You are on page 1of 14

OCHRONA PRZECIWPOAROWA

W OBIEKTACH BUDOWLANYCH
INSTALACJE ELEKTRYCZNE, WENTYLACYJNE
I GANICZE PROJEKTOWANIE,
MONTA I EKSPLOATACJA

PRACA ZBIOROWA

REDAKCJA MERYTORYCZNA
Julian Wiatr, elektro.info
Waldemar Joniec, Rynek Instalacyjny

OPRACOWANIE I REDAKCJA
Anna Kuziemska
Agnieszka Orysiak

SKAD I AMANIE
dtp@medium.media.pl
Wszelkie prawa zastrzeone
Copyright by Grupa MEDIUM

WYDAWCA I ROZPOWSZECHNIANIE
Grupa MEDIUM Sp. z o.o. S.K.A.
04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18
tel. 22 512 60 60
www.ksiegarniatechniczna.com.pl
Wydanie I, Warszawa 2014

Publikacja wydana pod patronatem miesicznikw

SPIS TRECI
Waldemar Wnk
STEROWANIE URZDZENIAMI GANICZYMI W SERWEROWNIACH . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Waldemar Jaskowski, Julian Wiatr
INSTALACJE ELEKTRYCZNE NISKOPRDOWE W PRZESTRZENIACH
ZAGROONYCH WYBUCHEM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Jarosaw Wiater
ZAGROENIA POAROWE POWODOWANE PRZEZ DOZIEMNE WYADOWANIA
PIORUNOWE I ICH NEUTRALIZACJA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Ryszard Zacirka, Janusz Konieczny
STOSOWANIE WYCZNIKW RNICOWOPRDOWYCH W OCHRONIE
PRZECIWPOAROWEJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Edward Skiepko
WYMAGANIA W ZAKRESIE PROWADZENIA TRAS PRZEWODOWYCH INSTALACJI
PRZECIWPOAROWYCH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Julian Wiatr, Waldemar Jaskowski
OCHRONA POAROWA KANAW I TUNELI KABLOWYCH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Julian Wiatr
ZAGROENIE POAROWE ORAZ PORAENIOWE POCHODZCE
OD OGRANICZNIKW PRZEPI (SPD) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
Julian Wiatr, Marcin Orzechowski
WYMAGANIA DOTYCZCE WENTYLACJI POMIESZCZE BATERYJNYCH
ZASILACZY UPS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
Dariusz Zgorzalski
PRAWNE WYMAGANIA DLA SYSTEMW I URZDZE PPO. PRAKTYKA
STOSOWANIA DOKUMENTOW W BUDOWNICTWIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Grzegorz Kubicki
OCHRONA DRG EWAKUACJI PRZYPADKI RZECZYWISTYCH BUDYNKW . . . . . . . . . 106
Agnieszka Malesiska
STAE URZDZENIA GANICZE GASZENIE MG WODN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
Przemysaw Kubica
STAE URZDZENIA GANICZE GAZOWE, ZASADY DOBORU GAZU GANICZEGO . . . . . 120

bryg. dr in. Waldemar WNK Szkoa Gwna Suby Poarniczej

STEROWANIE URZDZENIAMI GANICZYMI


W SERWEROWNIACH
Wprowadzenie
Temat jest do trudny z uwagi na rnorodno rozwiza serwerowni, rnych wielkoci
pomieszcze, rnego rodzaju zastosowanych systemw wentylacyjnych, co bezporednio ma
wpyw na dobr systemw detekcyjnych.
Biorc pod uwag wymagania Rozporzdzenia Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji
w sprawie ochrony przeciwpoarowej budynkw, innych obiektw budowlanych i terenw z dnia
7 czerwca 2010 roku (DzU nr 109, poz. 719) stosowanie staych urzdze ganiczych, zwizanych na stae z obiektem, zawierajcych zapas rodka ganiczego i uruchamianych samoczynnie
we wczesnej fazie rozwoju poaru, jest wymagane midzy innymi w orodkach elektronicznego
przetwarzania danych o znaczeniu krajowym. W strefach poarowych i pomieszczeniach wyposaonych w stae urzdzenia ganicze gazowe lub z innym rodkiem ganiczym mogcym mie
wpyw na zdrowie ludzi zapewnia si warunki bezpieczestwa dla osb przebywajcych w tych
pomieszczeniach, zgodnie z PN dotyczcymi tych urzdze.
Jak wida, jest to oglny zapis majcy przeoenie do zabezpieczania obiektw serwerowni,
gdzie przechowywane s dane o znaczeniu krajowym. Midzy innymi dane osobowe, np. w urzdach centralnych, skarbowych. Dalsza cz rozporzdzenia zwraca uwag na bezpieczestwo
ludzi przebywajcych w pomieszczeniach zabezpieczanych, aby wykonywa je zgodnie z PN,
stosujc take ogln wiedz techniczn.

Wymagania dla central sterowania gaszeniem


Rozwj systemw sterowania urzdzeniami ganiczymi gazowymi pokaza, e praktycznie
rmy produkujce je proponuj najczciej rozwizania specjalizowanych central sterowania
gaszeniem. Dla przypomnienia, mamy trzy ukady sterowania: centrala sygnalizacji poarowej
ze specjalizowanym pakietem sterowania gaszeniem, centrala z dedykowanym sterownikiem
urzdzenia ganiczego i specjalizowana centrala sterowania gaszeniem.

pakiet
sterowania
gaszeniem

CSP

sterownik
urzdzenia
gaszcego

CSP

specjalistyczna
centrala
sterowania
gaszeniem

Rys. 1. Rodzaje ukadw sterowania urzdzeniami ganiczymi

Trudno jest do koca ocenia te rozwizania, ale musz one spenia zakadane wymagania
obowizkowe i do wyboru fakultatywne wynikajce z normy PN-EN 12094-1.

Funkcje obowizkowe
Odbieranie i przetwarzanie przynajmniej jednego wejciowego sygnau inicjujcego z instalacji sygnalizacji poarowej oraz wejciowego sygnau inicjujcego od rcznego(-ych)
urzdzenia(-) inicjujcego(-ych) podczonego bezporednio do CSG.
 Przekazywanie sygnau gaszenia i uruchamianie urzdzenia alarmowego po odebraniu
wejciowego(-wych) sygnau(-w) inicjujcego(-ych).
 Sygnalizowanie kadego stanu w sposb jednoznaczny, np. zasilania z sieci elektroenergetycznej, uruchomienia, uszkodzenia, wyadowania, zablokowania.
 Przekazywanie informacji o nieprawidowym stanie podzespow (np. brak rodka ganiczego, pozycja blokady w nieelektrycznych urzdzeniach blokujcych w kadej stree),
jeeli takie wystpuj, oraz informacje o stanie uszkodzenia (zwarcie lub przerwa w torach
transmisji: linii dozorowych, sterujcych, monitoringu poarowego, uszkodzenia zasilania,
doziemienia, przepalenia bezpiecznikw lub zadziaanie jakiegokolwiek urzdzenia zabezpieczajcego mogcego uniemoliwi prac CSG, nieprawidowa praca oprogramowania,
uszkodzenie zawartoci pamici).
 Przekazywanie informacji o stanie wyadowania (sygnalizacja przez wskanik wietlny lub
informacja na wskaniku alfanumerycznym z kadej strefy).
Inne funkcje s funkcjami fakultatywnymi, czyli mog by, ale nie musz. Najczciej s to
jednak funkcje zwikszajce niezawodno sterowania urzdzeniami ganiczymi.


Funkcje fakultatywne












Opnienie sygnau gaszenia czas ostrzegania przed zaczeniem urzdzenia ganiczego


(od 0 do 60 sekund, powinien by tak dobrany, aby wszystkie osoby opuciy pomieszczenie gaszone).
Moliwo odebrania sygnau z urzdze wskazujcych przepyw rodka ganiczego (element wskazujcy na dwa aspekty rozpoczcie gaszenia i po czasie wyadowania brak
gazu w butlach).
Nadzr nad podzespoami (np. pozycje zaworw, cinienia, wagi rodka).
Odbieranie sygnau od awaryjnych urzdze wstrzymujcych z sygnalizacj wczenia
(STOP, BLOKADA).
Nadzr nad nieelektrycznymi urzdzeniami blokujcymi.
Sterowanie czasem wyadowania, np. w niskocinieniowych urzdzeniach CO2.
Sterowanie dodatkowym wyadowaniem, cznie z odebraniem sygnau od rcznego urzdzenia sterujcego, np. w niskocinieniowych urzdzeniach CO2.
Odebranie sygnau od urzdzenia pomocniczego po zmianie trybu pracy z wycznie rcznego na tryb automatyczny/rczny i odwrotnie (zaznaczenie trybu, aby nie dochodzio do
nieuruchomienia urzdzenia w chwili braku osoby inicjujcej proces gaszenia).
Przekazywanie sygnau inicjujcego do urzdze instalacji ganiczej (butla pilotujca,
optyczne urzdzenia ostrzegajce fakultatywne dla urzdze nieposiadajcych uruchomienia poprzez butle pilotujce, obowizkowe dla np. CO2).
Przekazywanie sygnau gaszenia do butli zapasowych.
Przekazywanie sygnau do urzdze spoza instalacji ganiczej (wyczenie wentylacji,
zwolnienie trzymakw drzwiowych, wyczenie urzdze produkcyjnych, np. wentylacja
posiada swoje centrale sterujce, co w trakcie prac konserwacyjnych moe mie wpyw
na dziaanie systemu bezpieczestwa. Zdarza si, e prowadzone s obsugi tych central
niezalenie od CSG, CSP i doprowadza to do wyczenia czci instalacji).
Odbieranie sygnaw od awaryjnych urzdze przerywajcych AUP (w trakcie stanu dozorowania i uruchamiania alarmowego urzdzenia przerywajcego wstrzymywany jest sy-

gna gaszenia do chwili wyczenia AUP (np. przycisk BLOKADA GASZENIA) i skasowania
stanu uruchomienia w CSG).
 Moliwo sterowania wyduonym wypywem gazu (dla niskocinieniowych CO2), pozwala to m.in. na utrzymywanie odpowiedniego stenia przy zaoonych nieszczelnociach pomieszczenia dla materiaw wymagajcych przeduonego czasu dziaania, np.
20 minut.
 Wyadowanie rodka ganiczego do wybranej strefy poprzez sterowanie zaworami kierunkowymi.
 Uruchamianie urzdzenia alarmowego o rnych sygnaach (rozrnienie czasu ostrzegania od czasu gaszenia).
Prace majce na celu poszerzenie moliwoci, a zarazem zwikszenie niezawodnoci urzdze powoduj, e naley bra pod uwag zaistniae w rzeczywistoci przypadki. Analizujc
rozwizania rnych rm dostarczajcych na rynek polski centrale sterowania gaszeniem mona
powiedzie, e nie odbiegaj generalnie od zakadanych w normie moliwoci, biorc dodatkowo
wymagania fakultatywne.
Tak rozbudowany system jest zalecany w przypadku sterowania urzdzeniami ganiczymi
gazowymi, gdzie gazem ganiczym jest gaz niebezpieczny dla zdrowia i ycia osb przebywajcych w pomieszczeniu.

Przeznaczenie przyciskw START, STOP i BLOKADA


Przycisk START na zewntrz pomieszczenia moe by przyczyn nieuzasadnionego uruchomienia urzdzenia ganiczego, cho jest to wymg dla osb wchodzcych z zewntrz do pomieszczenia. W uzasadnionych przypadkach, gdy np. dostp do przycisku ma wiele nieuprawnionych
osb, dopuszcza si stosowanie przycisku START tylko w pomieszczeniu gaszonym bezporednio
przy drzwiach wejciowych. Niezalenie jest przycisk START na pycie czoowej CSG. CSG, ktra
jest najczciej umieszczana w maej odlegoci od gaszonego pomieszczenia.
Przyciski wstrzymujce gaszenie STOP/BLOKADA wg normy PN-EN 12094-1 pkt 4.20.3
praktycznie urzdze wstrzymujcych powinny spenia jedn z sekwencji, z tym e: sygna
gaszenia nie powinien by generowany w czasie zaczenia urzdzenia wstrzymujcego, uruchomienie urzdzenia wstrzymujcego powinno by sygnalizowane optycznie i akustycznie w CSG
z sygnalizacj w kadej stree gaszenia oddzielnie:
 przerwanie dziaania urzdzenia wstrzymujcego, po upywie ustalonego czasu ostrzegania przed wyadowaniem, powinno spowodowa natychmiastow transmisj sygnau
gaszenia, czas ostrzegania nie powinien by przerwany, skrcony czy te skasowany (zatrzymanie na czas przycinicia przycisku czasu ostrzeenia, po zwolnieniu dopenienie
zaprogramowanego czasu lub po zakoczeniu natychmiastowe zadziaanie urzdzenia
ganiczego),
 po kadorazowym zadziaaniu awaryjnego urzdzenia wstrzymujcego, czas ostrzeenia
przed wyadowaniem powinien by wczony od pocztku.
Praktycznie sprowadza si to do tego, e w produkowanych nowoczesnych centralach:
 przycisk START jest przyciskiem bistabilnym, wcinicie powoduje rozpoczcie procedury
gaszenia ustalony czas ostrzeenia, a nastpnie uruchomienie gaszenia. Umieszczonym
na zewntrz (z uwag jak wyej dotyczc takiego umiejscowienia przycisku) i wewntrz
pomieszczenia, na pycie czoowej CSG. Przycisk ten ma pozwoli na wczesne uruchomienie urzdzenia ganiczego przed zadziaaniem czujek poarowych,
 przycisk STOP jest przyciskiem monostabilnym (dziaa w czasie wcinicia), po zwolnieniu
rozpoczyna si na nowo czas przeznaczony na ostrzeenie (ewakuacja osb z pomieszczenia), a nastpnie rozpoczcie gaszenia. Przycisk ten stosuje si wewntrz pomieszczenia,
najczciej w przypadku gazw szkodliwych dla czowieka. Pozwala to na wstrzymanie

procedury gaszenia ze wzgldu na problemy wynike w trakcie ewakuacji osb (zasabnicie, wywrcenie w trakcie opuszczania pomieszczenia itp.). Umieszczony jest take na
pycie czoowej CSG,
przycisk BLOKADA jest przyciskiem bistabilnym, po wciniciu nastpuje blokada uruchomienia urzdze ganiczych od czujek poarowych, zwalnianie drzwi, wyczenie
wentylacji, wyczenie urzdze produkcyjnych i innych. Zadziaanie zablokowanych
urzdze przyciskiem BLOKADA jest moliwe po usuniciu dziaania przycisku BLOKADA
(najczciej przy uyciu specjalnego kluczyka) i wciniciu przycisku START.

1
16
15
3
2

UWAGAGAZ

4
6

7
9

14
10
11

CSG

START

13

BLOKADA

12

UWAGAGAZ

STOP

Rys. 2. Przykad sterowania urzdzeniem ganiczym gazowym wysokocinieniowym CO2, gdzie:


1 czujki poarowe w tzw. koincydencji strefowej (zadziaanie ukadu w chwili wejcia
w stan alarmu obu czujek w tej samej stree), 2 sygnalizator dwikowy, 3 dysza
gazowa, 4 strumie CO2, 5 ekran wietlny, 6 rura zbiorcza (kolektor), 7 elektrozawr
uruchamiany elektrycznie i rcznie, 8 zawr kierunkowy sterowany z CSP, 9 przewd
gitki, przez ktry przepywa CO2 z butli pilotujcej uruchamiajcy zawory szybko otwieralne
baterii butli, 10, 11 samozamykacz, trzymak drzwiowy sterowany z CSG, 12 przyciski
START, STOP w pomieszczeniu chronionym i bezporednio poza pomieszczeniem, 13 waga
warzca butle z gazem (kontrola napenienia butli) z prowadzonym nadzorem napenienia
przez CSG, 14 cznik cinienia, 15 klapa odciajca, 16 izolator zwar

Przy instalacjach bardzo rozbudowanych wewntrz pomieszczenia przycisk ten pozwala na


dokonanie badania instalacji w trakcie prac konserwacyjnych, jak rwnie w trakcie prac mogcych spowodowa uruchomienie automatycznie SUG (odkurzanie sutw, czyszczenie wentylacji
itp.). Przycisk znajduje si te na pycie czoowej centrali sterowania gaszeniem, co w tym
przypadku pozwala w sposb prosty zablokowa dziaanie wybranej strefy gaszenia.
W trakcie projektowania starszych central nie byo moliwoci uruchomienia tzw. dodatku
(rodka ganiczego) w przypadku urzdze ganiczych niskiego cinienia. Produkowane centrale
obecnie maj tak moliwo poprzez umieszczenie na pycie czoowej centrali takiego przycisku.

wiato
pulsacyjne

wiato
pulsacyjne

wiato
pulsacyjne

wiato
pulsacyjne

W czasie wyadowywania sygnay, jak w czasie ostrzegania.

inny sygna ni
poprzednio

pulsujce
wiecenie

brak
dziaania

W czasie po wyadowaniu gazu do pomieszczenia stan sygnalizowany jest dwikowo i optycznie (pulsujce
wiecenie) na zewntrz pomieszczenia, co wskazuje, e w pomieszczeniu jest gaz i zostao zakoczone
gaszenie. Wewntrz nie ma osb, co powoduje, e nie ma sygnalizacji dwikowej i optycznej.

Rys. 3. Fazy sygnalizacji uruchamiania staego urzdzenia ganiczego

Pozostaje jednak problem, jak uruchomi SUG-i poprzez mechaniczne uruchomienie zaworu szybkootwieralnego w urzdzeniach ganiczych CO2 tak, aby zostaa zapewniona procedura
alarmowania przed rozpoczciem gaszenia. W tym wypadku naley zapewni automatyczne zadziaanie sygnalizacji ostrzeenia oraz urzdze zabezpieczajcych przed nadmiernym wzrostem
nadcinienia w pomieszczeniu (otwarcie klap odciajcych) wraz z wszystkimi urzdzeniami
pomocniczymi (hermetyzacja pomieszczenia, sygnalizacja wyadowania gazu itp.). Do takiej
sytuacji moe doj w chwili uszkodzenia automatyki.
Nastpn spraw jest sygnalizacja trwania postrzegalnych faz uruchamiania staych urzdze
ganiczych. Zakada si sygnalizacje wewntrz i na zewntrz pomieszczenia zabezpieczanego.
W czasie trwania ostrzegania (czas na ewakuacj) powinny zosta uruchomione sygnay dwikowe i optyczne (zmienne sygnay) wewntrz i na zewntrz pomieszczenia. S rne rozwizania, jeeli chodzi o informacj optyczn: uruchomienie pulsujcych ekranw z napisami, np.
Uwaga gaz lub migajce wiato lampy sygnalizacyjnej. W czasie wyadowywania sygnay,
jak w czasie ostrzegania. W czasie po wyadowaniu gazu do pomieszczenia stan sygnalizowany

jest dwikowo i optycznie (pulsujce wiecenie) na zewntrz pomieszczenia, co wskazuje, e


w pomieszczeniu jest gaz i zostao zakoczone gaszenie. Wewntrz nie ma osb, co powoduje,
e nie ma sygnalizacji dwikowej i optycznej.
Na pocztku centrale sterowania gaszeniem posiaday minimum dwie linie dozorowe, ktre
mona byo zaprogramowa jako linie w koincydencji, zmniejszajc w ten sposb moliwo
zadziaania urzdzenia ganiczego od zwodniczych symptomw poaru.
Zadziaanie przynajmniej dwch czujek na liniach w koincydencji powoduje alarm poarowy
II stopnia. Pobudzenie pierwszej czujki bez wzgldu na lini powoduje jedynie uruchomienie
w CSP alarmu I stopnia.
Dla prostych ukadw sterowania jedna przestrze zabezpieczana nie powoduje problemu
z zorganizowaniem gaszenia urzdzeniami ganiczymi. W przypadku serwerowni z trzema przestrzeniami gaszenia (przestrze pomidzy podog waciw a podniesion, przestrze serwerw,
przestrze pomidzy sutem podwieszonym a waciwym) wymaga to minimum 6 linii dozorowych otwartych (promieniowych). Wymaga to dodania dodatkowego pakietu umoliwiajcego
sterowanie 3 ukadami linii w koincydencji.
W innych centralach stosuje si linie ptlowe, co po zastosowaniu we wszystkich adresowalnych elementach izolatorw zwar pozwala w sposb dowolny zastosowa koincydencj
strefow. Wystarczy jedna linia ptlowa do wykonania sterowania przez umieszczenie na niej
czujek adresowalnych wyposaonych w izolatory zwar.
Praktyczne wykonanie koincydencji w najprostszym ukadzie polega na dobraniu ukadu czujka punktowa czujka punktowa. W systemach takich najczciej stosowane s czujki jednego
rodzaju: dymu, ciepa, pomienia. Dla przypomnienia, czujek dymu powinno by 1,5 razy wicej
ni w zwykym ukadzie, a czujek ciepa, pomienia 2 razy wicej ni wynikaoby z oblicze.
Ten ukad jest ukadem prostym, niebiorcym pod uwag istnienia rnego rodzaju ogranicze
wynikajcych z warunkw wentylacji w pomieszczeniu chronionym.
linie nieadresowalne

linie adresowalne

L1
L2
L3
L4

L1

L5
L6

L3

L2

L1

koincydencja strefowa

Rys. 4. Przykad rozmieszczenia czujek poarowych dla rnych ukadw linii dozorowych
(koincydencja liniowa i strefowa)

10

Dla doboru rodzaju czujek poarowych wykonywane byy prby w rnych pomieszczeniach
przez rne orodki badawcze, ktre zmieniy podejcie do sposobu wykrywania poaru. Badania
testowe prowadzono w trzech ukadach pomiarowych [2] uywajc czujek punktowych dymu
i systemu zasysajcego:
Pierwszy test
Pierwszy test by wykonywany w pokoju o powierzchni 80 m2, gdzie umieszczono rne
urzdzenia komputerowe z nawiewem powietrza przez podog podniesion do pomieszczenia.
Pomieszczenie zabezpieczono czujkami jonizacyjnymi i optycznymi dymu oraz system zasysajcy
typu VESDA umieszczonymi na sucie pomieszczenia. W przestrzeni serwerw spalono kabel
elektryczny. Dym zosta wykryty w mniej ni 1 minut przez system VESDA, niewykryty zosta
przez inne detektory. Test zakoczono po 45 minutach. W trakcie testu zarejestrowano badanie
na lmie, gdzie zaobserwowano turbulencje powietrza, ktre miay wpyw na rozproszenie dymu
w pomieszczeniu badanym.
Drugi test
Drugi test zosta przeprowadzony w pokoju mieszkalnym bez mechanicznej wentylacji o powierzchni okoo 50 m2. Wyposaenie pokoju stanowiy rne urzdzenia, sprzty mieszkaniowe.
W pomieszczeniu bya zastosowana wentylacja grawitacyjna wprowadzajca sabe zawirowania
powietrza w pomieszczeniu. Spalano kabel elektryczny. Dym wykryty zosta w mniej ni 1 minut
przez system VESDA, a pozostae czujki dymu zadziaay po czasie krtszym ni trzy minuty.
Trzeci test
Trzecia prba miaa miejsce w pomieszczeniu serwerowni o powierzchni 500 m2 wyposaonym w konwencjonalne czujki dymu wraz z zabezpieczeniem przestrzeni midzypodogowej.
Wentylacja pomieszczenia waciwego prowadzona bya poprzez przestrze midzypodogow
do pomieszczenia serwerw (dwa komputery 400 GB, magnetofony i rnorodny sprzt telekomunikacyjny).
Dym ze spalanego kabla zosta wykryty przez system VESDA w cigu dwch minut, ale nie
zosta wykryty przez pozostae czujki dymu. Badanie zakoczono po okoo 45 minutach. Dym
skierowany w przestrze midzypodogow take nie wywoa zadziaania detektorw podpodogowych.
Wykonane badania wiadcz o koniecznoci innego podejcia do wykrywania poaru w przestrzeniach wentylowanych, czy wrcz klimatyzowanych. Autor opracowania [2] sformuowa
wnioski: turbulencje powietrza powodowane przez klimatyzacj i wentylatory urzdze mog
spowodowa, e punktowe czujki dymu (w normie BS 6266 [4]) mog by niewystarczajce
do zabezpieczenia przestrzeni wentylowanych. Zaleca w takich pomieszczeniach kadorazowo
wykonywa pomiary i stosowa systemy zasysajce.
Innym rozwizaniem detekcji poaru w pomieszczeniach wentylowanych (m.in. serwerowniach) moe by ukad czujki punktowe dymu i system zasysajcy.
W tym przypadku nastpuje wykrycie poaru przez system zasysajcy, co powoduje wezwanie
ochrony i sprawdzenie pomieszczenia. Tu mog by dwa przypadki: z i bez wyczenia wentylacji. Bez wyczenia decyzja o zaczeniu urzdzenia ganiczego spoczywa na obsudze. Gdy
po wykryciu zostaje wyczona wentylacja, to ukad detekcji z systemem zasysajcym w koincydencji oczekuje na zadziaanie czujek punktowych dymu. W momencie dotarcia dymu do czujek
punktowych nastpuje uruchomienie procesu gaszenia wraz z alarmowaniem. W momencie
dotarcia ochrony przed zadziaaniem systemu, osoba dokonujca przegldu pomieszczenia decyduje o zaczeniu urzdzenia ganiczego przez wcinicie przycisku START.
W trakcie wyczenia wentylacji naley nie zapomina o koniecznoci nadzorowania temperatury urzdze czy samego pomieszczenia. W takim przypadku trzeba dobra system stero-

11

wania gaszeniem, ktry ma moliwo pomiaru temperatury, a po przekroczeniu jej, zaczenia


ponownego wentylacji w celu schodzenia urzdze. Nowoczesne systemy sterowania gaszeniem posiadaj dzisiaj takie moliwoci, np. poprzez pomiar temperatury przy uyciu czujnikw
PT 100. W momencie braku obsugi w takim przypadku, naley podj decyzj o zaczeniu
automatycznym urzdzenia ganiczego.

zadziaanie systemu zasysajcego

powiadomienie obsugi

z wyczeniem wentylacji

bez wyczenia wentylacji

decyzja o wczeniu przycisku START

zadziaanie czujek punktowych


dymu w koincydencji
(nadzr nad temperatur serwerw)

zadziaanie systemu zasysajcego


w koincydencji z zadziaanym systemem

Rys. 5. Przykad algorytmu dziaania ukadu sterowania z zastosowaniem systemu zasysajcego

Co robi, jeeli brakuje obsugi czy moliwoci wyczenia wentylacji? Czy stosowa ukad
detekcji system zasysajcy system zasysajcy? Na pewno jest to problem, co powoduje potrzeb gaszenia gazem w obecnoci wentylacji. Wiksze zapotrzebowanie na gaz jest rwnoznaczne
z wzrostem ceny instalacji. Tu mog by zastosowane rne ukady, m.in. z detekcj w instalacji wentylacyjnej, w samych urzdzeniach. Rozwizanie z detekcj na sucie przez systemy
zasysajce jest do trudne z uwagi na du czuo takiego rozwizania (problemy z doborem
czuoci kurz, samo przegrzanie komputerw moe by czynnikiem uruchamiajcym urzdzenie ganicze). Ciekawym rozwizaniem jest stosowanie ukadu o rnych czuociach systemw
zasysajcych. Jeden dobiera si klasy A wg EN 54-20, a drugi np. klasy C (zbliona do dziaania
czujek punktowych dymu). Stosowanie takich rozwiza wymaga dowiadczenia w projektowaniu takich systemw i wymaga przeprowadzania bada skutecznoci.
Na rysunku 5. przedstawiono przykad rozwizania ukadu detekcji poaru z wykorzystaniem
systemw zasysajcych w koincydencji z czujkami punktowymi lub systemem zasysajcym.
Zadziaanie systemu zasysajcego rozpoczn czas powiadomienia obsugi o zagroeniu w zabezpieczanym pomieszczeniu. Nastpnie zadawane jest pytanie, czy mona wyczy wentylacj,
jeeli tak, to oczekujemy na zadziaanie punktowych czujek dymu z nadzorem, jak to opisano
wczeniej, temperatury. Jeeli nie mona wyczy wentylacji, to wymaga si drugiego systemu
zasysajcego. Oczywicie nie s to najczciej ukady umieszczone na sucie obok siebie, ze
wzgldu na du czuo systemu, ale w ukadzie: jeden system analizujcy powietrze w serwerze, a drugi na sucie.
Na koniec naley przypomnie ogln zasad, e w trakcie sterowania urzdzeniami ganiczymi gazowymi pamitajmy o poprzedzaniu ich dziaania ewakuacj osb znajdujcych si
w tych pomieszczeniach. Gazy nietoksyczne te mog by przyczyn stresu, cho moe to by
tylko ograniczenie widocznoci w pomieszczeniu chronionym na czas ok. 10 sekund.
Pozostaje do rozwizania sprawa pozbycia si z pomieszczenia gazu. Wikszo projektantw
systemw sterowania proponuje zastosowanie systemu wentylacji mechanicznej. Proponowane

12

jest 10 wymian/godzin, co nie jest jednoznaczne z podaniem czasu, po ktrym moemy wej
do pomieszczenia. Brak jest w normach wymaga stosowania w takich pomieszczeniach detekcji
stenia gazu, co w jednoznaczny sposb okrelioby czas wejcia do pomieszcze. Temat jest
otwarty dla projektantw i warty rozwaenia.
Pomiar ste gazu moe by take wykorzystywany w trakcie analizy ste w przypadku
ochrony materiaw o przeduonym czasie gaszenia, czy zmieniajcych si warunkach panujcych w pomieszczeniach (pomieszczenia wentylowane).

Literatura
1. J. Ciszewski, Sterowanie staymi gazowymi urzdzeniami ganiczymi, zeszyty ZACISZE POLON ALFA.
2. A. Hiles, SMOKE TESTS, http://www.kingswell.net/news%20items/smoketest.htm,
10.08.2012.
3. W. Wnk, Wspczesne systemy automatycznego gaszenia wymagania, projektowanie, perspektywy rozwoju, Zacisze 2012, POLON ALFA.
4. WYTYCZNE SITP WP-02:2010 Instalacje sygnalizacji poarowej. Projektowanie.
5. PN-EN 12094-1 Stae urzdzenia ganicze. Podzespoy do urzdze ganiczych gazowych.
Cz 1: Wymagania i metody bada central elektrycznego automatycznego sterowania
i opnienia.
6. BS 6266: 2011-AUG-31 Fire protection for electronic equipment installations. Code of
practice.
7. Wytyczne VdS 2496:1996-12(01) Sterowanie urzdze ganiczych.

13

You might also like