You are on page 1of 6

oaspl.org/Bezpieczestwo energetyczne Polski. Szanse, zagroenia, bowiem gwnie do redukcji importu gazu i ropy z Rosji.

I jest to
zadania/Ksawery Czerniewicz
oczywiste w wietle tego, e polskie koncerny naftowe Orlen i Lotos w
Polska w jeszcze dugiej perspektywie w sferze energetyki
swych rafineriach korzystaj z dostaw z Rosji nawet w 90 proc., za
ponad 2/3 gazu zuywanego w polskim przemyle i indywidualnych
bdzie skazana na wgiel. Naley to bra pod uwag przy
gospodarstwach domowych to surowiec dostarczany przez Gazprom. A
udziale w kreowaniu unijnej polityki klimatycznej i
udzia ten jest nawet jeszcze wikszy, jeli nie zapomnimy, e te iloci
energetycznej, jak i wewntrznej strategii rozwoju
bkitnego paliwa, ktre sprowadzamy z Niemiec, to te gaz rosyjski
gospodarczego.
W obszarze gazu i ropy naftowej skazani jestemy na import, albo rewers z Gazocigu Jamalskiego, albo surowiec z Nord Stream.
zwaszcza po fiasku mocarstwowych planw dotyczcych
Dywersyfikacja dostaw gazu i ropy to jednak tylko jeden z elementw
produkcji energii z wasnych z upkw. Dominujc pozycj zapewnienia Polsce bezpieczestwa energetycznego. Potrzebna jest te
w imporcie wglowodorw, mimo prowadzonych od lat
inna dywersyfikacja rde energii. Obecnie podstaw naszej
dziaa dywersyfikacyjnych, zajmuje wci Rosja.
energetyki jest wgiel i to nie zmieni si przez wiele najbliszych lat.

Najwaniejszym celem polskiej polityki w zakresie


bezpieczestwa energetycznego powinno by zmniejszanie
zalenoci energetycznej od Rosji szczeglnie w obszarze
gazu, w drugiej kolejnoci ropy naftowej.
Wzmocnienie bezpieczestwa energetycznego Polski wzmocni
w obszarze gazu i ropy dywersyfikacja nie tylko dostawcw,
ale te tras dostaw oraz rde surowca.
Konieczna jest rozbudowa infrastruktury: uruchomienie i
rozwj Gazoportu w winoujciu, Naftoportu w Gdasku oraz
ich transportowego zaplecza (Korytarz Pnoc-Poudnie,
Rurocig Pomorski), rozbudowa sieci elektroenergetycznych i
gazowych, w tym pocze z pastwami ssiednimi,
szczeglnie na kierunkach zachodnim i poudniowym.
Przy wci obowizujcym kontrakcie jamalskim, naley
rozbudowywa moliwoci importowe z innych kierunkw.
Gazoport, nowe gazocigi i interkonektory, rewers fizyczny i
wirtualny, rozbudowa podziemnych magazynw to wszystko
si do tego przyczynia.
Polska powinna wspiera integracj unijnego rynku gazu oraz
jego liberalizacj przy pozostawieniu strategicznych decyzji
pastwom czonkowskim. Naley wspiera wszelkie projekty
dywersyfikacyjne w UE, z duym naciskiem na rozbudow
pocze z Azerbejdanem.
Ze wzgldu na strategiczny charakter tego sektora gospodarki i
jego wraliwo na wrogie dziaania pastwo powinno
zachowa kontrol nad najwaniejszymi firmamiproducentami, operatorami systemw przesyowych, a take
przeciwdziaa tym komercyjnym dziaaniom firm
prywatnych, ktre nie wpisuj si w strategi
dywersyfikacyjn, a nawet jej szkodz.
W polityce klimatyczno-energetycznej naley broni interesw
polskich, w tym utrzymania dominujcej pozycji wgla, ze
wzgldu na bezpieczestwo energetyczne i dobro gospodarki.
Obrona polskiego wgla jest koniecznoci wobec odlegej
perspektywy uruchomienia sektora atomowego. W tym
obszarze wci brak jest skonkretyzowanych dziaa, a
wiecznie zmieniajce si terminy musz niepokoi.
Polska nie powinna take popiera ani tym bardziej realizowa
projektw infrastrukturalnych, ktre pozwalaj Rosji omin
Ukrain jako pastwo tranzytowe.
Znaczce zwikszenie potencjau importowego poprzez m.in.
budow kolejnych interkonektorw bdzie miao te
przeoenie finansowe. Wielo opcji do wyboru da moliwo
lepszego wariantu cenowego, wzmocni te pozycj
negocjacyjn wobec Rosji.
Bezpieczestwo energetyczne to rwnie uzyskanie takich cen
surowcw, aby te stymuloway, a nie hamoway rozwj
gospodarczy Polski.

Od wielu lat bezpieczestwo energetyczne Polski utosamiane jest z


dywersyfikacj dostaw wglowodorw. O ile bowiem dysponujemy
rnymi energetycznymi surowcami, przede wszystkim wglem, to w
przypadku ropy naftowej i gazu skazani jestemy na pokrywanie
zapotrzebowania na nie importem. To pierwsza cecha charakterystyczna
jeli chodzi o zdefiniowanie na czym polega bezpieczestwo
energetyczne RP. Druga zwizana rzecz jasna z pierwsz to
konieczno uniezalenienia si od dostaw wglowodorw z kierunku
wschodniego. Wspomniana wczeniej dywersyfikacja sprowadza si

Jednak wobec cyklicznych kryzysw na tym rynku (wzrost konkurencji


obcych krajw, technologiczne trudnoci w eksploatacji nowych
pokadw wgla w Polsce, wieloletnie zaniedbania, marnotrawstwo i
niekompetencja, upolitycznienie sektora wglowego) oraz unijnej
polityki klimatycznej konieczne jest stopniowe zmniejszanie udziau
wgla w bilansie energetycznym Polski. Jako e nadzieje na upkowe
Eldorado zawiody, a rozwj odnawialnych rde energii (OZE) wci
pozostawia wiele do yczenia, antidotum moe okaza si budowa
elektrowni jdrowych.
To ostatnie oznacza realizacj dwch elementw bezpieczestwa
energetycznego: uzyskania jak najniszego poziomu importu surowcw
poprzez rozwj wasnych rde oraz dywersyfikacj rde energii.
Jeli chodzi o pierwsze, wasna energetyka atomowa pozwoli
radykalnie ograniczy konieczno sprowadzania wglowodorw
(gwnie gazu) z zagranicy. Jeli chodzi o drugie, produkcja energii
jdrowej pozwoli na redukcj innych krajowych rde energii przede
wszystkim wgla. Jeli wic przez bezpieczestwo energetyczne
rozumie niezaleno energetyczn (w wariancie optymalnym
samowystarczalno), to w naszych warunkach moe zapewni to tylko
rozwj sektora energetyki atomowej.
Jest to jednak odlega perspektywa czasowa i obecnie naley
skoncentrowa si na innych sposobach zwikszenia bezpieczestwa
energetycznego. Przede wszystkim na deniu do uzyskania pozycji
pozwalajcej unikn szantau ze strony Rosji w sferze gazowej.
Osigniemy to w momencie, gdy uzyskamy moliwo szybkiego
uzupenienia bilansu gazowego dostawami z innych kierunkw, gdyby
doszo do przerwania dostaw surowca z Rosji. Posiadanie takiej
technicznej moliwoci wzmacnia te pozycj negocjacyjn z
dostawcami gazu.
Takim komfortem dysponuje sektor naftowy. Obecnie wzgldy
ekonomiczne powoduj, e przytaczajca wikszo przerabianej w
naszych rafineriach ropy to surowiec z Rosji, ale gdyby z jakich
powodw doszo do ograniczenia dostaw ropocigiem Przyja, to
Naftoport w Gdasku umoliwia sprowadzenie brakujcych iloci drog
morsk. Taka moliwo z pewnoci wpywa na bardziej partnerskie
relacje polskich odbiorcw z rosyjskimi dostawcami, ni jest to w
sektorze gazowym.
Warunkiem koniecznym osignicia bezpieczestwa energetycznego
poprzez dywersyfikacj rde energii, tras dostaw surowcw oraz
samych dostawcw jest oczywicie odpowiednio zaawansowana
infrastruktura. Od przeszo dekady mamy do czynienia z jej rozbudow:
budowa terminalu LNG w winoujciu oraz interkonektorw gazowych
z ssiednimi krajami, rozbudowa podziemnych magazynw gazu,
Naftoportu i rewersyjnego Rurocigu Pomorskiego (Pock Gdask).
Przemys energetyki jdrowej trzeba bdzie natomiast zbudowa od
podstaw.
Podstawy doktrynalne
Energetyka jest wanym elementem bezpieczestwa narodowego. W
przedstawionej w listopadzie 2014 r. Strategii Bezpieczestwa
Narodowego RP jako czynniki bezpieczestwa energetycznego
wymienia si m.in. dywersyfikacj rde i kierunkw dostaw
surowcw oraz budow nowych mocy produkcyjnych przy
zrnicowaniu technologii wytwarzania. Mamy tu wic tak konieczno
redukcji zalenoci do dostaw surowcw energetycznych jak i
konieczno zmiany struktury bilansu energetycznego kraju poprzez

rozwj nowych technologii (atom, OZE). Mwic krtko, w nowej


Strategii Bezpieczestwa nie ma nic odkrywczego, poza tym sfera
energetyczna si rzeczy jest potraktowana oglnikowo to jedynie
zarysowanie kierunkw. Szczegy maj znale si w dokumencie pt.
Polityka energetyczna Polski do 2050 r. Projekt tego dokumentu
Ministerstwo Gospodarki skierowao 7 sierpnia br. do konsultacji
spoecznych i midzyresortowych, ktre maj si zakoczy 18
wrzenia.

wglu wic w 80- 90 proc. opiera si dzi produkcja energii


elektrycznej w Polsce. Widoczne trendy w europejskiej polityce
energetycznej powoduj, e naley jak najszybciej dywersyfikowa
rda energii elektrycznej. Chodzi przede wszystkim o pakiety
klimatyczne, ktre pod tym wzgldem wydaj si najwikszym
wyzwaniem dla Polski z racji na bardzo trudne do osignicia kryteria
niskiej emisji gazw. Do tego doda naley grob deficytu energii
elektrycznej w sytuacjach kryzysowych a tak mielimy przecie w
sierpniu br. Na skutek dugotrwaej fali upaw ograniczano wtedy
Jak gosi dokument, gwnymi celami jest zapewnienie bezpieczestwa
dostawy energii dla duych zakadw.
energetycznego Polski, wzrost efektywnoci energetycznej polskiej
gospodarki, a przy tym jak najbardziej skuteczna ochrona rodowiska. Czciow odpowiedzi na to zagroenie jest budowa mostw
Projekt zawiera charakterystyk obecnego stanu sektora
energetycznych z ssiadami. Ma si ona przyczyni do uzyskania
energetycznego, opisuje uwarunkowania jego rozwoju oraz przedstawia europejskiego minimum jeli chodzi o wymian energii z ssiadami (ok.
scenariusze tego rozwoju. Zdaniem autorw do 2050 roku planuje si 10 proc.). Niektre z tych projektw wykraczaj swym znaczeniem
podwojenie zuycia energii elektrycznej, a kluczowym surowcem
poza sfer bilateraln. Choby most energetyczny z Litw, ktry jest
mimo stopniowej redukcji udziau pozostanie wgiel. Wzrosn ma wany dla pnocno-wschodniej Polski, ma domkn Baltic Ring to
udzia OZE, autorzy licz te na pojawienie si rda w postaci
strategia integracji energetycznej postsowieckich krajw batyckich z
elektrowni atomowej. Projekt dokumentu wydaje si te ostatecznie
reszt UE (na poudniu z Polsk, na pnocy z Finlandi). Na
koczy z mitem upkowej rewolucji, ktr jeszcze kilka lat temu
wschodniej granicy Polski pojawi si te pomys przywrcenia
zapowiada premier Donald Tusk.
poczenia z Ukrain. Ju w czasie sierpniowego kryzysu Kijw
deklarowa ch dostarczania energii elektrycznej Polsce. Strona
Jednym z gwnych zaoe jest stopniowa redukcja roli wgla przy
ukraiska teraz mwi o reaktywacji poczenia Chmielnicki Rzeszw,
zachowaniu jednake jego wiodcej roli. Autorzy dokumentu
ktre funkcjonowao w czasach sowieckich.
przewiduj, e do 2050 roku surowiec ten bdzie zaspokaja ju tylko
nieca jedn trzeci zapotrzebowania na energi pierwotn i niewiele Budowa podobnych pocze nie rozwie jednak problemu rosncego
wicej, jeli chodzi o produkcj energii elektrycznej. Wydaje si jednak, zapotrzebowania na energi. Wobec uzalenienia od zewntrznych
e wiele zalee tu bdzie od kondycji polskich kopal, sytuacji na
dostaw w przypadku gazu i ropy oraz ograniczonego potencjau OZE,
rynku globalnym i polityki redukcji emisji dwutlenku wgla.
jedynym wyjciem, aby zwikszy i zdywersyfikowa produkcj
Priorytetem musi by wic zwikszenie konkurencyjnoci naszego
energii elektrycznej jest budowa sektora atomowego.
sektora wglowego.
Historia projektu elektrowni jdrowej w arnowcu dobiega koca
Drugim filarem ma by energetyka jdrowa autorzy s przekonani, e podczas rzdw premiera Tadeusza Mazowieckiego. Do tematu wrci
zbudujemy elektrowni atomow (cho ju teraz mamy powany
rzd Tuska, gdy na pocztku 2009 postawi na budow elektrowni
polizg czasowy, a perspektywy wygldaj sabo). Ju w wytycznych atomowej (do roku 2020). W pastwowej PGE utworzono departament
do dokumentu, zawartych w zintegrowanej strategii rozwoju pt.
energetyki jdrowej, powsta te urzd penomocnika rzdu ds.
Bezpieczestwo energetyczne i rodowisko, przyjtej przez rzd w
energetyki jdrowej. Na przeomie 2009/2010 powstay pastwowe
kwietniu 2014 r. w kadym z trzech scenariuszy rozwoju sektora
spki majce si zaj budow elektrowni i generalnie polskim
energetycznego Polski proponowanych przez resort gospodarki,
programem jdrowym od strony biznesowej (PGE Energia Atomowa,
przewiduje si udzia energii atomowej w bilansie energetycznym.
EJ1).
Rnica dotyczy tylko wielkoci tego udziau. W projekcie Polityki
Zgodnie z pierwszymi zapowiedziami elektrownia atomowa miaa
energetycznej do roku 2050 mamy ju sprecyzowan warto 19 proc.
powsta do 2020 roku. Gdy w 2011 r. premier Tusk przedstawia
Warto w tym miejscu doda, e przy budowie elektrowni atomowej po
pierwszy harmonogram prac zwizanych z budow te mwi o roku
stronie kosztw naley uwzgldni zapewnienie elektrowni obrony
2020. Potem jednak byy kolejne zmiany w tym planie. Najpierw 2022
przeciwlotniczej i przeciwrakietowej.
rok, potem 2025, a tymczasem EJ1 nie bya w stanie wskaza
Gaz ziemny ma w 2050 r. odpowiada za 18 proc. zapotrzebowania na lokalizacji, ani dostawcy technologii i sprztu. Od pocztku na miejsce
energi pierwotn (produkcja energii elektrycznej 9 proc.). Jeli za elektrowni typowano jak lokalizacj na Pomorzu. Obecnie
chodzi o OZE, to wartoci te s nastpujce: 16 proc. i 33 proc. Autorzy faworytami s Choczewo i arnowiec ale ostatnie wydarzenia
dokumentu nie przewiduj jednak wspierania przez pastwo
wskazuj, e jeszcze dugo nie poznamy miejsca budowy pierwszej
Odnawialnych rde Energii (zapewne nie bez znaczenia jest, e Unia polskiej elektrowni jdrowej. PGE tumaczy si, e latem tego roku
Europejska po 2030 r. nie przewiduje rodkw finansowych na
musiaa zrezygnowa z usug firmy majcej wykona badania
wsparcie rozwoju technologii OZE, ktre do tego czasu powinny
rodowiskowo-lokalizacyjne. Powd? Jej nieterminowo. Z kolei
osign pen dojrzao ekonomiczn), podobnie zreszt jest w
nowy przetarg na dostawy technologii i finansowania ma by rozpisany
przypadku paliw upkowych. Tutaj mamy do czynienia z zupenym
pod koniec br. Nie tak dawno Ministerstwo Gospodarki poinformowao,
zaniechaniem dziaa na rzecz rozwoju tego sektora czego najlepszym e pierwszy blok ruszy dopiero w latach 2027-2029. Co oznacza
dowodem zapis dokumentu mwicy, e poziom wydobycia gazu i ropy opnienie w stosunku do pierwszego terminu a o dziewi lat.
z upkw w 2050 r. bdzie zbliony do obecnego.
Przyja mniej potrzebna?
Ksztat przedstawionego do konsultacji projektu Polityki energetycznej
do 2050 roku oznacza, e za najbardziej prawdopodobny z trzech
Polskie rafinerie w Pocku i Gdasku pozyskuj surowiec drog ldow
proponowanych wczeniej przez Ministerstwo Gospodarki scenariuszy (rurocig Przyja) oraz morsk (przez gdaski Naftoport). W 90
uznano scenariusz zrwnowaony (dwa pozostae to jdrowy
proc. jest to ropa rosyjska. Ju dekad temu pojawia si koncepcja
(dominacja tego typu energii) oraz gaz + OZE). Zakada on
importu ropy z Azerbejdanu poprzez przeduenie ropocigu Odessadominacj wgla i ropy (cho mniejsz, ni obecnie), pewny wzrost
Brody do Polski. Projekt ten oywi si ponownie po rewolucji na
znaczenia gazu, pojawienie si energetyki jdrowej oraz niewielki
Ukrainie. Podobnie odkurzony zosta w ostatnim czasie stary pomys
wzrost udziau energii z OZE.
ropocigu z Mozyrza do Brzecia tyle, e w tym wypadku chodzi nie
o dostawy surowca do polskich rafinerii, a dostawy produktw
Czekajc na atom
naftowych na rynek polski (unijny).
Utrzymanie dominujcej roli wgla jest logiczne, wszak to jedyny
surowiec, ktrego Polska nie musi importowa, poniewa krajowe
zasoby wystarczaj na zaspokojenie potrzeb (jeli dochodzi do importu
to tylko ze wzgldu na konkurencyjne ceny wgla z innych krajw). Na

Trzy gwne podmioty biznesowe dziaajce w sektorze naftowym to


kontrolowane przez pastwo Orlen i Lotos (przerb ropy i sprzeda
produktw) oraz PERN i Naftoport (infrastruktura transportowa).
Infrastruktura PERN skada si z trzech zasadniczych odcinkw

rurocigw, przy czym podstaw jest Przyja, za bardzo wanym


elementem zwikszajcym bezpieczestwo dostaw jest Rurocig
Pomorski. Jeli chodzi o Przyja, ktrym dostarczana jest drog
ldow ropa rosyjska, to jego wschodnia cz (Adamowo przy granicy
Biaorusi Pock) ma przepustowo 50 mln ton ropy rocznie. Tdy
dostarczany jest surowiec na potrzeby polskich rafinerii. Od Pocka
biegnie jednak na zachd drugi odcinek Przyjani do niemieckiego
Schwedt. Tdy transportowana jest ropa (27 mln ton rocznie) dla dwch
rafinerii, w Schwedt i w Spergau. Podczas gdy Przyja biegnie ze
wschodu na zachd, Rurocig Pomorski ma ukad poudnikowy. czy
Pock z Gdaskiem. Tdy pynie rosyjska ropa naftowa wczeniej
sprowadzona wschodnim odcinkiem Przyjani przeznaczona dla
rafinerii w Gdasku nalecej do Grupy LOTOS oraz na eksport
poprzez Naftoport. Co jednak najwaniejsze, Rurocig Pomorski jest
rurocigiem rewersowym, tzn. mona nim transportowa surowiec w
dwch kierunkach. Jest to wane w razie kopotw z zaopatrzeniem w
surowiec (via Przyja) rafinerii w Pocku. Bdzie wwczas mona
sprowadza rop sprowadzon drog morsk do Naftoportu. Na trasie
Gdask-Pock przepustowo Rurocigu Pomorskiego wynosi ok. 30
mln ton ropy naftowej rocznie, za w przeciwnym kierunku ok. 27 mln
ton na rok.

Alternatyw jest zakup surowca nie pochodzcego z Rosji. A obecnie


moliwe jest to poprzez Naftoport. Od lat obecny jest te inny kierunek
dywersyfikacji a mianowicie import ropy z Azerbejdanu. Projekt
znany pod nazw Odessa Brody Pock to tak naprawd element
koncepcji Euroazjatyckiego Korytarza Transportu Ropy Naftowej
(EAKTR). Zgodnie z tym planem, surowiec ze z na Morzu
Kaspijskim miaby by toczony rurocigiem Baku-Supsa z wybrzea
Azerbejdan na wybrzee Gruzji. Tutaj adowany do tankowcw, te za
przez Morze Czarne docierayby do terminalu naftowego w Odessie.
Std ropa, znw rurocigiem, pynaby do Brodw przy granicy
polskiej, a nastpnie nie istniejcym wci rurocigiem do Pocka, a
nastpnie nawet Gdaska. W ten sposb polskie rafinerie
otrzymywayby nie tylko surowiec na wasne potrzeby, ale mogyby te
go eksportowa dalej, przez Naftoport.

Wydaje si, e najbardziej ywy ten projekt by w latach 2005-2007


gdy w Polsce rzdzio PiS, na Ukrainie za zwycizcy pomaraczowej
rewolucji. Pniej obie strony straciy wiksze zainteresowanie spraw
Ukraicy zaczli nawet wykorzystywa rurocig Brody-Odessa w
przeciwnym kierunku, do eksportu ropy rosyjskiej. Obecnie, cho o
projekcie (realizowanym przez spk Sarmatia) znw stao si nieco
goniej, nie wydaje si, by szanse na jego realizacj wzrosy.
Z dostawami surowca Przyjani wi si podobne zagroenia, co z Azerbejdan nie spieszy si do tego szlaku eksportu ropy z racji na
Gazocigiem Jama przede wszystkim moliwo wstrzymania
gron sytuacj w Gruzji (rurocig Baku-Supsa biegnie w
dostaw z powodu konfliktu Rosji z krajem tranzytowym. W tym
bezporednim ssiedztwie separatystycznej Osetii Poudniowej) oraz
wypadku Biaorusi. Drugie niebezpieczestwo jest te podobne do
destabilizacj Ukrainy. Aneksja Krymu przez Rosjan komplikuje
analogicznego w sferze gazu. Ot Rosjanie mog stopniowo
odcinek morski, za Odessa to gorcy punkt zagroony przez
rezygnowa z tranzytu ropy przez Polsk do Niemiec, a zamiast tego
separatystw, na dodatek lecy w pobliu Krymu i Naddniestrza. Nic
zwiksza dostawy przez Batyk.
dziwnego, e PERN te woli skupi si na realiach czyli rozbudowie
Naftoportu.
Jeli chodzi o zagroenie przerwania dostaw w zwizku z konfliktem
paliwowym Moskwy z Miskiem to wydaje si to mniej
Natomiast z Brodw pki co ropa pyna nie do Polski, a do
prawdopodobne, gdy spojrze na histori dotychczasowych spi obu biaoruskiego Mozyrza. Konkretnie surowiec z Azerbejdanu, ktrego
krajw. Nie s adn nowoci i wszystko sprowadza si raczej do
kilka partii kilka lat temu Biaoru sprowadzia, chcc zademonstrowa
grb dla wzmocnienia pozycji negocjacyjnej ni realnej groby
moliwoci dywersyfikacyjne wobec Rosji. Poczenie Brody-Mozyrz
zamknicia tranzytu surowca do Polski i Niemiec. Konflikty takie
nabiera nowego znaczenia w wietle powrotu strony biaoruskiej do
zawsze kocz si wic porozumieniem tak jak ostatnio, gdy
pomysu budowy rurocigu z mozyrskiej rafinerii do polskiej granicy
ostatecznie Rosja nie zrealizowaa swej groby (obcicie dostaw ropy (Brze). Biaorusini chcieliby t drog dostarcza produkty naftowe na
dla rafinerii biaoruskich) w zamian za ustpstwa Biaorusi w kwestii
rynek UE. Nie wiadomo jednak, czy projekt, ktry ju przeszo dekad
podziau wpywami ze sprzeday produktw naftowych z rafinerii w
temu pojawi si po raz pierwszy, to tylko gra Miska z Moskw.
Mozyrzu i Nowopoocku na rynek UE i obowizkowej kwoty paliw
Szanse na jego realizacj nie wydaj si due z racji uzalenienia
dostarczanych na rynek rosyjski.
Biaorusi od ropy rosyjskiej. Sytuacj ewentualnie mogoby zmieni
dostarczanie surowca do Mozyrza z innych rde poprzez odeski
Groniejsze moe by niedawne przejcie przez Rosjan (konkretnie
terminal i rurocig Odessa-Brody-Mozyrz.
Rosnieft) niemieckiej rafinerii w Schwedt. To jeden z dwch zakadw
pobierajcych rop z rurocigu Przyja. Nowi rosyjscy udziaowcy Dziedzictwo ery zimnej wojny
mog dy do ograniczenia dostaw ldem (co zmniejszy tranzyt przez
Polsk) na rzecz dostaw tankowcami jak to jest w przypadku choby Polska zuywa rednio ok. 15 mld m gazu rocznie. Okoo 1/3
Naftoportu. Zreszt to nie jedyne zagroenie dla polskiego sektora
zapewniaj krajowe zoa tego surowca (w 2014 r. byo to 27 proc.).
naftowego. Rosjanie w Schwedt to moliwo realizacji scenariusza,
Reszta jest importowana z zagranicy przede wszystkim z Rosji. W
obawa przed ktrym skonia Orlen (przy penym poparciu wadz RP) roku 2012 Polska konsumowaa ok. 15,4 mld m gazu, z czego z
do zakupu rafinerii w litewskich Moejkach. Teoretycznie moliwe jest wasnego wydobycia 4,3 mld m. W 2013 r. z 16,2 mld m gazu 5,49
bowiem, e producent Rosnieft zacznie dostarcza wacicielowi
mld m pochodzio z krajowych rde. W 2014 roku na podstawie
rafinerii czyli sobie samemu, surowiec po cenach dumpingowych. A dugoterminowego kontraktu z Gazpromem sprowadzono 3/4
potem wyprodukowane z taniej ropy tanie paliwa skierowa na rynek cakowitego importu. Innymi sowy ponad poowa zuywanego w
polski. Taka wojna cenowa mogaby powanie zagrozi Orlenowi i
Polsce gazu pochodzi z Rosji.
Lotosowi. Wracajc za do Przyjani jeli transport t drog ropy do
Importowany gaz jest pobierany przede wszystkim z Gazocigu
Niemiec znaczco by si zmniejszy czy nawet wygas, to mocno
Jamalskiego w nastpujcych punktach: Wysokoje na granicy z
osabioby to pozycj Polski. Z kraju tranzytowego stalibymy si
Biaorusi (moliwe ok. 5 mld m rocznie), Lwwek (2,2 mld m),
kocowym odbiorc.
Wocawek (2,5 mld m). Z kierunku wschodniego istnieje te
Wyjciem jest oczywicie import ropy przez Naftoport przez ktry
moliwo poboru gazu w punkcie Drozdowycze na granicy z Ukrain
mona j te oczywicie eksportowa. Jego moliwoci z roku na rok (ok. 5 mld m). Jeli chodzi o kierunek zachodni i moliwo poboru
rosn. W 2009 r. sprowadzono t drog 1,2 mln ton ropy, a w 2014 r. surowca nie od Gazpromu, to Polska posiada od lat poczenie z
ju 6,16 mln ton. Wci jest to jednak niewiele wobec mocy
Niemcami w Lasowie (ok. 1,5 mld m) oraz z Czechami w Cieszynie
przepustowych Przyjani. Poza tym naley pamita, e take drog (ok. 0,5 mld m). Najwiksze znaczenie dla zwikszenia
morsk obecnie sprowadzamy przede wszystkim rop rosyjsk.
bezpieczestwa energetycznego miao jednak utworzenie latem 2014 r.
Dotychczas nie byo problemw z zawieraniem i realizacj kontraktw, tzw. rewersu na Gazocigu Jamalskim w niemieckim Mallnow koo
zarwno z producentami (Rosnieft), jak i porednikami. To moe si Kostrzyna nad Odr, co umoliwia w razie koniecznoci sprowadzi
jednak zmieni w sytuacji kryzysu politycznego i kopotw sektora
tdy ok. 5,5 mld m rocznie surowca, ktry pynie t sam rur z Rosji
paliwowego Rosji. Tymczasem niebawem kocz si dwa
do Niemiec.
dugoterminowe kontrakty Orlenu z Rosniefti wanie i porednikiem
Struktura zuycia i importu gazu wyranie wskazuje na gbokie
Mercuri.
uzalenienie Polski od Rosji. Jest ono dziedzictwem epoki

komunistycznej (infrastruktura), utrwalanym w epoce


postkomunistycznej (wieloletnie kontrakty z Gazpromem). Z racji
wykorzystywania podmiotw gospodarczych przez Rosj w realizacji
jej celw politycznych, zaleno gazowa oznacza zarazem znaczce
osabienie pozycji politycznej Polski. W tym wypadku zagroenie dla
bezpieczestwa energetycznego jest duo wiksze, ni gdyby bya to
zaleno gazowa np. od jakiego kraju zachodniego.

wobec Rosji. Przy sprzecznych interesach geopolitycznych w regionie i


agresywnej polityce Moskwy pozbawienie Rosjan narzdzia nacisku,
jakim jest uprzywilejowana pozycja w dostawach gazu dla Polski,
wyranie wzmocni bezpieczestwo pastwa polskiego.

Priorytetem jest dywersyfikacja dostaw gazu, nie tylko z innych ni


wschodni kierunkw, ale te innych rde. Uzyskanie dostpu do
rynku LNG wpisuje si w szerszy trend europejskie, punkt drugi to
Pastwowy koncern Polskie Grnictwo Naftowe i Gazownictwo
budowa interkonektorw z krajami UE, wreszcie to najtrudniejsze do
(PGNiG) chce doprowadzi do sytuacji, w ktrej po jednej trzeciej gazu realizacji uzyskanie dostpu do surowca ze z norweskich i
pochodzi bdzie z wydobycia krajowego, z importu z Rosji oraz z
kaspijskich.
importu z innych kierunkw. Tak naprawd chodzi wic o zmian
Kondycj polskiego sektora gazowego determinuje i bdzie
struktury pochodzenia gazu importowanego (zmniejszenia udziau gazu
determinowa w najbliszych latach tzw. kontrakt jamalski. W latach
rosyjskiego w imporcie z 75 do 50 proc.), bo poziom udziau rde
90-tych podpisano z Rosj umow o budowie dwch nitek Gazocigu
krajowych ju zosta osignity.
Jamalskiego (zrealizowano tylko pierwsz). W 1996 r. PGNiG
Obecnie Polska jest jednym z krajw regionu, ktry odczuwa
podpisao wieloletni (na 25 lat) kontrakt z Gazpromem na dostawy t
negatywne konsekwencje dominacji rwnolenikowego ukadu
drog surowca. W 2010 r. rzd Tuska zaakceptowa tzw. aneks do
gazocigw, stworzonego w czasach zimnej wojny. Biegnce z Rosji
kontraktu jamalskiego. Pocztkowo bya mowa o dostawach a do 2037
rurocigi dostarczaj przede wszystkim surowiec odbiorcom w Europie r. Ostatecznie skoczyo si na roku 2022. Umowa wzbudzia ogromne
Zachodniej. Kraje pooone pomidzy producentem a finalnym
kontrowersje, bo przecie rok wczeniej udao si zawrze umow z
odbiorc maj charakter tranzytowy, a zarazem te pobieraj gaz. S
Katarem w sprawie dostaw LNG. Tymczasem aneks przewidywa
przy tym w zdecydowanie gorszym pooeniu, ni ssiedzi z Zachodu, zwikszenie importu rosyjskiego gazu o blisko 3 mld m rocznie a
bo odziedziczona po epoce komunistycznej infrastruktura gazowa
wic ilo odpowiadajc w 2/3 planowanym dostawom przez
oznacza dominacj lub nawet monopol rosyjskiego dostawcy.
Gazoport.
Antidotum na to ma by rozbudowa gazocigw w ukadzie
Niekorzystne dla Polski s te ustalone warunki dostaw rosyjskiego
poudnikowym (Pnoc Poudnie), przecinajcym niekorzystny ukad surowca. Mamy otrzymywa do 10,2 mld m gazu rocznie, z czego 85
Wschd Zachd. Bardzo wane jest te jak najwiksze podczenie
proc. musimy odbiera wedug zasady take or pay, czyli trzeba za
si do sieci gazowej starej Europy oraz budowa jak najwikszej
niego paci, jeli nawet w caoci nie odbierzemy. Niekorzystna dla
liczby interkonektorw midzy krajami regionu. To zmniejszy
Polski jest przyjta formua cenowa. Na Zachd Gazprom dostarcza
wraliwo na potencjalne zakrcenie kurkw przez Rosj bo kraje
surowiec po stawce zwizanej z cenami spotowymi. Dla Polski jest to
regionu bd mogy si wspiera przesyanym gazem. Budowa
formua zwizana z cen ropy. I s to jedne z najwyszych cen w
pocze poudnikowych, sucych wsparciu wzajemnemu w razie
Europie. Wedug danych Gazpromu ujawnionych wiosn br. przez
kryzysu oraz transportowi surowca nie rosyjskiego, a np. LNG,
agencj Interfax, rednia cena dla odbiorcw europejskich za 1000 m
skandynawskiego i azerskiego, wzmocni te pozycj negocjacyjn
wynosia w 2014 r. 341 dolarw. Polska natomiast pacia 379 dolarw
regionu wobec Rosji. Tej rozbudowie cznikw sprzyja zreszt
(Niemcy 323 dolarw, Wgry 338 dolarw, Sowacja 308 dolarw). W
Bruksela subsydiami ze specjalnego funduszu Connecting Europe
2012 r.Polska te pacia najwicej ok. 500 dolarw za 1000 m
Facility. Polska jest ju poczona z europejskim systemem gazowym i (zachodnioeuropejskie kraje rednio 440 dolarw). W 2013 r. cena dla
buduje interkonektory z ssiadami. S ju z Niemcami i Czechami, a
Polski wynosia 429 dolarw wobec rednio 385 dolarw dla Zachodu.
ruszya praca nad cznikiem ze Sowacj, podpisano umow z
Jeli nawet udao si w 2012 r. uzyska obnik ceny po zwrceniu
Czechami na kolejny cznik. Ma te powsta interkonektor z Litw, a si PGNiG do Sdu Arbitraowego w Sztokholmie to wynikao to
mwi si te o pomyle cznika z Ukrain. Polska jest te jednym z
tylko z generalnej tendencji do obniania przez Gazprom cen
krajw regionu, ktry stawia na import LNG (Gazoport w winoujciu). europejskim klientom. Na to samo prowadzce w tej sprawie negocjacje
Litwa ju uywa pywajcego terminalu LNG w Kajpedzie, swj
z Rosjanami PGNiG liczy teraz. Niedawno Gazprom zapowiedzia, e
terminal chce mie otwa.
w roku biecym rednia cena rosyjskiego gazu eksportowanego do
Europy bdzie nisza od pierwotnych oczekiwa i uksztatuje si na
Duo gorzej wyglda perspektywa zwikszenia wasnej produkcji. Jak
poziomie 235-242 dolarw za 1000 m. W maju PGNiG skierowao do
wspomniano wyej, obecna ekipa rzdzca nie wie ju adnych
Sdu Arbitraowego w Sztokholmie spr o formu cenow z
nadziei z upkami. Szansa na pozyskanie wikszej iloci gazu z tego
Rosjanami. Polacy domagaj si rabatu. Nisze ceny na europejskich
rda zostaa zaprzepaszczona. Czciowo na pewno rol odegray
rynkach mog stanowi pewien argument zarwno w tym
czynniki niezalene od rzdzcych, ale trudno przej do porzdku
postpowaniu, jak i w rozmowach dwustronnych.
dziennego nad zaniechaniami i bdami naszych wadz przede
wszystkim opieszaoci koalicji PO-PSL i kilkuletnim zahamowaniu
Gazowe okno na wiat
procesu legislacyjnego w tej dziedzinie. Do tego doszy niekorzystne
warunki geologiczne, odkrycie w tym czasie atwiejszych w
Decyzja o budowie terminalu LNG w winoujciu zapada pod koniec
eksploatacji z w innych krajach oraz duo bardziej przychylna dla
2006 r. Realizacja tego projektu, jednej z najwikszych
inwestora polityka podatkowa i przepisy w innych krajach.
infrastrukturalnych inwestycji ostatnich dekad (warto ok. 2,4 mld z),
Teoretycznie jest jeszcze inna moliwo pozyskiwania gazu w kraju. oznaczajca uzyskanie moliwoci sprowadzania gazu skroplonego,
Chodzi o gazyfikacj wgla, ktrego due zasoby posiadamy. Ta opcja bdzie najwikszym dywersyfikacyjnym przedsiwziciem po 1989 r.
Umow na dostawy LNG na 20 lat PGNiG podpisao z Qatargas w
wci jednak znajduje si w powijakach i nie wiadomo, czy w ogle
2009 r. Gaz ma by dostarczany drog morsk do winoujcia, gdzie
zostanie rozwinita. Wanym i realnym elementem budowy
ma nastpowa proces rozadunku statkw LNG, magazynowania gazu
bezpieczestwa ma by natomiast rozwj zdolnoci magazynowych
skroplonego, regazyfikacji magazynowanego gazu oraz dostarczania
Polski wg ocen PGNiG z obecnych 2,6 mld m do ponad 5 mld m.
surowca do systemu przesyu gazu ziemnego. Zdolnoci
Jamalskie przeklestwo
regazyfikacyjne Gazoportu maj na pocztku wynosi 5 mld m gazu
rocznie (jedna trzecia obecnego zapotrzebowania Polski). W razie
koniecznoci, w cigu kilku nastpnych lat moliwe ma by ich
Kwestia bezpieczestwa energetycznego w sferze dostaw gazu w
przypadku Polski sprowadza si do problemu redukcji uzalenienia od zwikszenie do 7,5 mld m na rok. Gaz katarski bdzie droszy ni
rosyjski (prawdopodobnie o ok. 1/3), ale samo posiadanie terminalu
Rosji. Dopiero to pozwoli zapewni stae i nieprzerwane dostawy
otworzy drog do zawierania innych kontraktw, po niszej cenie. Tym
surowca (niezalene od decyzji czysto politycznych) oraz
wynegocjowa korzystniejsze warunki dostaw (cena, dugo kontraktu bardziej, e ceny LNG na wiatowym rynku rwnie spadaj, a
potencjalny eksport tego surowca przez USA jeszcze bardziej je obniy.
itd.). A to bdzie oznaczao wzmocnienie politycznej pozycji Polski

Wedug pierwszych planw Gazoport mia by gotowy do penego


uytku ju w 2011 roku. Polityka rzdu PO-PSL doprowadzia jednak
do opnie i kolejne zapowiedzi mwiy o 2014 r. I tego nie udao si
dotrzyma. Obecnie mwi si o kocu biecego roku jako terminie
uruchomienia terminalu. Realizujca inwestycj spka Polskie LNG
ogosia 10 wrzenia, e zawarto porozumienie z konsorcjum
budujcym terminal (jego liderem jest woska Saipem wsppracujca
m.in. z Gazpromem). Odbir pierwszej partii gazu od Katarczykw ma
nastpi jeszcze w tym roku, a jeli wykonawca jednak nie zdy z
oddaniem Gazoportu na czas, zapaci za t dostaw. Uruchomienie
terminalu (w sensie technicznej moliwoci odbioru LNG) jeszcze w
tym roku nie bdzie jednak rwnoznaczne z jego eksploatacj
komercyjn. Ta nastpi zapewne dopiero pod koniec drugiego kwartau
2016 r.
Terminal LNG ma by jednym z filarw naszego systemu
bezpieczestwa energetycznego. Jest drog inwestycj (koszty budowy,
wysoka cena gazu z pierwszego kontraktu z Katarem), ale moe sta si
dochodowym i strategicznie wanym projektem nie tylko dla Polski po
spenieniu kilku warunkw. Po pierwsze, pozyskania taszego LNG, po
drugie, znalezienia dla niego odbiorcw w naszym regionie Europy
(Sowacja, Ukraina, Biaoru), po trzecie zbudowania infrastruktury
umoliwiajcej eksport tego gazu. To jednak perspektywa odlega, teraz
najwaniejsze bdzie wzmocnienie naszego bezpieczestwa
energetycznego. Przede wszystkim wzronie odporno na wszelkie
zakcenia dostaw z dominujcego kierunku wschodniego co, jak
choby pokazay ju dwie wojny gazowe Rosji z Ukrain oraz
cykliczne spicia na linii Moskwa-Misk, naley bra pod uwag.
Zwikszenie iloci surowca na rynku powinno przyczyni si do jego
potanienia. PGNiG za wzmocni swoj pozycj negocjacyjn wobec
Gazpromu.

zadeklarowanej niedawno zapowiedzi rozbudowy Nord Stream.


Interkonektory
Wspomniany wyej potencjalny element dywersyfikacji poprzez
budow gazocigu Baltic Pipe staje si coraz mniej zasadny z racji
rozbudowy pocze gazowych (interkonektorw) z systemami
gazowymi unijnych ssiadw i poprzez to coraz wikszy poziom
integracji Polski z pynnym rynkiem europejskim. T drog bdzie
mona sprowadza w razie potrzeby coraz wiksze iloci surowca.
W 2009 roku techniczne moliwoci importu gazu wynosiy ponad 11
mld m, a jedyn alternatyw dla kierunku wschodniego (Gazocig
Jamalski od Gazpromu, poczenia z Ukrain od RosUkrEnergo,
porednika de facto kontrolowanego przez Gazprom) by niewielki
interkonektor w Lasowie na granicy z Niemcami. Jeszcze nawet w 2011
r. nasze moliwoci pozyskania gazu od innych ni Rosja dostawcw
nie byy wiksze, ni 10 proc. zapotrzebowania importowego. W
ostatnich kilku latach nastpi jednak znaczcy rozwj na tym odcinku
stara dywersyfikacyjnych (jeli chodzi o kierunki dostaw).

Zwikszono przepustowo cznika w Lasowie do 1,5 mld m, kolejne


poczenie, z Czechami w Cieszynie, to nastpne 0,5 mld m. Bardzo
wane byo uruchomienie latem 2014 r. na granicy z Niemcami
instalacji pozwalajcych na tzw. fizyczny rewers gazu w Gazocigu
Jamalskim. Pozwala on, w razie zatrzymania dostaw z Rosji dla Polski,
sprowadzi z kierunku zachodniego do 5,5 mld m gazu przesyanego
Gazocigiem Jamalskim do Niemiec. Te trzy opcje daj cznie 7,5 mld
m gazu, ktre mona by sprowadzi w razie kopotw z Rosj. A jeli
doda do tego rezerwy (2,6 mld m w magazynach) to jest to ju 10 mld
m tylko 1 mld m poniej poziomu importu. Pozwala to z wikszym
spokojem podchodzi do potencjalnego kryzysu wywoanego
wstrzymaniem dostaw ze Wschodu. A przecie nie mona zapomina o
Korytarz Pnoc-Poudnie
tzw. rewersie wirtualnym, czyli moliwoci pobierania dziki
instalacjom we Wocawku nawet ponad 8 mld m gazu rocznie z
Gazoport w winoujciu moe mie due znaczenie dla zwikszenia
surowca pyncego tranzytem przez Polsk Gazocigiem Jamalskim
bezpieczestwa energetycznego nie tylko Polski, ale caego regionu.
poprzez zakup od zachodniego odbiorcy (opcja w razie wstrzymania
Stanie si tak w razie realizacji koncepcji gazowego Korytarza Pnocdostaw Gazpromu dla Polski, przy ich utrzymaniu np. dla Niemiec).
Poudnie zoonego z terminalu LNG nad Batykiem (pnocny koniec),
chorwackiego terminalu LNG Adria na wyspie Krk na Adriatyku
Sytuacja pod tym wzgldem ma si poprawia jeszcze bardziej z
(koniec poudniowy) oraz interkonektorw czcych pastwa lece
kadym kolejnym rokiem. Plany s takie, eby polskie moliwoci
pomidzy nimi (m.in. Polska-Czechy i Polska-Sowacja).
importowe (wane nie realny import!) w cigu piciu lat signy a
38 mld m gazu. Rozbudowa tych moliwoci g. poprzez
Inwestycje wpisujce si w tworzenie Korytarza Pnoc-Poudnie byy
interkonektory ma by ukierunkowana na zachd i poudnie,
centraln czci pierwszego etapu (2009-2014) rozbudowy sieci
zmniejsza ma si natomiast udzia kierunku wschodniego a
gazocigowej przez Gaz-System (pastwowy operator sieci
dokadniej rosyjskiego. Gaz-System chce do 2018 r. odda do uytku
gazocigowej). Powstao ponad 1200 km nowych gazocigw w Polsce
cznie ok. 800 km gazocigw, a do 2023 kolejnych 1200 km.
i zwikszono z 1 mld m do 10 mld m rocznie techniczne zdolnoci
Dziaania w pierwszej fazie (do 2018 r.) maj si koncentrowa na
importu gazu do Polski z krajw UE. W planach Gaz-Systemu ma to
kierunku zachodnim i poudniowym, a w nastpnej (do 2023) na
by fundamentem budowy zintegrowanego infrastrukturalnie rynku
modernizacji krajowego systemu przesyowego w Polsce wschodniej,
gazu w pastwach Europy rodkowo-Wschodniej. Kontynuacja tych
integracji z rynkiem krajw batyckich oraz rozbudowy pocze z
dziaa ma doprowadzi do sytuacji, w ktrej Polska, na obszarze ktrej
Ukrain pod ktem eksportowym (dotychczas gwnie z tego kierunku
zbiegaoby si wiele pocze gazowych, zarwno w ukadzie
gaz sprowadzalimy, choby jako uzupenienie dostaw od Gazpromu, a
poudnikowym, jak i rwnolenikowym, z dostpem do surowca
dopiero w ostatnich dwch latach zaczlimy pompowa na Ukrain
rosyjskiego, LNG, a potencjalnie te skandynawskiego i kaspijskiego,
surowiec, zakupiony przez ni od zachodnich koncernw w ramach
staaby si wanym hubem gazowym dla caego regionu.
dywersyfikacji importu). W cigu najbliszych omiu lat Gaz-System
Przeduenie osi winoujcie Krk byoby moliwe: na pnoc dziki chciaby zbudowa interkonektor ze Sowacj, drugi z Czechami, jak
budowie gazocigu Baltic Pipe na dnie Morza Batyckiego (200 km),
te z Litw. Zwikszone maj by rwnie moliwoci importu surowca
czcego polski i duski system przesyowy, dajcego dostp Polsce do z Niemiec.
surowca norweskiego, za na poudnie dziki poczeniu z
W sierpniu br. ruszyy prace projektowe dla polsko-czeskiego
realizowanym przy wsparciu UE gazowym Korytarzem Poudniowym
interkonektora Kdzierzyn-Kole Hat. Trwaj te wstpne procedury
(gazocigi Transkaspijski, Poudniowokaukaski, Transanatolijski,
ws. poczenia z Litw (gazocig oddany w 2020 r. miaby ponad 500
Transadriatycki, Josko-Adriatycki, Eastring) dostp do surowca
km dugoci i docelow przepustowo ok. 4 mld m). Jeli chodzi o
kaspijskiego (Azerbejdan, Turkmenistan) i by moe iraskiego.
Ukrain to moliwa jest modernizacja interkonektora w
Obie ostatnie opcje s jednak obecnie mao prawdopodobne. Zagroony Drozdowyczach oraz budowa nowego Hermanowice-Strachocina
moe by te sam Korytarz Pnoc-Poudnie w formacie winoujcie (termin oddania 2018 r.). T drog Polska mogaby eksportowa gaz
Krk. Chodzi o pomys firmy Polenergia budowy gazocigu
na Ukrain, choby nadwyki z terminalu LNG. Planowane terminy
rwnolenikowego Szczecin Bernau (odwieenie starej koncepcji
oddania do uytku poszczeglnych pocze wskazuj, e stronie
forsowanej przez Aleksandra Gudzowatego). Jego pooenie w pobliu polskiej zaley, aby jak najbardziej zwikszy swe moce importowe
Gazoportu oraz planowana przepustowo (5 mld m rocznie) oraz
przed 2022 rokiem, gdy wygasa kontrakt jamalski. Posiadanie
rdo surowca (najpewniej rosyjski gaz sprowadzony do Niemiec
alternatywnych moliwoci sprowadzenia gazu wzmocnioby powane
Gazocigiem Pnocnym) podwaaoby ekonomiczny sens istnienia i pozycj PGNiG w negocjacjach z Gazpromem ws. ewentualnej dalszej
rozbudowy polskiego terminalu LNG. Zwaszcza w wietle
wsppracy.

Na forum UE: szanse i zagroenia


Obok wasnych dziaa na rzecz zwikszenia bezpieczestwa
energetycznego wana jest aktywno na forum unijnym,
wpywanie na energetyczn polityk Brukseli i wykorzystywanie
jej zaoe. Szczeglnie duo mona w ten sposb osign na
paszczynie gazowej. Budowa wsplnego rynku gazu w Unii,
upkowa rewolucja na wiecie i generalnie coraz mocniejsza
pozycja europejskich odbiorcw gazu wobec Rosji zmieniaj
gazowe relacje UE z tym krajem. Zmieniaj w kierunku
ograniczania dominujcej roli Gazpromu i nabierania coraz
bardziej biznesowego a nie politycznego charakteru tej
wsppracy. Zjawiska te s korzystne dla bardziej zalenych od
Rosji w sferze gazowej krajw naszego regionu Europy i samej
Polski. Bardzo dobrze wida to na przykadzie postpowania
Komisji Europejskiego ws. monopolistycznych praktyk
Gazpromu wobec krajw Europy rodkowej i Wschodniej.
Naley tylko to wykorzysta np. posugujc si hasem
energetycznej solidarnoci UE. Im wiksze bowiem osabienie
pozycji Gazpromu na rynku europejskim, tym lepiej dla Polski i
jej bezpieczestwa energetycznego.
Przede wszystkim naley czerpa korzyci z tzw. trzeciego pakietu
energetycznego, ktry w pewnej mierze mona uzna za wspln
polityk UE wobec Gazpromu. Na przykadzie choby Litwy wida, e
mimo protestw i silnego lobbingu, Rosjanie ostatecznie ustpuj pod
presj i rezygnuj z monopolu na dostawy i jednoczenie dystrybucj
surowca na lokalnym rynku. To take zapisy trzeciego pakietu
energetycznego przyczyniy si w duej mierze do porzucenia przez
Gazprom projektu South Stream, zagraajcego m.in. naszemu deniu
do zwikszenia bezpieczestwa energetycznego caej Europy
Centralnej. Polska nie powinna rezygnowa z osabiania wpywu
rosyjskiej spki na europejski rynek gazowy. Naley lobbowa
przeciwko rosyjskim projektom w rodzaju Nord Stream czy Turkish
Stream i takim prbom rozbijania solidarno pastw regionu jak
choby pomys tzw. pieriemyczki.
Bruksela jest naszym sojusznikiem w walce z wpywami rosyjskimi w
sektorze gazowym, czasem nawet wtedy, gdy o to nie prosimy. Tak byo
np. podczas negocjacji Polski z Rosj ws. aneksu do kontraktu
jamalskiego w 2010 r. Komisja Europejska zakwestionowaa wtedy
umow, jako niezgodn z prawem unijnym z powodu braku
niezalenego operatora na polskim odcinku Gazocigu Jamalskiego.
W interesie Polski jest dziaanie majce osabi Gazprom na caym
unijnym rynku. Dlatego dziaa powinna na rzecz budowy wsplnego
rynku gazowego oraz uzyskania dostpu UE do surowca z Morza
Kaspijskiego niezalenie od Rosji. Celem powinno maksymalne
zmniejszenie importu gazu rosyjskiego do Europy poprzez wspieranie
projektw dywersyfikacyjnych i blokowanie projektw Gazpromu.
Naley te opowiada si za dalsz liberalizacj rynku i jak najczciej
wsplnym stanowiskiem UE wobec Rosji.
Gwnym problemem i zagroeniem dla naszego bezpieczestwa
energetycznego pozostaje bowiem egoizm poszczeglnych pastw UE,
jeli chodzi o wspprac z Rosj. Niektre z nich, przede wszystkim
Niemcy, w imi wasnych interesw i relacji z Moskw, gotowe s
powica bezpieczestwo i interesy innych krajw UE. Tak stao si w
przypadku Nord Stream (chodzi nie tylko o ominicie Polski, ale te
dziaania budowlane zagraajce projektowi Gazoportu). Jak realne to
wci zagroenie, mimo kryzysu ukraiskiego, pokazuje niedawno
ogoszony pomys rozbudowy gazocigu na dnie Batyku oraz
wkroczenie Rosjan do europejskiej infrastruktury gazowej. Na forum
ekonomicznym we Wadywostoku podpisano umow dotyczc
budowy Nord Stream 2 przez Gazprom oraz zachodnie koncerny Shell,
MV, E.ON, BASF/Wintershall, Engie, sfinalizowano porozumienie,
dziki ktremu Rosjanie uzyskaj dostp do powierzchni
magazynowych na terenie pnocnych Niemiec oraz porozumienie o
wymianie aktyww pomidzy Gazpromem a BASF. Wszystko to
oznacza umocnienie obecnoci Rosjan na niemieckim rynku, bardzo
wanym dla bezpieczestwa energetycznego Polski.

You might also like