EGZAMIN MATURALNY

W ROKU SZKOLNYM 2015/2016

FORMUA OD 2015
(NOWA MATURA)

CHEMIA
POZIOM ROZSZERZONY

ZASADY OCENIANIA ROZWIZA ZADA

ARKUSZ MCH-R1

MAJ 2016

Oglne zasady oceniania

Zasady oceniania zawieraj przykady poprawnych rozwiza zada otwartych. Rozwizania
te okrelaj wycznie zakres merytoryczny odpowiedzi i nie s cisym wzorcem
oczekiwanych sformuowa. Wszystkie merytorycznie poprawne odpowiedzi, speniajce
warunki zadania, oceniane s pozytywnie rwnie te nieprzewidziane jako przykadowe
odpowiedzi w zasadach oceniania. Odpowiedzi nieprecyzyjne, dwuznacznie, niejasno
sformuowane uznaje si za bdne.
Zdajcy otrzymuje punkty za odpowiedzi, w ktrych zostaa pokonana zasadnicza trudno
rozwizania zadania, np. w zadaniach, w ktrych zdajcy samodzielnie formuuje odpowiedzi
poprawne uoglnianie, wnioskowanie, uzasadnianie; w zadaniach dowiadczalnych
poprawne zaprojektowanie eksperymentu; rachunkowych zastosowanie poprawnej metody
czcej dane z szukan.

Zdajcy otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwizania, precyzyjnie odpowiadajce

poleceniom zawartym w zadaniach.
Gdy do jednego polecenia zdajcy podaje kilka odpowiedzi, z ktrych jedna jest
poprawna, a inne bdne, nie otrzymuje punktw za adn z nich. Jeeli zamieszczone
(rwnie
dodatkowe,
ktre
nie
wynikaj
w
odpowiedzi
informacje
z treci polecenia) wiadcz o zasadniczych brakach w rozumieniu omawianego
zagadnienia i zaprzeczaj udzielonej poprawnej odpowiedzi, to za odpowied tak zdajcy
otrzymuje 0 punktw.
Rozwizanie zadania na podstawie bdnego merytorycznie zaoenia uznaje si w caoci
za niepoprawne.
Rozwizania zada dowiadczalnych (np. spostrzeenia i wnioski) oceniane s wycznie
wtedy, gdy projekt dowiadczenia jest poprawny, czyli np. prawidowo zostay dobrane
odczynniki. Jeeli polecenie brzmi: Zaprojektuj dowiadczenie ., to w odpowiedzi
zdajcy powinien wybra waciwy odczynnik z zaproponowanej listy i wykona kolejne
polecenia. Za spostrzeenia i wnioski bdce konsekwencj niewaciwie
zaprojektowanego dowiadczenia (np. bdnego wyboru odczynnika) zdajcy nie
otrzymuje punktw.
W zadaniach, w ktrych naley dokona wyboru kad form jednoznacznego
wskazania (numer dowiadczenia, wzory lub nazwy reagentw) naley uzna za
pokonanie zasadniczej trudnoci tego zadania.
W rozwizaniach zada rachunkowych oceniane s: metoda (przedstawiony tok
rozumowania), wykonanie oblicze i podanie wyniku z jednostk i odpowiedni
dokadnoci.
Wynik liczbowy wielkoci mianowanej podany bez jednostek lub z niepoprawnym
ich zapisem jest bdny.
Jeeli polecenie brzmi: Napisz rwnanie reakcji w formie ., to w odpowiedzi zdajcy
powinien napisa rwnanie reakcji w podanej formie z uwzgldnieniem bilansu masy
i adunku.
Notacja:
Za napisanie wzorw strukturalnych zamiast wzorw pstrukturalnych (grupowych) lub
sumarycznych oraz wzorw pstrukturalnych (grupowych) zamiast sumarycznych nie
odejmuje si punktw.
Zapis , w rwnaniach reakcji nie jest wymagany.

W rwnaniach reakcji, w ktrych ustala si stan rwnowagi, brak nie powoduje

utraty punktw.
Strona 2 z 29

Zadanie 1. (02)
Zadanie 1.1. (01)
Wymagania oglne
I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

Wymagania szczegowe
IV etap edukacyjny poziom rozszerzony
2. Struktura atomu jdro i elektrony. Zdajcy:
2.4) okrela przynaleno pierwiastkw do blokw
konfiguracyjnych: s, p i d ukadu okresowego [].
2.5) wskazuje na zwizek pomidzy budow atomu
a pooeniem pierwiastka w ukadzie okresowym.

Schemat punktowania
1 p. za poprawne uzupenienie wszystkich kolumn tabeli.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
Symbol pierwiastka
Fe

Numer okresu
4 lub IV
lub czwarty

Numer grupy
8 lub VIII
lub sma

Symbol bloku
d

Zadanie 1.2. (01)

II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

2. Struktura atomu jdro i elektrony. Zdajcy:
2.2) stosuje zasady rozmieszczania elektronw na orbitalach
w atomach pierwiastkw wieloelektronowych.
2.3) zapisuje konfiguracje elektronowe atomw pierwiastkw do
Z=36 i jonw o podanym adunku, uwzgldniajc
rozmieszczenie elektronw na podpowokach (zapisy
konfiguracji: [] schematy klatkowe).

Schemat punktowania
1 p. za poprawne uzupenienie zapisu prowadzce do przedstawienia konfiguracji
elektronowej atomu w stanie podstawowym elaza z uwzgldnieniem numerw powok
i symboli podpowok oraz podkrelenie fragmentu konfiguracji, ktry nie wystpuje
w konfiguracji elektronowej jonu Fe2+ .
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied

3d

4s

lub

4s

3d

Uwaga: Zwroty strzaek mog by przeciwne; zwroty strzaek ilustrujcych elektrony

niesparowane na podpowoce 3d musz by takie same.

Strona 3 z 29

Zadanie 2. (01)
I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

7. Metale. Zdajcy:
7.3) analizuje i porwnuje waciwoci fizyczne [] metali
grup 1. i 2.
3. Wizania chemiczne. Zdajcy:
3.1) przedstawia sposb, w jaki atomy pierwiastkw bloku s
[] osigaj trwae konfiguracje elektronowe (tworzenie
jonw).

Schemat punktowania
1 p. za poprawne wskazanie trzech odpowiedzi.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
1. F
2. P
3. P
Zadanie 3. (01)
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

7. Metale. Zdajcy:
7.1) opisuje podstawowe waciwoci fizyczne metali i wyjania
je w oparciu o znajomo natury wizania metalicznego.

Schemat punktowania
1 p. za poprawne wskazanie okrele w kadym nawiasie (w dwch akapitach).
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
1. Wzy sieci krystalicznych wapnia, jak i potasu obsadzone s (dodatnio / ujemnie)
naadowanymi jonami zwanymi rdzeniami atomowymi. Pomidzy rdzeniami atomowymi
obecne s sabo zwizane elektrony walencyjne, ktre mog wdrowa swobodnie przez
kryszta metalu. Dlatego zarwno wap, jak i potas odznaczaj si (du / ma)
przewodnoci elektryczn.
2. Temperatura topnienia wapnia jest (nisza / wysza) ni temperatura topnienia potasu,
co wynika midzy innymi (z silniejszego / ze sabszego) wizania metalicznego,
utworzonego z udziaem (mniejszej / wikszej) liczby elektronw walencyjnych.
Zadanie 4. (02)
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

1. Atomy, czsteczki i stechiometria chemiczna. Zdajcy:
1.6) wykonuje obliczenia z uwzgldnieniem [] mola [].

Strona 4 z 29

Schemat punktowania
2 p. za zastosowanie poprawnej metody, poprawne wykonanie oblicze oraz poprawne
podanie skadu mieszaniny.
1 p. za zastosowanie poprawnej metody, ale
popenienie bdw rachunkowych prowadzcych do bdnych wynikw liczbowych
lub
podanie wynikw z bdn jednostk
lub
popenienie bdw w opisie skadu mieszaniny albo brak wskazania skadu
mieszaniny.
0 p. za zastosowanie bdnej metody obliczenia albo brak rozwizania.
Przykadowe rozwizanie
Tlen zosta uyty w nadmiarze.
5
Przereagowao: nO 2 = = 1,25 mola
4
6
Powstao: 1,0 mol NO i = 1,5 mola H 2 O
4
Skad mieszaniny poreakcyjnej:
1,6 mola 1,25 mola = 0,35 mola O2
1 mol NO
1,5 mola H2O
Zadanie 5. (01)

I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdajcy:
4.7) stosuje regu przekory do jakociowego okrelenia wpywu
zmian temperatury [] na ukad pozostajcy w stanie
rwnowagi dynamicznej.

Schemat punktowania
1 p. za poprawn odpowied i poprawne uzasadnienie.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Przykady poprawnej odpowiedzi
Wnioskujemy, e w czasie reakcji ukad oddaje energi do otoczenia, poniewa zgodnie
z regu przekory wydajno reakcji maleje ze wzrostem temperatury.
Reakcja jest egzoenergetyczna (lub egzotermiczna), poniewa zgodnie z regu przekory
wydajno reakcji maleje ze wzrostem temperatury.
Wnioskujemy, e w czasie reakcji ukad oddaje energi do otoczenia, poniewa wraz ze
wzrostem temperatury maleje procent objtoci produktu w mieszaninie.
Zadanie 6. (01)

I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdajcy:
4.7) stosuje regu przekory do jakociowego okrelenia wpywu
zmian [] cinienia na ukad pozostajcy w stanie rwnowagi
dynamicznej.

Strona 5 z 29

Schemat punktowania
1 p. za poprawn odpowied i poprawne uzasadnienie.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Przykady poprawnej odpowiedzi
W rwnaniu stechiometrycznym opisanej reakcji czna liczba moli (gazowych)
substratw jest wiksza od liczby moli (gazowego) produktu, poniewa zgodnie
z regu przekory wydajno reakcji wzrasta ze wzrostem cinienia.
Wnioskujemy, e w opisanej reakcji czna liczba moli substratw jest wiksza od liczby
moli produktu, poniewa wraz ze wzrostem cinienia ronie procent objtoci produktu
w mieszaninie.
Zadanie 7. (01)

I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdajcy:
4.7) stosuje regu przekory do jakociowego okrelenia wpywu
zmian temperatury, [] cinienia na ukad pozostajcy w stanie
rwnowagi dynamicznej.

Schemat punktowania
1 p. za wybr poprawnej odpowiedzi.
0 p. za bdn odpowied albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
C
Zadanie 8. (02)

II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdajcy:
4.9) interpretuje wartoci staej dysocjacji [].
5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.2) wykonuje obliczenia zwizane z [] zastosowaniem poj
stenie [] molowe.
5.6) stosuje termin stopie dysocjacji dla ilociowego opisu
zjawiska dysocjacji elektrolitycznej.

Schemat punktowania
2 p. za zastosowanie poprawnej metody, poprawne wykonanie oblicze oraz podanie
wyniku w procentach.
1 p. zastosowanie poprawnej metody, ale
popenienie bdw rachunkowych prowadzcych do bdnego wyniku liczbowego
lub
niepodanie wyniku w procentach.
0 p. za zastosowanie bdnej metody obliczenia albo brak rozwizania.

Strona 6 z 29

Przykadowe rozwizania
Sposb I
[NH +4 ]
100% =
cNH3
< 5% K b = 2 cNH3
=

1,8 105
= 1,8 104 = 1,3 102 = 1, 3%
0,1

Sposb II
x = [NH +4 ] = [OH ] i [NH 3 ] cNH3
Kb =

Kb
cNH3

x2
cNH3

x = K b cNH3

% NH +4 =
% NH +4 =

x
cNH3

x = 1,8 105 0,1 = 1,3 103

100%

1,3 103
100% = 1, 3%
0,1

Zadanie 9. (02)
Zadanie 9.1. (01)

III Opanowanie
czynnoci
praktycznych.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.11) projektuje [] dowiadczenia pozwalajce otrzyma
rnymi metodami [] sole.
7. Metale. Zdajcy:
7.3) analizuje [] waciwoci [] chemiczne metali grup [] 2.

Schemat punktowania
1 p. za poprawny wybr odczynnika.
0 p. za bdn odpowied albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
nadmiar BaO (s)

HCl (aq) + czerwie bromofenolowa

Strona 7 z 29

Zadanie 9.2. (01)

I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.7) przewiduje odczyn roztworu po reakcji [] substancji
zmieszanych w ilociach stechiometrycznych
i niestechiometrycznych.

Schemat punktowania
1 p. za poprawne wpisanie w tabeli barwy zawartoci probwki przed wprowadzeniem BaO
i po wprowadzeniu BaO przy poprawnym wyborze odczynnika w zadaniu 9.1.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied

Barwa zawartoci probwki

przed wprowadzeniem BaO
po wprowadzeniu BaO
ta
czerwona
Zadanie 10. (02)
I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

6. Reakcje utleniania i redukcji. Zdajcy:
6.1) wykazuje si znajomoci i rozumieniem poj: stopie
utlenienia, utleniacz, reduktor, utlenianie, redukcja.
6.5) stosuje zasady bilansu elektronowego dobiera
wspczynniki stechiometryczne w rwnaniach reakcji
utlenianiaredukcji (w formie czsteczkowej i jonowej).

Zadanie 10.1. (01)

Schemat punktowania
1 p. za poprawne napisanie dwch rwna reakcji w formie jonowo-elektronowej.
0 p. za poprawne napisanie jednego rwnania reakcji lub bdne napisanie obu rwna
reakcji lub bdne przyporzdkowanie rwna albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
Rwnanie reakcji redukcji:
Cl 2 + 2e 2Cl
( x 4)

Rwnanie reakcji utleniania:

S2 O 32 + 5H 2 O 2SO 24 + 10H + + 8e
Zadanie 10.2. (01)
Schemat punktowania
1 p. za poprawne napisanie sumarycznego rwnania reakcji w formie jonowej skrconej.
0 p. za bdne napisanie sumarycznego rwnania reakcji (bdne wzory reagentw, bdne
wspczynniki stechiometryczne, niewaciwa forma zapisu) albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
S2 O32 + 4Cl2 + 5H 2 O 2SO 42 + 10H + + 8Cl

Strona 8 z 29

Zadanie 11. (02)

II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.2) wykonuje obliczenia zwizane z przygotowaniem,
rozcieczaniem [] roztworw z zastosowaniem poj: stenie
procentowe [].

Schemat punktowania
2 p. za zastosowanie poprawnej metody, poprawne wykonanie oblicze oraz podanie
wyniku w gramach z waciw dokadnoci.
1 p. za zastosowanie poprawnej metody, ale
popenienie bdw rachunkowych prowadzcych do bdnego wyniku liczbowego
lub
podanie wyniku z niewaciw dokadnoci lub z bdnym zaokrgleniem
lub
podanie wyniku z jednostk bdn lub inn ni wymagana.
0 p. za zastosowanie bdnej metody obliczenia albo brak rozwizania.
Przykadowe rozwizania
Sposb I
M Na 2S 2 O 3 = 158 g mol1

M Na 2S 2 O 3 5H 2 O = 248 g mol 1

276 g roztworu nasyconego 176 g Na2S2O35H2O

100 g roztworu nasyconego x

x = 63,77 g Na2S2O35H2O
248 g Na2S2O35H2O 158 g Na2S2O3
63,77 g Na2S2O35H2O y

mr =

y = 40,63 g Na2S2O3

ms
40, 63g
100% =
100% = 162,52 g 162,5g
cp
25%

mdodanej H2O = mroztworu 25% mroztworu nasyconego = 162,5g 100 g = 62,5g 63 g

Sposb II
M Na 2S 2 O 3 = 158 g mol1

M Na 2S 2 O 3 5H 2 O = 248 g mol 1

248 g Na2S2O35H2O 158 g Na2S2O3

176 g Na2S2O35H2O x

x = 112 g Na2S2O3

176 g +100 g = 276 g

112 g
100% = 41%
c nasyconego roztworu =
276 g
41
25 (x 4)

25
0

16 (x 4) 64 g poniewa

m41 25
=
dla m41 = 100 g m0 = 64 g
m0 16

mH2O = 64 g
Strona 9 z 29

Sposb III
M Na 2S 2 O 3 = 158 g mol1

M Na 2S 2 O 3 5H 2 O = 248 g mol 1

248 g Na2S2O35H2O 158 g Na2S2O3

176 g Na2S2O35H2O y

y = 112,13 g 112 g Na2S2O3

176 g +100 g = 276 g

112 g
100% = 40,58%
c nasyconego roztworu =
276 g

x masa wody
40,58 g
25% =
100% x = 62,3 g 62 g
100 g + x
Sposb IV
M Na 2S 2 O 3 = 158 g mol1

x=

M Na 2S 2 O 3 5H 2 O = 248 g mol 1

158 176 100 100 g

100 g = 62, 5 g 63 g
248 276 25

Zadanie 12. (01)

III Opanowanie
czynnoci
praktycznych.
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.9) podaje przykady wskanikw pH [] i omawia ich
zastosowanie [].
5.2) wykonuje obliczenia zwizane z [] zastosowaniem
pojcia stenie [] molowe.

Schemat punktowania
1 p. za poprawny wybr wszystkich wskanikw w punktach 1. i 2.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
1.
oran metylowy
2.
oran metylowy

czerwie bromofenolowa

fenoloftaleina

czerwie bromofenolowa

fenoloftaleina

Strona 10 z 29

Zadanie 13. (01)

III Opanowanie
czynnoci
praktycznych.
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdajcy:
4.9) interpretuje warto [] pH [].
5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.7) przewiduje odczyn roztworu po reakcji ([] wodorotlenku
sodu z kwasem solnym) substancji zmieszanych w ilociach
stechiometrycznych [].

Schemat punktowania
1 p. za poprawne uzupenienie zda.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
Mona stwierdzi, e otrzymany roztwr, ktry powsta po zmieszaniu roztworw
zawierajcych stechiometryczne iloci reagentw, mia odczyn (kwasowy / obojtny /
zasadowy) oraz e analitem by wodny roztwr NaOH.
Informacje te pozwalaj na jednoznaczny wybr spord wodnych roztworw elektrolitw:
HCOOH (aq), CH3COOH (aq), HCl (aq), NH3 (aq), NaOH (aq)
zwizku, ktrego wodny roztwr peni podczas opisanego dowiadczenia funkcj titranta.
Zwizek ten mia wzr HCl.
Zadanie 14. (01)

III Opanowanie
czynnoci
praktycznych.

III etap edukacyjny

6. Kwasy i zasady. Zdajcy:
6.6) wskazuje na zastosowanie wskanikw ([] wskanika
uniwersalnego) [].
IV etap edukacyjny poziom rozszerzony
5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.7) przewiduje odczyn roztworu po reakcji ([] wodorotlenku
sodu z kwasem solnym) substancji zmieszanych w ilociach
stechiometrycznych i niestechiometrycznych.

Schemat punktowania
1 p. za poprawne okrelenie barwy wskanika w trzech przypadkach.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
Barwa wskanika po dodaniu 5 cm3 titranta: niebieska lub niebieskozielona lub zielona
Barwa wskanika po dodaniu 10 cm3 titranta: ta
Barwa wskanika po dodaniu 15 cm3 titranta: czerwona

Strona 11 z 29

Zadanie 15. (01)

I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdajcy:
4.9) interpretuje warto [] pH [].
5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.1) wymienia rnice we waciwociach roztworw [].

Schemat punktowania
1 p. za poprawne wskazanie dokoczenia zdania.
0 p. za bdn odpowied albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
C
Zadanie 16. (04)
Zadanie 16.1. (01)
III Opanowanie
czynnoci
praktycznych.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.11) projektuje [] dowiadczenia pozwalajce otrzyma
rnymi metodami kwasy [].

Schemat punktowania
1 p. za poprawny wybr i zaznaczenie odczynnikw na schemacie.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
Schemat dowiadczenia:
Zestaw odczynnikw I: S (s) / HCl (g) / H2S (g)

Zestaw odczynnikw II: K2SO4 (aq) / CuSO4 (aq) / H2O (c)

Zadanie 16.2. (01)

III Opanowanie
czynnoci
praktycznych.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.11) projektuje [] dowiadczenia pozwalajce otrzyma
rnymi metodami kwasy [].
5.5) planuje dowiadczenie pozwalajce rozdzieli mieszanin
niejednorodn [].

Schemat punktowania
1 p. za poprawny opis zmian przy poprawnym wyborze odczynnikw w zadaniu 16.1.
0 p. za bdny wybr odczynnikw w zadaniu 16.1. lub bdny opis zmian albo brak
odpowiedzi.
Strona 12 z 29

Poprawna odpowied
Przed dodaniem odczynnika: niebieski roztwr
Po zajciu reakcji: czarny osad, odbarwienie roztworu
Zadanie 16.3. (01)
III Opanowanie
czynnoci
praktycznych.
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

III etap edukacyjny

7. Sole. Zdajcy:
7.5) [] projektuje [] dowiadczenie pozwalajce
otrzymywa sole w reakcjach strceniowych i pisze
odpowiednie rwnania reakcji w sposb [] jonowy.
IV etap edukacyjny poziom rozszerzony
5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.10) pisze rwnania reakcji [] wytrcania osadw [].

Schemat punktowania
1 p. za poprawne napisanie rwnania reakcji w formie jonowej skrconej przy poprawnym
wyborze odczynnikw w zadaniu 16.1.
0 p. za bdne napisanie rwnania reakcji (bdne wzory reagentw, bdne wspczynniki
stechiometryczne, niewaciwa forma zapisu) lub bdny wybr odczynnikw
w zadaniu 16.1. albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
Cu2+ + H2S 2H+ + CuS
lub
Cu2+ + S2 CuS
Zadanie 16.4. (01)

III Opanowanie
czynnoci
praktycznych.

III etap edukacyjny

1. Substancje i ich waciwoci. Zdajcy:
1.8) [] sporzdza mieszaniny i rozdziela je na skadniki [].
IV etap edukacyjny poziom rozszerzony
5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.5) planuje dowiadczenie pozwalajce rozdzieli mieszanin
niejednorodn [].

Schemat punktowania
1 p. za poprawne napisanie nazwy metody przy poprawnym wyborze odczynnikw
w zadaniu 16.1.
0 p. za bdny wybr odczynnikw w zadaniu 16.1. lub za odpowied bdn albo brak
odpowiedzi.
Poprawna odpowied
filtracja lub sczenie lub dekantacja

Uwaga: Za odpowiedzi: sedymentacja lub destylacja nie przyznaje si punktu.

Strona 13 z 29

Zadanie 17. (01)

III Opanowanie
czynnoci
praktycznych.
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

III etap edukacyjny

6. Kwasy i zasady. Zdajcy:
6.5) wyjania, na czym polega dysocjacja elektrolityczna [].
IV etap edukacyjny poziom rozszerzony
4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdajcy:
4.9) interpretuje warto [] pH [].
5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.8) uzasadnia (ilustrujc rwnaniami reakcji) przyczyn
kwasowego odczynu roztworw [] oraz odczynu niektrych
roztworw soli (hydroliza).
5.9) [] bada odczyn roztworu.

Schemat punktowania
1 p. za poprawne napisanie rwnania reakcji.
0 p. za bdne napisanie rwnania reakcji (bdne wzory reagentw, bdne wspczynniki
stechiometryczne, niewaciwa forma zapisu) albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
H 2 PO 4 + H2O HPO 24 + H 3O +
lub
H 2 PO 4 HPO 24 + H +
lub
Na+ + H 2 PO 4 + H2O Na+ + HPO 24 + H 3O +
lub
Na+ + H 2 PO 4 Na+ + HPO 24 + H +
Zadanie 18. (01)
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdajcy:
4.8) klasyfikuje substancje do kwasw lub zasad zgodnie
z teori BrnstedaLowryego.

Schemat punktowania
1 p. za poprawne napisanie dwch rwna reakcji z udziaem jonu H 2 PO 4 .
0 p. za bdne napisanie rwnania reakcji (bdne wzory reagentw, bdne wspczynniki
stechiometryczne, niewaciwa forma zapisu) albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
H 2PO 4 + H 3 O + H3PO4 + H2O
H 2PO 4 + OH HPO 42 + H2O

Strona 14 z 29

Zadanie 19. (01)

III Opanowanie
czynnoci
praktycznych.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdajcy:
4.9) interpretuje wartoci staej dysocjacji [].

Schemat punktowania
1 p. za poprawny wybr odczynnika i uzasadnienie.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
Nazwa wybranego odczynnika:
(wodny roztwr) jodku potasu (o steniu 0,1 moldm3) lub KI (aq)

roztwr AgNO3

Uzasadnienie: Iloczyn rozpuszczalnoci AgI jest najmniejszy.

Zadanie 20. (02)
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

1. Atomy, czsteczki i stechiometria chemiczna. Zdajcy:
1.6) wykonuje obliczenia z uwzgldnieniem [] mola
dotyczce: mas substratw i produktw [], objtoci gazw
w warunkach normalnych.

Schemat punktowania
2 p. za zastosowanie poprawnej metody, poprawne wykonanie oblicze oraz podanie
wyniku z jednostk.
1 p. za zastosowanie poprawnej metody, ale:
popenienie bdw rachunkowych prowadzcych do bdnego wyniku liczbowego
lub
podanie wyniku z bdn jednostk lub bez jednostki.
0 p. za zastosowanie bdnej metody obliczenia albo brak rozwizania.
Przykadowe rozwizania
Sposb I
CaCO3 + 2HCl CaCl2 + CO2 + H2O
1 mol
1 mol

Ca(HCO3)2 + 2HCl CaCl2 + 2CO2 + 2H2O

1 mol
2 mole
Sumaryczna liczba moli CO2
5, 6 dm3
nCO2 =
= 0, 25 mol
22, 4 dm3 mol1
Strona 15 z 29

Liczba moli CO2 wydzielona w reakcji CaCO3 x

Liczba moli wydzielona w reakcji Ca(HCO3)2 4x
5x = 0,25 mol x = 0,05 mola
Liczba moli CaCO3 = 0,05 mola
Ze stosunku molowego skadnikw mieszaniny 0,1 mola Ca(HCO3)2
Masa mieszaniny m = 0,05 mola 100 g mol1 + 0,1 mol 162 g mol1 = 21,2 g
Sposb II
CaCO3 + 2HCl CaCl2 + CO2 + H2O
n1
V1
Ca(HCO3)2 + 2HCl CaCl2 + 2CO2 + 2H2O
n2
V2
n1 1
=
n2 2
V1 + V2 = 5,6 dm3
(n1 + 2n2) 22,4 dm3 = 5,6 dm3

n1 + 2n2 = 0,25
n2 = 2n1
m

CaCO3

n1 + 4n1 = 0,25 n1 = 0,05 mola

= 0, 05 mol 100 g mol1 = 5 g

m Ca ( HCO3 )2 = 0,1 mol 162 g mol 1 = 16,2 g

m = 5 g + 16,2 g = 21,2 g
Zadanie 21. (02)
Zadanie 21.1. (01)
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.10) pisze rwnania reakcji: zobojtniania, wytrcania osadw
[] w formie [] jonowej (penej i skrconej).

Schemat punktowania
1 p. za poprawne napisanie rwnania w formie jonowej.
0 p. za bdne napisanie rwnania reakcji (bdne wzory reagentw, bdne wspczynniki
stechiometryczne, niewaciwa forma zapisu) albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
Ba 2+ + 2OH + 2H3O + + SO 42 BaSO 4 + 4H 2O
lub
Ba 2+ + 2OH + 2H + + SO 42 BaSO 4 + 2H 2 O
lub
Ba 2+ + SO 24 BaSO 4
oraz
OH + H 3O + 2H 2O lub OH + H + H 2 O

Uwaga: Odpowied Ba 2+ + SO 24 BaSO 4 jest niewystarczajca.

Strona 16 z 29

Zadanie 21.2. (01)

II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdajcy:
4.3) stosuje pojcia: egzoenergetyczny, endoenergetyczny []
do opisu efektw energetycznych przemian.
5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.10) pisze rwnania reakcji: zobojtniania, wytrcania osadw
[] w formie [] jonowej (penej i skrconej).

Schemat punktowania
1 p. za poprawne wskazanie dowiadcze.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
II i IV
Zadanie 22. (01)
III Opanowanie
czynnoci
praktycznych.
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

7. Metale. Zdajcy:
7.5) przewiduje kierunek przebiegu reakcji metali []
z roztworami soli, na podstawie danych zawartych w szeregu
napiciowym metali.

Schemat punktowania
1 p. za poprawne wskazanie okrele w kadym nawiasie i napisanie rwnania reakcji
w formie jonowej skrconej.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
Masa pytki wykonanej z metalu X si (zmniejszya / zwikszya).
Podczas przeprowadzonego dowiadczenia przebiega reakcja zilustrowana rwnaniem:
Zn + Fe2+ Zn2+ + Fe
Metalem Z by (cynk / nikiel).
Zadanie 23. (02)
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

1. Atomy, czsteczki i stechiometria chemiczna. Zdajcy:
1.4) ustala wzr empiryczny i rzeczywisty zwizku chemicznego
([] organicznego) na podstawie jego skadu wyraonego w %
masowych i masy molowej.

Strona 17 z 29

Schemat punktowania
2 p. za zastosowanie poprawnej metody, poprawne wykonanie oblicze oraz podanie wzoru
sumarycznego alkanu speniajcego warunki zadania.
1 p. za zastosowanie poprawnej metody, ale:
popenienie bdw rachunkowych prowadzcych do bdnego wzoru sumarycznego
lub
podanie bdnego wzoru alkanu lub brak wzoru.
0 p. za zastosowanie bdnej metody obliczenia albo brak rozwizania.
Przykadowe rozwizania
Sposb I
M CaCO3 = (40 + 12 + 3 16) g mol1 = 100 g mol1
xC = xCO2 = xCaCO3 =

Cn H 2n+ 2 +
x m
=
n M
wic

mCaCO3
M CaCO3

6g
= 0, 06 mola
100 g mol1

3n + 1
O 2 nCO 2 + (n + 1)H 2O
2

i M = 12n + (2n + 2) = 14n + 2 i m = 0,86 g

0, 06 mola =

0,86 g n
(14n + 2) g mol1

n = 6 C6 H14

Sposb II
Wzr oglny alkanu: C n H 2 n + 2
M CaCO3 = (40 + 12 + 3 16) g mol1 = 100 g mol1
nC = nCO2 = nCaCO3 =

mCaCO3
M CaCO3

6g
= 6 102 mol
1
100 g mol

mC = nC M C = 6 102 mol 12 g mol1 = 72 102 g = 0, 72 g

mH = malkanu mC = 0,86 g 0, 72 g = 0,14 g
0,14 g
m
= 0,14 mol = 14 102 mol
nH = H =
1
M H 1g mol

nC 6 102 mol
=

nH 14 102 mol

nC 6
=
i nH = 2nC + 2
nH 14

6nH 6(2nC + 2) 12nC + 12

=
=
14nC = 12nC + 12
14
14
14
2nC = 12 nC = 6 i nH = 2nC + 2 = 2 6 + 2 = 14 C6 H14

nC =

Sposb III
M CaCO3 = (40 + 12 + 3 16) g mol1 = 100 g mol1
xC = xCO2 = xCaCO3 =

mCaCO3
M CaCO3

6 moli C w 86 g alkanu

6g
= 0, 06 mola
100 g mol1

nH =

86 g 72 g
= 14 mol
1g mol1

Strona 18 z 29

C6 H14

Zadanie 24. (03)

Zadanie 24.1. (02)
I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

9. Wglowodory. Zdajcy:
9.8) opisuje waciwoci chemiczne alkenw, na przykadzie
nastpujcych reakcji: [] zachowanie wobec zakwaszonego
roztworu manganianu(VII) potasu [].
9.5) rysuje wzory [] pstrukturalne izomerw []; uzasadnia
warunki wystpienia izomerii cis-trans w czsteczce zwizku
[].

Schemat punktowania
2 p. za poprawne napisanie wzorw pstrukturalnych (grupowych) alkenw A i B i za
poprawne wyjanienie.
1 p. za poprawne napisanie wzorw pstrukturalnych (grupowych) alkenw A i B i bdne
wyjanienie lub brak wyjanienia
albo
za poprawne napisanie tylko wzoru pstrukturalnego (grupowego) alkenu B
i sformuowanie poprawnego wyjanienia.
0 p. za inn odpowied albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
Wzr alkenu A
CH3CH2CH=CHCH2CH3

Wzr alkenu B
(CH3)2C=CHCH2CH3

Wyjanienie: Poniewa przy jednym z atomw wgla poczonych wizaniem podwjnym s

dwa identyczne podstawniki (dwie grupy alkilowe).
Uwaga: W przypadku alkenu A poprawna jest odpowied, w ktrej zdajcy poda wzr
izomeru cis albo izomeru trans tego alkenu.
Zadanie 24.2. (01)
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

III etap edukacyjny

9. Pochodne wglowodorw. Substancje chemiczne o znaczeniu
biologicznym. Zdajcy:
9.4) [] pisze wzory prostych kwasw karboksylowych
i podaje ich nazwy zwyczajowe i systematyczne.
IV etap edukacyjny poziom rozszerzony
11. Zwizki karbonylowe aldehydy i ketony. Zdajcy:
11.2) [] tworzy nazwy systematyczne prostych [] ketonw.

Schemat punktowania
1 p. za poprawne podanie nazw zwizkw przy narysowaniu poprawnych wzorw alkenw
A i B w zadaniu 24.1.
0 p. za podanie bdnych nazw lub narysowanie bdnych wzorw alkenw w zadaniu 24.1.
albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
kwas propanowy lub kwas propionowy
oraz
propanon lub aceton lub keton dimetylowy
Strona 19 z 29

Zadanie 25. (02)

Zadanie 25.1. (01)
I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

9. Wglowodory. Zdajcy:
9.11) wyjania [] mechanizmy reakcji [].
10. Hydroksylowe pochodne wglowodorw alkohole i fenole.
Zdajcy:
10.3) opisuje waciwoci [] alkoholi [].

Schemat punktowania
1 p. za poprawne wskazanie okrele w kadym nawiasie.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
Podczas etapu I alken ulega dziaaniu reagenta (wolnorodnikowego / nukleofilowego /
elektrofilowego). W etapie II karbokation czy si z czsteczk wody, w wyniku czego
powstaje protonowany alkohol. Na tym etapie przemiany woda dziaa jako (nukleofil /
elektrofil). Podczas etapu III protonowany alkohol (oddaje / pobiera) proton, co prowadzi
do powstania obojtnego alkoholu oraz odtworzenie katalizatora.
Zadanie 25.2. (01)
I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

9. Wglowodory. Zdajcy:
9.11) wyjania [] mechanizmy reakcji [].
10. Hydroksylowe pochodne wglowodorw alkohole i fenole.
Zdajcy:
10.3) opisuje waciwoci [] alkoholi [].

Schemat punktowania
1 p. za poprawny wybr wzorw i poprawne uzasadnienie.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
CH3CH2OH

CH3CH(OH)CH3

CH3CH2CH(OH)CH3

CH3CH2CH2OH
CH3CH2CH2CH2OH

Uzasadnienie: Hydratacja niesymetrycznych alkenw w rodowisku kwasowym przebiega

zgodnie z regu Markownikowa.
Uwaga: Poprawne jest uzasadnienie, w ktrym zdajcy odwoa si do trwaoci
karbokationw.

Strona 20 z 29

Zadanie 26. (02)

I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

9. Wglowodory. Zdajcy:
9.4) [] wykazuje si rozumieniem poj [] izomeria.
9.5) rysuje wzory [] izomerw optycznych [].

Schemat punktowania
2 p. za poprawne uzupenienie dwch wierszy tabeli (poprawne podanie numeru i poprawne
uzasadnienie wyboru).
1 p. za poprawne uzupenienie jednego wiersza tabeli (poprawne podanie numeru
i poprawne uzasadnienie wyboru).
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
Numer zwizku

II

Uzasadnienie wyboru
Brak centrum stereogenicznego.
lub
Brak centrum chiralnoci.
lub
Brak asymetrycznego atomu wgla.
Czsteczka tego zwizku ma paszczyzn symetrii.
lub
Kady z asymetrycznych atomw wgla w tej czsteczce skrca
paszczyzn polaryzacji wiata o taki sam kt, ale w przeciwnym
kierunku.
lub
Zwizek ten to odmiana mezo w czsteczce wystpuj dwa takie
same centra stereogeniczne o przeciwnej konfiguracji.

Uwaga: Za napisanie poprawnych numerw zwizkw bez uzasadnienia wyboru zdajcy nie
otrzymuje punktw.
Za odpowiedzi:

Czsteczka nie jest chiralna.

Czsteczka ma element symetrii.

Czsteczka jest symetryczna.

Czsteczka ma o symetrii.
nie przyznaje si punktu.
Zadanie 27. (01)
I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

13. Estry i tuszcze. Zdajcy:
13.10) zapisuje cigi przemian [] (i odpowiednie rwnania
reakcji) wice ze sob waciwoci poznanych wglowodorw
i ich pochodnych.

Strona 21 z 29

Schemat punktowania
1 p. za poprawne napisanie rwnania reakcji z zastosowaniem wzorw pstrukturalnych
(grupowych) zwizkw organicznych.
0 p. za bdne napisanie rwnania reakcji (bdne wzory reagentw, bdne wspczynniki
stechiometryczne, niewaciwa forma zapisu wzorw) albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
(katalizator)
(CH3)2CHCH2CHO + H2
(CH3)2CHCH2CH2OH
Zadanie 28. (01)

I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

13. Estry i tuszcze. Zdajcy:
13.10) zapisuje cigi przemian [] (i odpowiednie rwnania
reakcji) wice ze sob waciwoci poznanych wglowodorw
i ich pochodnych.
10. Hydroksylowe pochodne wglowodorw alkohole i fenole.
Zdajcy:
10.3) opisuje waciwoci chemiczne alkoholi [].
9. Wglowodory. Zdajcy:
9.5) rysuje wzory [] pstrukturalne fluorowcopochodnych
[].
9.11) wyjania [] mechanizmy reakcji [].

Schemat punktowania
1 p. za poprawne uzupenienie tabeli.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
Wzr pstrukturalny (grupowy)
H3C CH CH2 CH 2Br
zwizek B
CH3
H3C CH CH CH2
zwizek C
CH3
Zadanie 29. (01)
I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

Typ reakcji
substytucja
eliminacja

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

9. Wglowodory. Zdajcy:
9.4) [] wykazuje si rozumieniem poj [] izomeria.
9.5) rysuje wzory [] izomerw []; wyjania zjawisko
izomerii cistrans [].

Schemat punktowania
1 p. za poprawne narysowanie wzoru izomeru trans.
0 p. za odpowied bdn albo brak odpowiedzi.

Strona 22 z 29

Poprawna odpowied
H
CHO

C
H

Zadanie 30. (01)

III Opanowanie
czynnoci
praktycznych.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

9. Wglowodory. Zdajcy:
9.8) opisuje waciwoci chemiczne alkenw na przykadzie
nastpujcych reakcji: przyczanie (addycja) [] Br2 [].
9.16) projektuje dowiadczenia dowodzce rnic we
waciwociach wglowodorw nasyconych, nienasyconych
[]; przewiduje obserwacje [].
11. Zwizki karbonylowe. Zdajcy:
11.4) okrela rodzaj zwizku karbonylowego [] na podstawie
wynikw prby (z odczynnikiem [] Trommera).
16. Cukry. Zdajcy:
16.4) projektuje dowiadczenie, ktrego wynik potwierdzi
obecno grupy aldehydowej w czsteczce [].

Schemat punktowania
1 p. za poprawne wskazanie okrele w kadym nawiasie.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
1. Po dodaniu odczynnika do probwki I zaobserwowano, e roztwr bromu
(uleg odbarwieniu / zabarwi si na fioletowo / nie zmieni zabarwienia).
2. W probwce II w wyniku ogrzewania zawiesiny wodorotlenku miedzi(II) z aldehydem
cynamonowym powsta (szafirowy roztwr / ceglasty osad / rowy roztwr).
Zadanie 31. (02)
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.2) wykonuje obliczenia zwizane z [] zastosowaniem
pojcia stenie [] molowe.
5.6) stosuje termin stopie dysocjacji dla ilociowego opisu
zjawiska dysocjacji elektrolitycznej.
4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdajcy:
4.9) interpretuje warto staej dysocjacji, pH [].

Strona 23 z 29

Schemat punktowania
2 p. za zastosowanie poprawnej metody, poprawne wykonanie oblicze, podanie wyniku
jako wielkoci niemianowanej z waciw dokadnoci i poprawnym zaokrgleniem
oraz sformuowanie poprawnej oceny.
1 p. za zastosowanie poprawnej metody, ale:
popenienie bdw rachunkowych prowadzcych do bdnego wyniku liczbowego
lub
podanie wyniku z niewaciw dokadnoci lub z bdnym zaokrgleniem
lub
podanie wyniku z jednostk
lub
sformuowanie bdnej oceny lub brak oceny.
0 p. za zastosowanie bdnej metody obliczenia albo brak rozwizania.
Przykadowe rozwizanie
Poniewa w obu przypadkach < 5% K = 2c
K
[H + ]
=
[H + ] =

c
Roztwr II: [H + ] =

1,8 10 4
= 0,0043 = 0,43 10 2 pH = log 0,43 10 2
0,0415

pH = 2,4
Ocena, np.: Wysza warto stopnia dysocjacji kwasu w roztworze nie oznacza, e roztwr
ma bardziej kwasowy odczyn.

Zadanie 32. (01)

II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

13. Estry i tuszcze. Zdajcy:
13.2) [] zapisuje rwnania reakcji alkoholi z kwasami
karboksylowymi [].

Schemat punktowania
1 p. za poprawne napisanie rwnania reakcji.
0 p. za napisanie bdnego rwnania reakcji (bdne wzory, bdne wspczynniki
stechiometryczne) albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
CH3 CH COOH

+ CH3 COOH

(H )

CH3 CH COOH

OH

OCOCH3

Strona 24 z 29

H2 O

Zadanie 33. (01)

I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

9. Wglowodory. Zdajcy:
9.4) [] wykazuje si rozumieniem poj [] izomeria.
9.5) rysuje wzory strukturalne i pstrukturalne izomerw
konstytucyjnych, pooenia podstawnika, izomerw optycznych
[].
3. Wizania chemiczne. Zdajcy:
3.5) rozpoznaje typ hybrydyzacji (sp, sp2, sp3)
w [] czsteczkach zwizkw [] organicznych.

Schemat punktowania
1 p. za poprawny wybr dwch enolowych atomw wgla i dwch asymetrycznych atomw
wgla.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
Enolowe atomy wgla: d, e
Zadanie 34. (01)
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

Asymetryczne atomy wgla: b, c

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

6. Reakcje utleniania i redukcji. Zdajcy:
6.2) oblicza stopnie utlenienia pierwiastkw w [] czsteczce
zwizku [] organicznego.

Schemat punktowania
1 p. za poprawne okrelenie stopni utlenienia trzech atomw wgla oznaczonych we wzorze
kwasu askorbinowego literami a, b i f.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied

atom wgla
stopie utlenienia wgla

a
I lub 1

b
0

f
III lub +III lub 3 lub +3

Zadanie 35. (01)

III Opanowanie
czynnoci
praktycznych.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

9. Wglowodory. Zdajcy:
9.8) opisuje waciwoci chemiczne alkenw, na przykadzie
nastpujcych reakcji: przyczanie (addycja): [] Br2 [];
zachowanie wobec zakwaszonego roztworu manganianu(VII)
potasu [].
9.16) projektuje dowiadczenia dowodzce rnic we
waciwociach wglowodorw nasyconych, nienasyconych
i aromatycznych; przewiduje obserwacje [].
10. Hydroksylowe pochodne wglowodorw. Zdajcy:
10.4) [] projektuje dowiadczenie, ktrego przebieg pozwoli
odrni alkohol monohydroksylowy od alkoholu
polihydroksylowego [].
Strona 25 z 29

Schemat punktowania
1 p. za poprawne napisanie numerw dwch probwek.
0 p. za odpowied bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
II, III
Zadanie 36. (01)

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdajcy:
4.8) klasyfikuje substancje do kwasw lub zasad zgodnie z teori
BrnstedaLowryego.
6. Reakcje utleniania i redukcji. Zdajcy:
6.1) wykazuje si znajomoci i rozumieniem poj: stopie
utlenienia, utleniacz, reduktor, utlenianie, redukcja.

I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

Schemat punktowania
1 p. za poprawne wskazanie trzech odpowiedzi.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied

1. P

2. P

3. F

Zadanie 37. (01)

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

6. Reakcje utleniania i redukcji. Zdajcy:
6.5) stosuje zasady bilansu elektronowego dobiera
wspczynniki stechiometryczne w rwnaniach reakcji
utleniania-redukcji (w formie czsteczkowej i jonowej).

I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

Schemat punktowania
1 p. za poprawny zapis w formie jonowo-elektronowej rwnania procesu utleniania
i procesu redukcji.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied

Rwnanie procesu utleniania:

O
C O

HO CH2 CH CH
OH

C
HO

O
C O

HO CH2 CH CH
OH

C
OH

C
O

Rwnanie procesu redukcji:

O2 + 4H+ + 4e 2H2O

Strona 26 z 29

C
O

+ 2 H+ + 2e-

Zadanie 38. (01)

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

13. Estry i tuszcze. Zdajcy:
13.1) opisuje struktur czsteczek estrw i wizania estrowego.
13.4) wyjania przebieg reakcji octanu etylu [] z roztworem
wodorotlenku sodu; ilustruje je rwnaniami reakcji.

I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

Schemat punktowania
1 p. za poprawne uzupenienie schematu reakcji (wpisanie wzoru produktu).
0 p. za odpowied bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied

C O

HO CH2 CH CH
OH

+ -

HO

O
+ NaOH (aq)

HO CH2 CH

C O

CH

OH

Na O

lub
HO

O
C O

HO CH2 CH CH
OH

+ NaOH (aq)
C

HO CH2 CH

C
O

NaO
C O

CH

OH

C
O

C
O

Zdajcy moe zapisa wzr produktu w formie liniowej, np.:

CH2(OH)CH(OH)CH(OH)COCOCOONa+
Uwaga: Za wzr, w ktrym zdajcy zaznaczy kresk wizanie midzy atomami tlenu i sodu,
nie przyznaje si punktu.
Zadanie 39. (03)
Zadanie 39.1. (02)
I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.
II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

14. Zwizki organiczne zawierajce azot. Zdajcy:
14.7) zapisuje rwnania reakcji acetamidu
z wod w rodowisku kwasu siarkowego(VI) i z roztworem
NaOH.

Schemat punktowania
2 p. za poprawne napisanie dwch rwna reakcji.
1 p. za poprawne napisanie jednego rwnania reakcji.
0 p. za bdne napisanie rwna reakcji (bdne wzory reagentw, bdne wspczynniki
stechiometryczne, niewaciwa forma zapisu) lub napisanie rwna w niewaciwej
kolejnoci albo brak odpowiedzi.

Strona 27 z 29

Poprawna odpowied
Dowiadczenie A:
Probwka I: CH3CONH2 + H2O + H+ CH3COOH + NH +4
Dowiadczenie B:
Probwka I: CH3CONH2 + OH CH3COO + NH3
Zadanie 39.2. (01)

III Opanowanie
czynnoci
praktycznych.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

14. Zwizki organiczne zawierajce azot. Zdajcy:
14.7) zapisuje rwnania reakcji acetamidu
z wod w rodowisku kwasu siarkowego(VI) [].
14.9) analizuje budow czsteczki mocznika []
i wynikajce z niej waciwoci [].

Schemat punktowania
1 p. za poprawny wybr dowiadczenia i poprawny opis zmian pozwalajcych odrni
zawarto probwek.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
W celu odrnienia acetamidu od mocznika naley przeprowadzi dowiadczenie A.
Uzasadnienie:
Probwka I
Probwka II
Wyczuwa si charakterystyczny zapach
Nie wyczuwa si charakterystycznego
octu.
zapachu
lub
Wydziela si bezwonny gaz.

albo
Probwka I
Nie wydziela si gaz.

Probwka II
Wydziela si gaz.

Zadanie 40. (01)

II Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

9. Wglowodory. Zdajcy:
9.4) [] wykazuje si rozumieniem poj: [] izomeria [].
14. Zwizki organiczne zawierajce azot. Zdajcy:
14.11) opisuje waciwoci kwasowo-zasadowe aminokwasw
[].

Schemat punktowania
1 p. za poprawne wskazanie trzech odpowiedzi.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
1. P
2. F
3. P

Strona 28 z 29

Zadanie 41. (01)

I Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

14. Zwizki organiczne zawierajce azot. Zdajcy:
14.13) [] wskazuje wizanie peptydowe [].
14.14) tworzy wzory [] tripeptydw [] oraz rozpoznaje
reszty [] aminokwasw [] w czsteczkach [] tripeptydw.

Schemat punktowania
1 p. za poprawne napisanie sekwencji tripeptydu.
0 p. za odpowied bdn albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowied
GlyHisLys

Strona 29 z 29