Spis treci

1 Wprowadzenie do teorii liczb; troch historii

1.1
Jak czowiek zacz liczy . . . . . . . . . .
1.2
Egipt i Grecja; systemy kodowania liczb . .
1.3
Uamki egipskie . . . . . . . . . . . . . . . .
1.4
Staroytna Babylonia trjki pitagorejskie
1.5
Pitagoras . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.6
Liczby trjktne . . . . . . . . . . . . . . . .
1.7
. . . i ich wasnoci . . . . . . . . . . . . . . .
1.8
Liczby kwadratowe . . . . . . . . . . . . . .
1.9
Leonardo Fibonacci . . . . . . . . . . . . . .
1.10
. . . i jego liczby . . . . . . . . . . . . . . . .

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

2 Podzielno liczb. Liczby pierwsze i liczby zoone

2.1
Podzielno, N W D = (a, b), algorytm Euklidesa . . .
2.2
Parzysto, nieparzysto, systemy liczbowe . . . . .
2.3
Liczby pierwsze, rozkad liczby zoonej na czynniki .
2.4
Suma i iloczyn dzielnikw;
liczby doskonae i liczby zaprzyjanione . . . . . . .
2.5
Funkcje arytmetyczne 1; funkcja Eulera . . . . .
2.6
Liczby pierwsze Mersennea i Fermata . . . . . . . .
2.7
Rozmieszczenie liczb pierwszych,

hipoteza Goldbacha, tw.Lejeune-Dirichleta

. . . . . .
3 Rwnania diofantyczne i uamki acuchowe
3.1
Rwnania diofantyczne wprowadzenie . .
3.2
Rwnania diofantyczne liniowe . . . . . . .
3.3
Uamki acuchowe i ich redukty . . . . . .
3.4
Rekurencje dla reduktw . . . . . . . . . . .
3.5
Uamki acuchowe i liczby niewymierne . .
3.6
Uamki acuchowe i rwnanie diofantyczne
3.7
Drzewo Sterna-Brocota; uamki Fareya . .

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3

. . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . .

4
4
4
4

. . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . .

4
4
4

. . . . . . . . . . . . . .

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

5
5
5
5
5
5
5
5

4 Kongruencje
4.1
Pierwsze kroki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2
Skromne poytki praktyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3
Rachunek kongruencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.4
Kongruencje kwadratowe; symbol Legendrea i Jacobiego . . . .
4.5
Twierdzenie Wilsona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.6
Twierdzenie Eulera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.7
Rzd elementu (liczby) modulo m . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.8
Funkcje arytmetyczne 2: funkcja Carmichaela i funkcja Mobiusa
4.9
Pierwiastki pierwotne i logarytmy dyskretne . . . . . . . . . . . .
4.10 Odwrotne twierdzenie Fermata . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.11 Hipoteza (twierdzenie) Waringa . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

5 Wspczesne zastosowania teorii liczb

5.1
Zastosowania rne . . . . . . . . . .
5.2
Kilka epizodw z historii kryptografii
5.3
Kryptografia z kluczem tajnym . . .
5.4
Kryptografia z kluczem publicznym .

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

7
7
7
7
7

6 Noty
6.1
6.2
6.3
6.4

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

8
8
8
8
8

biograficzne
Leonard Euler .
Pierre Fermat . .
Derrick Lehmer .
Marin Mersenne

.
.
.
.

.
.
.
.

7 Wykorzystane rda . . .

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

Rozdzia 1
Wprowadzenie do teorii liczb; troch
historii
Pierwsi rachmistrzowie
1.1

Jak czowiek zacz liczy

1.2

Egipt i Grecja; systemy kodowania liczb

1.3

Uamki egipskie

1.4

Staroytna Babylonia trjki pitagorejskie

1.5

Pitagoras

1.6

Liczby trjktne . . .

1.7

. . . i ich wasnoci

1.8

Liczby kwadratowe

1.9

Leonardo Fibonacci . . .

1.10

. . . i jego liczby

Rozdzia 2
Podzielno liczb. Liczby pierwsze i
liczby zoone
2.1

Podzielno, N W D = (a, b), algorytm Euklidesa

2.2

Parzysto, nieparzysto, systemy liczbowe

2.3

Liczby pierwsze, rozkad liczby zoonej na czynniki

2.4

Suma i iloczyn dzielnikw;

liczby doskonae i liczby zaprzyjanione

2.5

Funkcje arytmetyczne 1; funkcja Eulera

2.6

Liczby pierwsze Mersennea i Fermata

2.7

Rozmieszczenie liczb pierwszych,

hipoteza Goldbacha, tw.Lejeune-Dirichleta

Rozdzia 3
Rwnania diofantyczne i uamki
acuchowe
3.1

Rwnania diofantyczne wprowadzenie

3.2

Rwnania diofantyczne liniowe

3.3

Uamki acuchowe i ich redukty

3.4

Rekurencje dla reduktw

3.5

Uamki acuchowe i liczby niewymierne

3.6

Uamki acuchowe i rwnanie diofantyczne

3.7

Drzewo Sterna-Brocota; uamki Fareya

Rozdzia 4
Kongruencje
Rachunek kongruencji
4.1

Pierwsze kroki

4.2

Skromne poytki praktyczne

4.3

Rachunek kongruencji

4.4

Kongruencje kwadratowe; symbol Legendrea i Jacobiego

4.5

Twierdzenie Wilsona

4.6

Twierdzenie Eulera

4.7

Rzd elementu (liczby) modulo m

4.8
4.9

Funkcje arytmetyczne 2: funkcja Carmichaela i

funkcja M
obiusa
Pierwiastki pierwotne i logarytmy dyskretne

4.10

Odwrotne twierdzenie Fermata

4.11

Hipoteza (twierdzenie) Waringa

Rozdzia 5
Wspczesne zastosowania teorii liczb
5.1

Zastosowania rne
obliczenia moduowe
kongruentne generatory liczb losowych
weryfikacja poprawnoci numerw (np. ISBN)

Krtki wstp do kryptografii

5.2

Kilka epizodw z historii kryptografii

5.3

Kryptografia z kluczem tajnym

5.4

Kryptografia z kluczem publicznym

potwierdzenie tosamoci
wymiana klucza Diffie, Hellman
System RSA
Podpis cyfrowy

Rozdzia 6
Noty biograficzne
6.1

Leonard Euler

6.2

Pierre Fermat

6.3

Derrick Lehmer

6.4

Marin Mersenne

Rozdzia 7
Wykorzystane rda . . .

. . . czyli skd autor czerpa mdroci

Spis ksiek na nastpnej stronie

Bibliografia
[Yan 06

] Song Y. Yan, Teoria liczb w informatyce, PWN, Warszawa, 2006.

[Knuth 66 ] R. L. Graham, D. E. Knuth, O. Patashnik, Matematyka konkretna,

PWN, Warszawa, 1996.
[O Ore 88 ] Oystein Ore, Number Theory and Its History,
Dover, Publ. Inc., New York, 1988 (reprint wydania 1948).
[Burton 97] D. M. Burton, The History of Mathematics, an Introduction,
McGraw-Hill Co., 1997.
[Conway 04] J. H. Conway, R. K. Guy, Ksiga liczb, WNT, Warszawa, 2004.
[Ma-Zar 06] W. Marzantowicz, P. Zarzycki, Elementarna teoria liczb,
PWN, Warszawa, 2006.
[Riben 97 ] P. Ribenboim, Maa ksiga wielkich liczb pierwszych,
WNT, Warszawa, 1997.
[Sierp 70 ] W. Sierpiski, 250 Problems in Elementary Number Theory,
Elsevier(New York)PWN(Warszawa),1970.
[Sierp 87 ] W. Sierpiski, Elementary Theory of Numbers,
North-Holland(Amst.)-PWN(W-wa),1987.
[Sierp 09 ] W. Sierpiski, O rozwizywaniu rwna w liczbach cakowitych,
PWN (Warszawa),2009.
[Kourl 01 ] L. Kourliandtchik, Impresje liczbowe, OW Tutor, Toru, 2001.
[Koblz 94 ] N. Koblitz, Wykad z teorii liczb i kryptografii,
WNT, Warszawa, 1994.
[Ifrah 90] G. Ifrah, Dzieje liczby czyli historia wielkiego wynalazku,
ZNiO, Wrocaw 1990.
[Singh 00] S. Singh, The Code Book, Anchor Books, NY, 2000.