You are on page 1of 84

N

50 lat
Mamy

N A J C I E K
nr 24 (27.11 10.12.2015)
Cena 6,90 z (w tym 8% VAT)

TRAFIONY, ZESTRZELONY
Turcja strzela do Rosji
HOTEL GROZY

Atak w Mali

SALWY MIECHU

Satyra walczy zterrorem


LI BANKIERZY

Ten klient musi znikn!


WYSPY OWCZE

Strefa wolna od wyzysku

NOWE

DOPING PO ROSYJSKU

Sport stary jak wiat


EVO MORALES

Boliwia koka prezydenta


DOM PRZYSZOCI

Pluskwy, radary, kamery


WIZIENIE PO BYKU

Rodeo na spacerniaku

USA 4,6 USD, Strefa Euro 2,9 euro, Wielka Brytania 2,5 GBP
nr 24 (2553) rok LI, Nr indeksu 358207 PL ISSN 0015-8402

AS

TPN

11

1965 2015

l TAJNA CRKA PUTINA l TRUMP I CARSON: Wariaci walcz oBiay Dom

grudnia
PITEK

A W S Z E

H I S T O R

I E

wmetropoliach

l Pastwo Islamskie

zmienia strategi

l Molenbeek,

gniazdo za?

lK
 orzenie ISIS
lK
 to finansuje

islamistw

l Pary idzie

na wojn

I
AN

W I ATA

EUROPA
w ogniu

l Strach

YD

www.forumdwutygodnik.pl

12

nr 24 (2553) rok LI, 27.11 10.12.2015

Wybuch strachu,
eksplozja nienawici

6 FOKUS

O TYM MWI WIAT


12 Stan oblenia. Awic wojna!
Zterrorem
14 Maa Arabia. ycie codzienne
Molenbeek
18 Riposta Francji. Monopol nalegaln
przemoc
20 Zabi wszystkich! Pastwo Islamskie
zmienia strategi
22 Strach wwielkim miecie. Linia frontu
nakadej ulicy
24 Dabik stolica dihadu. Tu ma si
odby ostatnia bitwa ludzkoci
27 Kasa kalifatu. Wielka zrzutka
nasamobjcw
28 Salwy miechu. Arabski komik
posada sezonowa

28
Satyrycy
doodstrzau
Acenzorzy doroboty!

Al-Kaida yje
isieje mier

WYDARZENIA
32 Hotel grozy. Atak na Radissona
wBamako
34 Wycig doBiaego Domu. Ben Carson
wyprzedzi Donalda Trumpa

32

PROFILE
42 O nich si mwi: Ayyan Ali,

Mauricio Macri, Chatia Dekanoidze


LUDZIE
46 Crki Putina. Najpilniej strzeone

tajemnice Rosji

38

Ben Carson
Mistrz skalpela
ispisku

LA CARTE
50 wiat woczach rysownikw

REPORTA
52 Rodeo naspacerniaku. Byczo jest

wwizieniu wLuizjanie

34

Donald Trump
American Psycho

46

Katia Putin
Taczy zmiliardami

pi noweNa
st
te
p
k1
1 FO ne
gr R
ud U
nia M
20
15
w

Indio mwi basta!


Morales uczy moresu

Alcatraz Poudnia
Zabawa wresocjalizacj

52
66

FOTOSTORY
58 Komunici kapitalistom. Chiskie

zabytki sprzedane nafast foody


OBYCZAJE
60 li bankierzy. Okradli izabili klienta

CYWILIZACJA
64 Trendy, zagadki, odkrycia

ROZMOWA
66 Evo Morales. Boliwia ludem

ikok stoi
KOMPAS
70 Wyspy Owcze. Archipelag

skandynawskiego socjalizmu

76

Moja zo
nie jest skierowana
przeciwko nikomu konkretnemu,
tylko przeciw wiatu
jako caoci.

Dostan po Riu? Dokd dobiegnie doping

Woody Allen,
reyser iscenarzysta

HISTORIA
76 Boks z koksem.

Doping stary jak sport


80 MIKROFORUM

70

POWIEDZIELI
82 Zabjcze puenty: Woody Allen,

Swiatana Aleksijewicz, Pascal


Bruckner iinni
Zdjcia na okadce: CAGLECARTOONS,
HABERTURK TV CHANNEL/EPA/PAP

4FORUM

24 2015

82

Thorshavn, stolica
na uboczu Tu przed snem
owce licz ludzi

FORUM 22 2015

HABERTURK TV CHANNEL/EPA/PAP

FOKUS

6FORUM 24 2015

SYRIA

17 mgnie
Suchoja

Spadajcy wpomieniach samolot to rosyjski


myliwiec bombardujcy Su-24 zestrzelony
przez tureckie F-16 nad terytorium Syrii
24 listopadabr. Zdjcie pochodzi zfilmu
nakrconego przez tureck telewizj
HaberTurk. Ankara twierdzi, e rosyjska
maszyna mimo wielokrotnych ostrzee
naruszya wczeniej tureck przestrze
powietrzn, wktrej przebywaa dokadnie
17 sekund. Dwch pilotw katapultowao
si izostao ostrzelanych zbroni rcznej, gdy
ldowali na spadochronach. Jeden zgin
od kul, drugiego odbiy zrk syryjskich
rebeliantw siy specjalne po 12-godzinnej
operacji. Zestrzelenie Su-24 doprowadzio
do ogromnego wzrostu napicia na linii
MoskwaAnkara. Rosja skierowaa ku
wybrzeom Syrii kolejny okrt wojenny
znajnowszym systemem antyrakietowym
na pokadzie izapowiedziaa, e jej samoloty
bombardujce bd lata nad Syri
weskorcie myliwcw.

FORUM 24 2015

EPA/PAP

FOKUS

8FORUM 24 2015

FILIPINY

Mobilizacja
szczytowa

Ksidz uspokaja filipiskich Indian


iantyglobalistw, ktrzy starli si zpolicj
wManili, gdzie si odby szczyt Wsplnoty
Gospodarczej Azji iPacyfiku (APEC)
zudziaem Baracka Obamy. Zjazd kosztowa
okoo 200mln dolarw, ana czas rozmw
wadze zamkny autostrady, fabryki
iogosiy wito pastwowe. Odwoay take
sto lotw, by unikn zagszczenia ruchu
lotniczego.
Wielu Filipiczykw pracuje za godowe
dniwki, wic blokada oznacza dla nich
brak pienidzy. Do tego przynajmniej
20tys. bezdomnych zostao na czas szczytu
zabranych zulic, acz wywieziono
zmiasta. Demonstranci protestowali
przeciw takiej polityce oraz przeciw
liberalizacji gospodarki kosztem pogbiania
ubstwa inierwnoci. Liczn grup
wrd przeciwnikw szczytu stanowili
przedstawiciele rdzennej ludnoci (Lumad)
zpoudniowej czci kraju. Twierdz oni,
e rzd prowadzi wobec nich brutaln
kampani zmierzajc do wyrugowania ich
zbogatej wzasoby naturalne ziemi, na ktr
ostrz ju sobie zby zagraniczne korporacje.

FORUM 24 2015

MAXPPP/FORUM

FOKUS

10FORUM 24 2015

CHINY

Jesie, ach, to ty!

Turyci bawi si limi miorzbu


dwuklapowego (niesusznie nazywanego
niekiedy japoskim) wchiskim miecie
Zibo wprowincji Szantung. Gatunek
ten jest zaliczany do endemicznych,
wystpuje na stanowiskach naturalnych
tylko wpoudniowo-wschodnich Chinach.
Najstarsze miorzby licz sobie po 3400
lat imaj po 40 metrw wysokoci.
Rozpowszechniy si wChinach, apniej
wJaponii, wXIw. Zibo synie jednak nie
tylko ze starych drzew. Ponad trzy tysice
lat temu, wokresie Wiosen iJesieni, tutaj
wanie rozkwito pastwoQi, jedno
znajpotniejszych wcaych Chinach. Jego
stolica Linzi (cz obecnego Zibo) bya
najludniejszym miastem na wschodzie
kraju, tutaj take narodzia si gra cuju,
najwczeniejsza odmiana piki nonej.

11

FORUM 24 2015

REUTERS/FORUM

o tym mwi wiat

Stan

oblenia
Dwa tygodnie po krwawych zamachach
wParyu Europa wci jest sparaliowana
strachem. Trwa obawa naterrorystw,
naopustoszaych ulicach najwikszych metropolii
pojawio si wojsko ipancerny sprzt.

ZAMACHY
WPARYU
13 listopada
2015r.
130 ofiar
miertelnych
352 rannych
7 terrorystw
zgino mierci
samobjcz
1 terrorysta zabity
przez policj
Obawa policyjna
3 osoby zabite
weFrancji
9 osb
zatrzymanych
wBelgii
7 osb
zatrzymanych
wNiemczech
(dane z 24
listopada2015r.)

W BRUKSELI
wojsko ipolicj postawiono wstan
najwyszej gotowoci.

dy wysyalimy do drukarni ten numer FORUM,


belgijskie siy specjalne, wspierane przez Francuzw isojusznikw zcaej Europy, wci prowadziy obaw na Abdelslama Salaha, jednego zterrorystw, ktrzy zaatakowali wParyu, oraz jego
prawdopodobnych wsplnikw. Do czasu zakoczenia
operacji wBelgii obowizuje trzeci stopie zagroenia
terrorystycznego, awsamej Brukseli czwarty, najwyszy.
Ulice patrolowane s przez wojsko ipolicj, na pewien
czas zamknito szkoy, uczelnie, muzea oraz cz sklepw iinstytucji. Nie dziaa transport publiczny. Wadze zaapeloway do obywateli, by wmiar moliwoci
pozostali wdomach oraz absolutnie nie informowali
winternecie ojakiejkolwiek zauwaonej akcji wojska
czy policji, bo to moe pomc terrorystom.
Przypomnijmy najwaniejsze wydarzenia. 13 listopada wieczorem trzy grupy terrorystw uderzyy wszeciu punktach Parya obok Stade deFrance, gdzie si
odbywa mecz FrancjaNiemcy, wcentrum miasta oraz
wsali koncertowej LeBataclan. Zabijali ludzi zbroni
maszynowej, atake watakach samobjczych, wysadzajc si wpowietrze. Zamordowali 130 osb, kolejnych
352 ranili. Szeciu terrorystw zgino, nikogo nie udao si zatrzyma. Gdy Francja awraz zni cay wiat
zamara wszoku iaobie, ruszya wielka obawa. Kilka dni po zamachach policja przystpia do szturmu na
mieszkanie wpodparyskim Saint-Denis, gdzie ukrya
si cz sprawcw. Wataku zgin jeden zmzgw zamachw, Abdelhamid Abaaoud, kilku terrorystw aresztowano. Podczas operacji francuskie siy specjalne wystrzeliy kilka tysicy pociskw. Niedugo potem belgijscy antyterroryci przystpili do podobnej operacji wzamieszkanej przez Arabw dzielnicy Molenbeek. Tam
zatrzymano kolejnych zamachowcw iludzi pomagajcych organizowa ataki. Do akcji wkroczyli te Niemcy,
aresztujc siedem osb powizanych zzamachowcami.
We wszystkich przypadkach znaleziono dowody, e planowane byy kolejne zamachy. Obawa trwa.
13

FORUM 24 2015

Maa Arabia
Brukselska dzielnica Molenbeek to wylgarnia
dihadystw. Modzi muzumanie nie chc ju wrasta

wbelgijskie spoeczestwo, wol przynie Europie ogie.

mar Abaaoud, ojciec najbardziej znanego belgijskiego dihadysty, jest


zaamany. Abdelhamid
zrujnowa nam wszystkim ycie
mwi ten siwobrody muzumanin, ojciec szeciorga dzieci. Pochodzi zMaroka, lecz od 40 lat mieszka wBelgii. Przyjechaem do pracy wkopalni, ale pilimy si wgr. Przejem ten sklep zubraniami,
apotem kupiem taki sam dla syna. Wdziecistwie Abdelhamid nie
sprawia problemw, apniej zosta dobrym kupcem. A tu raptem
w2013r. wyjecha do Syrii. Dugo
amaem sobie gow, dlaczego tak
si zradykalizowa. Nie znalazem
odpowiedzi ojciec terrorysty zniedowierzaniem potrzsa gow.
Syn ju mu tego nigdy nie wytumaczy. 18 listopada dihadysta
uwaany za gwnego architekta
zamachw w Paryu zgin od kul
antyterrorystw, ktrzy przypucili
szturm na jego kryjwk w Saint-Denis na przedmieciach francuskiej stolicy.
28-letni Abdelhamid Abaaoud
nie mia zbyt dugiego stau jako
islamski terrorysta, ajednak zyska
ju sobie ponur saw. Wmarcu
2014r. francuski tygodnik Paris
Match opublikowa na swojej stronie internetowej drastyczne nagranie. Na filmie nakrconym telefonem komrkowym gdzie wSyrii
wida, jak belgijski dihadysta cignie za samochodem stos trupw.

Allah olepi policj

By to pocztek krwawej drogi


Abdelhamida, kupca tekstylnego
z Molenbeek na przedmieciach
Brukseli. 15 stycznia 2015r. usyszaa onim caa Belgia. Kilka dni
po krwawych zamachach na redak14FORUM 24 2015

Bruksela
Molenbeek

cj satyrycznego tygodnika Charlie Hebdo iydowski supermarket


wParyu belgijska policja rozbia
siatk islamistw planujcych zamachy. Wstrzelaninie wVerviers
zabito dwch terrorystw. Aresztowano 13 osb, ale nie byo wrd
nich Abdelhamida, uwaanego za
mzg tej grupy.
W wywiadzie udzielonym pniej islamistycznemu magazynowi
Dabiq opowiada, e udao mu
si zmyli suby iuciec do Syrii.
Allah olepi niewiernych. Krtko
po tych wydarzeniach inny belgijski dihadysta Abou Omar Brams
napisa na Twitterze: Dobra wiadomo: to dopiero pocztek. Ten
przyjaciel dihadysty zMolenbeek,
walczcy razem znim woddziale
Katiba Al-Battar (Miecz prorokw),
dobrze wiedzia, co pisze.
W nastpnych miesicach nazwisko Abaaoud coraz czciej pojawiao si wpolicyjnych aktach.
ledczy podejrzewaj, e macza
palce wkilku nieudanych prbach
zamachw, m.in. na koci wVillejuif wkwietniu ina pocig AmsterdamPary wsierpniuub.r. To
MIESZKACY dzielnicy, ktrzy odcinaj si od islamistw, wzili udzia
wwiecu na cze ofiar ataku z Parya.

REUTERS/FORUM

mekka dihadystw

o tym mwi wiat

15

FORUM 24 2015

rwnie on mia zwerbowa francuskiego dihadyst zatrzymanego


11 sierpnia po powrocie zSyrii do
kraju. Reda Hame zezna, e mia
sobie znale jaki atwy cel wrodzaju sali koncertowej, eby byo
jak najwicej ofiar.
Wiadomo te, e Abaaoud
utrzymywa kontakty zinnym zamachowcem, ktry w maju ub.r.
zabi cztery osoby wMuzeum ydowskim wBrukseli. Wlipcu kupiec zMolenbeek zosta zaocznie
skazany na 20 lat wizienia za to,
e werbowa belgijskich muzumanw iwysya ich do Syrii. Udao
mu si tam cign m.in. swojego
13-letniego brata Younesa. Mia by
take gwnym organizatorem serii zamachw wParyu, wktrych
13 listopada zgino co najmniej
130 osb, a 350 zostao rannych.
Ustalono ponad wszelk wtpliwo, e utrzymywa kontakty
zjednym ze sprawcw ataku Salahem Abdeslamem. Ten Francuz
mieszkajcy w Brukseli wynaj
samochody, ktrych uyto podczas
zamachw wParyu, imia bra
udzia wkilku strzelaninach. Potem
jako jedyny zzamachowcw zdoa si ulotni, gdy tymczasem jego
brat Brahim wysadzi si wpowietrze przed jedn zkawiarni.
Teza, e to wanie Abdelhamid
Abaaoud sta za zamachami we
francuskiej stolicy, pojawia si niemal natychmiast. Pierwotnie uwaano, e przebywa w Syrii. Okazao
si jednak, e znalaz sobie kryjwk w Saint-Denis. Tam te zgin od
kul policjantw, ktrzy 18 listopada
nad ranem po cikiej strzelaninie
wdarli si do mieszkania wbloku
przy ulicy Corbillon 8.
Co wicej, z ustale ledczych
wynika, e to wanie Abaoud posugiwa si jednym z trzech kaasznikoww znalezionych w samochodzie porzuconym w Montreuil. Jego
bezporedni udzia wzamachach
potwierdza te nagranie z miejskiego monitoringu: 13 listopada
o godzinie 22.14 przeskoczy przez
bramk biletow na stacji metra
Croix-de-Chavaux oddalonej zaledwie o kilkadziesit metrw od miejsca porzucenia pojazdu.
16FORUM 24 2015

Kiedy i w jaki sposb ten grony dihadysta przedosta si do


Francji? Pojawiaj siprzypuszczenia, e mg wmiesza si w ogromn mas imigrantw, ktrzy przedostali si z Turcji do Grecji. Pewne
jest, e tak wanie byo w przypadku dwch zamachowcw samobjcw, ktrzy wysadzili si w powietrze wpobliu stadionu pikarskiego Stade de France. Ahmed al-Mohammad i Mohammad al-Mahmod
byli wrd 189 imigrantw, ktrzy 3 padziernika przypynli na
greck wysp Leros. Pobrano tam
od nich odciski palcw, ale niewykluczone, e niektrzy pasaerowie
odzi mogli unikn tej procedury.
Wiadomo, e komando zamachowcw dotaro do Parya
w przeddzie ataku. Przyjechali
trzema samochodami, przy czym

CAE MIASTO
jest teraz pod
cisym nadzorem policji. Terroryci mog by
dosownie wszdzie.

Abaaoud kierowa czarnym seatem.


Oprcz niego tym autem poruszao si jeszcze dwch terrorystw.
wiadkowie masakry mwi, e w
niektrych momentach do ludzi w
barach i na ulicach strzelao jednoczenie a trzech terrorystw. Oznacza to, e dihadysta, ktrego by
moe nieco pospiesznie okrzyknito mzgiem zamachw w Paryu,
bra udzia w masakrze na rwni z
innymi terrorystami.
Wedug ustale policji po dokonaniu zamachw Abaaoud i jeden z jego towarzyszy bkali si po
przedmieciach, nie majc do dyspozycji adnej kryjwki ani nawet
ubra na zmian.
Ju godzin po atakach marokaskie tajne suby powiadomiy
wadze w Paryu, e Abaaoud by
zamieszany w organizacj zama-

REUTERS/FORUM

mekka dihadystw

o tym mwi wiat

chw, a czonkowie komanda pochodzili z Belgii. To rwnie Marokaczycy mieli naprowadzi francuskie suby na trop mieszkajcej
w Paryu kuzynki Abaaouda.
Dwa dni po zamachach belgijski dihadysta zadzwoni do Hasny
Ait Boulahcen, proszc j o pomoc.
Ta moda muzumanka o marokaskich korzeniach przez lata prowadzia rozrywkowy styl ycia, duo
pijc i zaywajc narkotyki, ale kilka miesicy temu niespodziewanie
zradykalizowaa si i zacza nosi
nikab. Abaaoud mia do niej pene
zaufanie.
17 listopada wieczorem Hasna,
nie wiedzc, e jest ledzona, spotkaa si z dwoma terrorystami na
parkingu przed magazynami w Aubervilliers. Stamtd zabraa ich do
wynajtego mieszkania w Saint-De-

nis. Gdy krtko przed pnoc zamkny si za nimi drzwi kryjwki,


do akcji wkroczyli antyterroryci.

Tylko zbiry maj prac

Nie jest przypadkiem, e losy niemal


wszystkich bohaterw tej ponurej
historii splataj si wdawnej przemysowej dzielnicy na pnocno-zachodnich przedmieciach Brukseli.
Molenbeek, od lat stanowi dogodne zaplecze islamskich terrorystw
dziaajcych wBelgii iwe Francji.
Pochodz stamtd nie tylko Abdelhamid Abaaoud iniektrzy zamachowcy zParya, ale take Mehdi
Nemmouche, ktry otworzy ogie
wbrukselskim muzeum, iAyoub
ElKhazzani, ktry usiowa dokona zamachu wpocigu Thalys.
W niektrych rejonach tej
100-tysicznej dzielnicy ponad

80 proc. mieszkacw to ludzie


omarokaskich korzeniach. Utrzymuje si tam bardzo wysokie bezrobocie. Jedyne, co kwitnie, to przestpczo bez trudu mona kupi
bro albo znale kryjwk, gdy komu si powinie noga.
Cz zagubionej modziey
stanowi atwy up dla radykalnych
salafickich kaznodziejw. Wielu
rodzicw idziadkw nie rozumie
modego pokolenia podkrela socjolog Marco Martiniello. Rne generacje maj swoje odrbne kody
kulturowe isposoby mylenia, anawet meczety.
Socjoloka Firouzeh Nahavandi podkrela, e dihadystw nie
mona przypisa do jakiej szczeglnej kategorii spoecznej. S
wrd nich modzi ludzie zubogich
dzielnic imodzie zklasy redniej.
Oczywicie, wicej jest tych pierwszych, ale to nie stanowi wyrnika. Wikszo chodzia do szkoy,
ale nie szo im zbyt dobrze. Musieli
znosi poraki, ateraz nie maj zajcia iszukaj celu. S cakowicie
odczeni od rodziny ikraju, wktrym mieszkaj mwi.
Eksperci podkrelaj te, e
czsto wsplnym dowiadczeniem
sprzyjajcym radykalizacji jest pobyt wwizieniu. Jeli chodzi oAbdelhamida, to dawni koledzy ze
szkoy nie maj onim dobrego zdania. Nka innych uczniw inauczycieli, wpakowa si wkopoty,
bo krad portfele wspomina jeden
znich.
20-letni Joseph, Belg nawrcony na islam imieszkajcy wMolenbeek, podrzuca inny trop. Jestem zszokowany tym, co si stao wParyu, ale to odbicie sytuacji
na Bliskim Wschodzie, gdzie pastwa zachodnie dokonuj bombardowa igdzie upchny mnstwo
broni. Wjaki sposb one si wytumacz? pyta.
Omar Abaaoud nie rozumie,
dlaczego jego syn rzuci wszystko
iwyjecha do Syrii. Nie moe mu
te wybaczy, e wywiz modszego brata. To lepiej, e ju nigdy
nie zobacz Abdelhamida mwi.
HET LAATSTE NIEUWS, LESOIR,
LALIBRE BELGIQUE

17

FORUM 24 2015

riposta Francji

o tym mwi wiat

Terroryzm nie zniszczy Republiki. To Republika


go wytpi zapowiedzia twardo Franois Hollande.

Raczej nie rzuca sw na wiatr.

apowied ta pada trzy dni


po krwawych zamachach
w Paryu. Ju wczeniej
francuskie lotnictwo nasilio bombardowania pozycji Pastwa Islamskiego wSyrii. Powtarzajc, e Francja jest wstanie wojny

18FORUM 24 2015

izapowiadajc nowe prawo, pozwalajce skuteczniej walczy zterroryzmem, socjalistyczny prezydent usiowa uspokoi spoeczestwo. Ale
chcia te ubiec francusk prawic
zarzucajc wadzom fiasko polityki bezpieczestwa.

Do iluzji!

Teraz, dziesi miesicy pniej,


gdy wParyu doszo do kolejnych,
jeszcze bardziej krwawych zamachw, nastroje wielu politykw

REUTERS/FORUM

Pary
IDZIE NA WOJN

Po styczniowych zamachach na
redakcj Charlie Hebdo iydowski supermarket zszokowana Francja zjednoczya si przeciw terroryzmowi pod hasem Jesuis Charlie
(Jestem Charlie). Wwielkim marszu ulicami Parya przeszo zgodnie ponad milion obywateli chccych zoy hod ofiarom izademonstrowa swoje przywizanie
dla republikaskich i demokratycznych wartoci. Podobne biae
marsze wduchu wspczucia isolidarnoci odbyway si wcaym
kraju. Zrezerw do tej inicjatywy
podchodzi tylko Front Narodowy,
ktry wprawdzie ma wsondaach
najwiksze poparcie ze wszystkich
partii, ale wci reprezentuje mniej
ni jednej trzeciej wyborcw.

ikomentatorw s zupenie inne.


Lider umiarkowanej prawicy Nicolas Sarkozy da jasno do zrozumienia, e to ju nie jest czas na
oglnikowe hasa iwzniose sowa, awpolityce bezpieczestwa
potrzebne s drastyczne zmiany.
Zada wzmocnienia bezpieczestwa wewntrz kraju ikorekty polityki zagranicznej. Potrzebujemy
wszystkich, a zwaszcza Rosjan.
Nie mog istnie dwie koalicje
przeciwko Pastwu Islamskiemu
powiedzia.
W podobne tony uderzali znani intelektualici, tacy jak socjolog
Jean-Pierre LeGoff wzywajcy demokratyczne spoeczestwa do odrzucenia dobrodusznych pacyfistycznych iluzji, ktre nas rozbrajaj. Przypomina, e demokracje
miewaj wrogw, ktrzy chc je
zniszczy, apastwo dysponuje monopolem na legaln przemoc ipowinno zniego miao korzysta. Filozof Pascal Bruckner wjeszcze bar-

dziej zdecydowanym tonie wzywa


do zaostrzenia prawa. Domaga si
natychmiastowego zawieszenia konstytucyjnych praw przysugujcych
wizionym dihadystom, izolowania ich w oddzielnych zakadach
karnych, by nie mogli tam uprawia
propagandy, zatrzymania ideportowania osb podejrzanych, wydalania kaznodziejw podegajcych
do nienawici czy zamykania salafickich meczetw, jak to niedawno
zrobiono wTunezji.
Rozgoryczenie wspoeczestwie
jest tym wiksze, e od duszego
czasu pojawiay si ostrzeenia ozagroeniu. Marc Trvidic, sdzia zajmujcy si walk zterroryzmem,
kilka tygodni temu przestrzega,
e Pary jest wrogiem numer jeden
Pastwa Islamskiego ie moliwe
s ataki na wielk skal. Identyczne sygnay pyny ze strony funkcjonariuszy francuskich sub specjalnych, ktrzy anonimowo wypowiadali si wmediach. Podkrelali,
e cudem udao si unikn kilku
gronych zamachw (choby wpocigu zAmsterdamu do Parya albo wzakadach chemicznych na poudniu kraju). Gdyby nie szczliwe zbiegi okolicznoci, bilans strat
byby duo gorszy. Amy nie moglibymy nic na to poradzi mwi
jeden znich. Jego kolega dodawa,
e moliwy jest francuski 11 wrzenia, w ktrym bezradne suby
wywiadowcze odegraj rol widzw.
Ten pesymizm mg dziwi
wsytuacji, gdy francuskie suby
uchodz za jedne znajbardziej dowiadczonych w walce z terroryzmem. Zdrugiej strony pamita si
jednak ich gone wpadki: wostatnich latach nieraz si zdarzao, e
sprawcami zamachw byli znani
policji radykaowie, ktrych suby
zniewiadomych powodw straciy
zoczu. 13 listopada okazao si, e
obawy co do rzeczywistej sprawnoci francuskich sub iich zdolnoci
rozpoznawania zagroe s jak najbardziej uzasadnione. Po styczniowej katastrofalnej wpadce zawiody
po raz kolejny.
Tym razem Franois Hollande
bardzo chcia pokaza, e Pary ma
ju odpowied na rosnce zagroe-

nie. Wystpujc przed parlamentem, zoy szereg zapowiedzi nowych rozwiza wdziedzinie bezpieczestwa. A trudno uwierzy, e
cay ten arsena obmylono wcigu 72 godzin po zamachach by
moe cz propozycji bya gotowa
wczeniej, ale dopiero teraz nastpi waciwy moment, by je ogosi.

W imi Europy

Niektre zapowiedzi mog si


spodoba prawicy (jak pomys pozbawiania francuskiego obywatelstwa osb skazanych za terroryzm,
co od dawna postuluj republikanie pod wodz Sarkozyego). Wadze chc te mie moliwo zakazywania powrotu do Francji dihadystom, ktrzy wyjechali do Syrii,
a take szybszego deportowania
cudzoziemcw stwarzajcych zagroenie. Poza tym Hollande zapowiedzia powstrzymanie ci etatw warmii, zwikszenie opi
tysicy liczby policjantw i an-

Trudno uwierzy, e arsena


nowych narzdzi w polityce
bezpieczestwa wymylono
w 72 godziny. Hollande tylko
czeka na waciwy moment
darmw, atake zatrudnienie dodatkowych 2,5tys. osb wwymiarze sprawiedliwoci oraz utworzenie tysica stanowisk wsubach
celnych istray granicznej. Niewykluczone, e powstanie gwardia narodowa zoona zrezerwistw.
To bdzie sporo kosztowa, ale
Pary zamierza zwikszy deficyt,
by sfinansowa te nadzwyczajne
rodki. Wtych okolicznociach
pakt bezpieczestwa ma pierwszestwo przed paktem stabilnoci
owiadczy prezydent. To wsumie nic nowego, bo Francji ju od
siedmiu lat nie udaje si dotrzymywa europejskich regu wtym zakresie. Gdyby Bruksela miaa co
przeciw, Hollande ma gotow odpowied: wymogi dotyczce wysokoci deficytu bd amane wimi
walki, ktra dotyczy caej Europy.
LOBS. LEFIGARO, LEMONDE

19

FORUM 24 2015

Cel:

zabi
wszystkich
Zamachy wParyu
oznaczaj globaln
zmian strategii
Pastwa Islamskiego.
Do tej pory dihadyci
ograniczali si do walki
oposzerzanie terenw
swojego kalifatu iczekali
na ostateczne starcie
zniewiernymi. Teraz
ruszyli wwiat.

o owego ostatecznego
starcia miao doj wedug zapisw Koranu
pod syryjskim miastem
Dabik (wicej na str. 24). Paryskie
ataki pokazay jednak, e apokaliptyczny scenariusz nie rozwija si
tak szybko, jak by chcieli zwolennicy Pastwa Islamskiego. Trzeba
wic byo nasili taktyk zabijania
wszystkich bez rnicy wyznania po to, by jeszcze skuteczniej
sia terror istrach, tym razem daleko od Syrii.
Paryska operacja stanowi przeom. PI nigdy jeszcze nie przeprowadzio tak szeroko zakrojonego
ataku wEuropie. Mao tego, czsto
traktowao samotnych wilkw
wysadzajcych si w powietrze
zdala od frontu, jak aosnych frustratw, ktrzy odbierali sobie ycie, zamiast jecha do Syrii, by wal-

20FORUM 24 2015

czy okalifat. Od poowy padziernika Pastwo Islamskie zmienio


jednak podejcie, organizujc trzy
bd cztery zamachy (nie wszdzie
udao si potwierdzi rol PI). Najpierw 10 padziernika wybuchy
bomby wAnkarze, zabijajc ponad
100 osb. 31 padziernika eksplodowa rosyjski samolot wracajcy zEgiptu wkatastrofie mier
ponioso 244 osb. 12 listopada
wBejrucie wwybuchu bomby zgino ponad 40 osb. Do wszystkich
tych atakw przyznao si PI lub
jego lokalni sympatycy.
W rozmowie zdziennikiem Financial Times wysoki rang oficer
zachodnich sub zwalczajcych
terror przyzna, e wostatnich kilku miesicach PI prbowao zorganizowa spektakularny atak wstylu Al-Kaidy. Nie byo jednak pewne
przynajmniej do pitku 13 listo-

ATAK W BEJRUCIE 12 listopada, w ktrym


zgino 37 osb,
a 181 zostao
rannych.

pada czy jest wstanie go przeprowadzi. PI od duszego czasu inspirowao innych do aktw lepej
przemocy, tak jak to miao miejsce
wMuzeum ydowskim wBrukseli wmaju 2014r. czy na play
wSusie wlipcu br. Zdaniem eksperta obecnie organizacja szlifuje
umiejtnoci przeprowadzania samodzielnych zamachw, przykadajc szczegln wag do planowania ikoordynacji dziaa. PI sieje
przemoc coraz dalej od swoich granic irobi to celowo.
Niewielu politykw rozumie,
oco tak naprawd walczy Pastwo
Islamskie pod wodz samozwaczego kalifa Abu Bakra al-Bagdadiego. Niektrzy, jak prezydent
Obama, twierdz, e sympatycy
organizacji s zaprzeczeniem islamu. Ajest dokadnie odwrotnie,
uwaa Graham Wood zmiesicz-

REUTERS/FORUM

logika szalestwa

o tym mwi wiat

nika The Atlantic. Sympatycy PI


(pomijajc oczywicie nieliczn
grupk awanturnikw idnych
krwi psychopatw) s niezwykle
arliwymi muzumanami, ktrzy
traktuj nauk zawart wKoranie
bardzo dosownie. Chc, by islam
powrci do swoich korzeni zVII
wieku. Std tak mocne przywizanie do prawa koranicznego (szarijatu). Przewidziane wnim okrutne
kary (ukrzyowanie, obcicie gowy lub innych czonkw za rne przestpstwa) s opisane wKoranie. Islamici nic nowego wtej
materii nie wymylili. Wypeniaj tylko to, co zapisano wwitej
ksidze. Biadolenie zachodnich
publicystw, ktrzy prbuj przekonywa, e dihadyci wypaczaj
islam ide facto s heretykami, to
mydlenie oczu idowd ignorancji.
Dihadyci zPI nie s tacy jak za-

machowcy Al-Kaidy, ktrzy na kilka godzin przed zniszczeniem wie


wNowym Jorku zajadali si pizz
irobili zakupy wWalmarcie. Haso nowoczesno dziaa na nich
jak pachta na byka. Ich marzeniem jest naladowa proroka Ma-

PI wzoruje si na Al-Kaidzie
icelowo popenia akty terroru
coraz dalej od swoich granic
hometa ijego pierwszych uczniw,
cofn si do ich czasw iniczym
nieskaonej tradycji religijnej. Pastwo Islamskie jest do blu islamskie, ajego ideologia wywodzi si
ze spjnej interpretacji Koranu.
Wikszo muzumanw odrzuca PI, ale udawanie, e jego istnienie idziaania s sprzeczne zre-

ligi, moe prowadzi do dramatycznych pomyek ibdw pisze


The Atlantic.
Zdaniem prof. Bernarda Haykela,
jednego znajlepszych zachodnich
ekspertw od Pastwa Islamskiego, jego wyznawcy chc odtworzy
wczesne dni islamu iwiernie powielaj jego zasady prowadzenia
wojny. Dlatego te tak pilnie iobsesyjnie przestrzegaj zalece zawartych wKoranie.
Rozptanie krwawego terroru
take ma swj gboki, rytualny
wrcz sens przyspiesza ostateczne starcie ipozwala unikn dugotrwaego konfliktu. Dlatego, by
przejrze zamiary PI, warto dobrze
wczyta si wKoran, azwaszcza
wte jego czci, ktre niekoniecznie s powodem do chluby dla jego
umiarkowanych wyznawcw.
Na podst. The Atlantic

21

FORUM 24 2015

terror wwielkich miastach

o tym mwi wiat

etod skoordynowanych i wielopunktowych zamachw islamscy fanatycy stosuj


co najmniej od 7 sierpnia 1998 r., czyli od
atakw na ambasady USA wDar-es-Salam
iNairobi, kiedy uyli samochodw zmateriaem wybuchowym.
Terroryzm zawsze zakada wykorzystanie nie tylko dynamitu, ale take siy raenia rodkw masowego
przekazu. Nawet jeli wojny tocz si gdzie na kocu wiata, wspczesne media relacjonuj je wczasie
rzeczywistym. Gdy aren walk staj si miasta krajw
uczestniczcych wwojnie zterroryzmem, uwaga mediw jest jeszcze wiksza. Terroryci chc by wtelewizji, bo wten sposb najlepiej siej panik istrach.
O ile wojny partyzanckie iataki zzasadzki rozgryway si niegdy gwnie wlasach, na wsi czy wgrach, amiasta suyy bojownikom tylko za bazy wypadowe imiejsce schronienia, to obecnie sabo zaludnione tereny stay si dla zamachowcw niebezpieczne. Jest tak od czasu, gdy mona prowadzi dokadn
obserwacj satelitarn, namierza przez GPS ikiedy
pojawiy si samoloty zwiadowcze zwyrafinowanymi
czujnikami oraz drony. Do tego dochodzi inwigilacja
komunikacji elektronicznej imoliwo zlokalizowania jej uytkownikw. Wszystko to pozwala dokadnie okreli cele, anastpnie precyzyjnie zaatakowa
je izniszczy.

Metropolie
strachu
Aren dziaa wojennych stay si miasta,
alinia frontu moe przebiega
wpoprzek kadej europejskiej ulicy.
Telepolis

22FORUM 24 2015

Dobrym przykadem jest prba zabicia Osamy ben Ladena, ktrego podejrzewano okierowanie zamachami
na ambasady USA wAfryce. Wroku 1998 wczesny
prezydent Bill Clinton da rozkaz zlikwidowania ben
Ladena wjednym zafgaskich obozw Al-Kaidy. Miejsce pobytu terrorysty pozwoli ustali uywany przez
niego telefon satelitarny. Ale wtedy istnia jeszcze spory
odstp wczasie pomidzy identyfikacj celu iodpaleniem broni. Wzamiarze zlikwidowania szefa Al-Kaidy
trzeba byo posa samoloty bojowe lub wystrzeli rakiety ze statkw na Morzu Czerwonym. Wobu wariantach bro musiaa pokona odlego tysicy kilometrw. Wybrano drug moliwo, ale kiedy rakiety
Tomahawk uderzyy wafgaski obz, ben Ladena ju
wnim nie byo. Pierwszy raz uzbrojonego drona uyto do ataku pod koniec 2001r. wAfganistanie. Jednak
inwigilacja za pomoc dronw iselektywne zabijanie
rakietami ma sens na terenach wiejskich. Nie sprawdza
si wgsto zaludnionych miastach, gdzie praktycznie
nie mona unikn towarzyszcych ofiar wludziach.
W nowej odsonie wojny z terrorem kady, kto
przypadkowo przebywa na terenie uznanym za wrogi, moe by podan ofiar dla terrorystw. Zdrugiej strony wwielu pastwach czowiek podejrzewany
oterroryzm musi si liczy ztym, e wraz zotaczajcymi go ludmi stanie si ofiar chirurgicznej operacji dronw lub rakiet. Jedna strona konfliktu czyli rzdy rozwija coraz bardziej precyzyjn bro ido
perfekcji doprowadza czyst, technologiczn wojn,

TOPHAM/FORUM, ARCH.

Czysta wojna z brudn wojn

bo przypadkowe straty wludziach szkodz jej wizerunkowi ipodwaaj wiarygodno. Tymczasem terroryci stosuj strategi odwrotn, nastawion na to,
by za pomoc minimalnych iatwo dostpnych rodkw spowodowa moliwie jak najwicej ofiar. Sztandarowym przykadem byy oczywicie ataki na wiee
WTC wNowym Jorku, gdy ycie stracio tysice ludzi.
W tego rodzaju wojnach nie ma uchwytnego geograficznie frontu, jaki wklasycznej postaci moemy dzi
odnale pomidzy Donbasem iUkrain. Ta wojna moe si toczy wszdzie i zwykorzystaniem wszelkich
rodkw. Nie trzeba ju tradycyjnej armii. Pojedynczy
czowiek moe stosujc bro konwencjonaln, karabin
czy samodzielnie zmajstrowane bomby doprowadzi
do masakry wgsto zaludnionych miejscach.

Wy kochacie ycie, my kochamy mier

Terroryzm islamistyczny, motywowany religijnie, przynis jeszcze jedn koncepcj, ktra wpraktyce moe
udaremni wszelkie rodki bezpieczestwa. Sprawcy
nie tylko s gotowi ryzykowa wasnym yciem, ale
czyni zsamobjstwa rodek bojowy. Strategi t uwypukla haso zamachowcw zMadrytu w2004 r.: Wy
kochacie ycie, my kochamy mier.
Pod presj islamistycznego terroryzmu wprowadza
si kolejne rodki bezpieczestwa imetody inwigilacji. Podejmuje si prby, by chroni okrelone budynki przed samochodami puapkami iskutkami ich eksplozji. Take wUnii Europejskiej stopniowo toruje sobie drog koncepcja warownego narodu, stosowana
wczeniej wIzraelu. Jednak zamachom miejskim nie
zdoaj zapobiec ani globalna inwigilacja komunikacji,
ani wszechobecne kamery czy skanery, ani tworzenie
kolejnych punktw kontroli ludzi ibagau. Nie pomog te rozbudowa tajnych sub czy zwikszenie obecnoci policji na ulicach.
Nie da si bowiem zaryglowa duej metropolii
iprzeksztaci jej wwarowne miasto. Mona pokusi si otakie rozwizanie wwarunkach wojny, tak jak
to zrobili Amerykanie wirackiej Faludy. Wznieli wok miasta way zpiasku izasieki, masowo deportowali
mieszkacw, jednoczenie dokadnie kontrolujc nieliczne bramy. Potem idc od domu do domu, brutalnie
czycili miejscowo zterrorystw. Nie sposb jednak
wyobrazi sobie takiej operacji wduej, europejskiej
metropolii, oczym wiadczy przykad Parya. Po zamachu na redakcj Charlie Hebdo wadze znacznie
zaostrzyy rodki bezpieczestwa. Nie zapobiego to
samobjczym zamachom.
Udoskonalenie rodkw ostronoci prowadzi do
odmiennego planowania zamachw. Odnoga Al-Kaidy wJemenie, ktra prawdopodobnie koordynowaa
zPastwem Islamskim styczniowe zamachy na redakcj Charlie Hebdo isupermarket zkoszern ywnoci,ju od wielu lat propaguje ide witej wojny dla
kadego. Koncepcja ta zakada, e unikajc podry inarad, ktre mog zosta zauwaone naley inspirowa wdanych krajach zwolennikw nieznanych

KONTEKST

Niewinni? Takich nie ma!


Pary ju w latach
90. XIX w. by miejscem krwawych zamachw. Anarchistyczna taktyka
propagandy czynem w latach 80.
XIX w. doprowadzia do fali atakw
na przedstawicieli wadz. Potem zacza si seria zamachw na kawiarnie i restauracje,
a ich ofiarami padali wszyscy, ktrzy
si w danym miejscu przypadkowo
znaleli. Krya si
za tym logika przywiecajca wszystkim terrorystom,
ktrzy atakuj nie
tylko przedstawicieli wadzy, ale zupenie postronne osoby. W1894 roku 21-letni Emile Henry zdetonowa bomb wkawiarni Terminus wluksusowym hotelu Concord.
Zabia ona jedn osob, a20 zostao rannych. Nie ma ludzi niewinnych. Buruazja powinna wreszcie zrozumie, e ci, ktrzy byli
uciskani, maj ju dosy cierpie. Nie maj szacunku dla ycia ludzkiego, bo nie ma go rwnie buruazja tumaczy przed sdem.
jeszcze policji itajnym subom. S oni instruowani
winternecie, np. przez magazyn Inspire, jak na wasn rk zaplanowa zamach, zaopatrzy si wbro
iprzeprowadzi akcj.
Listopadowe zamachy wParyu byy wprzeciwiestwie do styczniowych itych zBostonu starannie zaplanowane izorganizowane. Opracowaa iprzeprowadzia je nieznana francuskim subom komrka
terrorystyczna zBelgii, do ktrej naleeli te Francuzi.
Zkolei suby tureckie poday, e tego wanie dnia
udaremniy zamach wStambule. Wida, e terroryci
chcieli wywrze presj nie tylko na Francj, ale te na
Turcj iodbywajcy si tam szczyt G20. Chcieli te zademonstrowa, e potrafi realizowa zamachy na skal midzynarodow oraz e mog uderzy wkadym
miecie na Ziemi.
Zamachowcy nie maj jeszcze techniki, ktr wwojnie zterroryzmem stosuj pastwa Zachodu. Jednak
wprzyszoci mona si liczy ztym, e to nie zamachowcy bd prbowali przenikn na stadion sportowy, by si wysadzi wpowietrze, ale najzwyczajniej
wwiecie pol drona zbomb.
Florian RtzerTelepolis

23

FORUM 24 2015

Apokalipsa wita!
Dabik, niewielkie miasto

wpnocnej Syrii, byo przez


wieki zapyzia dziur. Teraz

uroso do rangi duchowej stolicy


Pastwa Islamskiego.
The Guardian
Dabik

Obszary
kontrolowane przez
n syryjskich rebeliantw
n syryjski rzd
n iracki rzd
n libaski rzd

n Hezbollah
n Pastwo Islamskie (PI)
n Dabhat an-Nusra
n syryjskich Kurdw
n irackich Kurdw

rzez ponad sto lat Dabik


by zapomnian przez
wiat miecin wpnocnej Syrii, kropk na rozlegej rolniczej rwninie cigncej
si od irackiej pustyni po granic
zTurcj. Podniszczona tabliczka
przy wjedzie do miejscowoci informowaa, e mieszkaj tu cztery
tysice osb, zktrych wikszo
wyjechaa przed 2013r. zbraku
pracy. Pniej doszo jeszcze powstanie.
Przez pierwsze trzy lata wojny
wSyrii kady samochd na uliczkach Dabiku budzi sensacj wrd
dzieci, ktre goniy za nim, gubic
po drodze ciskane pod pazuch
koty ikurczaki. Poza tym niewiele si dziao. Nieliczni mczyni
pracowali przy dziwnych projektach budowlanych:niedokoczonym meczecie czy pocie otaczajcym jedyn lokaln atrakcj grobowiec Sulajmana benAbd al-Malika. Ten kalif zrodu Umajadw

24FORUM 24 2015

spocz tu w717r. Wydawao si,


e wojna toczy si zupenie gdzie
indziej. A tu na pocztku 2014r.
do Dabiku przybyli dihadyci
zPastwa Islamskiego (PI). Nadszed czas konfrontacji przewidzianej jeszcze wpocztkach islamu.

my przepowiedni, ale przecie to


tylko legenda! Mielimy nadziej,
e zostawi nas wspokoju mwi
inny miejscowy. Nadzieje okazay
si ponne. Wtrzy miesice PI zorganizowao sie posterunkw wcaym miecie izaczo przysya do
Dabiku setki bojownikw zrodzinami.

Zabij niewiernego!

Jeden znajwczeniejszych hadisw


(opowieci cytujcych Mahometa)
wymienia Dabik jako miejsce poprzedzajcego apokalips starcia
midzy muzumanami achrzecijanami. Nikt jednak z mieszkacw sennego miasteczka nie przypuszcza, e pojawi si tu ludzie
traktujcy ow przepowiedni
miertelnie serio.
Jeden zmieszkacw Dabiku
opowiada mi o dniu, w ktrym
dihadyci pojawili si w miecie.
Przyjechali wkolumnie ciarwek. Nikogo nie pytajc o zgod,
rozlokowali si w meczecie. By
maj 2014r. Oczywicie, e zna-

SAMER
AL-CHLIFAWI: czowiek, bez ktrego
nie byoby PI. Jako
pukownik wlotnictwie Saddama nauczy si, jak si robi
pastwo policyjne,
iwiedz t wprowadzi w ycie wSyrii.

Pod czarn flag

Miasteczko stao si jednym


ztrzech gwnych orodkw, zktrych PI prowadzi wojn wregionie. Rakka we wschodniej Syrii jest
strategicznym wzem, a Mosul
wIraku najwiksz dotychczasow zdobycz. Dabik za czy szalestwo zteologi. Dla 20tys. obcokrajowcw, ktrzy si przyczyli
do islamskiego kalifatu ustanowionego przez Abu Bakra al-Bagdadiego, sta si symbolem imagnesem.
Na cze miasteczka internetowy
magazyn dihadystw nosi tytu
Dabiq.

ZUMA/FORUM, AN

kltwa z przeszoci

o tym mwi wiat

wi dla dihadystw jedynie cz


problemu, aich cel by dalekosiny chcieli sobie podporzdkowa
cay ruch rebeliancki. Gdzie tylko
byo to moliwe, zamieniali walk
oprzyszo Syrii iobalenie tyranii
wnihilistyczny chaos.

Zdziwieni uwolnieni

Wpoowie 2015r. nad budynkami pastwowymi i meczetem


wDabiku opotay ju czarne flagi. Do miasteczka wjedaj lub
je opuszczaj kolumny uzbrojonych po zby bojownikw. Niemal
wszyscy ludzie, ktrzy mieszkali tu
przedtem, uciekli, zostawiajc rabusiom warzywne ogrdki. Po ulicach
przechadzaj si mczyni wsigajcych kostek galabijach iodrzucaj wszystko, co oferuje nowoczesny wiat. Wielu nosi na piersiach
pasy z amunicj, a w rkach ma
bro. Zniszczono nawet grobowiec
Malika stare groby nie s wystarczajco skromne dla dihadystw.
Gdyby nie ciarwki, generatory
prdu inowoczesna bro, mona
by pomyle, e miasteczko cofno si wczasie do VIIw.

Nie zostawaj za dugo

Podczas moich reporterskich wypraw do Syrii rozmawiaem zwieloma dihadystami. Pierwszy by

Abu Isa i dziesitki innych bojownikw wyszli zwizienia na


mocy amnestii ogoszonej przez
Asada, ktra miaa by prb pojednania reimu zjego najzacieklejszymi wrogami. Wielu gnio
wsyryjskich wizieniach na dugo przed wybuchem powstania.
Siedzielimy wnajgorszych lochach wSyrii, krloway tam przemoc istrach wspomina Abu Isa,
jeden zpionierw PI oraz uczestnik walk zAmerykanami w2004
i2005r. w Iraku.
Kilka miesicy przed amnesti
Abu Is wraz zdu grup dihadystw przeniesiono z wizie
rozrzuconych po kraju do gwnego zakadu karnego wAleppo.
By jak hotel. Dostalimy papierosy, koce, wszystko, czego zapragnlimy, nawet dziewczyny mwi. Dihadyci dziwili si te, e
Abu Mohamed, spotkany w mia- Do DABIKU
do ich cel zaczto upycha studentw aresztowanych podczas
steczku tu za tureck granic cign z caego
manifestacji przeciw prezydenbrodaty mczyzna z kaaszniko- wiata bojownitowi Baszarowi al-Asadowi. To
wem. Najpierw chcia mnie aresz- cy, bo tu ma robyy dzieciaki rozwieszajce platowa, potem zaproponowa her- zegra si bitwa
katy, a trafiay do jednej celi zzabat. Usiedlimy na plastikowych si dobra i za
twardziaymi islamistami. Jeden
krzesekach przed domem zajmoby komunist i otwarcie agitowanym przez jego oddzia. To
wa wwizieniu. Kole zAl-Kaidy,
bdzie wojna przeciw potnemu
skdind spokojny go, nie wywrogowi. Ale muzumanie j wytrzyma ktrego dnia, podszed
graj. Jeste dziennikarzem, wic
do chopaka ipowiedzia, e jak
moesz wjecha, ale nie zostawaj
go jeszcze raz zobaczy, to zabije
dugo, bo nie chcemy tu niewier- Dihadyci
wspomina Abu Isa.
nych powiedzia.
zamieniali
Popularno wrd analitykw
W cigu nastpnego ptora rozdobywa teza, e reim Baszara alku odwiedziem Syri jeszcze pi- walk
ciokrotnie. Widziaem, jak diha- oprzyszo -Asada celowo pomaga ekstremistom, by podzieli opozycj iprzedyci rosn wsi wprowincjach
kona wiat, e wojna wSyrii to
Idlib iAleppo. Stopniowo opano- Syrii
starcie zterroryzmem. Nie mowali znaczne obszary obu tych iobalenie
go by innego powodu, dla ktregionw, narzucajc swoj wol
tyranii
rego salaficcy dihadyci zostali
zrosncym okruciestwem izwalwtrceni do tych samych cel co
czajc inne grupy zbrojne, ktre wnihilistudenci. Chodzio oto, by studenchciay budowa nowy ad na grustyczny
ci ulegli radykalizacji. Gdyby rebezach pastwa Baszara al-Asada.
lia pozostaa buntem ulicy, reim
Tymczasem prezydent Syrii stano- chaos
25

FORUM 24 2015

kltwa z przeszoci

o tym mwi wiat


wDamaszku upadby wkilka miesicy przekonuje Abu Isa, obecnie na wygnaniu wTurcji.

Walczymy, gdzie chcemy

Na pocztku 2013 r. dihadyci


zorganizowali obozy szkoleniowe
wSyrii, kilka kilometrw od granicy zTurcj. Rekruci przechodzili
podstawowe 30-dniowe przeszkolenie oraz intensywnie studiowali
Koran, po czym byli wysyani na
front.
Mniej wicej wtamtym okresie spotkaem irackiego islamist Abu Ismaela. Otwarcie mwi oswojej przeszoci. Byem
czonkiem Al-Kaidy od 2005 do
2011r. Doczyem do organizacji razem z ojcem, gdy miaem
zaledwie 16 lat opowiada. By
jednym zwielu Irakijczykw, ktrzy wyruszyli do Syrii. Toczca si
tam wojna bya dla nich przedueniem konfliktu, ktry rozdziera Irak wlatach 20052007. Naprzeciwko siebie stanli wwczas
rosncy wsi iraccy szyici oraz
traccy wpywy sunnici. Trwajcy
od ponad tysica lat konflikt midzy odamami tej samej religii wybuch ze zdwojon si. Wpnocnej Syrii jest peno Irakijczykw. atwo si tu dosta i znale podobnych mudahedinw.
Walczymy tam, gdzie chcemy.
Jak Bg da, zwyciymy mwi
Ismael.
Na pocztku 2012r. poznaem
Abu Ahmeda, ktry take przeszed pieko irackiej wojny domowej ipodziela pogld, e amerykaska inwazja bya miertelnym
ciosem zadanym potdze sunnitw. Ahmed by zwizany zPI od
samego pocztku. Opowiada, jak
struktury organizacji rodziy si
wgowach winiw Camp Bucca
wIraku, ktre stao si wylgarni
terrorystw. Druga poowa 2012r.
bya jak mwi Ahmed momentem przeomowym. Udao si
skonsolidowa trzon organizacji.
Zawiedzeni bojownicy powracali, szeregi PI zaczli zasila iraccy weterani walczcy dotychczas
wszeregach regularnych oddziaw syryjskiej opozycji. Abu Ah26FORUM 24 2015

med, sceptyczny wobec PI, zniepokojem przyglda si wzrostowi


jego potgi.
W kwietniu 2013r. liczba irackich bojownikw walczcych wSyrii przekroczya pi tysicy. Iracko-syryjsk granic codziennie pokonywali weterani walk z Amerykanami oraz sekciarskich star
zszyitami. PI szybko zdominowao
najskuteczniejsz inajlepiej zorganizowan grup syryjskiej opozycji
Dabhat an-Nusra. Nowo przybyych dihadystw wida byo rwnie czsto na linii frontu cigncej
si wzdu tureckiej granicy, co na
pokadach samolotw ze Stambuu
do Gaziantep lub Antiochii, gwnych punktw przerzutu bojownikw zmierzajcych do Syrii.
W kadym samolocie, ktrym
leciaem na jednej ztych dwch
tras wokresie od maja 2012 do maja 2014r., byo co najmniej piciu
dihadystw. Wikszo nie chciaa siedzie koo kobiet, niektrzy
zamiast dzwonkw wkomrkach
mieli sutry z Koranu. Wida byo,
e lecieli walczy. Zreszt niespecjalnie si ztym kryli. Na lotnisku
wsiadali po czterech do takswek
ikazali si wie wstron granicy.
Znali wsprzdne GPS imiejsce,
dokd chcieli dotrze. Prosili, by
kierowcy zostawiali ich przy drodze, po czym znikali na pustyni
zcaym dobytkiem. Tureckie suby nie reagoway.

Przepowiednia si spenia

Nastpnych kilka lat powici


na budowanie zrbw organizacji
zoonej zczonkw obalonego reimu. Cz znich wybraa walk
zbrojn przeciw Amerykanom, inRekruci
ni jak Chlifawi nawizali konprzechodzitakty zSyryjczykami istali si logistycznym zapleczem dla rosnli 30-dniowe
cych wsi islamistw. Gdy tylko
przeszkoleChlifawi dotar do Tal Rifat, wzi
si za budow PI. Najpierw wynie oraz insa 50 najbardziej zaufanych Iratensywnie
kijczykw do syryjskich wsplnot
plemiennych, by je zinfiltrowali,
studiowaanastpnie podporzdkowali. Irali Koran, po
kijczycy zakadali jako przykrywki
czym ruszali organizacje charytatywne, po czym
weniali si wnajsilniejsze klany.
nafront
Nikt niczego nie przeczuwa, a
pewnego styczniowego dnia nad
pnocn Syri zaopotay czarne
sztandary.
Bagdadi mg zaczyna rewolucj. Najpierw si rozprawi
zNusr. Pewnego kwietniowego
poranka ogosi, e grupa ta zostaje wchonita iprzemianowana na
Islamskie Pastwo wSyrii iLewancie. Pojecha ze swoimi ludmi do
Aleppo iwygoni czonkw Nusry
zich gwnej kwatery. Potem budynek przemalowano na czarno.
Wcaej pnocnej Syrii rozgryway si podobne sceny.
W kwietniu 2013 r. Abu Mohamed, ktry chcia mnie zatrzyma wpnocnej Syrii, zgin podczas ataku na baz reimu. Przewidzia swoj mier podczas naszej
rozmowy. Pragn tego bardziej
ni ycia, to nasze przeznaczenie
mwi. Abu Ahmed si rozczarowa, ale wci marzy oodbudowie zarwno staroytnej cywilizaPastwo
cji islamu, jak isunnickiej potgi.
Dlatego walczy zIranem ireimem
Islamskie
Asada. Abu Ismael jest emirem we
narodzio si wschodniej Syrii. Abu Isa prbuje
sobie uoy ycie wTurcji. WFawwizieniu
ludy mody dihadysta Abu Saleh
Camp Bucca
dalej powica si sprawie. Iraska inwazja, najazd Amerykanw,
wIraku,
upadek Bagdadu iwzrost potgi
ktre
Dabiku, wszystko to byo przepowiedziane. Nie zatrzymamy si, pstao si
ki nie zwyciymy wimi Allaha.

PI nie urosoby tak szybko wsi,


gdyby do Syrii nie przyby starszy
mczyzna zsiw brod, ktry zamieszka wmiasteczku Tal Rifat
na pnocy kraju. Nazywa si Samer al-Chlifawi. Przyjecha zon izpomysem na to, jak rzdzi
pastwem policyjnym. Sztuki tej
nauczy si, bdc pukownikiem
lotnictwa warmii Saddama Husajna. Po upadku reimu idekrecie
amerykaskiego gubernatora Paula Bremera rozwizujcym irackie
wojsko oraz parti BAAS, do ktrej naleaa wikszo dowdcw,
Chlifawi straci wszystko: prac,
wylgarni
emerytur iszanse na jakiekolwiek
terrorystw
sensowne zatrudnienie.

MARTIN CHULOV
GUARDIAN NEWS &MEDIA

o tym mwi wiat

Pastwo Islamskie starannie planuje swoje przychody.


Ajego budet ma spor nadwyk.

AFP/EAST NEWS

roku 2016 Pastwo


Islamskie (PI) przewiduje wpywy
wwysokoci dwch
miliardw dolarw i 250-milionow nadwyk. Ma kilka rde dochodw. Po pierwsze to datki sympatykw, po drugie pienidze ze sprzeday ropy naftowej, po
trzecie podatki, po czwarte okupy
za porwanych ludzi, po pite sprzeda zrabowanych dbr kultury
mwi Nikoaj Koanow z moskiewskiego Centrum Carnegiego.
Za gwnego sponsora uchodzi
Katar. Jednoczenie pastwo to jest
czonkiem koalicji przeciwko PI,
azbaz na jego terytorium startuj
amerykaskie samoloty bombardujce islamistw. Katar nie finansuje wprost Pastwa Islamskiego.
Chodzi oolbrzymie datki osb prywatnych mwi arabista Andriej
Korotajew. Mecenasi, take zinnych pastw Zatoki, maj pienidzy pod dostatkiem, te rodki szybko si nie skocz. Pomoc przepywa przez nieformalny system przeleww pieninych hawala. Trudno
okreli, ile pienidzy pozyskuj
tym kanaem islamici.

Drugim powanym rdem dochodw s pienidze ze sprzeday


ropy naftowej. PI kontroluje wydobycie 44tys. baryek dziennie na
terytorium Syrii iczterech tysicy
dziennie wIraku. To przynosi co
dzie okoo miliona dolarw. Podobn kwot uzyskuj dziki sprzeday gazu. Jednak islamici musz
stosowa znaczne obniki dla kupujcych, nawet do 50 procent.
Dihadyci kontroluj te zoe
fosforytowe Akaszat wIraku. Na
sprzeday fosfatw zarabiaj rocznie okoo 50mln dolarw. Ponadto maj pod kontrol zakady przetwrcze siarki ikwasu fosforowego
wmiecie Al-Kaim na granicy iracko-syryjskiej. Nawet jeeli stosuj
due rabaty dla kupujcych, to mona oceni roczny dochd ztego tytuu na 300mln dolarw. Ugrupowanie kontroluje rwnie pi wielkich cementowni wSyrii iIraku.
Kalifat jak inne pastwa finansuje swoj dziaalno, zbierajc podatki. Opodatkowane s
wszystkie towary, firmy telekomunikacyjne, banki. Picioprocentowy podatek na potrzeby socjalne
strca si zpensji, obowizuje po-

WYDOBYCIE
ROPY IGAZU
na terenach zajtych wIraku
iSyrii to cenne
rdo dochodu.

KOMMIERSANT-DIEGI

27

FORUM 24 2015

zrzutka na wit wojn

Kasa kalifatu

datek za uytkowanie drg, atake


pobiera si opaty celne od kadej
ciarwki wwocej towar na granicy Iraku zJordani iSyri.
ciga si te specyficzny podatek za ochron wsplnot niemuzumaskich (chrzecijan iydw).
To tzw. dizja podatek nakadany
na innowiercw (ustanowiony za
Mahometa, od prawie dwustu lat
niestosowany). Kady mczyzna
niebdcy wyznawc Proroka paci
cztery zote dinary, czyli okoo 4,5
grama zota.
PI na du skal handluje
uprowadzonymi ludmi. Dochody zokupw przyniosy w2014r.
20mln dolarw. To gwnie pienidze za wykup europejskich dziennikarzy isyryjskich biznesmenw.
ywym towarem s cae grupy, np.
wsplnota jazydw. 57 tysicy,
gwnie kobiet idzieci, islamici
sprzedali jako niewolnikw. Przywrcenie niewolnictwa to take
przejaw dbaoci omorale. Zgodnie zszarijatem, jeli pan poczuje
pocig do sucej izaspokoi zni
swe dze, popenia grzech nieczystoci. Obcujc zniewolnic, nie amie prawa.
Znaczc pozycj w budecie stanowi sprzeda zagrabionych dbr kultury. PI zajmuje si
wic nie tylko niszczeniem, ale
iarcheologi: na zdjciach satelitarnych wida rozkopane miejsca
wok staroytnego miasta Dura
Europos nad Eufratem.
Niekontrolowane przez wadze
kalifatu samodzielne brygady zajmuj si sprzeda zrabowanych
dzie sztuki, aokrelony procent
od tych transakcji (np. jedn pit
wAleppo czy a poow wRakce)
przekazujPI tytuem specyficznego podatku odkradziey.
Nie wiadomo, ile artefaktw
wywieziono zIraku iSyrii. Orientacyjnie ich warto ocenia si na
setki milionw dolarw. Skarby
kultury po cichu trafiaj do prywatnych kolekcji na caym wiecie.
W zeszym roku bojownicy przystpili do rozgrabiania Mosulu,
gdzie zrabowali zoto banku centralnego warte 600 mln dolarw.

Salwy miechu
Jak powstrzyma
terror Pastwa
Islamskiego?

Kilku irackich dziennikarzy


iludzi mediw postawio
na humor.

astwo Islamskie (PI) budzi przeraenie mieszkacw zajtych przez siebie


ziem. Cae obszary Syrii
iIraku objte jego panowaniem
spowia zasona strachu. Jak ludno yjca wcieniu zagroenia
terrorem moe si przed nim broni? Wedug jednego zirackich
dziennikarzy dobrym sposobem
jest wymianie zagroenia. Od
wiekw ludzko radzia sobie
ze strachem poprzez wyszydzanie jego przyczyn. Od dowcipw
opowiadanych przez mieszkacw zajmowanych wczasie wojen miast po karykatury wojenne,
bezlitonie punktujce wady wraych liderw. Podobne podejcie
postanowi zastosowa Ali al-Kasem, prezenter prowadzcy program telewizyjny Pastwo przesdu, nadawany wirackiej telewizji publicznej Irakija. Wwalce
zislamistami zamiast kul inaprowadzanych laserowo pociskw
postanowi uy komedii.

piochy nie pi

W jednym zklipw mczyzna


wstroju diaba, udzco podobny do przywdcy Pastwa Islamskiego, Abu Bakra al-Bagdadiego,
wysiaduje wielkie jajko, zktrego
ma si wyklu nowy porzdek
wiata. Winnym filmiku islamici wyzywaj najlepszych pikarzy
wiata na mecz mierci, wktrym po utracie pierwszej bramki
porywaj dziecko sdziego, agdy
to nie pomaga, dokonuj egzekucji rywali, zdobywajc puchar
28FORUM 24 2015

wksztacie odcitej gowy. Wymiewajc ich, pokazuj widzom,


e fanatykw nie trzeba si ba
tumaczy Kasem.
Humor w jego programie to
nie tylko niewinne wygupy, ale
ostra, polityczna satyra. W jednym zklipw kowboj symbolizujcy Stany Zjednoczone iczowiek
zrogami diaba prowadz dihadystw przez pustyni. W nastpnej scenie kowboj zaprasza
diaba do swojej wybranki, ydowskiej ksiniczki noszcej na
szyi olbrzymi gwiazd Dawida.
Wfilmiku pojawia si te kobieta wduych okularach przeciwsonecznych i charakterystycznym zielonym garniturze, aluzja
do Szejki Mozah, pierwszej damy
Kataru. Scena ilustruje powszechny wIraku pogld, e PI zostao
stworzone pospou przez Amerykanw, Izraelczykw imonarchw
zZatoki Perskiej.
Potwierdzeniem tej tezy jest
rwnie kolejna scena, wktrej
zjajka wysiadywanego przez diabelski sobowtr kalifa wykluwa

Egipt mieje si dzi ciszej.


BASEM JUSEF
wskutek szykan zrezygnowa zwystpw.
Acilej: to zniego zrezygnowano.

Irakijczyk AHMAD ALBASZER


by kiedy reporterem. Doszed
downiosku, e
satyryczne show
przybliy ludziom
polityk. Dla bezpieczestwa nadaje zJordanii.

si may bojownik dihadu zwany dekapitatorem. Wostatniej


scenie wieo wykluty dihadysta
prowadzi na apel byych wojskowych zwizanych zirack parti
BAAS, azaraz po zoeniu przez
nich przysigi cina im gowy. Jak
kada satyra, rwnie ita niesie
za sob przesanie: jeeli si przyczysz do PI, itak obrci si to
przeciw tobie.

REUTERS/FORUM (2), AFP/EAST NEWS

satyra zaangaowana

o tym mwi wiat

Program jest niezwykle popularny, zwaszcza wrd bagdadzkiej klasy redniej. Autor przyznaje si do inspiracji amerykaskim
komikiem Jonem Stewartem, ktry przez kilkanacie lat wprogramie TheDaily Show namiewa
si z absurdw amerykaskiej
iwiatowej polityki. Kasem widzi
wnim idola, ale wie, e podobna
audycja wIraku musi wyglda

zupenie inaczej iwie si zwieloma zagroeniami. Napotkalimy wiele trudnoci, niektrzy


wykonawcy bali si wzi udzia
wnagraniach zobawy owasne
bezpieczestwo. Ci jednak, ktrzy
wystpuj, robi to przede wszystkim ze wzgldw ideowych. To patrioci, ktrzy kochaj Irak iczuj,
e obrona wasnego narodu jest
warta ryzyka mwi prezenter.
Robienie komedii oPastwie
Islamskim jest jak rozbrajanie tykajcej bomby. Jeden bd imoesz zgin zauwaa Tair Szijad,
jeden ze scenarzystw. Po chwili dodaje jednak ze miechem, e
na razie jako si udao unikn
wybuchu. Ale przyznaje, e jemu ikilku innym czonkom ekipy groono mierci. Wobawie
przed odwetem upionych komrek islamistw odpowiedzialnych za prawie codzienne eksplozje samochodw puapek wBag-

ALI AL-KASEM, prezenter


Pastwa przesdw, zktrego mieje si
wolny Irak. Tytu jest gr sw:
Dawlat al-churafa zamiast
Dawlat al-chalifa (Kalifat).

dadzie cz wykonawcw poprosia opominicie ich nazwisk


wnapisach.
Uzbrojeni w faszywe brody,
tani scenografi iteledysk zgocinnym wystpem szatana, Stalina iJokera, filmowcy z Bagdadu
staraj si osign to, co si nie
udao irackiemu pastwu isiom
Zachodu wygra wojn o rzd
dusz zbojownikamiPI. Aktor Wisam Abd Wahad wczeniej grywa
amantw wserialach. Wshow Kasema islamici mianowali go ministrem obrony. Jego gwnym zadaniem jest wysadzanie budynkw
izlecanie egzekucji. Wahad nie musia dugo czeka na reakcje sympatykwPI. Wobec pogrek aktor
zlikwidowa swj profil na Facebooku izmieni adres e-mail. Rodzina nie pozwala mu opuszcza
domu po powrocie zpracy, do ktrej kadego dnia udaje si inn drog, by ograniczy ryzyko zamachu.
29

FORUM 24 2015

satyra zaangaowana

o tym mwi wiat


Wahad wspomina, e zapragn doczy do obsady, gdy tylko przeczyta pierwszy szkic scenariusza. Chcia wnie swj niewielki wkad wobnaenie hipokryzji szerzcej si wszeregach
islamistw, ktrych postawa stoi
wjaskrawej sprzecznoci zprawami islamu. Podobne motywacje maj inni aktorzy. Chciaem
pomc wwalce zfanatykami. Aby
zatrzyma terroryzm, naley powstrzyma Pastwo Islamskie.
Fizycznie iwduszach obywateli deklaruje Odaj Abdul Satar,
grajcy uzbrojonego wkordelas
cholerycznego kara, poplecznika
wodza terrorystw.
Nie jestemy dobrzy wstrzelaniu. Nasza specjalno to sowo
ipomys. Nie jestemy onierzami, ale wierzymy, e poprzez swoj twrczo moemy si przyczyni do ostatecznej poraki islamistw. Wizerunek, jaki wykreowao
Pastwo Islamskie, wygld ibezwzgldno jego bojownikw s
przeraajce. Przedstawiajc t
organizacj wkrzywym zwierciadle, moemy pomc zwykym ludziom wprzezwycieniu strachu
tumaczy Kasem. Wtruje mu
Szijad, ktry twierdzi, e kolejne
odcinki pisze jako remedium na
strach Irakijczykw wobec terroru. Mielimy dwie opcje: tragedi lub komedi. Wybralimy komedi. Wywouje bardziej pozytywne reakcje kwituje Szijad.
Akcja finansowanych przez
pastwo filmikw toczy si wfikcyjnym miecie zajtym przez islamistw. Kreujc wizerunek bezwzgldnych bojownikw, okazuj
si grup dziwakw, nierozgarnitych pomylecw ipijakw, nierozumiejcych lokalnej spoecznoci. Zasig publicznego nadawcy
daje moliwo dotarcia do pnocnej i zachodniej czci Iraku, gdzie wadz dziery juPI.
Pierwsza seria zakoczya si po
30 odcinkach, ktre ukazyway
si na antenie regularnie ibez zakce, kadego wieczoru o21.00.
Producenci otrzymali tysice telefonw iwiadomoci zgratulacjami ipodzikowaniami. Mieli te
30FORUM 24 2015

KONTEKST

Wiosna dawno mina


Egipski komik Basem Jusef przetrwa
dwch prezydentw. Trzeci
powiedzia: Wystarczy.

azywaj go egipskim Jonem Stewartem.


Basem Jusef, zwyksztacenia kardiolog,
wpad na pomys poprowadzenia satyrycznego show AlBernameg wtelewizji CBC jeszcze za panowania Hosniego Mubaraka. Wymiewa hipokryzj imaostkowo wspczesnych Egipcjan, duchowiestwa, aprzede
wszystkim elit politycznych. Od pocztku program spotyka si zsiln krytyk obozu wadzy, aprowadzcy niejednokrotnie musia
przerywa nadawanie ze wzgldu na niekoczce si przeladowania iprocesy gwnie
oobraz uczu religijnych.
Po wybuchu arabskiej wiosny nadal wytyka bdy kolejnym rzdzcym Egiptem. adna zfrakcji, ktre rzdziy krajem, zarwno
Bractwo Muzumaskie popierajce eksprezydenta Mursiego, jak iobecne rodowiska
zwizane zarmi nie szczdziy mu przykroci. Po trzeciej serii komik postanowi zakoczy dziaalno. Wobec naciskw wsppracownikw prezydenta Sisiego kierownictwo
stacji cofno swoje wsparcie dla satyryka.
Jusef zdawa si przewidywa koniec programu. Wjednym zostatnich odcinkw, kiedy
artowa, e nikt nam nie bdzie mwi, co
mamy mwi, tajemnicza rka spod biurka
podmieniaa mu kartki. Zmczony kolejnymi przeladowaniami irozczarowany oportunizmem swoich szefw, wyjecha do Stanw
Zjednoczonych.
TIME

sygnay od sub bezpieczestwa,


e przywdcy islamistw uznali ich za jedno znajwaniejszych
zagroe wkraju. S wciekli
na nasz program. Nienawidz tego, co robimy przyznaje Szijad.

Wolno jest moliwa

Nie tylko twrcy Pastwa przesdu prbuj walczy satyr ze strachem Irakijczykw. Ahmed Albaszer, jeden zeznanych dziennikarzy, zamieni stanowisko wpowanych mediach na program
satyryczny. On rwnie tumaczy
swoj decyzj chci walki zekstremizmem. Ze wzgldw bez-

pieczestwa jego show powstaje wJordanii, ale ekipa skada si


prawie zsamych Irakijczykw. Ju
przed wypuszczeniem pierwszego odcinka Albaszer wiedzia, e
tematyka audycji przysporzy mu
wrogw. Otrzymywaem groby ze strony nie tylko terrorystw,
ale nawet islamskich duchownych
mwi.
Nie zamierza si ukrywa poza
krajem. Moim marzeniem jest
powrt do ojczyzny i nagrywanie wBagdadzie. Przy zachowaniu tej samej swobody przekazu
dodaje prezenter. Jego program
mona zobaczy tylko na YouTube. Pierwszy epizod zdoby prawie 84tys. odson wcigu zaledwie dwch tygodni od debiutu.
Albaszer zaczyna jako dokumentalista. Prowadzi te talk show.
Pod koniec 2011r. postanowiem
skierowa go na bardziej satyryczne tory. Od razu wzrosa jego popularno wspomina.
Programy Albaszera, Kasema iinnych arabskich komikw,
Ammara al-Wailiego iAbdullaha
as-Sahlaniego, nadawane s take na kanaach satelitarnych, ale
najwiksz popularno zdobywaj na YouTube. Irakijczycy
s zmczeni tradycyjnym sposobem przedstawiania ich problemw idlatego wybieraj satyr,
ktra wbardziej atrakcyjny sposb pozwala im by na bieco
zpolityk cieszy si Albaszer.
Wpierwszym odcinku zabra si
za konflikty religijne wirackim
spoeczestwie. Wyszydzi zarwno szyickich, jak isunnickich
duchownych siejcych niech do
innowiercw, ktrym zarzucaj
m.in. brak przyzwoitoci, jednoczenie mamic wiernych miraami zerotycznym podtekstem.
Wdrugim odcinku zadar zwadzami wBagdadzie, wymiewajc premiera Hajdara al-Abadiego.
Chc pokaza, e wolno sowa
wIraku jest moliwa. Irakijczycy
zawsze popierali demokracj, asatyra polityczna jest jednym znajwaniejszych symboli wolnoci
deklaruje Albaszer.
LOS ANGELES TIMES, THE DAILY TELEGRAPH

zamach w Mali

wydarzenia

Brutalny atak na hotel wBamako to sygna,


e Al-Kaida yje inie zamierza oddawa sztandaru
dihadu wrce Pastwa Islamskiego. Wpotwornej
licytacji wygra ten, kto bdzie bardziej okrutny.

adisson Blu to jeden znajbardziej luksusowych hoteli malijskiej stolicy Bamako. Zatrzymuj si tu
dyplomaci, artyci izagraniczni
biznesmeni. To take ulubione

32FORUM 24 2015

miejsce odpoczynku zag lotniczych przed dugim powrotem do


Europy czy Azji. Tamtego spokojnego poranka nic nie zwiastowao tragedii. Do czasu, gdy niezatrzymywana przez nikogo grupa

HOTEL
RADISSON
poodbiciu
zakadnikw.

uzbrojonych mczyzn wtargna na wewntrzny dziedziniec


hotelu.
Terroryci najpierw zabili
ochroniarzy, potem krzyczc Allah akbar!, zaczli strzela do goci. Po chwili przerwali ogie, biorc 170 zakadnikw, wtym dyplomatw, przedsibiorcw zEuropy,
Chin iIndii oraz zaogi Air France
iTurkish Airlines. Zapowiedzieli,
e kady, kto sprbuje ucieka lub

AP/EAST NEWS

Krwawe
wycigi terrorystw

MAU
RET
ANI
A

ALGIERIA

MALI

KONTEKST
Hotel
Radisson
Blu

Ambasada
Francji

Ambasada
USA

si ukrywa, zostanie natychmiast


zabity. Wypucili jedynie 30 ludzi,
ktrzy umieli recytowa wersety
Koranu. Przepustk do ycia bya
znajomo arabskiego tekstu Nie
masz Boga nad Allaha, aMahomet
jest Jego Prorokiem.

Al-Kaida wraca

Synny gwinejski piosenkarz Sekouba Bambino Diabate opowiada potem dziennikarzom, e przetrwa atak wswoim pokoju, schowany pod kiem. Zssiedniego
pomieszczenia usysza rozmow przeszukujcych hotel islami-

Nig
er

Bamako

GW
INE
A

Lotnisko

stw. Zaadowae? Idziemy dalej!. Po chwili, gdzie niedaleko,


pad strza. Niemniej kilkudziesiciu gociom ipracownikom udao
si uciec przez okna lub tylnymi
drzwiami.
Po kilku godzinach oblenia
malijskie wadze zdecydoway si
na szturm, wspierany przez kilkudziesiciu stacjonujcych wBamako
onierzy amerykaskich si specjalnych ifrancuskiej andarmerii. Podczas ataku zabito dwch islamistw,
udao si uwolni wikszo zakadnikw. Niestety, 20 hotelowych goci zgino podczas szturmu lub
wczeniej, zrk islamistw. Polowanie na pozostaych terrorystw,
ukrytych na wyszych pitrach hotelu, trwao jeszcze kilka godzin.
Podczas gdy onierze odbijali hotel, na caym wiecie rozptaa si dyskusja, czy atak wBamako
to take dzieo Pastwa Islamskiego
iczy ma jaki zwizek zwczeniejszymi zamachami wParyu. Szybko si okazao, e ma, ale bardzo
przewrotny. Do zamachu przyznaa si bowiem dihadystyczna organizacja Al-Murabitun, lokalna ekspozytura Al-Kaidy. Ta za coraz bardziej traci na znaczeniu wobec tak
terytorialnych, jak iterrorystycznych sukcesw Pastwa Islamskiego. Jak twierdz eksperci, po spektakularnych paryskich zamachach
Al-Kaida musiaa zareagowa, by
woczach radykalnych islamistw
nie odda ostatecznie sztandaru dihadu wrce Pastwa Islamskiego.
Od dwch lat islamici wMali, dawnej kolonii francuskiej, byli
wodwrocie. W2013r. prezydent
Francji Franois Hollande zdecydowa, e francuskie wojska wezm
udzia woperacji ldowej przeciw
islamistom wpnocnym Mali. Komentatorzy uwaali t decyzj za

Zagroenie z pnocy

ojna zislamistami wMali toczy si od kilku lat, afanatykom zramienia Al-Kaidy, od


2012r. operujcym na pnocnych rubieach pastwa, udao si pozyska wsparcie opozycyjnych
wobec rzdu wBamako plemion Tuaregw. Jednak francuska ofensywa zakoczya si praktycznym zniszczeniem si Al-Kaidy, aTuaregowie nawizali rozmowy zBamako. Latembr. wAlgierze doszo do podpisania porozumienia midzy
Tuaregami arzdem, wmyl ktrego pnocne
prowincje uzyskay daleko idc autonomi. Taki
traktat oczywicie nie spodoba si islamistom,
ktrzy podjli dalsz walk na wasn rk.
do ryzykown, ale si okazao, e
wzaledwie trzy tygodnie czterotysiczny francuski kontyngent odbi
dla rzdu wBamako terytoria okupowane przez Al-Murabitun.

Dylemat Hollandea

Jednak, paradoksalnie, wyrzucenie islamistw z terytorium Mali ogoszone jako wielki sukces
Francji rozlao fal dihadu po
regionie. Znaleli oni np. bezpieczne bazy wLibii, aFrancja, by by
konsekwentn, musi wci rozszerza sw operacj, coraz bardziej
wchodzc w rol afrykaskiego
andarma. Tymczasem przez ostatnie miesice terrorystom udao si
skutecznie uderzy nie tylko wMali, ale take wssiednich krajach:
wBurkina Faso, Mauretanii czy na
Wybrzeu Koci Soniowej. Atak na
hotel wBamako jest sygnaem dla
Francuzw: nie pokonalicie nas,
moemy zaatakowa wkadej chwili, take wstolicy kraju oczyszczonego zterrorystw.
By opanowa sytuacj wtym regionie Afryki, Francja musi zaangaowa duo wiksze siy. Itu pojawia si wielkie polityczne pytanie
do Hollandea: czy warto podj to
ryzyko? Terroryci wParyu pokazali, e wojna prowadzona daleko
poza granicami moe bardzo szybko wrci rykoszetem wsamo serce
Francji. Jedno jest pewne: licytacja
terroru trwa, aAl-Kaida dowioda,
e pogoski ojej mierci s przedwczesne.
Na PODST. THE GUARDIAN

33

FORUM 24 2015

DALLAS MORNING NEWS/TNS

krl sonday

wydarzenia

34FORUM 24 2015

American
Psycho
Kampania Donalda Trumpa
odmienia Ameryk.
Czy kontrowersyjny bogacz
zdobdzie Biay Dom?

Der Spiegel

zy widzicie, czego brakuje


tu dzi wieczorem? woa
Donald Trump do swoich
zwolennikw na pocztku imprezy wDallas. Na miejscowy stadion przyszo ponad 20tys.
fanw. Wznosz tablice: Milczca wikszo trzyma zTrumpem.
Rozdali je wczeniej ludzie kandydata. Publiczno jest podekscytowana. Przed gwnym bohaterem
na scenie przemawia zachwycony
pastor, ktry drcym gosem woa: Dzi wieczorem stajemy przed
tob, dobry Boe, eby podzikowa ci za Donalda Trumpa!
Pniej gos zabiera jedna
ztych kobiet, ktre spotka mona
tylko wAmeryce ubrana jak burdelmama, abardziej konserwatywna od kardynaa Ratzingera. S
dwa powody, dla ktrych moglicie tu dzisiaj przyj albo chcecie znowu zobaczy Ameryk wielk, albo poczu fenomen Trumpa!
woa ze sceny. Jej przemowa koczy si obietnic: rok 2016 przyniesie znacznie wikszy przeom ni
dzie, wktrym na prezydenta wybrano Baracka Obam.
Tymczasem na scenie pojawia
si kandydat. Czego wic tu brakuje? Jasne, telepromptera! krzyczy, jak zwykle zachwycony sob. Wskazuje na pust przestrze
na lewo od swojego pulpitu, gdzie
czsto stoj ekrany zpleksiglasu,
zktrych politycy odczytuj przemwienia. Nie chcemy teleprompterw! krzycz ludzie wekstazie.
Brak ekranu wituj niczym wybicie si ich kraju na niepodlego.
Trump zdaje sobie spraw, e miliony Amerykanw wypowiedziay
wojn klasie politycznej, ajej doskonaym ucielenieniem s wanie telepromptery. Symbolizuj nieprawdziw, zainscenizowan, zakaman
polityk. Trump ma wyczucie symboliki. Icie zwierzcym instynktem
wyczuwa saboci uinnych.
Od miesicy skutecznie przedstawia swoich konkurentw wwal-

ce o Biay Dom jako zalene od


sponsorw marionetki, ktrych
pomysy pochodz wycznie od
doradcw. Ci zapisuj swoje pogldy, akandydaci odczytuj je potem ztelepromptera jako wasne.
Zteleprompterem byoby atwiej.
Przez 45 minut bym co odczytywa, awy bycie zasnli cignie
Trump. Jednak mwi zgowy te
nie jest atwo. Dlatego najczciej
opowiada otym, jak jest wspaniay. Mam niewyczerpan energi!
woa. Jedyna myl przewodnia, do
ktrej wraca, gdy nie wie, co powiedzie, to sondae. Moje wyniki s
fantastyczne! stwierdza po raz 21.
Zdarza mu si te zagadn: Asyszelicie, jaki procent mnie popiera? Ja pokonam kadego!

Po gafach do przodu

Wskaniki poparcia s rzeczywicie fantastyczne dla Trumpa ijego zwolennikw, aniepokojce dla
reszty Stanw i wiata. W wielu
sondaach ekscentryczny milioner deklasuje rywali. Czasem opowiada si za nim 25, czasem nawet
30 proc. republikaskich wyborcw. Jego kandydatura moga zpocztku wyglda na kiepski art, ale
teraz ju nikt si nie mieje.
Po kadym wystpieniu telewizyjnym, po kadej idiotycznej wypowiedzi, po kolejnej niedorzecznoci, jaka pada zjego ust, politolodzy
s przekonani, e nastpi kres jego
popularnoci. Iza kadym razem s
wbdzie. Trump stawia pod znakiem zapytania wszelkie reguy, ktre dotychczas decydoway ozwycistwie lub porace. Mwi dokadnie
takim samym jzykiem jak wyborcy, do ktrych chce dotrze. Jeszcze
nigdy ofotel prezydenta nie ubiega
si miliarder celebryta. Jego sukces
wiele mwi oaktualnych nastrojach
wStanach Zjednoczonych, omentalnoci Amerykanw istanie ich
demokracji.
C takiego si wydarzyo, e
miliony Amerykanw day si prze35

FORUM 24 2015

kona akurat do 69-letniego miliardera megalomana zniedorzeczn


fryzur? Czy po Trumanie, Eisenhowerze iKennedym wpodrcznikach historii moe si pojawi Donald JTrump? Odmieni swj kraj
ju teraz, po tej kampanii kultura
polityczna Ameryki nigdy ju nie
bdzie taka sama. Od czasu ogoszenia w czerwcu, e zamierza
kandydowa do Biaego Domu, jak
nikt inny wpywa on na dyskusje
wswoim kraju. Inawet jeli nie zostanie kandydatem republikanw,
to itak odcinie swj wpyw na wyniku wyborw.

Latynosi std wyfrun

Na stadionie wDallas przez 45 minut mona mie wraenie, e to


wystp komika. Potem jednak nagle nastrj si zmienia, wcigu sekund chaotyczna wesokowato
przechodzi wpolityczn nagonk.
Nielegalna imigracja to olbrzymi problem! Musimy j powstrzyma! woa miliarder. Wychyla si
do przodu, marszczy czoo, spoglda gronie. Musimy zbudowa
ten mur! Yes! ryczy 20-tysiczny tum.
Z nielicznych konkretw najgoniej sycha dwa: po pierwsze zbuduje wielki mur na granicy zMeksykiem. Po drugie wcigu paru
dni pozbdzie si zkraju 11mln
nielegalnych imigrantw zAmeryki aciskiej. Nie uwierzycie,
jak szybko std wyfrun! obiecuje. Ju produkuje filmy wideo pokazujce Latynosw mordercw.
Nazywa imigrantw przestpcami,
handlarzami narkotykw igwacicielami. Podsyca lki. Ludzie staj
na krzesekach, krzycz, wiwatuj, piszcz zradoci. Temat cudzoziemcw podoba si jeszcze bardziej ni dowcip zteleprompterem.
Kandydatura Trumpa wyrosa
wrd Amerykanw. Wielu przestaje rozumie swj kraj, nie pojmuje, czemu ustrj gospodarczy
mimo znacznego wzrostu przynosi korzyci tylko bogatym. Trac zaufanie do politykw wWaszyngtonie, przestaj te wierzy mediom.
Nieufno wobec Waszyngtonu
iznanych od dawna politykw sta36FORUM 24 2015

y si tak powszechne,
e ludzie tacy jak Jeb
Bush s waciwie bez
szans. Dopieszczanego przez media senatora zFlorydy Marca
Rubio, jedynego zawodowego polityka wrd
kandydatw, popiera zaledwie 11 procent. Poza
Trumpem wyborcy darz sympati jeszcze Bena Carsona, neurochirurga (ojego kampanii czytaj na
str.36 przyp. FORUM). Wyglda na to, e najwaniejszym atutem jest brak dowiadczenia politycznego.
Innego dnia kampanii miliarder stoi we foyer nowojorskiego
wieowca Trump Tower iprezentuje ksik. Na okadce wida
jego zatroskan twarz, a tytu
brzmi: Crippled America (Kaleka Ameryka). Kreli tam, podobnie jak wprzemwieniach, obraz
sabego pastwa, pomiatanego przez inne kraje, ktrych
przywdcy s pono mdrzejsi, twardsi ibardziej
przebiegli. Pisze oobcokrajowcach, ktrzy zabieraj Amerykanom
miejsca pracy. A take
oekologach ostrzegajcych przed zmianami klimatu, o feministkach, ruchach gejowskich i zwolennikach poprawnoci politycznej,
ktrzy nie pozwalaj pisa prawdy
idyskryminuj milczc wikszo.

Niewykluczone, e na pocztku miliarder zgosi sw


kandydatur tylko dla zgrywy lub po to, by zdoby
jeszcze wikszy rozgos.
Teraz jednak znalaz si na
czele ruchu sfrustrowanych
i niespenionych. Ten
ruch jest sterowany z Trump Tower przy nowojorskiej Pitej
Alei. Jego wieowiec jest jak
spenienie snu
maego chopca
opaacu ze zota
i marmuru. Przy
dwch stoiskach we
foyer stoj dwie
blondynki oimponujcych biustach
isprzedaj dewocjonalia Trumpa:
krawaty, koszulki
z jego podobizn,
misie, perfumy, piki
tenisowe.
Lnice zotem windy wioz do imperium
miliardera. Na samej grze, wpenthousie, ktry
obejmuje a trzy pitra,
mieszka on sam ztrzeci
on Melani, by supermodelk rodem ze Sowenii, idziewicioletnim synkiem
Barronem. Pokoje zwidokiem na
Central Park udekorowa projektant Angelo Donghia wstylu LudwikaXIV, nie szczdzc 24-kaZew doradcw
ratowego zota. Sztab wyborczy
Nielegalna
Nasz kraj si zsuwa po rwni pomieci si natomiast w skromchyej. Nie mamy ju energii ani imigracja
nych pomieszczeniach na pitym
godnoci, nie jestemy z siebie
pitrze. Wprowizorycznie urzto olbrzymi
dzonych pokojach pracuje tylko
dumni. Brak nam zwycistw. Przegrywamy na wszystkich frontach! problem!
10 osb. Trump obchodzi si bez
Rzdz nami sabeusze inieudacz- Musimy j
doradcw, bo nieskomplikowane
nicy! Ze mn jako prezydentem bhasa kampanii s jego wasnego
dziemy znw odnosi zwycistwa. powstrzyma! autorstwa. Dziennikarz zagencji
Bloomberga spyta go ostatnio, koTyle zwycistw, e a to nas znudzi! peroruje pod koniec imprego wwanych sprawach pyta orazy w Dallas. Na koniec z gonid. Siebie brzmiaa odpowied.
kw rozlega si buntowniczy hit
Wan rol jako organizator
zlat80. Were Not Gonna Take It
imprez peni John McEntee, do
(Anymore) Nie pogodzimy si
niedawna producent wprawicowej stacji telewizyjnej Fox News.
ztym (wicej). Tysice zebranych
Jego zadaniem jest cign na
przyczaj si do piewu.

DALLAS MORNING NEWS/TNS, CAGLECARTOONS

krl sonday

wydarzenia

kade spotkanie tumy. Prowadzi


mnie do atrium. By pan wAlabamie? Widzia pan ten samolot?
pyta. Mwi gono, bo tu za
nim po marmurowej cianie spywa zszumem 20-metrowy wodospad. WAlabamie, gdy 30tys. ludzi czekao na stadionie, Trump
przelecia im tu nad gowami
swoim boeingiem zwielkim podpisem waciciela. Wpadlimy na
ten pomys cakiem spontanicznie.
Genialne, nie? opowiada zadowolony McEntee.

Nie wiem, ale si dowiem

Podczas przemwienia miliardera


wOklahoma City dochodzi do absurdalnej sceny. Po zwyczajowym
odwoaniu si do znakomitych wynikw sonday, zwraca si wstron
stacji telewizyjnych, ktre na ywo
nadaj jego wystp. Jest lekko wkurzony. Poprzedniego dnia pojawiy
si bowiem zdjcia pustych krzese.
Anie ma nic gorszego dla kampanii wyborczej, ktra ma przyciga
tumy. No, dalej, zakrcie kamerami! Nie pokazujcie tylko ludzi
zprzodu, pokacie, ilu jest dalej!
krzyczy Trump do operatorw.
Ci zamieraj wosupieniu, nie wiedz, co robi. Potem jednak niepewnie wykonuj jego polecenie. No
dalej, krcie, krcie! Nie kamcie!
Pokacie, ilu jest tu ludzi! nawouje. Ostatecznie kamery obrciy
si o180 stopni.
Trump zdaje sobie spraw, e
media zrobi wszystko, by poprawi
ogldalno. Upokarza tych dziennikarzy, ktrzy najchtniej nie daliby mu gosu, ale musz to zrobi
zuwagi na publiczno. Namiewa
si znich podczas programw na
ywo. Jest jak stworzony dla medialnego wiata, ktrego poziom
przekazu politycznego jest zbliony do poziomu przemwie Trumpa. Podczas kampanii wyborczej zawar zmediami niezwyke przymierze. Im ronie ogldalno, on za
ma widowni wart grube miliony.
Pierwsze dwie debaty republikanw
ogldao a 23mln widzw.
W sierpniu media mwiy
onim czciej ni opozostaych
16 konkurentach razem wzitych.

Zpocztku przeznaczy na spoty


reklamowe 15mln dolarw, zrezygnowa jednak ztego wydatku, bo
itak bez przerwy by na wizji. Jeli zapewniasz ogldalno, pokazuj ci na okrgo, choby nie mia
nic do powiedzenia. Ajak ogldalnoci brak, to choby stworzy najlepsze lekarstwo na wiecie, nie dowie si otym pies zkulaw nog
mwi miliarder. Kiedy akurat nie
wystpuje wtelewizji, twittuje. Ma
4,7mln followerw. Kady zasyszany komplement przekazuje im
zaraz dalej, nawet opitej rano.
Jego politycznym program ogranicza si do trzech tematw: budowa muru, los amerykaskich weteranw wojennych ideficyt whandlu zagranicznym. Wszyscy chc
nas dobi: Meksyk, Chiny iJaponia
ujmuje to krtko. Jednak polityk
zagraniczn si nie interesuje podobnie jak wikszo jego wyborcw. Mwi, e gdy ju zostanie prezydentem, to wszystkiego si dowie. Na temat Rosji ma do powiedzenia tylko, e my zprezydentem
Putinem na pewno si dogadamy.
Ma te recept na Pastwo Islamskie: trzeba przegoni ich bombami
zpl naftowych iprzekaza zoa
amerykaskim koncernom. Oglnie stara si zaprezentowa Amerykanom jako przeciwiestwo Baracka Obamy, ktrego uwaa za miczaka. Twierdzi, e przez takich
gupich i sabych przywdcw
wiat przesta si liczy z USA.
Polityka zagraniczna to dla niego
nic innego, jak rywalizacja silnych
mczyzn.

Biali w mniejszoci?

Roger Stone, przyjaciel Trumpa od


35 lat, podziwia go. Donald zawsze umie si znale wcentrum
uwagi mwi. Stonea niepokoi
tylko zarzut seksizmu, wysuwany
wobec miliardera. Bo Trump ma do
kobiet stosunek podobny jak Berlusconi: s wporzdku, jeli maj
biust ityek jak trzeba. Stone prbuje powcign druha przynajmniej na czas kampanii; tumaczy,
e kobiety stanowi ponad poow
wyborcw. ITrump niby si stara,
ale zaraz zdarza mu si wypowied

na temat konkurentki, Carly Fioriny: Ona jest niewybieralna. Wystarczy spojrze na jej buk!
Trump podkrela, e nie jest rasist, ale popiera go byy lider Ku-Klux-Klanu. Richard Spencer lat
37, garnitur, krawat, wosy zrwniutkim przedziakiem jest dyrektorem National Policy Institute, think tanku nacjonalistw irasistw. Marzy oaryjskim narodzie
i postuluje pokojow czystk etniczn. Zpocztku myla, e miliarder kandyduje tylko dla jaj. Ale
przekona si, e jemu chodzi onarodow tosamo. Spencer podobnie jak Trump uwaa, e kraj zmierza do zagady naszej rasy icywilizacji. Jego zdaniem daje on wyraz
powszechnej wrd biaych Amerykanw, chocia skrywanej obawie, e najpniej ich wnuki bd
ju y wkraju, wktrym si stan
Nasz kraj
gnbion mniejszoci.
W porcie LosAngeles wieczosi zsuwa
rem tego samego dnia mona obejpo rwni
rze zapowied tej przyszej wojny. Trump wygasza mow na popochyej.
kadzie wycofanego zeksploatacji
Nie mamy ju
okrtu wojennego USSIowa. Gdy
energii ani
koczy, fani modzi istarzy, menele ztatuaami iprzedstawiciele
godnoci,
klasy redniej, wszyscy biali stanie jestemy j wzdu burty ipluj wkierunku
nabrzea. Awdole stoj ci, ktrzy
zsiebie
prdzej czy pniej bd tu wikdumni
szoci: ludzie ociemnej karnacji,
przybysze zAmeryki aciskiej. S
wciekli, krzycz Trump rasista!
iKoniec zdominacj biaych!
Potem przy burcie pojawia si
Trump. Przez kilka sekund stoi bez
ruchu.
Omj Boe, przecie teraz bdziemy musieli przechodzi koo
nich zawodzi starsza dama wkostiumie.
No chodcie tu, chodcie!
woaj Latynosi. Prowokuj, wyczuwaj strach biaych.
Wracajcie do domu! Zpowrotem do Meksyku! krzycz biali.
W kocu Trump schodzi na nabrzee jako pierwszy. Pozdrawia gestem doni Latynosw, jakby wodpowiedzi na owacje.
MARKUS FELDENKIRCHEN
DERSPIEGEL, DISTR. BYNYT SYND.

37

FORUM 24 2015

TNS

fenomen czarnego doktora

wydarzenia

38FORUM 24 2015

Mistrz
skalpela
ispisku
Ben Carson jest zdolnym neurochirurgiem.
Aprzy tym wierzy, e egipskie piramidy byy...
spichlerzami w. Jzefa. Dzi ubiega si onominacj
republikanw wwycigu oprezydenturUSA.

The Guardian

39

FORUM 24 2015

dy wlipcubr. Donald Trump zacz prowa- Curriculum


dzi wsondaach, stao si jasne, e republi- vitae
kanw czeka niezwyka kampania majca Imi inazwisko:
wyoni kandydata, ktry odzyska Biay Dom. Benjamin Solomon
Pniej sytuacja staa si jeszcze dziwniejsza. Trump Ben Carson.
straci na chwil pierwsze miejsce na rzecz kandyda- Urodzony:
ta, ktry pod wzgldem temperamentu jest jego ca- 18wrzenia
kowitym przeciwiestwem, ale zktrym czy go jed- 1951r. wDetroit.
no cakowity brak dowiadczenia politycznego. Tym Wyksztacenie:
kandydatem jest Ben Carson, maomwny emerytowa- Licencjat zpsychologii (Uniwersytet
ny neurochirurg.
Na razie republikaskim wyborcom bardzo si to Yale, 1973); doktor
nauk medycznych
podoba, aobaj kandydaci wrepublikaskich sondaach
(Uniwersytet Miid eb web. Pobony chrzecijanin Carson zaskarbi chigan, 1977); resobie sympati ewangelikanw, ktrzy stanowi prawie zydent na wydziajedn trzeci wyborcw wIowa, gdzie wlutym odbd le neurochirurgii
si pierwsze prawybory. Wostatnim kwartale zebra wszpitalu Johnsa
na swoj kampani 20mln dolarw, najwicej spord Hopkinsa wBaltiwszystkich kandydatw.
more.

Bicz na establishment

Jego yciorys to klasyczna wersja amerykaskiej opowieci od pucybuta do milionera. Jest nie tylko byskotliwym neurochirurgiem, ale take autorem 10
ksiek otematyce chrzecijaskiej. Atake kilku najdziwniejszych stwierdze, jakie kiedykolwiek pady
na amerykaskiej scenie politycznej. Carson to znany
propagator niezwykych teorii spiskowych oraz prowokator porwnujcy aborcj do niewolnictwa, amaestwa osb tej samej pci do pedofilii.
Niedawno bysn refleksj opiramidach, wktrych jego zdaniem biblijny Jzef magazynowa zboe. Atake teori, e prezydenci Rosji Wadimir Putin, Iranu Ali Chamenei oraz Autonomii Palestyskiej
Mahmud Abbas uczszczali wsplnie do jednej zmoskiewskich szk w1968r. Uwaa te, e gdyby ydzi
mieli bro, nie doszoby do Holocaustu, przekonuje, i
sam zapobiegby kadej strzelaninie, jakich nie brak
ostatnio wStanach Zjednoczonych, atake e Ziemi
stworzono wsze dni, aOsama benLaden cieszy si
ochron saudyjskich wadz po atakach z11 wrzenia.
Syszc to demokraci iliberaowie krzywi si zobrzydzeniem, ale nieprzewidywalno, aniekiedy niewytumaczalna bezduszno Carsona zaalarmoway take
kierownictwo Partii Republikaskiej.
On tymczasem powtarza, e klasa polityczna boi
si go, bo moe zburzy tradycyjny ukad si wamerykaskiej polityce. Zagadka Carsona jest jednak duo
bardziej skomplikowana. Do jej rozwizania nie wystarczy analiza ekscentrycznych pogldw. Jego przypadek stanowi zaprzeczenie odwiecznej prawdy amerykaskiej polityki, e czarni politycy nale do Partii
Demokratycznej. Carson jest nie tylko republikaninem,
ale te zatwardziaym konserwatyst wkwestiach spoecznych igospodarczych, sprzeciwia si aborcji (nawet gdy cia jest wynikiem gwatu bd kazirodztwa)
iuwaa, e programy pomocy spoecznej jedynie uzaleniaj ludzi idostarczaj gosy politykom.
40FORUM 24 2015

Kariera:
W wieku 33 lat zosta najmodszym
ordynatorem neurochirurgii wszpitalu Johnsa Hopkinsa. Kierowa prac 70-osobowego
zespou, ktry jako
pierwszy na wiecie rozdzieli blinita syjamskie
zronite gowami.
Pionier ratujcych
ycie technik operacji mzgu.
Osignicia:
Prezydencki Medal
Wolnoci, najwysze odznaczenie
cywilne, przyznany przez Georgea
W.Busha w2008r.
Znany z:
druzgoccej krytyki reformy opieki
zdrowotnej wprowadzonej przez
Baracka Obam.
Wygosi j prezydentowi prosto
wtwarz podczas
niadania modlitewnego w2013r.
Kluczowy
cytat:
Moja wasna teoria brzmi tak: Jzef
zbudowa piramidy,
by tam magazynowa zboe.

Ostatnio odwiedzi Ferguson i Baltimore, gdzie


doszo do zamieszek na tle rasowym, ale nie okaza
wspczucia czarnej spoecznoci, ktra czuje si represjonowana przez bia policj. Nawet jego chrzecijaskie korzenie przestaj by atutem, gdy si okazuje,
e jest wyznawc niezbyt liczebnego Kocioa Adwentystw Dnia Sidmego, oskaranego oherezj przez
chrzecijan zgwnego nurtu.

Plecami do pastwa

W Baltimore, gdzie by przez 30 lat najlepszym neurochirurgiem dziecicym wszpitalu Johnsa Hopkinsa,
wzbudza szacunek, ale iniepokj. Quantae Johnson
mia cztery lata, kiedy pozna doktora Carsona. Zosta
postrzelony podczas wymiany ognia midzy rywalizujcymi gangami. Kula przeszya mzg. Zgowy
laa mi si krew, gdy babcia wioza mnie do szpitala
wspomina 28-letni dzi Johnson. Maego pacjenta
przyj Carson. Pocisk nie uszkodzi patw czoowych,
gdzie znajduj si orodki kontrolujce mow iporuszanie. Dwa dni po operacji chopak by ju wstanie
wymieni imiona wszystkich wi Ninda. Jedyn
komplikacj po zabiegu s napady drgawek. Johnson
popiera prezydenckie aspiracje lekarza. Wierz, e
obsadzi stanowiska waciwymi ludmi, jest poza tym
bardzo inspirujcy iwieci przykadem tumaczy.
Ma pewno, e Carson poradziby sobie zproblemami takich miast jak Baltimore, bo doskonale je zna
zautopsji. Matka chirurga, Sonya, zostaa jako nastolatka zmuszona do maestwa ze starszym mczyzn.
Ben ijego brat wychowywali si wbiedzie, najpierw
wDetroit, apotem wBostonie. Matka pracowaa wkil-

CAGLECARTOONS

fenomen czarnego doktora

wydarzenia

pewne: Carsonowi udao si wygrzeba zbiedy iosign sukces. Zbi take fortun na wydanych ksikach,
wykadach motywacyjnych idoradzaniu wradach nadzorczych takich gigantw jak Kelloggs czy Costco.

Z rk Chrystusa

ku miejscach, by utrzyma synw. Pilnowaa, cho sama bya analfabetk, by przez tydzie chopcy przeczytali co najmniej po dwie ksiki. Ciko tyraa, by nie
y nagarnuszku pastwa. Od czasu do czasu jednak,
gdy sytuacja bya wyjtkowo trudna, przyjmowaa pomoc wiadczon wramach rnych programw rzdowych. Dlatego obecny sprzeciw jej syna wobec wszelkiego wsparcia ze strony pastwa niektrzy postrzegaj jako czarn niewdziczno, anawet hipokryzj.
Carson nie zgadza si ztymi zarzutami iapeluje,
by udzielaniem pomocy yciowym rozbitkom zajy
si organizacje charytatywne. Sam zreszt zpowodzeniem prowadzi jedn znich Carson Scholars Fund
ktra rozpocza dziaalno w1996r. idzi funduje
stypendia wwysokoci tysica dolarw ponad 500 studentom. Finansuje te czytelnie dla dzieci. Jedno jest

W 2001r. Carson ijego ona Lacena Candy zainwestowali znaczn cz majtku wwiejsk posiado
opowierzchni 20ha, pooon wstanie Maryland niedaleko Baltimore. Rezydencja wstylu gregoriaskim
pyszni si korynckimi kolumnami ze zdobionymi zotem kapitelami, icie paacowymi schodami, omioma
sypialniami i12 azienkami. Wartykuach powiconych Trumpowi wiele si pisao ocianie chway
istnym otarzu wzniesionym na swoj cze. Carson
te ma wrezydencji co takiego. Jedna ze cian wpiwnicy jest zawieszona dyplomami itabliczkami. Na grze, na eksponowanym miejscu obok drzwi, wisi tylko
Medal Wolnoci, najwysze odznaczenie cywilne przyznawane wUSA. Na przeciwlegej cianie jest za to portret Carsona zJezusem Chrystusem, ktry trzyma rk
na ramieniu chirurga.
Carson wierzy wBoga. Ale take wsiebie. Jedn
znajwaniejszych decyzji wjego yciu byo podjcie
si resekcji pkuli mzgu wcelu ulenia dziecku cierpicemu na chroniczne napady padaczki. Od wielu lat
prbowano przeprowadzi tak operacj bezskutecznie. Carson postanowi. Poprawi procedur, ratujc tym
samym dziesitki istnie ludzkich. Wswojej karierze,
jak twierdz wtajemniczeni, czsto ignorowa rady innych, jeli chodzi oto, co mona, aczego nie mona osign. Nie wierzy ekspertom iczsto znajdywa wasny,
byskotliwy sposb na obejcie trudnoci irozwizanie
problemu. Dlatego nie przejmuje si zarzutami oignorancj wdziedzinie polityki zagranicznej. Przyznaj,
nie zgbiem jeszcze tej dziedziny. Iwol si nie wypowiada na tematy, oktrych na razie nie mam pojcia przyzna niedawno. Niektrym to przeszkadza, bo
uwaaj, e skdind genialny chirurg wcale nie musi
by idealnym materiaem na prezydenta. Rwnie ito
Carson musi szybko przemyle.
TOM MCCARTHY THEGUARDIAN
REKLAMA

41

FORUM 24 2015

Ayyan Ali

Awantura zdewizami
Cay Pakistan yje spraw topmodelki Ayyan Ali, zatrzymanej na lotnisku wIslamabadzie jak twierdzi policja wczasie prby przemycenia p miliona dolarw do
Dubaju. 23-latka (ktra woli, by nazywa
j po prostu Ayyan) pojawia si wshow-biznesie wwieku 16 lat. W2010r. zdobya wan branow nagrod, ktra otworzya jej drog do wielkiej kariery. Wpada,
wedug celnikw, podczas rutynowej kontroli. Sprawdzajc jej torb, stranik znalaz pliki banknotw (wedug przepisw
moga wywie najwyej 10tys. dolarw).
Owiadczya, e nic nie wiedziaa ozakazie, arodki pochodziy zlegalnej sprzeda-

y nieruchomoci. Prokuratura zarzuca jej


jednak pranie brudnych pienidzy, za co
grozi wysoka grzywna i14 lat wizienia.
Modelka oczekuje na wyrok w wizieniu, poniewa sd nie zgodzi si na
zwolnienie za kaucj. Media od razu zainteresoway si spraw, szczeglnie e pojawiy si doniesienia, jakoby Ayyan miaa
by preferencyjnie traktowana wareszcie
(moga oglda telewizj, wybiera dania,
korzysta ztelefonu). Jednak prawdziwa
sensacja wybucha wczerwcubr., kiedy
urzdnik suby celnej zajmujcy si spraw modelki zosta zastrzelony przez nieznanych napastnikw.

Angielski muzyk Ozzy Osbourne, przy okazji krcenia programu dla kanau History, przyjecha do Alamo wSan Antonio, by przeprosi za zbezczeszczenie
jednego znajbardziej znanych amerykaskich zabytkw. W1982r. piosenkarz upi si iodda mocz
na pomnik wpobliu misji jezuitw, gdzie w1836r.
kilkuset teksaskich onierzy bronio si przeciwko przewaajcym siom armii meksykaskiej. Zosta
wsadzony do aresztu ipo koncercie wydalony zmiasta, ale odkupi winy, przekazujc pienidze organizacji dbajcej oten zabytek.

42FORUM 24 2015

Od razu pojawiy si teorie spiskowe czce j zpotnymi politykami


ibiznesmenami. Wedug jednej znich
wkraju dziaa siatka celebrytw, ktrzy
wykorzystuj saw ipozycj, by unika
lotniskowej kontroli. Jeden ze starych
wsppracownikw byego prezydenta
Asifa Alego Zardariego twierdzi, e Ayyan miaa zwizki zjego parti ikilka
razy odwiedzaa przywdc. Fani modelki pozostaj jej wierni, nie daj wiary
plotkom idomagaj si jej uwolnienia,
puentujc internetowe dyskusje hasem
FreeAyyan.
DAWN

Amerykaska aktorka Jennifer Lawrence przyznaa, e po raz pierwszy wzia udzia wscenie seksu
na planie filmowym. Do epokowego wydarzenia doszo podczas krcenia filmu Passengers (wiatowa
premiera 21 grudniabr.), a25-letniej laureatce Oscara partnerowa amerykaski przystojniak Chris Pratt.
Tym wiksz sensacj wzbudzio kolejne wyznanie
Lawrence, e podczas krcenia kowych scen bya
kompletnie pijana. Nic dziwnego, e dowiadczenie
wydao si jej bardzo dziwne. Dobrze, e wogle co
pamitaa.

REUTERS/FORUM (3), CAGLECARTOONS (3), MCT

o nich si mwi

profile

Chatia Dekanoidze

Anioek
Saakaszwilego

Narodow Policj Ukrainy od 7listopadabr. dowodzi 38-letnia Chatia


Dekanoidze. Gruzinka nie jest pierwszym zagranicznym politykiem zajmujcym wysokie stanowisko we wadzach tego pastwa wrzdzie jest
kilku cudzoziemcw, m.in. rodakw
nowej pani naczelnik. Spory desant
Gruzinw zosta zaproszony na Ukrain wraz zbyym prezydentem Micheilem Saakaszwilim, ktry wmaju
obj stanowisko gubernatora Odessy.
Dekanoidze, wprzeszoci wsubie dyplomatycznej (Stany Zjednoczone, Kanada, Meksyk), rektor gruziskiej Akademii Policyjnej oraz minister owiaty, na Ukrainie zostaa
doradczyni wiceminister spraw wewntrznych (te Gruzinki), potem rwnie szefa tego resortu; braa udzia
wreformowaniu MSW, zorganizowaa CAPS uczelni, wktrej ukraiscy studenci mog zapozna si zdowiadczeniami gruziskich reform.
Podobnie jak inni wsppracownicy
Saakaszwilego jest przeciwniczk polityki Wadimira Putina, przeprowadzenie reform na Ukrainie uwaa za
najlepsz antyputinowsk bro.
GRANI.RU

Mauricio Macri

W Argentynie te zmiana
Prawicowy burmistrz Buenos Aires Mauricio Macri niespodziewanie wygra drug rund wyborw prezydenckich wArgentynie, mimo e jeszcze dwa miesice
temu nikt nie dawa mu szans na zwycistwo. Daniel Scioli zrzdzcego peronistycznego Frontu Zwycistwa faworyt
ustpujcej prezydent Cristiny Fernndez deKirchner roztrwoni przewag
izebra wdrugiej rundzie 48,56 proc.
gosw. Macri, lider koalicji Cambiemos
(Zmiemy), zdoby 51,44proc.
Po 12 latach rzdw maestwa
Kirchnerw (Nstor zmar w 2010 r.)
Argentyna nie jest wnajlepszej kondycji. W ostatnich piciu latach inflacja
signa 30 procent, gospodarka dostaa

91-letni prezydent Zimbabwe Robert Mugabe troch


zapad na zdrowiu, ale nie zamierza przekaza wadzy onie Grace. Co ciekawe, poinformowa otym za
porednictwem maonki. Pierwsza dama owiadczya na jednym zwiecw, e zamierza przygotowa dla
niego specjalny wzek, na ktrym bdzie mg si
sprawnie porusza idalej rzdzi. Dodaa te, e jej
m nie odejdzie, dopki moe mwi. Awzek bdzie pchaa sama zaznaczya. Krytycy wezwali przywdc do rezygnacji, gdy podczas otwarcia sesji parlamentu odczyta niewaciwe przemwienie.

zadyszki, aspoeczestwo znw zaczo


biednie. Administracj rzdow nkay liczne skandale, pani prezydent toczya wojn znajwiksz grup medialn
wkraju izagranicznymi korporacjami.
Macri obiecuje polityk bardziej przyjazn biznesowi, porozumienie z wierzycielami, walk zhandlarzami narkotykw ikorupcj, atake zwrot wpolityce zagranicznej: zacienienie sojuszu
ze Stanami Zjednoczonymi ipolunienie zwizkw zIranem iWenezuel. Po
ogoszeniu wynikw krtko podsumowa
swoje zwycistwo: To historyczna chwila, c za emocje, c za rado, c za
nadzieja.
CLARN

Pozostamy przez chwil przy starzejcych si dyktatorach, bo prezydent Kazachstanu Nursutan


Nazarbajew zoy wan deklaracj. Jeli kto
trzyma si stoka od 25 lat, to czas wkocu odej
owiadczy. 75-letni polityk sprawuje urzd gowy pastwa od 1989r., awroku 2010 otrzyma
tytu Przywdcy Narodu, dziki czemu moe startowa wwyborach do koca ycia. Ostatniej wiosny
dosta 98proc. poparcia, ale we wrzeniu wyznaczy na wicepremiera najstarsz crk. To moe by
sygna, e szykuje si do ustpienia.

43

FORUM 24 2015

Jonathan Pollard

Koniec szpiegowskiej sagi

Jack Ma

Mdrzec ze
Wschodu
Jonathan Pollard, Amerykanin skazany 30 lat temu na doywocie za szpiegostwo na rzecz Tel Awiwu, zosta warunkowo zwolniony zwizienia. Przez
kolejne pi lat bdzie nosi bransoletk znadajnikiem GPS, zabroniono mu
te udzielania wywiadw iwyjazdw
do Izraela, gdzie uchodzi za bohatera.
W1986r. Jonathan Pollard, analityk
wywiadu marynarki wojennej, doszed
wraz zon, Anne Henderson Pollard
(na zdj. w dolnym rogu), do porozumienia zFBI iprzyzna si do jednego
przypadku przekazania Izraelowi materiaw chronionych tajemnic pastwow. Prokuratorzy wzamian nie
wystpili odoywocie dla Pollarda. Jednak sdzia Aubrey Robinson by niewzruszony. Na podstawie do dzi utajnionego raportu stwierdzi brak okolicznoci agodzcych iwymierzy mu
kar doywotniego wizienia.
Kolejni prezydenci odmawiali zagodzenia wyroku, eby zniechci pracownikw sub federalnych do przekazywania informacji nawet sojusznikom.

Ambasada Izraela nie otworzya drzwi


przed Pollardami, gdy chcieli uciec, ale
od lat zabiegaa ouwolnienie Jonathana. Ci, ktrzy uwaaj go za bohatera,
podkrelaj, e dziaa zpobudek ideowych. Uwaa, e informacje okrajach bliskowschodnich, ktre przekaza, byy kluczowe dla bezpieczestwa
Izraela, aStany Zjednoczone celowo je
ukryway.
Przeciwnicy za twierdz, e dopuci si pospolitego szpiegostwa.
Sprzeda tajemnice Izraelowi za pienidze isprzedaby je kademu innemu krajowi. Zama przysig ipostawi amerykaskich ydw wokropnej
sytuacji, bo rwnie zaczli by podejrzewani mwi sdzia Abraham Sofaer, ktry doradza wjego sprawie. Od
dawna si mwio, e administracja Baracka Obamy moe wynegocjowa wypuszczenie Pollarda wzamian za jakie
ustpstwa rzdu izraelskiego wsprawie
procesu pokojowego, ale Departament
Stanu kategorycznie temu zaprzecza.
NPR

Val Kilmer, amerykaski aktor znany m.in. zfilmu


Top Gun, ogosi na Facebooku, e przyj propozycj wystpienia wdrugiej czci kinowego przeboju. Przy okazji zasugerowa, e zagra uboku Genea
Hackmana, areyserem bdzie Francis Ford Coppola.
Internautom opady szczki, ale aktor od razu wytumaczy, e zosta le zrozumiany. Ja tylko chciaem
pokaza przykad propozycji, jak przyjbym od razu bez czytania scenariusza wytumaczy swoj pokrtn logik Val Kilmer.

44FORUM 24 2015

Chiski portal handlowy Alibaba zaliczy


historyczny rekord. Wcigu pierwszych
omiu minut wielkiej akcji promocyjnej
zarobi miliard dolarw! Zaoyciel portalu Jack Ma zaczyna zawodow karier jako nauczyciel angielskiego wHangzhou.
Mogoby si wydawa, e taka posada
to szczyt marze dla cherlawego nieuka,
ktry wczeniej obla egzaminy do szkoy milicyjnej inie zosta przyjty nawet
do pracy wKFC. Pensja wwysokoci 120
juanw (okoo 20 dolarw) najwyraniej
go jednak nie zadowalaa. Postanowi zaoy wasny biznes internetowy iby to
strza wdziesitk.
Dzi szef Alibaby moe si pochwali
majtkiem wwysokoci 22mld dolarw.
Wwieku 51 lat chiski krezus nie zamierza spocz na laurach ipodj si kolejnego ambitnego zadania: bdzie doradc
ds. gospodarczych brytyjskiego premiera
Davida Camerona. Mona tylko si zastanawia, jak syncy zekstrawaganckich
pomysw Chiczyk odnajdzie si wtak
elitarnym gronie, obok szefw BP iRolls
Roycea. Swoim pracownikom zwyk powtarza, e Alibaba powinien kocha si
zrzdem, ale nie moe go polubi. Prezesa najwyraniej to nie dotyczy.
LOBS

Birmaska opozycjonistka Aung San Suu Kyi spotkaa si zprzewodniczcym parlamentu, by omwi podzia wadzy po pierwszych wolnych wyborach wsterowanym przez reim wojskowy kraju. Shwe Mann
sam jest generaem ido niedawana by trzeci osob
wpastwie (szefem rzdzcej partii). Rozmowa za zamknitymi drzwiami onarodowym pojednaniu zakoczya si wdobrej atmosferze, ale bez konkretw.
Proces przekazania wadzy napotka kilka przeszkd,
szczeglnie jeli idzie oosob nowego prezydenta.
Aung San Suu Kyi nie moe peni tej funkcji.

FLASH90/FORUM, MAXPPP/FORUM, CEN/EAST NEWS, CAGLECARTOONS (3), MCT

o nich si mwi

profile

Ana Pacheco iIsabel Londoo

Bratanie po kolumbijsku

Bya rebeliantka zFARC ibya policjantka


wystpiy wsplnie na okadce skierowanego
gwnie do panw kolumbijskiego pisma SoHo, eby promowa postpy procesu pokojowego wswojej ojczynie. Ana Pacheco idetektyw Isabel Londoo pokazay si nie tylko
bez ubrania, ale isploty wmiosnym ucisku, symbolizujcym koniec wojny domowej
toczcej si wKolumbii od ponad p wieku.
Pod koniec wrzeniabr. przywdca rebeliantw iprezydent kraju doszli do porozumienia
wbudzcej najwiksze kontrowersje sprawie
cigania sprawcw zbrodni wojennych popenionych przez obie strony konfliktu (wktrym zgino ju okoo 220tys. ludzi).
Realizacja postanowie ustalonych wHawanie idzie opornie, arebelianci twierdz, e
rzd nie przestrzega zawieszenia broni. Jednak
ponad poowa Kolumbijczykw zoptymizmem
patrzy na postpy procesu pokojowego. Dwie
modelki zprzeszoci zgodziy si rozebra
dla SoHo wanie po to, by wyrazi nadzieje wikszoci mieszkacw, e ich koszmar si
wkrtce skoczy. Najpierw si zdziwiam, e
mam pozowa prawie bez ubrania zrebeliantk, ale podoba mi si przesanie. WKolumbii
jestemy tak przyzwyczajeni do mocnych obrazw, e musielimy zrobi co naprawd szokujcego, by dotrze do ludzi ipokaza, e pokj
jest moliwy mwi Londoo.
Pacheco powiedziaa dziennikarzom lokalnej rozgoni radiowej, e propozycj pisma
przyja zpewnym wahaniem. To bardzo
wane wmoim yciu. Chodzi opokj, aco jest
pikniejszego ni dwie kobiety, ktre promuj pokj? Czas poprosi oprzebaczenie tych,
ktrych skrzywdziam wpartyzantce powiedziaa. SoHo to drugie pod wzgldem nakadu pismo wkraju po magazynie powiconym telenowelom. Reakcja czytelnikw bya
mieszana. Przesanie jest bardzo pikne, ale
to tylko dwie atrakcyjne kobiety prawie bez
ubrania napisa jeden zinternautw. Inni
podeszli dosprawy zentuzjazmem. Takiego
wanie pokoju potrzebujemy wKolumbii
ripostowali.
DAILY MAIL

Amerykaski aktor Charlie Sheen, ktry w2011r.


watmosferze skandalu wycofa si zycia publicznego, zdradzajc symptomy zaamania nerwowego oraz
uzalenienia od narkotykw, wyjawi, e od czterech
lat jest nosicielem wirusa HIV. Wiadomo wywoaa
poruszenie, bo artysta chwali si, e spa zpicioma
tysicami kobiet. Dzi twierdzi, e wszystkim swym
paniom mwi ochorobie, akilka prostytutek prbowao go nawet szantaowa. Bya partnerka, gwiazda porno Bree Olson, zaprzecza, ale by moe jeszcze
nie wiedzia odiagnozie, kiedy byli razem.

Czarne chmury zebray si nad menaderem klubu


Real Madryt Rafaelem Bentezem, ktrego zesp
przegra 4:0 wkluczowym meczu zBarcelon. Gracze zostali wygwizdani, ahiszpascy kibice wykonali
tzw. paolad, czyli na znak braku szacunku pomachali biaymi chusteczkami. Chocia po boisku biegaa jedenastka warta prawie p miliarda euro, to nie
potrafia nic zdziaa. Co prawda prezes klubu Florentin Prez stan murem za szkoleniowcem, ale on
te zosta wygwizdany przez kibicw, wic marna to
pociecha.

45

FORUM 24 2015

W 2014r.
JEKATIERINA
TICHONOWA
wystpia nazawodach World Cup
RocknRoll Acrobatic wKrakowie.
Tylko wtedy mona byo j sfotografowa.

46FORUM 24 2015

P. DUDZIK/EAST NEWS

ukryta crka Putina

ludzie

Carwna

rwniejsza ni inni
Kilka dni temu gruchna wie: wMoskwie mieszka
bogata ipotna modsza latorol prezydenta Rosji.
Tajemnice rodziny Putinw ujrzay wiato dzienne.

47

FORUM 24 2015

wudziestodziewicioletnia blondynka i jej


partner tacz wrytm amerykaskiej muzyki. Niska, raczej krpa moda kobieta odwanie wygina ciao wkusej spdniczce. Jej starania nie pjd na marne jury konkursu nagrodzi j
zotym pucharem.
Wicemistrzyni Rosji wakrobatycznym rock androllu Jekatierina (Katierina) Tichonowa na co dzie ubiera
si bardziej zachowawczo: postarzaj j ciemne garsonki, le dopasowane czarne marynarki oraz lejce bluzki
na radzieck mod. Taki ponury dress-code obowizuje wkonserwatywnych murach Moskiewskiego Pastwowego Uniwersytetu im.omonosowa. Jekatierina
kieruje tam zespoem zajmujcym si rozwijaniem intelektualnych projektw za niebagateln sum 1,7mld
dolarw. Jako szefowa hojnie sponsorowanych przez
pastwowe spki dwch fundacji buduje mosty porozumienia midzy nauk ibiznesem. Bierze te aktywny udzia wtworzeniu moskiewskiego centrum innowacji, szumnie zwanego rosyjsk Dolin Krzemow.

Modsza Katia

Wtych nieatwych zadaniach wspieraj j zaufani


wsppracownicy Wadimira Putina, wtym dwch byych oficerw KGB, ktrzy wlatach80. suyli zprzyszym prezydentem Rosji wDrenie. Mimo napitego grafiku Katia ijej yciowy partner 33-letni Kiry
Szamaow (syn starego przyjaciela Putina zPetersburga) znajduj czas na relaks. Od moskiewskiego zgieku
ismogu odpoczywaj we francuskim kurorcie Biarritz
nad Zatok Biskajsk. Ich zabytkowa willa zwidokiem
na ocean warta jest 3,7mln dolarw, co wporwnaniu
zmajtkiem pary, ocenianym na dwa miliardy dolarw,
wydaje si drobn sum.
O tym, e Katia Tichonowa jest modsz crk prezydenta Rosji, mwio si wMoskwie ju od jakiego
czasu. Bloger Oleg Kaszyn jako pierwszy wywszy,
e babcia Putina nosia imi odojcowskie Tichonowna, co mogo zainspirowa wybr nowego nazwiska
przez modsz crk prezydenta. ycie rodzinne gowy
pastwa byo jedn znajpilniej strzeonych tajemnic.
Sam zainteresowany, przy okazji rozwodu zdugoletni maonk Ludmi, przyzna wmediach, e obie
jego crki mieszkaj wrosyjskiej stolicy. By to jeden
znielicznych oficjalnych komentarzy dotyczcy prezydenckich dzieci (dwa lata wczeniej dumny ojciec
podzieli si zdziennikarzami informacj, e modsza
crka studiowaa japonistyk).
Po tej do nieoczekiwanej niedyskrecji rosyjskiego lidera znowu zapada cisza. Dziennikarze, nawet
opozycyjni, unikali niebezpiecznego tematu. Wszyscy
pamitali osmutnym losie Moskiewskiego Korespondenta. W2008r. tygodnik opublikowa krtk informacj otajnym lubie Putina z25-letni gwiazd gimnastyki Alin Kabajew. Gazet natychmiast zamknito, adziennikarzy rozpdzono na cztery wiatry.
Dlatego oprezydenckich dzieciach pisano wRosji
znajwysz ostronoci. Od czasu do czasu wsieci
48FORUM 24 2015

MARIA PUTIN,
starsza crka
prezydenta,
przysza nawiat
w1985r.
wLeningradzie.
Ojej obecnym
yciu nie wiadomo
prawie nic.

pojawiay si niepotwierdzone plotki opotomkach prezydenta zdrugiego maestwa. Byo to jednak wrenie zfusw, araczej znabierajcej wagi Kabajewej,
ktra zamienia sal sportow na wygodny fotel wparlamencie, apotem na ciep posad wnajwikszym
wRosji holdingu medialnym. Spekulacje na temat zadziwiajcej kariery Tichonowej te si pojawiay winternecie. Nigdy jednak na amach powanych mediw.
Do czasu, a spraw zaja si agencja Reutera.

Nowy feudalizm

Podobno jeden zwysoko postawionych urzdnikw


wdobrej wierze wygada si dziennikarzom oprezydenckiej crce ijej fundacjach. Wswoim materiale ledczym dziennikarze Reutera ujawnili nie tylko rodzinne koligacje, ale rwnie liczony wmiliardach majtek
modszej latoroli Putina. To koresponduje zsensacyjnymi doniesieniami brytyjskiej prasy, ktra stale powta-

TASS/FORUM

ukryta crka Putina

ludzie

KONTEKST

Osona pustki
Dlaczego ycie rodziny
prezydenckiej jest
skrywane przed
wiatem, wyjania
rosyjska psycholoka
Olga Machowska.

adimir Putin od dawna skrywa informacje


oczonkach swojej rodziny,
to naley do kanonu dziaania kadego czowieka zwizanego ze subami specjalnymi. Tak si zachowuj ludzie
pracujcy wwywiadzie: nie
mwi osobie, oswojej rodzinie, majc ztyu gowy przewiadczenie, e kto moe t
wiedz wykorzysta. Podobny mechanizm dziaa wprzypadku ludzi zwizanych ze
wiatem przestpczym.

Nawyk prowadzenia podwjnego ycia stanowi co


wrodzaju polisy ubezpieczeniowej. Rodzina jest tym sabym punktem, wktry mog
uderzy przeciwnicy. Dlatego powinna si znajdowa na
drugim planie, wcieniu. To
gwarancja bezpieczestwa.
Iluzoryczna, ale jednak dajca pewne pole manewru: zanim kto dotrze na zaplecze,
bdzie czas, by si wycofa,
zmyli tropy, znikn.
Najwidoczniej Putin
uzna, e jego crki powinny
zosta gboko ukryte, by nie
stanowiy dla niego obcienia, asame byy bezpieczne.
Od syna moe by si nie odegnywa, od crek odci si
atwiej. Gdy dziewczta byy
mae, mona byo im zapew-

rza, e oficjalnie skromny ido ubogi, bo posiadajcy tylko 150-metrowe mieszkanie, prezydent Rosji jest
wrzeczywistoci najbogatszym czowiekiem wiata.
Doniesienia Reutera w mig si stay sensacj.
Kreml, ustami prezydenckiego rzecznika Dmitrija Pieskowa, zaprzeczy dziennikarskim ustaleniom. To jednak nie ostudzio emocji. Wmediach spoecznociowych ironii isarkastycznym artom nie byo koca:
Kada rosyjska kobieta jest wpewnym sensie crk
Putina, Mieszkacy Biarritz mog spa spokojnie, nie
uderz wnich nasze iskandery, Skd uKatii dwa miliardy? To proste przed szko rodzice dawali jej rubla
na pczki, aona wydawaa tylko 50 kopiejek.
Sprawa jednak jest powaniejsza, ni mogoby si
wydawa napodstawie internetowych komentarzy.
Znawcy moskiewskich kuluarw mwi, e Katia iKiry to crme de la crme nowej rosyjskiej arystokracji. Dorastajcym dzieciom rosyjskiej elity znudziy
si zote piaski Lazurowego Wybrzea iszwajcarskie
szczyty rzdni wadzy isukcesw 30-latkowie zajmuj stoki swoich wysoko postawionych ojcw. Dziedzicz dowodzenie wstrategicznych strukturach polityczno-biznesowych. Dol wrosyjskich bankach ipastwowych spkach otrzymali rwnie modzi kuzyni
Putina Igor iMichai.
Idzie nowe pokolenie Putina twierdz rosyjscy
analitycy. Znany opozycjonista ibloger Aleksiej Nawalny nazywa taki stan rzeczy neofeudalizmem iostrzega, e to niszczce dla pastwa. Bo cay pastwowy majtek, aprzede wszystkim strategiczne surowce, trafia

ni pen anonimowo. Teraz s ju dorose ina dodatek bardzo aktywne. Putinowi i tak dugo udawao si
ukrywa swoje dzieci. Moe
gdyby pozostay za granic,
trwaoby to dalej, ale obie s
wRosji.
Rodzina Putinw od pocztku prowadzia podwjne
ycie to byo wpisane wrodzaj pracy ojca. Dziewczta
s zatem przyzwyczajone do
takich tajemnic iukrywania
tosamoci. Putin za to czowiek, ktry nie umie nawizywa gbokich relacji. Wjednym zpublicznych wystpie
wprawdzie mwi, e wjego
yciu jest mio, ale by przy
tym tak smutny isztuczny,
e nie pozostawi wtpliwoci: to obszar zupenie mu

obcy. Mio to zoony system codziennej wzajemnej


troski, uwagi izrozumienia.
Zbyt powane obcienie dla
czowieka stojcego na czele
nawy pastwowej.
Putin bywa natomiast sentymentalny. Pozwala sobie na
nawizanie wizi zistotami,
ktre s mu oddane. Wszyscy widzielimy, jak lubi swojego psa. Dla Putina lojalno
otoczenia jest znacznie waniejsza ni mio. Lojalno
ioddanie to fundament, na
ktrym jest zbudowany krg
najbliszych wsppracownikw. Ajeli nawet ma jak
wybrank, to nie zechce jej
pokaza publicznie wobawie,
e zostanie mu to poczytane
za sabo.
SVOBODA.ORG

na stae wpokoleniowe ju wadanie ledwo kilkunastu wpywowych rodzin. Wsytuacji pogbiajcego si


kryzysu gospodarczego, gdy wpywy do budetu kurcz si wzatrwaajcym tempie, neofeudalizm moe
mie dla Rosjan opakane skutki.

Starsza Masza

W swoich artykuach ledczych agencja Reutera nie


pomina starszej crki prezydenta. To posta jeszcze
bardziej tajemnicza od rockandrollowej Jekatieriny. Od
czasu do czasu winternecie pojawiaj si fotografie
zgrabnej blondynki zsugesti, e to pierworodne dziecko Putina. Nie ma jednak na to wystarczajcych dowodw. 30-letnia Maria skutecznie skrywa swoj tosamo przed ciekawskimi spojrzeniami.
Wiadomo,
e s ko c z y Od syna moe by si Putin
a biologi na
nie odegnywa, od crek
uniwersytecie
odci si atwiej
w Petersburgu imedycyn
wMoskwie. Najprawdopodobniej wysza za holenderskiego biznesmena Jorrita Faassena iwiksz cz dorosego ycia spdzia wHolandii. Niedawno wrcia
do Moskwy ipod nazwiskiem ma robi karier wbiomedycynie. Am, jak na prezydenckiego zicia przystao, pracuje wstrukturach Gazpromu. Jeli dziennikarze Reutera maj racj, zapewne jeszcze nie raz onim
usyszymy.
NEWSRU.COM

49

FORUM 24 2015

wiat wedug rysownikw

la carte

Szczyt najbogatszych pastw wiata wTurcji


Wojna!

Polityka imigracyjnaUE

Z kim si liczy Angela Merkel

CAGLECARTOONS

Globalny exodus

Muzumanie we Francji

50FORUM 24 2015

Terroryzm w Europie

Midzy terrorem
awojn zterrorem.
Uchodcy zSyrii prosz obezpieczn przestrze.

Zamieciemy problemy podeurodywan.

Terrorysta, onpatrzy (Wisawa Szymborska)

Mundur bojowy dihadysty

72 dziewice czekaj.

Kanclerz ijej pancerz

Bruksela nie da si zastraszy.

Syryjska Guernica

51

FORUM 24 2015

Byczo
jest!

Tacy poczciwi, tacy mieszni,


aprzy okazji czarni...
Rodeo winiw to wielka
atrakcja dlamieszkacw
Luizjany. Asdy czuwaj,
by zawodnikw nie zabrako.

REUTERS/FORUM

Alcatraz Poudnia

reporta

52FORUM 24 2015

53

FORUM 24 2015

td si nie da uciec. To
przecie Alcatraz Poudnia wyjania znieskrywan dum George Heard,
wychowawca zwizienia stanowego wLuizjanie. Lepiej nawet nie
prbowa, bo zkadej strony otaczaj je trudne do przebycia naturalne bariery. Na zachodzie toczy
swoje wody szeroka ibotnista rzeka Missisipi. Od wschodu cign
si nieprzystpne urwiste wzniesienia, na ktrych pewnie czuj si
tylko niedwiedzie, kojoty ijadowite we. Najwikszy zakad karny wStanach Zjednoczonych ma
jeszcze inn czsto uywan nazw
Angola. Pochodzi zczasw, gdy
na tych terenach istniay ogromne
plantacje baweny itrzciny cukrowej uprawiane przez afrykaskich
niewolnikw. Dzi niewolnictwo
naley ju do przeszoci, ale pewne rzeczy wcale si nie zmieniy.
Obecnie ponad pi tysicy mczyzn wwieku 1793 lat
mieszka tu ipracuje wszeciu obozach rozsianych na obszarze ponad
siedmiu tysicy hektarw. Ogromn wikszo stanowi Afroamerykanie. Wzamian za ndzn zapat wwysokoci trzech centw
za godzin winiowie uprawiaj
ziemi, kopi kanay, zajmuj si
rzemiosem albo przygotowuj posiki dla siebie iinnych skazacw.
Niektrzy pomagaj przy hodowli
koni i psw towarzyszcych wpracy stranikom wiziennym.

Kady musi tu by

90proc. osadzonych nigdy nie wyjdzie na wolno. WLuizjanie dugoletnie wyroki traktuje si zniewzruszon powag, ana fanaberie wpostaci warunkowego przedterminowego zwolnienia nie ma
tu miejsca. Skazani na najsurowsze kary pozostaj wAngoli a do
grobowej deski, apo mierci maj
zagwarantowane miejsce na jednym zdwch pobliskich cmentarzy, wmalowniczej scenerii przy
polu golfowym.
Z tego wizienia nie sposb
si wyrwa, za to cakiem atwo
mona tam trafi, nawet nie bdc przestpc. Dwa razy do ro54FORUM 24 2015

ku prom czcy Angol z wolnym wiatem pka wszwach. Na


pokadzie masa ludzi krci si pord ciasno upchanych terenwek.
Watmosferze rodzinnego wita
wszyscy chc jak najprdzej przeprawi si na drug stron. Punktualnie odziewitej brama wizienia ozaostrzonym rygorze otwiera
si ina jego teren wkraczaj pierwsi gocie. Cho pokazy zaczn si
dopiero oszesnastej, wszyscy bardzo si spiesz, by zaj jak najlepsze miejsca. Co tu sprowadza
korpulentnych staruszkw wkowbojskich kapeluszach, ysiejcych
facetw wkoszulkach polo ibermudach oraz kobiety zdziemi?
Obietnica jedynego wswoim rodzaju widowiska, najdzikszego
spektaklu na amerykaskim Poudniu. Gapie cign do Angoli, by
zobaczy, jak wypchnici na aren
mordercy igwaciciele bd prbowali ujeda rozjuszone byki.
Wielkie rodeo odbywa si wAngoli dwa razy do roku, wkwietniu
ipadzierniku. Nie sposb go przegapi, bo informuj onim bilbordy
ibanery gsto rozmieszczone przy
stanowych drogach. Lokalna prasa
obiecuje ubaw po pachy, gdy wi-

eby trafi
dogrona
WYBRACW,
trzeba mie
zasob
conajmniej
10lat odsiadki,
pokuty imodlitw.
No icieszy si
przychylnoci
naczelnika.

niowie przystpujcy do zawodw bez adnego treningu bd


miotani na wszystkie strony przez
dziewisetkilowe bestie. W tym
dniu kady musi tutaj by: handlowcy spotykaj tu swoich klientw, uczniowie swoich profesorw, apolitycy swoich wyborcw
emocjonuje si Heard. Nie chodzi
jednak tylko obiznes irozrywk.
Burl Cain, niezwykle pobony naczelnik wizienia, ktry wymyli
te pokazy, przekonuje znamaszczeniem wgosie, e przywiecay
mu szlachetniejsze pobudki.

Nagroda od Boga

Zyski zimprezy id na sfinansowanie programw edukacyjnych iresocjalizacyjnych. Apoza tym dla


czci winiw, ktrzy sobie na to
zasuyli, jest to okazja, aby troch
dorobi. Wnagrod za dobre sprawowanie mog sprzedawa wyroby rkodziea, ktre wytworzyli wcelach. Jedni oferuj gociom
plecionki, inni metalow biuteri
albo skrzane paski. Wtrakcie kilkudziesicioletniej odsiadki moe
si rozwin wiele talentw.
Prawd mwic, wadze wizienne maj te co innego na uwa-

REUTERS/FORUM

Alcatraz Poudnia

reporta

dze. Odkd wlatach90. Burl Cain


zosta naczelnikiem w jednym
z najbrutalniejszych amerykaskich wizie, postawi sobie za
cel okiezna rozwydrzonych podopiecznych. Wtym celu zbudowa
koci wkadym obozie inarzuci osadzonym surowy religijny rygor. Awielkie rodeo ma by wiadectwem postpw na tej drodze.
Skazacy, ktrzy wychodz na aren, oprowadzaj goci po wizieniu
albo sprzedaj im przekski wbarach, zostali starannie dobrani. Za
cen wielkiego wysiku, pokuty
idugich modlitw zyskali zaufanie
iwkradli si waski naczelnika. Inni mog kiedy do nich doczy,
oile te si nawrc.
Zanim si zaczn pokazy, gocie mog spacerowa po wiziennych alejkach, aby wszystko sobie
obejrze, kupi co na pamitk
isprbowa kiebasek zaligatora.
Skazacy wytypowani do udziau
wrodeo, ubrani wcharakterystyczne czarno-biae pasiaki, atake ich
koledzy zajmujcy si obsug imprezy, mog przy tej okazji spotka
si zrodzin iprzyjacimi. To dla
nich okazja, by porozmawia zbliskimi wswobodniejszej atmosfe-

rze, poza wizienn rozmwnic.


Rodzina Janice zebraa si przed
stoiskiem zpamitkami. Przyjedamy tu co roku zMorgan City,
miasta oddalonego otrzy godziny
drogi std. Wstalimy opitej rano, eby zdy przed otwarciem.
Tutaj panuje bardzo sympatyczna
atmosfera inie ma si czego ba
przekonuje ta moda kobieta. Naczelnik umie oto zadba: tego dnia
ci naprawd li winiowie pozostali pod stra wcelach.
W zatoczonej alejce grupa modych mennonitek w dugich sukniach oglda posrebrzane
bransoletki wykonane przez jednego zwiniw. Twrca biuterii
przyglda si klientkom zza grubej
kraty. Nie ma jeszcze prawa do
bezporednich kontaktw zgomi. Ale jeli wprzyszym roku, jak
Bg da, poczyni dalsze postpy, dostanie wnagrod wicej swobody
wyjania Monica Sylvester, szefowa orodka edukacji.
Nie kady jest powoany do
tego, by zosta zaufanym czowiekiem naczelnika. Trzeba odsiedzie co najmniej dziesi lat
i mie porzdek w aktach. Tacy
winiowie staj przed komisj,
aby wykaza, e s na dobrej drodze. Komisja ocenia ich postpy,
ale ostatecznego wyboru dokonuje naczelnik Cain. Ma oczy dookoa gowy izna tu wszystkich,
zarwno winiw jak ipracownikw mwi jego podwadna.

bestiami inaprawd moemy si


zmieni. Chcemy te da przykad
modym, aby zrobili co dobrego
ze swoim yciem i nie odwalali
gupot mwi.
Niewolnictwo
Wreszcie zryczcego gonika
naley do
rozlega si wezwanie, aby zajmowa swoje miejsca. Tum ludzi ciprzeszoci,
gnie wstron 10-tysicznej areny
ale nie cazbudowanej przed laty przez samych winiw. Wnozdrza udekiem...
rza ostry zapach zwierzt. Wdolnym rzdzie zasiada setka winiw wpasiakach. Wramach nagrody otrzymali prawo ogldania
pokazw iju od kilku godzin siedz karnie na swoich miejscach,
odgrodzeni od reszty publicznoci, trzymajc wrkach mae koszyki z prowiantem. Wrd narastajcego zgieku na aren wychodz ich koledzy, ktrzy wezm
czynny udzia wrodeo. Brodzc
wbocie, zajmuj miejsca wwydzielonym boksie, gdzie nerwowo
zapinaj kamizelki zkevlaru ifutbolowe kaski. Rogi bykw ipotne upadki mog by bardzo grone
wskutkach. Co roku kto opuszcza aren pokiereszowany, ze zgruchotan nog albo zpoamanymi
ebrami. Niektrzy zrannych ju
nie odzyskaj penej sprawnoci,
araz si nawet zdarzyo, e uczestnik zmar na atak serca po upadku
na aren.
Mam pietra, ale dobrze czasem przeama wizienn rutyn.
Co roku bior udzia wrodeo, to
mi daje potny zastrzyk adrenaliJaja i chwaa
ny. Wol byki od koni. Byki s silPrzed jednym ze stoisk stoi Sirvoniejsze, ale te bardziej powolne.
ris Sutton. Ten krzepki mczyzna,
Wzeszym roku rozpdzone konie
ktry od 24 lat odsiaduje wAngoomal mnie nie stratoway mwi
li wyrok za podwjne morderstwo,
42-letni Joshua Brown, ktry od 18
popenione, gdy by nastolatkiem,
lat odsiaduje wyrok za zabjstwo
wita goci szerokim umiechem.
yciowej partnerki. Wreszcie rozPodczas imprezy peni odpowielega si dwik trbki. To sygna
dzialn rol ochroniarza, ale znado rozpoczcia imprezy. Najpierw
laz te chwil na wychowawcz
na aren wkracza poczet sztandarozmow zpasierbem. Sztorcujc
rowy nioscy amerykask flag
chopaka, co jaki czas gaszcze go
iflagi konfederackie. Tum wstaje
jednak pojednawczo po gowie.
zmiejsc, by zrk na sercu wysuMy wszyscy, ktrzy tutaj siedzicha hymnu odpiewanego przez
my, robilimy straszne rzeczy, amichr doywotniakw. Na tym komo to pozwalaj nam spotyka si
niec lirycznych uniesie: chwil
zwolnymi ludmi. To podnosi nas
pniej sztandary zostaj wyprona duchu: nie jestemy dzikimi
wadzone, ana aren wpadaj roz55

FORUM 24 2015

juszone zwierzta. Rozpoczynaj


si dwugodzinne igrzyska wnajlepszym rzymskim stylu.
Publiczno zgodnie wybucha
chralnym miechem, gdy wielki czarny byk wyrzuca jednego ze
miakw wpowietrze na wysoko drugiego pitra. Sanitariusze
wpychaj obolaego, krzywicego
si zblu zawodnika do karetki.
Ta scenka nie psuje nikomu zabawy, bo zaraz potem, bez zbdnych
przerw, rozpoczyna si popisowy
numer Poker skazacw. Czterech winiw siedzi przy stoliku zkartami wrku. Byk szaruje
prosto na nich, tratujc st iprzepdzajc hazardzistw. Tylko jeden skulony gracz pozostaje do
koca na plastikowym krzeseku.
Oto wielki zwycizca tej partyjki,
ktry wnagrod otrzyma 300 dolarw.
W palcym socu, przy wilgotnoci wynoszcej powyej 70 procent, arena zmienia si wwielki
gorcy kocio. Wreszcie emocje sigaj zenitu, gdy zaczyna si najbardziej popisowy numer Jaja ichwaa. 500 dolarw czeka na miaka,
ktry oderwie kawaek czerwonego drewna przylepiony mocnym
klejem do byczego ba. Jdra byka cinito sznurem, by jak najbardziej go rozjuszy. Gdy zwierz
wypada na aren, zimpetem tratuje ibodzie winiw, ktrzy zmykaj mu zdrogi, utykajc. Wkocu komu udaje si go poskromi.

Zwyczajny rasizm

Tym razem wyjtkowo nie by to


Chris Gage, lecz jeden zjego towarzyszy. 36-letni Gage by kiedy drobnym dilerem narkotykowym wNowym Orleanie. Niestety, konkurencja wtym fachu jest
ostra, aon by bardzo mody izabrako mu wyobrani. Przy okazji
jakiego sporu zinnymi dilerami
sign po bro. Itak wwieku 20
lat trafi do Angoli zzasdzonym
doywociem. Za modu marzy, by
zosta sawnym futbolist; obecnie
wyrnia si jednak wzupenie innej dyscyplinie. Zajo mi pi
lat, zanim si zebraem na odwag
ipo raz pierwszy dosiadem byka.
56FORUM 24 2015

Od tamtej pory zdobyem trzy etony. 1500 dolarw nagrody przeznaczyem na kursy prawnicze
opowiada.
Soce zachodzi za Missisipi
idzie peen atrakcji dobiega koca. Podobnie jak jego towarzysze
Chris Gage zostaje przeszukany
przez stranikw iodesany do celi. Zachwyceni gocie ustawiaj si
wkolejce na parkingu, by odebra
swj samochd. Shawnda iHenry
po raz pierwszy ogldali to widowisko. Nie przypuszczaem, e to
bdzie a takie zabawne! Pewnie
Amnesty International miaaby jakie uwagi, ale mnie si podobao.
Wprzyszym roku na pewno wrc
iprzywioz wnuki cieszy si starszy pan wkowbojskim kapeluszu.
Nie wszyscy s rwnie zachwyceni. Rodeo wAngoli doprowadza
do szewskiej pasji dziaaczy antyrasistowskich. Malik Rahim, mu-

DLACZEGO
TO ROBI?
Rodeo to ryzyko,
ale te pienidze
ikrtka przerwa
wwiziennej
rutynie.

rzyski aktywista zNowego Orleanu, a zaciska rk wpi, gdy


si wypowiada na ten temat. Przypomina, e Luizjana naley dostanw, gdzie jest najwicej winiw.
Zdecydowan wikszo stanowi
czarnoskrzy iwedug Rahima nie
jest to przypadek. To rasistowski
stan. Tu wszystko si opiera na kryteriach rasowych, aawa przysigych nigdy nie osdzi czarnego
tak samo jak biaego mwi. Jeli
chodzi ospektakl wAngoli, to Rahim uwaa, e naczelnik Cain jest
zrcznym manipulatorem mamicym wiat pomysami, ktre odzieraj winiw zgodnoci. Jednak
bez wzgldu na to, jak kto ocenia
polityk wadz wiziennych, nie
mona im odmwi skutecznoci:
podczas ostatniej wiosennej edycji
rodeo ani jedno miejsce na trybunach nie pozostao puste.
NA PODST. PARIS MATCH

REUTERS/FORUM

Alcatraz Poudnia

reporta

komunici kapitalistom

fotostory

Tak byo
1955

abytkowa willa na zdjciu znajduje si niedaleko


Jeziora Zachodniego wHangzhou wchiskiej prowincji
Zhejiang. W1948r. mieszka tu Chiang Ching-kuo,
najstarszy syn przywdcy nacjonalistw Czang Kaj-szeka. Po
rozbiciu przez komunistw armii Kuomintangu w1949r.
caa rodzina schronia si na Tajwanie. Chiang Ching-kuo
rzdzi zbuntowan wysp po mierci ojca przez dziesi
lat (19781988). Kilka dni temu wjego dawnej rezydencji
otworzy si McDonalds. Drugie skrzydo budynku ju jaki
czas temu zaj Starbucks. Decyzja komunistycznych wadz
ooddaniu historycznej willi wdzieraw amerykaskim
sieciom wzbudzia fal krytyki. Jeden zchiskich internautw
spyta prowokacyjnie, dlaczego wadze nie otworzyy jeszcze
baru KFC wlegendarnej siedzibie Komunistycznej Partii Chin
wYanan.

58FORUM 24 2015

2015

CZANG
KAJ-SZEK (zlewej)
zon isynem
nawygnaniu.

Od czasu, gdy
synny wdz
mieszka tu
raptem przez par
miesicy, WILLA
bya wielokrotnie
przebudowywana.
Lokalne wadze nie
uwaaj jej wic
zahistoryczn
pamitk.
Adochd
zwynajmu bardzo
si przyda...

GETTY, MAXPPP/FORUM

Fast food
i polityka

Tak jest

59

FORUM 24 2015

Klient

wdrobnych
kawakach
To adna nowina, e banki okradaj maych
ciuaczy. Ale oddzia wGrazu dopuci si rwnie zabjstwa.

HEINZ PETER EGGER


by chory psychicznie
idysponowa cakiem
sporym majtkiem. Jakby
sam si prosi...

Der Spiegel

itnastego lutego 2014 r. komenda policji


Egger jest zaginiony od tygodnia, gdy policjanci
wVoitsbergu w austriackiej Styrii otrzymuprzesuchuj jego znajom, ata sobie przypomina, e
je zawiadomienie o zaginiciu poszukiwamwi niedawno oplanowanym spotkaniu zludmi
ny jest Heinz Peter Egger, rencista, urodzony
zDenizBanku. Analizujc bilingi jego telefonu komr25kwietnia 1960r., zamieszkay wGrazu, zaginiony
kowego, ledczy nie potrafi nikomu przyporzdkowa
Makabryczny
od 12lutego 2014r. Wzrost 184cm, tgi, oczy brzonumeru, zktrego dzwoniono trzykrotnie do zaginiowe, znany policji zpowodu prby wzniecenia poaru produkt
nego 11 i12lutego, czyli wdwch ostatnich dniach
na stacji benzynowej w roku 2011, chory psychicznie. finansowy: jego ycia, ustalaj jednak, e aparat ztym numerem
zakupiono wsklepie ztelefonami komrkowymi 007
kradzie,
Podpal stacj!
przy Reitschulgasse15, ktrego waciciel potwierdza,
Kilka godzin wczeniej, okoo trzeciej rano, w podziem- duszenie,
e odwiedzaj go pracownicy DenizBanku.
nym garau jednego zblokw mieszkalnych wGrazu,
Trzy lata wczeniej, w lipcu 2011r., Egger, ktry
29-letni Halil Isik zabetonowuje wduych wiadrach wiartowanie, wczeniej by pracownikiem biurowym wambasadach
wczci adunkowej wynajtej furgonetki powiarto- topienie...
austriackich wMoskwie iBukareszcie, jedzie takswk
wane zwoki Eggera. Jego przyjaciel i wsplnik, 23-letna stacj benzynow zkanistrem w rku idugim noni Ferhat Kart, stoi na czatach obok furgonetki. OIsiem wtorbie. Wymachuje wem dystrybutora, rozleku (onaty, jedna crka) wiadomo, e reszt dnia spwa benzyn, krzyczy woajcie policj, podpal stacj,
dza zkochank whotelu wHitzendorfie, gdzie jak
zapalniczka wypada mu zrk, pomie parzy donie
mwi pniej przed sdem jego obroczyni pragnie
istopy, przyjeda stra poarna i policja.
doprowadzi do pierwszego zblienia seksualnego ze
To jaki debil
swoj mod ukochan, awtym celu rozsypuje na Sd kieruje go na badania psychiatryczne, diagnoza:
ko ipodog patki r.
epizod schizofreniczny. Od 2012r. stan Eggera jest
18 lutego 2014r. policjanci zwydziau kryminalneunormowany, co trzy tygodnie dostaje zastrzyk stabigo wstpnie ustalaj, e Egger by chory psychicznie,
lizujcy. Jego psychiatra, doktor Wlasak, zapewnia, e
ale jednoczenie bardzo zamony. Jego ciotka, ktra
nigdy nie byo znim problemu, aciotka twierdzi, e
zoya zawiadomienie ozaginiciu, zeznaje, e sioczu si najlepiej od lat. Opiekunka Eggera zInstytustrzeniec yje samotnie iposiada odziedziczony po rotu Terapii Zajciowej wspomina, e wszystkim opowiadzicach majtek igotwk wartoci prawdopodobnie
da oswoim bogactwie ie wielokrotnie go prosia, by
miliona euro, aostatnio ulokowa duo pienidzy wtutego nie robi. 12 lutego, wdniu swojej mierci, Egger
reckim DenizBanku wGrazu. Deniz to tureckie sowo,
rozmawia przez telefon zprzyjacielem imwi, e wieoznaczajce morze. Egger, jak szybko stwierdzaj poczorem spotka si zdwoma ludmi zbanku wspralicjanci, nie przebywa ani na basenie termalnym Nova
wach biznesowych.
wKflach, jak przypuszcza jego lekarz, ani wburdeFerhat Kart, urodzony w1991r. wTurcji, niekaralu OaseX przy Prankergasse, jak si spodziewa jeden
ny, po subie waustriackim wojsku prbuje prowazprzyjaci.

60FORUM 24 2015

GETTY, AN

li bankierzy

obyczaje

obyczaje

61

FORUM 24 2015

li bankierzy

obyczaje

62FORUM 24 2015

Z RZEKI
wyowiono dwa
betonowe bloki
zeszcztkami
waciciela konta.

1 lutego Kart iIsik jad biaym volvo do marketu


budowlanego, kupuj kilka workw gotowego, zmieszanego betonu, kilka duych wanien, wiadra, czarn foli,
sznur itam klejc. Chowaj to wszystko wpiwnicy
Karta. 6lutego wynajmuj kontener transportowy na
terenie dawnej firmy budowlanej, zlecajc podczenie
go do prdu. Chc rzekomo magazynowa importowane zChin lampy LED iinne towary, by sprzedawa je
winternecie.

Rka, noga, gowa...

11 lutego Kart dzwoni o12.56 zkomrki na kart do


Eggera iumawia si na nastpny wieczr midzy godzin 18 i19, pod pretekstem przekazania mu wniosku dotyczcego odtworzenia zaginionych ksieczek.
Nazajutrz Isik po pracy zabiera swoim volvo Karta
spod jego mieszkania, o18.30 wyciga lin zbaganika iwiczy na koledze duszenie. Kiedy si zjawili
uEggera, ten czeka przed domem. Zaj miejsce obok
kierowcy. Isik prowadzi, Kart siedzia ztyu. Ruszyli.
Od tamtej chwili ich zeznania si rni. Pewne jest
jedno: zamordowali Eggera. Udusili go od tyu, potem
przewieli do kontenera. Wcignli tam zwoki. Pojemnik wyoyli wczeniej czarn plastikow foli. Wiadra,
beton iostry n byy gotowe. Kart zamkn kontener
od zewntrz, wrodku zosta Isik. Podczas gdy wwietle lampy halogenowej odcina Eggerowi gow ikoczyny oraz usuwa wntrznoci, Kart odwiedzi swoj
ciotk, by zapewni sobie alibi. Gdy wrci do kontenera, zasta zamknit bram izadzwoni do wynajmujcego, ktry otworzy wejcie kodowanym sygnaem
radiowym. Bya 22.24.

APA/PAP

dzi wypoyczalni kaset wideo. We wrzeniu 2012r.


podejmuje prac wDenizBanku ipoznaje tam Isika,
urodzonego w1985r. rwnie wTurcji, take niekaranego, mieszkajcego wAustrii od 11 roku ycia, niedoszego absolwenta studiw informatycznych.
Od maja 2012 r. Isik po raz pierwszy kradnie gotwk trzy tysice euro zkasy DenizBanku, faszujc podpis Eggera iwpisujc haso znane mu zwczeniejszych wypat. Wmarcu 2013r. mwi Kartowi, e
jest taki klient, Egger, ktry ma pienidze, ale to debil
wielokrotnie dzwoni do banku, eby zamwi przyprawy. Nie zauway, jeli mu si podprowadzi dwie
ksieczki oszczdnociowe iskubnie troch kasy. Kart
wcza si do procederu, askradzione sumy rosn, na
koniec bdzie to cznie 223tys. euro. Ksieczki, na
ktrych znajdoway si pienidze, zostaj zniszczone.
Wdrugi dzie Boego Narodzenia 2013r. Kart celebruje swj lub. Na Facebooku zamieszcza zdjcie panny modej obwieszonej zot biuteri. Wrd 200 goci jest te Isik, ktry nosi taki sam zegarek jak Kart
wsplny nabytek na znak przyjani apo uroczystoci odwozi mod par biaym volvo.
Egger przychodzi do banku w poowie stycznia
2014r., aKart, ktry wrci wanie zpodry polubnej, sfinansowanej zpienidzy klienta, stoi przed nim
wokienku. Egger mwi, e chyba brakuje mu dwch
ksieczek. Musi znikn! mwi pniej wedug
Karta Isik. Iwyjawia swj plan: zabi, powiartowa,
zabetonowa. Kart twierdzi, e odmwi, bo uzna pomys za szalony. Zapa mnie za szyj i powiedzia:
Albo si przyczysz, albo bd potrzebowa wicej
betonu. Isik zdecydowanie zaprzecza.

Isik wyszed zkontenera unurzany we krwi. Widok by tak straszny, e zwymiotowaem zezna Kart
Odjechali. Isik wrzuci poplamione krwi buty do rzeki, pojecha do domu iwoy swoje ubranie do pralki.
Po raz pierwszy wyciu obsugiwa wwczas pralk.
Wzi prysznic, poszed spa. Opitej rano ona zastaa powd wazience, bo pralka wylaa. Kobieta zrobia zdjcie telefonem, eby pokaza je ssiadce. Zdjcie,
opatrzone dat igodzin, bdzie dowodem w postpowaniu. Nastpnego ranka Isik iKart poszli do pracy.
14 lutego Isik poinstruowa koleg, eby si spotka z niejakim Ziraszem, Czeczenem. Wwypoyczalni mieli wynaj furgonetk, aponiewa Kart nie mia
prawa jazdy, umow zawarto na Zirasza. Kiedy Zirasz,
urodzony w1981r. jako Zirasutan Gadimahomiedow
wKaramaczi wZwizku Radzieckim, przesiedli si
do Austrii, przybra nazwisko Thomas Herzog. By ju
wczeniej omiokrotnie karany, m.in. za handel narkotykami. Mia reputacj czowieka do specjalnych robt. Co wane dla ledztwa, przez sze lat studiowa
medycyn w Machaczkale, stolicy Dagestanu.

Ble w krzyu

Herzog iKart pojechali furgonetk do kontenera, gdzie


zaadowali trzy albo cztery wiadra wypenione po
brzegi betonem. Do samochodu zapakowali rwnie
kilka duych czarnych plastikowych workw, w ktrych znajduj si inne, jeszcze niezalane betonem czci zwok (wnoc zbrodni zabrako betonu, bo sprawcom skoczya si woda). Pnym wieczorem wszyscy
razem udali si nad rzek iwrzucili je do wody.
Potem pojechali do podziemnego garau wbloku
Karta, by zabetonowa kolejne czci zwok. Isik iHerzog pracowali wewntrz samochodu, aKart sta na
stray. Nagle si zjawili rodzice Karta izadali wyjanie. Ojciec opowie potem w sdzie, e razem zon uda si na poszukiwanie syna, poniewa synowa
martwia si oma, ktry nie wrci do domu. Wgarau Kart zdesperacj wgosie wmawia rodzicom, e
razem zIsikiem wpakowa si whistori z narkotykami, awfurgonetce s jakie proszki, ktre Isik zalewa betonem, eby nie zosta po nich lad. Gdy Kart
poszed zrodzicami do mieszkania, Isik iHerzog odjechali izaparkowali przy innej ulicy.
W niedziel 16 lutego Isik iHerzog pojechali furgonetk do Rothleiten iwrzucili pozostae zabetonowane
szcztki do rzeki. Herzog umy kontener idosta 9500
euro. Kart by przez tydzie na chorobowym, podajc
jako powd dolegliwoci krzya. Rzeczywicie, mona si ich nabawi, dwigajc cikie wiadra z betonem
stwierdzi w sdzie pani prokurator.
8 maja policja dotara dokomrki Karta iwykrya rozmowy z czowiekiem wynajmujcym kontenery. 14 maja
przeszukano pusty kontener, po spryskaniu roztworem
luminolu stwierdzono lady krwi. Analiza DNA wykazaa
profil jednoznacznie zbieny zprofilem Eggera. 23 maja
zatrzymano Karta iIsika. Pierwszego dnia aresztu Kart
si przyzna, Isik milcza, zaprzecza, kama.

10 i 11 czerwca policyjni nurkowie odnaleli


wrzece Mur pod mostem wRothleiten, na gbokoci
dwch metrw, dwa pojemniki wypenione betonem.
Wpierwszym bloku betonu znaleziono lew stop, lewe rami, lew gole, prawe ilewe przedrami zdo On musi
mi. Wdrugim udo, wntrznoci oraz rozmaite przedznikn!
mioty, wtym ubranie. Zabrako szyi, krgosupa, opatek, miednicy, klatki piersiowej, serca, puca, wtroby,
orzekli
prawego ramienia oraz prawej koczyny dolnej tego
doradcy
nigdy nie znaleziono. Beton, zbraku czasu nie wpeni
inwestycyjni utwardzony, zapewne si wykruszy, uwalniajc to, co
mia ukry na zawsze.

Kto paka, a kto nie

Sd wGrazu. Wdrugim dniu rozprawy, 28 kwietnia


2015r., na monitorach ukazuj si zdjcia ofiary. Biega wyjania, co przedstawiaj tu lewa stopa, tam lewe przedrami zdoni. Isik iKart nie patrz. Kochanka Isika wychodzi wprzerwie na papierosa. Przecie
Halil nie umie wiartowa mwi. Sd zleci ocen
psychologiczn oskaronych doktor Adelheid Kastner,
autorce ekspertyzy wsprawie Fritzla. Jej zdaniem zarwno Kart, jak iIsik s w peni poczytalni. Obaj do
koca zaprzeczaj, kady wskazuje drugiego jako winnego morderstwa.
W dzie ogoszenia wyroku, 11 czerwca, mecenas
Reichenvater, obroca Karta, spoywa obiad (sznycel
wieprzowy wsosie zgorgonzoli) wtowarzystwie doktor Lanschtzer, obroczyni Isika. Znaj si od dawna.
Nie pogadaaby ze swoim klientem, eby si przyzna? Oszczdzisz mu doywocia mwi Reichenvater.
Ferhat Kart iHalil Isik gosi akt oskarenia dopucili si kradziey i zabjstwa zchci zysku, atake faszerstwa dokumentw i profanacji zwok, za Thomas
Herzog profanacji zwok oraz poplecznictwa. Herzog
nie moe zosta doprowadzony, poniewa po zwolnieniu zaresztu uciek zAustrii. Teraz siedzi wwizieniu
na Biaorusi, podobno podejrzany oudzia whandlu
ludmi.
W sali jest duszno, gdy przysigli isdziowie wracaj znarady. Obroczyni Isika, ktra zna ju wynik,
przysiada si do rodziny klienta iszeptem przygotowuje j na wyrok. Tymczasem sdzia, obojtnym gosem
inie podnoszc wzroku znad kartki, odczytuje wyrok.
Ferhat Kart zostaje skazany na kar 19 lat pozbawienia wolnoci. Wtylnych rzdach, gdzie siedz Kartowie, wybucha wielki szloch. AHalil Isik na kar doywotniego pozbawienia wolnoci.... Krzyk wprzednich rzdach, kochanka Isika pacze tak gono, e ostatnich sw sdziego nie mona zrozumie. Policjanci
zakadaj skazanym kajdanki iwyprowadzaj ich. Isik
wyje, Kart wyglda jak nieywy. Oboje obrocy chc
apelowa. Wkorytarzu przed sali siedzi matka Isika
wczarnej chucie na gowie, nieustannie kajc. Po Eggerze nie pacze nikt. Dalecy krewni pochowali szcztki
wrodzinnym grobie na cmentarzu wStyrii. Heinz Peter
Egger spoczywa tam zojcem, matk ibratem.
GUIDO MINGELS DERSPIEGEL, DISTR. BYNYT SYND.

63

FORUM 24 2015

cywilizacja
PSYCHOTROPY
Myl negatywnie!

d lat psycholodzy przekonywali nas, e


pozytywne mylenie moe poruszy gry
ista si kluczem do sukcesu. Bd optymist!, Myl pozytywnie! krzycz tytuy poradnikw, ktre ucz ludzi, jak osiga wymarzone cele. Okazuje si, e to niekoniecznie suszna taktyka.
Profesor psychologii Gabriele
Oettingen przez ostatnie 20
lat badaa t kwesti na przykadzie Niemiec i Stanw
Zjednoczonych. I dosza
do zdumiewajcych wynikw: optymizm iprzekonanie o pewnym sukcesie tak
naprawd utrudniaj ludziom osignicie zamierzonych celw.
Studentom, ktrzy koczyli studia ze znakomitymi wynikami i ju widzieli si
w fotelach prezesw wielkich firm, wiodo si
pniej znacznie gorzej ni tym, ktrzy nie byli
pewni, czy znajd dobr prac ico osign. Co
zaskakujce, zasada ta dotyczy rwnie zwizkw. Ludzie zakochani bez granic i przekonani,
e z danym partnerem spdz reszt ycia, otoczeni wianuszkiem dzieci i wnukw, po latach
budzili si bez partnera i rodziny i to znacznie czciej ni ci, ktrzy w zwizek wchodzili
ostronie i bez fanfar.

Niewidzialny goryl

zy mona w biay dzie nie dostrzec obok siebie goryla? Niemoliwe! A jednak
Dwch psychologw z Harvardu, Daniel
Simons i Christopher Chabris, dostali w 2004r.
nagrod Ig Nobel za eksperyment budzcy
miech, a potem refleksj.
Uczestnikom eksperymentu polecono obserwowa szeciu zawodnikw grajcych w koszykwk. Trzech miao biae koszulki, a trzech
czarne. Uczestnicy mieli policzy, ile rzutw do
kosza wykonali gracze w biaych koszulkach.
W pewnym momencie przez boisko przeszed aktor, przebrany za goryla. Prawie nikt
go nie zauway.
Obaj psychologowie zajmuj si problemami rozpoznawania i percepcji. S zdania, e rejestrujemy swoje otoczenie o wiele mniej wiadomie, ni si nam wydaje.

Z W IE R Z TA

Widzie przez c

yczye telewizor, zgasie wiato, ale i tak ci


widzimy. Siedzisz w fotelu, tam w rogu pokoju. Oddychasz. O, teraz poruszye si
signe rk po drinka.
Science fiction? Ju nie. Powstao urzdzenie, ktre pozwala
widzie przez ciany. Gdyby istniao dawniej, historia XX wieku

byaby inna. Nie byoby opowieci o ludziach, ktrzy przetrwali w kryjwce pod podog czy
wnce za szaf, w krytycznych
chwilach wstrzymujc oddech.
USA Today podaje, e istnieje radar, ktry pozwala widzie
przez ciany. Wicej: e jest to
radar przenony, dziki ktremu mona przez cian spraw-

TRENDY

Karaluch z pluskw

Wyglda jak karaluch, porusza si zwinnie i szybko te cakiem jak karaluch.


Tyle e nim nie jest. To may elektroniczny robot, ktry tylko udaje owada. Doskonale nadaje si do szukania ludzi zasypanych pod gruzami. Karaluch niewraliwy na rodki owadobjcze jest dzieem
naukowcw z Batyckiego Uniwersytetu
im. Immanuela Kanta w Kaliningradzie.

Popular Science, Deutsche Wirtschafts Nachrichten, Sddeutsche Zeitung, Sputnik.info, Kaspersky.blog

64FORUM 24 2015

A R C HE O L O GI A

Moe si przyda rwnie subom specjalnym, jest bowiem w stanie przenosi


adunki o wadze do 10 gramw. Np. malek pluskw

PIXABAY (2), MAT. PRASOWE (3)

S C I -T E C H

Z D R O W IE

INN O WA C JE

iany

dzi, ile jest osb w mieszkaniu,


gdzie stoj, siedz, poruszaj si,
a nawet czy oddychaj. I nie jest
to teoria, gdy FBI, policja i sporo innych sub korzysta ju z
tego wynalazku co najmniej od
dwch lat.
Tak zwany Range-R Radar, to
niewielkie urzdzenie o wadze
okoo p kilograma. Produkowa-

Bransoletka dlababci idziadka

ne jest przez pewn firm z Florydy, jego cena aktualnie wynosi


szetysicy dolarw.
Radar tego typu moe by
oczywicie bezcenn pomoc, np.
przy ustalaniu, gdzie znajduj si
ludzie zasypani wskutek trzsienia ziemi, gdzie przestpca trzyma uwizionego zakadnika albo
czy kto zosta jeszcze w budynku objtym poarem. Czstsze s
jednak oczywicie inne sytuacje,
gdy policja po prostu poszukuje
osoby ukrywajcej si.
Dlatego informacja o wynalazku wzbudzia pewien niepokj.
Obrocy praw obywatelskich oburzali si nawet, e odbiera si ludziom prawo do prywatnoci. Cytowali 4. Poprawk do konstytucji
Stanw Zjednoczonych, ktra mwi: Prawa ludu do nietykalnoci
osobistej, mieszkania, dokumentw i mienia nie wolno narusza.
Wikszo jednak pogodzia
si z faktem, e wbrew dawnej
anglosaskiej dewizie mj dom
nie jest ju moj twierdz. Odezway si jednak realne wtpliwoci. Radar jest ju w seryjnej produkcji, nie kosztuje drogo. Czy
nie bliskie jest zagroenie, e trafi do rk prywatnych nabywcw
w tym take mafiosw i przestpcw? Pojawiy si fachowe porady: ten radar nie widzi przez
metal. Moe tapeta z aluminium?
Blog Kasperskyego podaje inn rad, nie bez poczucia humoru: Trzymaj w domu trzy psy.
Range-R Radar jest w stanie odrni nie wicej ni trzy ywe
obiekty.

Niebawem ruszy wEuropie sprzeda inteligentnych bransoletek Zembro, ktre zdaniem


producenta, flamandzkiej firmy Uest, zapewni starszym ludziom komfort samodzielnego ycia. Wystarczy, e osoba
noszca bransoletk bdzie przez
dwie sekundy dotyka ekranu albo e urzdzenie samo wykryje
anomali (np. nieregularny rytm
serca lub odbiegajce od nor-

za g ad k i

KO SM O S

VARIA

Dmuchawy
za, a nawet przeciw
Porzdkowanie ogrodu to teraz przyjemno
zachwalaj producenci swoje odkurzacze ogrodowe i dmuchawy do lici. A kupuj wadze
miast i zarzdy parkw, bo jake to tak w XXI
wieku wysa ludzi z grabiami na ulic? Take
wrd dziakowcw sprzt jest modny. Ale czy
potrzebny?
Ssiedzi skar si na uciliwy haas i spaliny. Ekolodzy protestuj, bo odkurzacz ogrodowy
zasysa wszystko jak leci: licie, pajki, ddownice. Twierdz, e grabie byy cichsze i niemal rwnie skuteczne. Pod wpywem krytyki wadze Monachium i Stuttgartu postanowiy wycofa z ulic
i parkw sprzt o napdzie spalinowym. Teraz
pracownicy maj do dyspozycji tylko elektryczne odkurzacze. A w austriackich gminach Graz
iLeibnitz w ogle wycofano si z ich stosowania.
Organizacjom ekologicznym, takim jak
WWF, w sukurs przyszed ostatnio monachijski alergolog Jeroen Buters. Jego zdaniem dmuchawy wzbijajce kurz w powietrze stanowi ryzyko dla zdrowia mieszkacw. W rezultacie bowiem oddychamy drobnym pyem, w ktrym
stwierdzono obecno zarazkw, zarodnikw pleni isproszkowanych psich kup.
my wsprzdne GPS), akrewni, przyjaciele
lub upowanione organizacje odbior sygna
ostrzegawczy. Pierwsze bransoletki zao
Belgowie iHolendrzy, wkolejce czekaj
Francja, Niemcy iWielka Brytania. Urzdzenie mona kupi lub wypoyczy.
Koszt jednej bransoletki to 399 euro.
Plus miesiczny abonament telefoniczny wwysokoci 9,5 euro oraz opcjonalna opata za caodobowy monitoring.
Bransoletka jest wodoszczelna iodporna
na wstrzsy.

65

FORUM 24 2015

REUTERS/FORUM

ambasador koki

rozmowa

66FORUM 24 2015

U nas
rzdzi
nard

Dziewi lat temu prezydentem


Boliwii zosta Indianin Evo Morales.
Cakowicie zmieni kraj, teraz myli
onowej konstytucji, eby pozosta
duej na urzdzie.
Sddeutsche Zeitung

67

FORUM 24 2015

prawuje pan wadz od


2006r. WBoliwii to chyba rekord?
Evo Morales: Andrs San-

ta Cruz yCalahumana, ktry doszed do wadzy w1829r., utrzyma si na stanowisku przez dziewi lat, osiem miesicy i46 dni.
Boliwia bya wwczas najzamoniejszym krajem Ameryki Poudniowej. Obalili go oligarchowie.
Ja jestem prezydentem od dziewiciu lat, dziewiciu miesicy ijeszcze kilku dni.
Co robi pan inaczej od poprzednikw, ktrzy nierzadko
rzdzili tylko przez kilka miesicy czy nawet dni?

Byem przywdc zwizkowym, mam zaufanie do ruchw


spoecznych, ktre gwarantuj polityczn stabilno, ato oznacza
stabilno gospodarcz. Rwnie
wielu naszych przedsibiorcw
jest zdania, e sprawy maj si lepiej ni kiedy. Doszlimy do porozumienia zsektorem prywatnym.
Przedsibiorcy maj pienidze
ichc zarabia jeszcze wicej, to
jest ich prawo. Musz jednak wywizywa si ze swych powinnoci
wobec spoeczestwa.
Teraz chce pan zmieni konstytucj, by umoliwi sobie kolejn kadencj. Czy paskim yczeniem jest rzdzi wiecznie?

To nie Evo Morales gosi tak


potrzeb, tylko ruchy spoeczne.
Na prowincji ju w2007r. wywieszano plakaty zhasem: Evo na
zawsze! Ja mwi na to, e przecie nie jestem papieem.
Mimo to czuje si pan niezastpiony...

Cigo przynosi owoce popatrzmy na przykad pani kanclerz


Angeli Merkel. WBoliwii decyduj dzi Indianie, anie gringos. Prosz pomyle: tam na paskowyu, skd pochodz, panoway susze latem imrozy zim, grad niszczy plony. Ojciec przenis si na
niziny, aby przey. Tam zostaem
dziaaczem zwizkowym (chodzi
ozwizek chopw uprawiajcych
68FORUM 24 2015

kok przyp. FORUM). Widzielimy, e rzd gotw jest podpisa


wszelkie porozumienia, apotem
nie robi nic. Postanowilimy wic
stan do wyborw! Od tamtej pory osignlimy spore postpy.
Z m n i e j s z y l i my o d s e t e k
mieszkacw yjcych w ubstwie. Wroku 2013 wndzy yo 18proc. ludnoci, adawniej ten
odsetek wynosi 38 procent. Dwa
miliony Boliwijczykw awansowao do klasy redniej. Nagradzamy uczniw, ktrzy kocz szko.
Wprowadzilimy renty dla ludzi,
ktrym dawniej nie przysugiwao
adne wiadczenie, np. dla kobiet
handlujcych na bazarze. Dostaj dzi rwnowarto 35 dolarw
miesicznie, to oczywicie nieduo, ale wystarcza na wiato igaz.
Zrobilimy wiele dla zaopatrzenia
wwod pitn idla rozwoju telekomunikacji, wspieramy te przedsiwzicia rolne. Kiedy jeszcze pilnowaem lam pascych si wgrach,
ludzie porozumiewali si, przesyajc sobie sygnay dymne dzisiaj
trzymaj komrki przy uchu.
Pacicie za to surowcami to
dla Boliwii najwaniejsze rdo dochodw. Czy nie naleaoby bardziej zdywersyfikowa gospodark?

Nie budujemy bomby atomowej, chcemy si zaj badaniami.

To spucizna kolonializmu.
Rnica midzy dawnymi dziejami Pojawiy si
aobecn sytuacj polega na tym,
plakaty Evo
e dzi moemy zachowa wiksz
nazawsze!.
cz dochodw dla siebie.
Ale rezerwy gazu starcz zaledwie do nastpnego dziesiciolecia...

Ach, s takie koncerny, ktre chc zawrze znami kontrakty a do 2050r. Ifaktycznie chcemy zdywersyfikowa rda energii. Planujemy budow elektrowni
wodnych, wiatrowych i sonecznych. Chcemy te pozyskiwa energi geotermaln.
No ijeszcze elektrownie jdrowe. Podpisa pan umow
zRosj wtej sprawie. Czy to nie
jest ju troch przestarzaa technologia?

Tumacz
ludziom, e
nie jestem
papieem

Co Boliwia jeszcze mogaby


eksportowa?

Produkty ekologiczne, np. migday, mid, stewi, szawi hiszpask, komos ryow. Niektre
pastwa zakadaj usiebie plantacje komosy, ale nigdzie nie ronie
tak dobrze, jak nad brzegami sonego jeziora Uyuni na Altiplano.
No ioczywicie lit rdo energii wprzyszoci.
W Andach wszyscy s przekonani omedycznych waciwociach lici koki, ktre pomagaj np. na chorob wysokociow.
Czy ma pan ich troch przy sobie,
eby by stale wformie?

Ach, peen samolot! (miech).


Prosz mi tu nie wmawia, e jad
na dopingu! Ale ju udowodniono,
e koka wietnie dziaa np. na dzisa izby.

REUTERS/FORUM

ambasador koki

rozmowa

Evo Morales
(ur. w1959r.), boliwijski polityk,
zwizkowiec, dziaacz indiaski.
Pochodzi zrodziny chopskiej zplemienia Ajmarw. Po ukoczeniu
szkoy redniej isuby wojskowej
(warmii by wiadkiem dwch zamachw stanu) pracowa fizycznie
jako murarz ipomocnik piekarza.
Amatorsko gra wpik non wlokalnym klubie, by te trbaczem
wzespole muzycznym. Napocztku lat80. stan naczele ruchu plantatorw koki, sprzeciwiajcych si ograniczeniom upraw.
W1997r. zosta posem zramienia
Ruchu narzecz Socjalizmu (MAS).
W2005r. wygra wybory prezydenckie (obj urzd 22 stycznia
2006r.). Prowadzi polityk walki
zbied ikorupcj, ochrony rdzennej ludnoci, szeroko zakrojonej nacjonalizacji.

A wic nadal ma pan zamiar


uczyni z niej boliwijski towar
eksportowy?

Ale oczywicie!

Rozwj czsto si odbywa


kosztem rodowiska naturalnego. Jest pan za to krytykowany
przez wasnych sprzymierzecw, konkretnie przez rdzennych

mieszkacw Boliwii, np. wparku narodowym Tipnis, gdzie protestuj przeciwko budowie drg.

Przeprowadzilimy sonda
iwikszo miejscowych zayczya sobie poczenia komunikacyjnego wtym miejscu. Protest by
sterowany przez wrogie organizacje pozarzdowe. Zzewntrz moe
to wyglda tak, jakby przeciwko
mnie protestowali moi ludzie.
W ostatnim czasie pojawiy
si te gosy krytyki, e wBoliwii nie ma wolnej prasy.

Czym jest prasa? Kto to konkretnie jest? Czy to ci, ktrzy mwi, e Evo powinien zosta zabity? Ci, ktrzy nazywaj mnie
nieopierzonym Indio? Ci, ktrzy
twierdz, e jestem dyktatorem?
Miejscem, gdzie faktycznie nie ma
wolnoci sowa, jest redakcja. Jeli
waciciel broni swojego modelu
ekonomicznego, chce prywatyzacji ineoliberalizmu, to dziennikarz,
ktry przecie jest przede wszystkim pracownikiem, musi wanie
to pisa. Oto caa wolna prasa!
Ale wielu opozycjonistw zarzuca panu autorytaryzm.

Bdmy szczerzy, gdyby byo


ich wielu, odszedbym. Niektrzy
krytykuj, owszem. Tak jak winnych krajach, unas take istnieje
opozycja. Ale od 1825r., odkd Boliwia jest niepodlega, nie byo innej partii, ktra by sze razy zrzdu uzyskiwaa wikszo, 50, anawet 60proc. gosw wwyborach
ireferendach. Prosz zrozumie,

bardzo wiele udao nam si osign dziki polityce transparentnoci. Dawniej bylimy mistrzami
wiata wkorupcji. Dzi nasi ministrowie iurzdnicy pastwowi musz skada sprawozdania finansowe. Ale na niszych poziomach korupcja wci istnieje, temu si nie
da zaprzeczy.
Boliwia bya dawniej elementem latynoskiej lewicowej ukadanki. Dzi Kuba rozmawia ze
Stanami Zjednoczonymi, w Argentynie dochodzi do zwrotu
na prawo, wBrazylii zachwiana
jest pozycja Dilmy Rousseff. Czy
wkrtce nie zostanie pan sam?

Martwi mnie to, co si dzieje


wBrazylii, jestem zaskoczony wydarzeniami wArgentynie. Za tym
wszystkim stoj gringos iich agresywna propaganda. My czujemy
si czci ruchw spoecznych
Ameryki aciskiej.
S tacy, ktrzy uwaaj, e latynoamerykaska lewica to przykad dla Europy.

Kade pastwo ma swoj specyfik. Wwielu jednak nie rzdz wybrani prezydenci, tylko banki ikoncerny. Ja wkady wtorek oszstej
rano spotykam si zrolnikami, nauczycielami, grnikami, rdzenn
ludnoci grupami, ktre przedkadaj mi swoje yczenia. To mj
spoeczny gabinet. Rada ministrw
ma posiedzenie dopiero wrod. Bo
unas rzdzi nard, mj compaero.
ROZM. SEBASTIAN SCHOEPP
SDDEUTSCHE ZEITUNG
REKLAMA

Owczy
trend
Na Wyspach Owczych
nie maraju podatkowego.
Jest za to socjalistyczny
raj wczystym
skandynawskim stylu.
Colta.ru

TRADYCYJNY DREWNIANY DOM


naprzedmieciach Thorshavn.

70FORUM 24 2015

REUTERS/FORUM

utopia pod krgiem polarnym

kompas

71

FORUM 24 2015

utopia pod krgiem polarnym

kompas

72FORUM 24 2015

czy pejza pierwszego dnia stworzenia wiata.


Dowiedziaem si oWyspach
Owczych przez przypadek. Siedziaem w bibliotece Rady Nordyckiej
izobaczyem flag czerwono-granatowy krzy na biaym tle. Jeszcze jedno mikropastewko, kolonia Danii, na pewno jakie nudne
miejsce, mwi tam jakim niezrozumiaym narzeczem pomylaem. Potem sobie przypomniaem,
e to tam panuje barbarzyska tradycja szlachtowania delfinw. Podszedem do mapy Skandynawii
i z trudem odszukaem wyspy:
maleki punkcik, archipelag na
pnoc od Szkocji, na wschd od
Islandii, porodku oceanu. Stolica
Thorshavn. adna nazwa. Zacz-

Naturalna
przysta wmiasteczku GJGV.

em szpera po rnych rdach.


Im wicej szczegw znajdowaem, tym wicej chciaem si dowiedzie.

ycie bez dotacji

TRAWA
ronie nie tylko
nakach...

W Skandynawii jest kilka takich


enklaw czy archipelagw, ktre
maj odrbny status. Na przykad
zachodni Spitsbergen ma gubernatora iautonomi, ale jest yjc z dotacji prowincj Norwegii,
gdzie wydobywa si koszmarnie
drogi wgiel i dziaa kilka stacji
badawczych. Grenlandia jest autonomi wskadzie Krlestwa Danii,
najbiedniejszym regionem Skandynawii. Ludzie tam yj niebogato, acay biznes wydobycia kopalin naley do Duczykw. Wy-

REUTERS/FORUM, ARCO/FORUM

askrawe wiato olepio nas.


To pierwsze, co wita przybysza pokonujcego 61 stopie
szerokoci pnocnej. wiato ma intensywno lampy byskowej. Jeszcze przed chwil trzlimy si wboeingu linii Atlantic
Airlines, wygldalimy przez iluminatory inie moglimy zrozumie,
gdzie wyldujemy: wok po horyzont widzielimy bezmiar szarych
wd iolbrzymie fale. Potem nagle
zoceanu wyoniy si skay, wysokie ostre szczyty, kamienie, zatoczki. Wyszlimy zbudynku lotniska
iznalelimy si wotoczeniu piknych gr o szczytach pokrytych
niegiem. Wok parkingu pasy
si owce. Nie mogem si uwolni
od wraenia, e otacza nas dziewi-

Wyspy Owcze

Archipelag 18 wysp na Oceanie Atlantyckim


(17zamieszkanych), odlego do Islandii wyno- Thorshavn
si 450km, do Norwegii 675km, do Kopenhagi 1117km. Terytorium zalene Danii (gow
Wyspy Owcze
pastwa jest krlowa MagorzataII), wpraktyce
pastwo prowadzce niezalen polityk, zwasnym parlamentem irzdem. Rdzennych mieszkacw, Farerw, jest okoo 48 tysicy. Jzyki urzdowe: farerski iduski.
Stolica, Thorshavn, liczy 12tys. mieszkacw. Wreferendum w1972r.
Wyspy Owcze odrzuciy czonkostwo wUnii Europejskiej.
jtkowym przykadem bogatego
archipelagu s Wyspy Alandzkie
nalece do Finlandii. To szwedzkojzyczne terytorium autonomiczne
ze swoim rzdem ipodatkami, statystycznie najzamoniejszy region

kraju. Zarejestrowanych jest tam


mnstwo firm fiskich iszwedzkich, ktre zajmuj si transportem adunkw zjednego kraju do
drugiego, m.in. operator promw
pasaerskich Viking Line.
73

FORUM 24 2015

Najbardziej znana zwysp Pnocy to Islandia. Duy kraj, ktrego dobrobyt zosta poddany kryzysowej prbie w2008r., kiedy to
zdnia na dzie pka baka finansowa. Przez cae lata Europa mwia oislandzkim cudzie, tymczasem
Islandia ya dziki machinacjom
finansowym, grze na kursie korony,
bya zaduona wEuropie po uszy,
bez szans na realne spaty.
Na Wyspach Owczych nie ma
ani strefy offshore (raju podatkowego), ani eksploatacji bogactw naturalnych. Jednoczenie nie jest to
region yjcy dziki dotacjom ze
stolicy. Co wicej, ich budet wykazuje wysze dochody ni wydatki. ZDanii nie otrzymuj adnych
pienidzy. Politycznie s prawie
w peni niezalene od Kopenhagi, nie nale ani do Unii Europejskiej, ani do strefy euro. Byem coraz bardziej zaintrygowany tym
miejscem, zapragnem tam pojecha iwszystko zobaczy na wasne oczy.

Wielki skok Alti Dama

Bez problemu otrzymaem akredytacj. Na towarzysza wyprawy


wybraem koleg zMoskwy, Ilj.
Mielimy nakrci film. Stopie
niezalenoci Wysp Owczych od
Danii Ilja przetestowa na sobie:
okazao si, e schengeska wiza
nie wystarczy, trzeba jeszcze mie
specjaln wiz owcz. Na kopenhaskim lotnisku Kastrup dokadnie sprawdzaj dokumenty pasaerw leccych do Thorshavn. Ja
natomiast poczuem, jak si maj porozumienia wewntrzne Rady
Nordyckiej mogem podrowa
bez ogranicze zfiskim prawem
jazdy.
Przez pierwszy tydzie nikt nas
nawet nie spyta, dla jakiej stacji telewizyjnej mamy krci film (powsta na zamwienie internetowej
niezalenej telewizji Dod). Niemniej wszystkie drzwi stay przed
nami otworem. Wywiadw udzielili nam premier, przewodniczcy iposowie miejscowego parlamentu. Najwidoczniej zagraniczni
dziennikarze s tu rzadkimi gomi. Aszkoda. Im bliej przyglda74FORUM 24 2015

limy si temu zagadkowemu pastewku, tym wyraniej byo wida,


e mamy do czynienia ze skandynawskim socjalizmem zprobwki, pnocnym modelem wsplnego domu, zbudowanym na mikroskopijnej wysepce bez adnej
zewntrznej pomocy. Ogrzewane
tunele wgrach, mosty, czce poszczeglne czci archipelagu, uniwersytet, szpitale, fabryki, stocznie
wszystko to mieszkacy Wysp
Owczych zbudowali wasnymi rkami. Jedzilimy samochodem po
wietnych drogach, rozmawialimy
znauczycielami wdoskonale wyposaonych klasach inie moglimy
znale klucza do zrozumienia sukcesu wysp.
Trzeba byo zacz poszukiwania od gowy. Na pocztku musia
by jaki czowiek z pomysem.
Wlatach 19701981, 19851989
i19911993 farerskim pastewkiem rzdzi jeden polityk. Na
zdjciach widzimy rozczochranego
mczyzn wsportowej kurtce. To
Atli Dam, nieyjcy ju lider Partii
Socjaldemokratycznej. Whistorii
kadego zkrajw skandynawskich
mona znale tak osob. Jednak
Dam sprawowa urzd premiera
wyjtkowo dugo. To by ten klucz,
ktrego tak dugo poszukiwalimy.
Gdy wrozmowie wymieniaem jego nazwisko, interlokutorom oczy
zachodziy mgiek: To bya epoka!, Niesamowity skok.
Przed IIwojn wiatow Wyspy Owcze byy jedn zbiednych
prowincji duskiego krlestwa,
jak obecnie Grenlandia. Warchiwach zachoway si zdjcia ztamtych czasw wydaje si, e caa
epoka industrializacji szerokim ukiem omina t krain rybakw.
Kamienne ostrzaki, odzie wiosowe, ziemianki. Narodowy jzyk, farerski, nie by obecny wszkoach.

Jak rwni z Dani

Po zajciu Danii przez nazistw


w1940r. Wielka Brytania prewencyjnie okupowaa Wyspy Owcze
iIslandi, by uniemoliwi Niemcom zaoenie baz. Ta przyjazna
okupacja stanowia punkt zwrotny
whistorii obu pastw. W1944r. Is-

Wiedzieli,
e zaczynaj
odzera,
ito dodao
imsi

MYKINES
najdalej nazachd wysunita
wysepka. 11 ludzi, maskonurw
znacznie wicej.

landczycy przeprowadzili referendum, wktrym zdecydowali oogoszeniu niepodlegoci. Na Wyspach


Owczych prbowano zorganizowa
referendum niepodlegociowe, ale
do secesji nie doszo lokalne wadze zaproponoway wyjcie porednie: niezalene pastwo wskadzie
Danii. To byo polityczne ikulturowe zwycistwo, ale zpunktu widzenia gospodarki podstaw do oddzielenia si nie byo adnych.
Atli Dam zosta premierem
w1971r., postawi sobie zadanie
zbudowania szczliwoci i dobrobytu z rozwinit samodzieln
gospodark. Kada wioska miaa
otrzyma swj trawler zma przetwrni, wszystkim obiecano prac.
Plany Dama szy dalej: wysepki naleao poczy mostami itunelami, zbudowa drogi do najbardziej
oddalonych osad. Te kosmiczne plany zostay urzeczywistnione.

ANZENBERGER/FORUM, CATERS/FORUM

utopia pod krgiem polarnym

kompas

ta rosyjskojzycznych. Jednak na jej


poznanie nie mielimy ju czasu.
Wyspy nie stwarzaj wraenia
prowincji zapomnianej przez Boga iludzi. Polityka wadz wdziedzinie edukacji zmierza do zapewnienia wyksztacenia na poziomie
licencjatu na miejscowych uczelniach. Na studia magisterskie modzie wyjeda do Danii, Norwegii, Kanady. Wikszo powraca po
uzyskaniu tytuu. To wiele mwi.
Mieszkamy na poboczu wielkiego wiata, ale nie jestemy prowincj. Jakie rolnicze gminy wSzwecji
s sto razy wikszym zadupiem ni
my podkrelaj miejscowi.

Ludzka wola, cika praca

W pierwszym dziesicioleciu
rzdw Dama Wyspy Owcze zrobiy nieprawdopodobny skok gospodarczy ispoeczny. Dzi okrela si
ten okres mianem cudu, wskazuje
na ten czas jako narodziny farerskiej pastwowoci. ZKopenhag
farerscy politycy prowadz dialog
jak rwny zrwnym: pod jurysdykcj Wysp Owczych przeszy wszystkie miejscowe bogactwa naturalne,
wadze w Thorshavn zastrzegy
sobie rwnie prawo do ustalania
kwot poowowych.

Pobocze wielkiego wiata

Przemys poowowy i przetwrstwo ryb przegrzay gospodark. Kryzys lat90. uderzy wmieszkacw: spadek cen ipopytu na
ryby pozostawiy bez pracy poow obywateli. Fabryki zamknito,
ludzie zajli si upraw dziaek,
wielu stracio domy. Co ciekawe,
nie byo wnich czarnej rozpaczy.
Po prostu pozostali tam, gdzie zawsze byli, pastwo wzio wduskich bankach kredyty na wysokie
procenty, ycie powoli wrcio do
normy. Odbudowa gospodarki zaja dziesi lat. Kredyty spacono.
Na pocztku XXIw. znowu si zacza faza wzrostu. Nowym motorem gospodarki byy wielkie hodowle ososia wfiordach. Wyspy

pojawiy si na arenie midzynarodowej. Wygray przed arbitraem


wiatowej Organizacji Handlu spr
zUni Europejsk owielko kwot
poowowych.
W przeciwiestwie do rozreklamowanej Islandii nie znajduj si
na szlakach turystycznych. Nie ma
tam adnej bazy turystycznej. Jedyny hostel, wktrym zarezerwowalimy nocleg, okaza si niedokoczonym internatem dla sportowcw. Bylimy jedynymi lokatorami.
By moe dlatego mieszkacy witali nas tak wylewnie bylimy nowink, kim niespotykanym. Spieszyli zpomoc. Gdy nasz samochd
zjecha zdrogi, wypychali go tumnie zrowu, udzielali dobrych rad.
Jak wszdzie wSkandynawii wikszo ludzi posuguje si angielskim, cho starsze pokolenie woli
szwedzki nordyck lingua franca.
Na wyspy od pewnego czasu
przybywaj imigranci, cho nie
jest ich zbyt wielu. WThorshavn
jest sporo Polakw, ktrzy pracuj
wstoczniach remontowych. Udao
si nam spotka nawet Egipcjanina,
ktry prowadzi ma gastronomi
zkebabem. Pewnego dnia na ulicy
usyszelimy rosyjski dziewczyna
zMurmaska wysza tu za m. Od
niej si dowiedzielimy, e w miecie istnieje cakiem dua wsplno-

Bezludna
LTLA DMUN
najmniejsza
z18wysp archipelagu.

Thorshavn jest orodkiem muzycznym, latem nad brzegiem morza odbywa si tu kilka festiwali
ozasigu oglnoskandynawskim,
dziaa kilka niezalenych studiw
nagraniowych. Wlipcu wwielkiej
grocie morskiej odbywa si doroczny koncert symfoniczny. Muzycy
ipubliczno zajmuj miejsca na
dkach itratwach. Akustyka jest
tu podobno niesamowita.
Sceptycy powiedz, e farerski
dobrobyt zwizany jest ztym, e to
malekie pastewko, skala wszystkich zjawisk jest niewielka, atwa
do zarzdzania. Moe i tak. Ale
zdrugiej strony na caym wiecie
jest wystarczajco wiele przykadw nieudanych eksperymentw
z zarzdzaniem niewielkimi terytoriami. Trudno powiedzie, e
Wyspy Owcze maj znakomit lokalizacj czy wietne warunki pogodowe. Wszystko sprawiy ludzka wola, cika praca ipolityczna
umiejtno konsekwentnego przeprowadzania reform irealizacji planw bez ogldania si na rnice
zda iprzeciwnoci losu. Jak mwili mi mieszkacy, wanie wokresie kryzysu ludzie czuli przypyw
poczucia solidarnoci ijednoci narodowej. Wiedzieli, e teraz musz
zaczyna od zera, ito dodawao im
si. Aco waniejsze, wiedzieli, e
s wolni i e cho biedniejsi nie
zale od krlowej Magorzaty ijej
kopenhaskich politykw.
PIETIA KOSOWO COLTA.RU

75

FORUM 24 2015

oszustwo stare jak wiat

historia

Boks z koksem
76FORUM 24 2015

Ceremonia
wrczenia medali
dla gimnastyczek
na igrzyskach letnich w 1968r.
Drugie miejsce
zajy reprezentantki Czechosowacji. Pierwsze
ZSRR. Wszystkim Rosjankom
kazano ZAJ
W CI, eby
miay wicej czerwonych krwinek
ibardziej elastyczne stawy.

Afera ztuszowaniem dopingu lekkoatletw


zRosji przypomniaa, e wspczesny
sport od dawna ma niewiele wsplnego
zolimpijskimi ideami.
The Guardian

RIA NOVOSTI/EAST NEWS, WIKIPEDIA

W futbolu panuje powszechne przekonanie,


e skoro obie
strony godz si
wzajemnie oszukiwa, to oszustwo jest fair,
pisa C.B. FRY,
jeden z najsynniejszych brytyjskich sportowcw z pocztku
wieku.

ielk zniewag jest


zmuszanie sportowcw do gry wedle przepisu, ktry zakada, e
zawodnicy zamierzaj podcina,
uderza czy pcha rywali izachowywa si jak chamy najgorszego
pokroju uwaa Charles Burgess
Fry, jeden zgigantw angielskiego
sportu. Sprzeciwi si on wprowadzeniu wpice nonej pola irzutu karnego jako sposobu na utemperowanie najbardziej krewkich
pikarzy. Przepis wszed w ycie
w1891r. C.B.Fry, sportowiec amator identelmen wkadym calu,
gra wpik non ikrykieta. By
take kapitanem sportowych druyn Oksfordu wobu dyscyplinach
irekordzist wiata wskoku wdal.
Kilka lat po swojej synnej wypowiedzi pisa: Wpice nonej panuje powszechne przekonanie, e skoro obie strony godz si wzajemnie
oszukiwa, to oszustwo jest fair.
Do tego samego argumentu
uciekaj si wspczeni sportowcy: skoro wszyscy tak robi, to czemu ja nie mog? Akorupcja jest
tak powszechna, e to samo pytanie mog sobie zada dziaacze
sportowi.
Ben Johnson, Marion Jones
iLance Armstrong to trjka najbardziej znanych zawodnikw
przyapanych na dopingu wostatnich 30 latach. Wszyscy jednak doskonale zdaj sobie spraw, e wielu ich rywali take oszukiwao, tyle e nie zostali przyapani. Jones
miaa ustp cay wiat. Pi zotych medali na igrzyskach wSydney w2000r. oraz atrakcyjna powierzchowno wywindoway j
na okadk magazynu Vogue.
Osiem lat pniej spdzia 49 dni
wpojedynczej celi. Przyszo jej odsiadywa sze miesicy wizienia,
m.in. za oszukanie agenta federalnego, ktremu si nie przyznaa
do stosowania rodkw dopingujcych.
Patrzc na to wydarzenie zdzisiejszej perspektywy, trudno si
nie umiechn, przypomniawszy
sobie komentarz wczesnego prezesa Midzynarodowej Federacji
Lekkiej Atletyki, Lamine Diacka
77

FORUM 24 2015

(tego samego, ktry niedawno zosta aresztowany we Francji pod


zarzutem brania apwek za tuszowanie przypadkw dopingu urosyjskich sportowcw). Marion Jones zostanie zapamitana jako najwiksza oszustka whistorii sportu
stwierdzi. Amerykance odebrano medale. Jeli jednak potwierdz si zarzuty okorupcj wobec
Diacka, to zpewnoci on wskoczy
na najwysze podium wklasyfikacji oszustw. Rosjanie zamieszani wostatni skandal dopingowy
dziaali bowiem zwielkim rozmachem. Ale itak nie ma porwnania
do najgorszych ekscesw zczasw
radzieckich.

Olimpijska cia

W 1968r. Zwizek Radziecki musia pooy kres reformom wCzechosowacji, ktre przerwaa sierpniowa interwencja bratnich armii w Pradze. W padzierniku
miay si odby igrzyska olimpijskie wMeksyku iostatni rzecz, jakiej pragna Moskwa, bya
przegrana radzieckiego sportowca
zreprezentantem Czechosowacji.
Sprawa nie bya jednak prosta, bo
wowym czasie najlepsz gimnastyczk wiata bya Czeszka, Vra
slavsk.
Aby pokona j i jej koleanki zdruyny, Rosjanie uciekli si
do nadzwyczajnych rodkw. Wykorzystali wiedz, e zawodniczki
wciy bij rywalki na gow pod
wzgldem masy miniowej, gibkoci ipojemnoci puc. Wszystko
to z powodu zmian hormonalnych
i zwikszonej produkcji czerwonych krwinek. Wszystkie radzieckie gimnastyczki (dwie miay po
15 lat) zostay zmuszone do zajcia wci przed olimpiad. Jeli
nie miay ma lub chopaka, obowizek zapodnienia bra na siebie
trener. Odmowa oznaczaa wyrzucenie z kadry. Po 10 tygodniach
ci usuwano. Metoda zadziaaa. WMeksyku Rosjanki zdobyy
zoty medal wkonkurencji zespoowej, Czeszki musiay si zadowoli srebrem.
Co czy C.B. Frya ibrzemienne radzieckie gimnastyczki zobec78FORUM 24 2015

nym skandalem wlekkiej atletyce, korupcj toczc FIFA, obawami otuszowanie dopingu wpywaniu, filmem o Armstrongu
czy dziesitkami innych oszustw
wsporcie? Chciwo ipolityczna
autopromocja mwi Mike Rowbottom, synny brytyjski dziennikarz sportowy. Do oszustw
dochodzio podczas antycznych
igrzysk wGrecji, dochodzi iteraz.
To zjawisko cykliczne, amy znajdujemy si na jednym zetapw cyklu tumaczy.
Cykl w rozpocz si 2,5tys.
lat temu. Ju w388r. p.n.e bokser Eupolus zTesalii oferowa rywalom apwki, by przegrali walki. Kierowaa nim zwyka ludzka chciwo: korzyci ze zwycistwa wigrzyskach byy wwczas
ogromne. Jednak pocztek powszechnego dopingu w sporcie
przypada na lata50.XXw., kiedy to kolarze iinni sportowcy zaczli bra amfetamin, stosowan
przez onierzy wokopach II wojny wiatowej. Powane badania
antydopingowe zaczy si dopiero wlatach70. po mierci dwch
kolarzy: Duczyka Knuda Enemarka Jensena podczas igrzysk
wRzymie w1960r. iBrytyjczyka Tommyego Simpsona wTour
deFrance w1967r.

Ukradli mi pe

Wlatach50. wStanach Zjednoczonych do sprzeday trafiy sterydy


anaboliczne, aZSRR przeama pocztkow niech do buruazyjnych iarystokratycznych igrzysk
iszybko pobi wiat zachodni jego wasn broni. Musiaem wysya Stalinowi specjaln notatk,
wktrej gwarantowaem mu zwycistwa wspomina Nikoaj Romanow, byy prezes radzieckiego
komitetu sportu. Zczasem ZSRR
przecigna wdopingowym wycigu Niemiecka Republika Demokratyczna. Jej okryty z saw
iusankcjonowany przez pastwo
program dopingu wsporcie przynis ponad 400 medali na szeciu
letnich olimpiadach izama ycie
dziesitkom sportowcw, gwnie
kobietom.

Jeli bowiem doping ma si


opaca, to najlepsz stop zwrotu zapewniaj konkurencje eskie. Testosteron ma duo wikszy
Chciwo i po- wpyw na organizm kobiety ni
mczyzny, aod lat60. program
lityczna auolimpijski wzbogaci si onajwitopromocja. cej dyscyplin kobiecych. Startuje
w nich prawie pi tysicy zawodOto rda
niczek. Gwny lekarz szprycujcy
caego Za
sportowcw wNRD skada raporty bezporednio do Stasi, wschodnioniemieckiej suby bezpieczestwa. Podawa im leki, ktre nie
byy wczeniej testowane na ludziach.
Dla kulomiotki Heidi Krieger
konsekwencje byy znacznie gorsze ni tylko gruby gos, kwadratowa szczka iwosy onowe porastajce podbrzusze a po ppek.

CAGLECARTOONS

oszustwo stare jak wiat

historia

KONTEKST

Rosyjska fabryka
medali

publikowany niedawno raport


wiatowej Agencji Antydopingowej (WADA) nie pozostawi suchej
nitki na rosyjskich trenerach idziaaczach. Autorzy twierdz, e przed igrzyskami olimpijskimi wLondynie (2012)
wRosji rozkrcono wspierany przez
pastwo program dopingowy, iwnioskuj odoywotnie zawieszenie piciu trenerw ipiciorga ich podopiecznych oraz ozakaz wystpu rosyjskich
lekkoatletw na olimpiadzie wRio de
Janeiro.
W proceder tuszowania dopingu
zaangaowane byy rosyjski zwizek
lekkiej atletyki, laboratorium antydopingowe iwadze pastwowe, atake
skorumpowani dziaacze Midzynarodowego Stowarzyszenia Federacji Lekkiej Atletyki (IAAF), wtym aresztowany ju Lamine Diack. Lista zarzutw
jest bardzo duga iobejmuje m.in. zaniedbania, lekcewaenie procedur, nielegalne niszczenie prbek, wsppraca
lekarzy wfaszowaniu wynikw ipodawaniu dopingu sportowcom. Na razie
przewodniczcy IAAF lord Sebastian
Coe zawiesi tymczasowo czonkostwo
Rosji worganizacji.

Zabrano mi pe. Cay czas


powtarzam, e to oni zabili we
mnie Heidi. Dugi cie dopingu zlat80. kadzie si do dzi na
konkurencjach, wktrych startuj
najszybsze sprinterki wiata opowiada lekkoatletka, ktra w latach90. przesza operacj zmiany
pci idzi ma na imi Andreas.
Wszystkie aktualne rekordy
globu na czterech najkrtszych dystansach 100m, 200m, 400m
i 800 m zostay ustanowione
wlatach 19831988 przez biegaczki zNRD, Czechosowacji iUSA.
Tymczasem wtych samych konkurencjach mskich od 1983r. rekordy wiata poprawiano ponad
30-krotnie.
To prawdziwy wstyd dla przewodniczcego Midzynarodowego

Stowarzyszenia Federacji Lekkiej


Atletyki (IAAF) Sebastiana Coe ijego wsppracownikw, e ustanowione na dopingu rekordy wci
nie zostay wymazane. Konieczna jest wielka debata omoralnoci ifilozofii wsporcie XXI wieku.
Opinia publiczna moe wniej odegra istotn rol. Mimo ostatniego
skandalu ztuszowaniem przypadkw dopingu wrd rosyjskich lekkoatletw, publiczno dalej paci,
by ich oglda ioczekuje, e bd
coraz lepsi, szybsi, silniejsi.

Teraz futbol?

Nastpny wielki skandal dopingowy uderzy wpik non inie


bdzie to kwestia ostatnich paru
lat, lecz nieprawidowoci cigncych si co najmniej od p wie-

ku. Wielkie pienidze pojawiy si


wfutbolu ju wlatach 60. i70.,
kiedy nie byo jeszcze adnej kontroli nad tymi, ktrzy chcieli zapewni swoim zawodnikom przewag za pomoc chemii. Niektrzy
twierdz, e dzi jest niewiele lepiej mwi Rowbottom.
Jego przepowiednia znajduje oddwik w sowach trenera
londyskiego Arsenalu Arsne
Wengera, ktry ostatnio powiedzia, e niektre kluby pikarskie
od dawna stosuj doping. To moe by dobra wiadomo dla lekkiej atletyki, ktra zyska chwil oddechu, gdy wwietle reflektorw
znajdzie si inne sportowe oszustwo. Apotem pik non zastpi
kolejna dyscyplina
D.TAYLOR GUARDIAN NEWS &MEDIA

79

FORUM 24 2015

Studenci
w czerni

orodku sali wykadowej stoi trumna z jasnego drewna. W tle widok


z okna na niewielki ogrd. Kilkanacie osb sucha wykadu
z rachunkowoci o rnych
stopach VAT wbrany pogrzebowej. Wszystkie grupy wiekowe s tu godnie reprezentowane, przewaaj kobiety. To
bardzo wane, e nasza szkoa mieci si w pobliu cmentarza Pre-Lachaise. Zwiedzamy go zawsze wsplnie w towarzystwie przewodnika i kamieniarza tumaczy pani
Florence Fresse, rektorka Krajowej Szkoy Brany Pogrzebowej (ENAMEF) w Paryu.
Wemy na przykad doradc pogrzebowego. To specjalista, ktry odpowiada za opra-

w ceremonii: zaatwia karawaniarzy, trumn, zawiadomienia, dostp do grobu. Fach ten


wymaga niezwykego zmysu
organizacyjnego (ach, ta biurokracja!), talentw handlowca i psychologa. To nie jest
sprzedawca dinsw. Bierze na

siebie ogromn odpowiedzialno. Czsto ma do czynienia


z ktniami w rodzinie klienta, musi uszanowa ostatni
wol nieboszczyka. Wtym zawodzie trzeba nieraz obsuy
trzy zapakane rodziny w cigu jednego dnia. Kadziemy

Kochajmy si, schowajmy si

akaz seksu po godzinie 21 na razie tylko w miejscach publicznych i jedynie w indonezyjskim miecie Purwakarta obowizuje od 1 padziernika br. W kraju, gdzie w wielu regionach
prawem zwyczajowym jest szarijat, z rozpust nie ma artw. Kochankom przyapanym in flagranti grozi przymusowe maestwo, o czym
przekonaa si pewna yjca w konkubinacie para. Nieszcznikw zawleczono na ratusz i wcinito im obrczki na palce. Takiej przemocy
jeszcze swat nie widzia.
LE CANARD ENCHAN

nacisk na czynnik ludzki zapewnia Fresse.


Wikszo suchaczy pochodzi z prowincji albo z dalekich przedmie. Tylko jeden ma ojca w tej brany. Od
2013 r. pracownik usug pogrzebowych we Francji musi si legitymowa dyplomem
szkoy zawodowej. Wikszo
zainteresowanych takim ksztaceniem ma ju za sob karier
w innym sektorze. Cz przysyaj poredniaki. Typowym
przypadkiem jest kwiaciarka, specjalistka od aobnych
wiecw, ktra wanie stracia prac. Trafia si te kiedy nauczycielka matematyki. Obronia dyplom z wyrnieniem, ale na razie pozostaje
w szkolnictwie. W epoce gdy
pokolenie baby-boomu wkracza w trzeci wiek, absolwenci
ENAMEF mog by pewni, e
wybrali zawd z przyszoci.

Orkiestra, pra!

atmos to
amerykaski
duet tworzcy eksperymentaln muzyk elektroniczn.
Drew David i Martin Schmidt wsawili si zaskakujcym
doborem dwikw,
czerpi je bowiem
z prozy ycia codziennego. Nagrali
ju na swoich pytach odgosy odsysania tuszczu na
sali operacyjnej, siorbania, chrapania, mlaskania, posapywania, pocaunkw, porykiwania zwierzt, przejedajcych pocigw, wertowania stron Biblii, tuczonego szka. A brzmi to wszystko jak najprawdziwsza
muzyka. Najnowszy album Ultimate Care II, uwieczni dwiki, jakie w piwnicy ich domu wydaje pralka.
Muzycy bbnili w ni, uderzali, pocierali i oczywicie
prali, by uzyska mas brzmie. Suita koczy si
odgosem wirowania koczcego pranie. Skojarzenia
zpraniem mzgu s tu zupenie nie na miejscu.
ODDITYCENTRAL.COM, PEOPLE

80FORUM 24 2015

RUE 89

PIXABY (3), VOLLER ERNST/FORUM, MAT. PRASOWE

lekki kaliber

mikroforum

W W W . F O R U M dwut y godni k . P L

Adres redakcji: ul.Supecka 6


02-309 Warszawa 22
tel. (48) (22) 451 60 96
fax (48) (22) 451 61 64
e-mail: redakcja@tygodnikforum.pl
Redak tor naczelny

Pawe Moskalewicz
s e k r e ta r z r e da kc j i
i Redak tor prowadzcy:

Igor Walenczak
Pr a w a a u t o r s k i e :

Magia liczb
20 kg wagi i 70 cm rednicy
((

miao UFO znalezione przez pasterzy


kz koo Murcji w Hiszpanii. ledztwo
wykazao, e jest to fragment promu
kosmicznego.

14 posw z 52-osobowego
parlamentu Republiki Vanuatu
skazano na wizienie za korupcj.
Wrd nich znaleli si wicepremier
iprzewodniczcy izby, ktrym nie udao
si obj samych siebie amnesti.

((

70 razy wiksza od samca


((
jest samica omiornicy Tremoctopus
violaceus.

Milion uchodcw z Syrii przyj


((
dotychczas Liban.
LEXPRESS, LA VANGUARDIA, NAUTIL.US

El condor pasa,
ale nie tdy

ostpy postpu? Po stracie tatusia


kondorze niemowl dorasta pod opiek dwch samic. W ornitologicznym
wiatku to raczej niezwyka nowina, cho
podobne sytuacje zdarzay si ju wrd innych gatunkw ptakw: byo tak z jednopciowymi parami mew zachodnich i samic
albatrosa jednolicego. Nie trzeba dodawa,
e wszystkie wymienione przypadki odnotowano w Kalifornii, ktra przecie niejedno ju widziaa.
MAXANIMAL.COM

Frog Mac

Maciej Zglinicki
Dzia niemiecki

ordelia Buckley, 10-letnia


dziewczynka z pnocnej Walii, wci nie moe doj do siebie po niespodziewanej przygodzie,
jak przeya w jednej z restauracji
McDonalds ot w swoim sandwiczu odkrya zdech ab. Wczeniej
poprosia o wrap z kurczakiem i warzywami w chili. Jako nie moga jednak ugry smakowicie wygldajcej
kanapki, poniewa napotykaa zbami na co twardego i gumowatego.
W pierwszej chwili sdzia, e to wyjtkowo ylasty kurczak. Wyplua to,
co miaa w ustach, i odkrya z przeraeniem, e to 10-centymetrowy paz!
Zszokowane dziecko wybiego z lokalu i o mao co nie zwymiotowao.
Dave Buckley, ojciec dziewczynki, zadzwoni do jednego z menaderw,
ktry jednak nie widzia powodu do
przeprosin i poprzesta na zwrocie
pienidzy.
Dave Buckley nie ustpuje. Na
pewno kto tam t ab woy. Moe to jaki kawa z okazji Halloween?
Ale eby nikt nie zauway tego paza? To przecie zagroenie dla zdrowia i bezpieczestwa. Mona zarazi
si salmonell argumentuje. Nasze wrapy s wieo przygotowywane tu po zamwieniu i jest wysoce nieprawdopodobne, eby ten powsta w naszym lokalu. Prosilimy
klienta o zwrot feralnej potrawy, abymy mogli kontynuowa ledztwo
tumaczy si meneder. Na razie
zawinit ab trzymamy w lodwce poza domem. Zaczyna mierdzie,
ale musimy j zakonserwowa mwi partnerka Davea. A co z Cordeli?
C, w najbliszym czasie do Mc Donalds si nie wybiera. Kto inny bdzie musia pokn t ab.
WEIRDWORLD.COM, DAILY MIRROR

Hanna Hartwig, Joanna Hartwig

ISTNIEJE OD 1965 ROKU

40 proc. obywateli UE mieszka


((
w duych miastach.

Maciej Domagaa
Dzia anglo- amerykaski

Dzia romaski

Sawomir Szarejko
D z i a ro syj s k i

Anna abuszewska
pracownia graficzna

Dyrektor artystyczny

Magorzata liwiska
Studio

Andrzej Fuksiewicz
Fotoedycja

Marcin Kapica
S ta l e w s p p r ac u j

Roman Kazior, Tomasz Krzyanowski,


Agnieszka Mitraszewska, Marta Nowicka,
Adam Peszke, Kamil Puczko, Micha Rydz,
Robert Sud, Monika Swadowska,
Anna Tatarkiewicz, Katarzyna Witakowska
Ko r e k ta

Elbieta Guchowska
Reklama

Biuro Reklamy
tel. (48) (22) 451 61 36
reklama@polityka.com.pl
Izabela Kowalczyk-Dudek dyrektor
Dzia dystrybuc ji

Marcin Panicki kierownik


dystrybucja@polityka.com.pl
Pr e n u m e r a t a

tel. (48) (22) 451 61 00


Infolinia: tel. (67) 210 86 30
www.sklep.polityka.pl
konto: Polityka Spka z ograniczon odpowiedzialnoci S.K.A.
Forum
Raiffeisen Bank Polska S.A.
18 1750 0009 0000 0000 1004 2763.
SWIFT: RCBWPLPW
Oddziay terenowe RUCH S.A. na obszarze caego kraju, wszystkie
urzdy pocztowe i listonosze.
RUCH S.A., ul. Jana Kazimierza 31/33,
00-958 Warszawa tel. (48) (22) 53 28 731

www.ruch.com.pl
prenumerata.poczta-polska.pl
www.polishmagazines.com

Wydawca: Polityka Spka z ograniczon


odpowiedzialnoci S.K.A.
Druk:
okadka: Galery Fine 115 g Sappi
rodki: Stella Press 65g StoraEnso
FORUM zamieszcza wycznie przekady tekstw zprasy
zagranicznej. Redakcja zastrzega sobie moliwo zmiany
tytuu, leadu i skracania tumaczonych artykuw,
o ile nie wypacza to sensu oryginau. Teksty wasne s
odrbnie sygnowane.
Sprzeda bezumowna numerw
aktualnych i archiwalnych
po cenie niszej od ustalonej
przez Wydawc jest zabroniona,
nielegalna i grozi odpowiedzialnoci karn.

81

FORUM 24 2015

Jedni wzrusz ramionami, drudzy bd


wygraa pici, inni zapacz, wszyscy pjd
si napi.
Anthony Todd, brytyjski dziennikarz pracujcy wParyu,
pozamachach z13listopada

Jestem gobiem, ale mam mocne


elazne skrzyda.
Wadimir Putin, prezydent Rosji

Pierwsz ksik kupiem


w1985r., gdy miaem 21
lat. By to Buszujcy
wzbou. Moja
rodzina musiaa
uprawia pole
iszukaem
jakiego sposobu
naodstraszanie
ptakw.
Mai Jia, chiski
autor powieci
kryminalnych

Niektrzy znas, pywakw, nie pogardzaj


ma kresk kokainy odczasu doczasu.
Amaury Leveaux, byy francuski mistrz pywacki

Mio izatwardzenie to jedyne uczucia


wsplne wszystkim ludziom. Nawet jeli
to bd mczyzna idrugi mczyzna,
kobieta idruga kobieta, pies idrugi pies...
Zac Hanson, perkusista rockowy

Moja zo nie
jest skierowana
przeciwko nikomu
konkretnemu, tylko
przeciw wiatu
jako caoci.
Woody Allen,
reyser iscenarzysta

Gdy si traktuje
ludzi jak dzikie
bestie, to si
zachowuj jak dzikie
bestie.
Jean-Marc Delarue, byy
francuski inspektor wiziennictwa

Celem sztuki jest przygotowanie


czowieka namoliwo mierci.
Aleksandr Sokurow, reyser rosyjski

Zawsze wolaem krtkie role, np.


Leskiego wEugeniuszu Onieginie.
Gin wdrugim akcie imogem i dodomu.
Nicolai Gedda, szwedzki tenor

Dziennikarze wiedz bardzo mao


obardzo wielu sprawach. Dziki temu
s obiektywni.
Dave Barry, satyryk amerykaski

Homo sovieticus ma jeszcze


przed sob pikne dni.
Swiatana Aleksijewicz, pisarka biaoruska,
laureatka tegorocznego literackiego Nobla

82FORUM | 24 2015

Ogldanie telewizji wymaga od widza


tylko jednego, jedynego aktu odwagi,
ale jest to wyczyn ponad ludzkie siy:
wyczy odbiornik.
Pascal Bruckner, pisarz i filozof

Nie wiem, jak zachowa


zimn krew, kiedy na
scen lec damskie
majtki. Musz spyta
orad Toma Jonesa.
Marc Anthony,
piosenkarz iaktor

Na Kubie wszystko
naley dopastwa,
nawet narzdy pciowe.
Norberto Fuentes,
emigracyjny pisarz
idziennikarz kubaski

www.caglecartoons.com

zabjcze puenty

powiedzieli

Internet LTE
w Twoim domu!
Dwupasmowy
Router LTE

MR200
W centrum miasta, na obrzeach, w lesie, w grach i dolinach. Gdziekolwiek mieszkasz,
Router LTE TP-LINK zapewni Ci najszybszy internet bezprzewodowy. Wystarczy, e woysz
do niego kart SIM od operatora sieci komrkowej i ju zawsze bdziesz w zasigu.

Router LTE TP-LINK. Wczasz Dziaasz.


Czytaj
w w w. co n n e c t e d m a g a z i n e. p l

w w w. tp - l i nk . co m. p l

You might also like