11.

System medialny w ekonomicznej i politycznej sferze wpyww

System medialny w ekonomicznej sferze wpyww

1. W gospodarce wolnorynkowej media masowe stanowi integraln cz systemu
ekonomicznego i rzdz si tymi samymi prawami co wszystkie inne dziedziny gospodarki (M.
Mrozowski). Media s w pewnym sensie medialnym przedsibiorstwem, a przekazy s po
prostu towarem. Podstawowymi instrumentami kontroli mediw w gospodarce s prawa
ekonomiczne. To one okrelaj stopie rozwoju i funkcjonowanie przedsibiorstwa. Tak wic
media mog by postrzegane jako przemys zorganizowany przez kapita o okrelonej wartoci
w zakresie produkcji i dystrybucji treci powstaych w wyniku pracy twrczej.
2. Pomija si nieraz aspekt spoeczny i kulturowy w relacjach midzy systemem medialnym a
sfer ekonomiczn. Nie tylko wielko rynku i jego zasoby, ale rwnie postp, polityka
medialna, zachowania konkurencji czy otwarto na nowe technologie, moe mie wpyw na
ilo i rodzaj dostawcw mediw.
Czyli firmy fonograficzne, audiowizualne lub przemys filmowy od rodzaju odbiorcw i od
polityki pastwa moe uzaleni swoje zaangaowanie.
W dekadzie lat dziewidziesitych Polska wchodzia z mediami pastwowymi, poddanymi
kontroli politycznej. Od 1989, rynek medialny w Polsce uleg zmianom, najwikszym i
najbardziej rozlegym w caym XX wieku. Powstao wiele nowych tytuw prasowych, w
wikszoci redakcji dokonaa si prawdziwa rewolucja techniczna, powstao wiele
nowoczesnych wykorzystujcych technik cyfrow stacji radiowych o zasigu zarwno
oglnokrajowym, jak i ponadregionalnym i lokalnym. Rozwija si Internet.

System medialny w politycznej sferze wpywu

W politycznej sferze wpywu systemu medialnego moemy wyrni cztery teorie prasy.
1. Autorytarny model mediw, ktry narodzi si w XVII w. Wyksztaci si w warunkach
wadzy absolutnej oraz w hierarchicznej strukturze spoecznej. Kolebk tego modelu s
Francja, Wielka Brytania i Niemcy. Model ten oparty jest na dominacji pastwa i elit
rzdzcych nad jednostk i spoeczestwem. Mona zauway wyrane podporzdkowanie
systemu medialnego systemowi politycznemu(silne pastwo- sabe media)
2. Model komunistyczny, ktry pochodzi ze Zwizku Radzieckiego. Ma on trzy zasadnicze
cechy: media s wasnoci pastwa, s wczone w procesy polityczne i ideologiczne, s
traktowane instrumentalnie.
3. Model liberalny mediw pojawi si na przeomie XVII i XVIII w Wielkiej Brytanii i
Stanach Zjednoczonych. Oparty jest na ideach swobd obywatelskich, politycznych i
ekonomicznych , zakada prymat jednostki i spoeczestwa nad pastwem. Mediom przypisuje
si status czwartej wadzy sprawowanej przez rzdzonych nad rzdzcymi ( silne mediasabe pastwo).
4. Model odpowiedzialnoci spoecznej pojawi si w warunkach amerykaskiej demokracji w
XX w. Celem mediw jest rzetelna informacja, prezentowanie idei i pogldw jak najwikszej
czci spoeczestwa, wyjanianie celw i wartoci spoecznych. Funkcje kontrolne w tym
modelu peni opinia publiczna, wspomagana przez etykiet nadawcw. Istotn cech tego
modelu jest prymat interesu spoeczestwa nad interesem jednostki.
Obszarem, na ktrym ksztatuj si interakcje uczestnikw komunikowania politycznego, jest
pastwo. We wspczesnych systemach demokratycznych moemy wskaza na kilka
charakterystycznych sposobw podporzdkowania mediw masowych aktorom politycznym.

S to gwnie: ustawodawstwo, mianowanie personelu mediw, kontrola finansw

przedsibiorstw medialnych, regulacje dotyczce zawartoci mediw.
12. Komunikowanie masowe jako cz systemu politycznego
Komunikowanie masowe to jedna z form komunikowania, to jest porozumiewania si za
pomoc znakw, polegajcych na przekazywaniu przy pomocy urzdze technicznych,
jednolitych treci skierowanych do liczebnie wielkich, zrnicowanych, anonimowych
odbiorcw.
Masowo odbioru- przesyanie treci do rozproszonej i liczebnej grupy uytkownikw,
jednokierunkowo przekazu- przekaz dociera do odbiorcy, ale bez monoci odesania go do
nadawcy, dystrybucja i produkcja przekazw - odbywa si w ramach specjalnie powstaych
organizacji wystpujcych jako nadawca zbiorowy, periodyczno i schematyczno.
Np. w systemie demokratycznym to kampania wyborcza, biecy przekaz informacyjny,
reklama polityczna
13. Sfery nacisku na media wedug D. Mc Quaila
sfera polityczna i spoeczna(legalne instytucje polityczne, kontrolujce i regulujce
dziaalno mediw, grupy nacisku, inne spoeczne instytucje)
publiczno ze swoimi wymaganiami, potrzebami, oczekiwaniami i yczeniami w
stosunku do mediw
sfera ekonomiczna
sfera kultury oraz wydarzenia
14. Polityzacja mediw, mediatyzacja polityki w poszczeglnych systemach medialnych
paralelizm polityczny, stopie upartyjnienia mediw.
Mediatyzacja polityki- media stay si wanym graczem politycznym, ktry wpywa
na postawy i zachowania odbiorcw = obywateli. rodki masowego przekazu realizuj
w polityce wiele funkcji z czego za najwaniejsze mona uzna aktywizowanie
spoecznoci i oddziaywanie na postawy ludzi.
wg Schulza:
- media masowe zbieraj i selekcjonuj informacje wg Wasnych specyficznych ocen
-media decyduj wg Okrelonych ocen dostpu politykw do mediw
- media interpretuj i wartociuj wydarzenia aktorw politycznych
- media s w stanie tworzy pseudowydarzenia, fikcyjn rzeczywisto
Polityzacja mediw- to prby ich zdominowania przez sfer polityki i wykorzystania dla
realizacji wasnych, nierzadko stricte partyjnych, celw. Problemem zachodnich partii
politycznych jest stworzenie licznego i dobrze zorganizowanego zaplecza oraz zapewnienie
sobie dostpu do tych mediw masowych, ktre maj istotny wpyw na opini publiczn.

Poziomy upartyjnienia mediw masowych:

Bardzo wysoki poziom upartyjnienia. Media nale do partii politycznych bd ich liderw.
Przedstawiciele wadzy maj wpyw na zarzdzanie, produkcj, zawarto i finansowanie
rodkw masowego przekazu.

Wysoki poziom upartyjnienia. Partie polityczne nie maj oficjalnych wizw z firmami
medialnymi. Posiadaj jednak duy wpyw na wacicieli mediw i dziennikarzy poprzez ich
emocjonalne zaangaowanie i lojalno. POLSKA
redni poziom upartyjnienia. Medium udziela warunkowego poparcia partii. Linia redakcyjna
danego medium jest przychylna politykom konkretnej formacji, ale nie popiera jej
bezwarunkowo, pozwalajc sobie na krytyk jej poczyna.
Niski poziom upartyjnienia. Poparcie medium jest udzielane w nieprzewidywalnych formach,
niejako ad hoc. Sytuacja taka tyczy si ugrupowa politycznych bez jasno okrelonej sympatii
politycznej.
Najniszy poziom upartyjnienia. Media s neutralne w stosunku do partii politycznych. Nie
udzielaj poparcia adnej opcji politycznej.
Paralelizm polityczny- stopie powiza midzy mediami a partiami politycznymi:
-spolaryzowany pluralizm(Francja, Grecja, Wochy, Hiszpania, Portugalia): wysoki stopie
powizania mediw z polityk; pluralizm zew-rne media, rne pogldy
-demokratyczny korporacjonizm(kraj skandynawskie, Niemcy, Dania, Belgia, Holandia, Dania,
Austria, Szwajcaria): neutralno i niezaleno mediw; konkretne media do konkretnych
partii; paralelizm zew; coraz sabszy paralelizm polityczny
-model liberalny(USA, Kanada, Irlandia, WB): niski stopie paralelizmu politycznego;
pluralizm wew(np. pisma opinii publikuj opini rnych opcji)
15. Media, jako instytucja. Koncepcja instytucji medialnych
-Media s traktowane jako jedna dua instytucja spoeczna lub jako zbir wzajemnie
powizanych instytucjonalnych cia, w ktrych powstaj medialne artefakty
-ich dominujc cech jako instytucji przemysu kultury jest rnorodno i sprzeczno
-zdaniem H. Marcuse, T. Adorno i Maksa Horkheimera(reprezentanci szkoy frankfurckiej)
przemysy medialne nie rni si od innych przemysw kapitalistycznych. Ich jedynym celem
jest zysk.
Koncepcja instytucji medialnych:
-takie instytucje jak rodzina, wymiar sprawiedliwoci, koci, w wykonawcza lub media
odgrywaj wane role spoeczne
-instytucja medialna to przemys lub firma produkujca produkty medialne
-instytucje mona postrzega jako due ciaa lub struktury organizujce kade spoeczestwo
-instytucje medialne naley rozpatrywa w sensie spoecznym, ekonomi, kulturowym.
16. Komunikator masowy definicja, struktura
Definicja: zdefiniowany i wprowadzony do nauki o komunikowaniu przez P. Halmosa
w 1969 r. Odnosi si do osb pracujcych w rodkach masowego przekazu bd
bdcych ich wacicielami.
Autor wyrni cztery segmenty w strukturze komunikatora masowego:
zarzdzajcych organizacja medialn (wacicieli i kontrolerw),
twrcw (pisarzy, kompozytorw, aktorw, reyserw, etc.),
dziennikarzy (reporterw, wydawcw, korespondentw, prezenterw),
technikw (operatorw kamer, specjalistw od dwiku, wiata, wozw
transmisyjnych, montau, itp.).

Kady segment peni inn rol i ma odmienne zadania, ale jest niezbdny w
procesie funkcjonowania kadej organizacji medialnej.
17. Instytucja cenzury a zasada wolnoci mediw. Dzieje wolnoci sowa i wolnoci prasy
w rnych pastwach wiata.
Cenzura- kontrolowanie publicznej wymiany informacji przez organy wadzy pastwowej.
Wie si z selekcj materiaw udostpnianych w mediach i moliwych do odbioru za ich
porednictwem. Cenzura jest zjawiskiem dobrze znanym rwnie Polakom dotkliwie
dawaa si we znaki np. w dobie PRL-u(koniec w 1990 r.)
Wolno mediw- przez niezaleno mediw rozumie si moliwo rozpowszechniania
informacji i opinii bez uprzedniego zezwolenia rzdu. Media wolne w tym sensie to media
niezalene od rzdu. Ale nawet wwczas nie mona mwi, pisa, drukowa, rozpowszechnia
wszystkiego, czego si zechce. Wydawca jest zawsze prawnie odpowiedzialny za
rozpowszechnianie treci. Wolne i niezalene media maj moliwo pokazania przypadkw
korupcji w rzdach i sektorze przedsibiorstw, dostarczania ludziom platformy wypowiedzi
oraz pomagaj w dochodzeniu do konsensusu w zakresie wprowadzania zmian;
USA: Zasada wolnoci sowa wolno sowa zostaa uznana za jedn z fundamentalnych
zasad prawnych 1791 wprowadzona przez Thomasa Jeffersona I Poprawka do konstytucji
USA Kongres nie uchwali praw, ktre ograniczayby wolno sowa lub prasy, tym samym
sankcjonujc wolno prasy XIV Poprawka stosuje si do dziaa rzdw stanowych i
lokalnych

18. Powstanie autorytarnych i totalitarnych systemw medialnych - przyczyny i rozwj,

Propaganda a media na przykadzie pastw faszystowskich i modelu sowieckiego (ZSRR).
Autorytarny system medialny: rozwj- Anglia w XVI i XVII w. (do dzi w wielu krajach);
media s w posiadaniu pastwa, istnieje cenzura, brak wolnoci sowa, brak moliwoci
krytykowania rzdzcych; media jako instrument wadzy i propagandy; do koca lat 80. w
Zwizku Radzieckim i innych pastwach bloku wschodniego; cechy:
media jako
instrumenty podporzdkowane pastwu lub partii, prywatne media praktycznie nie istniej,
media realizuj polityk pastwa, a dziennikarze s funkcjonariuszami aparatu propagandy,
upolitycznienie uznawane jest za zjawisko normalne, podobnie jak istnienie urzdowej cenzury
prewencyjnej, charakter pracy dziennikarskiej odwzorowuje dominacj pastwa nad interesem
spoecznym, brak oddzielenia informacji od komentarza(stan podany), rozpowszechniane
opinie- nie mona oddzieli informacji od komentarza.
Totalitarny system medialny: totalitaryzm- XX-wieczne reimy dyktatorskie, system rzdw
dcy do cakowitego podporzdkowania spoeczestwa pastwu za pomoc monopolu
informacyjnego i propagandy(zniesienie wolnoci sowa i prasy), ideologii pastwowej, terroru
tajnych sub i masowych monopartii. Prasa nie zajmuj si wycznie przekazywaniem
informacji, ale agresywnie ingeruj w cao ycia. W totalitaryzmie wszystkie media
podlegaj rzdzcym. Wadza wpywa na wiadomo obywateli poprzez prowadzenie
propagandy- ma zaszczepi ludziom ideologi. Propagandzie oczywicie towarzyszy cenzura i
monopol na informacj.

Propaganda ZSRR
Za rzdw Jzefa Stalina cenzura wraz z propagand osigny swj punkt kulminacyjny w
dziejach historii. Prasa i radio trbiy o wspzawodnictwie pracy, wczeniejszym
wykonywaniu planw, obfitoci produktw i w ogle o dobrobycie w pastwie. Znaczna cz
spoeczestwa ulega tej propagandzie. Praktycznie nie byo niezalenych rde informacji,
za spoecznej prawomylnoci suy terror bezpieki. Ludzie byli zadowoleni z faktu, e dziki
nowemu ustrojowi awansowali spoecznie, otrzymali bezpatn opiek lekarsk, nie byo
bezrobocia.
Pastwa faszystowskie- propaganda
Odgrywaa ogromn role w III Rzeszy a take w kilku innych pastwach totalitarnych, bo
panowa monopol informacyjny. Niszczono media, gazety ktre krytykoway wadze. We
Woszech Mussolini starannie przygotowywa kada swa wypowiedz , propaganda bya
obecna rwnie we woskich kinach , z kolei Hitler, nazici zaczli produkowa radia ktre
odbieray tylko 1 czstotliwo. Propaganda goebelsowska w Niemczech dziaaa co ciekawe
gwnie ludzi wyksztaconych , w tej propagandzie okropnie poniano ludno ydowska
,dyktatorzy totalitarni przywizywali ogromna role do propagandy. W III Rzeszy za sprawy
propagandy odpowiada Joseph Goebbels. Podstaw propagandy bya jedyna legalna
czstotliwo radiowa, monopol prasy, kino, ale take rozpowszechnianie planowych pogosek,
organizacja wiecw i imprez masowych posiadajcych bogat opraw graficzn.
19. Media masowe powstanie i rozwj aspekty technologiczne, spoeczne, ekonomiczne.
Wpyw mediw elektronicznych (radia, telewizji) na umidzynarodowienie systemu
informacji w wiecie.
Radio
Pocztek rozwoju radia: koniec XIX w.: Woch Guglielmo Marconi, Serb Nikola Tesla oraz
Rosjanin Aleksander Popow- niezalenie od siebie opracowali technik przesyania i odbioru fal
elektromagnetycznych(aspekt techonoliczny). Pierwsza regularna stacja radiowa na wiecie
zacza nadawa w Pittsburghu (USA) w 1920r.
Aspekt spoeczny: radio szybko zaczo konkurowa z mediami drukowanymi- korzystanie z
niego w duszej perspektywie byo tasze, a dostp do niego mogy mie rwnie osoby
niepotrafice czyta. Aspekt ekonomiczny: ch sprzeday jak najwikszej iloci odbiornikw
ksztatoway program nadawany przez radio; radiem zainteresowani byli te reklamodawcy.
Znaczenie propagandowe radia dostrzeono w pastwach totalitarnych (III Rzesza, ZSRR),
gdzie w okresie midzywojennym budowano za ich porednictwem poparcie dla reimw.
Telewizja
Przesanie ruchomego obrazu poczonego z dwikiem. Pierwsza transmisja telewizyjna,
z Londynu do Nowego Jorku- 27 stycznia 1928 r. 3 lipca 1928 r. w Londynietransmisja telewizyjna w kolorze. Program telewizyjny w Polsce w padzierniku 1952 r. Rozwj
po II wojnie wiatowej telewizja satelitarna- 1962 r. Aspekty spoeczne i ekonomiczne: szybki
rozwj techniki, wzrost sprzeday odbiornikw
Prasa
Rozwj prasy: XVI-XVIII w., po wynalezieniu druku dynamiczny rozwj prasy - powstawanie
periodykw (1562, Wochy, magazynw (1594, Niemcy). Regularne wydawanie prasy- przeom
XVI i XVII w.

Do masowego rozwoju prasy przyczyniy si: podwodny kabel telegraficzny midzy Ameryk
i Europ umoliwiajcy byskawicznie przekazywanie informacji midzy kontynentami,
wynalazek telefonu stworzony przez Grahama Bella, maszyna drukarska oraz kolorowy druk,
efektywna produkcja papieru, powstanie maszyny do pisania, opatentowanie linotypu, druk
fotografii w czasopismach
Aspekty ekonomiczne i spoeczne: rozwoju procesu urbanizacji, przyrostu dochodw ludnoci,
wzrostu iloci czasu wolnego, spadek analfabetyzmu i obnieniu cen prasy gazety przestay
dociera wycznie do wskiej elity, a trafiy w rce szerokich mas spoecznych.
Internet
ARPANET- projekt zakada powstanie rozproszonej sieci dowodzenia, nie posiadajcej
wraliwego centralnego punktu. Pierwsze komputery poczono w zdecentralizowan sie
na Uniwersytecie Kalifornijskim, pniej stopniowo przyczano do niego inne uczelnie.
Rozdzia ARPANETU sieci i projektu wojskowego i Internetu. 1989 r.- jzyk
hipertekstowego(potem HTML). Tworzenie stron internetowych, jak komp ma je wywietla.
Zniesienie w 1991 roku zakazu wykorzystywania Internetu do celw komercyjnych. 1993- Mark
Andreessen, pierwsza graficzna przegldark stron internetowych Mosaic. Dostpna
publicznie usuga poczty elektronicznej. Aspekty ekonomiczne: zapotrzebowanie na coraz
lepszy sprzt i coraz szybsze cza, inwestorzy chcieli finansowa firmy prowadzce dziaalnoci
zwizan z Internetem (sprzeda=zyski). W 1991 roku David Filo i Jerry Yang stworzyli Yahoo!
olbrzymi katalog zasobw Internetu. 1998- Google,Amazon.com, Ebay.com. Nakrcio
to rosnc w latach 1995 2000 tzw. bak dot-comw , ktra zakoczya si gwatownymi
spadkami na giedach caego wiata. Spowodowane byo to zbyt optymistycznym podejciem
i przeszacowaniem moliwoci spek giedowych zajmujcych si technologi internetow.
Aspekt spoeczny: moliwo komunikowania si z ludmi z caego wiata
20. Modele systemw medialnych.