
tuar. Whitey wdrowa z jednego koca baru w drugi, prbujc zorganizo
wa jakiego gratisowego drinka. Chopcy przy kontuarze siedzieli sztywni
i spici , ciskali szklanki , pospiesznie chowali reszt. Usyszaem, jak Whi
tey mwi do barmana:
- Przechowaj to dla mnie, dobra? - I podaje mu wielki skadany n.
Milczcy i pospni siedzielimy we fluoryzujcym blasku jarzeniwek.
42
Wszyscy bali si Whiteya, wszyscy, tylko nie Roy. Roy ponuro popija swo
je piwo, a jego oczy promienioway wasn fluorescencj. Dugie asyme
tryczne ciao wspar o kontuar i nie patrzy wcale na Whiteya, lecz na prze
ciwleg cian, gdzie rozmieszczono stoliki porozdzielane parawanami.
W pewnym momencie powiedzia do mnie:
- Nie jest bardziej pijany ni ja. Jest po prostu spragniony.
Whitey sta przy rodkowej czci kontuaru, zaciska pici, a z oczu cie
ky mu zy.
- Jestem do niczego - mwi. - Jestem do niczego. Czy nikt nie rozumie,
e nie wiem, co robi?
Chopcy usiowali odsun si ode jak najdalej , nie zwracajc na siebie
jego uwagi.
Metro Slim, okazjonalny partner Mike'a, wszed do baru i zamwi piwo.
By wysoki i kocisty, a jego szpetna twarz miaa przedziwnie martwy wy
raz, jakby zrobiono j z drewna. Whitey waln go w plecy i usyszaem, e
Slim mwi:
- Jak pragn Boga, Whitey !
Nastpia dalsza wymiana myli, ktrej ju nie usyszaem. Tymczasem
Whitey musia dosta z powrotem od barmana swj n. Stan za Slimem
i nagle wykona doni ruch w stron jego plecw. Slim z jkiem osun si
na kontuar. Whitey ruszy ku drzwiom, rozejrza si wkoo. Zamkn n
i schowa go do kieszeni.
- Chodimy - rzek Roy.
Whitey znikn i bar opustosza. Zosta tylko Mike, ktry podtrzymywa
Slima z jednej strony, i Frankie Dolan podpieraj cy go z drugiej .
Dowiedziaem si nazajutrz od Frankiego, e ze Slimem wszystko w po
rzdku. apiduch w szpitalu powiedzia, e ostrze przeszo tu obok nerek.
- Wielkie bydl - stwierdzi Roy. - Prawdziwego twardziela rozpoznam
na pierwszy rzut oka, ale to ajza, co zabiera z baru dziesitki i wiartki.
Byem na niego przygotowany. Zamierzaem da mu najpierw kopa w brzuch,
a potem zapa flaszk piwa ze skrzynki na pododze i waln go w bani.
Z takim obuzem trzeba uy fortelu.
Zaczlimy trzyma si z daleka od Angle, ktry wnet zmieni nazw na
Roxy Grill.
Wpadem jednego wieczoru do mieszkania przy Henry Street, eby zoba
czy si z Jackiem. W drzwiach powitaa mnie wysoka rudowosa dziew
czyna.
43
47
49
Louie by zodziejem sklepowym, ktry nigdy nie mia wiele ikry, ale
teraz straci j do reszty. Nosi dugie, niechlujne, czarne jesionki , co upodob
niao go udzco do przyczajonego spa. Mia na sobie wypisane zodziej
i pun". Louiemu nie byo lekko. Syszaem, e kiedy kablowa, ale w mo
mencie gdy go poznaem, uwaano, e zasadniczo jest w porzdku. George
Grek nie lubi Louiego.
- To zwyka ajza - powiedzia. - Nigdy go nie zapraszaj do domu, bo ci
wykorzysta. Narbie si w obecnoci caej twojej rodziny. Nie ma adnej
klasy.
George Grek by uznanym arbitrem caej kompani i . To on decydowa, kto
ma racj, a kto jej nie ma. George szczyci si swoj prawoci.
- Nigdy nikogo nie uderzyem - mawia.
George wpada trzy razy. Kolejna wpadka oznaczaa doywocie za recy
dyw. Jego ycie sprowadzao si do koniecznoci unikania jakichkolwiek
powaniejszych afer. Nie handlowa, nie krad; pracowa okresowo w stoczni .
Osaczony z e wszystkich stron, mia przed sob tylko jeden kierunek: w d.
Gdy nie mg zaapa si na opiaty - a bywao tak w poowie przypadkw pi i bra nembutal.
Mia dwch dorastajcych synw, ktrzy sprawiali mu mas kopotw.
W okresach niedostatku George by prawie do niczego i nie mia adnych
szans z tymi gnojami. Jego twarz nosia lady niezmiennie przegranych
bjek. Ostatnim razem, kiedy byem w Nowym Jorku, nie mogem odnale
George'a. Chopcy ze Sto Trzeciej rozeszli si po wiecie i nikt, kogo pyta
em, nie mia pojcia, co si stao z George' em Grekiem.
Fritz Cie, blady chudzielec, sprawia wraenie kaleki. By na warunko
wym po piciu latach odsiadki . Kupowa dla kabla. Kabel by napalony,
eby kogo wystawi, a agent z wydziau narkotykw - eby aresztowa.
Do spki zrobili z Fritza wielkiego hurtownika i aresztujc go, unicestwili
siatk. Fritz by rad, e zwrci na siebie tyle uwagi, i z satysfakcj rozpra
wia o swej dysze" w Lexington.
Pedryl by byskotliwym artyst od robienia denatw. Jego trafienia prze
szy do legendy. By zawsze tym, ktry pierwszy dociera do kirusa, a nie
tym, ktry znajduje go z wywrconymi na nice kieszeniami . Upiony kirus
przyciga ca hierarchi cierwojadw. Najpierw, wiedzeni jakim specjal
nym radarem, przybywaj spece z czowki, tacy jak Pedryl. Interesuj si
tylko gotwk, dobr biuteri i zegarkami. Potem zjawiaj si uliki, ktre
bior wszystko - kapelusz, buty, pasek. Wreszcie nieudolni, a bezczelni
zodzieje, ktrzy bd prbowa cign paszcz i marynark.
58
nawet gdy frajer nie pi . Na tym ostatnim byem troch za szybki. Dlatego
si zbudzi . Czu, e co si dzieje, ale nie wiedzia co.
Na Times Square natkniimy si na Metro Mike'a. Skin nam gow, ale
si nie zatrzyma. Mike zawsze pracowa solo.
- Zrbmy kurs do Queens Paza - zaproponowa Roy. - To bdzie linia
Independent. Independent ma specjalnych gliniarzy zatrudnionych przez
kolej , ale oni nie nosz spluw. Tylko narkozy. Wic jak ci ktry chapsnie,
dawaj nog, jeli zdoasz si wyrwa.
Queens Plaza to kolejna z niebezpiecznych stacji, gdzie nie da si zapewni
osony ze wszystkich stron. Trzeba po prostu ryzykowa. Jeden pijak spa wy
cignity na awce, ale nie moglimy go wzi, bo krcio si zbyt wielu ludzi.
- Chwilk poczekamy - rzek Roy. - Ale zapamitaj sobie, eby nigdy nie
przepuszcza wicej ni trzech kolejek. Jeli nie trafi si do tego czasu
stuprocentowa okazja, daj sobie spokj bez wzgldu na to, jak cacy to wszyst
ko bdzie wyglda.
Z wagonu wysiado dwch modych cwaniakw, taszczc midzy sob
pijaczka. Usadzili go na awce, a potem popatrzyli na Roya i na mnie.
- Przeflancujmy go na drug stron - powiedzia jeden.
- A dlaczego nie wzi go tutaj? - zapyta Roy.
uliki udaway, e nie chwytaj.
- Wzi go? Nie kapuj. Co nasz zboczony przyjaciel ma na myli?
Dwignli swojego klienta i poczli go holowa na przeci wlegy peron .
Roy podszed do naszego jelenia i wycign mu z kieszeni portfel.
- Nie ma czasu na subtelnoci - zauway.
Portfel by pusty. Roy upuci go na awk.
- Wyjmij apy z jego kieszeni ! - wrzasn jeden z ulikw z drugiej strony
torw. Obaj wybuchnli miechem.
- Pierdolone gnojki - zakl Roy. - Jak zapi ktrego na linii West Side,
zepchn skurwysyna na tory.
Jaki cwaniaczek podszed do nas i poprosi Roya o dziak.
- By goy, uwierz mi - odpar Roy.
- Widzielimy, jak wycigasz portfel.
- Nic w nim nie byo.
Podjechaa kolejka. Wsiedlimy do wagonu, zostawiajc cwaniaka, ktry
wci nie mg zdecydowa, czyby nie zagra z nami twardo.
- Jebane gnojki myl, e to arty - powiedzia Roy. - Nie pocign
dugo. Wcale nie bd myle, e to takie zabawne, jak trafi na Wysp za
pi-dwadziecia-dziewi.
61
Mielimy z pass.
- C, tak bywa - rzek Roy. - Czasem trafisz par setek. Czasem nie
trafisz nic.
Ktrej nocy poszlimy na stacj przy Times Square. Przyuwaylimy
odpicowanego faceta, ktry chwia si lekko. Roy go obada i stwierdzi :
- To kurewsko dobry jele. Zobaczmy, gdzie pojedzie.
Jele wsiad na IRT w kierunku Brooklynu. Ulokowalimy si w przej
ciu midzy wagonami i czekalimy, a frajer zanie. Wtedy weszlimy do
wagonu, a ja usiadem obok klienta, otwierajc New York Timesa". Ti
mes" to by koncept Roya, ktry utrzymywa, e wygldam z nim na biznes
mena. Wagon by niemal pusty, ale pomimo wolnych miejsc my przykleili
my si do faceta. Roy zacz pracowa za moimi plecami . Jele wci si
porusza, a raz obudzi si i popatrzy na mnie z otpia irytacj. Siedzcy
naprzeciwko nas Murzyn umiechn si.
- Negatyw wie, co jest grane - szepn mi Roy do ucha. - Jest w porzdku.
Roy mia kopoty z dotarciem do portfela. Sytuacja stawaa si niebez
pieczna. Czuem, e z ramion spywa mi pot.
- Zmywajmy si - powiedziaem.
- Nie. To dziany jele. Siedzi na swoim paszczu i nie mog si dosta do
kieszeni . Jak ci powiem, zwal si na niego, a ja wtedy wycign paszcz . . .
Teraz ! . . . Na rany boskie, to byo o wiele za sabo.
- Zmywajmy si - powtrzyem. Czuem, jak gdzie w rodku narasta we
mnie strach. - On si zaraz obudzi.
- Nie. Sprbujmy jeszcze raz . . . Ju ! . . . Co si z tob dzieje, do cholery?
Po prostu opadnij na niego caym ciarem.
- Roy, jak pragn Boga, idziemy. On si zbudzi.
Zaczem wstawa, ale Roy mnie przytrzyma. Nagle mocno szarpn
i ciko opadem na jelenia.
- Tym razem mam - owiadczy Roy.
- Portfel?
- Nie, paszcz.
Jechalimy teraz naziemym odcinkiem trasy. Mdlio mnie ze strachu,
prbowaem nad sob zapanowa, a cay zesztywniaem. Jele by prawie
rozbudzony. Czekaem tylko, e lada chwila porwie si z miejsca i zacznie
na nas wrzeszcze. W kocu usyszaem, e Roy mwi :
- Jest.
- No to chodu .
62
- Nie, mam tylko fors luzem. Musi gdzie mie portfel i ja go znajd.
Musi mie portfel.
- Wysiadam.
- Nie. Poczekaj .
Czuem za swoimi plecami, e manipuluje zupenie ju otwarcie. Wydawao si nie do wiary, eby go mg dalej spa.
By to koniec trasy. Roy wsta.
- Osaniaj mnie - nakaza.
Stanem przed nim z gazet, zasaniajc go, na ile to byo moliwe, przed
wzrokiem innych pasaerw. Zostao ich ju tylko trzech, ale siedzieli w roz
maitych miejscach wagonu. Jawnie i brutalnie Roy przetrzsa kieszenie
frajera.
- Idziemy - powiedzia wreszcie.
Wyszlimy na peron.
Jele obudzi si i wsadzi rk do kieszeni . Potem wyszed z wagonu
i zbliy si do Roya.
- Oddawaj moj fors, Jack - rzek.
Roy wzruszy ramionami i rozoy donie.
- Jak fors? O czym ty mwisz?
- Cholera, dobrze wiesz, o czym mwi! Wsadzae ap do mojej kieszeni.
Roy znw rozoy donie w gecie majcym wyraa zdumienie i nie
winno.
- O czym ty gadasz ? Nic nie wiem o twojej forsie.
- Widuj ci na tej linii co wieczr. To twoja staa trasa. - Odwrci si
i pokaza na mnie. - A ten tu jest twoim wsplnikiem. No to co, oddasz teraz
moje dziadiki?
- Jakie dziadiki?
- W porzdku. Przejedziemy si z powrotem do miasta i lepiej, eby wyszo na twoje!
Nagle wsadzi obie rce w kieszenie paszcza Roya.
- Ty skurwysynu ! - wrzasn. - Oddawaj mj szmal !
Roy powali go uderzeniem w twarz.
- O e ty . . . - zakl, porzucajc udane zdumienie i ugodowo. - Trzy
maj apska przy sobi e !
Konduktor, dostrzegszy bjk, zatrzyma kolejk, eby nikt nie dosta si
pod koa.
- Zmywamy si - powiedziaem .
63
I to na dugich.
pun
65
rozmyty szacowny nikt. Istnieje pewien rodzaj duchw, ktre mog zmate
rializowa si tylko za pomoc przecierada ukazujcego ich kontury. Taki
wanie by Gains. Materi alizowa si w czyim palcie.
Gains mia zos1iwy dziecinny umieszek, ktry kontrastowa szokujco
z jego oczami - bladobkitnymi, martwymi, starymi. Umiecha si, wsu
chany w siebie, jakby zajty w gbi swej istoty czym, co mu sprawia
przyjemno. Czasem po strzale umiecha si, nasuchiwa i oznajmia nie
miao:
- Ten towar jest niekiepski.
Z tym samym umieszkiem rozprawia o upadku i niepowodzeniach in
nych.
- Hennan by przepiknym chopaczkiem, kiedy pierwszy raz zjawi si
w Nowym Jorku. Nieszczcie polega na tym, e straci urod.
Gains by jednym z niewielu punw, ktrzy doznaj osobliwej uciechy,
widzc, jak i nni wpadaj w nag. Wielu handlarzy towarem raduje si z po
wodw ekonomicznych rosnc rzesz uzalenionych. Naturalnie, majc
towar, potrzebujesz klientw odpowiedniego rodzaju. Ale Gains lubi za
prasza szczeniakw do swojego pokoju i uraczywszy ich strzaem, zwykle
sporzdzonym ze starych tamponw, obserwowa efekty ze swym charakte
rystycznym umieszkiem na twarzy.
Szczeniaki mwiy przewanie, e to niele podkrca - jak nembutal,
benzedryna, gorzaka czy trawa - i na tym si koczyo. Ale paru zawsze
zaczynao orbitowa wok Gainsa, wpadao w cig, i patrzc na tych neo
fitw Bill, misjonarz opiatw, umiecha si. A niedugo pniej syszao
si, jak mwi:
- Naprawd, taki a taki musi zda sobie spraw, e nie mog go duej
utrzymywa.
Adepta nie naleao ju zachca. Przyszed dla czas spacania dugu.
I to spacania przez ca reszt ycia - wiecznego oczekiwania na rogach
ulic i w kafeteriach na kontakt, owego porednika midzy czowiekiem a to
warem. Gains by ledwie wikarym w opiatowej hierarchii . O jej wyszych
funkcjonariuszach mawia gosem grobowym i trwonym :
- Kontakt powiada . . .
Jego yy byy przewanie nieosigalne, bowiem by umkn przed pene
trujc ig, wycofay si a do koci . Przez jaki czas uywa ttnic, ktre
przebiegaj gbiej ni yy i s trudniejsze do trafienia ; kupowa na uytek
tego procederu igy szczeglnie dugie. Z ramion i doni przenis si do y
w stopach. yy wracaj po pewnym czasie, mimo to Bill w poowie przy66
"
69
wcale. Zawsze oczekiwa przekazu od ciotki, teciowej czy kogo tam jesz
cze. Dokumentowa te historie listami i telegramam i . Stawa si tak sam
kul u nogi jak Gene Doolie.
Innym niezastpionym klientem by Marvin, ktry dorywczo pracowa
jako kelner w nocnym barze Village. Zawsze nieogolony, sprawia wrae
nie brudnego. Mia tylko jedn koszul, ktr pra mniej wicej co tydzie
i suszy na kaloryferze. Na domiar wszystkiego nie nosi skarpetek. Dostar
czaem towar do jego mieszkania, brudnego umeblowanego pokoju w ka
mienicy z czerwonej cegy przy Jane Street. Wykombinowaem sobie, e
lepiej ju nosi mu do domu, ni spotyka si z nim gdziekolwiek indziej.
Niektrzy ludzie s uczuleni na opiaty. Pewnego razu dostarczyem Mar
vinowi kapsuk i strzeli od razu. Wygldaem przez okno, bo obserwowa
nie gocia, ktry szuka yy, rozstraja nerwowo. Gdy si obejrzaem, pomp
ka bya wypeniona krwi. Strac i przytomno i krew napyna do
kroplomierza. Zawoaem Nicka, ktry wyszarpn ig i wychosta Marvi
na po twarzy mokrym rcznikiem. Klient zacz przychodzi do siebie i co
wymamrota.
- Chyba jest ju w porzdku - zdecydowaem. - Spywamy.
Rozwalony bezwadnie na brudnym, niezacielonym ku, wygldajak trup;
zwiotczae rami sterczao na zewntrz, a na okciu pczniaa kropla krwi.
Gdy schodzilimy na d, Nick powiedzia, e Marvin nie daje mu spoko
ju w sprawie mojego adresu.
- Posuchaj - owiadczyem - jesli dasz mu ten adres, moesz sobie po
szuka nowego kontaktu. Jedyna rzecz, jakiej sobie nie ycz, to go umie
rajcy u mnie w domu.
Nick sprawi wraenie uraonego.
- Oczywicie, nie powiem mu, gdzie mieszkasz.
- A co z Dooliem?
- Nie wiem, jak dosta twj adres. Przysigam, e nie wiem.
Oprcz tych obrzympalcw podapaem paru dobrych klientw. Pewnego
dnia napatoczyem si na Berta, typka, ktrego pamitaem jeszcze z baru
Angle. Znany osiek, by potnie zbudowanym modziecem o okrgej
buzi i zwodniczo niewinnym wygldzie; specjalizowa si w mokrej robo
cie i wymuszaniu. Nie syszaem dotd, by uywa czegokolwiek prcz tra
wy, bylem wic zaskoczony, gdy mnie zapyta, czy mam co z opiatw.
Odparem , e tak, rozprowadzam towar, a on kupi dziesi dziaek. Dowie
dziaem si, e pa od jakich szeciu miesicy.
73
Czuem, jak federalni zaciskaj powoli ptl. To bya tylko kwestia czasu.
Nie ufaem ani jednemu klientowi z Village i bylem przekonany, e ktry
z nich jest etatowym kapusiem. Podejrzanym numer jeden by Doolie, po
pitach stpa mu Nick, a na trzecim miejscu poda Chris. Oczywicie, nie
mona byo wykluczy ewentualnoci, e Marvin wybra atwy sposb zgro
madzenia funduszy na kupno pary skarpetek.
A poza tym Nick dostarcza kilku godnym szacunku, pracujcym oso
bom, ktre niekiedy bray sportowo. Ludzie tego typu s klientami wielce
ryzykownymi, a to ze wzgldu na swe tchrzostwo. Boj si policji, boj si
utraty odpowiedzialnych stanowisk. Nawet im do gowy nie przychodzi , e
w informowaniu wadz jest co niewaciwego. Oczywicie, nie pospiesz
sami z informacj, gdy boj si, e zostan zamieszani", ale podczas prze
suchania z zasady puszczaj farb.
Agenci do spraw narkotykw dziaaj przewanie przy pomocy informa
torw. Tryb postpowania jest zwykle taki , e zwijaj kogo, kto ma przy
sobie towar, pozwalaj mu skrusze w kiciu, a kiedy ju jest miciutki i na
godzie, wystpuj ze stal gadk:
- Moemy zaatwi ci pitk za posiadanie. Albo moesz wyj std za
raz. Decyzja naley do ciebie. Jes1i bdziesz dla nas pracowa, zapewnimy
ci korzystny ukad. Po pierwsze, bdziesz mia kup towaru i kieszonkowe.
To znaczy, za co. Dajemy ci par minut, zastanw si.
Wtenczas agent wyjmuje kilka kapsuek i kadzie je na stole. To tak, jakby
nalewa do szklanki lodowato zimn wod przed czowiekiem umieraj
cym z pragnienia.
- Dlaczego ich nie bierzesz? No, teraz jeste rozsdny. Pierwszym czo
wiekiem, ktrego chcemy dosta, jest. . .
Niektrych w ogle nie trzeba naciska. Towar i forsa to wszystko, czego
potrzebuj, i jest im obojtne, jak do tego dochodz. Nowy kabel dostaje
oznakowane pienidze, zostaje wysany po zakupy, a podczas transakcj i
pojawia si agent i dokonuje aresztowania. Spraw zasadnicz jest areszto
wanie handlarza, nim zdoa zamieni znaczone pienidze. Agenci maj zna
czone pienidze na zakup opiatw i opiaty s za t fors kupowane. Jes1i
sprawa jest dostatecznie wana, kabel moe zosta wezwany na wiadka.
Oczywicie, raz pojawiwszy si w sdzie w charakterze wiadka, kabel
staje si znany w rodowisku i nikt go ju nie obsuy. O ile wic agenci nie
wyl go do innego miasta (szczeglnie uzdolnieni kapusie jed w trasy),
jego donosicielska kariera dobiega koca.
77
81
shmecker" .
W Nowym Orleanie yje sporo ludzi, ktrzy nigdy nie przekroczyli granic
miasta. Akcent nowoorleaski zupenie przypomina akcent brooklyski. Dziel
nica Francuska jest wiecznie zatoczona. Turyci, onierze na przepustkach,
marynarze ze statkw handlowych, gracze, zboczecy, aziki i zbiegli prze
stpcy ze wszystkich stanw. a bez celu i bez sensu, a wikszo z nich
sprawia wraenie z lekka pospne i odpychajce. To miejsce zabawy. Nawet
kryminalici przybywaj tu, eby odpry si i zapa oddech.
Ale skomplikowana siatka napi, podobnie jak owe labirynty pod napi
ciem elektrycznym, ktre wymylaj psychologowie, by rozstroi systemy
nerwowe szczurw i winek morskich, utrzymuje tych smtnych poszuki
waczy uciech w stanie nieokrelonej czujnoci. Bo Nowy Orlean jest ponad
miar haaliwy. Kierowcy orientuj si gwnie za pomoc klaksonw jak nietoperze. W dodatku mieszkacy s gburowaci, a spoeczno przy
byszw tak zrnicowana i niejednolita, e nigdy nie wiadomo, jakiej ludz
kiej reakcji oczeki wa.
Nowy Orlean by dla mnie miastem nieznanym i nie potrafiem nawiza
kontaktu opiatowego. Przemierzajc miasto, wypatrzyem kilka dzielnic
opiatowych: St. Charles, Poydras, obszar wok Lee Circle, Canal i Exchange
Pace. Nie rozpoznaj terenw opiatowych wedug cech zewntrznych, ale
wedug aury, jak roztaczaj - w podobny sposb rdkarz odkrywa ukry
t wod. Id sobie i nagle opiaty w moich komrkach budz si i zaczynaj
dre jak rdka: Tu jest towar!
Ale nikt mi si nie trafia, a poza tym nie chciaem bra, czy te przynaj
mniej mylaem, e n i e chc bra.
Pewnego wieczoru siedziaem w barze U Franka nieopodal Exchange
Place, popijajc rum i col. By to lokal o wtpliwej reputacj i : marynarze
i robotnicy portowi , peday, krupierzy z pobliskiego salonu gry, nadto paru
typw, ktrych nie sposb byo zaklasyfikowa. Obok mnie sta go w red
nim wieku, o dugiej chudej twarzy i siwych wosach. Spytaem, czy nie
napiby si ze mn pi wa.
- Z przyjemnoci - odpar - ale niestety . . . niestety moja sytuacja nie
daje mi szansy rewanu.
Widz na pierwszy rzut oka, e facet yje z pracy fizycznej , jest samo
ukiem i bdzie potwornie nudzi, gdy ju rozpozna w tobie czowieka
inteligentnego".
Zamwiem dwa piwa, a on zacz si rozwodzi, jak to mia w zwyczaju
si rewanowa. Gdy dostalimy piwa, zaproponowa:
87
'
- Na granicy jest do gor co - stwierdziem .
- Mam nadziej, e si na mnie nie obrazisz za to, co powiem - zacz ale wygldasz, jakby sam bra.
- Jasne, e bior.
- Chcesz kupi? Za par minut widz si z kontaktem. Chciaem zorganizowa szmal. Kupi dla ciebie, jeli mi odpalisz dziak.
90
92
pun
97
ny. pun na godzie nie ma jak uciec od czasu oglnego, nie ma gdzie si
podzia. Moe tylko czeka.
Cole rozprawia o Jokohamie.
- Tyle doskonaej hery i koki . Po prostu czujesz, jak wchodz.
- Czowieku - jkn gucho McCarthy z podogi - przesta gada o towarze.
Nazajutrz rano aresztowanym urzdzono zbirk i przegld. Przed nami
by szczeniak z epilepsj. Gliniarze dusz chwil zabawiali si biedakiem.
- Jak dugo jeste w Nowym Orleanie?
- Trzydzieci pi dni.
- I co robie przez ten cay czas?
- Trzydzieci trzy dni przesiedziaem w ciupie.
Uznali to za bardzo zabawne, midlili wic problem przez jakie pi
minut.
Gdy przysza nasza kolej , policjant prowadzcy przegld przedstawi okolicznoci zatrzymania.
- Bye tu ju kiedy? - zapytano Pata.
Jaki gliniarz rozemia si i odpowiedzia za niego:
- Ze czterdzieci razy.
Potem pytano nas o odsiedziane wyroki .
Kiedy podeszli do mnie, zapytali , ile zaliczyem w Nowym Jorku za oskar
enie o recept.
- Nic - odparem. - Dostaem wyrok w zawieszeniu.
- No c - powiedzia gliniarz, ktry nas ustawia. - Tutaj te tyle dostaniesz.
Znienacka gdzie za platform rozlegy si wrzaski i gulgotanie, wic
przysza mi do gowy mys1, e to policjanci obrabiaj epileptyka. Gdy jed
nak zszedem na d, przekonaem si, e szczeniak ley w drgawkach na
pododze, a dwch pochylonych nad nim detektyww prbuje mu przem
wi do rozsdku. Kto poszed po lekarza.
Zamknito nas w celi. Gruby detektyw, ktry chyba zna Pata, stan przy
drzwiach.
- Ten facet to psych - oznajmi. - Teraz powtarza: Wecie mnie do mo
jego kapitana". Psych. Posaem po doktora.
Po jakich dwch godzinach zabrano nas na powrt do komisariatu, gdzie
czekalimy nastpne kilka godzin. Koo poudnia zjawi si go z fajk
i jeszcze jeden, eby zabra nas do Gmachu Federalnego. Ten drugi facet
by mody i grubawy. u cygaro. Na tylnym siedzeniu stoczono mnie,
101
Byem zbyt osabiony, eby zwlec si z ka. I nie mogem ulee nieru
chomo. Na godzie wszelka moliwa do pomys1enia aktywno jest tak samo
nieznona, jak bezczynno. Czowiek moe umrze po prostu dlatego, e
nie wytrzymuje we wasnym ciele.
O szstej rano otrzymaem nastpny strza, ktry odrobin poskutkowa.
Jak si pniej dowiedziaem, nie by to demerol. Zdoaem nawet wmusi
w siebie ma grzank i wypi troch kawy.
Gdy pniej tego samego dnia odwiedzia mnie ona, powiedziaa, e
w moim przypadku zastosowano kuracj nowego typu. Rozpoczto j wa
nie porannym zastrzykiem.
- Dostrzegem rnic. Mys1aem, e ten strza to bya M .
- Rozmawiaam telefonicznie z doktorem Moore' em . Twierdzi , e t o ten
cudowny rodek, ktrego dugo szukali, by leczy uzalenionych. Przynosi
ulg objawom towarzyszcym odwykowi, a nie powoduje nowego uzale
nienia. To nie jest wcale narkotyk. Jedna z antyhistamin. Zdaje mi si, e
powiedzia thephorin".
- To by znaczyo, e te objawy s reakcj uczuleniow.
- Tak wanie mwi doktor Moore.
T kuracj zasugerowa znajomy lekarz mojego adwokata. Nie pracowa
w szpitalu i nie by psychiatr. Po dwch dniach byem w stanie zje peny
posiek. Zastrzyk antyhistaminy starcza na trzy do piciu godzin; potem
powraca gd. S trzay czuo si jak opiaty.
Kiedy ju stanem na nogi i zaczem si przechadza, odwiedzi mnie psy
chiatra. By bardzo wysoki. Mia dugie nogi i cikie ciao o ksztacie gruszki,
ustawionej smuklejszym kocem do gry. Mwic, umiecha si, gos mia
piskliwy. Nie by zniewieciay. On po prostu nie mia tego czego, co mczy
zn czyni mczyzn. By to doktor Fredericks, naczelny psychiatra szpitala.
Zadawa takie same pytania, jak wszyscy psychiatrzy:
- Panie Lee, jak si panu zdaje, dlaczego potrzebuje pan narkotykw?
Kiedy syszy si takie pytanie, mona by pewnym, e czowiek, ktry je
zadaje, nie wie nic o heroinie.
- Potrzebuj ich, eby rano wsta z ka, ogoli si i zje niadanie.
- Ale w sensie psychicznym.
Wzruszyem ramionami. Mogem mu spokojnie podpowiedzie diagno
z, eby ju sobie poszed.
- To dobry kop.
Opiaty nie s dobrym kopem". W opiatach istotne dla narkomana jest to,
e powoduj uzalenienie. Nikt nie wie, czym s opiaty, pki nie zazna godu.
1 09
1 13
- W tym miecie jest pan trefny jak sto diabw - odpar Tige. - Mam
zezwolenie sdziego na paski wyjazd za granic stanu. Moe wic pan
jecha do Teksasu, kiedy pan tylko zapragnie.
- Moe zechc te machn si do Meksyku - powiedziaem. - Wolno
mi?
- O ile wrci pan na rozpraw. Nie ma adnych ogranicze. Jeden z mo
ich klientw pojecha do Wenezueli . Jak si orientuj, wci tam jest. Nie
wrci.
Tige by facetem trudnym do rozgryzienia. Czy mwi mi okrnie, e
bym nie wraca? Czsto gdy jego poczynania wydaway si toporne albo
niespjne, realizowa jaki swj plan. Niektre z tych planw sigay dale
ko w przyszo. Bywao, e bra si do jakiej koncepcji , a przekonawszy
si, e prowadzi donikd, porzuca j. Jak na inteligentnego czowieka, mie
wa zdumiewajco gupie pomysy. Na przykad, gdy mu powiedziaem, e
przez sze miesicy studiowaem w Wiedniu medycyn, oznajmi:
- Znakomicie. Zamy teraz, e powiemy co takiego: majc zaufanie do
wasnej wiedzy medycznej , doszed pan do wniosku, e moe leczy si
sam, i w tym celu - zaaplikowania sobie kuracji - naby pan narkotyki,
ktre znaleziono w paskim mieszkaniu.
Uznaem, e kamstwo jest szyte zbyt grubymi nimi, by ktokolwiek mg
to strawi.
- Nie jest dobrze wyglda n a czowieka zbyt wyksztaconego. Przysigli
nie lubi facetw, ktrzy studiowali w Europie.
- Bez trudu moe pan rozluni krawat i zacz gada z poudniowym
akcentem.
Ju si widziaem, jak robi za przaniaka z udawanym akcentem pou
dniowym. Dwadziecia lat temu poniechaem prb zostani a rwnym cho
pem. Powiedziaem wic, e ten rodzaj zagrywek nie ley w moim stylu,
i Tige ju nigdy wicej nie wrci do tego pomysu.
Prawo karne jest jedn z kilku dziedzin, gdzie klient kupuje czyje szcz
cie. Fartu wikszoci ludzi nie da si po prostu przekaza, ale dobry adwo
kat moe sprzeda swe szczcie klientowi , a im wicej szczcia sprzedaje, tym wicej ma do sprzedan'la.
Kilka dni pniej opuciem Nowy Orlean i pojechaem do doliny Rio Gran
de. Rzeka Rio Grande wpada do Zatoki Meksykaskiej w Brownsvile; doli
na - nawadniany z Rio Grande pas ziemi o dugoci dziewidziesiciu sze
ciu i szerokoci trzydziestu dwu ki lometrw - biegnie od Brownsvile do
1 14
Mission. Zanim rozpoczto irygacj, nie roso tu nic prcz mesquite i kaktu
sw. Teraz jest to jeden z naj yniejszych obszarw uprawnych w Stanach.
Z B rownsville do Mission prowadzi trzypasmowa autostrada, wzdu ktrej
rozsiady si niewielkie miasteczka. W dolinie nie ma duych miast ani wsi .
Cay ten obszar to jedno wielkie przedmiecie, zabudowane byle jakimi
domkami . Dolina jest plaska jak st. Kadego dnia po poudniu zrywa si
suchy gorcy wi atr i wieje a do zachodu soca. Rosn tu jedynie sprowa
dzone z Kalifornii cytrusy i palmy. Dolina to krlestwo cytrusw, gdzie
uprawia si rowe i czerwone grejpfruty, jakich nie sposb wyhodowa
gdziekolwiek indziej, raj dla agentw handlu nieruchomociami , a poza
tym kraina przydronych moteli oraz staruszkw, ktrzy wyczekuj ju tyl
ko na mier. Caa dolina ma w prowizoryczny wygld obozowiska czy
te miejsca, gdzie zorganizowano festyn. Niebawem wszyscy frajerzy wy
mr, a kanciarze przenios si w inne miejsce.
W latach dwudziestych agenci cigali tu cae pocigi zainteresowanych,
pozwalali im zrywa grejpfruty z drzewek i je je do woli. Pono jeden
z tych agentw-pionierw urzdzi due sztuczne jezioro i handlowa dzia
kami pooonymi wzdu brzegw. Jezioro nawodni wasze gaje" - zach
ca . Po sfinalizowaniu ostatniej transakcji znikn wraz z jeziorem, pozosta
wiajc klientw w rodku pustyni .
Jak to uj pewien handlarz ziemi: cytrusy to bezbdny strza dla star
szych osb, ktre po przej ciu na emerytur, chc y na penym luzie.
Waciciel gaju nie robi nic. S towarzyszenie sadownikw troszczy si o gaj ,
sprzedaje owoce i wrcza wacicielowi czek. W gruncie rzeczy jednak
uprawa cytrusw to dla drobnego inwestora biznes bardzo ryzykowny.
W pewnych okresach zysk - szczeglnie z uprawy rowych i czerwonych
grejpfrutw - bywa znaczny, a jednak waciciel maej plantacji nie jest
z reguy w stanie przetrwa lat, kiedy ceny owocw czy te plony s niskie.
Nad dolin Rio Grande zawisa aura nieuchronnej katastrofy. Trzeba si
dorobi, pki mona - zanim szaracza zniszczy plantacj, zanim ulegn
zniesieniu gwarantowane ceny baweny, zanim nadejdzie huragan, powd,
przymrozki, szczeglnie dokuczliwa susza, zanim Stra Graniczna powstrzy
ma dopyw meksykaskich robotnikw. Groba klski, natarczywa i wytr
cajca z rwnowagi jak popoudniowy wiatr, jest - tak samo jak on - stale
obecna. Dolina bya pustyni i stanie si ni znowu. Tymczasem, pki nie
jest za pno, trzeba wyj na swoje.
Starcy, przesiadujcy w biurach handlu nieruchomociami, mawiaj: C,
to nic nowego. Widywaem ju takie rzeczy. Pamitam, w 1928 . . .
"
1 15
- Llevas pistola ?
spluw.
Przytaknem.
Zoyem spodnie i pooyem je na krzele. Na nich pistolet, ktry przy
kryem koszul i gatkami. Usiadem nagi na krawdzi ka i patrzyem, jak
chopiec si rozbiera. Jak starannie skada swj znoszony niebieski garnitur.
Zdj koszul i powiesi j na oparciu krzesa, na marynarce. Mia gadk
skr koloru miedzi. Wylizgn si z gatek, z umiechem podszed i usiad
obok mnie na ku. Jedn rk przesunem powoli po jego plecach, drug
po uku piersi i paskim brzowym brzuchu. Umiechn si i pooy.
Pniej , dotykajc si pod kocem ramionami, palilimy papierosy. Cho
piec powiedzia, e musi i. Ubralimy si obaj . Zastanawiaem si, czy
liczy na pienidze. Doszedem do wniosku, e nie. Na rogu ulicy poegna
limy si uciskiem doni.
Jaki czas pniej w tym samym barze poznaem chopca o imieniu Angelo.
Widywalimy si z przerwami przez dwa ata. Kiedy braem, nie spotykalimy
121
No importa
(Niewane). Upiera
manana
1 22
W Mexico City jest tylko jeden handlarz. Lupita. Siedzi w brany dwa
dziecia lat. Zacza od jednego grama opiatw, by stworzy monopol obej
mujcy swym zasigiem cale Mexico City. Waya sto trzydzieci kilo, za
cza wic bra opiaty, eby schudn , ale zeszczuplaa tylko na twarzy
i wcale jej to nie dodao urody. Mniej wicej co miesic zmienia kochan
kw, nowego obsypuje garniturami, koszulami i zegarkami , a kiedy ma do
- daje mu kopniaka.
Lupita opaca policj, by mc prowadzi swj interes rwnie otwarcie,
jak sklep spoywczy. Nie musi obawia si kabli , bo kady funkcjonariusz
wie, e Lupita rozprowadza towar. W szklankach z alkoholem przechowuje
sprzt, puny wic mog narba si na miejscu. Ilekro wadza potrzebuje
forsy na szybkie piwo, wdruje pod lokal Lupity i czeka na wychodzcych,
z ktrych kady teoretycznie moe mie przy sobie dziak. Za dziesi
peso wadza puszcza klienta, za dwadziecia - zwraca mu towar. Od czasu
do czasu jaki niedoinformowany obywatel zaczyna rozprowadza lepszy
towar za mniejsze pienidze, ale nie trwa to dugo. Lupita ma stale aktualn
propozycj: dziesi darmowych dziaek dla kadego, kto jej powie o in
nym detalicie w okolicy. Potem Lupita dzwoni do ktrego ze swych przy
jaci w wydziale narkotykw i go zostaje zapudowany.
Na boku Lupita zajmuj e si paserstwem. Dowiaduje si przez swoje kon
takty, kto mia dobre trafienie. Jeli nie kupi towaru od zodzieja na was
nych warunkach, daje cynk wadzom. Lupita wie o wszystkim, co si dzieje
w dolnych strefach wiata przestpczego Mexico City. Krluje tam jak az
tecka boginka i rozdaje dziaki.
Sprzedaje swj towar w papierkach. Pono jest to heroina, ale tak na
prawd - pantopon przemieszany z cukrem pudrem i j aki m wistwem,
ktre przypomina piasek i po ugotowaniu pozostaje na yeczce.
Zaczem kupowa papierki Lupity za porednictwem Ike'a, tego starego
puna, ktrego poznaem w kancelarii adwokata. Nie braem wwczas od
trzech miesicy. Powrt zaj mi trzy dni.
N arkoman moe przez dziesi lat trzyma si z dala od opiatw, ale
w nowy cig wpada po okresie krtszym ni tydzie, podczas gdy kto, kto
nigdy nie by uzaleniony, potrzebuje na to dwch strzaw dziennie przez
dwa miesice. Dopiero po codziennym braniu zastrzykw przez cztery mie
sice dostrzegem u siebie objawy godu. Mona wyliczy objawy godu
narkotycznego, ale jest to uczucie do adnego innego niepodobne i nie da
si go uj w sowa. Nie dowiadczyem go w peni przed swoim drugim
cigiem.
1 23
Commandante wy
commandante.
Zaczem przesiadywa w domu, strzelajc trzy albo cztery razy dzien
nie. eby mie cokolwiek do roboty, zapisaem si na uniwersytet. Studenci
wywarli na mnie wraenie towarzystwa do aosnego, ale w kocu nie
przygldaem si im zbyt dokadnie.
Gdy spogldasz wstecz na rok w cigu, wydaje ci si, e czas sta w miej
scu. Wyrniaj s i tylko okresy godu. Pamitasz kilka pierwszych strza
w cigu i strzay bezporednio po prawdziwym godzie.
(Nawet w Meksyku bywaj dni , kiedy wszystko idzie jak z kamienia.
Apteka zamknita, twj czowiek ma wolny dzie albo apiduch wyjecha
z miasta na jak fiest i nie moesz zdoby towaru) .
N i e liczc samej heroiny, to, czego dowiadczasz podczas trwania naogu,
jest paskie, nieomal dwuwymiarowe. Mona sobie przypomnie, co si
dziao, jeli podejmiesz ten trud, ale wspomnienia z okresu naogu nie po
wracaj spontanicznie - z wyjtkiem przerw w chorobie.
Koniec miesica. Byem spukany z opiatw i na godzie. Czekaem na
pojawienie si Starego Ike'a z recept na morfin. pun poow ycia sp
dza na czekaniu. W domu by ze mn kot, ktrego ywilimy, szpetny bury
kot. Podniosem go, usadziem na kolanach i gaskaem. Gdy sprbowa
zeskoczy, wzmocniem chwyt. Kot zacz si wyrywa i miaucze.
Pochyliem twarz, by dotkn nosem chodnych nozdrzy zwierzaka, i kot
drapn mnie w policzek. Byo to drapnicie na p gwizdka, nawet nie
dotaro do celu, ale dopenio miary. Trzymajc kota na odlego ramienia,
woln rk waliem go po bie. Wydziera si, drapa, a potem j obszczy
wa mi cae spodnie. Podrapany do krwi , tukem dalej . Wyrwa mi si
jako i pobieg do szafy; syszaem, jak jczy i piszczy ze strachu.
- Wykocz skurwysyna - powiedziaem, biorc cik drewnian lask.
Z twarzy spywa mi pot, dygotaem z podniecenia. Oblizujc usta, ruszy
em w stron szafy, gotw zablokowa wszelk prb ucieczki.
1 28
1 29
dawne, dawne czasy, kiedy lec obok matki , obserwowaem wiata z uli
cy przesuwajce si po suficie i spywaj ce ze cian. Doznaem przypywu
silnej nostalgii za pogwizdywaniem pocigw, za dochodzc z ulic miasta
muzyk pianin, za zapachem dymu palonych lici.
Umiarkowanie silny gd narkotyczny zawsze przywodzi mi na myl magi
dziecistwa. To si zawsze sprawdza, pomylaem. Zupenie jak strza. Cie
kawe, czy inne puny te si zaapuj na ten cudowny rodzaj towaru.
Poszedem do azienki na strza. Dugo trwao, nim trafiem w y. Iga
dwukrotnie si zapchaa. Krew spywaa mi po ramieniu. Opiaty rozchodzi
y si po mym ciele, zastrzyk mierci . Sen ulecia. Popatrzyem na krew
spywaj c z okcia ku nadgarstkowi. Niespodziewanie zaczem si lito
wa nad mymi zgwaconymi yami i tkankami . Delikatnie wytarem krew
z ramienia.
- Zamierzam z tym zerwa - powiedziaem na gos.
Sporzdziem roztwr opium i kazaem Ike'owi nie pokazywa si przez
kilka dni.
- Mam nadziej, e ci si uda, may - odpar. - Mam nadziej, e to
rzucisz. Niech mnie parali trzanie, jeli tak nie myl.
W cigu czterdziestu omiu godzin wyczerpay si wszelkie pozostaoci
morfiny w moim organizmie. Roztwr ledwie zaagodzi gd. Wypiem
wszystek, poknem dwa nembutale i spaem kilka godzin . Gdy si obudzi
em, moje ciuchy byy przepocone na wylot. Oczy miaem obolae i zaza
wione, dokuczliwie podranione byo rwnie cae ciao. Przewracaem si
w ku, wyginajc grzbiet w uk, prc nogi i ramiona. Podcignem
kolana do gry, zaciskaj c donie midzy udami. Nacisk doni na genitalia
wyzwoli byskawiczny orgazm godu narkotycznego. Wstaem z ka
i zmieniem bielizn.
W butelce pozostaa jeszcze szczypta roztworu opium. Wypiem j, wy
szedem z domu i kupiem cztery fiolki tabletek kodeiny. Gdy je wziem,
popijajc gorc herbat, poczuem si odrobin lepiej .
- Prbujesz t o zrobi z a szybko - stwierdzi Ike. - J a ci przygotuj roztwr.
ON.
SALO
B ueno.
- Andale, gringo
cantina
i zamwiem piwo.
138
Piem dalej . Kilka dni pniej padem jak neptek w Ship Ahoy po omiu
godzinach nieustannego picia tequili. Przyjaciele zanieli mnie do domu.
Nazajutrz miaem najgorszego kaca w yciu. Wymiotowaem co dziesi
minut, pod koniec sam ci.
Potem zjawi si Stary Ike.
- Musisz rzuci picie, Bill. Odbija ci szajba.
Nigdy w yciu nie byem tak zmarnowany. Mdoci wykaczay mnie jak
konwulsje. Ike podtrzymywa mnie nad sedesem, gdy wyrzucaem z siebie
kolejn porcj ci. Obj mnie ramieniem, przytuli, a pniej pomg
wrci do ka. Okoo pitej po poudniu przestaem rzyga i zdoaem
utrzyma w odku butelk soku z winogron i szklank mleka.
- mierdzi tu szczynami - zauwayem. - Kot pewnie nala pod ko.
Ike zacz wszy dookoa ka.
- Nie, nic tu nie ma. - Powcha w okolicach wezgowia, gdzie siedzia
em wsparty o poduszk. - Bill, to ty mierdzisz szczynami.
- Ja? - zaczem obwchiwa donie z narastaj cym przeraeniem, jakbym
odkrywa u siebie trd. - Dobry Boe! - powiedziaem z odkiem skamie
niaym ze strachu. - Mam zatrucie moczowe! Ike, zasuwaj po apiducha.
- OK, Bill. Zaraz ci go przyprowadz.
- Tylko nie wracaj z jedn z tych wypisujcych za pi peso ajz !
- W porzdku, Bill.
Leaem, prbujc opanowa lk. Nie miaem wielkiego pojcia o zatru
ciu moczowym. Kobieta, ktr w Teksasie znaem powierzchownie, umara
na to po dwutygodniowym okresie picia piwa - butelk co godzina, dzie
i noc. Rollins mi o tym mwi:
- Opucha, poczerniaa, dostaa konwulsji i umara. Cay dom cuchn
siukami !
Rozluniem minie, prbujc zestroi si z innymi trzewiami, by od
kry, w czym sprawa. Nie wyczuwaem mierci ani niczego, co by wygl
dao na cik chorob. Bylem zmczony, zmarnowany, rozlazy. Leaem
z zamknitymi oczyma w ciemniejcym pokoju.
Zjawiwszy si z lekarzem, Stary Ike wczy wiato. Chiski lekarz jeden z recepciarzy Ike' a - powiedzia, e to nie uremia, skoro mog sika
i nie mam blw gowy.
- To dlaczego tak zajedam? - spytaem.
Lekarz wzruszy ramionami . lke stwierdzi:
- Powiada, e to nic powanego. Powiada, eby przesta pi. Powiada,
eby ju lepiej wrci do towaru.
1 39
- Esto seiior huel e muy mao and quiere saber por que (Ten facet okrutnie
mierdzi i chce wiedzie dlaczego) - powiedzia Rollins w swojej amanej
hiszpaszczynie, dukajc przy kadym sowie.
Lekarz odpar, e to stadium pocztkowe uremii, ale niebezpieczestwo
ju mino. Musz na miesic przesta pi. Podnis pust butelk po tequ
ili.
- Jeszcze jedna butelka i jest pan trupem .
Schowa swoje przyrzdy. Wypisa recept na lek, ktry miaem zaywa
kilka razy dziennie, ucisn do mnie i Ike'owi i wyszed.
Nazajutrz dostaem szamki i zeraem wszystko, co mi si nawino pod
rk. Przez trzy dni pozostawaem w ku. Metaboliczna kombinacja alko
holizmu przestaa funkcjonowa. Kiedy wrciem do gorzaki, piem ju
normalnie i nigdy przed wiecz<?rem. Opiatw nie braem nadal.
W owym czasie amerykascy studenci bywali za dnia w Loli, w Ship Ahoy
natomiast wieczorami . Ta pierwsza meta nie bya, cile biorc, barem, lecz
pijalni wody sodowej i piwa, ktre stay w skrzynkach z lodem na lewo od
wejcia. Wzdu jednej ciany, a do szafy grajcej , biega lada barowa, ob
stawiona stokami z metalowych rurek. Te stoki miay siedziska tapicerowa1 40
Ale teraz nie braem. Cho strza morfiny byby bardzo na miejscu nieco
pniej , kiedy bd szed do ka, albo jeszcze lepiej - morfiny p na p
z kokain. Przy drzwiach mojego mieszkania dogoniem lke'a. Pooyem
mu do na ramieniu; odwrci si i jego bezzbna puska twarz starej
kobiety rozcigna si w umiechu.
- Cze - powiedzia.
- Sto lat ci nie widziaem. Gdzie si podziewa?
Rozemia si.
- W pudle. Zreszt i tak nie chciaem przychodzi, bo wiedziaem, e nie
jeste w cigu. Nadal?
- Tak, nadal.
- No to nie reflektujesz na strza? - Stary Ike wci si umiecha.
- C . . . - poczuem dreszcz dawnego podniecenia, jak przy spotkaniu
z kim, z kim zwyko si sypia i oto teraz podniecenie wraca, i wiecie
oboje, e znw pjdziecie razem do ka.
Ike uczyni lekcewacy gest.
- Mam przy sobie jakie dziesi centygramw. Mnie to psu na buty.
I troch koki.
- Chod - powiedziaem.
Otworzyem drzwi. Mieszkanie byo mroczne i zatche. Na krzesach,
stoach i brudnej pododze poniewieray si ciuchy, ksiki, gazety, niemyte
talerze i szklanki. Z plugawej kozetki zrzuciem stert magazynw.
- Siadaj - powiedziaem. - Masz ten towar?
- Tak, skitrany na sobie. - Rozpi rozporek i wydoby prostoktn papierow paczuszk. Bya zoona na sposb puski -jeden koniec zawinitka
wchodzi w drugi. Wewntrz znajdoway si dwie mniejsze. Rozoy dzia
ki na stole. Wpatrywa si we mnie swymi jasnobrzowymi oczyma. Jego
bezzbne usta byy zacinite i wyglday jak zszyte.
Poszedem do azienki po sprzt. Iga, kroplomierz, tampon. W stosie brud
nych naczy w kuchennym zlewie znalazem yeczk. Stary Ike urwa du
gi kawaek papieru i zwilywszy go jzykiem, owin wok koca pompki .
Na wilgotny papierowy konierz zaoy ig. Ostronie rozwin jedn z dzia
ek, by sprynujcy ruch nawoskowanego papieru nie rozsia zawartoci.
- To jest koka - owiadczy. - Uwaaj , mocarny towar.
Na yeczk wsypaem dziak morfiny, dodajc odrobin wody. Potem
tak dugo trzymaem pod yeczk zapalon zapak, a morfina do koca
si rozpucia. Koki nigdy si nie podgrzewa. Kocem noa dosypaem
szczypt i koka rozpucia si natychmiast, jak wpadajcy do wody nieg.
1 42
pun
1 45
Nowym kopem w Stanach jest pejotl. Nie podpada pod ustaw Harrisona
i mona go sprowadzi poczt od zielarzy. Nigdy nie prbowaem pejotlu,
zapytaem wic Johnny' ego White'a, czy nie mgby go dosta tu, w Mek
syku.
- Tak - odpar - handluje nim jeden zielarz. Zaprosi nas na degustacj.
Moesz si zaapa, jeli chcesz. Zamierzam si zorientowa, czy go nie
ma czego, co mgbym zabra do Stanw na sprzeda.
- Dlaczego nie wemiesz pejotlu?
- Bo si nie nadaje do przechowywania. Po kilku dniach gnije albo usycha i traci ca moc.
Poszlimy do domu zielarza, ktry przynis misk pejotlu, tark i dzba
nek herbaty.
Pejotl to may kaktus i do konsumpcji nadaje si tylko jego grna, wysta
jca nad ziemi cz. Nazywa si j guzikiem. Guziki obiera si ze skry
i kolcw, a potem trze - przypominaj wwczas saatk z awokado. Cztery
guziki stanowi przecitn porcj dla nowicjusza.
Popijalimy pejotl herbat. Krztusiem si kilka razy, ale wreszcie prze
knem towar i rozsiadem si, czekajc na efekty. Zielarz przynis jak
kor, ktra - jego zdaniem - miaa przypomina opium. Johnny zrobi z niej
skrta i puci go w kurs.
- Obd ! - owiadczyli Johnny i Pete zgodnie. - To jest nie do pobicia.
S ztachnem si par razy, poczuem zawroty gowy i pieczenie w gardle.
Kora cuchna okropnie, a jednak Johnny kupi jej nieco z zamiarem od
sprzedania wygodzonym hipom w Stanach.
Po dziesiciu minutach zaczo mi si po pejotlu zbiera na wymioty.
- Nie pawiuj, czowieku - doradzali wszyscy.
Wytrzymaem wic jeszcze dziesi minut, a potem pobiegem do ubika
cji gotw da za wygran, tyle e wcale nie mogem zwymiotowa. Cae
moje ciao zwaro si w konwulsyj nym spazmie, pejotl jednak ani rwa si
na wiat, ani zamierza spokojnie siedzie w odku.
Na koniec wyszed, zbity jak kbek wosia, zbity przez ca drog, wi
zncy w gardle. Najparszywsze doznanie, jakie kiedykolwiek musiaem
znie. Potem - powoli - przyszed haj .
Pejotlowy haj przypomina troch haj po benzedrynie. Czowiek nie moe
spa i ma rozszerzone renice. Kada rzecz przypomina mu rolin pejotlu.
Jechaem samochodem z White' ami, Cashem i Pete'em. Naszym celem byo
mieszkanie Casha w Lomas.
- Tylko popatrzcie na pobocze - mwi Johnny. - Tam ronie pejotl.
1 46
Aneks 1
ROZDZIA 28 Z ORYGINALNEGO RKOPISU JUNK
efekty dokadnie takie same jak morfina, kiedy byem chory, teraz wywoa
ledwie wyczuwalne skutki. Tak j akby narkoman nie dosta pozytywnego
kopa po herze. Przynis ulg od zespou abstynencyjnego. By moe caa
przyjemno jest zasadniczo ulg w stanie koniecznoci albo napicia. Hera
to rodowisko, w ktrym yj uzalenione od niej komrki . Kiedy odcina
si dopyw hery, heroinowa komrka umiera i wytwarza si nadmiar hista
miny, ktra ma usun martwe komrki . Zadaniem alergicznego kichania,
wyciekw z nosa i zawienia oczu, wymiotw i biegunki jest pozbycie si
czego. W uzalenieniu hera staje si biologiczn potrzeb, jak jedzenie,
woda albo seks. Nie ma drugiej substancji, ktra w podobny sposb stawa
aby si czci biologicznego rytmu ciaa. Kiedy uzalenisz si od hery,
nisz o herze. I w tych snach co zawsze przeszkadza ci w strzale. Wbiegaj
gliniarze, iga si zapycha, kroplomierz si tucze. Tak czy inaczej , nie do
stajesz swoj ej porcj i . Hera zdaje si zaj mowa miejsce popdu seksualne
go. Kiedy jeste na herze, popd seksualny praktycznie zanika. Kiedy do
stajesz kopa, dowiadczasz dozna seksualnych tak intensywnych, jakby
by nastolatkiem, czsto dochodzi do spontanicznego orgazmu.
puny yj dugo i czsto wygldaj n a modszych, ni s. Kiedy przesta
jesz rosn, zaczynasz umiera. Narkoman nigdy nie przestaje rosn. Wik
szo okresowo rzuca nag, wtedy organizm si kurczy i dochodzi do wy
miany uzalenionych od hery komrek. Naukowcy eksperymentowali
ostatnio na robakach zdolnych do kurczenia si, gdy nie dostaway jedze
nia. Doprowadzajc robaka do okresowego kurczenia si, tak eby cigle
wzrasta, mona w nieskoczono przedua jego ycie. pun nieustan
nie kurczy si i ronie w dziennym cyklu zapotrzebowania na strza hero
inowy.
By moe przyczyn krtkiego ycia amerykaskiego biznesmena jest to,
e nie przechodzi on przez cykl kurczenia si i wzrostu. Nie wiczy, nigdy
nie odczuwa godu. Jego ycie jest procesem prowadzcym w jedn stron.
Kiedy organizm osiga dojrzao, moe tylko zacz umiera.
Opium robi si z niedojrzaych makwek. Jego funkcj jest ochrona na
sion przed wyschniciem, dopki rolina nie zacznie obumiera, a nasiona
nie dojrzej. Hera nadal dziaa w ludzkim organizmie, tak jak dziaaa w ma
kwkach. Ochrania i otacza ciao amortyzacyjn warstw, jak ciepym ko
cem, a w rodku dojrzewa mier. Kiedy pun jest naprawd narbany her,
wyglda jak martwy. Hera zamienia go w rolin. Roliny nie czuj blu,
gdy bl nie jest potrzebny organizmowi, ktry si nie przemieszcza. Hera
to rodek przeciwblowy. Rolina nie ma libido w ludzkim albo zwierzcym
1 55
Aneks 2
WSTP DO PIERWOTNEGO RKOPISU JUNK
go dowiadczenia.
Kiedy pisz junk, mam na myli opium albo pochodne opium; morfina,
heroina, pantopon, dilaudid, kodeina to powszechnie uywane w Stanach
pochodne opium.
Nie pisabym o herze, gdybym nie mia czego szczeglnego do powie
dzenia na ten temat, czego, co jeszcze nie zostao powiedziane. Oddziay
wanie hery na narkomana jest gatunkowo rne od oddziaywania innych
narkotykw. Sdz, e hera to co przejciowego midzy materi yw a mar
tw. Midzy yciem ros1iny a zwierzcia. Nie unikniesz uczucia, e hera
jest w jaki sposb ywa.
Mog chodzi po obcym miecie i mwi: To okolica hery". Nie musz
widzie punw czekaj cych na kontakt, eby odrni terytorium hery.
Kiedy id obok miejsca, gdzie hera przechodzia z rk do rk, to heroina
w moich komrkach tyka jak licznik Geigera. Mj licznik hery jest na og
dokadny, ale czasem spostrzegam miejsce, ktre byo terytorium hery, ale
ju nim nie jest. Licznik mwi mi: tu hera", ale nie mwi kiedy. Dlaczego
licznik nie tyka, kiedy przechodz obok drogeri i z lekami? Hera potrzebuje
1 57
Kabel
Johnny
jeszcze hery".
To jest niedorzeczne. Narkomani maj dosy i nie musz podnosi dawki.
Znam takich, ktrzy zaywaj t sam dawk od lat. Oczywicie, narkoma
ni czasem umieraj, jeli odci ich na dobre od hery. Nie umieraj, bo
potrzebuj j ej coraz wicej . Umieraj, bo nie dostaj jej w ogle.
Aneks 3
LIST WILLIAMA BURROUGHSA DO A.A. WYNA (1 959)
Wyn Publishing Co.
23 West 4 7 Street
NYC
Czytajc egzemplarz wydanego Junkie, stwierdziem, e dokonano w nim
pewnych zmian i pomini. Wypisaem poprawki. ktre uwaam za nie
uzasadnione, zaciemniajce lek.ko lub cakowicie pierwotne znaczenie. Zde
cydowanie zalecam pominicie tych poprawek. w przypadku wznowienia,
gdy umniejszaj znaczenie mojej ksiki.
Pracowaem rok. nad tym rkopisem. Wiele razy sprawdzaem kade so
wo. Dobry albo zy. rkopis, ktry zoyem , napisany zosta dok.adnie tak.
jak. sobie zaoyem. Nie znalazem nawet jednego przykadu zmiany. ktr
uznabym za konieczn. chocia zgadzam si z niektrymi pominiciami
(. . .). Jednak. pominicie strony 1.50 oryginalnego manuskryptu opisujce
go moje spotkanie ze Starym lk.iem uwaam za bezdyskusyjn strat. To
nie tylko moje zdanie. Podziela je kady z moich znajomych, ktry czyta
oryginalny rkopis i wersj opublikowan.
Aneks 4
JUNKIE:
Tak, czy nie jest szkaradny?" Z jego lat studenckich pozostaa tylko jedna
prbka literacka, dwudziestostronicowa sztuka o statku toncym gdzie na
Atlantyku , w ktrej obsadzi kilku swoich znajomych, by w swoich rolach
wyrazili histeri, paniczny strach, zoli wo i ostateczn nikczemno.
Po uzyskaniu dyplomu we wczesnych latach trzydziestych, zwaywszy
na to, e powiedzia wszystko, co mg wyrazi form literack w wyej
wymienionej farsie, zacz studiowa antropologi, znw na Harvardzie,
specjalizujc si w archeologii Aztekw i Majw.
Kiedy wrci do rodzinnego miasta i nie znalaz zawodu , ktry odpowia
daby jego upodobaniom, zacz pi i wybiera si na libacyj ne przejadki
po rzece z rwienikami. Studiowa te jog, ale chyba nie formalnie, bo
kiedy rzucono mu wyzwanie, kwestionujc jej skuteczno, stwierdzi, e
jest odporny na bl i zademonstrowa to, odcinajc sobie palec. Ten wyczyn
doprowadzi do przymusowego zamknicia go w okolicznym zakadzie,
z ktrego wkrtce go wypuszczono, gdy wykaza si spokojem i wiado
moci tego, co si wok niego dzieje.
Jego kolejnym wyczynem, w prawdziwie amerykaskim stylu, bya wiel
ka wczga po Europie. We wczesnych latach trzydziestych spdzi rok
w Paryu, przemierzy Niemcy i Austri
Opium
(pniej) A Vision
W.B . Yeatsa.
Wracajc do Ameryki , wiz ze sob narzeczon, ktr pozna, kiedy przez
rok studiowa, nieudanie, medycyn w Europie rodkowej . Pastwo modzi
rozstali si natychmiast po zejciu na ld w Nowym Jorku, gdy celem
maestwa byo uzyskanie obywatelstwa dla ydowskiej pani, ktra po
dobno bya take baroness.
'
Potem bya podr po miastach amerykaskich, od hotelu do hotelu ; z No
wego Jorku przez Poudnie i rodkowy Zachd z dugimi postojami - we
wczesnych l atach czterdziestych - w Chicago i Nowym Jorku. Byo to mo
liwe, oczywicie, dziki finansowej pomocy rodziny.
To w Chicago autor zacz odkrywa przestpcze podziemie w sobie i wo
k siebie, gdy pracowa jako zawodowy deratyzator w miejskich slumsach.
1 64
Aneks 5
NOTA WYDAWN ICZA CARLA SOLOMONA W JUNKIE (1 953)
Aneks 6
SOWO WSTPNE CARLA SOLOMONA DO JUNKIE (1 964)
zostay
powie
W
zosta przed
Peda,
nie
City, a take
Bulla Balloona w
D r. Sax.
Search of Yage
In
Aneks 7
WSTP DO JUNKY (1 977) ALLENA GINSBERGA
go lunchu.
puna,
e mgby zainteresowa wydawc, gdyby ten tekst wyszed spod pira Win
stona Churchilla, skoro jednak proza Burrougsa niczym si nie zaleca" (pod
czas rozmowy z Jasonem w jego gabinecie w gmachu Doubleday usiowaem
t opini ze wszystkich si zanegowa, byem jednak sabeki, poniewa przy
taczaa mnie dookolna Rzeczywisto . . . dawi gaz musztardowy zowieszczo
inteligentnych redaktorw . . . krpowaa moja wasna paranoja i brak obycia
z Bezgranicznym Kretynizmem Nowojorskich Biurowcw), z pewnoci tego
wydawcy nie zainteresuje. W tym czasie obnosiem rwnie po wydawnic
twach proustowskie rozdziay Kerouaca z
do ksiki
Opiu
Ala McCoya).
1 74
Podzikowania
Chciabym podzikowa Jamesowi Grauerholwwi za jego intelektualne wspar
cie i wielkoduszn pomoc w sprawach praktycznych nie tylko pny tej ksice, ale
pnez cale lata. Dzikuj take Johnowi Bennettowi z Uniwersytetu Stanu Ohio,
personelowi Green Library na Uniwersytecie Stanforda oraz Butler Library
na
Uniwersytecie Columbia.
'Za zgod na cytowanie wczeniej niepublikowanych materiaw podzikowania
twu HarperCollins.
Wreszcie, chciabym zadedykowa to wydanie Janowi MacFadyenowi: jest wspa
niaym czytelnikiem Burroughsa.