Professional Documents
Culture Documents
I. YCIE I TWRCZOC
Urodzony: 28 VI 1867 w Agrigento na Sycylii, w rodzinie do zamone i zwizanej z ruchem
wyzwoleczym i zjednoczeniowym we Woszech.
Dziecistwo i lata modziecze: spdzi na Sycylii, 15 lat w Agrigento i 5 w Palermo. Biografowie
podkrelaj silny wpyw rodzinnej Sycylii na caa twrczo pisarza. Odrbno mieszkacw
Sycylii wpyna m. in. a uksztatowanie wasnej sztuki. Jej wyrazem jest m.in. literatura
dialektalna. LP naley do kontynuatorw tradycji, napisa bowiem wiele dzie o dialekcie
sycylijskim.
Rodzice: Ojciec LP Stefano bya wacicielem kopalni siarki, nie najlepiej prosperujcej, co
miao duy wpyw na plany yciowe modzieca. Pierwsze narzeczestwo (zerwane), a potem take
maestwo nie byo wynikiem sympatii, lecz tylko umowy. Stefano Pirandello by zawoanym
antyklerykaem i czowiekiem dalekim od ideau w sferze moralnoci obyczajowej.
Edukacja: Prby zainteresowania LP przedsibiorstwem ojca nie powiody si. Rozpocz studia
prawnicze i filologiczne w Palermo, skd przenis si do Rzymu. Wskutek sprzeczki z profesorem
porzuci uniwersytet rzymski i na dalsze studia wjecha do Niemiec. Doktoryzowa si na
uniwersytecie w Bonn. Spotkanie z Rzymem po opuszczeniu Sycylii rozczarowao modego
studenta, co odbio si na jego ksztatowaniu pogldw spoeczno- politycznych. Nastpnym
szokiem dla Pirandella by pobyt w Niemczech, kraju zupenie innym pod wzgldem
ekonomicznym, co uwidocznio zacofanie rodzimej Sycylii. Do Rzymu LP wrci w 1892 r. , w
okresie wzmoonych walk politycznych i spoecznych, wobec ktrych nie umia zajc stanowiska.
ycie: Przede wszystkim pisarz y sprawami Sycylii, ktra staa si punktem wyjcia do jego
twrczoci i ktra poprzez sprawy rodzinne fatalnie zaciya na jego yciu. Maestwo miao na
celu podtrzymanie fortuny ojca, ale krach przedsibiorstwa po kilku latach sta si m. in. przyczyn
cikiej choroby umysowej ony. Pisarz z cierpliwoci znosi urojone zarzuty zdrady, ataki
zazdroci. I dopiero po 20 latach, za rad dorosych dzieci zgodzi si odda on do domu dla
obkanych. W tym borykaniu si z problemami chorb umysowych wielu widzi przyczyn
czstego u pisarz motywu szalestwa.
Twrczo: Sycylia staa si natchnieniem dla LP, gdy pod wpywem innego pisarza Luigiego
Capuana porzuci poezj dla prozy. Pierwszy zbir nowel pt. Mio bez mioci pochodzi z roku
1894. Od tego czasu LP publikowa co kilka lat kolejne zbiory, zebrane w edycji nazwanej Nowele
na cay rok (miao by ich 365, ale autor zdy napisa tylko 246 nowel).
W 1901 r. zacz drukowa w odcinkach powie Wykluczona, ale dopiero opublikowana w 1904 r.
jedna z kolejnych powieci Nieboszczyk Mateusz Pascal, zwrcia uwag krytyki. Czciowo akcja
powieci umieszczona zostaa na Sycylii. Jeszcze raz prbowa LP stworzy werystyczny fresk
przedstawiajcy Sycyli oraz Rzym po zjednoczeniu w powieci Starzy i modzi.
W pierwszym dziesicioleciu XX wieku ksztatoway si idee estetyczne pisarza. W 1908
opublikowa 2 eseje: Humoryzm, Sztuka i nauka. ukazanie si tych dzie wywoaa ywa polemik i
wpyno na polepszenie sytuacji materialnej LP, ktry zosta mianowany profesorem tytularnym w
Instytucie Pedagogicznym, gdzie uczy stylistyki. Eseje przyczyniy si do lepszego zrozumienia
wasnej sztuki przez LP i doprowadziy go do przekonania, e najlepiej bdzie mg je zrealizowa
w teatrze.
Twrczo dramatyczna: Pierwsze prby dramatyczne LP pochodziy jeszcze z 1898, ale pierwsza
sztuka zostaa wystawiona dopiero w 1910. Najlepsze dziea dramatyczne powstay w latach 19161922 : Pomyl o tym, Jakubku; Tak jest, jak si pastwu zdaje, Jak przedtem, lepiej ni przedtem;
Szec postaci w poszukiwaniu autora; Henryk IV; Nagich przyodzia. Sztuki te rnie byy
przyjmowane przez publiczno. Szec postaci w poszukiwaniu autora zostao wygwizdane.
Pisarz zosta uznany we Woszech za wybitnego dramturga dopiero o sukcesie jaki odnis na
scenach europejskich i amerykaskich. Podstaw triumfu by spektakl Szec postaci na scenie
paryskiego teatru Comedie de Champs Elysees w 1923 r. Sytuacja pisarza ustabilizowa si, gdy w
1924 r. w okresie kryzysu faszyzmu, Pirandello zgosi akces do partii faszystowskiej. Zosta wtedy
dyrektorem teatru. Wkrtce potem zosta czonkiem Akademii Woskiej. Pisarz oprcz kilku
deklaracji lojalnoci nie przejawia jednak zbytniej aktywnoci politycznej, gosi nawet otwarcie
apolityczno.
W 1934 r. LP otrzyma Nagrod Nobla w dziedzinie literatury, ale z racji, e popad w nieask u
faszystw nie zorganizowano mu adnego oficjalnego przyjcia, gdy wraca ze Sztokholmu po
odebraniu nagrody. Tylko Mussolini przyj go na prywatnej audiencji.
Po 1926 LP dugi okres przebywa poza granicami. Tworzy dziea dalekie od postulatw reymu.
wiadcz o tym powieci tj. Jeden, nikt i sto tysicy oraz dramaty Dzi wieczr improwizujemy i
Kady ma swj sposb. W latach 30-tych powstaje kilka dzie zreszt artystycznie bardzo sabych,
w ktrych cz krytyki doszukiwa si nawrotu do mitw wskazujc na zwizki imperium
woskiego z antycznym Rzymem np. Nowa kolonia i nieukoczony dramat Giganci z gr, ale do
dzi trudno rozszyfrowa zawarte w nich metafory.
mier: W 1936 podczas krcenia w Rzymie filmu osnutego na powieci Nieboszczyk Mateusz
Pascal LP nabawia si zapalenia puc, ktre stao si przyczyn jego mierci. Wadze chciay mu
urzdzi wspaniay pogrzeb, ale pisarz w swoim testamencie zada, aby jego ciao zostao
spalone, a popioy pozostawione wiatrowi morskiemu na rodzinnej wyspie lub te zoone w grobie
rodzinnym. Nie yczy sobie gonego pogrzebu i udziau w nim przedstawicieli wadz. Testament
rzuca wiat na stosunek LP do ycia i do wadzy faszystowskiej.
II.
FILOZOFIA I SZTUKA
LP wielokrotnie powtarza, ze nie jest filozofem, e tworzy tylko dziea sztuki. W przedmowie do
Szeciu postaci w sposb bardzo jasny przedstawia swoje zdanie an ten temat. Dzieli pisarzy na
takich, ktrych cechuje nastawienie historyczne, a wic opowiadajcych zdarzenia, opisujcych
przyrod, krajobrazy i takich ktrzy posiadaj skonnoci filozoficzne, ktrzy w tym wszytki
poszukuj sensu ycia. Do tych drugich zalicza siebie.
III.
gwnie ze sposobem bytu spektaklu w teatrze. Teatr jest bliszy yciu ze wzgldu na
zawarte w nim czynniki ruchu. Jednak teatr pod pewnymi wzgldami przewysza ycie,
przede wszystkim dziki trwaoci. ycie zaley od przypadku Teatr jest wartoci
absolutn, niezalen od przeszkd, wyzwolon z pojcia czasu. Dzieo teatralne jest
inspirowane przez utwr, ale jednoczenie ten utwr oywia i wzbogaca.
Problem maski jest jednym z czynnikw czcych teatr z yciem. Wedug LP to nie aktor
wciela si w posta, a posta sama wciela si w rne maski, czsto wiadomie,a by unikn
pogorszenia i tak ju gronych konfliktw. Podmiot zdarzenia nie moe by jednoznacznie
okrelony, gdy przybiera rone maski. Przenoszc zagadnienia okrelonoci czowieka do
sfery teatru, mona atwo wykaza, ze jeli czowiek nie moe by w peni zrozumiany
przez innych, to niemoliwie jest dokadne odtworzenie postaci fikcyjnej przez aktora. W
ten sposb LP niewiadomie rozwizuje dylemat: wciela si w gran posta, czy tez grac z
dystansu. Gra masek w okrelonych sytuacjach zwykle niepowtarzalnych jest cile
zwizana z jednostkami, z ktrych kada ma swoja osobowo. W takim razie adna inna
posta, poniewa posiada inn osobowo, nie jest w stanie posugiwa si tymi samymi
zasadami gry. Ilustracj tej prawdy znajdujemy w szczeglnoci w sztuce Szec postaci w
poszukiwaniu autora. Ojciec wypowiada si o aktorze, ktry ma zagra jego rol: Nawet jeeli
ten [am bdzie si stara upodobni do mnie za pomoc charakteryzacji [] to i tak nie zdoa przedstawi
mnie takim, jakim jestem naprawd. W innym miejscu obserwujc grajcego go aktora: Ale nie