10 porad jak blogowa

zgodnie z prawem

Wojciech Wawrzak | praKreacja.pl

Spis treci
1. Prawo blogosfery, czyli co?....................................................................................2
2. Nie kopiuj cudzych tekstw......................................................................................2
3. Nie inspiruj si zbyt mocno..................................................................................4
4. Nie tumacz tekstw z zagranicznych blogw/portali.............................................6
5. Nie bj si cytowa, ale rb to zgodnie z prawem....................................................7
6. Zadbaj o legalne zdjcia na blogu.............................................................................8
7. Uwaaj, by kogo nie obrazi....................................................................................9
8. Mdrze wsppracuj z markami...............................................................................12
9. Organizujesz konkurs? Uwaaj na kwestie prawne.................................................17
10. Uwaaj na dane osobowe........................................................................................18

10 porad jak blogowa zgodnie z prawem

Wojciech Wawrzak | praKreacja.pl
Wojciech Wawrzak
Prawnik specjalizujcy si w prawie wasnoci intelektualnej.
Autor bloga praKreacja.pl.

Wstp
Nieznajomo prawa szkodzi. Ta popularna rzymska maksyma dotyczy rwnie blogerw.
Szczeglnie, e w ramach coraz dalej idcej profesjonalizacji blogosfery, bloger nie jest ju tylko
twrc swojego miejsca w sieci, nazywanego kiedy lekko ironicznie internetowym
pamitniczkiem.
Bloger to dzisiaj coraz czciej niezaleny ekspert, lider opinii, a w kocu przedsibiorca.
Bloger pragnie, potrzebuje i powinien by profesjonalist. Jedn z podstaw profesjonalizmu
jest wiadomo prawnych aspektw prowadzonej dziaalnoci. adna aktywno,
rwnie aktywno blogera, nie jest dzisiaj osadzona w prni. Prawo ingeruje w
kad dziedzin ycia, a rozbudowane przepisy potrafi przyprawi o bl gowy.
Z blogosfer rwnie nie jest atwo, bo istotne dla niej paragrafy porozrzucane s po rnych
aktach prawnych. Std ten mini-przewodnik, ktry ma za zadanie zwrci uwag blogerw na
najwaniejsze aspekty prawne blogowania.
Tyle sowem wstpu. Zrobio si troch sztywno, powanie i formalnie, wic pora przeama
konwencj. Hej, blogerze, od teraz bd zwraca si do Ciebie per Ty, a w dalszej
czci e-booka znajdziesz 10 porad jak blogowa zgodnie z prawem. Zaczynamy?

1. Prawo blogosfery, czyli co?

Zanim przedstawi Ci bardziej konkretne wskazwki i porady, chciabym, by w pierwszej
kolejnoci dowiedzia si, gdzie w ogle szuka wanych dla Ciebie przepisw.
Prawo blogosfery nie jest bowiem skupione w jednym akcie prawnym, jak np. kodeks karny, czy
cywilny. Prawo blogosfery to regulacje, ktre znajduj si w rnych ustawach i ktre trudno
namierzy,gdy nie bardzo wie si, czego szuka. Gdyby zatem mia ochot samodzielnie
pogrzeba w aktach prawnych, podpowiadam, e powinny zainteresowa Ci w szczeglnoci
nastpujce
ustawy:
ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych,
ustawa o ochronie danych osobowych,
ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji,
ustawa Prawo prasowe,
ustawa Prawo wasnoci przemysowej.
Istotne dla Ciebie postanowienia znajduj si rwnie w innych aktach prawnych
(jak np. ochrona dbr osobistych w Kodeksie cywilnym, zniesawienie w Kodeksie karnym,
czy ograniczenia reklamy alkoholu w ustawie o wychowaniu w trzewoci i przeciwdziaaniu
alkoholizmowi), ale powyej wyliczyem 5 najwaniejszych ustaw. Ich kolejno rwnie
nie jest przypadkowa. Zdecydowanym priorytetem dla Ciebie jako twrcy powinno
by prawo autorskie.
Zachcam Ci do choby pobienego przejrzenia wymienionych aktw prawnych, ale jeli
nie masz czasu lub chci (albo obu naraz), nic straconego w kolejnych punktach odnajdziesz
praktyczne wskazwki zwizane z tymi wanie ustawami. Przygotuj si zatem na soczysty
konkret i startujemy!
2. Nie kopiuj cudzych tekstw
Wydawa by si mogo, e samodzielno i oryginalno to podstawowe wartoci dla kadego
blogera. A jednak regularnie wybuchaj afery zwizane z nieuprawnionym kopiowaniem
tekstw, zdj, czy nadmiern inspiracj. Dotyczy to najczciej mniejszych i startujcych
dopiero blogw, ale zdarzaj si rwnie grubsze akcje. Niezalenie od tego, czy stawiasz
dopiero swoje pierwsze kroki w blogosferze, czy te jeste ju jej starym wyjadaczem, haso
samodzielnoci i oryginalnoci nigdy do powinno by wyznacznikiem Twoich celw.
Pomijajc aspekt wizerunkowy i fakt, e odgrzewanie cudzych kotletw w duszej
perspektywie nie prowadzi donikd, kopiowanie od innych moe si dla Ciebie
le skoczy prawnie.

Dlaczego? Bo bycie kopiark to naruszanie praw autorskich przysugujcych pierwotnemu

twrcy. Nie masz prawa wykorzystywa cudzych tekstw bez pozwolenia. A jeli dopuszczasz
si tego procederu, autorowi przysuguj na gruncie prawa autorskiego roszczenia ochronne.
Jakie? Twrca moe domaga si m.in.:
usunicia spornego tekstu,
przeprosin,
zadouczynienia lub odszkodowania.
Szukasz podstawy prawnej i chcesz szczegw? Zwr uwag na art. 78 i 79 prawa
autorskiego.
Art. 78 1. Twrca, ktrego autorskie prawa osobiste zostay zagroone cudzym dziaaniem, moe
da zaniechania tego dziaania. W razie dokonanego naruszenia moe take da, aby osoba,
ktra dopucia si naruszenia, dopenia czynnoci potrzebnych do usunicia jego skutkw, w
szczeglnoci aby zoya publiczne owiadczenie o odpowiedniej treci i formie. Jeeli naruszenie
byo zawinione, sd moe przyzna twrcy odpowiedni sum pienin tytuem zadouczynienia
za doznan krzywd lub - na danie twrcy - zobowiza sprawc, aby uici odpowiedni sum
pienin na wskazany przez twrc cel spoeczny.
Art. 79 1. Uprawniony, ktrego autorskie prawa majtkowe zostay naruszone, moe da
od osoby, ktra naruszya te prawa:
1) zaniechania naruszania;
2) usunicia skutkw naruszenia;
3) naprawienia wyrzdzonej szkody:
a) na zasadach oglnych albo
b) poprzez zapat sumy pieninej w wysokoci odpowiadajcej dwukrotnoci, a w przypadku
gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotnoci stosownego wynagrodzenia, ktre w chwili jego
dochodzenia byoby nalene tytuem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie
z utworu;
4) wydania uzyskanych korzyci.
2. Niezalenie od roszcze, okrelonych w ust. 1, uprawniony moe si domaga:
1) jednokrotnego albo wielokrotnego ogoszenia w prasie owiadczenia odpowiedniej treci
i w odpowiedniej formie lub podania do publicznej wiadomoci czci albo caoci orzeczenia
sdu wydanego w rozpatrywanej sprawie, w sposb i w zakresie okrelonym przez sd;

2) zapaty przez osob, ktra naruszya autorskie prawa majtkowe, odpowiedniej sumy
pieninej, nie niszej ni dwukrotna wysoko uprawdopodobnionych korzyci
odniesionych przez sprawc z dokonanego naruszenia, na rzecz Funduszu, o ktrym mowa
w art. 111, gdy naruszenie jest zawinione i zostao dokonane w ramach dziaalnoci
gospodarczej wykonywanej w cudzym albo we wasnym imieniu, choby na cudzy rachunek.
Najwikszym grzechem jest kopiowanie cudzych tekstw i oznaczanie ich jako swoich.
W takim przypadku mamy do czynienia z plagiatem, czyli przywaszczeniem sobie autorstwa.
Nie dosy, e kopiujesz, to jeszcze wrednie przedstawiasz si jako oryginalny twrca.
Tak si nie robi.
Mylne jest jednak rwnie przekonanie, z ktrym czsto si spotykam, a mianowicie,
e kopiowanie cudzych tekstw jest dozwolone, o ile podpisuje si je imieniem
i nazwiskiem rzeczywistego autora oraz linkuje do rda. To mit i bzdura. Nawet jeli
oznaczysz naleycie pierwotnego twrc, nadal naruszasz jego prawa autorskie i nadal
przysuguj mu na gruncie prawa autorskiego roszczenia ochronne. Rnica polega
na tym, e nie dopuszczasz si plagiatu, a przekraczasz granic prawa cytatu. Pomimo
tej rnicy terminologicznej, konsekwencje s tosame.
Skoro wspomniaem ju o cytacie, dodam od razu, e moesz, w okrelonych
sytuacjach wskazanych przez prawo, wykorzystywa fragmenty cudzych tekstw
w ramach prawa cytatu. Wicej o cytowaniu przeczytasz w jednym z kolejnych punktw.

3. Nie inspiruj si zbyt mocno

Plagiat albo przekroczenie granic prawa cytatu to sprawa oczywista. Stwierdzenie naruszenia
opiera si w tym przypadku na porwnaniu dwch tekstw. Jeli s identyczne, mamy do
czynienia z naruszeniem i pozostaje nam tylko ustali, kto od kogo zern.
Trudniej jest w sytuacji, gdy sporne teksty nie s identyczne, a jedynie podobne. Wikszego
problemu wci brak, gdy autor-kopista poprzestawia sowa, zmieni szyk w zdaniach,
wykorzysta synonimy etc. W takiej sytuacji, znw mamy do czynienia z plagiatem
(z plagiatem, bo przy takich dziaaniach autor-kopista najczciej podpisuje ju siebie,
a wszystkie zabiegi redakcyjne su uwiarygodnieniu swojego autorstwa).

Problem pojawia si w sytuacji, gdy tekst jest na tyle odmieniony, e trudno jednoznacznie
stwierdzi, czy autorzy po prostu napisali o tym samym w inny sposb, czy te jednak
ktry z nich dopuci si ingerencji w gotowy tekst drugiego. W tym przypadku
mwimy o problemie zwizanym z granicami dozwolonej inspiracji.
Inspiracja jest dozwolona przez prawo autorskie, ktre wyrnia trzy grupy utworw:
utwr pierwotny (oryginalny),
utwr zaleny (opracowanie utworu oryginalnego, np. tumaczenie, streszczenie, przerbka
tekstu),
utwr inspirowany (utwr, ktry powsta w wyniku inspiracji utworem oryginalnym,
ale jest jednak od niego na tyle inny, e zasuguje na uznanie jego penej samodzielnoci).
Podzia ten jest o tyle wany, e twrca utworu inspirowanego moe bez adnych ogranicze
korzysta ze swojego dziea w wietle prawa jest samodzielnym twrc, podobnie jak autor
utworu pierwotnego. Natomiast do posugiwania si utworem zalenym potrzebna jest zgoda
twrcy pierwotnego w przeciwnym razie, suy mu bd na gruncie prawa autorskiego
roszczenia ochronne.
Potrzebujesz podstawy prawnej, z ktrej wynika powyszy podzia? Zerknij na art. 2 prawa
autorskiego.
Art. 2 1. Opracowanie cudzego utworu, w szczeglnoci tumaczenie, przerbka, adaptacja,
jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego.
2. Rozporzdzanie i korzystanie z opracowania zaley od zezwolenia twrcy utworu pierwotnego
(prawo zalene), chyba e autorskie prawa majtkowe do utworu pierwotnego wygasy.
W przypadku baz danych speniajcych cechy utworu zezwolenie twrcy jest konieczne take na
sporzdzenie opracowania.
3. Twrca utworu pierwotnego moe cofn zezwolenie, jeeli w cigu piciu lat od jego udzielenia
opracowanie nie zostao rozpowszechnione. Wypacone twrcy wynagrodzenie nie podlega zwrotowi.
4. Za opracowanie nie uwaa si utworu, ktry powsta w wyniku inspiracji cudzym utworem.
5. Na egzemplarzach opracowania naley wymieni twrc i tytu utworu pierwotnego.

W przypadku podobnych tekstw w blogosferze, moe pojawi si zatem dylemat, czy mamy
do czynienia z dwoma niezalenymi tekstami (bo drugi powsta w wyniku inspiracji,ale ma
charakter samodzielny), czy te raczej tekst pniejszy jest opracowaniem wczeniejszego.
Najczciej bd to dwa samodzielne utwory. Dowiadczenie pokazuje,
e jeli autor decyduje si na quasi-inspiracj to powiela dany utwr tak dalece
(albo nieudolnie prbuje go przerobi), e nie ma problemu z zaklasyfikowaniem
go jako plagiatu i nie ma potrzeby posugiwania si konstrukcj utworu zalenego.
Powszechna jest natomiast sytuacja, gdy bloger chce odnie si do tematu podjtego
wczeniej przez innego blogera i wtedy tworzy swj autorski tekst od nowa.
Oczywicie, w takiej sytuacji mamy do czynienia z cakowicie samodzielnym utworem.
Jaki z tego wniosek? Inspiracja to fajna sprawa (niektrzy mwi, e podstawa rozwoju
cywilizacyjnego) dopki prowadzi do powstania czego rzeczywicie nowego,
a nie jest tylko sab wymwk dla nieudolnego kopiowania od innych. Dlatego
nie musisz ba si zarzutu plagiatu wtedy, gdy tekst innego autora jest dla Ciebie
tylko punktem wyjcia do wasnych przemyle. To nie tylko jest legalne, ale wrcz
wskazane. W kocu wchodzenie w polemiki (kulturalne) to istotna cz blogosfery.

4. Nie tumacz tekstw z zagranicznych blogw/portali

O ile blogerzy rzadko tworz utwory zalene na bazie innych polskich tekstw, o tyle ulegaj
czasem pokusie przetumaczenia zagranicznego tekstu i wrzucenia go do siebie. Poniewa
tumaczenie cudzego tekstu jest utworem zalenym, prawdziwe znaczenie omwionego
w poprzednim punkcie podziau utworw na pierwotne, zalene i inspirowane ujawnia
si wanie teraz.
Zasada jest prosta nie tumacz cudzych tekstw i nie publikuj ich u siebie bez zgody
pierwotnego autora. Takie dziaanie to bowiem naruszenie praw autorskich oryginalnego
twrcy. Wynika to z konstrukcji utworu zalenego, ktr omwiem w poprzednim punkcie
i ktrej gwn zasad powtarzam tutaj na korzystanie z utworu zalenego potrzebna
jest zgoda twrcy pierwotnego.

Zapomnij zatem o prostym sposobie na sukces w postaci niewolniczego naladownictwa

zagranicy. To prawda, e robi tam bardzo dobre blogi, ale przecie Ty moesz zrobi jeszcze
lepszy, piszc cakowicie samodzielnie. Niech zagraniczne blogi bd Twoj inspiracj,
ale niech nie stan si rdem Twoich tekstw.

5. Nie bj si cytowa, ale rb to zgodnie z prawem

Niech jednak moje sowa o plagiacie, naduyciu prawa cytatu i utworach zalenych
nie zniechc Ci do wykorzystywania w swojej aktywnoci odniesie do tego, co zostao
ju stworzone. Wan czci blogosfery jest wzajemne zazbianie si tematw, wymiana
pogldw, komentowanie nie tylko rzeczywistoci, ale rwnie tego, co o tej rzeczywistoci
myl inni. W swoich tekstach moesz wykorzystywa materiay tworzone przez innych,
ale na zasadzie prawa cytatu, ktre ustanowione zostao w art. 29 ustawy o prawie autorskim.
Art.29 1. Wolno przytacza w utworach stanowicych samoistn cao urywki
rozpowszechnionych utworw lub drobne utwory w caoci, w zakresie uzasadnionym
wyjanianiem, analiz krytyczn, nauczaniem lub prawami gatunku twrczoci.
Co jest najwaniejsze w prawie cytatu? To, e umoliwia ono posugiwanie si tylko urywkami
(fragmentami) cudzej twrczoci i tylko w celu wyjanienia, analizy czego,
nauczania lub jeli jest to uzasadnione ze wzgldu na dany gatunek twrczoci.
Zatem przykadowo, gdy piszesz, e nie zgadzasz si z pogldem danej osoby, moesz ten
pogld w swoim tekcie zacytowa.
Niezalenie co (kogo?) cytujesz, pamitaj, e cytat moe stanowi tylko niewielk cz caoci
Twojego tekstu. To Twj tekst musi by w przewadze, a cytaty mog by tylko uzupenieniem.
Nie wystarczy przekopiowa caoci cudzego tekstu, a potem dopisa Nie zgadzam si
i witowa sukces w statystykach. Nie, tak nie dziaa prawo cytatu.
Ku Twojej radoci dodam, e prawem cytatu objte s nie tylko teksty, ale wszystkie materiay,
bdce utworami w rozumieniu prawa autorskiego. Zatem klip wideo, czy zdjcie rwnie pod
prawo cytatu podpadaj. Wiesz ju, co z tym zrobi, prawda? Dodam tylko, e jeli chcesz
uywa materiaw graficznych na zasadzie prawa cytatu, te materiay nie mog suy tylko
i wycznie ozdobieniu treci, ale musz by z ni zwizane i to powizanie musi odpowiada
zakresowi opisanemu w przepisie (wyjanienie, analiza krytyczna, nauczanie, prawa gatunku
twrczoci).

Pamitaj, e nawet jeli prawo cytatu pozwala Ci na wykorzystanie fragmentu cudzego utworu,
masz obowizek oznaczy jego autorstwo w swoim tekcie. Umieszczanie w swoim tekcie
cudzych utworw bez przywoania autorstwa stanowi naruszenie praw autorskich pierwotnego
twrcy i jest podstaw do wystpienia przez niego z roszczeniami ochronnymi na gruncie
prawa autorskiego.

6. Zadbaj o legalne zdjcia na blogu

Blog bez zdj to blog nieprzycigajcy uwagi. Podobno. W kadym razie, nawet
minimalistyczne skrki blogw wykorzystuj zdjcia. I te zdjcia to czsto dua bolczka
dla blogerw. Bo chciaoby si eby byy one atrakcyjne, a jednoczenie by nie trzeba byo
za nie paci. No i jeszcze najlepiej, by zachwycay swoj unikalnoci, by nie korzysta z nich
nikt inny. Czy to moliwe? Tak, ale pod pewnymi warunkami.
Po pierwsze, moesz korzysta ze zdj na licencjach Creative Commons. W Internecie
znajdziesz wiele atrakcyjnych fotografii udostpnianych na takich zasadach. Jedyne,
co musisz zrobi, to umieci we wpisie notk licencyjn, wskazujc m.in. na autora zdjcia.
Jeli z jaki powodw nie chcesz korzysta z notki licencyjnej, zostaj Ci licencje Creative
Commons Zero (CC0), ktre nie przewiduj obowizku oznaczania autora.
Jeli szukasz atrakcyjnych, darmowych zdj, koniecznie odwied witryn thestocks.im.
To strona, ktra skupia w jednym miejscu najlepsze banki z darmowymi zdjciami.
W przypadku zdj udostpnianych na wolnych licencjach problem polega na tym,
e te najbardziej atrakcyjne wykorzystywane s w wielu miejscach w sieci.
Tego nie unikniesz. To normalne, e wszyscy chc mie u siebie to, co najlepsze i darmowe.
Jeli chcesz si wyrni, pomyl o patnych stockach tam liczba uytkownikw jest
znacznie mniejsza. Zawsze moesz rwnie kontaktowa si bezporednio z autorami zdj,
ktre Ci zachwyc. Jeli znajdziesz w Internecie fotografie, ktre powal Ci na kolana,
a autor nie udostpnia ich na wolnych licencjach, sprbuj skontaktowa si z nim
bezporednio i uzyska zgod na publikacj na swoim blogu. Szanse, e fotograf zgodzi
si na taki ukad, s cakiem spore.
Pamitaj, e jeli wykorzystujesz zdjcia z naruszeniem warunkw licencji (np. bez podpisania
autora) albo w ogle bez zgody autora, naruszasz jego prawa autorskie i przysuguj mu na
gruncie prawa autorskiego roszczenia ochronne.

Nielegalne zdjcia na blogach to wci zjawisko o bardzo duej skali. Licz, e zadbasz
o to, by Ty robi to dobrze i w ten sposb budowa pozytywny trend szacunku dla wasnoci
intelektualnej innych.
Przypominam rwnie, e zdjcia suce wycznie zilustrowaniu tekstu, uatrakcyjnieniu
go, nie mog by wykorzystywane w ramach prawa cytatu.

7. Uwaaj, by kogo nie obrazi

Wolno sowa to pikna rzecz. Pikna i potrzebna. Nie oznacza to jednak, by bya niczym
nieograniczona, jak to czsto zdarza si uwaa uytkownikom Internetu. Nie, w Internecie
nie mona napisa wszystkiego i o wszystkich. Przede wszystkim, nie mona obraa innych.
Bo kada wolno koczy si tam, gdzie innym z tytuu tej wolnoci zaczyna dzia si krzywda.
Dotyczy to rwnie, a moe nawet przede wszystkim, blogerw, ktrzy w wyraaniu wszelkich
opinii potrafi by bardzo bezporedni, dosadni i ekspresyjni. To ich wielka sia,
ale za to si idzie rwnie niebezpieczestwo przekroczenia granicy tego, co wolno.
Dlatego, blogerze, uwaaj na to, co piszesz. Uwaaj, bo w swoich tekstach moesz:
zniesawi,
znieway,
naruszy cudze dobra osobiste.
Zniesawienie i zniewaenie to pojcia z zakresu prawa karnego. To dwa rne przestpstwa
uregulowane w dwch rnych przepisach (art. 212 kodeksu karnego zniesawienie,
art. 216 zniewaga).
Art 212 1 Kto pomawia inn osob, grup osb, instytucj, osob prawn lub jednostk
organizacyjn niemajc osobowoci prawnej o takie postpowanie lub waciwoci, ktre
mog poniy j w opinii publicznej lub narazi na utrat zaufania potrzebnego dla danego
stanowiska, zawodu lub rodzaju dziaalnoci, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolnoci.
Art 216 1 Kto zniewaa inn osob w jej obecnoci albo choby pod jej nieobecno, lecz
publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotara, podlega grzywnie albo karze
ograniczenia wolnoci.

Ludzie czsto myl te dwa terminy, podczas gdy rnica jest znaczca. Zniesawienie polega
na nieprawdziwym przypisaniu danej osobie postpowania, bd cechy (waciwoci), ktre
mog poniy j w opinii publicznej lub narazi na utrat zaufania potrzebnego dla danego
stanowiska, zawodu lub rodzaju dziaalnoci. Istota zniesawienie polega zatem na zarzuceniu
danej osobie czego obiektywnie sprawdzalnego, co jest niezgodne z rzeczywistoci.
Zniewaga natomiast to kade zachowanie uwaczajce godnoci, wyraajce lekcewaenie
lub pogard. Tutaj nie chodzi ju o zarzut jakiego obiektywnie sprawdzalnego postpowania
lub cechy, ale po prostu o obraenie kogo.
By zilustrowa rnic midzy zniewag a zniesawieniem, posumy si przykadem.
Bloger pisze o wybranym celebrycie, e ten jest alkoholikiem i alfonsem.
Jeli celebryta alkoholikiem i alfonsem nie jest, doszo do zniesawienia. Natomiast, gdyby
bloger napisa, e celebryta jest zadufanym w sobie fircykiem i ma muchy w nosie, sytuacj
naleaoby rozpatrywa z punktu widzenie zniewagi (nie, nie bdziemy sprawdza much
w nosie, to przenonia).
Tak jak ju wspomniaem, pojcie zniesawienia i zniewagi to pojcia z zakresu prawa karnego.
I ewentualny proces sdowy rwnie bdzie procesem karnym. Przestpstwa te cigane
s z oskarenia prywatnego, a wic w celu wszczcia ewentualnego procesu konieczne bdzie
zoenie prywatnego aktu oskarenia przez zniesawionego / zniewaonego. Odpowiednikiem
zniesawienia i zniewaenia na gruncie prawa cywilnego jest naruszenie dbr osobistych,
a w szczeglnoci dobrego imienia (art. 23 Kodeksu cywilnego).
Art. 23 Dobra osobiste czowieka, jak w szczeglnoci zdrowie, wolno, cze, swoboda
sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalno
mieszkania, twrczo naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostaj
pod ochron prawa cywilnego niezalenie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
Rnica polega na tym, e o ile w przypadku prawa karnego, kara wymierzana jest niejako
w imieniu Pastwa, celem represji i nawracania na lepsz drog ycia, o tyle prawo cywilne
nastawione jest na rekompensat dla pokrzywdzonego. O ile zniesawienie i zniewaga
zagroone s kar grzywny, ograniczenia wolnoci lub pozbawienia wolnoci
do roku, o tyle w przypadku naruszenia dbr osobistych, pokrzywdzony moe domaga
si m.in. przeprosin i pieninego zadouczynienia (art. 24 Kodeksu cywilnego).

10

Art. 24 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagroone cudzym dziaaniem, moe da
zaniechania tego dziaania, chyba e nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia
moe on take da, aeby osoba, ktra dopucia si naruszenia, dopenia czynnoci potrzebnych
do usunicia jego skutkw, w szczeglnoci aeby zoya owiadczenie odpowiedniej treci
i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie moe on rwnie da
zadouczynienia pieninego lub zapaty odpowiedniej sumy pieninej na wskazany cel
spoeczny.
Warto pamita o tych dwch wymiarach przekraczania wolnoci sowa o wymiarze
karnym i cywilnym. Z dowiadczenia wiem, e te dwie sfery s nagminnie mylone, a ludzie
posuguj si jednym pojciem zniesawienia. Nawet jeli ju posugujemy si wycznie tym
terminem, warto mie wiadomo, e za tak pojte zniesawienie konsekwencje ujawniaj
si zarwno na gruncie prawa karnego oraz cywilnego. I nic nie stoi na przeszkodzie, by wobec
zniesawiajcego wykorzysta zarwno sankcje karne, jak i cywilne.
Pragn zwrci Twoj uwag na fakt, e o ile zniesawi i znieway mona jedynie osob
fizyczn, o tyle naruszy dobra osobiste mona rwnie w stosunku do firmy, spki, marki.
Wynika to z tego, e dobra osobiste przysuguj rwnie osobom prawnym (art. 43 Kodeksu
cywilnego)
Art. 43 Przepisy o ochronie dbr osobistych osb fizycznych stosuje si odpowiednio do osb
prawnych.
W konsekwencji, przez niepochlebny wpis na blogu moesz popa rwnie w konflikt z
mark. Dlatego zawsze warto dwa razy pomyle, zanim opublikuje si jaki wpis. Szczeglnie,
gdy zawarte w nim informacje o danej marce / produkcie / usudze nie s do koca prawdziwe,
sprawdzone, a przy tym przedstawione w jaki nieprzyjemny dla marki sposb. Nie mam tutaj
na myli adnej cenzury prewencyjnej. Ty doskonale wiesz, jak si maj Twoje sowa i Twoja
opinie. Dlatego warto, by mia wiadomo konsekwencji swoich dziaa.
Zatem przestrzegam Ci, blogerze - uwaaj, by w swoich tekstach nie wydawa krzywdzcych
osdw bez pokrycia i nie posugiwa si w ocenach innych ludzi (oraz firm i marek)
sownictwem powszechnie uwaanym za wulgarne, niesmaczne, obelywe. No, chyba e zaley
Ci na budowaniu popularnoci na negatywnych emocjach. Ja jestem tego przeciwnikiem,
ale Ty masz wolno wyboru. Chciabym jedynie, by pamita o konsekwencjach.

11

8. Mdrze wsppracuj z markami

Wspprace komercyjne to nieodczna cz dziaalnoci popularnego blogera. Dla jednych
pienidze z bloga to po prostu miy dodatek, a dla innych rdo staego dochodu. Na temat
mdrego zarabiania na blogu napisano ju bardzo wiele. Dzisiaj zostawiamy jednak na
boku tematy wizerunkowe i marketingowe. Przyjmujemy, e decydujesz si na wspprac
komercyjn po racjonalnym przemyleniu tematu. Pytanie brzmi, co dalej?
Przede wszystkim, powiniene dy do spisania umowy. Wikszo marek/agencji
zaproponuje Ci to sama, ale moe zdarzy si te i tak, e trafisz na jak mniejsz wspprac
z mao dowiadczonym czowiekiem w blogosferze wtedy domaganie si umowy ley
po Twojej stronie i jest w Twoim interesie.
Dlaczego umowa jest tak wana? Bo jest podstaw wsppracy. Nie przywizuj si do ustale
mailowych, telefonicznych, ani nawet do tych czynionych twarz w twarz podczas spotkania
biznesowego. To, co masz w umowie jest dla Ciebie i drugiej strony wice. Dlatego zadbaj,
by w umowie znalazo si wszystko to, na czym Ci zaley. Sposb pracy nad tekstem, dobr
materiaw, czas publikacji, dziaania w kanaach SM, wykorzystywanie Twojego wizerunku,
wynagrodzenie spraw do uregulowania w umowie jest naprawd wiele.
Nie bj si negocjowa treci umowy. To nic zego. Ba, wrcz odwrotnie to wiadczy o Twoim
profesjonalizmie. Jeli nie wierzysz, zapytaj Michaa Szafraskiego, ktry opowie Ci
o swoich dowiadczeniach w zawieraniu umw z agencjami. Jeli druga strona
prbuje przeforsowa niekorzystne dla Ciebie warunki i nie ma zamiaru nic zmienia
- lepiej odpuci wspprac ni wpakowa si w kana. Po zawarciu umowy zawsze nastpuje
etap jej wykonania. Rwnie tutaj nie upij swojej czujnoci.
Sam wywizuj si z warunkw umowy, ale zadbaj rwnie o to, by druga strona robia to samo.
Nie po to negocjowae warunki umowy, by potem ich nie przestrzega. Pamitaj masz dobr
umow, jeste na prawie. Masz prawo wymaga od drugiej strony, nawet jeli postrzegasz
j jako silniejsz od siebie.
Przy okazji wspprac komercyjnych, pamitaj rwnie o ograniczeniach, ktre niesie za sob
prawo reklamy. To nie jest tak, e moesz na swoim blogu reklamowa wszystko
i w jakikolwiek sposb tylko dlatego, e Ty wystpujesz w roli medium, a kampani de facto
organizuje druga strona. Nic bardziej mylnego. Jako blogera-profesjonalisty obowizuj
Ci te same przepisy co reklamodawc.

12

Uwaaj zatem na:

reklam ukryt (kryptoreklam),
reklam dyskredytujc jednoczenie innego przedsibiorc,
reklam godzc w dobre obyczaje (np. rasistowsk),
reklam nierzeczow (np. odwoujc si do seksualnoci bez zwizku z charakterem
produktu / usugi),
reklam alkoholu, tytoniu, lekw, gier hazardowych.
Z zakresu prawa reklamy, polecam spojrze na art. 16 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
Art. 16 1. Czynem nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy jest w szczeglnoci:
1) reklama sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybiajca godnoci
czowieka;
2) reklama wprowadzajca klienta w bd i mogca przez to wpyn na jego decyzj co do
nabycia towaru lub usugi;
3) reklama odwoujca si do uczu klientw przez wywoywanie lku, wykorzystywanie
przesdw lub atwowiernoci dzieci;
4) wypowied, ktra, zachcajc do nabywania towarw lub usug, sprawia wraenie
neutralnej informacji;
5) reklama, ktra stanowi istotn ingerencj w sfer prywatnoci, w szczeglnoci przez
uciliwe dla klientw nagabywanie w miejscach publicznych, przesyanie na koszt klienta
niezamwionych towarw lub naduywanie technicznych rodkw przekazu informacji.
2. Przy ocenie reklamy wprowadzajcej w bd naley uwzgldni wszystkie jej elementy, zwaszcza
dotyczce iloci, jakoci, skadnikw, sposobu wykonania, przydatnoci, moliwoci zastosowania,
naprawy lub konserwacji reklamowanych towarw lub usug, a take zachowania si klienta.
3. Reklama umoliwiajca bezporednio lub porednio rozpoznanie konkurenta albo towarw
lub usug oferowanych przez konkurenta, zwana dalej "reklam porwnawcz", stanowi czyn
nieuczciwej konkurencji, jeeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami. Reklama porwnawcza nie
jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, jeeli cznie spenia nastpujce przesanki:
1) nie jest reklam wprowadzajc w bd, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 2;
2) w sposb rzetelny i dajcy si zweryfikowa na podstawie obiektywnych kryteriw
porwnuje towary lub usugi zaspokajajce te same potrzeby lub przeznaczone do tego
samego celu;

13

3) w sposb obiektywny porwnuje jedn lub kilka istotnych, charakterystycznych,

sprawdzalnych i typowych cech tych towarw i usug, do ktrych moe nalee take cena;
4) nie powoduje na rynku pomyek w rozrnieniu midzy reklamujcym a jego konkurentem,
ani midzy ich towarami albo usugami, znakami towarowymi, oznaczeniami
przedsibiorstwa lub innymi oznaczeniami odrniajcymi;
5) nie dyskredytuje towarw, usug, dziaalnoci, znakw towarowych, oznacze
przedsibiorstwa lub innych oznacze odrniajcych, a take okolicznoci dotyczcych
konkurenta;
6) w odniesieniu do towarw z chronionym oznaczeniem geograficznym lub chronion nazw
pochodzenia odnosi si zawsze do towarw z takim samym oznaczeniem;
7) nie wykorzystuje w nieuczciwy sposb renomy znaku towarowego, oznaczenia
przedsibiorstwa lub innego oznaczenia odrniajcego konkurenta ani te chronionego
oznaczenia geograficznego lub chronionej nazwy pochodzenia produktw konkurencyjnych;
8) nie przedstawia towaru lub usugi jako imitacji czy naladownictwa towaru lub usugi
opatrzonych chronionym znakiem towarowym, chronionym oznaczeniem geograficznym
lub chronion nazw pochodzenia albo innym oznaczeniem odrniajcym.
4. Reklama porwnawcza zwizana z ofert specjaln powinna, w zalenoci od jej warunkw,
jasno i jednoznacznie wskazywa dat wyganicia tej oferty lub zawiera informacj, e oferta jest
wana do czasu wyczerpania zapasu towarw bd zaprzestania wykonywania usug, a jeeli
oferta specjalna jeszcze nie obowizuje, powinna wskazywa rwnie dat, od ktrej specjalna cena
lub inne szczeglne warunki oferty bd obowizyway.
Przyda moe si rwnie znajomo art. 131 ustawy o wychowaniu w trzewoci, ktry
powicony jest reklamie alkoholu.
Art. 13 1. Zabrania si na obszarze kraju reklamy i promocji napojw alkoholowych, z wyjtkiem
piwa, ktrego reklama i promocja jest dozwolona, pod warunkiem e:
1) nie jest kierowana do maoletnich,
2) nie przedstawia osb maoletnich,
3) nie czy spoywania alkoholu ze sprawnoci fizyczn bd kierowaniem pojazdami,
4) nie zawiera stwierdze, e alkohol posiada waciwoci lecznicze, jest rodkiem
stymulujcym, uspakajajcym lub sposobem rozwizywania konfliktw osobistych,

14

5) nie zachca do nadmiernego spoycia alkoholu,

6) nie przedstawia abstynencji lub umiarkowanego spoycia alkoholu w negatywny sposb,

7) nie podkrela wysokiej zawartoci alkoholu w napojach alkoholowych jako cechy
wpywajcej pozytywnie na jako napoju alkoholowego,
8) nie wywouje skojarze z:
a) atrakcyjnoci seksualn,

b) relaksem lub wypoczynkiem,

c) nauk lub prac,

d) sukcesem zawodowym lub yciowym.

2. Reklama i promocja piwa, o ktrej mowa w ust. 1, nie moe by prowadzona:
1) w telewizji, radiu, kinie i teatrze midzy godzin 600 a 2000, z wyjtkiem reklamy
prowadzonej przez organizatora imprezy sportu wyczynowego lub profesjonalnego w
trakcie trwania tej imprezy;

2) na kasetach wideo i innych nonikach;

3) w prasie modzieowej i dziecicej;

4) na okadkach dziennikw i czasopism;

5) na supach i tablicach reklamowych i innych staych i ruchomych powierzchniach

wykorzystywanych do reklamy, chyba e 20% powierzchni reklamy zajmowa bd

widoczne i czytelne napisy informujce o szkodliwoci spoycia alkoholu lub o zakazie

sprzeday alkoholu maoletnim;
6) przy udziale maoletnich.

3. Zabrania si reklamy, promocji produktw i usug, ktrych nazwa, znak towarowy, ksztat
graficzny lub opakowanie wykorzystuje podobiestwo lub jest tosame z oznaczeniem napoju
alkoholowego lub innym symbolem obiektywnie odnoszcym si do napoju alkoholowego.
4. Zabrania si reklamy i promocji przedsibiorcw oraz innych podmiotw, ktre w swoim
wizerunku reklamowym wykorzystuj nazw, znak towarowy, ksztat graficzny lub opakowanie
zwizane z napojem alkoholowym, jego producentem lub dystrybutorem.

15

5. Zabrania si informowania o sponsorowaniu imprez sportowych, koncertw muzycznych oraz

innych imprez masowych przez producentw i dystrybutorw napojw, ktrych zasadnicz
dziaalno stanowi produkcja lub sprzeda napojw alkoholowych zawierajcych od 8% do 18%
alkoholu, w jakikolwiek inny sposb ni poprzez umieszczanie wewntrz dziennikw i czasopism,
na zaproszeniu, bilecie, plakacie, produkcie lub tablicy informacyjnej zwizanej z okrelon imprez
nazwy producenta lub dystrybutora oraz jego znaku towarowego, z zastrzeeniem ust. 6.
6. Informowanie o sponsorowaniu moe by prowadzone w radiu i telewizji pod warunkiem, i

bdzie ograniczone wycznie do podania nazwy producenta lub dystrybutora napojw

zawierajcych do 18% alkoholu lub jego znaku towarowego, a informacja ta nie bdzie
prezentowana w telewizji przez osob fizyczn lub z wykorzystaniem wizerunku postaci ludzkiej.

7. Zabrania si informowania o, innym ni okrelone w ust. 5, sponsorowaniu przez producentw i

dystrybutorw napojw alkoholowych, ktrych zasadnicz dziaalno stanowi produkcja lub

sprzeda napojw alkoholowych zawierajcych od 8% do 18% alkoholu oraz informowania o

sponsorowaniu przez producentw i dystrybutorw napojw zawierajcych powyej 18% alkoholu.

8. Zakaz okrelony w ust. 1 dotyczy rwnie wydawnictw promocyjno-reklamowych

przekazywanych przez producentw, dystrybutorw lub handlowcw napojw alkoholowych

klientom detalicznym.

9. Zakazy okrelone w ust. 1-8 nie obejmuj reklamy i promocji napojw alkoholowych

prowadzonej wewntrz pomieszcze hurtowni, wydzielonych stoisk lub punktw prowadzcych

wycznie sprzeda napojw alkoholowych oraz na terenie punktw prowadzcych sprzeda
napojw alkoholowych przeznaczonych do spoycia w miejscu sprzeday.

10. Zakazy okrelone w ust. 1-8 dotycz osb fizycznych, osb prawnych oraz jednostek

organizacyjnych nieposiadajcych osobowoci prawnej, ktre uczestnicz w prowadzeniu reklamy

w charakterze zleceniodawcy albo zleceniobiorcy niezalenie od sposobu i formy jej prezentacji.

16

11. Minister waciwy do spraw zdrowia okreli, w drodze rozporzdzenia, wielko, tre, wzr i
sposb umieszczania na reklamach, o ktrych mowa w ust. 2 pkt 5, napisw informujcych o
szkodliwoci spoycia alkoholu lub o zakazie sprzeday alkoholu maoletniemu, majc na wzgldzie
ograniczenie spoycia alkoholu oraz przeciwdziaanie alkoholizmowi wrd modziey.
Prawo reklamy to dziedzina bardzo intuicyjna. Dlatego moesz i powiniene polega
na swojej intuicji. Jeli czujesz, e to, co robisz w ramach wsppracy (nawet za gruby hajs)
jest gr nie fair, zastanw si, czy jest sens si w to angaowa. By moe nawet
nie bdziesz mia problemw prawnych (bo nie wzito si jeszcze w dziedzinie prawa reklamy
za blogerw), ale po co ryzykowa swoj reputacj?

9. Organizujesz konkurs? Uwaaj na kwestie prawne

Konkursy na blogach to rzecz powszednia. To najczciej jedna z form
wsppracy komercyjnych, ale czasem rwnie inicjatywa wasna pocztkujcego
blogera, ktry chce w ten sposb przycign do siebie nowych czytelnikw.
W przypadku konkursw organizowanych w ramach wsppracy komercyjnej z duymi
markami / agencjami, problemu najczciej nie ma. Druga strona zna prawne zasady
organizacji konkursu i dostarcza Ci caego know-how, razem z regulaminem konkursu.
Problem pojawia si wtedy, gdy wchodzisz we wspprac z jak mniejsz mark
albo organizujesz konkurs sam. Nie znajc zasad prowadzenia konkursu zgodnie z prawem,
moesz sobie napyta biedy. Dlatego przygotowaem dla Ciebie kilka podstawowych regu,
o ktrych musisz pamita:
unikaj losowoci, niech wyonienie zwycizcy zawsze odbywa si na podstawie jakiego

kryterium, a nie losowania np. konkurs na najzabawniejsze wspomnienie z wakacji,

zadbaj o regulamin nie musi by mega skomplikowany, ale wane, by oddawa
rzeczywisty przebieg konkursu (czyt. nie ufaj lepo wzorom),

nie wykorzystuj zebranych przy okazji konkursu danych do dalszej komunikacji

marketingowej chyba, e uzyskae na to zgod uczestnikw,

17

 jeli chcesz wykorzystywa przygotowane w ramach konkursu prace, teksty, zdjcie itp.
zapewnij sobie do tego prawo w regulaminie.
To bardzo podstawowe zasady, ktre powinny pozwoli Ci przebrn przez organizacj
konkursu bez problemw. Najwaniejsze s dwa pierwsze punkty. Eliminacja losowoci
pozwoli Ci unikn problemw z zakwalifikowaniem Twojego konkursu jako loterii.
Dobrze napisany regulamin bdzie Twoim buforem bezpieczestwa na wypadek
uczestnikw-pieniaczy. Zasady uczestnictwa, przebieg konkursu, wybr zwycizcw, dane
osobowe, prawa autorskie, podatki to wszystko powinno znale si w regulaminie.
10. Uwaaj na dane osobowe
Blogerzy coraz czciej zbieraj od swoich czytelnikw dane osobowe. Wystarczy poda
choby przykad newslettera, ktrego subskrypcja wymaga podania przynajmniej adresu
e-mail. Chcc trzyma si litery prawa, taki zbir maili powinien zosta zarejestrowany
w GIODO jako zbir danych jeli tylko bloger na blogu w jaki sposb zarabia.
Formularzowi zapisu na newsletter towarzyszy powinien stosowny checkbox ze zgod
na wykorzystanie danych do celu wysyki newslettera, a bloger powinien jeszcze dodatkowo
wdroy system ochrony danych i przygotowa dokumentacj z tym systemem zwizan.
Wikszo blogerw nie przejmuje si ochron danych osobowych czytelnikw
swojego bloga, argumentujc, e wykorzystuj je wycznie do celw osobistych
i w takiej sytuacji nie podlegaj ustawie o ochronie danych osobowych.
Art.3a.1.Ustawy nie stosuje si do:
1)osb fizycznych, ktre przetwarzaj dane wycznie w celach osobistych lub domowych;
Sam posikuj si t argumentacj, nie zgaszajc do GIODO newslettera na moim blogu,
ale jednoczenie zdaj sobie spraw z jej uomnoci i braku akceptacji ze strony GIODO.
Na czym polega ta uomno? Na tym, e jeli bloger zarabia na swoim blogu, a newsletter
jest jednym z kanaw promowania patnych treci (czyli staje si de facto kanaem
komunikacji marketingowej), to dane osobowe nie s wykorzystywane ju wycznie
do
celw
komunikacji
osobistej
z
czytelnikami,
ale
przetwarzane
s w zwizku z dziaalnoci zarobkow. I wtedy ju nie ma przebacz
bloger powinien zaprzyjani si z ustaw o ochronie danych osobowych.
Art. 3 2.Ustaw stosuje si rwnie do:
1)podmiotw niepublicznych realizujcych zadania publiczne,
2) osb fizycznych i osb prawnych oraz jednostek organizacyjnych niebdcych osobami
prawnymi, jeeli przetwarzaj dane osobowe w zwizku z dziaalnoci zarobkow,
zawodow lub dla realizacji celw statutowych

18

Na chwil obecn GIODO nie zainteresowa si jeszcze blogerami. Pisz jeszcze, bo jestem
przekonany, e prdzej, czy pniej bdzie to miao miejsce. Fenomen blogerw polega
na tym, e czytelnicy zapisujcy si na newsletter, s zadowoleni z tego, e ten newsletter
otrzymuj. Jednak jeli znajdzie si jaki fan, oburzony wysan mu wiadomoci
z powiadomieniem o nowym wpisie sponsorowanym, to taki jeden czowiek,
moe narobi blogerowi sporo smrodu. Nie trudno da dzisiaj cynk komu trzeba,
e na takim to, a takim blogu dane osobowe przetwarzane s niezgodnie z prawem.
A gdy GIODO zwszy temat... no, chyba nie musz mwi, jak to si skoczy.
Dlatego, blogerze, jeli zarabiasz na swoim blogu i jednoczenie zbierasz od swoich
czytelnikw w jaki sposb dane osobowe, zainteresuj si tematem ich ochrony.
Nawet jeli nie w tej chwili, to w przyszoci moe okaza si to dla Ciebie zbawienne.

Podsumowanie
Ten mini-poradnik mia za zadanie zwrci Twoj uwag na najwaniejsze aspekty prawne
zwizane z Twoj blogow aktywnoci. Jeli masz poczucie, e zabrako w nim szczegw,
to bardzo dobrze tak wanie miao by. Gdybym kady z tematw przedstawi
w najdrobniejszych detalach, bardzo szybko stracibym Twoj uwag.
Prawo nie naley do najprzyjemniejszych dziedzin ycia i trzeba je racjonalnie
porcjowa. Dzisiaj podaem Ci na tacy przystawk. Sam zdecydujesz, czy signiesz
po danie gwne. Jeli zapragniesz pogbia swoj wiedz, bd mg powiedzie,
e zrealizowaem swj cel i wskaza Ci materiay, dziki ktrym dowiesz si wicej.
Jestemy umwieni?

19