Ujcia wd powierzchniowych

Parametry wyjciowe:

Wydatek ujmowanej wody [m3/h] lub [m3/d]

Qnetto ilo wody, ktr odprowadza si do odbiorcy.
Z ujcia pobiera si wicej:
Qbrutto = k*Qnetto
k - wspczynnik uwzgldniajcy straty wasne

Charakterystyka hydrologiczna rzeki

Stany wd (NNW i WWW)
NNW stany niskie, ujcie powinno by poniej stanu niskiego,
WWW odniesienie do stanw powodziowych (pompownia nie moe by zagroona
zatopieniem)
Przepywy (NNQ, SNQ, WWQ) bierzemy pod uwag SNQ
Pod wzgldem organizmw wodnych bierzemy pod uwag NNQ
WWQ nie bierzemy pod uwag przy obliczeniach

Batymetria rzeki
Profil poprzeczny
Profil poduny
Uksztatowanie dna 150 m od ujcia w obie strony

Mapa geodezyjna brzegu rzeki + wizja lokalna

Elementy zagospodarowania
Ostrogi, naniesione przez zarzdzajcego rzek (np. RZGW), zabezpieczaj przed erozyjnym
dziaaniem rzeki, przed wymywaniem.

W przypadku chronionych obszarw zaostrzone przepisy,

prace nie mog zakca ycia, rozwoju organizmw.
W jazie, progu przepawki, kanay dla przepywu ryb migrujcych w gr rzeki
Rodzaje uj powierzchniowych:
Dla duych i rednich rzek:

Brzegowe
Zatokowe
Nurtowe

Dla maych rzek i potokw

Drenaowe
Za pomoc urzdze pitrzcych

Ujcia brzegowe
Lokalizuje si na brzegu wklsym rzeki, przy odpowiedniej gbokoci.

Woda wpywa przez wlot do studni zbiorczej lub pompowni przepywem grawitacyjnym.
Ujcia brzegowe otwarte:
- Wykonane w postaci kanau lub przewodu wlotowego (przepyw grawitacyjny) oraz studni zbiorczej
(pompowni) usytuowanej na lub poza lini brzegow
- Kana wlotowy zabezpieczony przed zaciganiem zanieczyszcze i ichtiofauny z rzeki.
Ujcia brzegowo-nurtowe:
- Konstrukcja brzegowa z wysuniciem koryto rzeki
- Obejmuj cz osadow i czerpn
- Komora osadowa z oknami wlotowymi zabezpieczonymi krat rzadk (przewit 50-250 mm) oraz ze
stref sedymentacyjn
- Czerpnia (dla przewodu sscego pomp) oddzielona od komory osadowej z oknami z krat gst
(przewit 10-25 mm) lub sitem (3 mm).
Ujcia nurtowe
- Lokalizowane w nurcie rzeki, jeli przy brzegu jest maa prdko
- Skada si z:

Wlotu (czerpni) zaoonego na nurcie rzeki (zabezpieczenie krat lub siatk)

Przewodu doprowadzajcego wod (grawitacyjny lub lewarowy)
Komory zbiorczej znajdujcej si na brzegu

Wlot obsypuje si narzutem kamiennym, eby rumosz unoszony przez rzek nie dostawa si do
rodka.
Ujcia wieowe
- Stosuje si przy duych gbokociach w duych rzekach, jeziorach i zbiornikach retencyjnych
- Czerpnie umieszcza si na jednym lub kilku poziomach (zmienno stratyfikacji pionowej ze wzgldu
na pory roku, mona wtedy wybra poziom, z ktrego pobiera si wod), zabezpieczenie: kraty lub
sita.
- W zalenoci od lokalizacji ksztat ujcia w nurcie poziomym (rzut) moe by zbliony do koa (wolno
pynce rzeki) albo elipsy lub filara (rzeki o silnym prdzie i w miejscach naraonych na dynamiczne
dziaanie lodu i spywajcej kry)
- Nie trzeba strefy sedymentacyjnej
- Przykad: Gruba Gerta na Wile, ujcie dla Warszawy
Ujcia zatokowe
- Zasobno wody jest ograniczona, woda pynie szybko
-Na rzekach o prdkoci wikszej ni 0,3 m/s, w przypadkach:

W okresie zimowym, zanim powstanie zwarta pokrywa lodowa tworzy si ry i ld denny

Rzek nioscych due iloci mineralnych zawiesin, ktre zasypuj czerpni

Ujcie drenaowe:
- Pod rzek instaluje si system poziomych drenw ze studni woda z rzeki przescza si przez
grunt.
- Przykad: rzeka Reda, ale nie jest uywane.
- Podczas prac naley rzek skierowa kanaem omijajcym.
- rzadko stosowane
Ujcia za pomoc urzdze pitrzcych
- Stosowane przy za maych stanach wody
- Trzeba zachowa warunki migracji ryb
- Kosztowne konstrukcje
Ochrona ichtiofauny w rejonie ujcia wody:

Bardzo wanym aspektem ujmowania wd powierzchniowych jest niebezpieczestwo

wcigania i porywania organizmw ywych
Decyduje o tym objto i prdko ujmowanej wody
Moe nastpi wciganie ryb i innych organizmw wodnych skutkujce ich mierci
S szczegowe wytyczne dla zakadw przemysowych: BAT - Reference dokument on the
appication of BEST Available Techniques to Industrial Cooling System.

Bariery behawioralne:

Bariery elektryczne czsto stosowane ze wzgldu na wysok skuteczno, stosowanie do

prdkoci 0,5 m/s (mniejszej ni prdko samooczyszczania), nie stanowi adnego
zagroenia dla ywych organizmw dziaaj na poziomie informacyjnym wycznie na ukad
nerwowo-miniowy, nie wpywaj na rozwj, bytowanie i rozmnaanie organizmw
Kurtyny z pcherzykw toczonego do wody powietrza stworzenie nienaturalnych
warunkw odstraszanie ryb; metoda dziaa na pocztku pniej ryby si przyzwyczajaj i
traktuj jako naturalny element rodowiska naturalnego, w ktrym yj
Sygnay akustyczne niekoniecznie syszalne dla ludzi; minus: rne gatunku ryb boj si
rnych sygnaw trudne w zastosowaniu; nie ma negatywnych skutkw dla ryb
wiato lampy byskowej na pocztku dziaa, potem lampy zarastaj zmniejsza si efekt
wietlny, ryby si przyzwyczajaj
Gwatowne wypuszczanie spronego powietrza
Kurtyny z silnego strumienia wody
wiato lamp jarzeniowych i rtciowych - na pocztku dziaa, potem lampy zarastaj
zmniejsza si efekt wietlny, ryby si przyzwyczajaj, koszty energii elektrycznej
Kurtyny z zawieszonych acuchw ryby si przyzwyczajaj.

wiato lampy byskowej i wiato lamp jarzeniowych i rtciowych mog by dobrym rozwizaniem,
ale wymagaj dopracowania.

Ekrany fizyczne
Parametr doboru ekranw: prdko wody dopywajcej do czerpni (vc), dwie skadowe:
va prdko dopywu, mierzona 8-30 cm od powierzchni ekranu, nie moe by zbyt dua ryby
musz mie moliwo uciec
vs prdko przemywajca, rwnolega do powierzchni ekranu odprowadzanie ryb i
zanieczyszcze z powierzchni ekranu
Zaleca si stawianie ekranw rwnolegych do kierunku przepywu
Ekrany ze stali nierdzewnej w postaci:

Drucianej siatki
Blachy perforowanej
Drutw profilowanych

Ekrany ze stali nierdzewnej zarastaj organizmami (glonami itp.)

Mied uniemoliwia rozwj organizmw