You are on page 1of 3

EWA OTTO-BUCZKOWSKA

UDZIA MIKROFLORY JELITOWEJ W PATOGENEZIE


CUKRZYCY
PARTICIPATION OF THE MICROBIOME IN THE PATHOGENESIS
OF DIABETES MELLITUS.
Specjalistyczne Centrum Medyczne lskiej Fundacji Dzieci i Modziey z Cukrzyc w Gliwicach

STRESZCZENIE. Wiele aktualnie publikowanych wynikw bada wskazuje, e zmieniony ilociowy skad igatunkowa rnorodno mikroflory
jelitowej moe odgrywa wan patogenetyczn rol wrozwoju zaburze metabolicznych organizmu gospodarza.
Bakterie jelitowe przyczyniaj si do powstania procesw zapalnych niskiego stopnia, charakteryzujcych metaboliczne zaburzenia zwizane zdysfunkcj bariery jelitowej. Stwierdzono, e metabolity bakteryjnego metabolizmu mog modyfikowa regulacyjne mechanizmy metabolizmu czowieka.
Skad flory bakteryjnej jelit jest patogennie zmieniony wzespole metabolicznym atake wotyoci, cukrzycy typu 2, wchorobie ukadu sercowo-naczyniowego iniealkoholowym stuszczeniu wtroby. Skad mikrobiomu jelita stanowi rwnie istotny czynnik rodowiskowy, ktry wpywa na
rozwj cukrzycy typu 1. Mechanizmy, przez ktre mikrobiom moe mie znaczenie wprewencji ileczeniu cukrzycy typu 1 s przedmiotem wielu bada.
Sowa kluczowe Mikrobiom jelitowy, patogeneza otyoci, insulinooporno, cukrzyca typu 2, cukrzyca typu 1.
SUMMARY. Recent research works suggest that an altered, quantitative composition and the qualitative diversity of gut microbiome may play
an important role in the development of metabolic disorders. Growing evidence suggests that gut bacteria contribute to the onset of the lowgrade inflammation characterising also metabolic disorders arising via mechanisms of gut barrier dysfunction.
The gut microbiome composition has been associated with several components of metabolic syndrome, obesity, type 2 diabetes, chronic
cardiovascular diseases, and non-alcoholic liver steatosis.
The composition of the gut microbiome represents also important, environmental factor that influences the development of type 1 diabetes. Many
studies have examined the mechanisms by which the control of the microbiomes may play role in the prevention and treatment of type 1 diabetes.
Key-words: Gut microbiome, pathogenesis of obesity, insulin resistance, type 2 diabetes, type 1 diabetes.

WPROWADZENIE
Cao kolonii bakterii, wirusw igrzybw wjelicie
okrela si mianem mikrobiomu. Ma on wiele oddziaywa na organizm czowieka ocharakterze molekularnym,
patofizjologicznym itake klinicznym.
Wostatnich latach mona zaobserwowa szybko narastajc ilo iposzerzanie zakresu tematycznego bada
dotyczcych wpyww cech ilociowych ijakociowych
mikrobiomu wprzewodzie pokarmowym ludzi - bakterii
atake wirusw igrzybw - na powstawanie rnych zaburze metabolicznych.
W niniejszym opracowaniu przedstawiono kierunki
tych bada odnoszce si do powstawania:
1. insulinoopornoci iotyoci,

70

2. cukrzycy typu 2,
3. cukrzycy typu 1.

PATOGENETYCZNY WPYW
MIKROBIOMU JELITOWEGO WROZWOJU
INSULINOOPORNOCI IOTYOCI.
Skad mikrobiomu jelitowego moe wpywa na powstawanie insulinoopornoci itake otyoci wrny sposb
(1). Wymienia si wtym zakresie rne mechanizmy. Naley do nich indukowanie przez bakterie niskonasilonego
stanu zapalnego wjelitach jak iprzez przedostajce si do
krwi gospodarza zapalne cytokiny oddziaujce na tkank
tuszczow, minie iwtrob (2). Innym mechanizmem jest
zwikszanie si pod wpywem patologicznego mikrobiomu

Medycyna Metaboliczna, 2016, tom XX, nr 3


www.medycyna-metaboliczna.pl

gstoci naczy wosowatych wnabonku jelita cienkiego.


Powysze mechanizmy zwikszaj wielko i szybko
wchaniania monosacharydw zjelita (3, 4, 5, 6).
Zmieniony skad mikrobiomu moe take sprzyja zwikszeniu wchaniania zjelita do krwi gospodarza krtkoacuchowych kwasw tuszczowych. Ich podwyszony poziom
pobudza wydzielanie peptydu YY wtkance tuszczowej. Pojawia si wtedy zwolnienie motoryki jelit co sprzyja zwikszeniu proporcji wchaniania skadnikw odywczych wstosunku do osb zfizjologicznym mikrobiomem. Zaburzenie tego
rodzaju predysponuje do powstawania otyoci (2, 3, 5, 6, 7).

ROLA MIKROBIOMU JELITOWEGO


WPATOGENEZIE CUKRZYCY TYPU 2.
W2014 r. wChicago odbyo si spotkanie (American Diabetes Association iIDRF), na ktrym omawiano dotychczasowe badania na temat: Cukrzyca imikrobiom (Diabetes
and the Microbiome). (4) Wprogramie omawiano ustalenia
na temat poczenia patofizjologii cukrzycy zmikrobiomem
ipotencjalnych moliwoci zastosowania tych bada wprofilaktyce ileczeniu. Wczasie obrad zaplanowano rwnie
program przyszych, wieloorodkowych bada dotyczcych
zagadnie mikrobiomu ijego roli wpatogenezie cukrzycy,
zarwno typu 1 jak itypu 2 - tak wbadaniach eksperymentalnych na zwierztach jak iwbadaniach klinicznych uludzi.
Obj on wiele kierunkw patogenezy zaburze metabolicznych jak zmiany wodczynach odpornociowych
przyczyniajcych si do powstawania cukrzycy (8) atake
patogenetyczne znaczenie stanw zapalnych wtych chorobach (1, 8, 9, 10, 11, 12).
Wbadaniach mikroflory jelitowej umyszy, wykazano dodatni zwizek midzy zawartoci lipopolisacharydu (LPS)
wosoczu krwi, aprzyrostem masy ciaa, akumulacj trjglicerydw, insulinoopornoci oraz cukrzyc typu 2. LPS jest
prozapalnym elementem ciany komrkowej bakterii wchodzcych wskad mikroflory jelitowej imoe bra udzia wrozwoju stanu zapalnego, towarzyszcego cukrzycy typu 2 (9).
Doylne podawanie tego lipopolisacharydu myszom
wywouje insulinooporno oraz otyo. Wyniki uzyskane
wbadaniach eksperymentalnych potwierdzone zostay wbadaniach uludzi. Wyszy poziom LPS stwierdzono uchorych
na cukrzyc ni uosb zdrowych. Moe to sugerowa udzia
LPS wpatogenezie cukrzycy typu 2. Podejmowane s take
badania dla ustalenia moliwoci modulacji flory bakteryjnej
przy pomocy probiotykw celem wykorzystania ich w prewencji ileczeniu metabolicznych zaburze (11).

ROLA MIKROFLORY JELITOWEJ


WCUKRZYCY TYPU 1
Interesujce s take badania zwizkw midzy mikroflor jelitow acukrzyc typu 1. Badania wskazuj, e istnieje wyrana zaleno midzy tym jakie gatunki bakterii

zasiedlaj jelita, arozwojem cukrzycy typu 1. Wcukrzycy


typu 1 zauwaono zmieniony skad mikroflory jelitowej
wporwnaniu zmikroflor zdrowych osb. Jako jedna
zprzyczyn wzrostu czstoci zachorowa na schorzenia
opodou autoimmunologicznym, wtym cukrzycy typu
1, obserwowanego zwaszcza wkrajach takich jak np. Finlandia, wysuwana jest hipoteza higieny. Badania prowadzone uniemowlt imaych dzieci wFinlandii iEstonii
wykazay, e dominuj tu gatunki bakterii jelitowych szczeglnie aktywujce ukad immunologiczny (11, 12, 13, 14).
Wytwarzane przez nie lipopolisacharydy (LPS) s odmienne od LPS wytwarzanych przez bakterie E. coli. Badania
eksperymentalne prowadzone na myszach wykazay , e
polisacharyd ten nie zmienia czstoci wystpowania cukrzycy opodou autoimmunologicznym w odrnieniu od
LPS wytwarzanego przez bakterie E. coli (12).
Zwrcono uwag, e zmiany mikroflory bakteryjnej
wykry mona jeszcze przed wystpieniem klinicznych
objaww cukrzycy typu 1 (13). Wskazuje to, e mikroflora jelitowa ijej interakcje zukadem odpornociowym s
wanymi czynnikami wpywajcymi na predyspozycje do
wystpowania cukrzycy typu 1.
Zdrugiej strony badania Peng iwsp. wykazay, e kompozycja mikrobiomu dotyczca reaktywnoci immunologicznej bony luzowej jelit moe opni rozwj cukrzycy
opodou autoimmunologicznym (14). Badania roli mikrobiomu s wic bardzo aktywne (12, 13, 15, 16).
Wykazano, e mikrobiom jelitowy uosb ze stanem
przedcukrzycowym rni si od mikrobiomu osb zdrowych (15). Powstawanie takich zmian ju po pojawieniu
si diabetogennych autoprzeciwcia wydaje si sugerowa,
e zmiany mikroflory jelitowej mog by zaangaowane
nie tyle wrozpoczcie procesu chorobowego co wprogresj procesu autoimmunizacji wstosunku do komrek .
Obserwacja maych dzieci zgenetyczn predyspozycj do rozwoju cukrzycy typu 1 wykazaa, e rok przed
pojawieniem si pierwszych objaww cukrzycy - utych
dzieci - nastpi 25-proc. spadek rnorodnoci wskadzie
gatunkowym bakterii zasiedlajcych jelita. Zmienia si
te proporcja midzy gatunkami bakterii okrelanymi jako
dobroczynne na rzecz potencjalnie szkodliwych szczepw, ktre zwizane s zpowstawaniem stanw zapalnych.
Badania te potwierdzaj hipotez, e istnieje zwizek
midzy stanem zapalnym wjelitach acukrzyc typu 1.
Wiele wskazuje na to, e bakterie mikrobiomu jelit
mog take zapobiega rozwojowi cukrzycy typu 1 (16).
Sdzi si, e wiedza otym, ktrych gatunkw bakterii brakuje, aktrych jest wnadmiarze, stwarza moliwo spowolnienia rozwoju cukrzycy przez manipulacj
wskadzie mikroflory jelit. Wysunita zostaa np. teza, e
przeduona antybiotykoterapia, zaburzajc bakteryjn
flor jelitow moe przyspieszy rozwj cukrzycy typu
1. Przeprowadzone na myszach badania eksperymentalne polegajce na modyfikacji flory bakteryjnej przez

Medycyna Metaboliczna, 2016, tom XX, nr 3


www.medycyna-metaboliczna.pl

71

przeszczep bakterii bd przez podawanie antybiotykw


wykazay, e szkodliwe bakterie wytworzyy odpowied
immunologiczn, ktra doprowadzia do zniszczenia komrek produkujcych insulin. Deanna Gibson zKanady
przedstawia szeroko argumentacj, e udao si ustali wyrany zwizek pomidzy mikroflor jelitow, odpowiedzi
immunologiczn organizmu arozwojem cukrzycy typu 1.
Moe to mie due znaczenie take dla leczenia cukrzycy.
Zdaniem tej autorki kolejnymi krokami jest ustalenie, ktre
bakterie s odpowiedzialne za wywoanie cukrzycy, aktre
przed ni chroni (17).
Podstaw takich rozwaa s gwnie wyniki bada
eksperymentalnych prowadzonych na myszach, ale coraz
wicej jest te doniesie oprowadzeniu bada klinicznych
mikrobiomw wpatogenezie otyoci icukrzycy uludzi.

PIMIENNICTWO
1. Saad MJ, Santos A, Prada PO, Linking gut microbiota and inflammation to obesity and insulin resistance.
Physiology (Bethesda). 2016; 31:283-293.
2. Blaut M, Gut microbiota and energy balance: role in
obesity. Proc Nutr Soc. 2015;74: 227-234.
3. Woting A, Blaut M, The Intestinal Microbiota in Metabolic Disease. Nutrients. 2016 Apr 6;8(4). pii: E202.
doi: 10.3390/nu8040202.
4. Semenkovich CF, Danska J, Darsow T. i wsp, American Diabetes Association and JDRF Research Symposium: Diabetes and the Microbiome. Diabetes.
2015;64:3967-3977.
5. Grard P. Gut microbiota and obesity, Cell Mol Life
Sci. 2016;73:147-162.
6. Lau E, Carvalho D, Pina-Vaz C, Barbosa JA, Freitas P,
Beyond gut microbiota: understanding obesity and type
2 diabetes, Hormones (Athens). 2015;14:358-369.
7. Tremaroli V, Bckhed F, Functional interactions between the gut microbiota and host metabolism. Nature, 2012;489:242-249.

72

8. Wang F, Zhang C, Zeng Q. Gut microbiota and immunopathogenesis of diabetes mellitus type 1 and 2,
Front Biosci (Landmark Ed). 2016;21:900-906.
9. Everard A, Cani PD, Diabetes, obesity and gut microbiota. Best Pract Res Clin Gastroenterol. 2013;27:73-83.
10. Delzenne NM, Cani PD, Everard A, iwsp, Gut microorganisms as promising targets for the management
of type 2 diabetes, Diabetologia. 2015 Oct;58 (10):
2206-17.
11. Blandino G, Inturri R, Lazzara F, i wsp, Impact of
gut microbiota on diabetes mellitus, Diabetes Metab.
2016 May 11. pii: S1262-3636 (16) 30396-2.
12. Vatanen T, Kostic AD, dHennezel E, iwsp, DIABIMMUNE Study Group, Xavier RJ. Variation in microbiome LPS immunogenicity contributes to autoimmunity in humans. Cell. 2016;165:842-853.
13. Dunne JL, Triplett EW, Gevers D iwsp, The intestinal microbiome in type 1 diabetes. Clin Exp Immunol.
2014;177:30-37.
14. Peng J, Narasimhan S, Marchesi JR iwsp, Long term
effect of gut microbiota transfer on diabetes development. J Autoimmun. 2014;53:85-94.
15. Knip M, Siljander H, The role of the intestinal microbiota in type 1 diabetes mellitus. Nat Rev Endocrinol.
2016;12:154-167.
16. Li Y, Liu Y, Chu CQ, Th17 cells in type 1 diabetes:
Role in the pathogenesis and regulation by gut microbiome. Mediators Inflamm. 2015;2015:638470.
17. Brown K, Godovannyi A, Ma C. i wsp, Prolonged
antibiotic treatment induces adiabetogenic intestinal
microbiome that accelerates diabetes in NOD mice.
ISME J. 2016;10:321-332.
Adres do korespondencji:
prof dr hab.ned. Ewa Otto-Buczkowska
Jasnogrska 16/21
44-100 Gliwice

Medycyna Metaboliczna, 2016, tom XX, nr 3


www.medycyna-metaboliczna.pl

You might also like