Duma" A.

Camusa
Obraz ycia spoeczestwa w sytuacji zagroenia
mieszkacy Oranu zostali zaskoczeni przez dum; nie byli do niej przygotowani; pozostali na
og bierni wobec tego zagroenia,
poczuli si bezradni wobec epidemii, opuszczeni, osamotnieni i przygnbieni,
musieli zrezygnowa z dotychczasowego sposobu ycia, utartych nawykw oraz przyjtych form i
zwyczajw,
odczuwali trudnoci aprowizacyjne, reglamentacj paliw, ograniczenie prdu i swobody
poruszania si,
gdy miasto zostao odcite od wiata, wiele osb zostao rozczonych ze swoimi najbliszymi i
musiao przyzwyczai si do rozki, byy rwnie prby ucieczki z miasta,
ludzie znaleli si w sytuacji skazacw; yli w cigym niepokoju, strachu, niepewnoci oraz w
nieustannym zagroeniu; mier grozia kademu; duma zabieraa starych i modych,
szlachetnych i zbrodniarzy,
ludzie nie chcieli godzi si na izolacj chorych czonkw rodziny; nie chcieli si z nimi rozstawa,
przewidujc, e chorzy ju nie wrc,
zmienia si ceremonia pogrzebw; zmarych chowano, bez udziau rodzin, we wsplnych
grobach, a pniej palono,
wrd spoeczestwa pojawiy si rwnie instynkty za; ludzie okradali opustoszae domy,
mieszkacy Oranu przyzwyczaili si do mierci, ktra w czasie epidemii bya codziennoci i stali
si wobec niej obojtniejsi, ale bardziej rozumieli cierpienia ludzkie; zmieni si te ich stosunek do
ycia, chocia yli w nienormalnych warunkach, z wielk godnoci znosili swj nieludzki los.
Postawa i praca kilku bohaterw powieci w nadmiarze obowizkw, powicenia i grozy
kilku bohaterw powieci - B. Rieux, J. Tarrou, R. Rambert, J. Grand, Paneloux - zasuguje na
szczegln uwag; mimo i znaleli si wobec takiego samego zagroenia jak wszyscy,
postanowili dziaa i przyjli czynn postaw wobec epidemii; naleeli do tej grupy nielicznych,
ktrzy przeciwstawili si dumie, * sytuacja yciowa, w jakiej si znaleli, bya sprawdzianem
wartoci ich charakterw,
sami byli samotni i mieli za sob wiele trudnych przey, ale mimo to nie poddali si rozpaczy,
nie izolowali si od spoeczestwa, lecz wybrali solidarno z nim i powinno wobec niego,
byli szlachetni, wraliwi, wspczuli cierpicym, dziaali wsplnie i powicali si, naraajc
swoje ycie, gdy uwaali, e walka z dum jest ich podstawowym obowizkiem,
ich postawa i nieugita wola walki z dum zasuguje na podziw
i szacunek.
Bernard Rieux
lekarz, narrator-kronikarz epidemii dumy w Oranie, centralna posta utworu, 35-letni, pochodzi
z biednej rodziny robotniczej,
szlachetny, dobry, altruista, agodny, odporny, o silnej woli, ateista, zawsze stara si
przeciwstawia losowi,
swj zawd traktowa jako powoanie, jako misj niesienia pomocy potrzebujcym,
w czasie epidemii dumy, przez cay czas jej trwania, z wielkim powiceniem pracowa wrd
chorych, naraajc si na niebezpieczestwo zakaenia, ryzykujc zdrowiem i yciem; nie
zwraca na siebie uwagi,
mia swoje przykre przeycia i kopoty; jego ciko chora ona, ktr bardzo kocha, przebywaa
w sanatorium w grach, gdzie zmara; wiadomo ojej mierci otrzyma tu przed otwarciem bram
miasta; bolenie rwnie odczu mier swego przyjaciela Tarrou, ktrym opiekowa si z wielkim
powiceniem wraz ze swoj matk, gdy ten zachorowa i mieszka u niego,
uwaa, e jedyny sposb walki z dum to uczciwo; uczciwo wedug Rieux polega jedynie
na wykonywaniu swego zawodu, tote cakowicie podporzdkowywa on siebie prawom innych
ludzi, co mona by nazwa powiceniem, a czego on sam za powicenie nie uwaa,
by tolerancyjny; nie przekrela Cottarda i rozumia rwnie przeycia Ramberta,
uwaa, e najwiksz wartoci na wiecie jest czowiek i naley
go ratowa, nawet gdy moliwoci jego uleczenia s niedue, uwaa, e bakcyl dumy nigdy
nie umiera i nie znika"; duma znw moe powrci i zaskoczy nie przygotowanych ludzi; tote
ostrzega ich, e powinni by w cigej gotowoci,
po ustpieniu dumy i otwarciu bram miasta nie cieszy si wraz z mieszkacami miasta, gdy

nie potrafi dzieli z nimi radoci zagroonej, powiedzia mdr sentencj, e w ludziach wicej
rzeczy zasuguje na podziw ni na pogard."
Jean Tarrou
syn prokuratora generalnego; gdy dowiedzia si, e ojciec jego uczestniczy w egzekucjach
ludzi skazanych na mier i traktuje to jako co normalnego, przey moralny wstrzs i uciek z
domu,
przyby do Oranu kilka tygodni wczeniej, zanim wybucha duma,
po ogoszeniu epidemii organizowa ochotnicze oddziay sanitarne do walki z zaraz; zajmowa
si przewozem i izolowaniem chorych; uwaa, e brak zaangaowania do tej walki byby zgod
na zo,
by najbliszym wsppracownikiem Rieux, najpierw jako znajomy, a pniej przyjaciel,
zmar w przededniu otwarcia bram miasta.
Raymond Rambert
dziennikarz z Parya; przyby do Oranu w celu przeprowadzenia ankiety o warunkach ycia
Arabw dla dziennika paryskiego i tu zaskoczya go duma; znalaz si wic w tym miecie
przypadkowo,
usiowa za wszelk cen wydosta si z Oranu, poniewa nie czu adnej wsplnoty z jego
mieszkacami i nad solidarno z nimi przedkada wasne szczcie
nie chcia zrezygnowa ze szczcia osobistego i pozosta w Oranie, uwaa, e jego miejsce
jest w Paryu, przy ukochanej kobiecie,
najpierw usiowa legalnie wydosta si z miasta, prbujc przekona urzdnikw o
wyjtkowoci swojej sytuacji, a kiedy to nie pomogo, czyni starania drog nielegaln,
pocztkowo uwaa, e jest obcy w Oranie i sprawa dumy go nie dotyczy, ale pniej
przyczy si do grona ludzi pracujcych w oddziaach sanitarnych, w ostatniej chwili, kiedy ju
wszystko do jego ucieczki z miasta byo gotowe, zrezygnowa z niej dobrowolnie i pozosta
pozosta, bo poczu solidarno z cierpicymi i umierajcymi, stawiajc ju dobro ogu ponad
wasne szczcie; przey wic przemian wewntrzn;
Joseph Grand
skromny urzdnik, szlachetny, dobry, cichy, porzucony przez on, ktr mimo to nadal kocha,
pomaga potrzebujcym; uniemoliwi Cottardowi popenienie samobjstwa,
przyczy si do oddziaw sanitarnych i z powiceniem w nich pracowa,
zamierza napisa dzieo, by zadziwi nim krytykw, ale wci pracowa nad pierwszym jego
zdaniem, przerabiajc je niezliczon ilo razy, poprawiajc i udoskonalajc,
gdy zachorowa na dum i sdzi, e umrze, kaza spali wszystkie swoje rkopisy; gdy
wyzdrowia, znw zacz pisa,
o jego literackiej pasji Rieux wyraa si z szacunkiem; uwaa,
e kady ma prawo postpowa tak, jak sam uwaa.
Paneloux
jezuita, wietny kaznodzieja, zajmowa si naukowo w. Augustynem i kocioem afrykaskim,
pocztkowo uwaa dum za kar za grzechy ludzkie i uznawa tylko konieczno modlitwy i
pokuty,
pniej, bdc wiadkiem mierci synka sdziego Ottona, przey wewntrzne przeobraenie i
zmieni swoje stanowisko odnonie dumy; zrozumia, e naley czynnie przeciwstawi si jej i
wstpi do formacji sanitarnych, by walczy z ni wraz z innymi
zmar przypuszczalnie na dum.
Cottard:
nie nalea do grupy bohaterw walczcych z epidemi; tajemnicza posta utworu, ssiad
Granda; prbowa popeni samobjstwo,
przedstawiciel marginesu spoecznego, symbol za tkwicego
w spoeczestwie; by posdzony o jakiej podejrzane interesy i obawia si aresztowania,
by zadowolony z epidemii, bo czu si bezpieczny, poniewa w tym czasie nie zwracano uwagi
na spraw przestpstw; po zamkniciu bram miasta mg uczestniczy w rnych spekulacjach i
nielegalnych interesach oraz utrzymywa kontakty z przestpcami i przemytnikami; pomaga
Rambertowi, gdy ten poprosi go o pomoc w nawizaniu kontaktw z kim, kto mgby mu
umoliwi wydostanie si z miasta w nielegalny sposb; nigdy nie walczy z dum,
gdy epidemia mina i ludzie radowali si z tego powodu, on rozpacza, przeraony tym, co

moe go spotka,
czujc nienawi do ludzi i wiata, strzela z okna swojego mieszkania na olep do
witujcego na ulicy tumu, a zosta poj-many przez policj,
reprezentowa to, co ze w ludzkiej naturze.
Zagadnienie egzystencjalizmu w utworze
egzystencjonalici (zwolennicy kierunku filozoficznego XX wieku) uwaali, e istnienie ludzkie
jest kruche, niepewne, niezrozumiae, zagroone zniszczeniem, skazane na mier; tworzy go
sam czowiek, ktry jest pozostawiony samemu sobie i dy do mierci; egzystencjonalici
negowali warto i sens ycia ludzkiego,
w powieci Camusa absurdem jest duma; w ludzkiej egzystencji dominuje wic zo i
zagroenie; takie spojrzenie na wiat jest wanie charakterystyczne dla egzystencjalizmu,
Camus przekonany o sile moralnej swoich bohaterw postuluje jednak ide czynnego
zaangaowania czowieka, gdy uwaa, e bierne przygldanie si epidemii oznaczaoby zgod
na ni; tymi pogldami Camus odbiega od egzystencjalizmu.
Metaforyczny sens obrazu dumy
powie Camusa jest utworem parabolicznym; obraz dumy w powieci poza znaczeniem
dosownym ma wic rwnie sens metaforyczny,
mona si domyla, e w powieci chodzi o ludzk egzystencj zagroon przez mier albo
e utwr jest parafraz czasw okupacji, jako e zosta napisany bezporednio pod wpywem
dowiadcze II wojny wiatowej.