Professional Documents
Culture Documents
W OBIEKTACH BUDOWLANYCH
INSTALACJE ELEKTRYCZNE, WENTYLACYJNE
I GANICZE PROJEKTOWANIE,
MONTA I EKSPLOATACJA
PRACA ZBIOROWA
REDAKCJA MERYTORYCZNA
Julian Wiatr, elektro.info
Waldemar Joniec, Rynek Instalacyjny
OPRACOWANIE I REDAKCJA
Anna Kuziemska
Agnieszka Orysiak
SKAD I AMANIE
dtp@medium.media.pl
Wszelkie prawa zastrzeone
Copyright by Grupa MEDIUM
WYDAWCA I ROZPOWSZECHNIANIE
Grupa MEDIUM Sp. z o.o. S.K.A.
04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18
tel. 22 512 60 60
www.ksiegarniatechniczna.com.pl
Wydanie I, Warszawa 2014
SPIS TRECI
Waldemar Wnk
STEROWANIE URZDZENIAMI GANICZYMI W SERWEROWNIACH . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Waldemar Jaskowski, Julian Wiatr
INSTALACJE ELEKTRYCZNE NISKOPRDOWE W PRZESTRZENIACH
ZAGROONYCH WYBUCHEM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Jarosaw Wiater
ZAGROENIA POAROWE POWODOWANE PRZEZ DOZIEMNE WYADOWANIA
PIORUNOWE I ICH NEUTRALIZACJA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Ryszard Zacirka, Janusz Konieczny
STOSOWANIE WYCZNIKW RNICOWOPRDOWYCH W OCHRONIE
PRZECIWPOAROWEJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Edward Skiepko
WYMAGANIA W ZAKRESIE PROWADZENIA TRAS PRZEWODOWYCH INSTALACJI
PRZECIWPOAROWYCH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Julian Wiatr, Waldemar Jaskowski
OCHRONA POAROWA KANAW I TUNELI KABLOWYCH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Julian Wiatr
ZAGROENIE POAROWE ORAZ PORAENIOWE POCHODZCE
OD OGRANICZNIKW PRZEPI (SPD) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
Julian Wiatr, Marcin Orzechowski
WYMAGANIA DOTYCZCE WENTYLACJI POMIESZCZE BATERYJNYCH
ZASILACZY UPS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
Dariusz Zgorzalski
PRAWNE WYMAGANIA DLA SYSTEMW I URZDZE PPO. PRAKTYKA
STOSOWANIA DOKUMENTOW W BUDOWNICTWIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Grzegorz Kubicki
OCHRONA DRG EWAKUACJI PRZYPADKI RZECZYWISTYCH BUDYNKW . . . . . . . . . 106
Agnieszka Malesiska
STAE URZDZENIA GANICZE GASZENIE MG WODN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
Przemysaw Kubica
STAE URZDZENIA GANICZE GAZOWE, ZASADY DOBORU GAZU GANICZEGO . . . . . 120
CSP
sterownik
urzdzenia
gaszcego
CSP
specjalistyczna
centrala
sterowania
gaszeniem
Trudno jest do koca ocenia te rozwizania, ale musz one spenia zakadane wymagania
obowizkowe i do wyboru fakultatywne wynikajce z normy PN-EN 12094-1.
Funkcje obowizkowe
Odbieranie i przetwarzanie przynajmniej jednego wejciowego sygnau inicjujcego z instalacji sygnalizacji poarowej oraz wejciowego sygnau inicjujcego od rcznego(-ych)
urzdzenia(-) inicjujcego(-ych) podczonego bezporednio do CSG.
Przekazywanie sygnau gaszenia i uruchamianie urzdzenia alarmowego po odebraniu
wejciowego(-wych) sygnau(-w) inicjujcego(-ych).
Sygnalizowanie kadego stanu w sposb jednoznaczny, np. zasilania z sieci elektroenergetycznej, uruchomienia, uszkodzenia, wyadowania, zablokowania.
Przekazywanie informacji o nieprawidowym stanie podzespow (np. brak rodka ganiczego, pozycja blokady w nieelektrycznych urzdzeniach blokujcych w kadej stree),
jeeli takie wystpuj, oraz informacje o stanie uszkodzenia (zwarcie lub przerwa w torach
transmisji: linii dozorowych, sterujcych, monitoringu poarowego, uszkodzenia zasilania,
doziemienia, przepalenia bezpiecznikw lub zadziaanie jakiegokolwiek urzdzenia zabezpieczajcego mogcego uniemoliwi prac CSG, nieprawidowa praca oprogramowania,
uszkodzenie zawartoci pamici).
Przekazywanie informacji o stanie wyadowania (sygnalizacja przez wskanik wietlny lub
informacja na wskaniku alfanumerycznym z kadej strefy).
Inne funkcje s funkcjami fakultatywnymi, czyli mog by, ale nie musz. Najczciej s to
jednak funkcje zwikszajce niezawodno sterowania urzdzeniami ganiczymi.
Funkcje fakultatywne
gna gaszenia do chwili wyczenia AUP (np. przycisk BLOKADA GASZENIA) i skasowania
stanu uruchomienia w CSG).
Moliwo sterowania wyduonym wypywem gazu (dla niskocinieniowych CO2), pozwala to m.in. na utrzymywanie odpowiedniego stenia przy zaoonych nieszczelnociach pomieszczenia dla materiaw wymagajcych przeduonego czasu dziaania, np.
20 minut.
Wyadowanie rodka ganiczego do wybranej strefy poprzez sterowanie zaworami kierunkowymi.
Uruchamianie urzdzenia alarmowego o rnych sygnaach (rozrnienie czasu ostrzegania od czasu gaszenia).
Prace majce na celu poszerzenie moliwoci, a zarazem zwikszenie niezawodnoci urzdze powoduj, e naley bra pod uwag zaistniae w rzeczywistoci przypadki. Analizujc
rozwizania rnych rm dostarczajcych na rynek polski centrale sterowania gaszeniem mona
powiedzie, e nie odbiegaj generalnie od zakadanych w normie moliwoci, biorc dodatkowo
wymagania fakultatywne.
Tak rozbudowany system jest zalecany w przypadku sterowania urzdzeniami ganiczymi
gazowymi, gdzie gazem ganiczym jest gaz niebezpieczny dla zdrowia i ycia osb przebywajcych w pomieszczeniu.
procedury gaszenia ze wzgldu na problemy wynike w trakcie ewakuacji osb (zasabnicie, wywrcenie w trakcie opuszczania pomieszczenia itp.). Umieszczony jest take na
pycie czoowej CSG,
przycisk BLOKADA jest przyciskiem bistabilnym, po wciniciu nastpuje blokada uruchomienia urzdze ganiczych od czujek poarowych, zwalnianie drzwi, wyczenie
wentylacji, wyczenie urzdze produkcyjnych i innych. Zadziaanie zablokowanych
urzdze przyciskiem BLOKADA jest moliwe po usuniciu dziaania przycisku BLOKADA
(najczciej przy uyciu specjalnego kluczyka) i wciniciu przycisku START.
1
16
15
3
2
UWAGAGAZ
4
6
7
9
14
10
11
CSG
START
13
BLOKADA
12
UWAGAGAZ
STOP
wiato
pulsacyjne
wiato
pulsacyjne
wiato
pulsacyjne
wiato
pulsacyjne
inny sygna ni
poprzednio
pulsujce
wiecenie
brak
dziaania
W czasie po wyadowaniu gazu do pomieszczenia stan sygnalizowany jest dwikowo i optycznie (pulsujce
wiecenie) na zewntrz pomieszczenia, co wskazuje, e w pomieszczeniu jest gaz i zostao zakoczone
gaszenie. Wewntrz nie ma osb, co powoduje, e nie ma sygnalizacji dwikowej i optycznej.
Pozostaje jednak problem, jak uruchomi SUG-i poprzez mechaniczne uruchomienie zaworu szybkootwieralnego w urzdzeniach ganiczych CO2 tak, aby zostaa zapewniona procedura
alarmowania przed rozpoczciem gaszenia. W tym wypadku naley zapewni automatyczne zadziaanie sygnalizacji ostrzeenia oraz urzdze zabezpieczajcych przed nadmiernym wzrostem
nadcinienia w pomieszczeniu (otwarcie klap odciajcych) wraz z wszystkimi urzdzeniami
pomocniczymi (hermetyzacja pomieszczenia, sygnalizacja wyadowania gazu itp.). Do takiej
sytuacji moe doj w chwili uszkodzenia automatyki.
Nastpn spraw jest sygnalizacja trwania postrzegalnych faz uruchamiania staych urzdze
ganiczych. Zakada si sygnalizacje wewntrz i na zewntrz pomieszczenia zabezpieczanego.
W czasie trwania ostrzegania (czas na ewakuacj) powinny zosta uruchomione sygnay dwikowe i optyczne (zmienne sygnay) wewntrz i na zewntrz pomieszczenia. S rne rozwizania, jeeli chodzi o informacj optyczn: uruchomienie pulsujcych ekranw z napisami, np.
Uwaga gaz lub migajce wiato lampy sygnalizacyjnej. W czasie wyadowywania sygnay,
jak w czasie ostrzegania. W czasie po wyadowaniu gazu do pomieszczenia stan sygnalizowany
linie adresowalne
L1
L2
L3
L4
L1
L5
L6
L3
L2
L1
koincydencja strefowa
Rys. 4. Przykad rozmieszczenia czujek poarowych dla rnych ukadw linii dozorowych
(koincydencja liniowa i strefowa)
10
Dla doboru rodzaju czujek poarowych wykonywane byy prby w rnych pomieszczeniach
przez rne orodki badawcze, ktre zmieniy podejcie do sposobu wykrywania poaru. Badania
testowe prowadzono w trzech ukadach pomiarowych [2] uywajc czujek punktowych dymu
i systemu zasysajcego:
Pierwszy test
Pierwszy test by wykonywany w pokoju o powierzchni 80 m2, gdzie umieszczono rne
urzdzenia komputerowe z nawiewem powietrza przez podog podniesion do pomieszczenia.
Pomieszczenie zabezpieczono czujkami jonizacyjnymi i optycznymi dymu oraz system zasysajcy
typu VESDA umieszczonymi na sucie pomieszczenia. W przestrzeni serwerw spalono kabel
elektryczny. Dym zosta wykryty w mniej ni 1 minut przez system VESDA, niewykryty zosta
przez inne detektory. Test zakoczono po 45 minutach. W trakcie testu zarejestrowano badanie
na lmie, gdzie zaobserwowano turbulencje powietrza, ktre miay wpyw na rozproszenie dymu
w pomieszczeniu badanym.
Drugi test
Drugi test zosta przeprowadzony w pokoju mieszkalnym bez mechanicznej wentylacji o powierzchni okoo 50 m2. Wyposaenie pokoju stanowiy rne urzdzenia, sprzty mieszkaniowe.
W pomieszczeniu bya zastosowana wentylacja grawitacyjna wprowadzajca sabe zawirowania
powietrza w pomieszczeniu. Spalano kabel elektryczny. Dym wykryty zosta w mniej ni 1 minut
przez system VESDA, a pozostae czujki dymu zadziaay po czasie krtszym ni trzy minuty.
Trzeci test
Trzecia prba miaa miejsce w pomieszczeniu serwerowni o powierzchni 500 m2 wyposaonym w konwencjonalne czujki dymu wraz z zabezpieczeniem przestrzeni midzypodogowej.
Wentylacja pomieszczenia waciwego prowadzona bya poprzez przestrze midzypodogow
do pomieszczenia serwerw (dwa komputery 400 GB, magnetofony i rnorodny sprzt telekomunikacyjny).
Dym ze spalanego kabla zosta wykryty przez system VESDA w cigu dwch minut, ale nie
zosta wykryty przez pozostae czujki dymu. Badanie zakoczono po okoo 45 minutach. Dym
skierowany w przestrze midzypodogow take nie wywoa zadziaania detektorw podpodogowych.
Wykonane badania wiadcz o koniecznoci innego podejcia do wykrywania poaru w przestrzeniach wentylowanych, czy wrcz klimatyzowanych. Autor opracowania [2] sformuowa
wnioski: turbulencje powietrza powodowane przez klimatyzacj i wentylatory urzdze mog
spowodowa, e punktowe czujki dymu (w normie BS 6266 [4]) mog by niewystarczajce
do zabezpieczenia przestrzeni wentylowanych. Zaleca w takich pomieszczeniach kadorazowo
wykonywa pomiary i stosowa systemy zasysajce.
Innym rozwizaniem detekcji poaru w pomieszczeniach wentylowanych (m.in. serwerowniach) moe by ukad czujki punktowe dymu i system zasysajcy.
W tym przypadku nastpuje wykrycie poaru przez system zasysajcy, co powoduje wezwanie
ochrony i sprawdzenie pomieszczenia. Tu mog by dwa przypadki: z i bez wyczenia wentylacji. Bez wyczenia decyzja o zaczeniu urzdzenia ganiczego spoczywa na obsudze. Gdy
po wykryciu zostaje wyczona wentylacja, to ukad detekcji z systemem zasysajcym w koincydencji oczekuje na zadziaanie czujek punktowych dymu. W momencie dotarcia dymu do czujek
punktowych nastpuje uruchomienie procesu gaszenia wraz z alarmowaniem. W momencie
dotarcia ochrony przed zadziaaniem systemu, osoba dokonujca przegldu pomieszczenia decyduje o zaczeniu urzdzenia ganiczego przez wcinicie przycisku START.
W trakcie wyczenia wentylacji naley nie zapomina o koniecznoci nadzorowania temperatury urzdze czy samego pomieszczenia. W takim przypadku trzeba dobra system stero-
11
powiadomienie obsugi
z wyczeniem wentylacji
Co robi, jeeli brakuje obsugi czy moliwoci wyczenia wentylacji? Czy stosowa ukad
detekcji system zasysajcy system zasysajcy? Na pewno jest to problem, co powoduje potrzeb gaszenia gazem w obecnoci wentylacji. Wiksze zapotrzebowanie na gaz jest rwnoznaczne
z wzrostem ceny instalacji. Tu mog by zastosowane rne ukady, m.in. z detekcj w instalacji wentylacyjnej, w samych urzdzeniach. Rozwizanie z detekcj na sucie przez systemy
zasysajce jest do trudne z uwagi na du czuo takiego rozwizania (problemy z doborem
czuoci kurz, samo przegrzanie komputerw moe by czynnikiem uruchamiajcym urzdzenie ganicze). Ciekawym rozwizaniem jest stosowanie ukadu o rnych czuociach systemw
zasysajcych. Jeden dobiera si klasy A wg EN 54-20, a drugi np. klasy C (zbliona do dziaania
czujek punktowych dymu). Stosowanie takich rozwiza wymaga dowiadczenia w projektowaniu takich systemw i wymaga przeprowadzania bada skutecznoci.
Na rysunku 5. przedstawiono przykad rozwizania ukadu detekcji poaru z wykorzystaniem
systemw zasysajcych w koincydencji z czujkami punktowymi lub systemem zasysajcym.
Zadziaanie systemu zasysajcego rozpoczn czas powiadomienia obsugi o zagroeniu w zabezpieczanym pomieszczeniu. Nastpnie zadawane jest pytanie, czy mona wyczy wentylacj,
jeeli tak, to oczekujemy na zadziaanie punktowych czujek dymu z nadzorem, jak to opisano
wczeniej, temperatury. Jeeli nie mona wyczy wentylacji, to wymaga si drugiego systemu
zasysajcego. Oczywicie nie s to najczciej ukady umieszczone na sucie obok siebie, ze
wzgldu na du czuo systemu, ale w ukadzie: jeden system analizujcy powietrze w serwerze, a drugi na sucie.
Na koniec naley przypomnie ogln zasad, e w trakcie sterowania urzdzeniami ganiczymi gazowymi pamitajmy o poprzedzaniu ich dziaania ewakuacj osb znajdujcych si
w tych pomieszczeniach. Gazy nietoksyczne te mog by przyczyn stresu, cho moe to by
tylko ograniczenie widocznoci w pomieszczeniu chronionym na czas ok. 10 sekund.
Pozostaje do rozwizania sprawa pozbycia si z pomieszczenia gazu. Wikszo projektantw
systemw sterowania proponuje zastosowanie systemu wentylacji mechanicznej. Proponowane
12
jest 10 wymian/godzin, co nie jest jednoznaczne z podaniem czasu, po ktrym moemy wej
do pomieszczenia. Brak jest w normach wymaga stosowania w takich pomieszczeniach detekcji
stenia gazu, co w jednoznaczny sposb okrelioby czas wejcia do pomieszcze. Temat jest
otwarty dla projektantw i warty rozwaenia.
Pomiar ste gazu moe by take wykorzystywany w trakcie analizy ste w przypadku
ochrony materiaw o przeduonym czasie gaszenia, czy zmieniajcych si warunkach panujcych w pomieszczeniach (pomieszczenia wentylowane).
Literatura
1. J. Ciszewski, Sterowanie staymi gazowymi urzdzeniami ganiczymi, zeszyty ZACISZE POLON ALFA.
2. A. Hiles, SMOKE TESTS, http://www.kingswell.net/news%20items/smoketest.htm,
10.08.2012.
3. W. Wnk, Wspczesne systemy automatycznego gaszenia wymagania, projektowanie, perspektywy rozwoju, Zacisze 2012, POLON ALFA.
4. WYTYCZNE SITP WP-02:2010 Instalacje sygnalizacji poarowej. Projektowanie.
5. PN-EN 12094-1 Stae urzdzenia ganicze. Podzespoy do urzdze ganiczych gazowych.
Cz 1: Wymagania i metody bada central elektrycznego automatycznego sterowania
i opnienia.
6. BS 6266: 2011-AUG-31 Fire protection for electronic equipment installations. Code of
practice.
7. Wytyczne VdS 2496:1996-12(01) Sterowanie urzdze ganiczych.
13