Uniwersytet

Zielonogrski
Wydzia Mechaniczny

Projekt: Koncepcja gospodarki ciekowej dla

wybranej miejscowoci - Drzonkw

Prowadzcy
Wykona

Dr in. Tomasz Warak

Musio

Bartosz

1. Stan istniejcy
a) Miejscowo Drzonkw pooona jest w zachodniej Polsce, 8 km na wschd
od Zielonej Gry, 6km od trasy S3. Geograficznie znajduje si na
podprowincji Pojezierza Poudniowobatyckiego.
b) Liczba ludno z podziaem na lata 2005-20010-2014:

2005 1185,
2010 1484,
2014 1587,

c) Ilo budynkw z podziaem na jednorodzinne i wielorodzinne:

515 jednorodzinnych
1 wielorodzinny

d) Obecny sposb gospodarki wodno-ciekowej:

13 domw posiada studnie z wod

485 domw podczonych jest do sieci wodocigowej
32 domy posiadaj szamba

e)
Rowy melioracyjne znajduj si wyjedzie z miejscowoci w kierunku
Zatonia na dugoci ok. 200m, przy wyjedzie na miejscowo Sucha
dugo ok. 100m oraz przy miejscowoci Racula (przy szkole) ok. 500m.
Przez caa miejscowo pynie may ciek a do oczyszczalni ciekw
(przepompowni) oraz za oczyszczalni ciekw.
f) W miejscowoci Drzonkw nie wystpuj obszary chronione
2. Opisane technologie
a) Sieciowy system kanalizacyjny rodzaje kanalizacji
Sieciowy system ciekw moemy podzieli na dwie kategorie. Pierwszy
jest grawitacyjny, w ktrej spyw ciekw zachodzi samoistnie,
bezcinieniowo i zwizany jest ze spadkiem przewodw odpywowych.
Drugi, cinieniowy, w ktrym cieki przepompowywane s na wyszy
poziom lub do dalej pooonego zbiornika lub kolektora grawitacyjnego
poprzez pomp ciekw. Rury kanalizacyjne robi si z PCV. W zalenoci od
natenia ciekw stosuje si rne stopnie sztywnoci, sztywnoci, a
take rednic.

b) Rodzaje oczyszczalni przydomowych

Drena suy do podczyszczania ciekw w warunkach beztlenowych

(osadnik gnilny) oraz doczyszczania tlenowego (drena rozsczajcy).
Przed budow naley wykona rozpoznanie warunkw gruntowo-wodnych,
oraz zgosi budow odpowiednim organom. Podczyszczanie w warunkach
beztlenowych realizowane jest w osadniku gnilnym i polega na wstpnym
podczyszczaniu ciekw przy udziale bakterii beztlenowych. Doczyszczanie
tlenowe odbywa si w warunkach tlenowych, realizowanych poprzez
system zoa rozsczajcego.

Rys.1 Przedstawienie na rysunku oczyszczalni drenaowej.

Rys. 2 Przedstawienie oczyszczalni drenaowej w rzeczywistoci.

Osad czynny to ywa zawiesina bakterii heterotroficznych i pierwotniakw.

Podstawow rol osadu czynnego w procesie oczyszczania ciekw jest
wytwarzanie przez wystpujce w nim bakterie bardzo licznych enzymw
(dehydrogenazy), ktre s katalizatorami wszelkich przemian, jakim
podlegaj zwizki chemiczne zawarte w ciekach, dlatego wana jest
wysoka aktywno enzymatyczna bakterii. Zwizki toksyczne hamuj ich
aktywno,
ograniczajc
jednoczenie
ich zdolno
do
oczyszczania
ciekw.

Rys. 3
budow

Przedstawia
jak i dziaanie
osadu
czynnego.

cieki

pochodzce z
do komor

gospodarstwa wpywaj
y osadnika
wstpnego,
gdzie
cisze czci
stae opadaj na dno, a wyklarowany ciek przepywa do nastpnej komory
bioreaktora napowietrzajcego. Komora bioreaktora zawiera swobodnie
pywajce mikroorganizmy (nazywane osadem czynnym), ktre zostay
zaszczepione w zbiorniku podczas uruchamiania oczyszczalni. Powoduj
one tlenowy rozkad zanieczyszcze zawartych w ciekach.
Aby oczyszczalnia dziaaa prawidowo, osad czynny musi by stale
zawieszony w ciekach i w tym celu jest napowietrzany w komorze
bioreaktora. Przy wykorzystaniu dostarczanego tlenu, bakterie rozkadaj
zanieczyszczenia przez co zwikszaj swoj objto, tworzc coraz
wiksze i cisze aglomeraty. Taka mieszanina ciekw oraz osadu

czynnego przepywa do nastpnej czci oczyszczalni komory osadnika

wtrnego. Kaczki powstae w bioreaktorze opadaj swobodnie na dno
komory osadnika wtrnego, gdzie gromadz si w postaci osadu.
Wyklarowana, oczyszczona ciecz jest odprowadzana do wd
powierzchniowych lub gruntu przez drena rozsczajcy albo studni
chonn. W wikszoci oczyszczalni osad z dna bioreaktora jest zawracany
do osadnika wstpnego oraz bioreaktora. Przepyw osadu przez bioreaktor
jest wymuszany poprzez pompy zatapialne.

Rys. 4 Zdjcie przydomowej oczyszczalni osadu czynnego.

Zoe biologiczne to materia wypeniajcy pokryty bon biologiczn

(mikroorganizmy). Zbudowane jest z ksztatek z tworzywa sztucznego lub
materiau nierdzewnego. Dawniej wykorzystywano materiay pochodzenia
naturalnego, np. kamienie polne, drewno czy torf. Materia wypeniajcy
musi by wytrzymay i odporny na dziaanie ciekw. Poza tym
powierzchnia ksztatek powinna by jak najwiksza, aby zapewni dobr
przyczepno bony. Rozrniamy dwa rodzaje z: zraszane i obrotowe.
Zoa zraszane stosuje si do usuwania zanieczyszcze organicznych lub
azotu amonowego. Zachodzi w nich rwnie proces czciowej
denitryfikacji w niedotlenionych czciach wypenienia.
cieki surowe przepywaj przykanalikiem do osadnika gnilnego, w ktrym
nastpuje ich podczyszczenie mechaniczne. Zatrzymywane s stae
zanieczyszczenia, takie jak papier czy piasek, ktre mogyby doprowadzi

do zapchania zoa. Podczyszczone cieki spywaj rurocigiem do rusztu,

ktry rozprowadza je na zou biologicznym.
Podczas filtracji ciekw, nastpuje sorpcja zanieczyszcze na powierzchni
bony biologicznej, ktre wykorzystywane s jako pokarm dla
mikroorganizmw. Powoduje to jej przyrost, odrywanie si od materiau
wypeniajcego i odpyw wraz z oczyszczonymi ciekami przez otwory w
ruszcie podtrzymujcym zoe. Cz ciekw jest toczona do osadnika
wtrnego, a drug zrasza si ponownie zoe biologiczne.
W osadniku wtrnym nastpuje rozdzielenie oczyszczonych ciekw i
kawakw bony biologicznej poprzez sedymentacj. Osad nadmierny jest
recyrkulowany do pierwszej komory osadnika gnilnego, a cieki spywaj
do odbiornika.
Zoe tarczowe (obrotowe) polecane jest dla obiektw, gdzie wystpuj
due nierwnomiernoci zrzutu ciekw, ktre zawieraj znaczna ilo
zawiesin. Obrotowe tarcze zanurzane s w przepywajcych ciekach
podczyszczonych w osadniku wstpnym. Podczas obracania napowietrzaj
je i mieszaj. Nadmiar bony biologicznej odrywa si od tarcz i
odprowadzany jest do osadnika wtrnego lub osadnika pod tarczami. Osad
nadmierny jest recyrkulowany do osadnika wstpnego.

Rys.5 Przedstawia konstrukcj zoa biologicznego.

Rys. 6 Przydomowe zoe biologiczne.

Przydomowa oczyszczalnia rolinna zbudowana jest z uzdatnionej rodzimej

gleby poronitej rolinami charakterystycznymi dla terenw podmokych,
najczciej trzcin.
Wykop, w ktrym znajduje si filtr, jest wyoony (odizolowany od gruntu)
warstw nieprzepuszczalnej folii, dziki czemu poziom wd gruntowych nie
ma wpywu na dziaanie oczyszczalni ciekw.
Dla jej sprawnego funkcjonowania wane s nie same roliny, ale ich
korzenie, ktre udraniajc zoe, zapewniaj stay przepyw ciekw i
uatwiaj dopyw tlenu do gbszych warstw zoa. Tam mikroorganizmy
zuywaj go do rozkadu substancji organicznych zawartych w ciekach. W
miejscach pozbawionych tlenu zachodz reakcje beztlenowe, na przykad
rozkad zwizkw azotu i fosforu.
Udzia rolin w procesie oczyszczania ciekw stanowi zaledwie 10-15%,
kluczowa jest rola mikroorganizmw.
Powierzchnia filtra gruntowo-korzeniowego zaley od oczekiwanego
stopnia oczyszczania i wynosi od 5 mkw./osob, gdy oczyszczone cieki s
odprowadzane do wd trzeciej klasy czystoci, do 10 mkw. /osob, kiedy
trafiaj do odbiornika o pierwszej klasie czystoci.
Roliny w zou do dugo si ukorzeniaj, dlatego w pierwszych latach
dziaania oczyszczalnia ciekw wymaga sporo pracy.

Rys. 7 Przydomowa oczyszczalnia gruntowo-rolinna.

Rys. 8 Oczyszczalnia rolinna w zalenoci od poru roku oraz efekty jakie daje.

c) Sposoby rozwizania gospodarki ciekowej

Oczyszczalnia ciekw zlokalizowana jest 500m na poudnie od Drzonkowa.
Dojazd do oczyszczalni prowadzi od ulicy Sonecznej przy skrzyowaniu z
ulic Rajtarow. Oczyszczalnia przyjmuje cieki z Drzonkowa.

Rys. 9 Oczyszczalnia ciekw przy ulicy Rajtarowej.

Oczyszczalni ciekw zlokalizowano okoo 7 km na pnoc od Zielonej

Gry w rejonie na zachd od wsi yca, w odlegoci 2 - 3 km od drg
relacji Czerwiesk - Wysokie oraz Zielona Gra - Wysokie. Dojazd do
oczyszczalni prowadzi od strony ycy drog odchodzc na zachd od
drogi relacji: Zielona Gra - Wysokie, na pnocnym skraju wsi yca.
Oczyszczalnia przyjmuje cieki z Zielonej Gry.

Rys. 10 Oczyszczalnia ciekw w miejscowoci yca.

1. Sposoby rozwizania gospodarki ciekowej

a) Model 1 Sieciowy system kanalizacyjny poczony z ssiedni
miejscowoci
Dugoci sieci grawitacyjno-tocznej i podcinieniowej wynosi 13 222m oraz
16 400km dla poczenia z oczyszczalni ciekw cza w ycy. Naley
take wybudowa 3 przepompownie.
b) Model 2- Sieciowy system kanalizacyjny i budowa oczyszczalni lokalnej
Dugo sieci grawitacyjnej wynosi 13 522m. Budowa przepompowni nie
jest wymagana. Oczyszczalnia bya by zlokalizowana 300m na poudnie od
skrzyowania ulicy Sonecznej z Rajtarow. Jest tam droga gruntowa
prowadzca do lasu. W miejscu budowy, w odlegoci 200m na pnocny
zachd i poudniowy zachd znajduje si pole oraz nie wystpuj
gospodarstwa domowe. Jest to jednej z najniej pooonych miejsc w
miejscowoci. Wymagana jest tylko sie grawitacyjna.
c) Budowa oczyszczalni przydomowych dla wszystkich budynkw
W miejscowoci Drzonkw znajduje si 516 budynkw w tym jeden z 6
mieszkaniami.
2. Analiza kosztw inwestycyjnych dla kadego modelu wg zaczonej tabeli

Model 1

Sieciowy system kanalizacyjny poczony z ssiedni miejscowoci

Dane techniczne

Dugo proj.
sieci
grawitacyjnej

Dugo proj.
sieci
cinieniowej
Przepompowni
a ciekw
Ilo osb
podczonych
do sieci
kanalizacyjnej

Koszty
inwestycji

Dane ekonomiczne

jed
n.

ilo

13
222

jedn.

warto

Jedn. cena bud. kan.

grawitacyjnej

z/mb

600

7 933 200

16
400

Jedn. cena bud. kan.

cinieniowej

z/mb

200

3 280 000

szt.

redni koszt budowy

przepompowni

z/szt.

60 000

180 000

Mk

516

Budowa lokalnej
oczyszczalni ciekw

z/m3

1500

774 000

czne koszty budowy

Wspczynnik na 1 posesj
Wspczynnik na 1 mieszkaca

12 167 200
23 580
7667

Model 2

Sieciowy system kanalizacyjny i budowa oczyszczalni lokalnej

Dane techniczne

Dugo proj.
sieci
grawitacyjnej

jed
n.

ilo

13
522

Przepompowni
szt.
a ciekw
Ilo osb
podczonych
Mk
do sieci
kanalizacyjnej
Ilo przyczy
kanalizacyjnyc szt.
h do budynkw

Koszty
inwestycji

Dane ekonomiczne
jedn.

warto

Jedn. cena bud. kan.

grawitacyjnej

z/mb

600

7 933 200

redni koszt budowy

przepompowni

z/szt.

60 000

1
587

Budowa lokalnej
oczyszczalni ciekw

z/m3

1500

2 380 500

516

redni koszt budowy

przyczy
z/szt.
2 000
kanalizacyjnych
czne koszty budowy
Wspczynnik na 1 posesj

1 032 000
11 345 700
21 988

Wspczynnik na 1 mieszkaca

7 149

Model 3

Budowa oczyszczalni przydomowych dla wszystkich budnkw

Dane techniczne
jed ilo
n.

Budowa
oczyszczalni
przydomowych

szt.

Koszty
inwestycji

Dane ekonomiczne

51
6

jedn.

warto

redni koszt budowy

przydomowych
z/szt.
15 000
oczyszczalni
czne koszty budowy
Wspczynnik na 1 posesj
Wspczynnik na 1 mieszkaca

5. czny koszt budowy dla modelu 1, 2, 3

Wykres.1 Przedstawia czny koszt budowy dla modelu 1, 2, 3

7 740 000
7 740 000
15 000
4 877

7740000

Model 3

11345700

Model 2

12167200

Model 1

2000000 4000000 6000000 8000000 10000000 12000000 14000000

Wykres. 2 Przedstawia czny koszt budowy w przeliczeniu na 1 budynek

15000

Model 3

21988

Model 2

23580

Model 1

5000

10000

15000

20000

25000

Wykres.3 Przedstawia czny koszt budowy w przeliczeniu na 1 mieszkaca

4877

Model 3

7149

Model 2

7667

Model 1

1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000

6. Wnioski
Wedug przelicze, najkorzystniejsz metod jest budowa oczyszczalni
przydomowych dla wszystkich budynkw. Wynika to z faktu, e miejscowo
Drzonkw ma mae zaludnienie, oraz maa gsto zabudowania, przez co
cena budowy kanalizacji znacznie wzrasta oraz budowa oczyszczalni ciekw
dzieli si przez maa ilo mieszkacw. Zdecydowanie metoda budowy
oczyszczalni lokalnej bya by korzystniejsza dla duego miasta. Natomiast
poczenie z ssiedni miejscowoci byo by korzystniejsze gdyby nie
odlego do niej oraz gdyby teraz by bardziej paski. Mona wtedy
zastosowa kanalizacj grawitacyjn, co zmniejszy ilo przepompowni.
Szukajc informacji do projektu w Krajowym programie oczyszczania
ciekw komunalnych oraz w Ustawie o utrzymaniu czystoci i porzdku w
gminach natrafiem na informacj, o montau szamba jednak nie ma tam w
zmianki o jej szczelnoci. Dlatego w maych miejscowociach ludzie nie
chtnie podczaj si do sieci kanalizacyjnej ze wzgldu na opaty. Taniej
jest wybudowa nieszczelne szambo, ni podczy si do oczyszczalni
ciekw. Nikt tego nie sprawdza.
Miejscowo Drzonkw jest pewnym wyjtkiem. Gmina obiecaa, e
wybuduje now oczyszczalni i ludzie zostan zwolnieni z opat, jeeli sami,
na wasny koszt podcz si do kanalizacji. Niestety, ludzie podczyli si do
kanalizacji, lecz gmina nie wywizaa si z umowy. W zwizku z tym,
mieszkacy musz paci kar w postaci podatku rodowiskowego, gdy
lokalna oczyszczalnia, nie czyci naleycie ciekw i odprowadza je do rzeki
Odra.