Powrt do spisu KIPPIN

PRZEDRUK
CARLOS CASTANEDA
WEWNTRZNY OGIE
(The Fire From Within / wyd. orygin. 1984)

Chciabym wyrazi podziw i wdziczno

dla mojego mistrza i nauczyciela H.Y.L,
ktry pomg mi odzyska energi, oraz
zapozna z alternatywnymi sposobami
osignicia peni i dobrego zamopoczucia

Inne ksiki Carlosa Castanedy wydane dotychczas w Polsce:

NAUKI DON JUANA
ODRBNA RZECZYWISTO
PODR DO IXTLAN
OPOWIECI O MOCY
DRUGI KRG MOCY
DAR ORA
POTGA MILCZENIA
SZTUKA NIENIA
MAGICZNE KROKI
AKTYWNA STRONA NIESKOCZONOCI

SPIS TRECI:
Wstp
1. Nowi widzcy
2. Mali tyrani
3. Emanacje Ora
4. Blask wiadomoci
5. Pierwsza uwaga
6. Istoty nieorganiczne
7. Punkt poczenia
8. Pozycja punktu poczenia
9. Przesunicie w d
10. Wielkie pasma emanacji
11. Skradanie si, intencja i pozycja nienia
12. Nagual Julian
13. Wzmocnienie z ziemi
14. Sia toczenia
15. Ci, ktrzy sprzeciwili si mierci
16. Matryca czowieka

17. Podr nicego ciaa

18. Przekraczanie bariery percepcji
Epilog
* * *
Carlos Castaneda zmar w 1998 roku

Powrt

REGULAMIN KIPPIN
Przedruk jest kopi regulaminu a zarazem pliku oglno-informacyjnego
1. Status KIPPIN.
KIPPIN jest elektroniczn wersj czci zbiorw o tej samej nazwie. W obecnej
formie KIPPIN jest internetowym archiwum zbiorw udostpnianych do uytku
prywatnego. Zbiory udostpniane s nieodpatnie, lecz zgodnie z niniejszym
regulaminem, a samo archiwum KIPPIN ma charakter niedochodowy. Zbiory KIPPIN
mona rwnie nazwa internetow (wirtualn) bibliotek prywatn o charakterze
dydaktyczno-edukacyjnym. Profil teje biblioteki jest specjalistyczny. Zawiera
w sobie szereg elementw z wielu rnych dziedzin naukowych i ich pogranicza.
Ze wzgldu na cakowit odmienno form multimedialnych od form umieszczanych
na materiaach poligraficznych, wszelkie obecne tu treci maj charakter tzw.
przedrukw w stosunku do oryginalnej wersji. Biorc pod uwag uytkowo form
multimedialnych, najwygodniejszym standardem jest jzyk html, ktry zachowuje
tre zgodn z wzorcem poligraficznym, dajc ograniczone moliwoci sztywnego

Poza formalnym regulaminem, poniej moesz znale dodatkowe informacje i

uwagi prywatne z mojej strony. Dowiesz si midzy innymi jak mona wesprze
rozwj archiwum oraz w jaki sposb KIPPIN moe pomc w rozwiniciu
wasnych skrzyde.
Korespondencja
e-mail awaryjny: kippin@poczta.onet.pl
prosz sie upewni pod www.kippin.prv.pl czy nie ma e-maila
gwnego
i jeli jest to korespondowa w miar moliwoci korespondowa
wanie tam

Informacje uzupeniajce
Zanim przejd dalej czuj si zobowizany powiedzie par sw na temat
"dlaczego?". Formalna odpowied brzmi: "uwaam, e kady ma prawo do
darmowego pozyskiwana informacji o charakterze dydaktyczno-edukacyjnym, a
zawarto KIPPIN, w swej internetowej postaci, wedug mnie takie cechy nosi".
Od siebie miabym waciwie nieco wiecej do powiedzenia.
Przede wszystkim "dlatego", e ksiki s w Polsce drogie i bd
prawdopodobnie coraz drosze, a standard ycia niestety ale maleje i tu
rwnie nie zanosi si na popraw. Polacy czytaj coraz mniej. Dlaczego? Bo
nie maj za co. Ja sam mieszkam w regionie najwikszego zagroenia

bezrobociem [te ich hasa tu nie ma zagroe tu JEST bezrobocie] i od

trzech lat nale do tego grona, bez prawa do zasiku. Ilu jest w podobnej bd
analogicznej sytuacji? I niech cz z tych ludzi bdzie chciaa pogbia swoje
zainteresowania. Co dalej? Bo nie samym chlebem czowiek yje, a wegetacja
to nie jest ycie.
Ksigarnie rwnie nie prosperuj najlepiej, zwaszcza w maych miasteczkach,
a o wsiach nie wspominajc ju w ogle. A co za tym idzie szeroka gama
ksiek nie jest w ogle zamawiana, std waciwie nie wiadomo co tak
naprawd jest dostpne na polskim rynku wydawniczym. Ksiki niestety po
okadce ani po krtkiej recenzji nie ocenisz recenzje s po to aby najlepiej
schodzi towar; nie wane czy "rodzynek" czy przysowiowa "kicha". Oceni
ksik znaczy mie j w rkach. Czy ksigarz po raz drugi co dla ciebie
zamwi jak odoysz swj niedoszy nabytek (ktry nie speni oczekiwa) na
pk ze zrezygnowaniem? Czy ksigarz w ogle zdecyduje si co zamwi za
pierwszym razem? Biblioteki te nie inwestuj w literatur z zakresu
proponowanego w KIPPIN, a powody s te same brak pieniedzy. Inna te jest
sprawa, e z czasem pewne ksiki staj si na rynku niedostpne w ogle.
Co pozostaje? Coraz taszy i coraz bardziej dostpny internet (niestety tylko
si wielkich pieniedzy stao si, e standardem wirtualnych ksiek jest zamiast
wszechobecnego html'a, pdf format ktrego obsuga na starych komputerach i
w ogle obsuga jako taka jest utrudniona korzysta si z tego niewygodnie, jest
to nieporczne i potrafi stwarzac problemy z wywietlaniem). Przewag internetu
nad innymi mediami jest globalny dostp; wystarczy saby komputer z
modemmem i telefon nie wane gdzie mieszkasz, czy w maym miasteczku
czy na wsi. Niewtpliw zalet jest te bezporedni dostp dla wielu
uytkownikw jednoczenie.
Drugim powodem dla ktrego zdecydowaem si sprowadzi swoje zbiory do
formy elektronicznej jest zwyke ludzkie niechlujstwo. Ksik wystarczy
poyczy trzem rnym osobom, i waciwie o ile wrci, to niekoniecznie w
stanie nadajcym si do uytku. A kto mi za to zwrci? Z formy elektronicznej
kady moe sobie bezpiecznie korzysta, a ja mam wszystko pod rk w razie
potrzeby. Jak mwiem wiele osb moe korzysta w tym samym czasie z
danego materiau. No i przybywa mi w ten spob znajomych, co jest
zdecydowanym plusem.
Trzeci powd uwaam rwnie za do istotny. Moje dowiadczenie z
internetem nie jest najlepsze. Mimo ogromu witryn internetowych, tak naprawd
polskie zasoby s bardzo ubogie w powaniejsze propozycje. Coraz wicej ludzi
siga po internet i nie da si tego ukry s to w wikszoci ludzie modzi. I nie
da si tego zatrzyma. Nierzadko szukaj samopotwierdzenia, czy oparcia
nawet jeli duchowego. A co zastaj? Oglny baagan, w skad ktrego oprcz
"pereek" wchodz take sterty haaliwych ofert reklamowych, praktyki

nazwijmy je "sektopodobne". Niestety pereek jest mao. Poziom naszego

internetu paranormalnego jest oglnie bardzo niski. Wiele materiaw si
powiela, s fragmentaryczne. A wielu po prostu brakuje... Tyle mwic w
skrcie.
Czwarty powd. Ludzie z upoledzeniami wzroku bd niewidomi. Sam mam
takich znajomych. Co z nimi? Kto im pomoe? Rozwizaniem s ksiki
elektroniczne poczone z syntezerami mowy. Tu wychodzi jeszcze jeden istotny
wtek. Pdf nie zawsze musi wsppracowa z syntezerem mowy (czsto nie
wsppracuje). Dlatego wybraem html w poczeniu z prostot obsugi i bez
zbdnych "bajerw".
Kto po przyjacielsku zasugerowa mi, e "odbieram wydawnictwom i piszcym
chleb" czyli cz dochodu. Nie bya to zoliwa uwaga, gdy od tej osoby
otrzymaem rwnie jedn autorsk ksi na uytek KIPPIN. Nie powiem, e
nie mylaem nad tym wczeniej. Sdz jednak pomijajc fakt i niektrych
ksiek z czasem nie mona nogdzie dosta (czyli nakad nie istnieje) e a
tak le nie jest. Bior pod uwag nastpujce fakty. Oprcz ludzi ubogich,
ktrych najzwyczajniej na ksiki nie sta gdzie wikszo z tej grupy raczej
nie zechce owych ksiek kupi istniej take tacy, ktrzy po zapoznaniu si z
lektur w formie elektronicznej zechc mie firmowy egzemplarz. Rne kieruj
nimi powody. Jednym jest fakt, e z komputera co jak co ale nie czyta si
najlepiej. Dopki nie pojawi si naprawd dobre syntezery mowy nie ma szans
na zrewolucjonizowanie rynku e-book'w. Nie ma to jak poczciwa papierowa
ksika. A wydruk niekoniecznie musi si opaca i moe te by tak, e
wydrukowanie wyszoby droej c, kady chce z czego yj. Ksiki
eletroniczne mog mie te duo wicej bdw. Znam ludzi, dla ktrych ksiaka
w formie elektronicznej ma charakter raczej pogldowy. Znam te ludzi, ktrzy
lubi kupowa ksiki papierowe dla samego ich posiadania pod warunkiem e
warto. Sdz zatem, e KIPPIN w pewien sposb rekompensuje cz strat,
bdc swojego rodzaju promocj zachcajc do kupowania. Wiem e jest
ciko. Obu stronom zarwno sprzedajcej jak i kupujcej. Ale wydaje mi si,
e waniejszym od liczb i zer po jedynce jest rozwj ludzki. Ci ktrzy pisz
te robi to dla ludzi. Bo jeli nie ludzie bd czyta to kto...?
Cae przedsiwzicie powstao i rozwija si dziki yczliwoci ludzkiej.
Poyczony sprzt, pomoc organizacji sieciowej (dziki kYhu, dziki Lambar),
nadsyane materiay (dziki Wam wszystkim przychylnym)... Moj prac
wkadem w KIPPIN byy setki godzin spdzonych przy skanerze, OCR'owaniu,
poprawkach i skadaniu tego do html'a. Peny wymiar godzin pracy. Teraz wiem,
e nie robiem tego na darmo. Pozwolio to na rozwj dla mnie ale i z
korespondencji widz e pomogo rwnie wielu innym. Wierz, e z czasem
uda si pchn to przedsiwzicie na dalszy etap, rozwijajc wtki praktyczne.

Apel do wacicieli praw autorskich oraz osb piszcych.

Moje warunki bytowania s skromne. Nale do grupy spoecznej zwanej
"granic ubstwa". Region zamieszkania nie rokuje rwnie na popraw, a
rzekbym nawet e jest coraz gorzej. Nie bd si tu szczegowo zwierza, bo
moim celem nie jest sztuczne wzbudzanie wspczucia, ale chciabym skoni
czytajcego do gbszych refleksji zanim wyda osd dotyczcy tego co si
znajduje dalej. Wierz, e moje argumenty mog by przekonywujce. W tym
miejscu prosz jedynie o przynajmniej przymknicie oka na istnienie zbiorw
KIPPIN i ich rozwj. Moja proba dotyczy take w szczeglnoci dziaalnoci
majcej na celu "zachcenie do sponsoringu" jak to okrelam. Jak wspomniaem
ju poprzednio powietrzem samym nie umiem y, a do breatharianizmu mi
jeszcze daleko.
Sowo wyjanienia, dlaczego nie zwracam si wpierw do wacicieli praw
autorskich. KIPPIN jest swojego rodzaju rewolucj, tak jak za czasw "czerwonej
inkwizycji" rewolucj bya walka o wolno sowa i pogldw. Dzi kul u nogi
jest biurokracja i niestety pienidze. Czasem sam zastanawiam si co tak
naprawd myl ludzie, piszcy pikne artykuy ubrane w piknych sowach, o
harmonii, rozwoju duchowym, "sprzedawcach ludzkich dusz"... Ilu publicystw
robi to dla idei a ilu... nie.
Zwracanie si "z prob o zezwolenie na wykorzystanie" materiaw wie si z
nastpujcymi problemami. Pienidze i biurokracja to jeden powd. Drugim jest
brak zainteresowania na rozwj przedsiwzi typu KIPPIN (niestety internet
nie zakrad si do naszych domw on si wdar i na dugo jeszcze ma szanse
pozosta). "Kim jest ten may szary czowieczek? zostawmy go na szarym
kocu dugiej kolejki oczekujcych interesantw" zaczynajc, nie miaem
adnego znaczenia strategicznego. Czy kto zwrciby uwag na moje
zapytanie? A jeli nawet to czy odzew byby wystarczajcy aby stworzy
prny projekt? Ile czasu potrwaj negocjacje, co zostanie zadane w zamian,
jakie warunki zostan postawione? I tak dalej. Czy w tych okolicznociach
mogoby powsta cokolwiek, nie pytajc ju nawet "kiedy"? Nie znam si na
takich negocjacjach, nie sta mnie na pokrywanie adnych kosztw; jestem
zwykym szarym czowiekiem, ktry postawi sobie cel. Cz powodw
wymieniem, a nad innymi si jeszcze by moe nawet nie zastanawiaem.
Teraz archiwum ju istnieje, i to od jakiego czasu. Podtrzymuj te zdanie, e
jest to swojego rodzaju wybieg z mojej strony. Jeli zostan zignorowany w
porzdku, jeeli kto zwrci na mnie uwag (w sensie pozytywnym) rwnie w
porzdku. To jest mj dorobek i zarazem pewien punkt wyjcia. Nie chc aby
moja wypowied wydawaa si prowokacyjnie obskurna; z czasem zamierzam z
kadym si skontaktowa i podj stosowne rozmowy odnonie ewentualnej
wsppracy, ale na tym etapie jeszcze nie powinienem.

Mimo zrozumiaego dystansu szczerze zapraszam do wsppracy, szczeglnie

wydawnictwa, redakcje periodykw i osoby piszce bd tumaczce materiay.
W pewnym sensie zbiory KIPPIN wyrobiy sobie renom i wydaje si, e ksiki
ktre trafiaj tu zyskuj na wartoci. Moe to by wic dobra reklama dla
domw wydawniczych ale te dla osb prywatnych. Podkrelam tylko, e ksiki
lub inne materiay zanim tu trafi przechodz przez "cenzora" czyli przeze
mnie. Kto musi.
*

Osoby posiadajce moliwo archiwizowania zbiorw (ksiki, publikacje,

artykuy) lub posiadajce wasne zbiory komputerowe, jeeli zechc wzbogaci
archiwum KIPPIN, mog je przysya. Po przyjrzeniu si materiaom, mog one
zostan zamieszczone w archiwum. Mile widziana okadka oraz informacje o
wydawnictwie, by w przypadku nawizania dialogu z autorami lub wacicielami
praw autorskich, bya moliwa aktualizacja informacji o nich. Materiay prosz
przysya na adres e-mai. W przypadku chci skorzystania z metod klasycznych
(przesyka pocztowa, list), adres kontaktowy rwnie przez e-amil.
Osoby, ktre zechc udostpni posiadane materiay, a nie maj moliwoci
sprowadzenia ich do postaci komputerowej (w kocu s to cikie godziny pracy,
przynajmniej ze skanerem, a pniej z obrbk OCR czytaniem tekstu z
grafiki, a nie kady posiada skaner; wiem co o tym wszystkim), proszone o
przedstawienie swoich propozycji (co chciayby udostpni, w jakiej formie
posiadaj materiay, czy chciay by je wypoyczy, czy wysa ksero) i
ewentualnie adresu, aby byo moliwe nawizanie kontaktu lub ustalenie
warunkw przekazu materiaw. Mile widziana pomoc nieodpatna. Co do
adresw korespondencyjnych, obowizuj te same.
Archiwum mona rwnie wesprze podejmujc si tumaczenia wskazanych
materiaw lub innych ciekawych zbiorw (posiadanych lub znalezionych w
internecie). Bd regularnie zamieszczane propozycje, czekajce na polskie
tumaczenie zwykle z angielskiego (wraz z deklaracjami, ile osb podjo si
tumaczenia i czego).
*

Zapewne s wrd czytelnikw osoby publikujce lub przyszli autorzy przyszych

bestsellerw. Na yczenie, w archiwum KIPPIN, moe zosta zamieszczony
dowolny autorski artyku, ksika lub program. Jest to forma wypromowania dla
tych, ktrzy maj ambicj, ciekawe pomysy lub dowiadczenia, ocierajce si o
wiat paranormalny. By moe zamieszczenie tu swoich publikacji, uatwi
niektrym start. Jeeli stron zainteresuj si powane wydawnictwa, redakcje
czasopism i inni inwestorzy, sdz e zapoznaj si oni zarwno z niniejszymi
sowami jak i zawartoci archiwum biblioteki. By moe przedstawiciele ci

zwrc uwag na niektre propozycje przychodzce od czytelnikw, i kto wie

moe zechc im pomc w wydaniu wasnej ksiki, lub zaangauj do
wsppracy z periodykiem. Zanim jednak dany materia trafi do KIPPIN przej
musi on przez kryterium weryfikacyjne cenzora czyli mnie. Zbiory nie maj
jak na razie charakteru beletrystycznego, to znaczy odpadaj rzeczy typu fabua
fikcyjna / zmylona oglnie. Zachcam do pisania.
Informacja do czytelnikw
Mimo naprawd wcigajcej lektury proponuj dystans w iloci przynamniej
pozwalajcej na zachowanie czujnoci. O tym nie mwi si na co dzie, bo moe
to niektrych zniechci do czytania. Niemniej piszc to, ja nic nie trac, a
zyskuj czyste sumienie, e nadmieniem o tym, czym sam staram si kierowa,
sigajc po now lektur.
Kada z ksiek / publikacji, prezentuje okrelony punkt widzenia, a nie prawd
jedyn prawdziw i ostateczn. Dana tre, posiadajc sw charakterystyczn
atmosfer, jzyk, poziom merytoryczny, pomimo wzbudzanego zachwytu i
zapatrzenia w jej zawarto, jest dowiadczeniem i rozumowaniem jej autora.
Nie naley traktowa jego jako autorytetu tylko dlatego, e jest on autorem
ksiki (publikacji, artykuu); jest on take czowiekiem, zdolnym do tego, co inni
ludzie. A czowiek moe si myli. Kady czowiek moe si myli; taka jest
natura fizycznego istnienia. Dla czytelnika wskazana jest odrobina zdrowego
dystansu, uwzgldniajcego wasny rozsdek i tok mylenia, bazujcy nie tylko
na ideaach, ale i na realiach codziennoci. To, e prawo grawitacji jest
zudzeniem nie oznacza, e kady jest w stanie je od razu pokona. Moe
kiedy. Kady, zalenie od wyksztacenia, wychowania, wiary i sposobu
funkcjonowania logiki, t sam tre zrozumie inaczej ni reszta. Te
niedopatrzenia, mog by powodowane niezrozumieniem intencji autora,
pryzmatem zainteresowa, lub pobienym potraktowaniem jednego wtku na
rzecz innego. Naley wic czyta uwanie, a wielokrotna lektura, za kadym
razem moe wnie co nowego (i ycz samych pozytywnych sukcesw). Moje
sowa, powinny by wzite pod uwag jako informacja, nic wicej.
Jak wczeniej wspomniaem, zamieszczone s tu przedruki treci oryginalnej lub
profesjonalnie (mam nadziej) tumaczonej z oryginau, a nie zredagowane
teksty odnoszce si w okrelony sposb do swych pierwowzorw. Jakiekolwiek
przetwarzanie, interpretowanie oryginalnych treci kaleczy sens oryginau.
Niestety wielu rnych publicystw, maego i duego kalibru, ma tendencj do
reinterpretacji. Wynika to po czci ze specyfiki wykonywanych przez nich
zawodw (uzewntrznianych zainteresowa) i nikogo za to wini nie mona.
Niemniej skutki pojawiaj si w postaci powanych niedopowiedze, mogcych
w konsekwencji dane zagadnienie postawi w zupenie innym wietle. Przykad

podaem w poprzedniej sekcji. Czasem te w oryginale nie chodzi o sam sens

sw, ale o okrelon kompozycj, wywoujc (prowokujc) zaplanowane
reakcje uczuciowo-emocjonalne (wraenia estetyczne). Mylenie ludzkie po
czci opiera si na logice, a po czci na odczuciach. I o to czasami chodzi
autorowi.
Chciabym zwrci uwag na jedn rzecz. Ksiki, niezalenie od stopnia
niebezpiecznoci proponowanych w nich procedur, technik i propozycji, stoj
wszystkie na jednej pce, i rni si gwnie cen. Jest tego bardzo wiele i caa
rnorodno. Nadmiar informacji jest rwnie mocnym sposobem dezinformacji
jak kamstwa, niedopowiedzenia i mieszanie prawdy z faszem. Pord takiego
nawau informacji, trudno jest okreli, co jaki ma charakter. To, co jednym
przyniesie korzyci, innym moe skutecznie zaszkodzi. Niniejsz form
ostrzeenia naley potraktowa nastpujco. Czytajc prezentowane tu
materiay, bez wzgldu na fascynacj i gbok wiar, naley potraktowa je z
odrobin zdrowego dystansu, zwaszcza gdy propaguj one specyficzny rodzaj
zachowa. Nie chc nikogo odstrasza, a zachci do rozwagi. Jej brak
wiadomo jakie moe przynie skutki u osb sabych i/lub niedowiadczonych
psychicznie, bd nazbyt fanatycznie ustosunkowujcych si do nowo
przyswojonych idei. Zmiana wasnej postawy wobec ycia nie polega na
popadaniu ze skrajnoci w skrajno, a jeli ju to w sposb na tyle
kontrolowany, by nie przynie szkd innym ludziom. Pamitajmy, e kady ma
prawo do wolnego wyboru, co zaakceptowa, ale wszyscy jad na tym samym
wzku.

Spis Treci / Dalej

WSTP
Napisaem ju kilka obszernych relacji z przebiegu mojej nauki u indiaskiego
czarownika z Meksyku, don Juana Matusa. Poniewa pojcia i praktyki, ktre
musiaem zrozumie i przyswoi sobie w trakcie tej nauki, byy mi zupenie obce,
mogem je przedstawi jedynie w postaci szczegowej narracji, wiernie opisujc
okolicznoci i wszystko, co si dziao.
Organizacja nauk don Juana oparta bya na zaoeniu, e czowiek posiada dwa
rodzaje wiadomoci, ktre nazywa praw i lew stron. Ta pierwsza to
zwyczajna wiadomo, niezbdna w codziennym yciu, druga za jest
tajemnicz stron psychiki, stanem, w ktrym czowiek moe funkcjonowa jako
czarownik i widzcy. Zgodnie z tym zaoeniem don Juan podzieli swoj nauk
na dwie czci, przeznaczon dla prawej i dla lewej strony.
Szkolenie przeznaczone dla prawej strony przeprowadza, gdy byem w zwykym
stanie wiadomoci. T cz nauki opisywaem we wszystkich
dotychczasowych relacjach. Gdy znajdowaem si w zwykym stanie
wiadomoci, don Juan powiedzia mi, e jest czarownikiem, a take przedstawi
mnie innemu czarownikowi, ktrym by don Genaro Flores. Ze wzgldu na
charakter naszej znajomoci doszedem do logicznego wniosku, e obydwaj
uznali mnie za swego terminatora.
Moje terminowanie zakoczyo si niepojtym uczynkiem, do ktrego skonili
mnie don Juan i don Genaro. Kazali mi mianowicie skoczy z paskiego
wierzchoka gry w przepa.
W jednej z relacji opisaem, co wwczas zaszo. W tym ostatnim rozdziale nauk
don Juana przeznaczonych dla prawej strony udzia wzili: on sam, don Genaro,
dwch innych uczniw Pablito i Nestor, oraz ja. Pablito, Nestor i ja skoczylimy
z wierzchoka gry w przepa.
Przez wiele nastpnych lat uwaaem, e wycznie moje bezgraniczne zaufanie
do don Juana i don Genara pozwolio mi pozby si racjonalnego strachu przed
fizyczn zagad. Teraz wiem, e nie bya to prawda; wiem, e sekret kry si w
naukach don Juana przeznaczonych dla lewej strony oraz e don Juan, don
Genaro i ich towarzysze musieli si wykaza olbrzymi dyscyplin i
wytrwaoci, by przeprowadzi to szkolenie.
Potrzebowaem prawie dziesiciu lat wysikw, by przypomnie sobie, co takiego
w naukach przeznaczonych dla lewej strony sprawio, i zgodziem si na ten
niepojty wyczyn, jakim by skok w przepa.
Wanie w tej czci nauk don Juan ujawni, co on sam, don Genaro oraz ich
towarzysze naprawd ze mn robili i kim byli. Nie chodzio im o to, by wyszkoli

mnie na czarownika; miaem opanowa trzy aspekty starodawnej wiedzy, ktrej

byli spadkobiercami: wiadomo, skradanie si i intencj. Nie byli oni
czarownikami, lecz widzcymi. A don Juan by nie tylko widzcym, lecz take
nagualem.
Ju wczeniej, w naukach przeznaczonych dla prawej strony, don Juan wyjani
mi wiele rzeczy dotyczcych naguala i widzenia. Zrozumiaem z tego, e
widzenie jest waciw ludzkim istotom umiejtnoci poszerzania zakresu
percepcji, a czowiek zaczyna postrzega esencj wszystkiego, nie tylko wygld
zewntrzny. Don Juan wyjani mi take, e dla widzcych czowiek jest polem
energii, ktre wygldem przypomina wietliste jajo. Twierdzi, e pole
energetyczne wikszoci ludzi podzielone jest na dwie czci, istniej jednak
kobiety i mczyni, u ktrych skada si ono z czterech, a czasem z trzech
czci. Poniewa takie osoby s bardziej elastyczne od innych, gdy naucz si
widzie, mog zosta nagualami.
W naukach przeznaczonych dla lewej strony don Juan wyjani mi szczegowo,
na czym polega widzenie i bycie nagualem. Twierdzi, i nagual nie jest tylko
ponad-przecitnie elastycznym czowiekiem, ktry nauczy si widzie; bycie
nagualem jest o wiele bardziej skomplikowane i pociga za sob znacznie
wiksze konsekwencje. Bycie nagualem oznacza przyjcie na siebie roli
przywdcy, nauczyciela i przewodnika.
Jako nagual, don Juan by przywdc grupy widzcych zwanej grup naguala.
W jej skad wchodzio osiem widzcych kobiet Cecilia, Delia, Hermelinda,
Carmela, Nelida, Florinda, Zuleica i Zoila; trzech widzcych mczyzn Vicente,
Silvio Manuel i Genaro, oraz czworo kurierw lub posacw Emilito, John
Tuma, Marta i Teresa.
Poza tym, e przewodzi swojej grupie, don Juan uczy i prowadzi uczniw,
ktrzy tworzyli grup nowego naguala. W jej skad wchodzio czterech modych
mczyzn: Pablito, Nestor, Eligio i Benigno, oraz pi kobiet: Soledad, la Gorda,
Lidia, Josefina i Rosa. Wraz z Carol, kobiet-nagualem, byem nominalnym
przywdc tej grupy wojownikw.
Aby don Juan mg mi przekaza nauki przeznaczone dla lewej strony,
musiaem wej w niezwyky stan jasnoci umysu, zwany podwyszon
wiadomoci. Przez wszystkie lata naszej znajomoci don Juan regularnie
wprowadza mnie w ten stan, uderzajc pasko doni w grn cz plecw.
Don Juan twierdzi, e w stanie podwyszonej wiadomoci uczniowie
zachowuj si niemal rwnie naturalnie jak w zwyczajnym yciu, ale potrafi z
niezwyk jasnoci i si skupi umys na dowolnym zagadnieniu. Jednak
charakterystyczne dla tego niezwykego stanu jest to, e bardzo trudno sobie go
przypomnie w zwyczajnym yciu. To, co wwczas zachodzi, staje si czci
zwykej wiadomoci dopiero po dokonaniu mudnego wysiku odzyskiwania
pamici.

Moje kontakty z grup naguala byy dobrym przykadem tych trudnoci.

Spotykaem ich, z wyjtkiem don Genara, jedynie w stanie podwyszonej
wiadomoci, tote w zwyczajnym, codziennym yciu w ogle ich nie
pamitaem, nawet tak, jak pamita si niewyrane postacie ze snw. Nasze
spotkania przypominay rytua. Jechaem do domu don Genara, pooonego w
maym miasteczku na poudniu Meksyku. Don Juan natychmiast do nas docza
i we trzech zajmowalimy si szkoleniem przeznaczonym dla prawej strony.
Potem don Juan przeprowadza mnie na inny poziom wiadomoci i jechalimy
do pobliskiego, wikszego miasta, gdzie mieszka on sam, a take pitnacioro
pozostaych widzcych.
Za kadym razem, gdy wchodziem w stan podwyszonej wiadomoci, na nowo
zadziwiaa mnie rnica midzy tymi dwiema stronami. Zawsze wtedy odnosiem
wraenie, jakby zdjto mi z oczu zason, jakbym wczeniej by czciowo lepy
i nagle przejrza. Ogarniao mnie poczucie wolnoci i czysta rado, z ktr nie
mogo si rwna adne mn przeycie. Ale tej wolnoci i radoci towarzyszy
przeraajcy smutek i tsknota Don Juan twierdzi, ze kada penia musi
zawiera w sobie smutek i tsknot, bez nich bowiem nie ma rwnowagi ani
dobroci, za mdro bez dobroci i wiedza bez zrwnowaenia umysu s
bezuyteczne.
Organizacja nauk skierowanych do lewej strony wymagaa, by don Juan i jego
widzcy towarzysze zapoznali mnie z trzema aspektami swej wiedzy
mistrzostwem wiadomoci, mistrzostwem w skradaniu si i mistrzostwem
intencji.
Ta ksika przedstawia osiganie mistrzostwa wiadomoci, ktre jest czci
penego zestawu nauk przeznaczonych dla lewej strony. Nauki te miay mnie
przygotowa do zdumiewajcego skoku w przepa.
Poniewa opisywane tu wydarzenia miay miejsce, gdy znajdowaem si w stanie
podwyszonej wiadomoci, w mojej narracji brakuje codziennego realizmu,
cho staraem si osadzie wydarzenia w kontekcie zwykego ycia,
jednoczenie unikajc nadmiernego fabularyzowania. W stanie podwyszonej
wiadomoci czowiek zauwaa otoczenie jedynie w minimalnym stopniu, gdy
caa uwaga skupiona jest na szczegach wykonywanych dziaa.
W tym przypadku wykonywane dziaania dotyczyy oczywicie opanowania
wiadomoci. Don Juan uwaa mistrzostwo wiadomoci za wspczesn
wersj niezmiernie starej tradycji, ktr nazywa tradycj staroytnych tolteckich
widzcych. Cho twierdzi, ze jest jej bezporednim spadkobierc, jednoczenie
uwaa siebie za jednego z widzcych nowego cyklu. Gdy zapytaem go kiedy,
czym zasadniczo widzcy nowego cyklu rni si od swych poprzednikw,
odrzek, ze s to wojownicy absolutnej wolnoci, do tego stopnia opanowali
bowiem wiadomo, sztuk skradania si i intencj, ze w odrnieniu od

zwykych miertelnikw mier nie moe pochwyci ich znienacka, sami

wybieraj czas i sposb odejcia z tego wiata. W tym momencie pochania ich
wewntrzny ogie i znikaj z powierzchni ziemi, wolni, jakby nigdy nie istnieli.

Wstecz / Spis Treci / Dalej

1. Nowi widzcy
Jechaem na poudnie Meksyku, w gry, gdzie spodziewaem si znale don
Juana, i po drodze zatrzymaem si w miecie Oaxaca. Wczesnym rankiem, gdy
ju stamtd wyjedaem, przyszed mi do gowy szczliwy pomys, by
przejecha przez gwny rynek. By tam. Siedzia na swojej ulubionej awce,
jakby na mnie czeka.
Usiadem obok niego. Powiedzia, e przyjecha do miasta w interesach,
zatrzyma si w pensjonacie i e mog z nim zamieszka, bo musi tu zosta
jeszcze przez dwa dni. Przez chwil rozmawialimy o moich zajciach na
uniwersytecie i zwizanych z tym problemach.
Jak zwykle, don Juan uderzy mnie w plecy w chwili, gdy najmniej si tego
spodziewaem. Uderzenie przenioso mnie w stan podwyszonej wiadomoci.
Przez bardzo dugi czas siedzielimy w milczeniu. Niecierpliwie czekaem, by si
odezwa, ale gdy zacz mwi, znw mnie zaskoczy.
Na wiele wiekw przed przybyciem Hiszpanw do Meksyku powiedzia yli
tu znakomici tolteccy widzcy, ktrzy potrafili dokonywa niepojtych wyczynw.
Byli oni ostatnim ogniwem w acuchu wiedzy sigajcym tysice lat wstecz.
Tolteccy widzcy byli niezwykymi ludmi potnymi czarownikami, ponurymi i
nawiedzonymi. Rozwizali wiele zagadek i posiedli tajemn wiedz, ktrej
uywali, by wpywa na innych ludzi i podporzdkowywa ich sobie. Dokonywali
tego, przykuwajc uwag swych ofiar do dowolnego obiektu.
Don Juan umilk i przyjrza mi si z napiciem. Wyczuwaem, e czeka na moje
pytanie, ale nie wiedziaem, o co mam zapyta.
Musz tu podkreli wan rzecz podj. Ci czarownicy wiedzieli, jak
przykuwa uwag swoich ofiar. Nie zwrcie na to uwagi. Wspomniaem o tym,
ale przeszo ci to mimo uszu. To mnie nie dziwi. Jedn z najtrudniejszych do
zrozumienia rzeczy jest to, e uwag mona manipulowa.
Czuem si zagubiony. Wiedziaem, e don Juan chce mnie do czego
doprowadzi, i ogarn mnie znajomy niepokj zawsze si tak czuem, gdy
zaczynalimy nowy etap nauki.
Przedstawiem mu swoje uczucia. Umiechn si zagadkowo. Zazwyczaj jego
umiech by szczliwy i promienny, ale tym razem don Juan wydawa si czym
zaabsorbowany. Przez chwil miaem wraenie, e zastanawia si, czy mwi
dalej. Znw przyjrza mi si badawczo, powoli wiodc wzrokiem po caym moim
ciele. Potem, najwyraniej zadowolony, skin gow i stwierdzi, e jestem
gotw, by przystpi do ostatniego etapu, przez ktry musz przej wszyscy
wojownicy, zanim si przekonaj, e potrafi dziaa samodzielnie. Byem

niezwykle zaintrygowany.
Bdziemy rozmawia o wiadomoci cign don Juan. Tolteccy widzcy
znali sztuk posugiwania si wiadomoci. W gruncie rzeczy byli wielkimi jej
mistrzami. Mwic, e potrafili przyku uwag swoich ofiar, mam na myli to, i
ich tajemna wiedza i praktyki pozwoliy im przenikn tajemnic wiadomoci.
Wiele z tych praktyk przetrwao do dzisiaj, ale na szczcie w zmodyfikowanej
formie. Mwi na szczcie", bo jak dowiesz si pniej, te wiczenia nie
doprowadziy staroytnych tolteckich widzcych do wolnoci, lecz do zagady.
A czy ty sam je znasz? zapytaem.
Ale oczywicie. Wszyscy musimy zna te techniki, lecz to nie oznacza, e je
praktykujemy. Mamy inne pogldy. Naleymy do nowego cyklu.
Ale przecie ty nie uwaasz si za czarownika, don Juanie? zdziwiem si.
Nie potwierdzi. Ja jestem wojownikiem, ktry widzi. W gruncie rzeczy
wszyscy jestemy los nuevos videntes nowymi widzcymi. Widzcy z dawnych
czasw byli czarownikami. Dla przecitnego czowieka czary to co
negatywnego, ale jednoczenie fascynujcego. Dlatego dyem do tego, by w
zwykym stanie wiadomoci uwaa nas za czarownikw. Jest to zalecane, gdy
przyciga zainteresowanie. Ale dla kadego z nas bycie czarownikiem
oznaczaoby wejcie w lep uliczk.
Ciekaw byem, co przez to rozumie, on jednak odmwi dalszych wyjanie.
Powiedzia, e powie o tym wicej w trakcie nauk o wiadomoci.
Zapytaem go o pochodzenie wiedzy Toltekw.
Toltekowie wstpili na drog wiedzy, jedzc roliny mocy odrzek. Nie
wiem, czy skonia ich do tego ciekawo, gd czy te pomyka, ale zjedli je. A
gdy roliny mocy zaczy dziaa, byo tylko kwesti czasu, by niektrzy z nich
zaczli analizowa swoje dowiadczenia. Moim zdaniem pierwsi ludzie na
ciece wiedzy byli bardzo odwani, ale popenili wiele bdw.
Czy to tylko twoje przypuszczenia, don Juanie? zapytaem.
Nie, to nie s moje przypuszczenia. Jestem widzcym i gdy skupiam swoje
widzenie na tym okresie, dowiaduj si wszystkiego, co wwczas zaszo.
Czy widzisz szczegy przeszych zdarze?
Widzenie to szczeglne wraenie, e si co wie odrzek wie si co bez
cienia wtpliwoci. W tym przypadku ja wiem, co ci ludzie robili, wiem to nie tylko
dziki wasnemu widzeniu, ale te dlatego, e tak blisko jestemy ze sob
zwizani.
Don Juan wyjani, e dla niego sowo Toltek" oznacza co innego ni dla mnie.
Dla mnie bya to nazwa kultury, imperium Toltekw. Dla niego Toltek" oznaczao
czowiek wiedzy".

Powiedzia, e w tamtych czasach, na wiele setek albo nawet tysicy lat przed
hiszpask konkwist, wszyscy ludzie wiedzy mieszkali na ogromnym obszarze,
rozcigajcym si daleko na pnoc i na poudnie od doliny Meksyku, i zajmowali
si leczeniem, czarami, opowieciami, tacem, wreniem, przygotowywaniem
poywienia i napojw. Te zajcia rozwijay w nich rne rodzaje wiedzy, ktra
odrniaa ich od zwykych ludzi. Ci Toltekowie mieli swoje miejsce w strukturze
codziennego ycia, podobnie jak w naszych czasach lekarze, artyci,
nauczyciele, kler i kupcy. Praktykowali swoje umiejtnoci pod cis kontrol
zorganizowanych bractw. Byli do tego stopnia kompetentni i wpywowi, e
zdominowali nawet ludy yjce poza geograficznym obszarem imperium.
Gdy po wielu stuleciach uywania rolin mocy niektrzy z nich w kocu nauczyli
si widzie, najbardziej przedsibiorczy z nich zaczli uczy tej umiejtnoci
innych ludzi wiedzy. I to by pocztek koca. W miar upywu czasu liczba
widzcych wzrastaa, ale popadli oni w tak wielk obsesj na punkcie tego, co
widzieli, a co napeniao ich uszanowaniem i lkiem, e przestali by ludmi
wiedzy. Osignli niezwyk skuteczno w widzeniu i nauczyli si w znacznym
stopniu kontrolowa dziwne wiaty, ktre im si ukazyway, ale nie odnieli z
tego adnych korzyci. Widzenie podkopao ich siy i doprowadzio do obsesji na
punkcie tego, co zobaczyli.
Jednak niektrym widzcym udao si unikn tego losu cign don Juan.
Byli to wielcy ludzie, ktrzy, pomimo widzenia, nigdy nie przestali by ludmi
wiedzy. Niektrzy prbowali uywa widzenia pozytywnie i nauczy tego innych.
Jestem przekonany, e pod ich przewodnictwem cae miasta przeszy do innych
wiatw i nigdy nie wrciy. Ale ci, ktrzy potrafili tylko widzie, skazani byli na
porak, i gdy na ich ziemiach pojawili si najedcy, widzcy okazali si rwnie
bezbronni jak zwykli ludzie. Najedcy przejli wiat Toltekw zawaszczyli
wszystko, ale nigdy nie nauczyli si widzie.
Dlaczego uwaasz, e nie nauczyli si widzie? zapytaem.
Bo powtarzali procedury Toltekw, cho nie mieli ich wewntrznej wiedzy. Do
dzi w caym Meksyku yje mnstwo czarownikw, potomkw tamtych
najedcw, ktrzy przestrzegaj tolteckich rytuaw, cho sami nie wiedz, co
robi ani o czym mwi, bo nie s widzcymi.
Kim byli ci najedcy, don Juanie?
To byli inni Indianie. Gdy pojawili si Hiszpanie, dawnych widzcych nie byo
na wiecie ju od wielu stuleci. yo jednak nowe pokolenie widzcych, ktrzy
zaczli zajmowa swoje miejsce w nowym cyklu.
Co to znaczy, nowe pokolenie widzcych?
Gdy wiat pierwszych Toltekw uleg zagadzie, widzcy, ktrzy przetrwali,
schronili si w samotnoci i przystpili do dokadnej rewizji swoich praktyk. Ich

pierwszym dokonaniem byo to, e uznali sztuk skradania si, nienie i intencj
za najwaniejsze procedury, zdjli za nadmierny nacisk z uywania rolin mocy;
to chyba daje nam jakie pojcie, co naprawd si z nimi dziao, gdy uywali
tych rolin. Nowy cykl wanie zaczyna si krystalizowa, gdy cay kraj zalali
hiszpascy najedcy. Na szczcie wtedy ju nowi widzcy potrafili stawi
czoo niebezpieczestwu; znakomicie opanowali sztuk skradania si.
Don Juan powiedzia, e wieki poddastwa, ktre nastpiy, stworzyy nowym
widzcym idealne warunki do doskonalenia umiejtnoci. Co dziwne, to wanie
cise rygory i represje tego okresu doday im si do uszlachetnienia nowych
zasad. A poniewa zawsze utrzymywali sw dziaalno w tajemnicy, tylko oni
potrafili poskada swe odkrycia w cao.
Czy w czasach konkwisty byo wielu widzcych?
Na pocztku tak. Pod koniec zostaa tylko garstka. Reszta zostaa zgadzona.
A jak jest w naszych czasach, don Juanie? zapytaem.
Jest ich niewielu. Rozumiesz, s rozproszeni po caym kraju.
Znasz ich?
Na proste pytania najtrudniej jest odpowiedzie. Niektrych znamy bardzo
dobrze. Ale nie s oni dokadnie tacy jak my, bo skupili si nie na skradaniu,
nieniu i intencji, jak. zalecali nowi widzcy, lecz na innych aspektach wiedzy,
takich jak taniec, leczenie, rzucanie urokw czy opowiadanie historii. Ci, ktrzy
s tacy jak my, nie wchodz nam w drog. Widzcy z czasw konkwisty ustalili
taki sposb postpowania, by unikn zagady w konfrontacji z Hiszpanami.
Kady z widzcych zaoy swoj lini. Ale nie wszyscy mieli spadkobiercw,
wic tych linii jest niewiele.
A czy znasz jakich widzcych, ktrzy s tacy jak my?
Kilku odrzek lakonicznie.
Poprosiem, eby powiedzia mi o tym jak najwicej, bo bardzo mnie ten temat
interesowa; chciaem pozna nazwiska i adresy, by zweryfikowa wszystkie
informacje. Don Juan jednak nie mia ochoty ulec moim daniom.
Nowi widzcy prbowali ju szuka potwierdze rzek. Poowa z nich
zostawia swe koci na miejscu spotkania. Dlatego teraz s samotnikami i niech
tak zostanie. Moemy rozmawia tylko o naszej linii. O tym mog ci powiedzie
co tylko zechcesz.
Wyjani, e wszystkie linie spadkobiercw zostay zainicjowane jednoczenie, w
ten sam sposb. Pod koniec szesnastego wieku kady nagual wraz ze swoj
grup widzcych odizolowa si od innych, rezygnujc z wzajemnych kontaktw.
Wskutek tej drastycznej segregacji powstay poszczeglne linie. Nasza tradycja
obejmowaa czternastu nagualw oraz stu dwudziestu szeciu widzcych.

Niektrzy z tych czternastu nagualw mieli przy sobie tylko siedmiu widzcych,
inni po jedenastu, a kilku a do pitnastu.
Don Juan powiedzia, e jego nauczycielem dobroczyc, jak go nazywa by
nagual Julian, a poprzednikiem Juliana by nagual Elias. Zapytaem, czy zna
imiona wszystkich czternastu nagualw. Wyliczy je i doda jeszcze, e zna
osobicie pitnastu widzcych, ktrzy tworzyli grup jego dobroczycy, oraz
nauczyciela dobroczycy, naguala Eliasa, i jedenastu widzcych z jego grupy.
Stwierdzi, e nasza linia jest wyjtkowa, bowiem w roku 1723 przesza
dramatyczn zmian. Wwczas pojawi si pewien zewntrzny wpyw, ktry
nieodwoalnie zmieni kierunek jej rozwoju. Don Juan nie chcia w tej chwili
mwi o tym wydarzeniu szczegowo, rzek tylko, e od tego czasu liczy si
nowy pocztek i e omiu nagualw, ktrzy od tamtej pory prowadzili lini,
uwaa si za zupenie rnych od ich szeciu poprzednikw.
Nastpnego dnia don Juan chyba zaatwia swoje sprawy, gdy zobaczyem go
dopiero okoo poudnia. Tymczasem do miasta przybya trjka jego uczniw:
Pablito, Nestor i la Gorda. Chcieli kupi narzdzia i materiay dla Pablita, ktry
by ciel. Poszedem z nimi i po zaatwieniu wszystkiego wrcilimy razem do
pensjonatu.
We czworo siedzielimy i rozmawialimy, gdy do pokoju wszed don Juan.
Oznajmi, e po lunchu wyjedamy z miasta, ale zanim pjdziemy co zje,
musi porozmawia ze mn sam na sam. Powiedzia, e przejdziemy si dokoa
rynku, a potem doczymy do pozostaej trjki w restauracji.
Pablito i Nestor podnieli si mwic, e musz jeszcze gdzie wyj. La Gorda
wygldaa na bardzo niezadowolon.
O czym bdziecie rozmawia? zapytaa ostro, ale natychmiast uwiadomia
sobie niewaciwo swojego zachowania i wybuchna chichotem. Don Juan
spojrza na ni dziwnie, lecz nic nie odpowiedzia. Zachcona jego milczeniem
poprosia, bymy j zabrali ze sob, zapewniajc, e w niczym nie bdzie nam
przeszkadza.
Oczywicie, e nie przeszkadzaaby nam odrzek don Juan ale nie chc,
eby syszaa to, co mam mu do powiedzenia.
La Gorda poczerwieniaa ze zoci. Gdy don Juan i ja wychodzilimy z pokoju, na
jej wykrzywionej twarzy odbijao si napicie i niepokj. Usta miaa wyschnite i
rozchylone.
Pod wpywem nastroju la Gordy ja te staem si niespokojny. Nic nie
powiedziaem, ale don Juan chyba to zauway.
Powiniene nieustannie dzikowa la Gordzie oznajmi niespodziewanie.
Ona pomaga ci pozby si poczucia wasnej wanoci. Odgrywa w twoim yciu
rol maego tyrana, tylko e jeszcze tego nie zrozumiae.

Spacerowalimy dokoa rynku, a zdenerwowanie mi przeszo. Potem znw

usiedlimy na ulubionej awce don Juana.
Dawni widzcy byli szczciarzami zacz bo mieli mnstwo czasu, by
nauczy si wspaniaych rzeczy. Znali cuda, jakich dzisiaj nawet nie potrafimy
sobie wyobrazi.
A kto ich tego nauczy? zapytaem.
Sami nauczyli si wszystkiego przez widzenie. To od nich pochodzi wiksza
cz wiedzy przekazywanej w naszej linii. Nowi widzcy poprawili bdy
dawnych, ale fundamenty tego, co wiemy i robimy, kryj si w czasach Toltekw.
Don Juan wyjani mi to dokadniej. Jednym z najprostszych, a jednoczenie
najwaniejszych w procesie nauczania odkry jest wiedza o tym, e posiadamy
dwa rodzaje wiadomoci. Dawni widzcy nazwali je praw i lew stron
czowieka.
Dawni widzcy doszli do wniosku cign don Juan e jeli chce si
przekaza t wiedz innym, najlepiej jest przenosi uczniw na lew stron, w
stan podwyszonej wiadomoci. Tam odbywa si prawdziwe szkolenie. Dawni
widzcy przyjmowali na nauk bardzo mae dzieci, ktre nie znay jeszcze
adnego innego sposobu ycia. Z kolei te dzieci, gdy dorosy, przyjmoway na
nauk inne dzieci. Wyobra sobie tylko, jakich odkry musieli oni dokona przez
te wszystkie stulecia, przenoszc si z prawej strony na lew i z powrotem!
Wtrciem, e jeli chodzi o mnie, te przejcia mocno wytrcaj mnie z
rwnowagi. Don Juan przyzna, e on rwnie tak to odczuwa. Jego
dobroczyca, nagual Julian, doprowadzi go do gbokiego rozdwojenia
wewntrznego, przenoszc z jednego stanu wiadomoci w drugi. Jasno
umysu i poczucie wolnoci, jakich don Juan dowiadcza w stanie podwyszonej
wiadomoci, stanowiy zupene przeciwiestwo jego zwykego stanu umysu,
zoonego z racjonalizacji, murw obronnych, zoci i lkw.
Dawni widzcy wykorzystywali t polaryzacj do wasnych celw; stwarzajc j,
zmuszali uczniw do osignicia odpowiedniego stopnia koncentracji niezbdnej
do opanowania technik czarownikw. Nowi widzcy wykorzystuj to rozdwojenie,
by wzbudzi w uczniach przekonanie, i w czowieku drzemi nieuwiadamiane
moliwoci.
Najwiksz zasug nowych widzcych jest wyjanienie tajemnicy
wiadomoci. Zamknli ca wiedz na
ten temat w kilku pojciach i wiczeniach, ktre przekazuje si uczniom w stanie
podwyszonej wiadomoci.
Zdaniem don Juana najwiksza warto metody nauczania stosowanej przez
nowych widzcych polega na tym, i wykorzystuje ona fakt, e nie pamitamy
nic z tego, co dziao si w stanie podwyszonej wiadomoci. Ta utrata pamici

jest barier niezwykle trudn do przejcia dla wojownikw, ktrzy, jeli chc si
dalej rozwija, musz sobie przypomnie wszystko, czego ich uczono. Wojownik
potrzebuje wielu lat wysikw i dyscypliny, by przypomnie sobie ca tre
szkolenia. Wwczas jednak wszystkie pojcia i procedury s ju
zinternalizowane, a tym samym posiadaj waciw sobie si.

Wstecz / Spis Treci / Dalej

2. Mali tyrani
Don Juan powrci do tematu wiadomoci dopiero w kilka miesicy pniej.
Byo to w domu, gdzie mieszkaa caa grupa naguala.
Chodmy si przej powiedzia, kadc mi rk na ramieniu. Albo jeszcze
lepiej, pojedmy do miasta na rynek. Tam jest mnstwo ludzi. Usidziemy i
porozmawiamy.
Byem zdziwiony, e si do mnie odezwa, bo spdziem w tym domu ju kilka
dni, a on dotychczas nawet si ze mn nie przywita.
Gdy wychodzilimy z domu, zatrzymaa nas la Gorda. Prosia, bymy j ze sob
zabrali, i nie chciaa przyj odmowy do wiadomoci. Don Juan odrzek bardzo
surowo, e musi porozmawia ze mn sam na sam.
Bdziecie mwili o mnie powiedziaa la Gorda. Ton jej gosu, a take gesty,
zdradzay podejrzliwo i irytacj.
Masz racj odpar don Juan sucho i wymin j, nie ogldajc si. Poszedem
za nim. W milczeniu dotarlimy do rynku. Gdy don Juan usiad, zapytaem go,
c takiego jest w la Gordzie, o czym mielibymy rozmawia. Nadal czuem si
nieprzyjemnie na wspomnienie zowieszczego wzroku, jakim nas obrzucia przy
wyjciu.
Nie bdziemy rozmawia o la Gordzie ani o nikim innym odrzek.
Powiedziaem tak, bo chciaem sprowokowa jej ogromne poczucie wasnej
wanoci. I poskutkowao. Jest na nas wcieka. O ile j znam, bdzie teraz
gada do siebie tak dugo, a wzbudzi w sobie pewno i poczuje do nas
suszn uraz za to, e nie zabralimy jej ze sob i wysza na idiotk. Nie
zdziwibym si, gdyby nas zaatakowaa tu, na tej awce.
O czym bdziemy rozmawia, jeli nie o la Gordzie? zapytaem.
Wrcimy do rozmowy rozpocztej w Oaxaca. Zrozumienie wyjanie
dotyczcych wiadomoci wymaga od ciebie wielkiego wysiku i chci do
przechodzenia z jednego stanu wiadomoci w drugi. W czasie tej rozmowy
potrzebuj twojej absolutnej koncentracji i cierpliwoci.
P artem poskaryem si, e przez ostatnie dwa dni, gdy nie chcia ze mn
rozmawia, czuem si zbity z tropu. Spojrza na mnie unoszc brwi i umiechn
si przelotnie. Uwiadomiem sobie, e chce mi pokaza, i wcale nie jestem
lepszy od la Gordy.
Chciaem sprowokowa twoje poczucie wasnej wanoci wyjani,
marszczc czoo. Poczucie wasnej wanoci jest naszym najwikszym
wrogiem. Zastanw si tylko: to, e czujemy si obraeni przez uczynki naszych

blinich, osabia nas. Poczucie wasnej wanoci domaga si, bymy spdzali
wikszo ycia obraeni na kogo. Nowi widzcy uwaali, i wojownicy powinni
dooy wszelkich wysikw, by wymaza poczucie wasnej wanoci ze swego
ycia. Postpowaem zgodnie z ich zaleceniami. Na wiele sposobw staraem
si przekona ci, e jeli nie mamy poczucia wasnej wanoci, nie jestemy
podatni na zranienie.
Naraz oczy don Juana rozbysy. Miaem wraenie, e z trudem powstrzymuje
si od miechu, cho nie widziaem do tego adnych powodw. W tej samej
chwili jednak zaskoczyo mnie niespodziewane, bolesne uderzenie w prawy
policzek. Zerwaem si z awki. La Gorda staa za moimi plecami. Rk nadal
miaa uniesion, a twarz czerwon z gniewu.
Teraz przynajmniej bdziesz mia jakie usprawiedliwienie, eby gada o mnie,
co tylko zechcesz krzyczaa. Ale jeli masz co do powiedzenia, powiedz mi
to prosto w twarz!
Wydawao si, e ten wybuch zupenie j wyczerpa.
Usiada na cemencie i zacza szlocha. Don Juana ogarna niewytumaczalna
rado, ja z kolei wpadem we wcieko. La Gorda rzucia mi grone
spojrzenie, po czym zwrcia si do don Juana i powiedziaa potulnie, e nie
mamy prawa jej krytykowa.
Don Juan mia si tak bardzo, e zgi si wp i omal nie spad na ziemi. Nie
by w stanie si odezwa. Dwa czy trzy razy prbowa co do mnie powiedzie, a
w kocu wsta i odszed, nadal trzsc si ze miechu.
Miaem zamiar pobiec za nim, wci wcieky na la Gord w tej chwili
wydawaa mi si godna pogardy ale przydarzyo si co niezwykego.
Zrozumiaem, e la Gorda i ja jestemy przeraajco do siebie podobni. Nasze
poczucie wasnej wanoci byo monstrualne. Zdziwienie i wcieko, jakie mnie
ogarny, gdy mnie uderzya, bardzo przypominay jej gniew i podejrzliwo. Don
Juan mia racj. Ciar poczucia wasnej wanoci jest okropn zawad.
Przepeniony eufori, pobiegem za don Juanem. Po policzkach spyway mi zy.
Zrwnaem si z nim i powiedziaem, co sobie uwiadomiem. Oczy rozbysy mu
kpin i zachwytem.
Co mam zrobi z la Gorda? zapytaem.
Nic odrzek. To, co sobie uwiadamiasz, zawsze naley tylko do ciebie.
Zmieni temat i stwierdzi, e omeny ka nam kontynuowa rozmow u niego w
domu, albo w najwikszym pokoju, gdzie stay wygodne krzesa, albo na tylnym
patio, dokoa ktrego bieg przykryty dachem korytarz. Powiedzia, e zawsze,
gdy bdziemy rozmawia w jednym z tych dwch miejsc, nikomu innemu nie
bdzie wolno tam wej.

Wrcilimy do domu. Don Juan opowiedzia wszystkim, co zrobia la Gorda. Kpili

z niej z wielkim zapaem; znalaza si w bardzo nieprzyjemnym pooeniu.
Nie mona zwalczy poczucia wasnej wanoci miymi swkami stwierdzi
don Juan, gdy wyraziem trosk o la Gord. Potem poprosi wszystkich, eby
wyszli z pokoju. Usiedlimy i don Juan przystpi do wyjanie.
Powiedzia, e widzcy, dawni i nowi, dziel si na dwie kategorie. Do pierwszej
nale ci, ktrzy chtnie poddaj si samoograniczeniom i potrafi skierowa
swe dziaania na pragmatyczne cele, majce przynie korzy innym widzcym
i ludziom w ogle. Druga grupa skada si z tych, ktrych nie interesuj
samoograniczenia ani pragmatyzm dziaa. Wrd widzcych panuje zgoda co
do tego, e ci drudzy nie zdoali poradzi sobie z problemem wasnej wanoci.
Poczucie wasnej wanoci nie jest prostym ani naiwnym problemem
wyjani don Juan. Z jednej strony jest ono esencj wszystkiego, co w nas
dobre, a z drugiej wszystkiego, co najgorsze. Aby si pozby tego, co
przegnie, konieczna jest mistrzowska strategia. Widzcy przez wieki nauczyli si
ceni niezwykle wysoko tych, ktrym to si udao.
Poskaryem si, e cho pomys wykorzenienia przekonania o wasnej
wanoci chwilami bardzo do mnie przemawia, w gruncie rzeczy pozostaje
niezrozumiay; polecenia don Juana dotyczce tego, jak si go pozby,
wydaway mi si tak niejasne, e nie potrafiem ich zastosowa.
Mwiem ci wielokrotnie odpar e po to, by wstpi na ciek wiedzy,
trzeba mie wielk wyobrani. Widzisz, na tej ciece nic nie jest tak jasne, jak
bymy sobie mogli yczy.
Poczuem wewntrzny opr i zaczem si upiera, e jego zalecenia
przypominaj mi imperatywy kocioa katolickiego. Przez cae ycie powtarzano
mi, jakim zem jest grzech, a w kocu staem si cynikiem.
Dla wojownikw zwalczenie poczucia wasnej wanoci jest kwesti strategii, a
nie zasad odrzek. Twj bd polega na tym, e traktujesz to, co mwi, w
kategoriach moralnoci.
Uwaam ci za bardzo moralnego czowieka, don Juanie odrzekem.
Po prostu zauwaye moj nieskazitelno, to wszystko.
Pojcie nieskazitelnoci, podobnie jak pozbycie si przekonania o wasnej
wanoci, jest dla mnie zbyt niejasne, by mogo mie jakkolwiek warto
upieraem si.
Don Juan zakrztusi si miechem. Poprosiem, eby mi wyjani, na czym
polega nieskazitelno.
Nieskazitelno to nic innego jak waciwe wykorzystanie energii. Moje
stwierdzenia nie maj nic wsplnego z moralnoci. Oszczdzaem energi i

dlatego jestem nieskazitelny. Aby to zrozumie, sam musiaby zgromadzi do

energii.
Przez duszy czas siedzielimy w milczeniu. Chciaem przemyle to, co
usyszaem. Naraz don Juan znw si odezwa.
Wojownicy sporzdzaj sobie strategiczne inwentarze powiedzia. Spisuj
wszystko, co robi, a potem decyduj, ktre z tych rzeczy mona zmieni, by
zmniejszy ilo zuywanej energii.
Stwierdziem, e taka lista musiaaby zawiera wszystkie czynnoci, jakie tylko
istniej. Don Juan odrzek cierpliwie, e strategiczny inwentarz, o jakim mwi,
zawiera tylko wzorce zachowania, ktre nie s konieczne do naszego
przetrwania i dobrego samopoczucia.
Natychmiast przyczepiem si do tego, e przetrwanie i dobre samopoczucie to
kategorie, ktre mona interpretowa na nieskoczenie wiele sposobw, gdy
nie sposb wypracowa jednolitej definicji okrelajcej, co jest albo nie jest
niezbdne do dobrego samopoczucia i przetrwania.
Mwic to czuem, e trac rozpd. W kocu uzmysowiem sobie jaowo
wasnych argumentw i urwaem. Wwczas don Juan stwierdzi, i na
strategicznej licie wojownika poczucie wasnej wanoci jest pozycj, ktra
pochania najwicej energii, i dlatego wojownicy dokadaj tylu stara, by je
wykorzeni.
Jedn z najwikszych trosk wojownika jest uwolnienie tej energii, by mc j
wykorzysta do stawienia czoa nieznanemu cign don Juan. Zwrcenie tej
energii w nowym kierunku to wanie nieskazitelno.
Powiedzia, e najbardziej efektywn strategi wypracowali widzcy z czasw
konkwisty, niekwestionowani mistrzowie skradania si. Skada si ona z szeciu
powizanych ze sob elementw. Pi z nich nazywa si atrybutami wojownika.
S to: kontrola, dyscyplina, wytrwao, wyczucie odpowiedniego czasu i wola.
Dotycz one wiata wojownika, ktry wci zmaga si z poczuciem wasnej
wanoci. Szsty element, chyba najwaniejszy ze wszystkich, naley do wiata
zewntrznego: jest to may tyran.
Spojrza na mnie pytajco, sprawdzajc, czy zrozumiaem.
Zupenie nie pojmuj stwierdziem. Powtarzasz przez cay czas, e la
Gorda odgrywa rol maego tyrana w moim yciu. Kto to jest may tyran?
May tyran to przeladowca odrzek. Kto, kto ma wadz nad yciem i
mierci wojownika albo po prostu irytuje go niezmiernie.
Na twarzy don Juana pojawi si promienny umiech. Powiedzia, e nowi
widzcy opracowali wasn klasyfikacj maych tyranw; cho to pojcie dotyczy
jednego z ich najpowaniejszych i najwaniejszych odkry, nowi widzcy

traktowali je z humorem. Don Juan zapewni, e wszystkie klasyfikacje nowych

widzcych zabarwione s odrobin zoliwego humoru, humor jest bowiem
jedyn metod przeciwstawienia si odczuwanemu przez ludzk wiadomo
przymusowi sporzdzania list i nucych klasyfikacji.
Nowi widzcy, zgodnie ze sw praktyk, uznali za stosowne postawi na samym
szczycie hierarchii pierwotne rdo energii, jedynego wadc kosmosu, i nazwali
je po prostu tyranem. Wszyscy inni despoci i postacie obdarzone wadz
znajduj si, rzecz jasna, o wiele niej w klasyfikacji i nie zasuguj na miano
tyranw. W porwnaniu ze rdem wszechrzeczy nawet najbardziej
przeraajcy tyrani ludzcy s tylko klownami; dlatego te nazwano ich maymi
tyranami, pinches tiranos.
Istniej dwie grupy maych tyranw. Pierwsza skada si z tych, ktrzy
przeladuj nas i cigaj na nas nieszczcia, ale nie powoduj niczyjej
mierci. Nazywa si ich drobnymi maymi tyranami, pinches tiranitos. Druga
grupa to ci, ktrzy tylko doprowadzaj nas do rozpaczy i miertelnie irytuj. Tych
nazywa si tyranami potkami, repinches tiranitos, albo kaprynymi tyranikami,
pinches tiranitos chiguititos.
Uznaem t klasyfikacj za niedorzeczn. Byem pewien, e don Juan wymyla
hiszpaskie nazwy od rki. Zapytaem go o to.
Absolutnie nie odrzek z rozbawieniem na twarzy. Nowi widzcy tworzyli
znakomite klasyfikacje. Niewtpliwie jednym z najlepszych jest Genaro; gdyby
uwanie go obserwowa, to zrozumiaby, co nowi widzcy myl o swoich
klasyfikacjach.
Zapytaem, czy mnie nie nabiera. Zamia si dononie na widok mojego
zmieszania.
Nawet by mi to nie przyszo do gowy. Genaro mgby tak zrobi, ale nie ja,
szczeglnie e wiem, jak powanie traktujesz wszelkie klasyfikacje. Rzecz w
tym, e nowi widzcy traktowali wszystko bez ladu szacunku.
Doda, e drobni mali tyrani dziel si dalej na cztery klasy. Jedna stosuje
przemoc i brutalno. Nastpna wprowadza wielki niepokj przez obudny,
pokrtny sposb postpowania. Trzecia mczy smutkiem. A ostatnia wprawia
wojownikw we wcieko.
La Gorda jest klas sama dla siebie doda. To maa potka w akcji. Potrafi
ci zirytowa i rozwcieczy jak nikt inny. Potrafi ci nawet uderzy. Przez to
wszystko uczy ci zachowywa dystans.
To niemoliwe! zaprotestowaem.
Jeszcze nie poskadae w cao wszystkich fragmentw strategii nowych
widzcych odpar. Gdy ju to zrobisz, zrozumiesz, jak skuteczn i sprytn
metod jest wykorzystanie maego tyrana. Mog powiedzie z caym

przekonaniem, e ta strategia nie tylko pozbawia wojownika poczucia wasnej

wanoci, ale te przygotowuje go do zrozumienia, e jedyne, co liczy si na
ciece wiedzy, to nieskazitelno.
Powiedzia, e nowym widzcym chodzio o ostateczny manewr, w ktrym may
tyran peni rol grskiego szczytu. Poszczeglne atrybuty wojownika
przypominaj alpinistw, ktrzy spotykaj si na grze.
Zwykle wykorzystuje si przy tym tylko cztery atrybuty cign. Pity, wola,
zawsze zachowywany jest na ostateczn konfrontacj, gdy wojownik staje przed
plutonem egzekucyjnym, jeli mog si tak wyrazi.
A dlaczego robi si to w ten sposb?
Bo wola naley do innego obszaru, do sfery nieznanego. Pozostae cztery
atrybuty odnosz si do tego, co znane, czyli do obszaru, w ktrym dziaaj mali
tyrani. W gruncie rzeczy wanie obsesja manipulowania tym, co znane, sprawia,
e ludzie staj si maymi tyranami.
Don Juan wyjani, e tylko widzcy, ktrzy s jednoczenie nieskazitelnymi
wojownikami i po mistrzowsku opanowali wol, potrafi wykorzystywa wszystkie
pi atrybutw. Jednoczesne ich uycie jest mistrzowskim manewrem, ktrego
nie da si wykona na etapie zwykych ludzkich dziaa.
Cztery pierwsze atrybuty w zupenoci wystarcz, by poradzi sobie nawet z
najgorszym maym tyranem mwi. Oczywicie pod warunkiem, e si
takiego znajdzie. Jak ju wspominaem, may tyran jest zewntrznym
elementem, ktry pozostaje poza nasz kontrol i by moe jest to wanie
najwaniejszy element ze wszystkich. Mj dobroczyca mawia, e wojownik,
ktry natrafi na maego tyrana, jest szczciarzem. Chcia przez to powiedzie,
e dobry los wprowadza maego tyrana na nasz ciek, bo jeli tak si nie
stanie, to trzeba samemu jakiego poszuka.
Powiedzia, e jednym z najwikszych osigni widzcych z czasw konkwisty
byo odkrycie schematu, ktry nazwa trjstopniow progresj. Dziki
zrozumieniu natury czowieka doszli oni do niepodwaalnego wniosku, e jeli
widzcy nie ugnie si w konfrontacji z maym tyranem, to na pewno uda mu si
bezkarnie stan twarz w twarz z nieznanym, a wwczas bdzie potrafi znie
nawet obecno niepoznawalnego.
Przecitny czowiek bdzie uwaa, e kolejno tego zdania powinna zosta
odwrcona cign don Juan. Widzcy, ktry nie ustpuje przed nieznanym,
z pewnoci poradzi sobie take z maym tyranem. Ale tak nie jest. Wanie to
zaoenie zniszczyo niezwyk wiedz staroytnych widzcych. Teraz ju
jestemy mdrzejsi. Wiemy, e nic nie utemperuje ducha wojownika lepiej ni
konieczno zadawania si z niemoliwymi do zniesienia ludmi obdarzonymi
wadz. Tylko w takich warunkach wojownik potrafi wyksztaci w sobie
trzewo umysu i spokj wewntrzny, ktre pozwol mu znie napr

nieznanego.
Zaczem gwatownie protestowa. Powiedziaem, e moim zdaniem tyrani mog
wzbudzi w swoich ofiarach jedynie poczucie bezradnoci albo brutalno rwn
ich wasnej. Wspomniaem o tym, e przeprowadzano niezliczone eksperymenty,
ktrych celem byo zbadanie wpywu fizycznych i psychicznych tortur na
psychik ofiar.
Sam powiedziae, na czym polega rnica odparowa don Juan. Chodzi o
ofiary, nie o wojownikw. Kiedy mylaem tak jak ty. Powiem ci, dlaczego
zmieniem zdanie, ale najpierw wrmy do tego, co mwiem o czasach
konkwisty. Widzcy z tego okresu nie mogliby sobie wymarzy lepszych
warunkw. Hiszpanie byli maymi tyranami, przy ktrych widzcy musieli
wykorzystywa wszystkie swe umiejtnoci; po przejciach z konkwistadorami
byli w stanie poradzi sobie absolutnie ze wszystkim. Mieli mas szczcia. W
tamtych czasach maych tyranw spotykao si co krok. Ale te wspaniae lata
obfitoci miny i wszystko si zmienio. Mali tyrani ju nigdy nie osignli takiego
znaczenia; tylko wwczas mieli nieograniczon wadz. May tyran, ktry ma
nieograniczon wadz, jest niezastpionym elementem w szkoleniu mistrza
widzenia. Niestety, w naszych czasach wikszo widzcych musi si bardzo
stara, by znale godnego tyrana. Wikszo z nich musi si zadowoli ma
potk.
A czy ty znalaze maego tyrana, don Juanie?
Miaem szczcie. To mnie odnalaz wielki may tyran. Wtedy jednak czuem
si tak jak ty teraz: nie potrafiem uwaa si za szczciarza.
Don Juan powiedzia, e jego przejcia zaczy si na kilka tygodni przed
pierwszym spotkaniem z dobroczyc. Mia wtedy zaledwie dwadziecia lat i
dosta prac jako robotnik w cukrowni. Zawsze by bardzo silny, tote nie mia
kopotu ze znalezieniem pracy fizycznej. Pewnego dnia, gdy przesuwa cikie
worki z cukrem, podesza do niego jaka kobieta po pidziesitce. Bya bardzo
dobrze ubrana, wygldaa na zamon i odznaczaa si dominujcym sposobem
bycia. Przyjrzaa si don Juanowi, powiedziaa co do brygadzisty i odesza.
Nastpnie brygadzista podszed do don Juana i zaproponowa, e za pewn
opat zarekomenduje go do pracy w domu waciciela cukrowni. Don Juan
jednak nie mia pienidzy. Brygadzista z umiechem odrzek, e to nie jest
powd do zmartwienia, bo bdzie mia ich duo w dniu wypaty. Poklepa don
Juana po plecach i zapewni, e praca dla szefa jest wielkim zaszczytem.
Don Juan by wtedy prostym, niewyksztaconym Indianinem, y z dnia na dzie i
nie tylko uwierzy w kade sowo brygadzisty, ale wrcz uzna, e jest to cud
zesany przez dobr wrk. Obieca, e zapaci tyle, ile brygadzista zada, ten
za wymieni du sum, ktra miaa by spacona w ratach.
Zaraz potem sam zaprowadzi don Juana do domu pooonego do daleko za

miastem i zostawi go tam z innym brygadzist, wielkim, brzydkim i ponurym

mczyzn, ktry zadawa mnstwo pyta. Wypytywa o rodzin don Juana, a
gdy ten odpowiedzia, e nie ma adnej, mczyzna umiechn si z
zadowoleniem, pokazujc zepsute zby.
Obieca, e don Juan dostanie dobr pensj i bdzie mg nawet odoy troch
pienidzy. Nie bdzie mia adnych wydatkw, poniewa ma zapewniony nocleg
i wyywienie.
miech tego czowieka by przeraajcy. Don Juan poczu, e musi natychmiast
ucieka. Rzuci si pdem do bramy, ale mczyzna zastpi mu drog. W rku
trzyma rewolwer. Pochyli si i wbi luf w brzuch don Juana.
Jeste tu po to, eby zaharowa si na mier oznajmi. I pamitaj o tym.
Szturchajc don Juana kijem, postawi go przed boczn cian domu i oznajmi,
e jego ludzie pracuj codziennie od witu do nocy bez adnej przerwy.
Nastpnie kaza mu wykopa dwa olbrzymie karcze drzew. Doda jeszcze, e
gdyby don Juan prbowa ucieka albo powiadomi wadze, zastrzeli go, a gdyby
ucieczka jednak si powioda, przysignie w sdzie, e don Juan prbowa
zamordowa szefa.
Bdziesz tu pracowa do mierci powiedzia. A potem inny Indianin zajmie
twoje miejsce, podobnie jak ty sam zajmujesz miejsce zmarego Indianina.
Don Juan opowiada, e dom przypomina fortec. Wszdzie peno byo
uzbrojonych ludzi z maczetami. Zaj si wic prac i prbowa nie myle o
swoim losie. Pod wieczr mczyzna wrci i kopniakami, bo nie podoba mu si
wyzywajcy wyraz oczu don Juana, doprowadzi go do kuchni. Zagrozi, e jeli
don Juan nie bdzie mu posuszny, podetnie mu cigna ramion.
W kuchni stara kobieta podaa mu jedzenie. Don Juan by tak zdenerwowany i
przestraszony, e nie mg je, ale kobieta poradzia, eby jad, ile tylko moe.
Musi by silny, powiedziaa, bo jego praca nie bdzie miaa koca. Przestrzega
go przed losem jego poprzednika, ktry zmar zaledwie o dzie wczeniej. By
zbyt saby, by pracowa, i wypad z okna na pierwszym pitrze.
Don Juan pracowa w domu szefa przez trzy tygodnie, a brygadzista przez cay
ten czas znca si nad nim, nie dajc mu chwili wytchnienia. Zmusza go do
wykonywania wszystkich najciszych i najbardziej niebezpiecznych prac,
groc noem, pistoletem albo pak. Codziennie wysya go do czyszczenia
stajni, w ktrych stay zdenerwowane ogiery. Kadego ranka don Juan by
przekonany, e to ju jego ostatni dzie na tym wiecie. A przetrwanie oznaczao
tylko tyle, e nastpnego dnia znw bdzie musia przechodzi to samo pieko.
W kocu don Juan poprosi o wolne pod pretekstem, e musi pojecha do
miasta, by zapaci brygadzicie z cukrowni pienidze, ktre by mu winien.
Tutejszy brygadzista odrzek jednak, e don Juan nie moe przerwa pracy

nawet na chwil, bo jest po uszy w dugach ju tylko dlatego, e praca w tym

domu jest przywilejem.
Don Juan uwiadomi sobie, e znalaz si w beznadziejnym pooeniu.
Zrozumia, o co w tym wszystkim chodzio. Obydwaj brygadzici byli w zmowie.
Zabierali prostych indiaskich robotnikw z cukrowni, doprowadzali ich do
mierci prac ponad siy i dzielili si ich zarobkami. Gdy to wszystko do niego
dotaro, wpad w tak zo, e z krzykiem przebieg przez kuchni i wpad do
domu, wprawiajc w osupienie brygadzist i pozostaych robotnikw. Don Juan
wybieg z domu przez frontowe drzwi i prawie udao mu si uciec, ale
brygadzista dogoni go na drodze, postrzeli w pier i zostawi rannego, by tam
umar.
mier jednak nie bya przeznaczona don Juanowi; jego dobroczyca znalaz go
na drodze i pielgnowa a do wyzdrowienia.
Gdy opowiedziaem ca histori dobroczycy mwi don Juan ten nie
potrafi pohamowa podniecenia. Powiedzia, e taki brygadzista to skarb,
ktrego nie wolno zmarnowa i e kiedy bd musia wrci do tego domu.
Jego zdaniem miaem niesychane szczcie, bo znalazem jednego na milion
maego tyrana obdarzonego niemal nieograniczon wadz. Uznaem, e
staruszek zwariowa. Dopiero po latach zrozumiaem do koca, o co mu
chodzio.
To jedna z najokropniejszych historii, jakie kiedykolwiek syszaem
stwierdziem. Czy naprawd wrcie do tego domu?
Oczywicie, e tak, w trzy lata pniej. Mj dobroczyca mia racj. Taki may
tyran zdarza si raz na milion i nie mogem straci okazji.
A jak ci si udao tam wrci?
Dobroczyca opracowa strategi wykorzystujc cztery atrybuty wojownika:
kontrol, dyscyplin, wytrwao i odpowiednie wyczucie czasu.
Dobroczyca wyjani don Juanowi, jak ma wykorzysta kontakt z tym
czowiekiem-besti. Przy tej okazji zapozna go take z czterema pierwszymi
krokami na drodze wiedzy. Pierwszy krok to decyzja o rozpoczciu nauki. Gdy
ju uczniowie zmieni swoj wizj siebie i wiata, mog uczyni drugi krok i sta
si wojownikami, to znaczy ludmi zdolnymi do niezrwnanej dyscypliny i
samokontroli. Gdy wojownik posidzie ju wytrwao i wyczucie odpowiedniego
czasu, moe uczyni trzeci krok, to znaczy sta si czowiekiem wiedzy. Z kolei
czowiek wiedzy, ktry nauczy si widzie, czyni czwarty krok i staje si
widzcym.
Dobroczyca uzna, e don Juan znajduje si na ciece wiedzy ju
wystarczajco dugo, by opanowa co najmniej dwa pierwsze atrybuty: kontrol i
dyscyplin. Don Juan podkreli, e obydwa te atrybuty odnosz si do stanu

ducha. Wojownik jest skupiony na sobie, nie w egoistyczny sposb, lecz przez
to, e dogbnie i nieustannie bada wasne wntrze.
Wwczas nie mogem jeszcze posi dwch pozostaych atrybutw cign
don Juan. Wytrwao i wyczucie czasu nie s wycznie wewntrznymi
stanami. S one domen czowieka wiedzy. Dobroczyca zademonstrowa mi je
przez swoj strategi.
Czy to znaczy, e sam nie potrafiby stawi czoa maemu tyranowi?
zapytaem.
Jestem pewien, e dabym sobie rad, chocia zawsze miaem wtpliwoci,
czy potrafibym to uczyni z talentem i radoci. Mojemu dobroczycy
sterowanie sytuacj sprawiao rado. Korzystanie z maego tyrana powinno nie
tylko suy udoskonaleniu ducha wojownika, ale te dawa rado i szczcie.
W jaki sposb potwr, jakiego opisae, mgby sta si rdem radoci dla
kogokolwiek?
On nawet si nie umywa do prawdziwych potworw, ktre napotkali nowi
widzcy w czasie konkwisty. Wszystko wskazuje na to, e kontakty z nimi
sprawiay tym widzcym nieziemsk rado. Udowodnili oni, e nawet najgorsi
tyrani mog sta si rdem szczcia, oczywicie pod warunkiem, e czowiek
jest wojownikiem.
Don Juan wyjani, e bd popeniany przez przecitnych ludzi w konfrontacji z
maymi tyranami polega na tym, i nie maj oni strategii, na ktrej mogliby si
oprze; miertelnym bdem jest to, e przecitni ludzie traktuj siebie zbyt
powanie; wasne dziaania i uczucia, a take uczynki maych tyranw, wydaj
im si najwaniejsze na wiecie. W przeciwiestwie do nich, wojownicy maj
dobrze przemylan strategi i s wolni od poczucia wasnej wanoci.
Zrozumieli ju, i rzeczywisto jest tylko nasz interpretacj, i to pomogo im
ograniczy poczucie wasnej wanoci. Wanie ta wiedza dawaa nowym
widzcym zdecydowan przewag nad prostodusznymi Hiszpanami.
Gdy don Juan uwiadomi sobie, e mali tyrani traktuj siebie miertelnie
powanie, a wojownicy nie, by ju pewien, e uda mu si pokona
brygadzist.
Zgodnie ze strategicznym planem dobroczycy postara si o prac w tej samej
cukrowni co poprzednio. Nikt ju nie pamita, e pracowa tam w przeszoci;
ubodzy wieniacy przychodzili do cukrowni i znikali z niej bez ladu. Strategia
zakadaa, e don Juan okae gorliwo do pracy, jeli ktokolwiek pojawi si
szukajc nastpnej ofiary. Okazao si, e do cukrowni przysza ta sama kobieta,
co przed laty. Take i tym razem zwrcia uwag na don Juana. Teraz by on
jeszcze silniejszy fizycznie.
Wszystko odbyo si wedug tego samego schematu. Strategia wymagaa

jednak, by don Juan odmwi brygadzicie zapaty za porednictwo. Mczyzna,

ktremu nigdy nikt si nie przeciwstawi, by zdumiony i zagrozi, e zwolni don
Juana z pracy. Don Juan odpowiedzia mu grob. Rzek, e pjdzie prosto do
domu tej kobiety i spotka si z ni. Wiedzia, e kobieta, ktra bya on
waciciela cukrowni, nie miaa pojcia o praktykach brygadzistw. Powiedzia
brygadzicie, e wie, gdzie ona mieszka, bo pracowa na otaczajcych dom
polach przy cinaniu trzciny cukrowej. Mczyzna zacz si targowa. Don Juan
zada od niego pienidzy za zgod na prac w domu wacicielki. Brygadzista
podda si i wrczy mu kilka banknotw. Don Juan doskonale zdawa sobie
spraw, e zgoda brygadzisty bya tylko wybiegiem, ktry mia go cign do
domu.
Tym razem take sam mnie tam zaprowadzi opowiada don Juan. Bya to
stara hacjenda. Mieszkali w niej waciciele cukrowni bogacze, ktrzy albo
wiedzieli, co si dzieje pod ich dachem, ale nic ich to nie obchodzio, albo byli
zbyt zobojtniali, by cokolwiek zauway. Ledwie dotarlimy na miejsce,
wbiegem do domu, by poszuka wacicielki. Znalazem j, padem na kolana i
w podzice ucaowaem jej do. Obydwaj brygadzici byli wciekli.
Brygadzista w domostwie zachowywa si tak, jak poprzednio. Ale teraz ju
byem odpowiednio wyposaony, by sobie z nim poradzi; miaem kontrol,
dyscyplin, wytrwao i wyczucie waciwej chwili. Wszystko poszo zgodnie z
planem dobroczycy. Dziki samokontroli potrafiem speni nawet najbardziej
idiotyczne dania brygadzisty. W takich sytuacjach przede wszystkim
wyczerpuje nas lekcewaenie naszego poczucia wasnej wartoci. Kady
czowiek, ktry ma w sobie cho odrobin dumy, czuje si rozdarty wewntrznie,
gdy kto mu udowadnia jego bezwartociowo.
Wykonywaem wszystkie polecenia z przyjemnoci. Byem radosny i silny. Nic
mnie nie obchodzia duma ani strach. Zachowywaem nieskazitelno
wojownika. Odpowiednie nastrojenie ducha, gdy kto po tobie depcze, to wanie
kontrola.
Don Juan wyjani, e strategia dobroczycy wymagaa, by zamiast uala si
nad sob, jak czyni to wczeniej, natychmiast wzi si do roboty i pozna
wszystkie mocne punkty, saboci i dziwactwa brygadzisty.
Okazao si, e najwiksz jego si bya gwatowna natura i miao. Postrzeli
don Juana w biay dzie, na oczach tumu ludzi. Jego wielk saboci byo to,
e lubi swoj prac i nie chcia naraa si na ryzyko jej utraty. W adnym
wypadku nie powayby si zabi don Juana w biay dzie w obrbie domostwa.
Innym sabym punktem bya jego rodzina. Mia on i dzieci, ktre mieszkay w
chacie w pobliu hacjendy.
Zbieranie takich informacji, gdy kto ci bije, to dyscyplina wyjani don Juan.
Ten czowiek by prawdziwym wrogiem. Nie zasugiwa na miosierdzie. Wedug
nowych widzcych idealny may tyran nie ma adnej cechy, ktra mogaby

odkupi jego winy.

Don Juan stwierdzi, e strategia dobroczycy prowadzia do opanowania dwch
pozostaych cech wojownika, ktrych wczeniej nie posiada: wytrwaoci oraz
wyczucia odpowiedniej chwili. Wytrwao polega na cierpliwym czekaniu bez
popiechu i niepokoju na prostym, radosnym wstrzymywaniu odwetu.
Codziennie musiaem si paszczy cign don Juan i czasami pakaem
pod biczem brygadzisty. A jednak byem szczliwy. Strategia dobroczycy
pomoga mi y z dnia na dzie, nie czujc nienawici do tego czowieka. Byem
wojownikiem. Wiedziaem, e czekam, i wiedziaem, na co czekam. W tym
wanie ley wielka rado bycia wojownikiem.
Plan dobroczycy wymaga, by don Juan systematycznie drczy swego
przeladowc uciekajc si pod opiek wyszej instancji; podobnie widzcy
nowego cyklu w czasach konkwisty chronili si za tarcz kocioa katolickiego.
Czasami zwyky ksidz by potniejszy od magnata.
Tarcz don Juana bya kobieta, ktra daa mu prac. Za kadym razem, gdy j
widzia, klka przed ni i nazywa j wit. Baga, by daa mu medalik z
wizerunkiem swojej patronki, do ktrej mgby si modli o jej zdrowie i
pomylno.
Dostaem medalik cign i to wprawio brygadzist we wcieko. A gdy
udao mi si przekona wszystkich sucych do wieczornej modlitwy, niewiele
brakowao, eby dosta apopleksji. Chyba wanie wtedy postanowi mnie zabi.
Nie mg pozwoli mi dalej dziaa. Ja za zorganizowaem wwczas wsplne
odmawianie raca przez wszystkich sucych w domu. Wacicielka uznaa
mnie za niezwykle pobonego czowieka. Od tamtej pory nie spaem spokojnie
ani nie spdzaem nocy we wasnym ku. Kadego wieczoru wchodziem na
dach. Dwukrotnie zauwayem stamtd brygadzist, ktry szuka mnie w rodku
nocy z morderczym wyrazem twarzy.
Codziennie wysya mnie do stajni. Mia nadziej, e ogiery stratuj mnie na
mier, ja jednak oparem o cian w kcie kilka cikich desek i chroniem si
za nimi. On o tym nie wiedzia, bo od zapachu koni dostawa torsji bya to
jeszcze jedna z jego saboci, najbardziej zabjcza, jak si miao okaza.
Don Juan powiedzia, e wyczucie czasu steruje wyzwoleniem wszystkiego, co
wczeniej byo wstrzymywane. Kontrola, dyscyplina i wytrwao stanowi tam,
za ktr wszystko si gromadzi, a wyczucie odpowiedniej chwili jest luz w tej
tamie.
Jedyn broni brygadzisty bya agresja, ktr terroryzowa robotnikw. Gdy
zneutralizowao si jego agresj, stawa si niemal zupenie bezradny. Don Juan
wiedzia, e brygadzista nie odway si go zabi w obrbie domostwa, wic
pewnego dnia obrazi go w obecnoci innych robotnikw i w zasigu wzroku
wacicielki. Nazwa brygadzist tchrzem, ktry miertelnie obawia si ony

swego pana.
Plan dobroczycy wymaga, by don Juan poczeka na tak wanie chwil i
wykorzysta j do odwrcenia sytuacji. Niespodziewane rzeczy zawsze zdarzaj
si w taki sposb. Najniszy z niewolnikw zaczyna wykpiwa tyrana, omiesza
go w obecnoci wanych osb, szydzi z niego, a potem ucieka, nie zostawiajc
tyranowi czasu na zemst.
Brygadzista oszala z wciekoci, ale ja ju pokornie klczaem przed
wacicielk. opowiada don Juan.
Gdy kobieta wesza do domu, brygadzista i jego przyjaciele zawoali don Juana
na tyy domu, rzekomo do pracy. Brygadzista by blady z gniewu. Don Juan
odczyta jego zamiary z tonu gosu. Uda posuszestwo, ale zamiast pj za
dom, pobieg do stajni. Mia nadziej, ze konie narobi haasu i waciciele
przyjd sprawdzi, co si dzieje. Wiedzia, ze brygadzista nie omieli si go
zastrzeli, bo wystrza byby zbyt gony, a on za bardzo si ba utraty pracy. Don
Juan wiedzia te, ze brygadzista nie wejdzie do pomieszczenia, w ktrym
znajduj si konie, chyba, ze zostanie sprowokowany ponad wszelk
wytrzymao.
Wskoczyem do zagrody najdzikszego ogiera, a may tyran, oszalay z furii,
wycign n i rzuci si za mn. Natychmiast schowaem si za swoj ochron
z desek. Ko kopn go raz i byo po wszystkim.
Spdziem w tym domu sze miesicy i przez ten czas wywiczyem si w
czterech atrybutach wojownika. Dziki nim odniosem sukces. Ani razu nie
ualaem si nad sob i nie kaem z bezsilnoci. Byem radosny i spokojny.
Miaem znakomit samokontrol i dyscyplin i na wasnej skrze przekonaem
si, jak przewag daje nieskazitelnemu wojownikowi wytrwao oraz wyczucie
odpowiedniej chwili. I ani przez moment nie yczyem temu czowiekowi mierci.
Dobroczyca powiedzia mi co bardzo interesujcego. Wytrwao to
wstrzymywanie si ducha zapaty, o ktrej wojownik wie, ze susznie si komu
naley. Nie znaczy to, ze wojownik przez cay czas knuje intrygi wymierzone w
innych albo myli o tym, jak wyrwna przesze rachunki. Wytrwao jest
zupenie niezalen cech. Jeli wojownik posiada kontrol, dyscyplin i
wyczucie chwili, wytrwao jest gwarancj, ze odda to, co nalene, temu, kto na
to zasuy.
Czy zdarza si, ze mali tyrani zwyciaj w konfrontacji z wojownikiem i
niszcz go? zapytaem.
Oczywicie. By taki okres, na pocztku konkwisty, gdy szeregi wojownikw
zostay zdziesitkowane. Ginli jak muchy. Mali tyrani mogli skaza na mier
kogo tylko chcieli, wycznie dla kaprysu. Ta presja posuya znacznemu
wyrafinowaniu sztuki widzcych.

Don Juan powiedzia, ze w tych czasach widzcy, ktrzy przeyli, musieli

wyty ca sw moc, by znale nowe metody dziaania.
Nowi widzcy wykorzystali maych tyranw. mwi don Juan, wpatrujc si
we mnie nieruchomo. nie tylko po to, by pozby si poczucia wasnej
wanoci, ale te po to, by dokona niezmiernie wyrafinowanego manewru
prowadzcego do zniknicia z tego wiata. Zrozumiesz to pniej, gdy dowiesz
si wicej o opanowaniu wiadomoci.
Powiedziaem, ze najbardziej interesuje mnie to, czy obecnie, w naszych
czasach, mali tyrani, jakich on nazywa drobnymi potkami, mog pokona
wojownika.
Zawsze moe si tak zdarzy. odrzek. Tylko ze nie pociga to za sob tak
dramatycznych konsekwencji jak kiedy. Teraz wojownik zawsze moe odzyska
siy albo wycofa si i wrci pniej. Ale jest jeszcze inny aspekt tego problemu.
Poraka z rk drobnej potki nie jest miertelna, lecz druzgocca. Symbolicznie
jednak stopie miertelnoci jest tu rwnie wysoki. Chc przez to powiedzie, ze
wojownikw, ktrzy ugn si przed drobn potk, niszczy ich wasne poczucie
poraki i bez wartociowoci. Dla mnie jest to rwnoznaczne z wysok
miertelnoci.
A po czym poznaje si porak?
Kady, kto przyczy si do maego tyrana, ponosi porak. Dziaanie w
gniewie, bez kontroli i dyscypliny, brak wytrwaoci, to poraka.
Co si dzieje z wojownikiem, ktry ponis porak?
Albo na nowo zbiera siy, albo rezygnuje z poszukiwania wiedzy i na reszt
ycia docza do szeregw maych tyranw.

Wstecz / Spis Treci / Dalej

3. Emanacje Ora
Nastpnego dnia wybraem si z don Juanem na spacer. Szlimy drog
prowadzc do miasta Oaxaca. Bya druga po poudniu; o tej porze nie byo tu
adnego ruchu.
Szlimy wolnym krokiem. Naraz don Juan powiedzia, e nasza rozmowa o
maych tyranach bya zaledwie wprowadzeniem do tematu wiadomoci.
Stwierdziem, e to, co usyszaem, pozwolio mi spojrze na wiele rzeczy z
nowej perspektywy. Don Juan poprosi, ebym wyjani to bliej.
Wizao si to ze sporem na temat Indian Yaqui, jaki wiedlimy kilka lat
wczeniej. W czasie szkolenia przeznaczonego dla prawej strony don Juan
prbowa mnie przekona, e Yaqui mogliby wiele skorzysta na tym, i s
uciskani. Wwczas zapalczywie dowodziem, e okropne warunki, w jakich yj,
nikomu nie mog przynie korzyci. Dodaem jeszcze, e nie rozumiem, jak,
bdc Yaquim, moe nie reagowa na tak krzyczc niesprawiedliwo.
Sucha mnie wtedy uwanie. Byem pewien, e zechce broni swego
stanowiska, on jednak zgodzi si ze mn i przyzna, i pooenie Indian Yaqui
jest okropne. Zauway jednak, e nie ma sensu wyrnia akurat Yaquich,
skoro wszyscy ludzie yj w strasznych warunkach.
Nie ualaj si nad biednymi Yaqui. rzek. Pacz nad ludzkoci. Jeli chodzi
o Indian Yaqui, moim zdaem maj szczcie. S uciskani i dziki temu niektry
z nich mog w kocu odnie tryumf. Ale uciskajcy, mali tyrani, ktrzy po nich
depcz, nie maj nawet cienia szansy.
Natychmiast zareagowaem litani politycznych sloganw. Zupenie nie
rozumiaem, o co mu chodzi. Don Juan jeszcze raz prbowa mi wyjani pojcie
maych tyranw, ale nic z tego do mnie nie dotaro. Dopiero teraz wszystko
znalazo si na swoim miejscu.
Nic jeszcze nie jest na swoim miejscu zamia si, gdy mu o tym
opowiedziaem. Jutro, gdy wrcisz do stanu normalnej wiadomoci, zupenie
nie bdziesz pamita, co sobie teraz uwiadomie.
Wiedziaem, e to prawda, i poczuem przygnbienie.
Przydarzy ci si co, co kiedy zdarzyo si take mnie cign. Mj
dobroczyca, nagual Julian, doprowadzi do tego, e w stanie podwyszonej
wiadomoci zrozumiaem rol maych tyranw, tak jak ty teraz. I skoczyo si
na tym, e w zwyczajnym yciu zmieniem zdanie, nie majc pojcia dlaczego.
Zawsze byem uciskany i nienawidziem tych, ktrzy mnie uciskali. Wyobra
sobie moje zdumienie, gdy okazao si, e zaczynam szuka towarzystwa
maych tyranw. Sdziem, e musiaem zwariowa.

Dotarlimy do miejsca, gdzie na poboczu drogi lea zwa ziemi, ktra kiedy
osuna si ze zbocza. Z ziemi sterczay na wp odkryte wielkie gazy; don Juan
usiad na jednym z nich i gestem nakaza mi usi naprzeciwko siebie. A
potem, bez adnych wstpw, zacz mi wyjania tajemnic wiadomoci.
Powiedzia, e widzcy, dawni i nowi, odkryli wiele prawd dotyczcych
wiadomoci i dla lepszego zrozumienia uoyli je w pewnym okrelonym
porzdku. Mistrzostwo wiadomoci polega na zinternalizowaniu wszystkich tych
prawd. Pierwsza z nich mwi, e poniewa jestemy dobrze zaznajomieni ze
wiatem, ktry postrzegamy, wierzymy, i skada si on z rzeczy, ktre istniej
same w sobie i niezalenie, tak, jak je postrzegamy, podczas gdy w gruncie
rzeczy nie istnieje aden wiat przedmiotw, lecz tylko wszechwiat emanacji
Ora.
Don Juan powiedzia, e zanim bdzie mg mi wyjani, co to takiego emanacje
Ora, najpierw musimy porozmawia o znanym, nieznanym i niepoznawalnym.
Wikszo prawd o wiadomoci odkryli dawni widzcy, ale to nowi widzcy
ustawili je w odpowiednim porzdku. A bez tego porzdku staj si one niemal
zupenie niezrozumiae.
Dalej mwi, e dawni widzcy popenili jeden ze swych najwikszych bdw,
nie szukajc adnego porzdku. W rezultacie przyjli zgubne w skutkach
zaoenie, i nieznane i niepoznawalne to to samo. Nowi widzcy musieli
poprawi ten bd. Wyznaczyli granice i zdefiniowali nieznane jako to, co jest
zakryte przed czowiekiem, czasami zamaskowane przeraajcym kontekstem,
niemniej jednak znajduje si w naszym zasigu. Niepoznawalne za nie mieci
si w granicach naszego pojmowania, nie daje si opisa ani zrozumie. Jest to
co, czego nigdy nie poznamy, cho istnieje, olniewajce i jednoczenie
przeraajce w swym ogromie.
W jaki sposb widzcy odrniaj jedno od drugiego? zapytaem.
Istnieje prosta zasada. W obliczu nieznanego czowiek staje si miay. Cech
nieznanego jest to, e daje nam poczucie nadziei i szczcia. Czowiek czuje
eufori i przypyw si. Nawet lk, ktry wzbudza nieznane, jest peni. Nowi
widzcy przekonali si w widzeniu, e czowiek w obliczu nieznanego osiga
szczyt swych moliwoci.
Jednak gdy czowiek pomyli niepoznawalne z nieznanym, rezultaty okazuj si
katastrofalne. Widzcy czuje si wyczerpany i traci jasno. Ma wraenie, jakby
go Przygniata wielki ciar. Jego ciao traci sprawno, trzewo umysu
opuszcza go, a myli bkaj si bez celu, gdy niepoznawalne nie ma adnych
energetyzujcych waciwoci. Pozostaje ono poza zasigiem czowieka; dlatego
nie naley si w nie zapuszcza bezmylnie, ani nawet z rozwag. Nowi widzcy
zrozumieli, e musz by przygotowani na zapacenie niesychanie wysokiej
ceny za najmniejszy nawet kontakt z niepoznawalnym.

Don Juan powiedzia, ze nowi widzcy musieli przeama potne bariery

tradycji. Na pocztku nowego cyklu aden z nich nie mia pewnoci, ktre
procedury z ich ogromnej tradycji s waciwe, a ktre nie. Byo oczywiste, ze
dawni widzcy popenili jaki bd, ale nowi widzcy nie wiedzieli, na czym on
polega. Zaoyli wic, ze wszystko, co robili ich poprzednicy, byo bdem.
Staroytni widzcy byli mistrzami przypuszcze. Sdzili na przykad, ze
skuteczno w widzeniu stanie si dla nich ochron. Uwaali si za nietykalnych
a jednak najedcy uderzyli w nich i skazali wikszo z nich na potworn
mier. Staroytni widzcy nie mieli adnej ochrony, cho przepeniaa ich
absolutna pewno, ze nie mona ich zrani.
Nowi widzcy nie tracili czasu na domysy, gdzie mg lee bd, lecz zajli si
sporzdzaniem mapy nieznanego, by oddzieli je od niepoznawalnego.
Jak si do tego zabrali, don Juanie? zapytaem.
Przez kontrolowane uycie widzenia. wyjani.
Powiedziaem, ze chodzio mi o to, co dokadnie oznacza sporzdzanie mapy
nieznanego.
Don Juan odrzek, ze oznacza to udostpnianie nieznanego naszej percepcji.
Konsekwentnie praktykujc widzenie nowi widzcy odkryli, ze znane i nieznane
nale do tej samej kategorii, gdy jedno i drugie znajduje si w zasigu ludzkiej
percepcji. Widzcy mog w kadej chwili opucie znane i wej w nieznane.
Wszystko, co przekracza granice naszej percepcji, jest niepoznawalne.
Rozrnienie midzy niepoznawalnym a nieznanym jest niezmiernie istotne.
Widzcy, ktry wskutek pomieszania tych dwch kategorii musi stawie czoo
niepoznawalnemu, znajduje si w bardzo niebezpiecznej sytuacji.
Gdy to wanie przydarzyo si staroytnym widzcym. mwi don Juan.
uznali oni, ze ich procedury wziy w eb. Nie przyszo im do gowy, ze wikszo
z tego, co si tam znajduje, wykracza poza nasze moliwoci pojmowania. By to
z ich strony przeraajcy bd w osdzie, za ktry drogo zapacili.
A co si stao potem, gdy ju uwiadomili sobie rnic midzy nieznanym a
niepoznawalnym? zapytaem.
Zacz si nowy cykl. Wanie to rozrnienie wyznacza granic midzy starym
a nowym. Wszystko, czego dokonali nowi widzcy, wyrasta ze zrozumienia tej
rnicy.
Don Juan stwierdzi, ze widzenie w zasadniczy sposb przyczynio si zarwno
do zniszczenia wiata staroytnych widzcych, jak i do rekonstrukcji nowego
wiata. Wanie dziki widzeniu nowi widzcy odkryli pewne niezaprzeczalne
fakty, dziki ktrym udao im si doj do rewolucyjnych wnioskw dotyczcych
natury czowieka i wiata. Te wnioski, dziki ktrym mg si rozpocz nowy
cykl, to byy prawdy o wiadomoci, ktre wanie mi przekazywa.

Don Juan poprosi mnie, bym poszed z nim do centrum miasta, na spacer
dokoa rynku. Po drodze zaczlimy rozmawia o maszynach i precyzyjnych
urzdzeniach. On twierdzi, ze maszyny s przedueniem naszych zmysw, a
ja utrzymywaem, ze niektre urzdzenia nale do tej kategorii, gdy wykonuj
czynnoci, ktrych czowiek fizycznie nie jest w stanie wykona.
Nasze zmysy potrafi wszystko. zapewnia don Juan.
Mog ci na przykad powiedzie, ze istniej urzdzenia wykrywajce fale
radiowe, ktre docieraj do nas z przestrzeni kosmicznej. odparowaem.
Nasze zmysy nie wyczuwaj fal radiowych.
Ja jestem innego zdania odrzek. Myl, e nasze zmysy s w stanie
wykry wszystko, co nas otacza.
A co w takim razie z ultradwikami? nie ustpowaem. Nie mamy
organw, ktre by je wyczuway.
Widzcy s przekonani, e wykorzystujemy tylko bardzo niewielk cz
naszych moliwoci.
Don Juan zagbi si w mylach, jakby prbowa zdecydowa, co ma
powiedzie. Potem umiechn si.
Mwiem ci ju, e pierwsza z prawd dotyczcych wiadomoci to ta, i wiat
wok nas jest zupenie czym innym, ni nam si wydaje. Sdzimy, e jest to
wiat przedmiotw, ale to nieprawda.
Umilk, jakby chcia sprawdzi moj reakcj na te sowa. Powiedziaem, e
zgadzam si z tym zaoeniem, gdy mona sprowadzi wszystko do pojcia
pola energetycznego. Don Juan stwierdzi na to, e intuicyjnie wyczuwam
prawd, ale logiczne jej uzasadnienie nie jest rwnoznaczne z weryfikacj. Nie
interesuje go moja zgoda czy sprzeciw, lecz prba zrozumienia, na czym ta
prawda polega.
Nie potrafisz dostrzec pola energetycznego cign. To znaczy, przecitny
czowiek nie potrafi tego zrobi. Ale gdyby potrafi je zobaczy, staby si
widzcym, a w takim przypadku to ty wyjaniaby prawdy dotyczce
wiadomoci. Rozumiesz, o co mi chodzi?
Dalej mwi, e wnioski, do ktrych dochodzi si drog rozumowania, maj
bardzo niewielki albo aden wpyw na zmian kierunku naszego ycia. Dlatego
istniej niezliczone przykady ludzi, ktrzy maj niezwykle jasno sprecyzowane
pogldy, a jednak nieustannie dziaaj wbrew nim; nie potrafi oni wytumaczy
swego zachowania inaczej jak tylko powtarzajc, e bdzi jest rzecz ludzk.
Pierwsza prawda mwi, e wiat jest taki, na jaki wyglda, a jednak taki nie
jest cign. Nie jest tak stay i realny, jak ka nam wierzy zmysy, ale nie
jest te uud. wiat nie jest iluzj, jak mnie przekonywano; z jednej strony jest

rzeczywisty, a z drugiej nie. Skup si na tym, gdy musisz to zrozumie, a nie

tylko zaakceptowa. Postrzegamy, to niezaprzeczalny fakt. Ale to, co
postrzegamy, nie jest faktem tego samego rodzaju, gdy uczymy si, co
powinnimy dostrzega. Co z zewntrz dziaa na nasze zmysy. To
niepodwaalna prawda. Natomiast iluzj jest to, co dostrzegaj nasze zmysy.
We na przykad gr. Nasze zmysy mwi nam, e jest to obiekt. Ma wymiary,
kolor, form. Nawet podzielilimy gry na rne kategorie i ten podzia jest
precyzyjny co do najdrobniejszego szczegu. Nie ma w tym nic zego; bd ley
w tym, e nigdy nam nie przyszo do gowy, i nasze zmysy odbieraj tylko
powierzchni rzeczy. Reaguj tak, jak reaguj , bo zmusza je do tego pewna
cecha naszej wiadomoci.
Znw zaczem si z nim zgadza, chocia nie dlatego, e do koca rozumiaem
jego punkt widzenia. Bya to raczej reakcja na sytuacj zagroenia. On jednak
przerwa mi.
Uyem sowa wiat" powiedzia na oznaczenie wszystkiego, co nas
otacza. Oczywicie znam lepsze okrelenie, ale dla ciebie byoby ono zupenie
niezrozumiae. Widzcy mwi, e jedynie nasza wiadomo kae nam wierzy
w istnienie wiata rzeczy. Ale tak naprawd s to emanacje Ora, pynne, w
nieustannym ruchu, a jednak niezmienne i wieczne.
Chciaem zapyta, co to takiego emanacje Ora, ale powstrzyma mnie gestem
doni. Stwierdzi, e celem istnienia wszystkich czujcych istot jest powikszanie
wiadomoci. Zdaniem don Juana to odkrycie miao kolosalne znaczenie i byo
jednym z najwartociowszych Przekazw, jakie zostawili nam w spadku dawni
widzcy.
Zapyta na p serio, czy znam lepsz odpowied na Pytanie, ktre od zawsze
przeladowao czowieka: jaki Jest powd naszego istnienia. Natychmiast
przyjem pozycj obronn. Zaczem si upiera, ze to pytanie jest
bezsensowne, gdy nie istnieje tu adna logiczna odpowied. Stwierdziem, ze
na taki temat mona rozmawia wycznie w kategoriach religijnych, a wwczas
wszystko staje si kwesti wiary.
Staroytni widzcy nie mwili po prostu o wierze. odpar. Zmysem
praktycznym nie dorwnywali nowym widzcym, mieli go jednak do, by zda
sobie spraw, co waciwie widz. Zadaem ci to pytanie, ktre tak ci wzburzyo,
bo chciaem ci wykaza, ze racjonalna strona umysu nie potrafi odpowiedzie na
pytanie o powd naszego istnienia. Za kadym razem, gdy tego prbuje,
sprowadza wszystko do kwestii wiary. Staroytni widzcy wybrali inn drog i
znaleli odpowiedz, ktra nie opiera si wycznie na wierze.
Powiedzia, ze dawni widzcy, naraajc si na nieopisane niebezpieczestwa,
zobaczyli niepojt si, z ktrej bior swj pocztek wszystkie czujce istoty.
Nazwali t si Orem, gdy kilka przelotnych spojrze, tylko tyle bowiem mogli
znie, ujawnio, i z wygldu przypomina ona olbrzymiego czarno-biaego ora.

Zobaczyli, ze to wanie od Ora pochodzi wszelka wiadomo. Stwarza on

czujce istoty, by yy i wzbogacay swym yciem dan im wiadomo.
Zobaczyli te, ze Orze poera ow wzbogacon wiadomo, gdy ywe istoty z
jego nakazu porzucaj j w chwili mierci.
Dla staroytnych widzcych. cign don Juan. stwierdzenie, ze celem
istnienia jest wzbogacanie wiadomoci, nie jest oparte na wierze ani na
logicznym rozumowaniu. Oni to widzieli. Widzieli, ze wiadomo czujcej istoty
w chwili mierci ulatuje i niczym wietlisty kaczek baweny unosi si prosto do
dzioba Ora, gdzie zostaje poarta. Dla dawnych widzcych by to dowd, e
czujce istoty yj tylko po to, by wzbogaca wiadomo, ktra jest pokarmem
Ora.
Wyjanienia zostay przerwane, gdy don Juan musia na kilka dni wyjecha w
interesach. Nestor zawiz go do Oaxaca. egnajc si z nimi przypomniaem
sobie, ze gdy w pocztkach naszej znajomoci don Juan mwi o wyjazdach w
interesach, zawsze sdziem, i pod tym okreleniem kryje si co zupenie
innego. Po jakim czasie uwiadomiem sobie, e naley to rozumie dosownie.
Zawsze, gdy wybiera si w tak podro, nakada jeden ze swoich nienagannie
skrojonych trzyczciowych garniturw i stawa si zupenie niepodobny do
Indianina, ktrego znaem. Wyraziem kiedy uznanie dla tej metamorfozy.
Nagual jest tak elastyczny, ze moe si wcieli we wszystko. odrzek. Bycie
nagualem oznacza midzy innymi, ze nie masz nic, czego musiaby broni.
Pamitaj o tym, bo jeszcze wiele razy bdziemy do tego wraca.
I rzeczywicie wracalimy do tego wielokrotnie, omawialimy ten punkt na
wszelkie moliwe sposoby, wygldao na to, ze don Juan rzeczywicie nie ma
nic, czego musiaby broni, ale podczas jego nieobecnoci w Oaxaca ogarn
mnie cie wtpliwoci. Naraz uwiadomiem sobie, ze nagual ma jednak co do
obrony moim zdaniem by to opis Ora i jego poczyna.
Prbowaem porozmawia o tym z niektrymi towarzyszami don Juana, ale oni
unikali dyskusji. Usyszaem, ze nie wolno im prowadzi ze mn tego rodzaju
rozmw, dopki don Juan nie skoczy swoich wyjanie.
Gdy tylko wrci, usiedlimy by porozmawia i zapytaem go o to.
Te prawdy nie wymagaj zaartej obrony. odrzek. Jeli sdzisz, ze prbuj
ich broni, jeste w bdzie. Te prawdy zostay zebrane dla rozkoszy i
owiecenia wojownikw, a nie po to, by wzbudza w czowieku. Jakiekolwiek
uczucia wasnoci Gdy mwiem ci, ze nagual nie ma nic, czego musiaby broni,
miaem na myli midzy innymi to, ze nagual jest wolny od obsesji.
Odrzekem, ze nie stosuj si do jego nauk, gdy popadem w obsesj na
punkcie opisu Ora i jego uczynkw. Powtarzaem, ze ta teoria przejmuje mnie
groz.

 To nie jest tylko teoria. usyszaem. To fakt. I moim zdaniem cholernie

przeraajcy. Nowi widzcy nie bawili si w teorie.
Ale jakiego rodzaju si jest Orze?
Nie mam pojcia, co ci odpowiedzie. Orze dla widzcych jest rwnie realny
jak dla ciebie czas czy sia grawitacji, rwnie abstrakcyjny i niezrozumiay.
Chwileczk, don Juanie? Te pojcia s abstrakcyjne, ale odnosz si do
prawdziwych zjawisk, ktre mona zbada dowiadczalnie. Powicono im cae
dziedziny nauki?
Istnienie Ora i jego emanacji rwnie mona potwierdzi dowiadczalnie.
odpar don Juan. I powicone s im nauki nowych widzcych.
Poprosiem, eby mi wyjani, czym s emanacje Ora. Odrzek, ze s one
samoistnym, niezmiennym zjawiskiem, ktre zawiera w sobie wszystko, co
istnieje, zarwno znane, jak i niepoznawalne.
Nie da si opisa w sowach, czym naprawd s emanacje Ora. cign don
Juan. Widzcy musi je zobaczy.
A czy ty je widziae, don Juanie?
Oczywicie, ze tak, a jednak nie potrafi ci wyjani, czym s. S obecnoci,
sprawiaj wraenie materialnej substancji, olepiajcego cinienia. Mona je
ujrze tylko na mgnienie oka, podobnie jak samego Ora.
Czy mona powiedzie, don Juanie, ze to Orze jest rdem tych emanacji?
Rozumie si samo przez si, ze to Orze jest rdem swoich emanacji.
Chodzi mi o to, czy mona to stwierdzi wizualnie.
W Orle nie ma nic, co daoby si postrzega wizualnie. Wyczuwa go cae ciao
widzcego. W kadym z nas jest co, co potrafi sprawie, ze widzimy caym
ciaem. Widzcy wyjaniaj akt postrzegania Ora w bardzo prostych sowach
poniewa czowiek skada si z jego emanacji, musi tylko zwrocie si do
wasnych skadnikw. To ludzka wiadomo stwarza problemy, gmatwa
wszystko i miesza. W kluczowym momencie, gdy chodzi tylko o to, by emanacje
rozpoznay same siebie, ludzka wiadomo czuje przymus interpretowania.
Std bierze si wizja Ora i jego emanacji. Ale nie istniej ani Orze, ani jego
emanacje Istnieje co, czego adna ywa istota nie potrafi poj.
Zapytaem, czy rdo emanacji nazywane jest Orem dlatego, ze wszystkie ory
posiadaj wane atrybuty.
Jest to po prostu sytuacja, gdy co niepoznawalnego mglicie przypomina co
znanego. wyjani. Dlatego wanie prbowano przypisywa orom cechy,
ktrych nie maj. Ale tak si zwykle dzieje, gdy ludzie podatni na wpywy ucz
si wykonywa dziaania wymagajce wielkiej trzewoci umysu. Widzcy s

bardzo rni.
Czy chcesz powiedzie, ze istniej rone kategorie widzcych?
Nie. Chc powiedzie, ze jest mnstwo idiotw, ktrzy zostaj widzcymi.
Widzcy to tylko czowiek peen saboci, czy te raczej rwnie pena saboci
ludzka istota moe zosta widzcym. Podobnie marni ludzie bywaj znakomitymi
naukowcami. Charakterystyczne dla marnych widzcych jest to, ze atwo
zapominaj oni o cudownoci wiata. To, ze widz, oszaamia ich i wierz, i
liczy si tylko ich geniusz. Widzcy musi by wzorem doskonaoci, jeli chce
przezwyciy niemal niewzruszone niechlujstwo ludzkiej natury Jeszcze
waniejsze od samego widzenia jest, co si robi z tym, co si zobaczyo.
Co przez to rozumiesz, don Juanie?
Popatrz tylko jak nam si przysuyli niektrzy widzcy. Wpakowali nam swoj
wizj Ora, ktry nami rzdzi i poera nas w chwili mierci.
Don Juan uwaa t interpretacj za wyrany przejaw niechlujstwa. Nie podobaa
mu si myl, i co nas poera. Jego zdaniem trafniej byoby powiedzie, ze
istnieje sia, ktra przyciga nasz wiadomo, jak magnes przyciga opiki
elaza. W chwili mierci pod wpywem przycigania tej niezmiernej siy caa
nasza istota ulega dezintegracji.
Zdaniem don Juana obraz Ora poerajcego wiadomo by groteskowy,
sprowadza bowiem nie poddajce si opisowi zjawisko do czego tak
przyziemnego jak jedzenie.
Jestem bardzo przecitnym czowiekiem. stwierdziem. Opis Ora, ktry nas
poera, wywar na mnie wielki wpyw.
Tak naprawd si tego wpywu mona bdzie ocenie dopiero wwczas, gdy
sam to zobaczysz. odrzek. Ale musisz pamita, ze stajc si widzcymi nie
pozbywamy si tym samym naszych wad. Tote jest moliwe, ze gdy zobaczysz
t si, podobnie jak ja zgodzisz si bez oporu z niechlujnymi widzcymi, ktrzy
nazwali j Orem. Z drugiej strony moe si tak nie stanie. Moe uda ci si
oprze pokusie przypisywania ludzkich atrybutw temu, co niepojte, i wymylisz
jak now, trafniejsz nazw.
Widzcy, ktrzy widz emanacje Ora, czsto nazywaj je rozkazami. rzek
don Juan. Nie mam zastrzee do tej nazwy, chocia ja sam przywykem
nazywa je emanacjami. Bya to reakcja na preferencje mojego dobroczycy,
ktry wola nazywa je rozkazami. Moim zdaniem ta nazwa zgadzaa si bardziej
z jego dominujc osobowoci ni z moj. Wolaem co bezosobowego. Sowo
rozkazy" ma dla mnie zbyt ludzkie brzmienie, ale w gruncie rzeczy tym wanie
s emanacje, rozkazami.
Don Juan powiedzia, ze widzie emanacje Ora to ciga na siebie katastrof.
Nowi widzcy szybko uwiadomili sobie olbrzymie trudnoci, jakie si z tym

wi. Sporzdzenie mapy nieznanego i oddzielenie go od niepoznawalnego

kosztowao ich wiele cierpienia, zanim odkryli, ze wszystko skada si z emanacji
Ora. Jedynie niewielki fragment tych emanacji pozostaje w zasigu czowieka,
za ograniczenia naszego ycia codziennego zmniejszaj go jeszcze bardziej,
do malutkiego uamka caoci. Ten malutki uamek emanacji Ora to to, co znane,
niewielka ich cz znajdujca si w zasigu wiadomoci czowieka to
nieznane, a caa niepojta reszta to niepoznawalne.
Dalej don Juan mwi, ze nowi widzcy byli pragmatykami i natychmiast
zauwayli, ze emanacje dziaaj w przymusowy sposb. Uwiadomili sobie, i
wszystkie ywe istoty musz wykorzystywa emanacje Ora nie wiedzc nawet,
co to takiego. Uwiadomili sobie jeszcze, ze organizmy s tak zbudowane, by
wychwytywa pewien zakres tych emanacji i ze dla kadego gatunku ten zakres
jest inny. Emanacje wywieraj na ywe organizmy wielki nacisk, ktry powoduje,
ze organizmy buduj sobie obraz wiata zgodny z wasnym zakresem
postrzegania.
My, ludzkie istoty mwi don Juan. wykorzystujemy te emanacje i
interpretujemy je jako rzeczywisto. Ale czowiek wyczuwa jedynie tak niewielk
cz emanacji Ora, e niedorzecznoci jest przykada zbyt wielk wag do
naszych spostrzee, cho z drugiej strony nie da si zupenie ich ignorowa.
Nowi widzcy przekonali si o tym na wasnej skrze, gdy cignli na siebie
okropne niebezpieczestwa.
Don Juan siedzia na swoim staym miejscu w najwikszym pokoju. Zazwyczaj
nie byo tam mebli i siedziao si na pododze, na matach, jednak Carol, kobietanagual, wstawiaa do pokoju wygodne fotele na okazje, gdy we dwoje na zmian
czytalimy don Juanowi wiersze hiszpaskojzycznych poetw.
Chciabym, eby bardzo mocno skupi si na tym, co robimy powiedzia,
ledwie usiadem. Rozmawiamy o sztuce opanowania wiadomoci. Prawdy,
ktre omawiamy, to zasady tej sztuki.
Doda, e w swych naukach dla prawej strony zademonstrowa te zasady mojej
normalnej wiadomoci. Pomaga mu w tym jeden z jego widzcych towarzyszy,
don Genaro, ktry bawi si moj wiadomoci z charakterystycznym dla
widzcych humorem i brakiem respektu.
To Genaro powinien ci opowiada o Orle rzek tylko e jego wersje s zbyt
nonszalanckie. Uwaa, e widzcy, ktrzy nazwali t si Orem, albo byli bardzo
gupi, albo potraktowali to jako wielki art, bo ory nie tylko skadaj jaja, ale
take sraj.
Don Juan rozemia si i stwierdzi, e jego zdaniem komentarze Genara s
niezwykle trafne, dlatego wzbudzaj w nim nieodpart wesoo. Doda, e
gdyby to nowi widzcy mieli opisa Ora, opis na pewno byby zabawny.
Powiedziaem, e na pewnym poziomie uwaam Ora za co w rodzaju

poetyckiej metafory, ktra wzbudza we mnie zachwyt, ale na innym poziomie

traktuj ten opis dosownie i wwczas wpadam w przeraenie.
Jedn z najwikszych si w yciu wojownika jest strach odpar. Zmusza nas
do nauki.
Przypomnia mi, e opis Ora pochodzi od staroytnych widzcych. Nowi widzcy
nie zawracali sobie gowy adnymi opisami, porwnaniami ani
przypuszczeniami. Pragnli dotrze bezporednio do rda wszelkich rzeczy i z
tego powodu podejmowali niezmierne ryzyko. Widzieli emanacje Ora, ale nigdy
nie zawracali sobie gowy opisywaniem go. Uwaali, e widzenie Ora pochania
zbyt wiele energii i e staroytni widzcy zapacili ju wysok cen za przelotne
spojrzenie na niepoznawalne.
A jak doszo do tego, e staroytni widzcy stworzyli opis Ora? zapytaem.
Dla celw nauki potrzebny by im zwizy zestaw wskazwek dotyczcych
niepoznawalnego. Dlatego stworzyli szkicowy opis siy, ktra rzdzi wszystkim,
co istnieje, opis ten jednak nie dotyczy emanacji, gdy emanacje nie daj si w
aden sposb opisa w jzyku porwna. Poszczeglni widzcy mog czu
ochot, by wygasza komentarze na temat pewnych emanacji, ale to pozostaje
ich osobist spraw. Inaczej mwic, nie istnieje gotowy opis emanacji, cho
mamy taki opis dotyczcy Ora.
Zdaje si, e nowi widzcy mieli bardzo abstrakcyjny sposb mylenia
skomentowaem. Kojarzy mi si to ze wspczesn filozofi.
Nie. Nowi widzcy byli nieprawdopodobnie praktyczni odrzek. Nie
interesowao ich wymylanie logicznych teorii.
Don Juan uwaa, e to staroytni widzcy byli abstrakcyjnymi mylicielami.
Konstruowali oni olbrzymie gmachy abstrakcji, waciwe im i ich czasom. I
podobnie jak wspczeni filozofowie, nie mieli adnej kontroli nad
konsekwencjami swych teorii. Z drugiej strony nowi widzcy, peni praktycyzmu,
potrafili zobaczy przepyw emanacji, a take to, w jaki sposb czowiek i inne
ywe istoty wykorzystuj te emanacje do konstruowania postrzeganego przez
siebie wiata.
Jak czowiek wykorzystuje te emanacje, don Juanie?
To tak proste, e brzmi wrcz idiotycznie. Dla widzcego czowiek jest
wietlist istot. Ta wietlisto Pochodzi od emanacji Ora zamknitych w
naszym jajowatym kokonie. Ta konkretna cz, ta garstka emanacji, ktr
obejmuje kokon, sprawia, e jestemy ludmi.
Postrzeganie polega na dopasowywaniu emanacji zawartych wewntrz naszego
kokonu do tych, ktre znajduj si na zewntrz. Widzcy potrafi na przykad
zobaczy emanacje we wntrzu kadej ywej istoty i powiedzie, jakie emanacje
na zewntrz im odpowiadaj.

 Czy emanacje przypominaj linie wiata? zapytaem.

Nie, zupenie nie. To byoby za proste. One s nie do opisania. A jednak ja
osobicie powiedziabym, e przypominaj one wietliste wkna. Normalna
wiadomo nie potrafi poj tego, e te wkna s wiadome. Nie potrafi ci
tego wyjani, bo sam nie wiem, co mwi. Mog ci tylko powiedzie we
wasnym imieniu, e te wkna s obdarzone samowiadomoci, ywe i
wibrujce; jest ich tak wiele, e liczby przestaj mie znaczenie, a kade z nich
stanowi zamknit w sobie wieczno.

Wstecz / Spis Treci / Dalej

4. Blask wiadomoci
Don Juan, don Genaro i ja wrcilimy z okolicznych gr, gdzie zbieralimy zioa,
do domu don Genara. Usiedlimy za stoem i don Juan przenis mnie w inny
stan wiadomoci. Don Genaro przez cay czas wpatrywa si w moj twarz i
teraz zacz mia si cicho. Powiedzia, e dziwi go, i bdc na dwch rnych
poziomach wiadomoci dziaam wedug zupenie innych standardw. Mj
zwizek z nim by tego najdobitniejszym przykadem. Po prawej stronie by on
dla mnie don Genarem, czarownikiem, ktrego szanowaem i ktry wzbudza we
mnie lk; jego niezrozumiae wyczyny zachwycay mnie i jednoczenie napaway
miertelnym strachem. Po lewej stronie by to po prostu Genaro lub Genarito,
bez adnego don" przed imieniem, czarujcy i uprzejmy widzcy, ktrego
uczynki byy absolutnie zrozumiae i spjne z tym, co ja sam robiem lub
prbowaem robi. Zgodziem si z nim i dodaem, e po lewej stronie dreniem
napawa mnie obecno Silvia Manuela, najbardziej tajemniczego z towarzyszy
don Juana, natomiast sam don Juan jako prawdziwy nagual stoi ponad
arbitralnymi ocenami; jego powaam i podziwiam w obydwu stanach.
Ale czy si go boisz? zapyta Genaro drcym gosem.
Ogromnie wtrci don Juan falsetem.
Rozemialimy si wszyscy trzej, ale miech don Juana i Genara by tak
niepohamowany, e natychmiast zaczem podejrzewa, i co przede mn
ukrywaj.
Don Juan potrafi czyta we mnie jak w ksice. Wyjani, e zanim czowiek w
peni wejdzie w wiadomo lewej strony, znajduje si w stanie przejciowym i
wwczas jest zdolny do niesychanej koncentracji, ale take podatny na wszelkie
moliwe wpywy. W tej chwili wadz nade mn przeja podejrzliwo.
La Gorda zawsze pozostaje na tym etapie powiedzia. Nauka idzie jej
piknie, tylko e trudno z ni wytrzyma. Nie moe nic poradzi na to, e jest
podatna na wszelkie pojawiajce si wpywy, oczywicie wcznie z bardzo
dobrymi rzeczami, jak na przykad silna koncentracja.
Don Juan powiedzia, e nowi widzcy odkryli, i wanie podczas przejciowego
etapu nauka przebiega na najgbszym poziomie. Naley wtedy nadzorowa
wojownikw i podawa im wyjanienia, by mogli je odpowiednio zweryfikowa.
Jeli nie poda si im adnych wyjanie, zanim przejd na lew stron, to mog
si sta wielkimi czarownikami, ale kiepskimi widzcymi, tak jak staroytni
Toltekowie.
Szczeglnie kobiety-wojownicy padaj ofiar przycigania lewej strony. S tak
zrczne, e przechodz na lew stron bez wysiku, czsto tak szybko, e

okazuje si to dla nich szkodliwe.

Po dugiej chwili ciszy Genaro usn, a don Juan zacz mwi. Powiedzia, e
nowi widzcy musieli wymyli wiele nowych terminw, by wyjani drug
prawd o wiadomoci. Jego dobroczyca zmieni niektre z tych okrele na
inne, ktre bardziej mu odpowiaday, a potem don Juan postpi podobnie,
wiedziony przekonaniem widzcych, e nie ma adnego znaczenia, jakich sw
si uywa, jeli tylko weryfikuje si wszelkie prawdy w nieniu.
Ciekaw byem, ktre okrelenia zostay zmienione, ale nie wiedziaem, jak
sformuowa pytanie. Don Juan zrozumia mnie niewaciwie; uzna, e podaj w
wtpliwo jego prawo do zmian lub umiejtno ich poczynienia. Wyjani, e
okrelenia zrodzone w racjonalnym umyle komunikuj jedynie zgod dotyczc
przyziemnych spraw codziennego ycia; z drugiej strony, jeli widzcy proponuje
jakie okrelenie, nigdy nie jest ono tylko metafor, wywodzi si bowiem z
widzenia i mieci w sobie wszystko, co widzcy moe osign. Zapytaem don
Juana, dlaczego pozmienia nazwy.
Nagual ma obowizek szuka coraz to lepszych sposobw wyjaniania
odrzek. Czas wszystko zmienia. Kady nowy nagual musi wczy w opis
swojego widzenia nowe sowa, nowe idee.
Czy chcesz powiedzie, e nagual czerpie idee ze zwykego wiata?
Nie. Chodzi mi o to, e nagual mwi o widzeniu na wci nowe sposoby. Na
przykad ty, jako nowy nagual, bdziesz musia powiedzie, e percepcja
wyrasta ze wiadomoci. Mj dobroczyca mwi to samo, ale wyraa si
inaczej.
A czym jest percepcja wedug nowych widzcych, don Juanie? zapytaem.
Mwi oni, e percepcja to stan poczenia; emanacje pozostajce we wntrzu
kokonu cz si z odpowiadajcymi im emanacjami zewntrznymi. Wanie
dziki temu poczeniu kada ywa istota moe posiada wiadomo. Widzcy
tak twierdz, bo widz ywe organizmy takimi, jakie s naprawd; widz je jako
wietliste istoty przypominajce bble biaawego wiata.
Zapytaem go, w jaki sposb emanacje wewntrz kokonu cz si z
zewntrznymi, by umoliwi percepcj.
Emanacje zewntrzne i wewntrzne usyszaem w odpowiedzi to takie
same wkna wiata. ywe stworzenia to malutkie bbelki utworzone z tych
wkien, mikroskopijne punkciki wiata przyczepione do nieskoczonych
emanacji.
Dalej don Juan mwi, e ywe istoty zawdziczaj sw wietlisto temu, e
we wntrzu ich kokonw uwiziona jest pewna cz emanacji Ora. Gdy
widzcy widz proces percepcji, obserwuj, jak wiato emanacji Orla
znajdujcych si na zewntrz kokonw ywych istot rozjania emanacje

zamknite w ich wntrzu. Zewntrzne wiato przyciga wewntrzne; chwyta je

jakby w puapk i zatrzymuje w miejscu. Wanie to unieruchomienie jest
wiadomoci kadej ywej istoty.
Widzcy mog te zobaczy, e emanacje na zewntrz kokonu wywieraj nacisk
na emanacje wewntrzne. Ten napr okrela stopie wiadomoci kadej ywej
istoty.
Poprosiem, eby wyjani dokadniej, w jaki sposb zewntrzne emanacje Ora
wywieraj presj na wewntrzne.
Emanacje Ora to co wicej ni wkna wiata. Kada z nich jest rdem
nieograniczonej energii. Pomyl o tym tak: poniewa niektre emanacje na
zewntrz kokonu s takie same jak te, ktre znajduj si wewntrz, ich energie
wytwarzaj nieustajcy napr. Ale kokon izoluje emanacje znajdujce si
wewntrz, a przez to steruje kierunkiem tego naporu. Wspominaem ju, e
staroytni widzcy byli mistrzami w sztuce opanowania wiadomoci. Teraz
mog uzupeni, e stali si nimi, gdy nauczyli si manipulowa struktur
ludzkiego kokonu. Mwiem ci wczeniej, e rozwizali oni zagadk
wiadomoci. Miaem na myli to, e widzieli i uwiadomili sobie, i wiadomo
to blask zawarty w kokonie ywych istot. Susznie nazwali go blaskiem
wiadomoci.
Dawni widzcy, mwi don Juan, przekonali si, e wiadomo to bursztynowy
blask wyrniajcy si intensywnoci na tle pozostaej czci kokonu. Obszar
objty tym blaskiem ma ksztat wskiej, pionowej smugi, ktra przebiega przez
ca dugo kokonu przy jego prawej krawdzi. Mistrzostwo dawnych widzcych
polegao na tym, e potrafili oni przesun t smug blasku i spowodowa jej
rozprzestrzenienie w gb kokonu przez ca jego szeroko.
Don Juan zamilk i spojrza na Genara, ktry wci mocno spa.
Genaro nie dba o wyjanienia powiedzia. To czowiek czynu. Dobroczyca
wci stawia przed nim problemy nie do rozwizania. Dlatego Genaro na dobre
wszed w lew stron i nigdy nie mia okazji, by si zastanawia i rozmyla.
Czy tak jest lepiej, don Juanie?
To zaley. Dla niego bya to doskonaa metoda. Dla ciebie i dla mnie nie byaby
ona jednak odpowiednia, bo w ten czy inny sposb wymaga si od nas
wyjanie. Genaro i mj dobroczyca bardziej przypominaj starych widzcych
ni nowych; potrafi kontrolowa blask wiadomoci i robi z nim wszystko, co
zechc.
Don Juan wsta z maty, na ktrej siedzielimy, i przecign si. Nalegaem, by
mwi dalej. Umiechn si i stwierdzi, e musz odpocz, bo moja
koncentracja zanika.
Kto zapuka do drzwi. Obudziem si. Byo ciemno i przez chwil nie

wiedziaem, gdzie jestem. Cz mnie znajdowaa si bardzo daleko, jakby

nadal upiona, cho byem zupenie przytomny. Widziaem wszystko wyranie w
wietle ksiyca, ktre wpadao przez otwarte okno.
Zobaczyem, e Genaro wstaje i idzie do drzwi, i wtedy przypomniaem sobie, e
jestem u niego w domu. Don Juan spa mocno na macie. Miaem wraenie, e
wszyscy trzej zasnlimy zaraz po tym, jak miertelnie zmczeni wrcilimy z
wycieczki w gry.
Don Genaro zapali lamp naftow. Poszedem za nim do kuchni. Kto przynis
mu garnek gorcego gulaszu i stert tortilli.
Kto ci przynis jedzenie? zapytaem. Czy jest tu jaka kobieta, ktra dla
ciebie gotuje? Do kuchni wszed don Juan. Obydwaj patrzyli na mnie,
umiechajc si. Z jakiego powodu te umiechy mnie przeraziy. Omal nie
zaczem krzycze ze strachu, ale don Juan uderzeniem w plecy przenis mnie
w stan podwyszonej wiadomoci. Wtedy zdaem sobie spraw, e we nie
albo przy obudzeniu musiaem wrci do zwykego stanu wiadomoci.
Gdy znw wszedem w stan podwyszonej wiadomoci, ogarno mnie uczucie,
ktre byo mieszanin ulgi, zoci i przytaczajcego smutku. Ulg sprawio mi to,
e znw poczuem si sob, gdy zaczem uwaa te niepojte stany za moje
prawdziwe ja". Powd by prosty czuem wtedy peni, nic mi nie brakowao.
Zo i smutek stanowiy reakcj na bezradno. Wyraniej ni kiedykolwiek
uwiadomiem sobie ograniczenia wasnej istoty.
Poprosiem don Juana, by mi wyjani, jak to moliwe, e robi to, co robi. W
stanach podwyszonej wiadomoci potrafiem spojrze wstecz i wszystko sobie
przypomnie; pamitaem nawet to, e w normalnym stanie wiadomoci nie
potrafiem odzyska pamici. Ale gdy wracaem do normalnego, codziennego
poziomu wiadomoci, nie mogem sobie przypomnie niczego, co robiem
znajdujc si w stanie podwyszonej wiadomoci, nawet gdyby moje ycie
miao od tego zalee.
Stj, zatrzymaj si odrzek don Juan. Jeszcze niczego sobie nie
przypomniae. Podwyszona wiadomo to tylko stan przejciowy. Dalej jest
co znacznie wikszego. Bye tam wiele, wiele razy. Teraz nie potrafisz sobie
tego przypomnie, nawet gdyby twoje ycie miao od tego zalee.
Mia racj. Nie miaem pojcia, o czym mwi. Poprosiem o wyjanienie.
Wyjanienie nadejdzie. To powolny proces, ale dojdziemy do tego. Trwa to
dugo, bo ja jestem taki jak ty: lubi wszystko rozumie. Jestem przeciwiestwem
mojego dobroczycy, ktry nie by przekonany do wyjanie. Dla niego istniao
tylko dziaanie. Stawia nas bezporednio przed niezrozumiaymi problemami i
kaza je rozwizywa na wasn rk. Niektrzy z nas nigdy niczego nie
rozwizali, a w kocu znalelimy si w sytuacji bardzo podobnej do dawnych
widzcych; samo dziaanie i brak prawdziwej wiedzy.

 Czy te wspomnienia s uwizione w moim umyle? zapytaem.

Nie. To by byo zbyt proste. Dziaania widzcych s bardziej skomplikowane.
Nie chodzi tylko o podzia czowieka na umys i ciao. Zapomniae o tym, co
robie i czego bye wiadkiem, bo gdy si to dziao, widziae.
Poprosiem, by jeszcze raz wyjani to, co wanie powiedzia. Odrzek cierpliwie,
i wszystko, czego nie pamitam, miao miejsce w stanach, w ktrych moja
codzienna wiadomo zostaa zintensyfikowana, co oznaczao, e
wykorzystywaem peni swojej istoty.
To, czego nie pamitasz, jest uwizione w innych obszarach twojej cakowitej
istoty powiedzia don Juan. Uywanie tych obszarw nazywa si widzeniem.
Don Juanie, rozumiem jeszcze mniej ni zwykle.
Nie winie ci za to. Widzenie to obnaanie istoty wszystkiego, obserwacja
nieznanego i wgld w niepoznawalne. A przez to nie daje ono czowiekowi
pociechy. Widzcy zwykle rozsypuj si na kawaki, gdy si przekonuj, e
istnienie jest niezrozumiale skomplikowane i e nasza zwyka wiadomo plami
je swymi ograniczeniami.
Powtrzy jeszcze raz, e moja koncentracja musi by zupena, e najwaniejsze
jest zrozumienie, e nowi widzcy przykadali ogromn wag do tego, co
uwiadamiamy sobie gboko i nieemocjonalnie.
Na przykad cign tamtego dnia, gdy zrozumiae, o co chodzi z la Gord
i twoim poczuciem wasnej wanoci, tak naprawd niczego nie zrozumiae. To
by tylko wybuch emocji. Mwi tak, bo nastpnego dnia twoje poczucie wasnej
wanoci znw byo tak wielkie, jakby nigdy niczego sobie nie uwiadomi. To
samo przydarzyo si dawnym widzcym. Cenili sobie reakcje emocjonalne. Ale
gdy nadesza chwila, w ktrej powinni zrozumie to, co zobaczyli, nie potrafili
tego zrobi. Do zrozumienia potrzebna jest trzewo umysu, a nie emocje.
Strze si tych, ktrzy szlochaj, gdy co sobie uwiadomi, bo tak naprawd
nie uwiadomili sobie niczego.
Ci, ktrzy nie potrafi zrozumie na trzewo, napotkaj na ciece wiedzy
nieopisane niebezpieczestwa cign. Szkicuj ci kolejno, w jakiej nowi
widzcy ustawili prawdy o wiadomoci, by mg jej uy jako mapy, ktr
musisz potwierdzi swoim widzeniem, nie oczami.
Nastpia dusza przerwa. Don Juan wpatrywa si we mnie. Wyranie czeka
na moje pytanie.
Wszyscy padaj ofiar bdu sdzc, e widzi si oczami podj. Ale niech
ci nie dziwi, e po tylu latach jeszcze sobie nie uwiadomie, i widzenie nie
jest kwesti oczu. Ten bd jest zupenie normalny.
Czym w takim razie jest widzenie? zapytaem.

Odrzek, e jest to czenie. Przypomniaem mu, i wczeniej nazwa czeniem

percepcj. Rzek na to, ze czenie emanacji, ktrych uywamy rutynowo, to
percepcja codziennego wiata, za czenie emanacji, ktrych w yciu
codziennym nigdy nie wykorzystujemy, to widzenie. Gdy dokonamy takiego
poczenia, zaczynamy widzie. Poniewa widzenie jest skutkiem niezwykych
pocze emanacji, nie ma nic wsplnego ze wzrokiem. Doda, e widziaem ju
nieskoczenie wiele razy, ale nigdy nie przyszo mi do gowy, ze oczy nie maj tu
nic do rzeczy. Podporzdkowaem si etykietce, nazwie i opisom tego procesu.
Gdy widzcy widzi, co mu wyjania nowy, tworzcy si wanie porzdek
cign. Jest to gos, ktry mwi ci prosto do ucha, co jest co. Jeli tego gosu
nie ma, to znaczy, ze nie jest to widzenie, tylko co innego.
Po chwili milczenia zaczai opowiada o tym gosie. Stwierdzenie, e widzenie
jest syszeniem, mwi, take byoby faszywe, gdy widzenie to co o wiele
wicej. Widzcy uznali jednak, i dwik mona traktowa jako wskanik
sygnalizujcy nowy sposb czenia emanacji.
Rzek, e gos z widzenia jest niezwykle tajemniczy i niewytumaczalny.
Osobicie jestem przekonany, e gos z widzenia naley tylko do czowieka.
Moe pojawia si on dlatego, e nikt oprcz ludzi nie mwi. Dawni widzcy
wierzyli, e jest to gos czego potnego, zwizanego bezporednio z
czowiekiem, opiekuna ludzkoci. Nowi widzcy odkryli, e to co, co nazwali
ludzk matryc, nie posiada gosu. Dla nowych widzcych gos z widzenia jest
czym zupenie niezrozumiaym; uwaaj oni, e jest to blask wiadomoci, ktry
gra na emanacjach Ora, tak jak harfista gra na harfie.
Tu don Juan odmwi dalszych wyjanie. Pocieszy mnie tylko, e pniej, gdy
dowiem si wicej, wszystko stanie si dla mnie jasne.
Suchaem don Juana z tak siln koncentracj, e w ogle nie pamitaem, kiedy
usiadem przy stole do posiku. Gdy don Juan zamilk, uwiadomiem sobie, e
Jego talerz z gulaszem jest prawie pusty.
Genaro wpatrywa si we mnie z promiennym umiechem. Mj talerz sta przede
mn na stole i take by Pusty. Zostaa na nim tylko cienka warstewka sosu,
jakbym przed chwil skoczy je. Nie pamitaem, ebym co jad, ale nie
pamitaem take, kiedy podszedem do stou i usiadem.
Czy smakowa ci gulasz? zapyta Genaro odwracajc wzrok.
Powiedziaem, e tak, bo nie chciaem przyzna, e mam problemy z pamici.
Jak dla mnie, byo w nim za duo chili rzek Genaro. Ty te nie jeste
przyzwyczajony do ostrego jedzenia, wic martwiem si, czy ci nie zaszkodzi.
Nie trzeba byo bra dokadki. Zdaje si, e przy podwyszonej wiadomoci
przestajesz si kontrolowa, co?

Przyznaem mu racj. Wrczy mi duy dzban wody, bym ugasi pragnienie i

przepuka gardo. Gdy chciwie wypiem cay dzbanek, obydwaj ryknli dononym
miechem.
Naraz uwiadomiem sobie, co si dzieje. Byo to fizyczne wraenie uderzenia
tawym wiatem, jakby kto zapali zapak tu przed moimi oczami.
Wiedziaem, e Genaro artuje. Nic nie jadem. Byem tak zaabsorbowany
wyjanieniami don Juana, e zapomniaem o wszystkim innym. Stojcy przede
mn talerz nalea do Genara.
Po kolacji don Juan powrci do wyjanie dotyczcych blasku wiadomoci.
Genaro siedzia obok mnie i sucha, jakby to wszystko byo dla niego zupenie
nowe.
Don Juan powiedzia, e napr wywierany przez emanacje znajdujce si na
zewntrz kokonu, ktre nazywa si swobodnymi emanacjami, na emanacje
wewntrzne, jest taki sam u wszystkich ywych istot, ale jego efekty s bardzo
rne, gdy kokony rnych gatunkw rozmaicie reaguj na ten nacisk. W
pewnych granicach mona jednak mwi o jednolitoci.
Dlatego cign kiedy widzcy widz, e napr swobodnych emanacji
wpywa na emanacje wewntrzne, ktre znajduj si w nieustannym ruchu, i
zatrzymuje je, to wiedz, e wietlista istota zostaje zatrzymana w ruchu przez
wiadomo. A skoro moemy powiedzie, e swobodne emanacje wpywaj na
emanacje wewntrz kokonu i zatrzymuj ich ruch, oznacza to, e widzcy widz
co, czego nie da si opisa, ale czego znaczenie rozumiej bez cienia
wtpliwoci. Oznacza to, e gos z widzenia powiedzia im, i emanacje
wewntrz kokonu znajduj si w zupenym spoczynku i cz si z niektrymi
spord emanacji zewntrznych.
Widzcy oczywicie utrzymuj, e wiadomo zawsze znajduje si na
zewntrz; prawdziwa tajemnica nie kryje si w naszym wntrzu. Poniewa
swobodne emanacje z natury zatrzymuj te, ktre znajduj si wewntrz kokonu,
chodzi tylko o to, by pozwoli swobodnym emanacjom na stopienie z tym, co
znajduje si wewntrz nas. Widzcy wierz, e jeli si nam to uda, staniemy si
tacy, jacy naprawd jestemy pynni, w nieustannym ruchu, wieczni.
Nastpia dusza chwila ciszy. W oczach don Juana lni niezwyky blask.
Wydawao mi si, e patrz na mnie z wielkiej gbi i e kade z nich jest
niezalenym wietlistym punktem. Przez chwil wydawao si, e don Juan
walczy z niewidzialn si, wewntrznym ogniem, ktry chce go caego
pochon. Ta chwila mina i zacz mwi dalej.
Stopie wiadomoci kadej ywej istoty zaley od tego, na ile potrafi ona
podda si naporowi swobodnych emanacji.
Po dugiej przerwie don Juan wrci do wyjanie. Powiedzia, e widzcy widz,
i wiadomo kadej istoty od chwili poczcia jest powikszana i wzbogacana

przez procesy yciowe. Zobaczyli oni na przykad, i wiadomo owada i

czowieka powiksza si od chwili poczcia zadziwiajco rnymi drogami, ale z
jednakow konsekwencj.
Czy wiadomo rozwija si od momentu poczcia, czy od momentu urodzin?
zapytaem.
wiadomo ronie od chwili poczcia. Zawsze ci mwiem, e energia
seksualna jest niezwykle wana. Naley j kontrolowa i uywa jej z najwysz
ostronoci Reagowae na to niechci, bo sdzie, ze mwi tak ze
wzgldw moralnych, tymczasem mnie chodzio o oszczdzanie energii i
sterowanie ni.
Don Juan spojrza na Genara, a ten potwierdzi skinieniem gowy.
Genaro opowie ci, co nasz dobroczyca, nagual Julian, mwi o oszczdzaniu
energii i sterowaniu ni. powiedzia don Juan.
Nagual Julian twierdzi, ze seks jest kwesti energii. zacz Genaro. Na
przykad dla mego ycie seksualne nigdy nie byo problemem, bo mia mnstwo
energii. Ale po pierwszym spojrzeniu na mnie stwierdzi, ze mj fiut nadaje si
tylko do siusiania. Uwaa, ze mam za mao energii na seks. Jego zdaniem moi
rodzice byli zbyt znudzeni i zmczeni, gdy mnie robili, jestem owocem bardzo
nudnego seksu, cojida aburnda. Taki si ju urodziem, znudzony i zmczony.
Nagual Julian zaleca, eby ludzie tacy jak ja nigdy nie uprawiali seksu, w ten
sposb zaoszczdz t odrobin energii, ktr maj. Silvio Manuel i Emihto
usyszeli to samo Nagual Julian widzia, ze pozostali maj do energii, nie
zrodzili si z nudnego seksu, dlatego powiedzia im, ze mog robi ze swoj
energi seksualn co tylko zechc. Zaleca im jednak, by si kontrolowali i starali
si zrozumie nakaz Ora mwicy, e seks suy przekazywaniu blasku
wiadomoci. Wszyscy twierdzilimy, ze to rozumiemy.
Pewnego dnia, bez adnego ostrzeenia, nagual Julian przy pomocy swego
dobroczycy, naguala Eliasa, odsoni zason innego wiata i wepchn nas tam
bez adnego wahania. Wszyscy, z wyjtkiem Silvio Manuela, omal nie
umarlim.y Mielimy za mao energii, by wytrzyma napr innego wiata. aden
z nas, poza Silviem Manuelem, nie postpowa wedug zalece naguala.
Co to jest zasona innego wiata? zapytaem.
Tak, jak mwi Genaro, jest to zasona. wyjani don Juan. Ale odbiegasz od
tematu. Zawsze tak robisz. Mwimy o zaleceniu Ora dotyczcym seksu. Orze
nakaza, by uywa energii seksualnej do tworzenia ycia. Przez energi
seksualn Orze rozprzestrzenia wiadomo. Dlatego, gdy ywe istoty angauj
si w akt seksualny, emanacje we wntrzu ich kokonw staraj si przekaza
wiadomo nowym istotom, ktre s stwarzane.
Don Juan powiedzia, ze podczas aktu seksualnego emanacje we wntrzu

kokonw obydwojga partnerw staj si niezwykle pobudzone. To pobudzenie

osiga kulminacj w chwili, gdy od kadego kokonu oddziela si fragment blasku
wiadomoci i fragmenty pochodzce od obojga partnerw stapiaj si ze sob.
Stosunek seksualny zawsze suy rozprzestrzenianiu wiadomoci, cho ta
rozprzestrzeniona wiadomo nie musi zosta utrwalona. cign.
Emanacje we wntrzu ludzkiego kokonu nie rozumiej, co to jest stosunek dla
przyjemnoci.
Genaro pochyli si do mnie nad stoem i rzek cicho.
Nagual mwi prawd. Te emanacje nie maj o niczym pojcia.
Potrzsn gow z emfaz i mrugn. Don Juan powstrzymywa miech. Doda,
i bd popeniany przez czowieka polega na dziaaniu z zupenym
lekcewaeniem tajemnicy istnienia i na wierze, i tak subtelny akt
rozprzestrzeniania ycia i wiadomoci jest tylko fizycznym popdem, ktrym
mona sterowa wedle woli.
Genaro obscenicznie poruszy biodrami. Don Juan skin gow mwic, ze to
wanie mia na myli. Genaro podzikowa mu za uznanie dla jego jedynego
wkadu w wyjanienie tajemnicy wiadomoci. Obydwaj zaczli si mia jak
idioci i powiedzieli, ze gdybym wiedzia, jak powanie ich dobroczyca traktowa
wyjanienie tajemnicy wiadomoci, miabym si razem z nimi.
Szczerze zaciekawiony zapytaem don Juana, jakie to wszystko moe mie
znaczenie dla przecitnego czowieka yjcego w zwyczajnym wiecie.
Mwisz o tym, co robi Genaro? zapyta, udajc powag.
Ich wesoo zawsze bya zaraliwa. Uspokoili si dopiero po duszej chwili.
Obydwaj mieli takie mnstwo energii, e przy nich wydawaem si stary i
znuony.
Naprawd nie wiem rzek w kocu don Juan. Wiem tylko, jakie znaczenie
ma to dla wojownikw. Wojownicy wiedz, e jedyn prawdziw energi, jak
posiadamy, jest darzca yciem energia seksualna. Dziki tej wiedzy w kadej
chwili s wiadomi wasnej odpowiedzialnoci. Jeli wojownik chce zgromadzi
wystarczajco wiele energii, by widzie, musi sta si skpcem w uywaniu
energii seksualnej. To lekcja, ktrej udzieli nam nagual Julian. Omal nie
stracilimy ycia, gdy wepchn nas w nieznane. A poniewa wszyscy chcielimy
widzie, oczywicie od tamtej pory powstrzymywalimy si przed traceniem
blasku wiadomoci.
Don Juan ju wczeniej gosi takie pogldy, ale zawsze, gdy porusza ten temat,
zaczynalimy si sprzecza. Sdziem, e jest to z jego strony wyraz
purytaskiego podejcia do seksu, tote za kadym razem czuem przymus, by
protestowa i wysuwa kontrargumenty.

Znw powtrzyem swoje argumenty, oni za zaczli si mia do ez.

Co mona zrobi z naturaln ludzk zmysowoci? zapytaem don Juana.
Nic odrzek. Nie ma nic zego w ludzkiej zmysowoci. rdem za jest
ignorancja czowieka i lekcewaenie jej magicznej natury. Bdem jest
lekkomylnie marnowa yciodajn si seksu i nie mie dzieci, ale bdem jest
take nie wiedzie, e posiadanie dzieci wyczerpuje nasz blask wiadomoci.
A skd widzcy wiedz, e posiadanie dzieci wyczerpuje blask wiadomoci?
Widz, e przy urodzeniu dziecka blask wiadomoci rodzicw kurczy si, a
blask dziecka wzmaga. U niektrych nadwraliwych, kruchych rodzicw blask
wiadomoci niemal zupenie zanika. Gdy wiadomo dzieci wzrasta, w
wietlistym kokonie rodzicw pojawia si ciemna plama w miejscu, z ktrego
zosta zabrany blask. Zazwyczaj to miejsce znajduje si w poowie wysokoci
kokonu. Czasami nawet mona zobaczy te plamy bezporednio na ciele.
Zapytaem, czy mona co zrobi, by ludzie w bardziej wywaony sposb
zrozumieli, czym jest blask wiadomoci.
Nic odrzek. W kadym razie widzcy nic nie mog zrobi. Celem
widzcego jest sta si wolnym, bezstronnym wiadkiem, ktry nie jest w stanie
niczego osdza; w innym wypadku musiaby przyj odpowiedzialno za
rozpoczcie nowego, ulepszonego cyklu. Nikt nie jest w stanie si tego podj.
Jeli nowy cykl ma nadej, musi nadej samoistnie.

Wstecz / Spis Treci / Dalej

5. Pierwsza uwaga
Nastpnego dnia zjedlimy niadanie o wicie, a potem don Juan przenis mnie
w inny stan wiadomoci.
Dzisiaj wrcimy do oryginalnego otoczenia powiedzia do Genara.
Oczywicie odrzek Genaro z najwysz powag. Zerkn na mnie i doda
cicho, jakby nie chcia, bym go usysza: Czy on musi... moe to zbyt wiele...
W cigu kilku sekund wezbraa we mnie podejrzliwo i lk. Zaczem si poci i
dysze. Don Juan podszed do mnie z wielkim rozbawieniem na twarzy.
Zapewni mnie, e Genaro tylko bawi si moim kosztem, i doda, e wybieramy
si do miejsca, gdzie przed tysicami lat yli pierwsi widzcy.
Gdy to mwi, przypadkiem zerknem na Genara. Powoli i prawie
niedostrzegalnie potrzsa gow z boku na bok, jakby chcia mi da do
zrozumienia, e don Juan nie mwi prawdy. Ogarno mnie nerwowe, wrcz
histeryczne podniecenie, ktre mino dopiero wtedy, gdy Genaro wybuchn
gonym miechem.
Zdumiewao mnie to, jak atwo moje emocje pitrzyy si do niebotycznej
wysokoci, a potem rwnie nagle opaday do zera.
Wszyscy trzej wczesnym rankiem wyszlimy z domu Genara i po krtkim marszu
znalelimy si wrd otaczajcych dom, zniszczonych erozj wzgrz. Tam
usiedlimy na ogromnym, paskim gazie. Lea on na agodnym zboczu
wzgrza, otoczony polami, z ktrych niedawno zebrano kukurydz.
To jest pierwotne miejsce powiedzia don Juan. Wrcimy tu jeszcze kilka
razy w trakcie nauki.
Noc dziej si tu bardzo dziwne rzeczy dorzuci Genaro. Nagual Julian
zapa tu kiedy sprzymierzeca. Czy te raczej sprzymierzeniec...
Don Juan da mu wyrany sygna ruchem brwi i Genaro urwa wp zdania.
Jeszcze za wczenie na straszne opowieci umiechn si. Poczekajmy do
zmroku.
Wsta i zacz si czoga dokoa skay, opierajc si na czubkach palcw i
wyginajc krgosup do gry.
Jak to byo z tym sprzymierzecem, ktrego zapa tutaj twj dobroczyca?
zapytaem don Juana.
Nie odpowiedzia od razu. Przyglda si z zachwytem wygupom Genara.
Chodzio o bardzo wyrafinowany sposb uycia wiadomoci rzek w kocu,
wci wpatrzony w Genara.

Genaro zatoczy krg dokoa skay, wrci i usiad obok mnie. Dysza ciko,
jakby brakowao mu tchu. Don Juan wydawa si zafascynowany tym, co Genaro
zrobi. Znw poczuem, e obydwaj bawi si moim kosztem i e dzieje si tu
co, o czym nic nie wiem.
Nagle don Juan rozpocz wyjanienia. Jego gos podziaa na mnie
uspokajajco. Powiedzia, e po mudnych wysikach widzcy doszli do wniosku,
i wiadomo dorosego czowieka, dojrzaa w procesie wzrostu, nie moe ju
by nazywana wiadomoci, bo po modyfikacjach staa si czym
intensywniejszym i bardziej skomplikowanym. Widzcy nazwali to uwag.
A skd widzcy wiedz, e wiadomo jest pielgnowana i ronie?
zapytaem.
Don Juan odrzek, e na pewnym etapie rozwoju ludzkiej wiadomoci smuga
emanacji we wntrzu kokonu staje si bardzo jaskrawa; w miar, jak czowiek
gromadzi dowiadczenie, wypenia si ona blaskiem. W niektrych przypadkach
blask emanacji skadajcych si na t smug zwiksza si do tego stopnia, e
stapiaj si one z emanacjami zewntrznymi. Dostrzegajc to wzmocnienie,
widzcy musieli przyj, i wiadomo jest materiaem wyjciowym, a uwaga
ostatecznym produktem dojrzewania.
Jak widzcy okrelaj uwag? zapytaem.
Uwaaj, e uwaga polega na okieznaniu i powikszaniu wiadomoci w
procesie ycia.
Niebezpieczestwo definicji, cign don Juan, polega na tym, i upraszczaj
one wszystko, by stao si bardziej zrozumiae; w tym przypadku, przy
definiowaniu uwagi, powstaje ryzyko, e magiczne, cudowne osignicie
zostanie przeksztacone w powszednie zjawisko. Uwaga jest najwyszym
dokonaniem czowieka. Wychodzi od surowej zwierzcej wiadomoci i rozwija
si, a obejmie ca skal ludzkich alternatyw. Widzcy udoskonalaj j jeszcze
bardziej, tak, by obja peen potencja ludzkich moliwoci.
Ciekawio mnie, czy widzcy przypisuj jakie szczeglne znaczenie
alternatywom i moliwociom. Don Juan wyjani, e termin ludzkie alternatywy"
oznacza wszystkie wybory, ktrych moemy dokona jako osoby. Dotycz one
spraw codziennych, tego, co znane, tote ich zasig i liczba s ograniczone.
Ludzkie moliwoci z kolei nale do dziedziny nieznanego. Nie jest to to, co
moemy wybra, lecz co moemy osign. Przykadem alternatywy jest
wybierana przez ludzi wiara w to, e ludzkie ciao jest tylko jednym z wielu
przedmiotw. Przykadem moliwoci jest dokonanie widzcych, ktrzy potrafi
postrzega czowieka jako wietlist, jajowat istot. Uznajc ciao za przedmiot
poruszamy si w obrbie znanego, traktujc je jako wietliste jajo w obrbie
nieznanego; dlatego zasig ludzkich moliwoci jest prawie nieograniczony.

 Widzcy twierdz, e istniej trzy rodzaje uwagi ' cign don Juan. Odnosi
si to tylko do ludzi, nie do wszystkich ywych istot. Te trzy typy to nie tyle
rodzaje uwagi, co raczej poziomy osigni. Nazywa sieje pierwsz, drug i
trzeci uwag. Kada z nich jest niezalen, kompletn dziedzin.
Wyjani, e pierwsza uwaga czowieka to zwierzca wiadomo, ktr w
procesie nabywania dowiadcze rozwinlimy w skomplikowan, subteln i
niezwykle kruch umiejtno radzenia sobie ze wszystkimi aspektami
codziennego ycia. Inaczej mwic, wszystko, o czym moemy pomyle, jest
czci pierwszej uwagi.
Pierwsza uwaga obejmuje wszystko, czym jest przecitny czowiek. Poniewa
niepodzielnie rzdzi ona naszym yciem, jest najcenniejszym dobytkiem
przecitnego czowieka, moe nawet jedynym. Z powodu prawdziwej wartoci
pierwszej uwagi nowi widzcy zaczli j rygorystycznie bada przez widzenie.
Odkrycia, jakich dokonali, wpyny na ich wiatopogld, a take na pogldy
wszystkich ich spadkobiercw, chocia wikszo z tych spadkobiercw nie
rozumie, co tamci naprawd widzieli.
Ostrzeg mnie z naciskiem, e wnioski wypywajce z rygorystycznych bada
nowych widzcych maj bardzo niewiele wsplnego z rozsdkiem czy
racjonalnoci, gdy po to, by zbada i wyjani pierwsz uwag, czowiek musi
j zobaczy. Tylko widzcy potrafi to zrobi. Niezbdne jest jednak przyjrzenie
si temu, co widzcy zobaczyli w pierwszej uwadze. Dziki temu pierwsza
uwaga ma jedyn okazj, by uwiadomi sobie mechanizm wasnego dziaania.
Z punktu widzenia widzcych, pierwsza uwaga to blask wiadomoci, ktry
uzyska niezwyk jaskrawo cign. Ale jest on skupiony na powierzchni
kokonu, jeli mog si tak wyrazi. Ten blask obejmuje to, co znane.
Druga uwaga jest bardziej zoon i wyspecjalizowan postaci blasku
wiadomoci. Zajmuje si ona nieznanym i pojawia si, gdy czowiek zaczyna
wykorzystywa nie uywane wczeniej emanacje znajdujce si we wntrzu
kokonu. Powiedziaem, e druga uwaga jest wyspecjalizowana, bo jeli czowiek
chce wykorzysta te nie uywane emanacje, potrzebuje niepospolitej,
wyrafinowanej taktyki, ktra wymaga wielkiej dyscypliny i koncentracji.
Powiedzia, e ju wczeniej, gdy uczy mnie sztuki nienia, wspomina, i
koncentracja niezbdna do uwiadomienia sobie, e si ni, jest zwiastunem
drugiej uwagi. Ta koncentracja jest postaci wiadomoci, ktra nie naley do tej
samej kategorii, co wiadomo potrzebna do radzenia sobie ze zwykym
wiatem.
Za nic w wiecie nie chciabym w niej zbdzi cign. Jest to bagno, tak
skomplikowany i dziwaczny obszar, e rozsdni widzcy wchodz tam tylko
przestrzegajc surowych ogranicze. Wielka trudno polega na tym, e wejcie
w drug uwag jest bardzo atwe, a jej przyciganie niemal nieodparte.

Don Juan mwi, e dawni widzcy, jako mistrzowie wiadomoci, uywali swej
sztuki do badania wasnego blasku wiadomoci i rozszerzali go ponad wszelkie
granice. Chcieli stopniowo, pasmo po pamie, rozwietli wszystkie emanacje
znajdujce si w obrbie kokonu. Dokonali tego, ale zasza dziwna rzecz:
metoda dziaania polegajca na rozwietlaniu emanacji pasmo po pamie
doprowadzia do tego, e stali si winiami labiryntw drugiej uwagi.
Nowi widzcy naprawili ten bd mwi don Juan. Pozwolili, by mistrzostwo
wiadomoci rozwijao si a do naturalnego koca, to znaczy rozszerzenia si
blasku wiadomoci poza granice wietlistego kokonu w jednej chwili.
Wojownik wchodzi w stan trzeciej uwagi, gdy blask wiadomoci przeksztaca si
w wewntrzny ogie; nie rozszerza si stopniowo, lecz obejmuje naraz wszystkie
emanacje Ora zamknite w ludzkim kokonie.
Don Juan wyrazi podziw dla wysikw nowych widzcych, ktrzy postawili sobie
za cel dotarcie do stanu trzeciej uwagi bez utraty ycia i poczucia tosamoci.
Uzna, e nie warto traci czasu na omawianie nielicznych przypadkw, gdy
ludzie lub inne ywe istoty niewiadomie wchodz w nieznane i niepoznawalne;
nazwa to darem Ora. Zapewni, e dla nowych widzcych wejcie w trzeci
uwag rwnie jest darem, ale naley to rozumie inaczej. Jest to raczej
nagroda za osignicia.
Doda, e w chwili mierci wszyscy ludzie wchodz w niepoznawalne, a niektrzy
nawet osigaj stan trzeciej uwagi, ale oglnie rzecz biorc trwa to tylko krtk
chwil i suy jedynie oczyszczeniu pokarmu dla Ora.
Najwysze osignicie czowieka powiedzia to doj do tego poziomu
uwagi nie tracc przy tym siy ycia i nie stajc si odcielenion wiadomoci
ulatujc jak pomyk w stron dzioba Ora, ktry za chwil j pore.
***
Suchajc wyjanie don Juana zupenie przestaem zwraca uwag na
otoczenie. Genaro chyba wsta i odszed; nigdzie nie byo go wida. Z
zaskoczeniem zauwayem, e siedz w kucki na skale, a don Juan, ktry
przykucn obok mnie, delikatnie naciska na moje ramiona. Wycignem si na
skale i przymknem oczy. Z zachodu wia agodny wiatr.
Nie zasypiaj powiedzia don Juan. W adnym wypadku nie wolno ci usn
na tym gazie. Usiadem. Wpatrywa si we mnie.
Rozlunij si tylko cign. Wycisz wewntrzny dialog.
Byem bez reszty skupiony na jego sowach, gdy naraz Przeszy mnie lk. W
pierwszej chwili nie wiedziaem, o co chodzi; pomylaem, e moe znw
przydarzy mi si atak nieufnoci. Ale potem jak grom porazia mnie wiadomo,
e jest ju pne popoudnie. Wydawao mi si, e nasza rozmowa trwaa jak
godzin, a tymczasem zaja ona cay dzie.

Dotaro do mnie znaczenie tej niezgodnoci, cho nie miaem pojcia, co si ze

mn dziao. Poderwaem si z miejsca. W caym ciele odczuwaem dziwne
wraenie; chciaem biec. Don Juan doskoczy do mnie i zatrzyma si.
Upadlimy na mikk ziemi. Trzyma mnie w elaznym ucisku. Nie miaem
pojcia, e jest taki silny.
Trzsem si gwatownie i konwulsyjnie rzucaem ramionami na wszystkie strony.
Jaka cz mnie zachowaa jednak dystans i z fascynacj obserwowaa
wibracje, obroty i drenie caego ciaa. W kocu atak min i don Juan puci
mnie, dyszc z wysiku. Rzek, e wrcimy na ska i bdziemy tam siedzie,
dopki nie dojd do siebie.
Nie mogem si powstrzyma, by nie zada mu zwykego pytania: co si ze mn
stao? Wyjani, e gdy do mnie mwi, przekroczyem pewn granic i wszedem
bardzo gboko w lew stron. Obydwaj z Genarem poszli tam za mn. A potem
wypadem stamtd rwnie niespodziewanie, jak wszedem.
Pochwyciem ci w sam por powiedzia. Gdybym tego nie zrobi,
wrciby prosto do swojej normalnej wiadomoci.
W gowie miaem zupeny zamt. Don Juan wyjani, e wszyscy trzej igralimy
ze wiadomoci. Widocznie przestraszyem si i uciekem od nich.
Genaro jest mistrzem wiadomoci tumaczy don Juan. Silvio Manuel jest
mistrzem woli. Obydwaj zostali bezlitonie wepchnici w nieznane. Mj
dobroczyca zrobi z nimi to samo, co jego dobroczyca zrobi z nim. Genaro i
Silvio Manuel pod niektrymi wzgldami bardzo przypominaj dawnych
widzcych. Wiedz, co potrafi zrobi, ale zupenie ich nie interesuje, w jaki
sposb to robi. Dzisiaj Genaro wykorzysta okazj, by popchn twj blask
wiadomoci i w rezultacie wszyscy trzej znalelimy si w dziwnych obszarach
nieznanego.
Poprosiem, by mi opowiedzia, co si tam zdarzyo.
Sam sobie to bdziesz musia przypomnie odezwa si jaki gos tu przy
moim uchu. Byem zupenie pewien, e jest to gos widzenia, tote wcale si nie
przestraszyem, a nawet powstrzymaem impuls, ktry kaza mi si odwrci.
Jestem gosem widzenia i chc ci powiedzie, e jeste may kutas rzek gos
i zachichota.
Odwrciem si. Za moimi plecami siedzia Genaro. Byem tak zdziwiony, e
miaem si chyba odrobin bardziej histerycznie ni oni.
Ju si ciemnia rzek w kocu Genaro. Obiecaem ci wczeniej, e
urzdzimy tu sobie bal.
Na to wtrci si don Juan. Stwierdzi, e na dzisiaj powinnimy ju skoczy, bo
taki ze mnie miczak, e umarbym ze strachu.

 Niee, on jest w porzdku oznajmi Genaro, poklepujc mnie po ramieniu.

Lepiej zapytaj jego odparowa don Juan. Sam ci powie, e jest miczakiem.
Naprawd jeste takim miczakiem? zapyta Genaro, marszczc czoo.
Nie odpowiedziaem. Obydwaj zatoczyli si ze miechu. Genaro zsun si na
ziemi. Don Juan zrcznie zeskoczy ze skay i pomg mu wsta.
Pokn haczyk mrukn Genaro do don Juana, wskazujc na mnie. Za nic
w wiecie nie przyzna, e jest miczakiem. Czuje si na to zbyt wany, ale robi
w portki ze strachu, gdy pomyli, co moe si zdarzy Przez to, e nie przyzna
si do tchrzostwa.
Patrzc na nich pomylaem, e tylko Indianie potrac si zdoby na tak
wesoo. Ale jednoczenie powstao we mnie przekonanie, e obydwaj maj w
sobie niezmierzone pokady zoliwoci. Robili sobie zabaw z nie-Indianina.
Don Juan natychmiast przejrza moje uczucia.
Nie wypuszczaj swojego poczucia wanoci spod kontroli ostrzeg mnie.
Pod adnym wzgldem nie jeste kim szczeglnym. Nikt z nas nie jest,
niewane, czy to Indianin, czy nie. Nagual Julian i jego dobroczyca mieli w
yciu mnstwo uciechy dziki nam.
Genaro zrcznie wspi si z powrotem na ska i podszed do mnie.
Na twoim miejscu czubym takie zaenowanie, ze chyba bym si rozpaka
rzek. Pacz, pacz. Popacz sobie troch, a poczujesz si lepiej.
Ku memu nieopisanemu zdumieniu zaczem cicho szlocha. Potem
rozzociem si tak, e zaczem rycze z wciekoci. Dopiero wtedy poczuem
si lepiej.
Don Juan agodnie poklepa mnie po plecach i powiedzia, e zo zazwyczaj
wietnie trzewi. Czasami dziaa tak te strach lub humor. Poniewa z natury
jestem gwatowny, reaguj tylko na zo.
Doda, e nage przesunicie blasku wiadomoci osabia czowieka. Obydwaj
prbowali mnie wzmocni, naadowa. Genaro osign cel, gdy doprowadzi
mnie do wciekoci.
Zapada ju zmierzch. Naraz Genaro wskaza jakie migotanie w powietrzu na
wysokoci wzroku. W pmroku sprawiao to wraenie, jakby dokoa miejsca,
gdzie siedzielimy, lataa dua ma.
Postpuj bardzo agodnie ze swoj skonn do przesady natur poradzi mi
don Juan. Nie bd zbyt gorliwy. Pozwl, by Genaro ci poprowadzi. Nie
odrywaj oczu od tego punktu.
Migoczcy punkcik na pewno by m. Wyranie dostrzegaem jej ksztat.
ledziem wzrokiem jej krty zmczony lot, a w kocu widziaem kady pyek

kurzu na jej skrzydach.

Naraz co wyrwao mnie z zapatrzenia. Tu za plecami wyczuem poruszenie,
jakby bezgony haas, jeli co takiego jest moliwe. Odwrciem si i na drugim
kocu skay, wznoszcym si nieco wyej ni ten, na ktrym siedzielimy,
zobaczyem szereg ludzi. Przyszo mi do gowy, e mieszkacy tej okolicy
powzili jakie podejrzenia widzc, e krcimy si tu przez cay dzie, i wspili
si na ska, eby zrobi nam co zego. Natychmiast wyczuem ich intencje.
Don Juan i Genaro w popiechu zsunli si ze skay i kazali mi zrobi to samo.
Oddalilimy si stamtd, nie odwracajc si i nie sprawdzajc, czy kto za nami
idzie. Po drodze aden z nich nie chcia rozmawia. Don Juan uciszy mnie
gwatownym chrzkniciem i przyoy palec do ust. Gdy dotarlimy do domu
Genara, on sam nie wszed do rodka, tylko przechadza si dokoa. Don Juan
wcign mnie za prg.
Kim byli ci ludzie, don Juanie? zapytaem, gdy obydwaj ju siedzielimy
bezpiecznie wewntrz przy zapalonej lampie.
To nie byli ludzie odrzek.
Daj spokj, don Juanie, nie prbuj mnie nabiera. To byli ludzie. Widziaem ich
na wasne oczy.
Oczywicie, e widziae ich na wasne oczy odparowa ale to jeszcze nic
nie znaczy. Twoje oczy wprowadziy ci w bd. To nie byli ludzie. Szli za tob.
Genaro musia ich od ciebie odcign.
Kim w takim razie byli, jeli nie ludmi?
A, to wanie jest tajemnica. To zagadka wiadomoci, ktrej nie da si
rozwiza racjonalnie, przez rozmow. Mona tylko by jej wiadkiem.
Pozwl mi w takim razie by jej wiadkiem poprosiem.
Przecie ju ci si to zdarzyo, dwa razy w cigu Jednego dnia zdziwi si.
Teraz nic nie pamitasz. Ale przypomnisz sobie, gdy uda ci si na nowo
rozwietli emanacje, w ktrych pojawi si blask, gdy patrzye na tajemnic
wiadomoci, o ktrej mwi. Tymczasem wrmy do naszych wyjanie.
Powtrzy, e wiadomo zaczyna si od nieustajcego nacisku wywieranego
przez swobodne emanacje na te, ktre s zamknite we wntrzu kokonu. Ten
napr wywouje pierwsze dziaanie wiadomoci; zatrzymuje ruch uwizionych
emanacji, ktre usiuj przebi kokon i zgin.
Dla widzcego prawda wyglda tak, e wszystkie ywe istoty d do mierci
cign. Jedynie wiadomo powstrzymuje mier.
Nowych widzcych gboko niepokoio to, e wiadomo przeciwstawia si
mierci, a jednoczenie przyciga j, gdy jest pokarmem Ora. Poniewa nie
potrafili tego wyjani, gdy bytu nie da si zrozumie racjonalnie, zdali sobie

spraw, e ich wiedza skada si z par wzajemnie sprzecznych twierdze.

A po co rozwinli taki system? zapytaem.
Oni niczego nie rozwijali. Odnajdywali tylko niekwestionowane prawdy przez
swoje widzenie. Te prawdy s uoone w pozornie sprzeczne ze sob pary, i to
wszystko. Na przykad widzcy musz by ludmi metodycznymi i racjonalnymi,
uosobieniem trzewoci umysu, a jednoczenie musz si pozby wszystkich
tych cech, by mc si swobodnie otworzy na cuda i tajemnice istnienia.
Don Juan tylko czciowo zabi mi wieka tym przykadem. Rozumiaem, co ma
na myli. On sam stara si rozwija we mnie racjonalne podejcie tylko po to, by
je potem zetrze na proch i da, bym si go zupenie pozby. Wytumaczyem
mu, jak to rozumiem.
Trzeba niezwykej trzewoci umysu, by poczy ze sob przeciwiestwa
odrzek.
Don Juanie, a czy mona powiedzie, e takim mostem jest sztuka?
Moesz nazwa ten most, jak chcesz sztuk, uczuciem, trzewoci umysu,
mioci czy nawet dobroci.
Wrci do wyjanie. Badajc pierwsz uwag nowi widzcy uwiadomili sobie,
i wszystkie organiczne istoty oprcz czowieka wyciszaj swoje pobudzone
emanacje wewntrzne, tak by mogy si one poczy z odpowiednikami na
zewntrz. Ludzie tego nie robi; w zamian ich pierwsza uwaga sporzdza
inwentarz emanacji Ora zawartych wewntrz kokonu.
Co to jest inwentarz, don Juanie?
Ludzie zauwaaj emanacje, ktre maj wewntrz kokonu. adne inne istoty
tego nie robi. W chwili, gdy napr swobodnych emanacji unieruchamia
emanacje wewntrzne, pierwsza uwaga zaczyna obserwowa siebie sam. Na
tyle, na ile jest w stanie to zrobi, zauwaa swoje cechy, a w kadym razie
prbuje. Ten proces widzcy nazywaj sporzdzaniem inwentarza. Nie chc
przez to powiedzie, e ludzie sporzdzaj inwentarz z wasnego wyboru albo e
mog si od tego uchyli. Sporzdzanie inwentarza jest nakazem Ora. Ale
sposb, w jaki ludzie wykonuj to polecenie, zaley od woli.
Don Juan rzek, e cho nie lubi nazywa emanacji rozkazami, w gruncie rzeczy
tym one s: poleceniami, ktrych nie mona zignorowa. Ale sposobem na
uchylenie si od posuszestwa jest okazanie go.
Jeli chodzi o inwentarz pierwszej uwagi cign widzcy sporzdzaj go,
gdy nie mog postpi inaczej. Ale gdy ju to zrobi, natychmiast si go
pozbywaj. Orze nie kaza nam czci naszego inwentarza; kaza go sporzdzi i
to wszystko.
A skd widzcy wiedz, e czowiek sporzdza inwentarz? zapytaem.

 Emanacje wewntrz kokonu nie uspokajaj si i nie mog si poczy z

zewntrznymi. Wida to wyranie, gdy porwna si to, co robi czowiek z tym, co
robi inne istoty. Niektre z nich uspokajaj si do tego stopnia, e potrafi si
stopi z wolnymi emanacjami i porusza wraz z nimi. Widzcy widz na
przykad, jak bardzo rozszerza si wiato emanacji skarabeusza. Natomiast
istoty ludzkie uspokajaj swoje emanacje, a potem zastanawiaj si nad nimi.
Emanacje skupiaj si na sobie.
Don Juan powiedzia, e ludzie doprowadzaj proces sporzdzania inwentarza
do logicznego ekstremum i ignoruj wszystko inne. Gdy ju gboko zaangauj
si w sporzdzanie inwentarza, mog si wydarzy dwie rzeczy: albo zignoruj
impulsy swobodnych emanacji, albo wykorzystaj je w bardzo szczeglny
sposb.
Jeli po sporzdzeniu inwentarza czowiek ignoruje impulsy swobodnych
emanacji, prowadzi to do unikatowego stanu nazywanego racjonalizmem. Jeli
za wszystkie impulsy zostan uyte w kontrolowany sposb, powstaje
zaabsorbowanie sob.
Widzcy postrzegaj ludzki racjonalizm jako niezwykle jednorodny, przytumiony
blask, ktry rzadko, jeli w ogle, reaguje na nieustajcy napr swobodnych
emanacji ten blask nadaje jajowatej skorupce twardo, ale take krucho.
Don Juan stwierdzi, e wrd gatunku ludzkiego racjonalizm jest bardzo rzadki,
cho wydawaoby si, e powinien wystpowa w obfitoci. Wikszo ludzi
pogra si w zaabsorbowaniu sob.
wiadomo wszystkich ywych istot w pewnym stopniu moe odbija siebie,
umoliwia to bowiem interakcje midzy nimi. Ale tylko u czowieka pierwsza
uwaga jest a tak zaabsorbowana sob. W przeciwiestwie do ludzi
racjonalnych, ktrzy ignoruj impulsy swobodnych emanacji, jednostki
zaabsorbowane sob wykorzystuj wszystkie impulsy do wytworzenia siy, ktra
pobudza emanacje zamknite we wntrzu kokonu.
Obserwujc to widzcy doszli do praktycznego wniosku. Zobaczyli, e racjonalni
ludzie bd yli duej, gdy lekcewac impulsy swobodnych emanacji uciszaj
naturalne pobudzenie wewntrz swoich kokonw. Z drugiej strony jednostki
zaabsorbowane sob uywajc impulsw swobodnych emanacji zwikszaj
pobudzenie, a tym samym skracaj swoje ycie.
Co widz widzcy, gdy patrz na czowieka zaabsorbowanego sob?
zapytaem.
Widz przerywane rozbyski biaego wiata, po ktrych nastpuj dusze
chwile matowoci.
Don Juan zamilk. Nie miaem wicej pyta, a moe byem zbyt zmczony, by o
cokolwiek wypytywa. Naraz drgnem na dwik gonego haasu. Frontowe

drzwi otworzyy si z rozmachem i do rodka bez tchu wpad Genaro. Osun si

na mat. By bardzo spocony.
Rozmawialimy o pierwszej uwadze wyjani don Juan.
Pierwsza uwaga dotyczy tylko tego, co znane rzek Genaro. Wobec
nieznanego jest nic niewarta.
To niezupenie prawda sprzeciwi si don Juan. Pierwsza uwaga bardzo
dobrze radzi sobie z nieznanym. Blokuje je; zaprzecza mu tak gorco, e w
kocu nieznane przestaje dla niej istnie. Sporzdzanie inwentarza sprawia, e
stajemy si niewraliwi. Po to wanie jest.
O czym ty mwisz? zapytaem don Juana. Nie odpowiedzia. Patrzy na
Genara, jakby oczekiwa odpowiedzi od niego.
Ale jeli otworz drzwi powiedzia Genaro czy pierwsza uwaga poradzi
sobie z tym, co przez nie wejdzie?
Twoja i moja nie, ale jego tak odparowa don Juan, wskazujc na mnie.
Przekonajmy si.
Mimo, e jest w stanie podwyszonej wiadomoci? zdziwi si Genaro.
To nie sprawi adnej rnicy stwierdzi don Juan.
Genaro podnis si, podszed do drzwi, otworzy je i natychmiast odskoczy. Do
rodka wpad powiew zimnego wiatru. Don Juan i Genaro stanli obok mnie,
patrzc na mnie ze zdumieniem.
Miaem ochot zamkn drzwi. Byo mi zimno. Ale gdy postpiem o krok w ich
stron, don Juan i Genaro jednym skokiem znaleli si przede mn, osaniajc
mnie.
Czy zauwaye co w pokoju? zapyta Genaro.
Nie odparem ze szczerym przekonaniem. Oprcz zimnego wiatru w pokoju
nie byo nic wicej.
Kiedy otworzyem drzwi, weszy tu dziwne istoty powiedzia Genaro.
Naprawd nic nie zauwaye?
Co w jego gosie powiedziao mi, e tym razem nie artuje.
Wszyscy trzej wyszlimy z domu. Don Juan i Genaro osaniali mnie z obu stron.
Don Juan wzi lamp naftow, a Genaro zamkn drzwi na klucz. Wsiedlimy do
samochodu przez prawe drzwi i pojechalimy do ssiedniego miasta, do domu
don Juana.

Wstecz / Spis Treci / Dalej

6. Istoty nieorganiczne
Nastpnego dnia kilkakrotnie prosiem don Juana, by mi wyjani ten popieszny
wyjazd z domu Genara. On jednak w ogle nie chcia wspomina o tym
wydarzeniu. Genaro take nie okaza si pomocny. Za kadym razem, gdy
prbowaem mu zada pytanie, mruga do mnie i umiecha si jak pgwek.
Po poudniu don Juan przyszed na ty domu, gdzie rozmawiaem z jego
uczniami na patio. Wszyscy natychmiast wyszli, jakby na sygna. Don Juan wzi
mnie pod rami i ruszylimy korytarzem. Nic nie mwi; przez chwil po prostu
szlimy, podobnie jak na rynku.
Wreszcie zatrzyma si i zwrci do mnie twarz. Okry mnie, obrzucajc
wzrokiem cae moje ciao. Wiedziaem, e mnie widzi. Czuem dziwne zmczenie
i lenistwo, ktre ogarno mnie dopiero w chwili, gdy spocz na mnie jego wzrok.
Naraz zaczai mwi.
Genaro i ja nie chcielimy si skupia na tym, co zaszo wczoraj wieczorem, bo
przez cay czas, gdy znajdowae si w nieznanym, bye bardzo wystraszony.
Genaro ci popchn i przydarzyy ci si tam rne rzeczy.
Jakie rzeczy, don Juanie?
Nadal jest mi to bardzo trudno wyjani. Moe to nawet niemoliwe orzek.
Nie masz wystarczajcych nadwyek energii, by wej w nieznane i co z tego
zrozumie. Gdy nowi widzcy ustanowili porzdek prawd dotyczcych
wiadomoci, widzieli, e pierwsza uwaga Pochania cay blask wiadomoci
ludzkich istot i ani odrobina energii nie pozostaje wolna. Ten problem teraz
dotyczy ciebie. Dlatego nowi widzcy zalecali, by wojownicy, ktrzy musz wej
w nieznane, oszczdzali energi. Ale skd maj j wzi, skoro caa zostaje
zuyta? Nowi widzcy uwaaj, e mona j uzyska przez wykorzenienie
zbdnych nawykw.
Przesta mwi; czeka na pytania. Zapytaem, co si dzieje z blaskiem
wiadomoci, gdy czowiek pozbywa si niepotrzebnych nawykw.
Odrzek, e wiadomo przestaje by zaabsorbowana sob i moe si skupi
na czym innym.
Nieznane jest zawsze obecne mwi ale znajduje si poza zasigiem
naszej normalnej wiadomoci. Zwykemu czowiekowi nieznane nie jest do
niczego potrzebne. A nie jest mu potrzebne, bo zwyky czowiek nie ma
wystarczajco duo wolnej energii, by tam dotrze. Ty jednak spdzie ju wiele
czasu na ciece wojownika i masz dosy wolnej energii, by dotrze do obszaru
nieznanego, ale jeszcze za mao, by je zrozumie czy nawet pamita.

Don Juan powiedzia, e gdy bylimy na paskiej skale, bardzo gboko

wszedem w nieznane, ale folgujc swojej skonnej do przesady naturze,
poddaem si strachowi, a to jest najgorsze, co mona zrobi. Dlatego wypadem
z lewej strony jak z procy; niestety, pocignem za sob ca mas dziwnych
rzeczy.
Powiedziaem don Juanowi, e odbiega od tematu i e powinien wyjani mi
dokadnie, co to bya za masa dziwnych rzeczy.
Wzi mnie pod rami i znw ruszylimy przed siebie.
Przy wyjanianiu wiadomoci mwi powinienem ustawi wszystko albo
prawie wszystko na swoich miejscach. Porozmawiajmy chwil o dawnych
widzcych. Genaro, jak ci mwiem, jest do nich bardzo podobny.
Wprowadzi mnie do najwikszego pokoju. Usiedlimy i zacz opowiada.
Nowych widzcych przerazia wiedza, ktr dawni widzcy zgromadzili przez
lata mwi. To zrozumiae. Nowi widzcy wiedzieli, e prowadzi ona tylko do
cakowitej zagady. Ale jednoczenie byli zafascynowani t wiedz, a
szczeglnie praktykami dawnych widzcych.
A skd nowi widzcy dowiedzieli si o tych praktykach? zapytaem.
To spadek po dawnych Toltekach. Nowi widzcy dowiaduj si o nich w miar
swojego rozwoju. Prawie nigdy ich nie stosuj, ale te praktyki stanowi cz ich
wiedzy.
Co to za praktyki, don Juanie?
S to niezmiernie zagadkowe zaklcia, pieni, dugie rytuay, ktre maj na
celu dotarcie do bardzo tajemniczej siy. W kadym razie bya ona tajemnicza dla
staroytnych Toltekw, ktrzy zakamuflowali j, by wygldaa na bardziej
przeraajc, ni jest naprawd.
Co to za tajemnicza sia?
To sia obecna we wszystkim, co istnieje. Dawni widzcy nigdy nie prbowali
rozwiza zagadki siy, ktra kazaa im stworzy te sekretne rytuay; po prostu
zaakceptowali j jako co uwiconego. Ale nowi widzcy przyjrzeli jej si bliej i
nazwali j wol, wol emanacji Ora, lub intencj.
W dalszym cigu don Juan wyjania, e staroytni Toltekowie podzielili swoj
tajemn wiedz na pi zestaww, z ktrych kady obejmowa dwie kategorie:
ziemia i obszary mroku, ogie i woda, to, co powyej i to, co poniej, to, co
gone i to, co milczce, to, co ruchome i to, co statyczne. Uwaa, e musiay
istnie tysice rnych technik, ktre w miar upywu czasu staway si coraz
bardziej wyrafinowane.
Tajemna wiedza o ziemi cign dotyczya wszystkiego, co znajduje si na
powierzchni ziemi. Istniay pewne zestawy ruchw, sw, maci i naparw,

ktrych uywano wobec ludzi, zwierzt, owadw, drzew, maych rolin, ska,
gleby. Byy to techniki, ktre zmieniy dawnych widzcych w potworne istoty A
ich tajemna wiedza o ziemi bya wykorzystywana do pielgnacji lub niszczenia
wszystkiego, co znajduje si na powierzchni ziemi.
Par dla ziemi stanowio co, co okrelano jako obszary mroku. To byy bez
wtpienia najbardziej niebezpieczne praktyki. Dotyczyy istnie pozbawionych
ycia organicznego. S to ywe istoty, ktre przebywaj tu, na ziemi, i zaludniaj
j wraz z bytami organicznymi. Niewtpliwie jednym z najwartociowszych
odkry staroytnych widzcych, szczeglnie z ich punktu widzenia byo to, e
ycie organiczne nie jest jedyn form ycia istniejcego na ziemi.
Nie rozumiaem tego, co powiedzia. Czekaem, eby wyjani to bliej.
Istoty organiczne nie s jedynymi istotami obdarzonymi yciem. powtrzy i
znw zamilk, jakby chcia da mi czas na przemylenie tego stwierdzenia.
Odpowiedziaem dugim wywodem na temat definicji ycia. Mwiem o
reprodukcji, metabolizmie i wzrocie, o procesach, ktre odrniaj ywe istoty
od przedmiotw martwych.
Mwisz o yciu organicznym. rzek don Juan. Ale to tylko jeden przykad
ycia. Nie powiniene opiera si wycznie na jednej kategorii.
Ale jakie jeszcze moe by ycie?
Dla widzcych ycie oznacza wiadomo. Dla zwykego czowieka bycie
wiadomym jest rwnoznaczne z byciem organizmem. Widzcy patrz na to
inaczej. Dla nich bycie wiadomym oznacza, ze emanacje, ktre tworz
wiadomo, s w czym zamknite. Istoty organiczne posiadaj kokon, ktry
wizi emanacje. Ale istniej jeszcze inne byty, ktrych osonki nie przypominaj
widzcemu kokonu, zawieraj jednak w sobie emanacje wiadomoci i wykazuj
cechy charakterystyczne dla ycia, inne ni reprodukcja i metabolizm.
Na przykad jakie, don Juanie?
Na przykad zaleno emocjonaln, smutek, rado, gniew i tak dalej, i tak
dalej. I zapomniaem o najlepszym, o mioci, o mioci, jakiej ludzie nie potrafi
sobie nawet wyobrazi.
Czy mwisz powanie, don Juanie?
miertelnie powanie. odrzek z kamienn twarz i wybuchn miechem.
Sdzc po tym, co widz widzcy cign. ycie naprawd jest niezwykym
zjawiskiem.
Ale jeli te istoty s ywe, to dlaczego nie pokazuj si czowiekowi?
Pokazuj si, przez cay czas. I nie tylko widzcym, take zwykym ludziom.
Problem w tym, e pierwsza uwaga pochania ca nasz energi. Inwentarz

czowieka nie tylko pochania ca energi, ale take utwardza kokon do tego
stopnia, ze staje si on nieelastyczny. W tych warunkach aden kontakt nie jest
moliwy.
Przypomnia mi, ze w czasie trwania naszej znajomoci niezliczenie wiele razy
zetknem si bezporednio z istotami nieorganicznymi. Odparem, ze kady z
tych przypadkw potrafiem sobie jako wyjani. Podejrzewaem nawet, ze jego
nauki przez wykorzystanie rolin o waciwociach halucynogennych miay
wymusi zgod ucznia na prymitywn interpretacj wiata. Powiedziaem mu, e
oficjalnie nie nazywaem tej interpretacji prymitywn, lecz w antropologicznych
kategoriach okreliem j jako wiatopogld bardziej odpowiedni dla
spoecznoci myliwych i zbieraczy". Don Juan mia si tak, ze zabrako mu
tchu..
Naprawd nie wiem, czy gorszy jeste w swoim normalnym stanie
wiadomoci, czy w podwyszonym. powiedzia. W normalnym stanie
wiadomoci nie jeste podejrzliwy, ale zanudzasz racjonalizmem. Chyba
najbardziej mi si podobasz, gdy znajdujesz si gboko po lewej stronie, cho
wtedy okropnie si wszystkiego boisz, tak jak wczoraj.
Zanim zdyem cokolwiek odpowiedzie, stwierdzi, e prbuje przeciwstawi
dokonaniom nowych widzcych to, co zdziaali staroytni widzcy; chodzio mu o
co w rodzaju kontrapunktu, ktry pozwoliby mi wyraniej ujrze czekajce mnie
trudnoci.
Znw podj wyjanienia dotyczce praktyk dawnych widzcych. Powiedzia, e
inne ich wielkie odkrycie dotyczyo kolejnej pary kategorii wiedzy tajemnej: ognia
i wody. Dawni widzcy odkryli, i pomienie maj niezwyk waciwo: potrafi
przenosi czowieka fizycznie, podobnie jak woda.
Don Juan stwierdzi, e byo to byskotliwe odkrycie. Zauwayem, e w wietle
podstawowych praw fizyki jest to niemoliwe, on jednak poprosi, ebym
wstrzyma si z wydawaniem osdw, dopki nie wyjani mi wszystkiego.
Powiedzia, e powinienem hamowa swoj nadmiern skonno do
racjonalizmu, gdy wywiera ona nieustanny wpyw na stan podwyszonej
wiadomoci. Nie chodzi tu o przesadzone reakcje na czynniki zewntrzne, ale o
poddawanie si wasnym popdom.
Dalej mwi, e cho staroytni Toltekowie bez adnych wtpliwoci widzieli, nie
rozumieli tego, co widz Po prostu wykorzystywali swoje odkrycia praktycznie i
nie zawracali sobie gowy tworzeniem szerszego obrazu. Jeli chodzi o kategori
ognia i wody, podzielili ogie na gorco i pomie, a wod na wilgo i pynno.
Skojarzyli ze sob gorco i wilgo i nazwali je pomniejszymi atrybutami. Pomie
i pynno uznali za wysze, magiczne atrybuty i wykorzystywali je do fizycznego
przenoszenia si w obszar ycia nieorganicznego. Wiedza o istnieniu takiego
ycia w poczeniu z praktykami dotyczcymi ognia i wody sprawia, e dawni
widzcy znaleli si w puapce bez wyjcia.

Nowi widzcy zgodzili si, i odkrycie nieorganicznych ywych istot rzeczywicie

byo osigniciem niezwykej miary, cho z innych powodw ni sdzili dawni
widzcy. Bezporednie kontakty z ywymi bytami innego rodzaju day im
faszywe poczucie nietykalnoci, ktre zwiastowao ich upadek.
Chciaem, by don Juan wyjani mi szczegowo, na czym polegay techniki
ognia i wody. Odrzek, i wiedza dawnych widzcych bya do tego stopnia
skomplikowana, e stawaa si bezuyteczna, tote omwimy j tylko w bardzo
oglnych zarysach.
Krtko przedstawi mi praktyki dotyczce tego, co na grze i tego, co na dole. Te
pierwsze obejmoway tajemn wiedz o wietrze, deszczu, byskawicach,
chmurach, grzmotach, wietle dziennym i socu. Wiedza o tym, co na dole,
dotyczya mgy, wody z podziemnych rde, bagien, piorunw, trzsie ziemi,
nocy, wiata ksiyca i samego ksiyca.
Zapytaem, czy moe mi poda przykad tych technik. Odrzek, e w cigu tych
lat demonstrowa mi je dziesitki razy, ja jednak upieraem si, e potrafi
wyjani racjonalnie wszystko, co robilimy razem.
Nic nie odpowiedzia. Wyglda, jakby by zy na mnie za zadawanie pyta albo
jakby gboko zastanawia si nad wyborem odpowiedniego przykadu. Po chwili
umiechn si i powiedzia, e uzmysowi sobie odpowiedni technik.
Technika, o ktrej myl, musi by wykonywana w pytkim strumieniu. Jest taki
obok domu Genara.
Co bd musia zrobi?
Potrzebne nam redniej wielkoci lusterko.
Zdziwia mnie ta proba. Zauwayem, e staroytni Toltekowie nie znali luster.
To prawda przyzna, umiechajc si. To uzupenienie wprowadzi mj
dobroczyca. Staroytni widzcy potrzebowali tylko gadkiej powierzchni.
Wyjani, e technika, o ktrej mwi, polega na zanurzeniu lnicej powierzchni
w pytkiej wodzie strumienia. Moe to by jakikolwiek paski przedmiot, ktry
cho troch odbija obrazy.
Chc, eby skonstruowa solidn metalow ram do lustra redniej wielkoci
powiedzia. Nie moe przepuszcza wody, wic trzeba j uszczelni smo.
Musisz j zrobi sam, wasnymi rkami. Gdy bdzie gotowa, przynie j do mnie
i wtedy sprbujemy.
Co si bdzie dziao, don Juanie?
Nie zastanawiaj si nad tym. Sam prosie o przykad praktyk staroytnych
Toltekw. Ja prosiem o to samo mojego dobroczyc. Chyba kady w pewnym
momencie o to prosi. Mj dobroczyca mwi, e on te to zrobi. Jego

dobroczyca, nagual Elias, poda mu przykad; mj dobroczyca z kolei pokaza

ten przykad mnie, a teraz ja go poka tobie. Wtedy, gdy dobroczyca
zademonstrowa mi ten przykad, nie wiedziaem, jak to zrobi. Teraz wiem.
Ktrego dnia ty te zrozumiesz, jak dziaa ta technika; zrozumiesz, co si za ni
kryje.
Sdziem, e don Juan chce, bym wrci do domu do Los Angeles i tam
zbudowa ram do lustra. Powiedziaem, e nie bd pamita tego zadania, jeli
nie pozostan w stanie podwyszonej wiadomoci.
Twj komentarz zawiera dwa bezsensowne stwierdzenia odrzek. Po
pierwsze, w aden sposb nie mgby pozosta w stanie podwyszonej
wiadomoci, bo nie potrafiby w niej funkcjonowa, gdybym ja albo Genaro,
albo ktry inny wojownik z grupy naguala nie niaczy ci przez cay dzie, tak
jak teraz. Druga sprawa to to, e Meksyk nie ley na Ksiycu. S tu sklepy
elazne. Moemy pojecha do Oaxaca i kupi wszystko, czego bdziesz
potrzebowa.
Nastpnego dnia pojechalimy do miasta i kupiem wszystkie materiay
niezbdne do zrobienia ramy. Skonstruowaem j sam w warsztacie mechanika
za niewielk opat. Don Juan nawet na ni nie spojrza, tylko kaza mija woy
do baganika samochodu.
Wyruszylimy do domu Genara pnym popoudniem i dojechalimy tam
wczesnym rankiem. Rozejrzaem si za Genarem, ale nie byo go. Dom wydawa
si pusty.
Po co Genaro utrzymuje ten dom? zapytaem don Juana. Przecie mieszka
z tob, prawda?
Nie odpowiedzia, tylko spojrza na mnie dziwnie i poszed zapali lamp
naftow. Zostaem sam w pokoju, w zupenych ciemnociach. Byem bardzo
zmczony, ale przypisywaem to dugiej, mczcej jedzie przez gry. Miaem
ochot si pooy. W ciemnociach nie widziaem, gdzie Genaro pooy maty.
Potknem si o ca ich stert i wtedy zrozumiaem, po co Genaro utrzymywa
ten dom: opiekowa si przecie uczniami mczyznami, Pablitem, Nestorem i
Benignem, ktrzy mieszkali tu, gdy znajdowali si w stanie zwykej wiadomoci.
Poczuem eufori; zmczenie mino. Don Juan wszed do pokoju z lamp.
Powiedziaem mu, co sobie uwiadomiem, on jednak odrzek, e to nie ma
znaczenia i e szybko o tym zapomn.
Poprosi o pokazanie lustra. Wydawa si zadowolony. Stwierdzi, e jest lekkie,
ale solidne. Miao osiemnacie cali dugoci i czternacie szerokoci. Zauway,
ze przymocowaem aluminiow ram do arkusza metalu, ktry stanowi ty lustra,
metalowymi rubami.
Ja zrobiem drewnian ram do swojego lustra Powiedzia. Ta wyglda o

wiele lepiej. Moja bya zbyt nieporczna, a jednoczenie krucha. Teraz wyjani
ci, co bdziemy robi cign po dokadnym obejrzeniu lustra. Czy moe
raczej powinienem powiedzie: co bdziemy prbowali robi. Razem pooymy
to lustro na Powierzchni strumienia w pobliu domu. Jest wystarczajco szeroki i
pytki, bymy mogli go wykorzysta. Chodzi o to, by podda si naciskowi
wywieranemu przez pynno wody i da jej si ponie.
Zanim zdyem wygosi jak uwag albo zada pytanie, przypomnia mi, e
kiedy w przeszoci wykorzystaem wod podobnego strumienia i osignem
stan niezwykej percepcji. Chodzio mu o opnione skutki zaywania
halucynogennych rolin, ktre wielokrotnie odczuwaem, gdy siedziaem
zanurzony w rowie melioracyjnym za domem don Juana w pnocnym Meksyku.
Zachowaj pytania na pniej, gdy ju ci opowiem, co widzcy wiedz o
wiadomoci rzek. Wtedy ujrzysz wszystko, co robimy, w nowym wietle. Ale
teraz zajmijmy si naszym wiczeniem.
Poszlimy nad strumie. Don Juan wybra miejsce, gdzie z wody sterczay nagie,
paskie kamienie. Stwierdzi, e woda jest tu wystarczajco pytka do naszych
celw.
Co si stanie? zapytaem, przepeniony niepokojem.
Nie wiem. Wiem tylko, czego bdziemy prbowa. Bdziemy trzyma lustro
mocno, ale bardzo ostronie. Delikatnie pooymy je na powierzchni wody i
pozwolimy mu si zanurzy. Potem przytrzymamy je na dnie. Obejrzaem ju
dno. Jest tam do muu, bymy mogli wsun palce pod lustro i mocno je
trzyma.
Poprosi, ebym przykucn na paskim kamieniu wystajcym nad wod
porodku strumienia i trzyma lustro obiema rkami za rogi po jednej stronie.
Sam przykucn naprzeciwko mnie, trzymajc dwa pozostae rogi. Opucilimy
lustro pod wod i trzymalimy je przy dnie ramionami zanurzonymi prawie po
okcie.
Don Juan kaza mi pozby si wszelkich myli i wpatrywa si w powierzchni
lustra. Kilkakrotnie powtrzy, e caa rzecz w tym, by w ogle nie myle.
agodny prd strumienia znieksztaca odbicia naszych twarzy. Po kilku
minutach wpatrywania si w lustro odniosem wraenie, e obraz naszych twarzy
stopniowo staje si coraz ostrzejszy. Wydawao mi si, e lustro ronie, a
osigno wielko co najmniej jarda kwadratowego. Nurt jakby si zatrzyma i
lustro stao si przejrzyste, jakby leao na powierzchni wody. Jeszcze
dziwniejsza bya wyrazisto naszych odbi. Miaem wraenie, jakby moja twarz
zostaa powikszona; waciwie nie bya wiksza, ale szczegy rysoway si
dokadniej. Dostrzegaem pory skry na czole.
Don Juan szepn, ebym nie wpatrywa si w odbicia naszych oczu ani nie
skupia spojrzenia na adnej czci odbicia, lecz pozwoli, by wzrok wdrowa

dokoa.
Wpatruj si, ale nie skupiaj wzroku! powtarza dobitnym szeptem.
Posuchaem go, nie zastanawiajc si nad pozorn sprzecznoci tego
polecenia. Lustro uwizio jak cz mnie i paradoks nabra wielkiego sensu.
To moliwe, eby wpatrywa si nie skupiajc wzroku" pomylaem i w chwili,
gdy sformuowaem t myl, obok gowy mojej i don Juana pojawia si jeszcze
jedna. Jej odbicie byo widoczne po lewej stronie w dolnej czci lustra.
Cae moje ciao drao. Don Juan szepn, ebym si uspokoi i nie okazywa
lku ani zaskoczenia. Kaza mi si wpatrywa w przybysza rozproszonym
wzrokiem. Musiaem kontrolowa si ze wszystkich si, by nie drgn i nie
wypuci lustra. Don Juan szepn, ebym wzi si w gar. Co chwil trca
mnie ramieniem.
Powoli opanowaem strach. Patrzyem na trzeci gow i stopniowo docierao do
mnie, e nie jest to gowa ludzka ani zwierzca. Waciwie w ogle nie bya to
gowa, lecz ksztat pozbawiony wewntrznej dynamiki. Gdy to pomylaem,
jednoczenie uwiadomiem sobie, ze to nie ja myl. To uwiadomienie take
nie byo myl. Ogarn mnie wielki niepokj, a potem pojem co
niewiarygodnego. Te myli to by gos, ktry mwi mi do ucha!
Widz! wykrzyknem po angielsku, ale nie usyszaem adnego dwiku.
Tak, widzisz odrzek gos po hiszpasku, prosto do mojego ucha.
Czuem, e owadna mn sia wiksza ode mnie. Nie czuem blu ani nawet
cierpienia. Nie czuem nic. Wiedziaem bez cienia wtpliwoci, gdy mwi mi to
gos, e nie jestem w stanie wyrwa si spod dziaania tej siy wasn wol ani
moc. Wiedziaem, e umieram. Odruchowo podniosem wzrok, by spojrze na
don Juana, i w chwili, gdy nasze oczy si spotkay, sia wypucia mnie z uwizi.
Byem wolny. Don Juan umiecha si do mnie, jakby dokadnie wiedzia, przez
co przeszedem.
Uwiadomiem sobie, e stoj. Don Juan trzyma lustro za krawd, by woda
moga z niego spyn.
W milczeniu wrcilimy do domu.
Staroytni Toltekowie byli zafascynowani swoimi odkryciami powiedzia don
Juan.
Rozumiem, dlaczego odrzekem.
Ja te stwierdzi.
Sia, ktra mnie pochwycia, bya tak potna, e na kilka godzin odebraa mi
mow, a nawet zdolno mylenia. Byem jak zastygy, zupenie pozbawiony
woli. Tajaem bardzo wolno.

 Bez adnej celowej interwencji z naszej strony cign don Juan technika
staroytnych Toltekw podzielia si dla ciebie na dwie czci. Pierwsza oswoia
ci z tym, co si dzieje. Przy drugiej sprbujemy osign to, do czego zmierzali
staroytni widzcy.
Co si waciwie zdarzyo, don Juanie? zapytaem.
Istniej dwie wersje wyjanienia. Najpierw podam ci wersj dawnych
widzcych. Uwaali oni, e odbijajca powierzchnia lnicego przedmiotu
zanurzona w wodzie powiksza jej moc. Wpatrywali si w zbiorniki wodne, a
lnica powierzchnia suya im do przypieszenia tego procesu. Wierzyli, e
nasze oczy s kluczami do wejcia w nieznane; wpatrujc si w wod pozwalali,
by oczy otworzyy im przejcie.
Wedug tego, co mwi don Juan, staroytni widzcy zauwayli, i wilgo wody
tylko moczy, natomiast jej pynno porusza. Przypuszczali, e pynie ona w
poszukiwaniu innych poziomw znajdujcych si poniej nas. Wierzyli, e woda
zostaa nam dana nie tylko po to, by podtrzymywa ycie, ale take jako
poczenie, droga do innych, niej pooonych poziomw.
Ile jest niszych poziomw? zapytaem.
Dawni widzcy naliczyli ich siedem.
Czy ty sam je poznae, don Juanie?
Jestem widzcym nowego cyklu, tote mam inne pogldy odrzek.
Pokazuj ci tylko, co robili dawni widzcy, i mwi ci, w co wierzyli.
Zapewni mnie, e to, i on sam ma inny punkt widzenia, nie podwaa
uytecznoci praktyk dawnych widzcych; ich interpretacje okazay si
niesuszne, ale prawdy, ktre odkryli, miay praktyczne zastosowanie. Jeli
chodzi o techniki zwizane z wod, byli oni przekonani, e pynno wody moe
fizycznie przenie czowieka do kadego miejsca pomidzy naszym poziomem
a siedmioma niszymi poziomami; moe take przenie nasz esencj do
dowolnego miejsca znajdujcego si na tym poziomie, w dowolnym kierunku
wzdu biegu rzeki. Zgodnie z tymi zaoeniami wykorzystywali biec wod do
przenoszenia si w granicach naszego poziomu, a wod gbokich jezior albo
dziur wodnych do podry w gb.
Za pomoc techniki, ktr ci pokazaem, chcieli osign dwie rzeczy mwi.
Z jednej strony uywali pynnoci wody do przenoszenia si na pierwszy z
niszych poziomw. Z drugiej strony wykorzystywali j, by spotka si twarz w
twarz z yw istot z tego pierwszego poziomu. Podobny do gowy ksztat w
lustrze to bya jedna z tych istot, ktra przysza nas obejrze.
A wic one naprawd istniej! wykrzyknem.
Oczywicie, e tak odrzek.

Powiedzia, e staroytnym widzcym zaszkodzio sztywne upieranie si przy

swoich procedurach, ale ich odkrycia miay niezaprzeczaln warto. Odkryli
mianowicie, e najpewniejsz drog do spotkania jednej z tych istot jest uycie
zbiornika wodnego. Wielko zbiornika nie ma znaczenia; ocean czy staw rwnie
dobrze nadaj si do tego celu. Don Juan wybra may strumyk, bo nie lubi si
moczy, ale te same rezultaty uzyskalibymy w jeziorze albo w duej rzece.
Gdy ludzkie istoty przywouj inne ycie, ono przychodzi, by sprawdzi, co si
dzieje powiedzia. Ta toltecka technika przypomina pukanie do ich drzwi.
Dawni widzcy twierdzili, e lnica powierzchnia na dnie wody suy jako
przynta i jako okno. Ludzie i te istoty spotykaj si przy oknie.
Czy to wanie zdarzyo si mnie?
Dawni widzcy powiedzieliby, e pocigna ci moc wody i moc pierwszego
poziomu w poczeniu z magnetycznym wpywem istoty przy oknie.
Ale syszaem gos, ktry mwi mi do ucha, e umieram.
Ten gos mia racj. Umierae i umarby, gdyby mnie tam nie byo. To jest
wanie niebezpieczestwo tolteckich praktyk. S niezwykle skuteczne, ale
zarazem miertelnie grone.
Ze wstydem przyznaem, e byem przeraony. Widok tego ksztatu w lustrze i
wraenie, e zagarnia mnie jaka sia, to byo dla mnie zbyt wiele.
Nie chciabym ci straszy rzek don Juan ale dotychczas nic ci si jeszcze
nie zdarzyo. Jeli to, co przytrafio si mnie, moe by wskazwk, co moe
przytrafi si tobie, to lepiej przygotuj si na najwikszy wstrzs swojego ycia.
Lepiej troch si wystraszy teraz ni umrze ze strachu jutro.
Mj strach by tak przytaczajcy, e nie potrafiem nawet wyrazi na gos pyta,
ktre wiroway w mojej gowie. Miaem trudnoci z przeykaniem. Don Juan mia
si tak, e zaczai si krztusi i jego twarz przybraa fioletowy kolor. Gdy
odzyskaem gos, kade moje pytanie wywoywao kolejny atak jego miechu i
kaszlu.
Nie masz pojcia, jakie to wszystko jest dla mnie zabawne powiedzia w
kocu. Nie miej si z ciebie, tylko z sytuacji. Mj dobroczyca zmusi mnie
do przejcia przez to samo i patrzc na ciebie wci widz siebie.
Byo mi niedobrze. Don Juan stwierdzi, e to nic gronego, bo lk jest naturaln
rzecz. Nie powinno si powstrzymywa strachu, a zreszt nie miaoby to
najmniejszego sensu. Staroytni widzcy wpadli w puapk wanie dlatego, e
tumili strach w sytuacjach, gdy powinni si podda miertelnemu przeraeniu.
Poniewa nie chcieli zaprzesta poszukiwa ani porzuci podtrzymujcych ich
na duchu koncepcji, w zamian kontrolowali swj strach.
Co jeszcze bdziemy robi z lustrem? zapytaem.

 To lustro przyda si przy spotkaniu twarz w twarz, jakie odbdziesz z istot,

na ktr patrzye wczoraj.
Co si dzieje podczas takiego spotkania?
Po prostu jedna forma ycia, ludzka, spotyka inn form. Dawni widzcy
twierdzili, e w tym przypadku chodzi o istot z pierwszego poziomu pynnoci
wody.
Dalej mwi, e dawni widzcy zakadali, i siedem Poziomw pooonych
poniej naszego to poziomy pynnoci wody. Przypisywali wielkie znaczenie
rdom, uwaali bowiem, e pynno wody jest tu odwrcona, zmierza z gbin
na powierzchni. Sdzili, e rda s miejscem, gdzie istoty z innych poziomw,
inne formy ycia, Przechodz na nasz poziom, by nas ujrze i obserwowa.
Pod tym wzgldem dawni widzcy si nie mylili. mwi don Juan Trafili w
samo sedno Istoty, ktre nowi widzcy nazywaj sprzymierzecami, lubi si
pojawia wok rde
Czy ta istota w lustrze to by sprzymierzeniec? zapytaem.
Oczywicie, ale taki, z ktrego nie ma adnego poytku. Tradycja
sprzymierzecw, z ktr zaznajomiem ci w przeszoci, pochodzi
bezporednio od dawnych widzcych. Potrafili oni dokonywa cudw ze
sprzymierzecami, ale wszystko, co robili, okazao si nic nie warte, gdy pojawi
si prawdziwy wrg inni ludzie.
Skoro te istoty s sprzymierzecami, to musz by bardzo niebezpieczne.
zauwayem.
Rwnie niebezpieczne jak ludzie, ani mniej, ani bardziej.
Czy one mog nas zabi?
Bezporednio nie, ale z pewnoci mog nas miertelnie przestraszy. Mog
same przekroczy granic albo te podchodz tylko do okna. Moe ju
zrozumiae e staroytni Toltekowie take nie zatrzymywali si przy oknie.
Wymylili przedziwne sposoby, by przez nie przej.
Drugi etap wiczenia przebiega bardzo podobnie jak pierwszy, tylko ze
potrzebowaem prawie dwa razy wicej czasu, by si rozluni i wyciszy
wewntrzny zamt. Gdy mi si to udao, odbicie twarzy don Juana i mojej w
lustrze natychmiast stao si ostrzejsze. Przez jak godzin przenosiem wzrok
z jego odbicia na moje. Spodziewaem si, e sprzymierzeniec moe si pojawi
w ka dej chwili, ale nic si nie dziao. Bola mnie kark, plecy miaem
zesztywniae i zdrtwiay mi nogi. Miaem ochot uklkn na skale, by
zmniejszy bl krzya, ale w tej samej chwili don Juan szepn, ze gdy tylko
sprzymierzeniec si pokae, wszystko przestanie mnie bole.
Mia zupen racj. Szok, jakiego doznaem na widok krgego ksztatu, ktry

pojawi si przy krawdzi lustra, sprawi, e zupenie zapomniaem o

niewygodzie.
Co teraz zrobimy? zapytaem szeptem.
Rozlunij si i nie skupiaj wzroku na niczym, nawet na krotk chwil. Patrz na
wszystko, co pojawi si w lustrze. Patrz nie skupiajc wzroku.
Posuchaem go. Patrzyem na wszystko, co odbijao si w lustrze. W uszach
dziwnie mi brzczao Don Juan szepn, e jeli poczuj, i zagarnia mnie jaka
dziwna sia, to powinienem zatacza krgi oczami zgodnie z ruchem wskazwek
zegara, podkreli jednak, ze pod adnym pozorem nie wolno mi podnosi gowy
i patrze na niego.
Po chwili zauwayem, ze lustro odbija co jeszcze oprcz naszych twarzy i
okrgego ksztatu. Powierzchnia szka pociemniaa i pojawiy si na niej
intensywne, szybko rosnce punkty fioletowego wiata. By take jeden
smolicie czarny punkt, ktry po chwili przeksztaci si w co w rodzaju
paskiego obrazu przedstawiajcego pochmurne nocne niebo owietlone
blaskiem ksiyca. Naraz caa powierzchnia wyostrzya si jak obraz w kinie i
pojawi si na niej nowy widok, trjwymiarowy, zapierajcy dech w piersiach
obraz gbi.
Wiedziaem, e w aden sposb nie potrafi si oprze niezwykemu
przyciganiu tego obrazu. Zacz mnie on wciga w gb.
Don Juan szepn dobitnie, e jeli chc ocali ycie, musz zatacza krgi
oczami. Ten ruch przynis mi natychmiastow ulg. Znw dostrzegem odbicia
naszych twarzy i sprzymierzeca. Potem sprzymierzeniec znikn by po chwili
pojawi si po przeciwnej stronie lustra.
Don Juan kaza mi trzyma lustro z caej siy. Ostrzeg, bym nie traci zimnej krwi
i nie wykonywa adnych gwatownych ruchw.
Co si stanie? zapytaem szeptem.
Sprzymierzeniec bdzie prbowa wyj.
Ledwie to powiedzia, poczuem silne szarpnicie. Co pocigno moje ramiona.
Szarpnicie pochodzio spod lustra. Bya to jakby sia ssca, ktra wytwarzaa
jednolite cinienie dokoa caej ramy.
Trzymaj lustro mocno, ale uwaaj, eby go nie zbi nakaza don Juan.
Walcz z tym naciskiem. Nie wolno nam dopuci do tego, eby sprzymierzeniec
wcign lustro zbyt gboko.
Ogromna sia cigna nas w d. Obawiaem si, e poamie mi palce albo
zmiady je o kamienie na dnie. W pewnej chwili obydwaj z don Juanem
stracilimy rwnowag i musielimy zej z kamieni w nurt. Woda bya do
pytka, ale sprzymierzeniec napiera na ram z tak przeraajc si, jakbymy

znajdowali si w duej rzece. Mimo, e woda dokoa naszych stp wirowaa

szaleczo, odbicia w lustrze nawet nie drgny.
Uwaaj! zawoa don Juan. Nadchodzi!
Co nagle uderzyo w lustro od spodu i pochwycio za krawd ramy; nie za
zewntrzn krawd, ktr trzymalimy, lecz od rodka, od strony lustrzanej tafli,
tak, jakby szklana powierzchnia naprawd bya otwartym oknem, przez ktre co
lub kto prbowa przej.
Obydwaj z don Juanem dokadalimy rozpaczliwych wysikw, by wepchn
lustro niej, gdy co je wypychao od spodu, i pocign je do gry, gdy dziwna
istota cigna je w d. Pochyleni, powoli przesuwalimy si w d strumienia.
Woda bya tu gbsza, a dno pokryte liskimi kamieniami.
Wyjmijmy lustro z wody i strznijmy go zaproponowa don Juan ochryple.
Gone trzaski nie ustaway, jakbymy zapali goymi rkami wielk ryb, ktra
szaleczo krcia si w kko.
Przyszo mi do gowy, e lustro waciwie jest czym w rodzaju wazu. Dziwny
ksztat prbowa przez nie wyj na powierzchni. Na krawdzi wazu opiera si.
potny ciar, na tyle wielki, e przesun odbicia naszych twarzy. Nie
widziaem ich ju, dostrzegaem tylko przepychajc si mas.
Lustro ju nie spoczywao na dnie strumienia. Moje palce nie byy przycinite do
kamieni. Lustro znajdowao si w poowie gbokoci strumienia, utrzymywane
na tym poziomie przez zrwnowaon si sprzymierzeca i nasz. Don Juan
powiedzia, e wsunie donie pod spd, a ja mam je jak najszybciej pochwyci; w
ten sposb oprzemy lustro na przedramionach i sprbujemy je wycign na
powierzchni. Puci krawd ramy i lustro przechylio si na jego stron. Szybko
poszukaem jego doni, ale pod spodem nic nie byo. Wahaem si o sekund za
dugo i lustro wysuno mi si z rk.
ap je! ap je! wykrzykn don Juan.
Pochwyciem lustro w ostatniej chwili, zanim zdyo upa na kamienie, i
wyjem je z wody, ale byo ju za pno. Woda przypominaa klej. Wycigajc
lustro czuem, e wraz z nim wycigam cz cikiej, gumowatej substancji,
ktra usiowaa wyrwa mi lustro z rk i znw je zanurzy.
Don Juan niezwykle zrcznie pochwyci lustro i bez trudu postawi je pionowo.
Jeszcze nigdy w yciu nie przeyem takiego ataku melancholii. By to smutek,
ktry nie mia adnej konkretnej przyczyny; czyem go ze wspomnieniem
widzianej w lustrze gbi. Bya to mieszanka czystej tsknoty za t gbi i
bezgranicznego strachu przed jej mroc krew w yach samotnoci.
Don Juan stwierdzi, e w yciu wojownika smutek bez adnego konkretnego
powodu jest czym jak najbardziej naturalnym. Widzcy twierdz, e przy

przekraczaniu granic znanego pole energetyczne, jakim jest wietliste jajo,

wyczuwa swoje ostateczne przeznaczenie. Jedno przelotne spojrzenie na
wieczno lec poza kokonem wystarcza, by zburzy poczucie komfortu, jakie
daje nam posiadanie inwentarza. Skutkiem tego jest melancholia, czasami tak
gboka, e moe doprowadzi czowieka do mierci.
Don Juan powiedzia, i najlepszym sposobem na pozbycie si melancholii jest
miech, i dorzuci kpico, e moja pierwsza uwaga robi, co moe, by przywrci
porzdek zburzony przez kontakt ze sprzymierzecem. Poniewa nie da si go
przywrci racjonalnymi sposobami, moja pierwsza uwaga usiuje tego dokona
skupiajc ca swoj moc na smutku.
Odpowiedziaem, e w kadym razie moja melancholia jest prawdziwa. Uczucie
samotnoci, jakie wzbudzao we mnie wspomnienie gbi, nie miao nic
wsplnego z folgowaniem sobie, smtnym snuciem si dokoa ani pograniem
si w ponurych nastrojach.
Co wreszcie zaczyna do ciebie dociera skomentowa don Juan. Masz
racj. Nic nie jest bardziej samotne ni wieczno. I nic nie daje nam wikszego
komfortu ni bycie czowiekiem. W gruncie rzeczy jest to kolejny paradoks jak
czowiek moe utrzyma granice swojego czowieczestwa, a jednoczenie
wiadomie i ochoczo zapuszcza si w absolutn samotno wiecznoci? Gdy
rozwiesz t zagadk, bdziesz gotw do ostatecznej podry.
Poczuem absolutn pewno, e wiem, jaka jest przyczyna mojego smutku.
Byo to uczucie, ktre czsto do mnie powracao i o ktrym zawsze
zapominaem, dopki znw mnie nie uderzyo z ca si: marno ludzkiej
kondycji wobec niezmierzonoci tego samoistnego bytu, ktry widziaem odbity
w lustrze.
Ludzkie istoty naprawd s niczym, don Juanie powiedziaem.
Wiem dokadnie, o czym mylisz odrzek. Oczywicie, e jestemy niczym,
ale wanie dlatego jest to dla nas tak wielkie wyzwanie: e bdc niczym,
potrafimy stawi czoo osamotnieniu wiecznoci.
Otworzyem usta, by wyartykuowa nastpne pytanie, ale on niespodziewanie
zmieni temat i zacz mwi o naszych zmaganiach ze sprzymierzecem. Rzek,
e sytuacja wygldaa do powanie; nie bya to kwestia ycia lub mierci, ale
te i nie zabawa.
Wybraem t technik cign bo pokaza mi j mj dobroczyca. Gdy
poprosiem, eby poda mi przykad technik dawnych widzcych, omal nie pk
ze miechu; moja proba za bardzo przypominaa mu wasne dowiadczenia.
Jego dobroczyca, nagual Elias, w podobny sposb zademonstrowa mu t
sam technik.
Don Juan powiedzia, e poniewa on niegdy skonstruowa drewnian ram,

powinien by mnie poprosi o zrobienie takiej samej, ale ciekaw by, co si

zdarzy, jeli rama bdzie mocniejsza ni poprzednio. Jego rama zamaa si,
podobnie jak rama dobroczycy, i w obydwu przypadkach sprzymierzeniec
wydosta si na powierzchni.
Gdy don Juan wykonywa to wiczenie, sprzymierzeniec poama ram i wyszed
z lustra. Lustro zatono, a don Juan i dobroczyca zostali z kawakami drewna
w doniach. Dobroczyca wiedzia, jakiego rodzaju kopotw moe si przez to
spodziewa. Sprzymierzeniec widziany w lustrze nie wydaje si bardzo
przeraajcy, bo jest tylko ksztatem, pewnego rodzaju substancj. Ale gdy
wydostanie si na zewntrz, to poza tym, e jego wygld budzi groz, staje si
prawdziwym utrapieniem. Don Juan powiedzia, e gdy taki sprzymierzeniec
wyjdzie ze swojego poziomu, bardzo trudno go nakoni, by tam wrci. To samo
odnosi si do ludzi. Jeli widzcy zapuci si na poziom tych istot, to bardzo
moliwe, e nikt go ju nigdy nie zobaczy.
Sprzymierzeniec potuk moje lustro opowiada. okno przestao istnie i
sprzymierzeniec nie mg wrci, wic przyczepi si do mnie. Bieg za mn,
toczc si jak kula. Co tchu uciekaem przed nim na czworakach, krzyczc z
przeraenia. Biegaem w kko po wzgrzach jak optany, a sprzymierzeniec
przez cay czas pozostawa o kilka cali za mn.
Don Juan mwi, e dobroczyca pobieg za nim, ale by ju stary i porusza si
zbyt wolno; by jednak na tyle rozsdny, e kaza don Juanowi zatacza krgi.
Dziki temu sam mg przedsiwzi odpowiednie kroki w celu pozbycia si
sprzymierzeca. Gdy oszalay ze strachu don Juan biega dokoa wzgrza,
dobroczyca zaj si zbieraniem suchych gazi.
Don Juan wyzna, e gdy tak biega w kko, przyszo mu do gowy, i
dobroczyca w gruncie rzeczy wietnie si bawi. Wiedzia, e Julian by
wojownikiem, ktry potrafi si cieszy absolutnie kad sytuacj, dlaczego wic
nie t? Poczu tak zo, e sprzymierzeniec na chwil przesta go ciga. Nie
przebierajc w sowach don Juan oskary dobroczyc o zoliwo. Ten nic nie
odpowiedzia, tylko spojrza ponad ramieniem don Juana na majaczcego nad
nimi sprzymierzeca i na jego twarzy pojawio si przeraenie. Don Juan
zapomnia o zoci i znw zacz biega w kko.
Mj dobroczyca by wielkim przecher opowiada don Juan ze miechem.
Nauczy si mia w duchu. Nic po sobie nie pokazywa, wic mg udawa, e
szlocha czy jest wcieky, gdy tak naprawd si mia. Tamtego dnia, kiedy
sprzymierzeniec ciga mnie w kko, dobroczyca sta sobie spokojnie i broni
si przed moimi oskareniami. Za kadym razem, gdy przebiegaem obok niego,
syszaem kolejny fragment dugiej przemowy. Gdy skoczy ten temat, zaczy
mnie dobiega strzpy nastpnego dugiego wystpienia: opowiada, ze musia
nazbiera duo drewna, e sprzymierzeniec jest wielki, e ognisko musi by
rwnie wielkie i e plan moe si nie powie. Jedynie szalony strach kaza mi

biec dalej. W kocu dobroczyca zauway, e za chwil padn trupem z

wyczerpania; zbudowa ognisko i oddzieli mnie pomieniami od sprzymierzeca.
Don Juan spdzi przy ogniu ca noc. Najgorsza chwila nadesza, gdy
dobroczyca poszed nazbiera jeszcze troch gazi i zostawi go samego. Don
Juan tak si ba, e obieca Bogu, i opuci ciek wiedzy i zostanie farmerem.
Rano, gdy nie miaem ju ani odrobiny energii, sprzymierzecowi udao si
wepchn mnie do ognia i bardzo si poparzyem doda don Juan.
Co si stao ze sprzymierzecem?
Dobroczyca nigdy mi tego nie powiedzia. Ale podejrzewam, e nadal bka
si gdzie bez celu, prbujc odnale drog powrotn.
A twoja obietnica zoona Bogu?
Dobroczyca kaza mi si tym nie martwi. Rzek, e to bya dobra obietnica,
ale gdy j skadaem, nie wiedziaem jeszcze, e takich obietnic nikt nie sucha,
bo nie ma Boga. Istniej tylko emanacje Ora, a im nie mona niczego
obiecywa.
Co by si stao, gdyby sprzymierzeniec ci zapa?
Mgbym umrze ze strachu. Gdybym wtedy wiedzia, co moe wynikn z
takiej sytuacji, to pozwolibym si zapa. Wtedy byem bardzo lekkomylny. Gdy
sprzymierzeniec ci pochwyci, albo dostajesz ataku serca i umierasz, albo
mocujesz si z nim. Po chwili zaartych zapasw sprzymierzeniec traci energi.
On nam nic nie moe zrobi i odwrotnie. Jestemy od siebie oddzielni
przepaci. Staroytni widzcy wierzyli, e w chwili gdy energia sprzymierzeca
opada, oddaje on swoj moc czowiekowi. Moc, akurat! Staroytni widzcy mieli
sprzymierzecw na tuziny, ale ich moc zupenie nic nie znaczya.
Okazao si, e i tu nowi widzcy musieli uporzdkowa chaos poj. Odkryli, e
jedyn rzecz, ktra si liczy, jest nieskazitelno, to znaczy uwolniona energia.
Pord dawnych widzcych byli i tacy, ktrym sprzymierzecy uratowali ycie,
ale nie oznaczao to, e sprzymierzeniec potrafi nas uchroni przed
czymkolwiek, to raczej nieskazitelno ludzi pozwolia im wykorzysta energi
innych form ycia.
Nowi widzcy odkryli take jedn z najwaniejszych zasad dotyczcych
sprzymierzecw, mianowicie, od czego zaley, czy s oni uyteczni dla
czowieka, czy bezuyteczni. Ogromna wikszo sprzymierzecw jest
bezuyteczna to ci, w ktrych wntrzu zamknite s emanacje nie majce
odpowiednikw w ludzkim kokonie. S tak roni od nas, ze staj si zupenie
bezuyteczni. Inni sprzymierzecy, bardzo nieliczni, s nam pokrewni przez to,
e w ich wntrzu trafiaj si emanacje pasujce do naszych.
Jak mona ich wykorzysta? zapytaem.

 Powinnimy uy innego sowa, zamiast wykorzysta". odrzek don Juan.

Ja bym nazwa to, co zachodzi midzy widzcymi a uytecznymi sprzymierzeca
mi, sprawiedliw wymian energii.
Jak si ta wymiana odbywa?
Dziki pasujcym do siebie emanacjom. Te emanacje naturalnie znajduj si
po lewej stronie wiadomoci czowieka, po tej, ktrej zwyky czowiek nigdy nie
uywa. Dlatego sprzymierzecy s zupenie odgrodzeni od wiata wiadomoci
prawej strony, czyli od strony racjonalnej.
Don Juan wyjani, e pasujce do siebie emanacje tworz wspln dla obu
stron paszczyzn. Dziki temu moliwe jest ustanowienie gbszej wizi, z ktrej
korzystaj obie formy ycia. Widzcy korzystaj z eterycznoci
sprzymierzecw, s oni doskonaymi zwiadowcami i stranikami.
Sprzymierzecy potrzebuj wikszego pola energetycznego ludzi, dziki
ktremu potrafi si zmaterializowa. Dowiadczeni widzcy bawi si tymi
wsplnymi emanacjami, a skupi na nich ca energi, wwczas zachodzi
wymiana. Staroytni widzcy nie rozumieli tego procesu i rozwinli
skomplikowane techniki patrzenia po to, by wej w gbi, ktr widziaem, w
lustrze.
Dawni widzcy uywali bardzo wyrafinowanego narzdzia do schodzenia na
nisze poziomy. mwi don Juan. Bya to lina o specjalnym splocie, ktr
owijali si w pasie. Mikki koniec liny nasczony by ywic i wchodzi do ppka
jak zatyczka. Widzcy mia jednego lub wicej pomocnikw, ktrzy trzymali lin,
gdy on zatraca si w patrzeniu. Naturalnie wpatrywanie si bezporednio w
odbicie w gbokim, czystym stawie lub jeziorze wciga o wiele bardziej i jest
niebezpieczniejsze ni to, co robilimy z lustrem.
Ale czy rzeczywicie schodzili w gb fizycznie?' zapytaem
Zdziwiby si, do czego zdolni s ludzie, szczeglnie, jeli potrafi
kontrolowa wiadomo. Dawni widzcy byli szalecami. W swoich
wycieczkach w gbiny znaleli cuda. Dla nich spotkania ze sprzymierzecami
byy codziennoci.
Oczywicie do tej pory powiniene ju rozumie, ze gbia" to tylko metafora.
Nie istnieje adna gbia, tylko posugiwanie si wiadomoci. Ale dawni
widzcy nigdy tego nie zrozumieli.
Powiedziaem don Juanowi, e na podstawie jego opowiadania o dowiadczeniu
ze sprzymierzecem oraz wasnych odczu, gdy poczuem wielk si
sprzymierzeca w wodzie, doszedem do wniosku, i oni s bardzo agresywni.
Waciwie nie. odrzek. Co prawda maj do energii, by okazywa
agresj, ale jest to energia innego rodzaju. Bardziej przypominaj oni prd
elektryczny. Organiczne istoty s podobniejsze do fal ciepa.

 Ale dlaczego sprzymierzeniec ciga ci tak dugo? zapytaem.

Nie ma w tym nic zagadkowego. Sprzymierzecw przycigaj emocje.
Najbardziej przyciga ich zwierzcy strach; wyzwala energi, ktra im
odpowiada. Taki strach porusza emanacje w ich wntrzu. Poniewa baem si
przez cay czas, sprzymierzeniec poda za moim strachem, ktry dziaa na
niego jak przynta. Sprzymierzeniec pokn haczyk i nie potrafi si uwolni.
Odkrycie, e sprzymierzecy najbardziej ze wszystkiego lubi zwierzcy strach,
take byo zasug dawnych widzcych. Posuwali si oni nawet do tego, e
wiadomie straszyli innych ludzi, by nakarmi sprzymierzecw ich miertelnym
przeraeniem. Dawni widzcy byli przekonani, e sprzymierzecy maj ludzkie
uczucia, nowi jednak zobaczyli to inaczej. Odkryli, e sprzymierzecw
przyciga energia wyzwalana przez emocje; rwnie skuteczna jest mio, a
take nienawi i smutek.
Don Juan doda, e gdyby wtedy czu do sprzymierzeca mio, ten i tak
poszedby za nim, cho nastrj pocigu byby inny. Zapytaem, czy
sprzymierzeniec przerwaby pocig, gdyby don Juanowi udao si opanowa
strach. Odrzek, e kontrolowanie strachu byo sztuczk uywan przez dawnych
widzcych. Nauczyli si kontrolowa emocje do tego stopnia, e potrafili
podzieli je na porcje. Chwytali sprzymierzecw na przynt wasnego strachu i
wydzielajc go po trochu, jak jedzenie, trzymali schwytane istoty w niewoli.
Dawni widzcy byli przeraajcymi ludmi cign don Juan. Nie
powinienem waciwie mwi tego w czasie przeszym oni s przeraajcy
nawet dzisiaj. Ich celem bya wadza, panowanie nad wszystkimi i wszystkim.
Nawet dzisiaj, don Juanie? powtrzyem, prbujc go skoni do dalszych
wyjanie.
Zmieni temat mwic, e straciem okazj do przeycia bezmiernego strachu, a
to dlatego, e niewtpliwie sposb, w jaki uszczelniem ram lustra smo,
sprawi, e woda nie dostaa si za szyb. Jego zdaniem wanie dziki temu
sprzymierzeniec nie potuk lustra.
Szkoda powiedzia. Moe ten sprzymierzeniec nawet by ci si spodoba.
Swoj drog, to nie by ten sam, co poprzedniego dnia. Ten drugi doskonale do
ciebie pasowa.
A czy ty nie masz swoich sprzymierzecw, don Juanie? zapytaem.
Jak wiesz, mam sprzymierzecw mojego dobroczycy. Ale nie mog
powiedzie, ebym ywi do nich podobne uczucia jak on. On by agodnym, ale
penym namitnoci czowiekiem, ktry hojnie rozdawa wszystko, co mia,
wcznie ze swoj energi. Kocha swoich sprzymierzecw. Dla niego nie
stanowio problemu udzielanie im swojej energii, by mogli si materializowa.
Jeden z nich potrafi nawet przybiera groteskow ludzk posta.

Don Juan powiedzia, e poniewa on sam nie przykada wielkiej wagi do

sprzymierzecw, nigdy nie da mi okazji do wejcia w bliszy kontakt z nimi,
cho jemu samemu dobroczyca da tak okazj ju wtedy, gdy don Juan
dochodzi do siebie po postrzale w pier. Dopiero co wyrwa si ze szponw
maego tyrana i podejrzewa, e wpad w kolejn puapk. Mia zamiar poczeka
kilka dni, a odzyska siy, a potem uciec wykorzystujc chwil nieobecnoci
starego czowieka. Starzec musia jednak Przejrze jego myli, bo pewnego dnia
szepn do niego Konspiracyjnie, e powinien wyzdrowie jak najszybciej, a
wtedy obydwaj bd mogli sprbowa ucieczki od przeladowcy, ktry go
zniewoli. Trzsc si ze strachu i bezradnoci, starzec otworzy drzwi na ocie i
do domu wpad olbrzymi czowiek z twarz ryby. Pojawi si tak byskawicznie,
jakby wczeniej podsuchiwa za drzwiami. Mia szarozielony kolor, jedno wielkie
oko pozbawione powieki i by wielki jak drzwi. Don Juan zemdla ze zdumienia i
przeraenia. Wiele lat musiao min, by przezwyciy ten lk.
Czy twoi sprzymierzecy przydaj ci si do czego, don Juanie? zapytaem.
To bardzo trudne pytanie. W pewien sposb kocham tych, ktrych da mi mj
dobroczyca. Potrafi oni odpowiada niezwykym uczuciem. Ale nie rozumiem
ich. Dostaem ich dla towarzystwa, na wypadek, gdybym kiedy zabka si
samotnie w olbrzymiej przestrzeni emanacji Ora.

Wstecz / Spis Treci / Dalej

7. Punkt poczenia
Po moim pojedynku ze sprzymierzecami don Juan przerwa na kilka miesicy
wyjanianie tajemnicy wiadomoci. Ktrego dnia znw powrci do tego
tematu. Sprowokowao go dziwne wydarzenie.
Don Juan przebywa w swoim domu w pnocnym Meksyku. Byo pne
popoudnie. Ledwie przyjechaem, zmieni mj stan wiadomoci.
Przypomniaem sobie od razu, e don Juan zawsze przyjeda do Sonory, by
zregenerowa siy. Twierdzi, e nagual, przywdca grupy, na ktrym spoczywa
ogromna odpowiedzialno, musi mie fizyczny punkt odniesienia, miejsce,
gdzie atwo mu uzupeni energi. Dla niego takim miejscem bya pustynia w
Sonorze.
Wchodzc w stan podwyszonej wiadomoci zauwayem, e w pmroku
domu kryje si kto jeszcze. Zapytaem don Juana, czy Genaro jest tu z nim.
Odrzek, e jest sam, a to, co zauwayem, to jeden z jego sprzymierzecw,
stranik domu.
Wykona dziwny gest: wykrzywi twarz jakby w zdziwieniu lub przeraeniu i
natychmiast w drzwiach pokoju, gdzie siedzielimy, pojawia si przeraajca
posta dziwnego mczyzny. Jego obecno tak mnie wystraszya, e poczuem
zawroty gowy. Zanim zdyem ochon, ten czowiek rzuci si na mnie i z
mroc krew w yach furi pochwyci mnie za ramiona. Poczuem co w
rodzaju szoku elektrycznego.
Strach, ktrego nie potrafiem opanowa, odebra mi mow. Don Juan umiecha
si do mnie. Mamrotaem co i jczaem, prbujc prosi o pomoc, gdy wtem
poczuem jeszcze wikszy wstrzs. Mczyzna wzmocni ucisk i prbowa mnie
przewrci na plecy. Don Juan spokojnie kaza mi wzi si w gar i nie
walczy ze strachem, lecz toczy si wraz z nim.
Nie powstrzymuj lku, ale nie pozwl si przerazi powiedzia. Podszed do
mnie i nie mieszajc si w walk szepn mi do ucha, ebym zgromadzi ca
koncentracj w rodkowym punkcie ciaa.
Przez cae lata nakazywa mi wymierzy swoje ciao wzdu i w poprzek z
dokadnoci do setnych czci cala i wyznaczy dokadny rodek. Zawsze
powtarza, e ten punkt stanowi centrum energetyczne kadego czowieka.
Gdy skupiem uwag na tym punkcie, mj przeciwnik puci mnie. Jednoczenie
uwiadomiem sobie, e nie by to czowiek, cho tak mi si dotychczas
wydawao, lecz co, co jedynie ksztatem przypominao czowieka. W chwili, gdy
sprzymierzeniec straci dla mnie ludzki ksztat, sta si amorficznym bblem
matowego wiata. Odsun si ode mnie, a ja ruszyem za nim, posuszny

przemonej sile, ktra kazaa mi tak uczyni.

Don Juan zatrzyma mnie, agodnie wyprowadzi na werand i posadzi na
mocnej skrzynce, ktrej uywa jako awki. Byem bardzo wzburzony tym
wydarzeniem, ale jeszcze bardziej zdziwio mnie to, e mj paraliujcy strach
znikn nagle i bez adnego ladu.
Skomentowaem gono t nag zmian nastroju. Don Juan powiedzia, e nie
ma w tym nic dziwnego; za t zmian odpowiedzialna jest wola. Strach przestaje
istnie, gdy blask wiadomoci przesunie si poza pewien prg w kokonie
czowieka.
Przystpi do wyjanie. Zacz od krtkiego przypomnienia omawianych
wczeniej prawd dotyczcych wiadomoci: nie istnieje materialny wiat, lecz
tylko uniwersum pl energetycznych, ktre widzcy nazywaj emanacjami Ora.
Ludzkie istoty skadaj si z emanacji Ora i zasadniczo s bblami wietlistej
energii. Kady z nas otoczony jest kokonem, ktry zamyka niewielk cz tych
emanacji. wiadomo powstaje dziki cigemu cinieniu, jakie emanacje
pozostajce na zewntrz kokonu, nazywane swobodnymi emanacjami,
wywieraj na emanacje w jego wntrzu. Ta wiadomo jest rdem percepcji,
ktra zachodzi, gdy emanacje we wntrzu kokonu cz si ze swymi
zewntrznymi odpowiednikami.
Nastpna prawda mwi, e percepcja moe zachodzi cign don Juan
gdy w kadym z nas istnieje czynnik nazywany punktem poczenia, ktry
selekcjonuje odpowiednie emanacje zewntrzne i wewntrzne i czy je ze sob.
Pewien szczeglny sposb poczenia emanacji, ktry postrzegamy jako wiat,
jest skutkiem dziaania pewnego miejsca na naszym kokonie. To miejsce
nazywa si punktem poczenia.
Powtrzy to kilkakrotnie, dajc mi czas na zrozumienie, a potem doda, e po to,
by samemu potwierdzi prawdy o wiadomoci, potrzebuj energii.
Wspominaem ci ju cign e zetknicie z maymi tyranami pomaga
widzcym wykona skomplikowany manewr: polega on na przesuniciu punktu
poczenia.
To, i ujrzaem sprzymierzeca, oznaczao, e przesunem swj punkt
poczenia ze zwykej pozycji. Inaczej mwic, mj blask wiadomoci przesun
si poza pewien prg, jednoczenie wymazujc strach. Wszystko to mogo si
zdarzy, bo miaem wystarczajce nadwyki energii.
***
Wieczorem tego samego dnia, gdy wrcilimy z wycieczki w okoliczne gry,
ktra bya czci nauk dla prawej strony, don Juan znw przenis mnie w stan
podwyszonej wiadomoci i wrci do wyjanie. Powiedzia, e chcc opisa
mi natur punktu poczenia musi zacz od omwienia pierwszej uwagi.

Nowi widzcy zajli si badaniem niezauwaalnych sposobw funkcjonowania

pierwszej uwagi i prbujc wyjani je innym, opracowali kolejno prawd
dotyczcych wiadomoci. Don Juan mwi, e nie kady widzcy ma
przekonanie do wyjanie. Na przykad jego dobroczyca, nagual Julian, nie lubi
niczego wyjania. Z kolei dobroczyca naguala Juliana, nagual Elias, ktrego
don Juan mia szczcie pozna, wyznawa inne pogldy. Na podstawie
szczegowych, dugich wyjanie naguala Eliasa, skpych uwag naguala
Juliana i tego, co sam ujrza w widzeniu, don Juan zacz rozumie i na wasn
rk potwierdza te prawdy.
Aby pierwsza uwaga moga skupi si na wiecie, ktry postrzegamy, musi
podkreli pewne emanacje wybrane z wskiego pasma, w obrbie ktrego
mieci si wiadomo czowieka. Odrzucone emanacje nadal pozostaj w
naszym zasigu, ale s upione i nie poznajemy ich przez cae ycie.
Nowi widzcy nazwali podkrelone emanacje praw stron, normaln
wiadomoci, tonalem, tym wiatem, tym, co znane, pierwsz uwag.
Przecitny czowiek nazywa je rzeczywistoci, racjonalnoci, zdrowym
rozsdkiem.
Podkrelone emanacje tworz wiksz cz spektrum ludzkiej wiadomoci,
ale s jedynie bardzo niewielkim fragmentem penego spektrum emanacji
obecnych wewntrz ludzkiego kokonu. Pozostae emanacje w obrbie ludzkiego
spektrum s traktowane jako co w rodzaju przedmurza nieznanego. Waciwe
nieznane skada si z emanacji, ktre nie nale do ludzkiego pasma i nigdy si
na nich nie skupiamy. Widzcy nazywaj je wiadomoci lewej strony,
nagualem, innym wiatem, nieznanym, drug uwag.
Dawni widzcy odkryli, na czym polega proces podkrelania pewnych
emanacji cign don Juan i wykorzystywali go praktycznie. Wiedzieli oni, e
kobieta-nagual lub mczyzna-nagual, ktrzy posiadaj dodatkow moc, potrafi
przepchn koncentracj ze zwykle uywanych emanacji na ssiednie. To
popchnicie nazywane jest uderzeniem naguala.
Dawni widzcy wykorzystywali to przesunicie, by utrzyma swoich uczniw w
zalenoci. Uderzeniem wprowadzali ich w stan podwyszonej, najostrzejszej,
najbardziej podatnej na wpywy wiadomoci. Gdy uczniowie byli bezbronni i
podatni, dawni widzcy uczyli ich zwyrodniaych technik, ktre zmieniay ich w
zych ludzi, podobnych do ich nauczycieli.
Nowi widzcy uywaj tej samej metody, ale nie do nikczemnych celw, lecz po
to, by zaznajomi uczniw z moliwociami czowieka.
Don Juan wyjani, e uderzenie naguala musi by wymierzone bardzo
precyzyjnie w punkt poczenia, ktrego pooenie u kadego czowieka jest
minimalnie inne. Poza tym uderzenie musi by wykonane przez naguala, ktry
widzi. Uderzenie nie odniesie skutku zarwno wtedy, gdy ten, kto je wykonuje,

posiada si naguala, ale nie widzi, jak i wtedy, gdy widzi, ale nie ma siy
naguala. W obydwu przypadkach wynikiem s zwyke klepnicia. Widzcy moe
uderza wielokrotnie i precyzyjnie we waciwe miejsce, ale zabraknie mu siy,
by przesun wiadomo, a nagual, ktry nie widzi, nie bdzie w stanie
zlokalizowa tego miejsca.
Dawni widzcy odkryli, e punkt poczenia nie jest czci fizycznego ciaa,
lecz wietlistej osonki, ludzkiego kokonu. Nagual zauwaa to miejsce, gdy
wyrnia si ono intensywnym wiatem. Waciwe uderzenie przypomina raczej
popchnicie. Pod wpywem tego pchnicia w kokonie tworzy si wgbienie.
Odczuwa si to jako uderzenie w praw opatk, ktre wypycha cae powiek z
puc.
Czy istniej rne rodzaje wgbie? zapytaem.
Tylko dwa, wklnicie i szczelina; kade dziaa w inny sposb. Wklnicie
ma przejciowy charakter i wywouje tylko czasowe przesunicie, ale szczelina
jest istotn, sta cech kokonu, i powoduje stae przesunicie.
Wyjani, e zwykle wietlisty kokon jest utwardzony przez zaabsorbowanie sob
i uderzenie naguala nie pozostawia na nim adnego ladu. Czasami jednak
kokon czowieka jest bardzo plastyczny i pod wpywem nawet najmniejszego
nacisku powstaje na nim miskowate wgbienie, ktrego wielko moe si
waha od drobnego wgicia a do jednej trzeciej powierzchni caego kokonu;
moe take powsta szczelina biegnca przez ca szeroko lub przez ca
dugo jajowatej skorupki i kokon wyglda wwczas, jakby si zwija wok
wasnej osi.
Niektre wietliste skorupki natychmiast po wgiciu wracaj do poprzedniego
ksztatu. Inne pozostaj znieksztacone przez kilka godzin albo nawet dni, ale
potem samoistnie przybieraj dawny ksztat. W jeszcze innych pozostaje mocne,
trwae wgicie, i w takich wypadkach nagual musi jeszcze raz uderzy w jego
krawd, by przywrci wietlisty kokon do pierwotnego ksztatu. Zdarzaj si
te kokony, ktre ju nigdy nie pozbd si znieksztacenia; niezalenie od liczby
uderze naguala nigdy nie powrc do jajowatego ksztatu.
Dalej don Juan mwi, e wgbienie ma wpyw na pierwsz uwag, gdy
przesuwa blask wiadomoci. Wgbienie wpycha emanacje do wntrza
wietlistej skorupki i widzcy dostrzega, jak pod jego naciskiem przesuwa si
koncentracja pierwszej uwagi. Wgbienie zmienia uoenie emanacji Ora we
wntrzu kokonu i sprawia, e blask wiadomoci pada na inne emanacje
znajdujce si na obszarach, ktre normalnie s niedostpne dla pierwszej
uwagi.
Zapytaem, czy blask wiadomoci mona zobaczy tylko na powierzchni
wietlistego kokonu. Don Juan nie odpowiedzia od razu. Wydawa si
pogrony w mylach. Po jakich dziesiciu minutach zdecydowa si

odpowiedzie; rzek, e blask wiadomoci wida na powierzchni kokonw

wszystkich ywych istot. Ale w miar, jak czowiek rozwija uwag, blask
wiadomoci nabiera gbi. Inaczej mwic, przenosi si on z powierzchni
kokonu na pewne emanacje w jego wntrzu.
Dawni widzcy wiedzieli, co robi, zajmujc si wiadomoci cign.
Zdawali sobie spraw, e tworzc wgbienie w ludzkim kokonie mog si
przesun blask wiadomoci, ktry i tak lni na emanacjach we wntrzu
kokonu, tak, by rozszerzy si rwnie na ssiednie emanacje.
Brzmi to wszystko tak, jakby chodzio jedynie o fizyczne poruszenie
powiedziaem. Jak mona zrobi wgbienie w czym, co jest tylko blaskiem?
W pewien niewytumaczalny sposb chodzi o to, e blask stwarza wgbienie
w innym blasku. Ty wci trzymasz si inwentarza rozsdku. Rozsdek nie
postrzega czowieka w kategoriach energii. Rozsdek zajmuje si narzdziami,
ktre wytwarzaj energi, ale nigdy nie wzi powanie pod uwag, e jestemy
czym wicej, nie tylko narzdziami; jestemy organizmami, ktre wytwarzaj
energi. Jestemy bblem energii. Dlatego nic w tym nie ma dziwnego, e bbel
energii moe wytworzy wgbienie w innym bblu energii.
Don Juan powiedzia, e blask wiadomoci stworzony przez wgbienie
naleaoby waciwie nazywa chwilowo podwyszon wiadomoci, podkrela
on bowiem emanacje pooone tak blisko tych, ktre zwykle s rozwietlane, i
zmiana jest minimalna, takie przesunicie. Wiksza jednak umiejtno
zrozumienia, koncentracji, a przede wszystkim zapominania. Widzcy bardzo
dobrze potrafili wykorzystywa to przesunicie na skali jakoci. Widzieli, e
uderzenie naguala rozjania tylko emanacje otaczajce te, ktrych uywamy na
co dzie.
Dalej pooone emanacje pozostaj nietknite, co oznacza, e cho czowiek
znajduje si w stanie podwyszonej wiadomoci, moe si zachowywa tak, jak
w zwyczajnym yciu. Wwczas najwaniejsze dla widzcych stao si
znalezienie kobiety-naguala i mczyzny-naguala, gdy ten stan trwa tylko tak
dugo, dopki wgbienie si utrzymuje, a potem czowiek natychmiast zapomina
o wszystkim.
Dlaczego czowiek musi zapomina? zapytaem.
Bo gdy wojownik wychodzi ze stanu podwyszonej wiadomoci, emanacje
odpowiadajce za zwikszon jasno umysu przestaj by podkrelone. Bez
tego podkrelenia wszystko, czego wojownik dowiadczy i czego by wiadkiem,
znika.
Jednym z zada opracowanych przez nowych widzcych dla uczniw byo
zadanie odzyskania pamici. W pniejszym czasie musieli oni samodzielnie
podkreli emanacje uywane w stanie podwyszonej wiadomoci.

Don Juan przypomnia mi, e Genaro zawsze zaleca, bym si nauczy pisa
czubkiem palca zamiast owkiem, eby nie gromadzi notatek. Genaro mia na
myli to, e znajdujc si w stanie podwyszonej wiadomoci powinienem
gromadzi rozmowy i dowiadczenia w nie uywanych emanacjach. Pewnego
dnia mgbym sobie wszystko przypomnie, na nowo rozwietlajc te emanacje.
Dalej don Juan wyjania, e stan podwyszonej wiadomoci widzi si nie tylko
jako blask sigajcy w gb jajowatego ksztatu ludzkiego, lecz rwnie jako
intensywniejsze lnienie powierzchni kokonu. Jest to jednak nic w porwnaniu z
blaskiem wytwarzanym przez stan cakowitej wiadomoci, ktry dla widzcego
wyglda jak rozbysk jasnoci w caym wietlistym jaju. Jest to eksplozja wiata
o takiej mocy, e granice osonki zostaj rozerwane i wewntrzne emanacje
rozprzestrzeniaj si w nieskoczono.
Czy to s szczeglne przypadki, don Juanie?
Oczywicie. Zdarzaj si tylko widzcym. aden inny czowiek ani inna ywa
istota nie moe si tak rozwietli. Widzcy, ktrzy z rozmysem osigaj totaln
wiadomo, stanowi niezapomniany widok. Pochania ich wewntrzny ogie.
Przy penej wiadomoci stapiaj si ze swobodnymi emanacjami i wlizguj si
\v wieczno.
Po kilku dniach spdzonych w Sonorze zawiozem don Juana do miasta w
poudniowej czci Meksyku, gdzie mieszka wraz z reszt swojej grupy.
Nastpny dzie by gorcy i mglisty. Ogarno mnie lenistwo i irytacja. Po
poudniu w miecie panowa nieprzyjemny spokj. Obydwaj z don Juanem
siedzielimy na wygodnych krzesach w najwikszym pokoju. Powiedziaem mu,
e ycie meksykaskiej prowincji niezbyt mi odpowiada. Nie podobao mi si
wraenie, e spokj tego miasteczka jest wymuszony. Jedynym docierajcym do
mnie dwikiem byy oddalone krzyki dzieci. Nigdy si nie dowiedziaem, czy te
dzieci si bawiy, czy krzyczay z blu.
Gdy tu jeste, zawsze znajdujesz si w stanie podwyszonej wiadomoci
powiedzia don Juan. To wielka rnica. Ale mimo wszystko powiniene
przywykn do ycia w takim miasteczku. Kiedy zamieszkasz w podobnym
miejscu.
Dlaczego miabym to zrobi, don Juanie?
Wyjaniaem ci ju, e celem nowych widzcych jest wolno. A wolno
pociga za sob druzgocce konsekwencje. Midzy innymi zakada, e wojownik
celowo musi szuka zmiany. Ty pobudzasz swj umys przebiegajc przez swj
inwentarz i przeciwstawiajc go inwentarzowi twoich przyjaci. Te manewry
pozostawiaj ci bardzo niewiele czasu na przyjrzenie si sobie i swojemu losowi.
Bdziesz musia z tego wszystkiego zrezygnowa. Z kolei gdyby nie zna
niczego poza martwym spokojem tego miasteczka, wczeniej czy pniej
musiaby poszuka drugiej strony medalu.

 Czy to wanie tu robisz, don Juanie?

Z nami jest troch inaczej, bo jestemy ju u koca cieki. Nie szukamy
niczego. To, co wszyscy tu robimy, jest zrozumiae tylko dla wojownika. yjemy z
dnia na dzie nie robic nic. Czekamy. Nigdy si nie zmcz powtarzaniem tego:
wiemy, e czekamy i wiemy, na co czekamy. Czekamy na wolno!
A teraz, gdy ju to wiesz doda z umiechem wrmy do naszej rozmowy o
wiadomoci.
Zazwyczaj, gdy bylimy w tym pokoju, nikt nam nie przeszkadza i to don Juan
decydowa, jak dugo potrwa nasza rozmowa. Ale tym razem rozlego si
uprzejme pukanie do drzwi. Genaro wszed do rodka i usiad. Nie widziaem go
od dnia, gdy wybieglimy z jego domu w wielkim popiechu. Objem go.
Genaro chce ci co powiedzie rzek don Juan. Mwiem ci, e jest
mistrzem wiadomoci. Teraz mog ci powiedzie, co to wszystko znaczy. Gdy
punkt poczenia zostanie poruszony przez uderzenie naguala, Genaro potrafi
przenie go dalej w gb wietlistego jaja.
Wyjani, e Genaro ju wielokrotnie przesuwa mj punkt poczenia, gdy
znajdowaem si w stanie podwyszonej wiadomoci. Tamtego dnia, gdy
poszlimy porozmawia na wielkim, paskim gazie, Genaro przesun mj punkt
poczenia w lewo a do samej krawdzi w gruncie rzeczy przesun go tak
daleko, e byo to nieco niebezpieczne.
Don Juan zamilk. Wydawao si, e jest gotw ustpi miejsca Genarowi.
Zasygnalizowa mu skinieniem gowy, by co powiedzia. Genaro wsta i
podszed do mnie.
Pomie jest bardzo wany rzek cicho. Czy pamitasz dzie, gdy
siedzielimy na tym wielkim, paskim gazie i kazaem ci patrze na odbicie
wiata sonecznego w kawaku kwarcu?
Gdy Genaro o tym wspomnia, przypomniaem sobie. Tamtego dnia, gdy don
Juan przesta mwi, Genaro wycign z kieszeni kawaek wypolerowanego
kwarcu, pooy go na skale i pokaza mi rozszczepienie przechodzcego
przeze wiata. Lnienie kwarcu natychmiast przycigno moj uwag. W
nastpnej chwili zdaem sobie spraw, e kucam na skale. Don Juan sta obok
ze zmartwionym wyrazem twarzy.
Miaem zamiar opowiedzie Genaro o tym wspomnieniu, ale on odezwa si
pierwszy. Przyoy usta do mojego ucha i wskaza na jedn z dwch lamp
benzynowych owietlajcych pokj.
Popatrz na pomie powiedzia. Nie ma w nim gorca. To jest czysty
pomie. Czysty pomie moe ci zabra w gb nieznanego.
Gdy mwi, poczuem dziwny ucisk; byo to wraenie fizycznego ciaru. W

uszach mi brzczao, a oczy pieky tak mocno, e zaczy zawi. Z trudem

rozrniaem ksztaty mebli. Nie udao mi si wyostrzy spojrzenia. Cho miaem
otwarte oczy, nie widziaem intensywnego wiata lamp. Otacza mnie mrok.
tozielone, fosforyzujce smugi rozwietlay ciemne, przesuwajce si chmury.
A potem odzyskaem wzrok, rwnie nagle, jak wczeniej go straciem.
Nie miaem pojcia, gdzie jestem. Wydawao mi si, e unosz si w powietrzu
jak balon. Byem sam. Przej mnie nagy strach i mj rozsdek popiesznie
skonstruowa wyjanienie, ktre w tamtej chwili wydawao mi si sensowne:
Genaro mnie zahipnotyzowa za pomoc poenia lampy benzynowej. To
wyjanienie prawie mnie zadowolio. Leciaem spokojnie, prbujc si nie
martwi. Uznaem, e najlepsz metod bdzie skupienie si na etapach, przez
ktre musz przej, eby si obudzi.
Pierwsz rzecz, jak zauwayem, byo to, e nie jestem sob. Nie potrafiem
si niczemu przyjrze, bo nie miaem narzdw wzroku. Gdy prbowaem
spojrze na wasne ciao, uwiadomiem sobie, e skadam si wycznie ze
wiadomoci, a jednak miaem wraenie, jakbym patrzy w d na niezmierzon
przestrze. Byy tam wielkie chmury jaskrawego wiata i masy czerni; jedno i
drugie w ruchu. Wyranie widziaem fal bursztynowego blasku, ktra
nadbiegaa w moj stron jak olbrzymia, powolna fala oceanu. Wwczas
pojem, e jestem boj unoszc si w przestrzeni i e ta fala za chwil mnie
zagarnie i poniesie ze sob. Uznaem, e to nieuniknione, ale zanim fala zdya
mnie otoczy, zdarzyo si co zupenie niespodziewanego wiatr znis mnie z
jej kursu.
Sia tego wiatru niosa mnie z niewiarygodn szybkoci. Przeleciaem przez
ogromny tunel intensywnych, kolorowych wiate. Obraz rozmaza si i
poczuem, e si budz. Miaem wraenie, e by to hipnotyczny sen wywoany
przez Genara. W nastpnej chwili znw znalazem si w pokoju z nimi dwoma.
Przespaem wiksz cz nastpnego dnia. Pnym popoudniem znw
usiedlimy z don Juanem, by porozmawia. Widziaem wczeniej Genara, ale
nie chcia mwi o moim przeyciu.
Wczoraj wieczorem Genaro znw popchn twj punkt poczenia powiedzia
don Juan. Ale chyba to pchnicie byo zbyt silne.
Gorliwie opowiedziaem mu swoj wizj. Umiechn si z wyranym
znudzeniem.
Twj punkt poczenia przesun si ze zwykej pozycji i dlatego dostrzegae
emanacje, ktrych normalnie nie widzisz. Brzmi to bardzo prosto, prawda: A
jednak jest to wielkie osignicie, o ktre nowi widzcy gorliwie zabiegaj.
Don Juan wyjani, e ludzie przez cay czas postrzegaj te same emanacje z
dwch powodw. Pierwszy i najwaniejszy to ten, e wpojono nam, i te wanie
emanacje jestemy w stanie postrzega. Drugi powd jest taki, e nasz punkt

poczenia wybiera wanie te emanacje i przygotowuje je do uycia.

Kada ywa istota posiada punkt poczenia, ktry selekcjonuje emanacje i
decyduje, ktre z nich zostan podkrelone. Widzcy mog zobaczy, czy ywe
istoty postrzegaj wiat podobnie, sprawdzajc, czy ich punkty poczenia
wybieraj te same emanacje.
Jednym z najwaniejszych przeomw dla nowych widzcych byo odkrycie, e
miejsce na kokonie wszystkich ywych istot, gdzie znajduje si punkt poczenia,
nie jest z gry okrelone. Punkt poczenia jest tam umiejscowiony jedynie z
nawyku. Dlatego nowi widzcy kad wielki nacisk na nowe rodzaje dziaania i
desperacko pragn wypracowa sobie nowe zwyczaje.
Uderzenie naguala jest bardzo wane cign don Juan bo przesuwa ten
punkt. Zmienia on wwczas swoje umiejscowienie. Czasami nawet wytwarza si
tu na stae szczelina. Punkt poczenia zostaje przeniesiony w zupenie inne
miejsce i wiadomo czowieka radykalnie si zmienia. Ale jeszcze waniejsze
jest waciwe zrozumienie prawd dotyczcych wiadomoci, bo dziki nim
czowiek uwiadamia sobie, e ten punkt mona poruszy take od wewntrz.
Niestety, ludzie zawsze przegrywaj walkowerem. Po prostu nie maj pojcia o
wasnych moliwociach.
Jak mona dokona zmiany od rodka? zapytaem.
Nowi widzcy twierdz, e technika polega na uwiadomieniu sobie tej
moliwoci. Po pierwsze, trzeba zda sobie spraw, i wiat, ktry postrzegamy,
jest rezultatem konkretnej lokalizacji punktu poczenia na kokonie. Gdy ju to
zrozumiemy i nabierzemy nowych zwyczajw, moemy przesuwa ten punkt
niemal na zawoanie.
Niezupenie rozumiaem, co dla niego oznaczao sowo zwyczaje". Poprosiem,
eby to wyjani.
Punkt poczenia czowieka znajduje si na pewnej okrelonej czci kokonu,
poniewa taka jest wola Ora wyjani. Ale dokadne jego umiejscowienie jest
rezultatem nawyku, powtarzania tych samych dziaa. Nasza wola stapia si z
wol Ora i punkt utrwala swe pooenie w jakim miejscu. Przemyl to bardzo
dokadnie: nasza wola stapia si z wol Ora. Dawni widzcy drogo zapacili za
to odkrycie. Wrcimy do tego jeszcze pniej.
Znw powtrzy, e dawni widzcy koncentrowali si wycznie na rozwijaniu
tysicy niezwykle skomplikowanych technik czarownikw. Nigdy sobie nie
uwiadomili, i jedyna warto tych narzdzi, tak wyrafinowanych, e wydaway
si wrcz niedorzeczne, polegaa na tym, e wyryway one punkt poczenia z
utrwalonej pozycji i pozwalay go przesun na inne miejsce.
Znw poprosiem, by wyjani to bliej.
Wspominaem ci ju, e czary to co w rodzaju lepej uliczki. Chodzi mi o to,

e praktyki czarownikw nie maj wewntrznej wartoci. Maj tylko poredni

warto, gdy ich prawdziwym celem jest wyrwanie punktu poczenia spod
kontroli pierwszej uwagi i przesunicie go. Nowi widzcy zrozumieli prawdziw
rol tych praktyk i postanowili bezporednio przesun punkt poczenia,
omijajc wszystkie bzdurne rytuay i zaklcia. Jednak w pewnym okresie ycia
kadego wojownika rytuay i zaklcia s niezbdne. Ja take wprowadziem ci
w rozmaite procedury czarownikw, ale tylko po to, by odcign twoj pierwsz
uwag od zaabsorbowania sob, ktre utrzymuje punkt poczenia w utrwalonej
pozycji.
Doda, e obsesyjne skupienie pierwszej uwagi na sobie lub na racjonalizmie jest
potnym hamulcem. Rytuay, poniewa s powtarzalne, zmuszaj pierwsz
uwag, by uwolnia cz energii zazwyczaj zaangaowanej w obserwacj
inwentarza. Wskutek tego punkt poczenia rozlunia si troch.
Co si dzieje z ludmi, ktrych punkt poczenia rozlunia si? zapytaem.
Jeli nie s wojownikami, wydaje im si, e trac zdrowe zmysy odrzek don
Juan z umiechem. Ty te kiedy mylae, e wariujesz. Jeli s to
wojownicy, to wiedz, e dopad ich obd, ale czekaj cierpliwie. Widzisz,
zdrowie i rwnowaga psychiczna oznaczaj, e punkt poczenia czowieka jest
nieruchomy. Jego przesunicie naprawd oznacza zaburzenia.
Wojownicy, ktrych punkty poczenia zostay przesunite, maj dwie
moliwoci. Jedna to przyj do wiadomoci swoj chorob wraz ze zwizanymi
z ni zaburzeniami i reagowa emocjonalnie na dziwne wiaty, ktre postrzegaj
wskutek przesunicia. Druga moliwo to pozosta obojtnym, nietknitym,
wiedzc, e punkt poczenia zawsze wraca do swego pierwotnego pooenia.
A co si dzieje, gdy punkt poczenia nie wraca na swoje poprzednie miejsce?
zapytaem.
Wtedy czowiek jest stracony. Ci ludzie albo popadaj w nieodwracalne
szalestwo, bo ich punkt poczenia nie potrafi ju poczy wiata w cao,
jak znamy, albo staj si niezrwnanymi widzcymi, ktrzy rozpoczli
wdrwk w stron nieznanego.
A co decyduje o tym, ktra moliwo staje si faktem?
Energia! Nieskazitelno! Nieskazitelni wojownicy nie robi w spodnie.
Pozostaj nietknici. Mwiem ci Wiele razy, e nieskazitelni wojownicy mog
widzie Przeraajce wiaty, ale ju po chwili opowiedz ci art i bd si mia
razem z przyjacimi albo z obcymi ludmi.
Znw powtrzyem to, co mwiem mu wielokrotnie w przeszoci: mianowicie,
kiedy sdziem, e jestem chory, bo wskutek zaywania halucynogennych rolin
przydarzay mi si cae serie zaburze zmysowych. Przechodziem przez stany
braku koordynacji czasu i przestrzeni, zaburzenia koncentracji, wizje lub

halucynacje miejsc i ludzi, na ktre patrzyem, jakby byy prawdziwe. Nie

potrafiem wtedy oprze si wraeniu, e trac zmysy.
Wedug wszelkich zwykych standardw naprawd je tracie powiedzia
ale zgodnie z koncepcjami widzcych, gdyby tak byo, to nie straciby wiele.
Umys dla widzcych jest tylko odbiciem inwentarza czowieka. Jeli stracisz to
odbicie, ale zachowasz przy tym swoje wewntrzne podpory, to w gruncie rzeczy
twoje ycie stanie si nieskoczenie mocniejsze ni gdyby by przy zdrowych
zmysach.
Don Juan stwierdzi, e moj wad jest emocjonalny sposb reagowania, ktry
nie pozwala mi uwiadomi sobie, e stopie niezwykoci moich dowiadcze
zmysowych zalea od tego, jak daleko mj punkt poczenia przesun si w
gb ludzkiego pasma emanacji.
Nie rozumiaem jego wyjanie, bo nie potrafiem poj, czym waciwie jest
ludzkie pasmo emanacji. Wyobraaem je sobie jako co w rodzaju wstki
opasanej na powierzchni piki. Odrzek, e nazwa pasmo" jest mylca i e lepiej
bdzie zilustrowa to przez analogi. wietlisty kokon czowieka przypomina
kul jasnego sera, w ktr wstawiono gruby dysk ciemniejszego sera. Popatrzy
na mnie i zachichota. Wiedzia, e nie lubi sera.
Narysowa na maej tablicy jajowaty ksztat i podzieli go wzdu na cztery czci,
mwic, e pionowe linie su tylko temu, by mi da pojcie, w ktrym miejscu
ludzkiego kokonu znajduje si pasmo emanacji. Zaznaczy grub smug na
granicy pierwszej i drugiej czci, po czym wytar linie podziau. Wyjani, e
pasmo przypomina dysk cheddara wstawiony w kul janiejszego sera.
Widzisz, gdyby ta jasna kula bya przezroczysta mwi miaby doskonay
model ludzkiego kokonu. Cheddar przechodzi przez ca szeroko kuli. Ma
posta dysku sigajcego a do powierzchni kuli z obu stron. Punkt poczenia
czowieka odznacza si intensywnym blaskiem i jest zlokalizowany do wysoko
na powierzchni, na trzech czwartych wysokoci jaja. Gdy nagual wywrze nacisk
na ten punkt, przesuwa si on w gb dysku, a jego intensywny blask rozpala
upione emanacje, ktre si tam mieszcz. To wanie jest stan podwyszonej
wiadomoci. Widzc, jak blask punktu poczenia przesuwa si w gb dysku,
mamy wraenie, jakby przesuwa si on na lewo na powierzchni kokonu.
Don Juan powtrzy swoje porwnanie trzy czy cztery razy, ale ja nadal niczego
nie rozumiaem i musia mi to wyjani jeszcze inaczej. Powiedzia, e poniewa
wietlista otoczka jest przejrzysta, mamy wraenie, jakby punkt poczenia
porusza si w lewo, podczas gdy w rzeczywistoci moe si on przesuwa
jedynie w gb, do rodka wietlistego jaja, wzdu pionowego przekroju
ludzkiego pasma.
Stwierdziem, e jego wyjanienie brzmi tak, jakby widzcy uywali oczu do
obserwacji ruchw punktu poczenia.

 Czowiek nie jest czci nieznanego odrzek. wietlisto czowieka

widzimy prawie tak, jak gdybymy uywali tylko oczu.
Dawni widzcy widzieli ruchy punktu poczenia, ale nigdy nie przyszo im do
gowy, e jest to ruch w gb. Opierajc si na tym, co widzieli, ukuli wyraenie
przesuwa na lewo". Nowi widzcy zachowali ten termin, cho wiedzieli, e jest
bdny.
Don Juan powiedzia jeszcze, e w czasie trwania naszej znajomoci mnstwo
razy przesuwa mj punkt poczenia, zreszt w tej chwili te tak byo. Poniewa
ten punkt zawsze przesuwa si w gb, nigdy nie straciem poczucia tosamoci,
chocia w takich chwilach zawsze uywaem emanacji, ktrych nigdy wczeniej
nie wykorzystywaem.
Gdy nagual popchnie ten punkt, zatrzymuje si on w dowolnym miejscu wzdu
ludzkiego pasma, ale nie ma absolutnie adnego znaczenia, gdzie si dokadnie
zatrzyma, gdy cay ten obszar jest dziewiczy. Nowi widzcy opracowali dla
swoich uczniw-wojownikw znakomity test. Polega on na tym, e uczniowie
musz przeledzi wstecz drog, ktr ich punkt poczenia odby pod wpywem
naguala. Ten proces, gdy ju zostanie zakoczony, nazywa si odzyskaniem
wasnej peni.
Nowi widzcy, mwi don Juan, doszli do wniosku, e gdy w procesie rozwoju
czowieka blask wiadomoci skupi si na ludzkim pamie emanacji i wybierze
te, ktre maj zosta podkrelone, zaczyna si bdne koo. Im mocniej
podkrelane s niektre emanacje, tym bardziej utrwala si pozycja punktu
poczenia. To wanie oznacza stwierdzenie, e nasza wola stapia si z wol
Ora. Oczywicie gdy nasza wiadomo wyksztaca pierwsz uwag, ta wola
nabiera takiej siy, e wyjcie z bdnego koa i przesunicie punktu poczenia
jest wielkim sukcesem.
Punkt przesunicia jest odpowiedzialny take za to, i pierwsza uwaga
postrzega wszystko w zbitkach. Przykadem takiej zbitki emanacji, ktre zostaj
podkrelone jednoczenie, jest nasze postrzeganie ludzkiego ciaa. Inna cz
naszej cakowitej istoty, wietlisty kokon, nigdy nie uzyskuje podkrelenia, wic
zostaje odtrcony i zapomniany, bowiem punkt poczenia nie tylko sprawia, e
postrzegamy zbitki emanacji, ale take kae nam ignorowa inne emanacje.
Usilnie nalegaem, eby mi wyjani, na czym polega czenie emanacji w zbitki.
Odrzek, i punkt poczenia wydziela blask, ktry grupuje uwizione emanacje
w wizki. Cae wizki zostaj nastpnie poczone ze swobodnymi emanacjami.
Punkt poczenia tworzy zbitki nawet wwczas, gdy widzcy maj do czynienia z
dotychczas nie uywanymi emanacjami. Zawsze, gdy takie emanacje zostaj
podkrelone, postrzegamy je podobnie jak zbitki tworzone przez pierwsz
uwag.
Jednym z najwspanialszych przey nowych widzcych cign bya

chwila, gdy odkryli, e nieznane to po prostu emanacje odrzucone przez

pierwsz uwag. Nieznane jest niezmiernie wane, ale pamitaj o tym, e w jego
obrbie rwnie tworzymy zbitki. Z kolei niepoznawalne to wieczno, w ktrej
nasz punkt poczenia nie potrafi wytworzy adnych zlepkw.
Wyjani, e punkt poczenia przypomina wietlisty magnes, ktry poruszajc
si w obrbie ludzkiego pasma emanacji selekcjonuje je i grupuje w zbitki, To
odkrycie przynioso chwa nowym widzcym, gdy rzucao nowe wiato na
nieznane. Nowi widzcy zauwayli, i niektre obsesyjne, zupenie niepojte
wizje przydarzay im si wtedy, gdy punkt poczenia przesuwa si na obszary
ludzkiego pasma diametralnie rne od tych, w jakich znajduje si on normalnie.
To byy wizje ciemnej strony czowieka powiedzia.
Dlaczego nazywasz to ciemn stron?
Bo jest ponura i zowieszcza. Jest to nieznane, ale takie, ktrego nikt nie ma
ochoty pozna.
A co z emanacjami, ktre znajduj si wewntrz kokonu, ale pozostaj poza
granicami ludzkiego pasma? zapytaem. Czy mona je dostrzec?
Tak, ale tego nie da si opisa. Nie jest to ludzkie nieznane, tak jak nie
uywane emanacje w obrbie ludzkiego pasma, lecz niezmierzone nieznane,
gdzie ludzkie cechy w ogle nie wystpuj. Jest to obszar tak przytaczajcej
nieskoczonoci, e nawet najlepsi widzcy mieliby kopoty z jego opisaniem.
Znw zaczem si upiera, e moim zdaniem oczywiste jest, i rdo tajemnicy
znajduje si w naszym wntrzu.
Ta tajemnica znajduje si poza nami odrzek. Wewntrz nas s tylko
emanacje, ktre usiuj wyrwa si z kokonu. I ten fakt, w taki czy inny sposb,
wywouje w nas zaburzenia, niewane, czy jestemy zwykymi ludmi, czy
wojownikami. Tylko nowi widzcy potrafi sobie z tym poradzi. Dokadaj
wysikw, by widzie. Dziki temu, e potrafi przesuwa swj punkt poczenia,
uwiadamiaj sobie, e tajemnica ley w postrzeganiu. Nie w tym, co
postrzegamy, ale w tym, co sprawia, e postrzegamy. Wspominaem ci, e nowi
widzcy wierz, i nasze zmysy potrafi wyledzi wszystko. Wierz w to, bo
widz, e jedynie pozycja punktu poczenia decyduje o tym, co postrzegaj
nasze zmysy. Jeli punkt poczenia znajdzie si w innej ni zwykle pozycji
wewntrz kokonu i zacznie czy emanacje, to ludzkie zmysy bd postrzega
niepojte rzeczy.

Wstecz / Spis Treci / Dalej

8. Pozycja punktu poczenia
Nastpnym razem, gdy don Juan powrci do tematu wiadomoci, znw bylimy
w jego domu w poudniowym Meksyku. Tak naprawd ten dom by wspln
wasnoci wszystkich czonkw grupy naguala i formalnym jego wacicielem
by Silvio Manuel, ale ja, z jakich niewytumaczalnych powodw,
przyzwyczaiem si nazywa go domem don Juana.
Razem z don Juanem i Genarem wrciem z wyprawy w gry. Przy lunchu, gdy
wypoczywalimy po dugiej jedzie, zapytaem don Juana o powd tego
dziwnego zafaszowania. Zapewni mnie, e nie kryje si za tym adne
oszustwo. Nazywanie tego domu domem Silvia Manuela byo wiczeniem w
sztuce skradania si wykonywanym przez wszystkich czonkw grupy naguala
bez wzgldu na okolicznoci, nawet w prywatnym zaciszu ich wasnych domw.
Dla kadego z nich mylenie o tym domu w jakikolwiek inny sposb byoby
rwnoznaczne z zerwaniem wszelkich wizi z grup naguala.
Nigdy wczeniej o tym nie syszaem i obawiaem si, by moje zwyczaje nie
spowodoway jakiego rozamu w grupie.
Nie martw si tym odrzek z umiechem, klepic Mnie po plecach. Moesz
nazywa ten dom, jak tylko chcesz. Nagual ma wadz. Na przykad kobietanagual nazywa go domem cieni.
Co przerwao nasz rozmow. Zobaczyem don Juana dopiero w kilka godzin
pniej. Przysa po mnie i kaza mu przyj na patio za domem.
Razem z nim by Genaro. Obydwaj przechadzali si po drugim kocu korytarza;
widziaem, jak poruszali rkami, wygldao to na oywion rozmow.
Dzie by jasny i soneczny. Popoudniowe soce wiecio prosto na doniczki z
kwiatami wiszce na belkach stropu. Ich cienie paday na pnocn i wschodni
cian patio. Poczenie intensywnego tego wiata, wielkich czarnych cieni
doniczek i piknych, delikatnych cieni rzucanych przez kruche roliny, ktre w
nich rosy, byo oszaamiajce. Kto obdarzony dobrym zmysem kompozycji i
porzdku przyci te roliny tak, e tworzyy znakomity efekt.
To dzieo kobiety-naguala rzek don Juan, jakby czyta w moich mylach.
Popoudniami lubi wpatrywa si w te cienie.
Myl o kobiecie-nagualu wpatrujcej si popoudniami w cienie natychmiast
wytrcia mnie z rwnowagi. Intensywne te wiato tej pory dnia, spokj
miasteczka oraz moje uczucia do kobiety-naguala poczyy si naraz w cao,
ktra sprawia, e poczuem peni samotnoci, jak niesie ze sob nie koczca
si cieka wojownika.

Don Juan okreli rozmiary tej cieki, gdy powiedzia, e nowi widzcy to
wojownicy absolutnej wolnoci, a ich jedynym celem jest ostateczne wyzwolenie,
ktre nadejdzie, gdy osign cakowit wiadomo. Patrzc na przejmujce
cienie na cianie uwiadomiem sobie z niezwyk ostroci, co oznaczay sowa
kobiety-naguala, gdy mwia, e czytanie na gos wierszy to jedyna ulga dla jej
duszy.
Przypomniaem sobie, e poprzedniego dnia czytaa mi co na tym patio, ale
wwczas nie rozumiaem jej pragnienia, jej tsknoty. By to wiersz Juana
Ramona Jimeneza Hora Inmensa. Mwia, e dla niej ten wiersz zawiera w sobie
kwintesencj samotnoci wojownikw, ktrzy yj tylko po to, by uciec w
cakowit wolno.
Tylko dwik dzwonu i ptak przerywaj cisz...
Wydaje si, jakby rozmawiay z zachodzcym socem.
Zocista cisza, popoudnie z krysztau.
Ruchoma czysto koysze chodnymi drzewami,
a za tym wszystkim
przejrzysta rzeka ni, e depcze po perach
wyrywa si na wolno
i pynie w nieskoczono.
Don Juan i Genaro podeszli bliej i popatrzyli na mnie ze zdziwieniem.
Co my naprawd robimy, don Juanie? zapytaem. Czy to moliwe, by
wojownicy jedynie przygotowywali si na mier?
Absolutnie nie odrzek, agodnie poklepujc mnie po ramieniu. Wojownicy
przygotowuj si na wiadomo, a pena wiadomo przychodzi do nich
wtedy, gdy ju zupenie nie czuj si wani. Dopiero wtedy, gdy stan si
niczym, mog sta si wszystkim.
Przez chwil milczelimy. Potem don Juan zapyta, czy dopad mnie al nad
sob. Nie odpowiedziaem, bo sam nie byem tego pewny.
Chyba nie aujesz, e tu jeste, prawda? zapyta don Juan z cieniem
umiechu na twarzy.
Oczywicie, e nie zapewni go Genaro. Potem Jednak wydawao si, e
naszy go wtpliwoci. Podrapa si po gowie i popatrzy na mnie unoszc brwi.
A moe jednak mrukn. aujesz?
Oczywicie, e nie zapewni tym razem don Juan. Wykona te same gesty:
poskroba si po gowie, unis brwi i powiedzia: A moe jednak aujesz?
Oczywicie, e nie! zagrzmia Genaro i obydwaj zanieli si
niepowstrzymanym miechem.
Gdy si uspokoili, don Juan powiedzia, e za kadym lakiem melancholii stoi

poczucie wasnej wanoci. Doda, e wojownicy maj prawo do stanw

gbokiego smutku, ale przechodz przez ten smutek tylko po to, by si z niego
mia.
Genaro chce ci pokaza co, co jest bardziej ekscytujce ni cae twoje
ualanie si nad sob powiedzia don Juan. Ma to co wsplnego z pozycj
punktu poczenia.
Genaro natychmiast ruszy wzdu korytarza, wyginajc plecy w uk i unoszc
kolana a do piersi.
Nagual Julian pokaza mu, jak si chodzi w ten sposb szepn don Juan.
Nazywa si to krok mocy. Genaro zna kilka rnych krokw mocy. Nie spuszczaj
z niego wzroku.
Ruchy Genara byy rzeczywicie hipnotyzujce. Po chwili odkryem, e
powtarzam jego krok, najpierw wzrokiem, a potem caym ciaem. Naladowaem
jego ruchy. Obeszlimy dokoa patio i stanlimy.
Idc zauwayem, e kady krok daje mi poczucie niezwykej lekkoci. Gdy si
zatrzymalimy, znajdowaem si w stanie wyostrzonej uwagi. Syszaem kady
dwik; wyczuwaem kad zmian wiata i cieni dokoa mnie. Zadziwio mnie
wraenie wyczekiwania na co, co ma za chwil nadej. Czuem si niezwykle
agresywny, silny i miay. Naraz zobaczyem przed sob olbrzymi, paski teren;
za plecami miaem las. Wielkie drzewa wznosiy si w gr jak ciana. Las by
ciemnozielony i mroczny; rwnina z kolei zalana socem i ta.
Oddychaem gboko i dziwnie szybko, ale w normalny sposb. Jednak to
wanie rytm oddechu zmusza mnie do dreptania w miejscu. Miaem ochot
biec, czy te raczej moje ciao tego pragno, ale gdy si podrywaem z miejsca,
co mnie powstrzymao.
Naraz obok mnie pojawili si don Juan i Genaro. Ruszylimy wzdu korytarza.
Genaro znajdowa si po mojej prawej stronie. Trci mnie ramieniem i poczuem
na sobie ciar jego ciaa. Lekko popchn mnie w lewo i skrcilimy, kierujc si
wprost na wschodni cian patio. Przez chwil miaem dziwne wraenie, e
przejdziemy przez t cian i nawet przygotowaem si na zderzenie z ni, ale
zatrzymalimy si o krok wczeniej.
Twarz prawie dotykaem ciany. Obydwaj przyjrzeli mi si badawczo i bardzo
dokadnie. Wiedziaem, czego szukaj; chcieli si upewni, czy przesunem
swj punkt poczenia. Byem pewien, e tak si stao, bo zmieni mi si nastrj.
Oni najwyraniej take o tym wiedzieli. agodnie wzili mnie za ramiona i w
milczeniu poprowadzili na drugi koniec korytarza, gdzie wskie, ciemne przejcie
czyo patio z reszt domu. Zatrzymalimy si tam. Don Juan i Genaro odsunli
si ode mnie o kilka stp.
Od tej strony dom by pogrony w cieniu. Zajrzaem do pustego, ciemnego

pokoju. Fizycznie czuem si znuony, rozleniwiony, zobojtniay, a jednak

miaem wraenie duchowej mocy. Wtedy uwiadomiem sobie, e czego mi
brakuje. W moim ciele nie byo siy. Ledwo staem. W kocu nogi ugiy si pode
mn i usiadem, a potem pooyem si na boku. Gdy tak leaem, miaem
cudowne, bogie myli o mioci do Boga i wszystkiego, co dobre.
Naraz znalazem si przed gwnym otarzem w kociele. W blasku tysicy wiec
lniy pokryte zoceniami paskorzeby. Widziaem ciemne postacie mczyzn i
kobiet nioscych olbrzymi krucyfiks. Usunem si na bok i wyszedem z
kocioa. W moj stron zbliao si mnstwo ludzi, morze wiec. Poczuem
uniesienie. Poruszony gbok mioci podbiegem, by do nich doczy.
Chciaem by z nimi, modli si do Pana. Znajdowaem si zaledwie o kilka stp
od tumu, gdy co mnie stamtd zabrao.
W nastpnej chwili znw byem z don Juanem i Genarem. Stanli po moich obu
stronach i leniwie ruszylimy przez patio.
Nastpnego dnia podczas lunchu don Juan powiedzia, e Genaro wykorzysta
krok mocy, by popchn mj punkt poczenia i e udao mu si to, bo
znajdowaem si w stanie wewntrznego wyciszenia. Rzek, e od dnia, gdy
spotkalimy si po raz pierwszy, tumaczy mi, i punktem wyjcia wszystkiego,
co robi widzcy, jest zatrzymanie wewntrznego dialogu. Nieustannie
podkrela, e to wanie wewntrzny dialog utrzymuje punkt poczenia w
utrwalonej pozycji.
Gdy osignie si wewntrzn cisz, wszystko staje si moliwe rzek.
Bardzo dobrze sobie uwiadamiaem, i w zasadzie przestaem mwi do siebie,
ale nie miaem pojcia, jak mi si udao tego dokona. Gdyby kto mnie o to
zapyta, nie potrafibym odpowiedzie.
Wyjanienie jest niezwykle proste rzek don Juan. Uye woli i stworzye
now intencj, nowy rozkaz. A potem twoja wola stopia si z wol Ora. Jednym
z najbardziej niezwykych odkry nowych widzcych jest to, e nasza wola moe
si sta wol Ora. Wewntrzny dialog ustaje w ten sam sposb, jak si zaczyna:
przez akt woli. Nasi nauczyciele zmuszaj nas, bymy zaczli gada do siebie.
W proces tej nauki obie strony angauj swoj wol, z tym, e niewiadomie.
Gdy uczymy si gada do siebie, uczymy si posugiwa wol. Nasza wola kae
nam gada do siebie. Aby przesta to robi, naley uy dokadnie tej samej
metody: trzeba posuy si wol, wytworzy w sobie tak intencj.
Przez kilka minut milczelimy. Zapytaem don Juana, kogo mia na myli, gdy
mwi o nauczycielach, ktrzy kazali nam gada do siebie.
Mwiem o tym, co dzieje si z ludmi w dziecistwie, w okresie, gdy wszyscy
dokoa ucz nas powtarza w nieskoczono dialog na wasny temat. Ten
dialog internalizuje si i to ju wystarczy, by utrwali pozycj punktu poczenia.
Nowi widzcy twierdz, e dzieci maj setki nauczycieli, ktrzy ucz ich, gdzie

dokadnie maj ustawi swj punkt poczenia.

Don Juan powiedzia, e widzcy widz, i u dzieci na pocztku pooenie tego
punktu nie jest trwae. Ich wewntrzne emanacje znajduj si w cigym ruchu, a
punkt poczenia wdruje po caym ludzkim pamie. Dlatego dzieci potrafi bez
wysiku skupia si na emanacjach, ktre potem zostan usunite w cie.
Pniej, w miar jak dzieci dorastaj, doroli, ktrzy maj nad nimi znaczn
wadz, zmuszaj je, by przez coraz bardziej zoony wewntrzny dialog
utrwalay swj punkt poczenia w jednym miejscu. Poniewa pozycja, w ktrej
punkt poczenia zostaje utrwalony, jest arbitralna, potrzebna jest sia, ktra
bdzie j nieustannie utrwala. Tak wanie si jest proces wewntrznego
dialogu.
W gruncie rzeczy wiele dzieci widzi cign don Juan. Ale najczciej s
one uwaane za dziwne i dokada si wszelkich wysikw, by je doprowadzi do
normy, utrwali pozycj ich punktu poczenia.
A czy mona byoby zachca dzieci, eby zachoway wiksz pynno
punktu poczenia? zapytaem.
Tylko gdyby yy pomidzy nowymi widzcymi. W innym wypadku, podobnie
jak dawni widzcy, wpadyby w puapk milczcej strony czowieka. A wierz mi,
e to gorsze, ni kleszcze racjonalizmu.
Don Juan wyrazi swj gboki podziw dla ludzkiej umiejtnoci wprowadzania
porzdku w chaos emanacji Ora. Utrzymywa, e kady z nas, na swj sposb,
jest mistrzem magii i e nasza magia polega na utrzymywaniu punktu poczenia
w niewzruszonej pozycji.
Nacisk swobodnych emanacji mwi sprawia, e nasz punkt poczenia
wybiera pewne emanacje i czy je w zbitki, dziki czemu powstaje sie
powiza Umoliwiajca percepcj. To wynika z nakazu Ora, ale Baczenie,
jakie nadajemy temu, co postrzegamy, jest nasz wol, naszym darem magii.
Doda, e w wietle tych wyjanie to, co Genaro zrobi ze mn poprzedniego
dnia, byo bardzo skomplikowane, a jednak niezmiernie proste. Byo
skomplikowane, bo wszyscy trzej musielimy si wykaza niesychan
dyscyplin, eby zatrzyma wewntrzny dialog, osign stan podwyszonej
wiadomoci i by jeden z nas mg odej daleko ze swoim punktem poczenia.
Wyjanienie tych wszystkich skomplikowanych procedur jest bardzo proste: nowi
widzcy twierdz, e poniewa dokadna pozycja punktu poczenia jest
arbitralna i zostaa nam narzucona przez naszych przodkw, mona poruszy
ten punkt przy stosunkowo niewielkim wysiku; gdy si on przesunie, wymusza
nowe poczenia emanacji, a przez to nowy rodzaj percepcji.
Kiedy przesuwaem twj punkt poczenia podajc ci roliny mocy mwi
don Juan. Roliny mocy tak dziaaj, ale gd, zmczenie, gorczka i inne
rzeczy mog wywoywa podobny skutek. Przecitny czowiek popenia bd

uwaajc, e skutki takiego przesunicia s wycznie mentalne. Sam moesz

zawiadczy, e to nieprawda.
Don Juan mwi, e w przeszoci mj punkt poczenia przesuwa si ju
wielokrotnie, podobnie jak poprzedniego dnia, ale wiaty, ktre wwczas
tworzyem, przewanie byy tak bliskie zwykemu wiatu, i mona je byo
nazwa wiatami fantomw. Stanowczo stwierdzi, e nowi widzcy ignoruj
wszelkie tego typu wizje.
Te wizje s wytworem ludzkiego inwentarza cign. Nie maj wartoci dla
wojownikw poszukujcych absolutnej wolnoci, bo punkt poczenia wytwarza
je przy przesuniciu w bok.
Umilk i spojrza na mnie. Wiedziaem, e przez przesunicie w bok" mia na
myli przemieszczenie punktu poczenia w poprzek ludzkiego pasma emanacji
zamiast w gb. Upewniem si, czy si nie myl.
Wanie o to mi chodzio potwierdzi. Na obu brzegach ludzkiego pasma
emanacji znajduje si dziwny skad odpadkw, nieobliczalne sterty ludzkich
mieci. Jest to ponury, zowieszczy magazyn, ktry mia wielkie znaczenie dla
dawnych widzcych, ale nie dla nas. Nic atwiejszego ni tam wpa. Wczoraj
Genaro i ja chcielimy da ci szybki przykad takiego przesunicia w bok i
dlatego poruszylimy twj punkt poczenia chodzc, ale kady czowiek moe
dotrze do tego magazynu po prostu zatrzymujc swj wewntrzny dialog. Jeli
przesunicie jest minimalne, jego skutki tumaczy si jako fantazje, jeli jest
znaczne, powstaj halucynacje.
Poprosiem, by wyjani, na czym polega przesunicie punktu poczenia przez
chodzenie. Powiedzia, e gdy wojownik zatrzyma wewntrzny dialog i osignie
spokj umysu, dwik kroku mocy, bardziej ni jego widok, chwyta punkt
poczenia w puapk. Rytm stumionych krokw pobudza si czenia emanacji
wewntrz kokonu, ktre zostay rozczone przez wyciszenie umysu.
Ta sia natychmiast zaczepia si o krawdzie pasma tumaczy. Po prawej
stronie znajduj si nie koczce si wizje fizycznej aktywnoci, agresji,
zabijania, zmysowoci. Po lewej znajdujemy duchowo, religi, Boga. Genaro i
ja przesunlimy twj punkt poczenia w obydwie strony, by da ci peen obraz
tych ludzkich mieci.
Po chwili namysu don Juan stwierdzi, e jednym z najbardziej tajemniczych
aspektw wiedzy widzcych s niewiarygodne skutki wyciszenia umysu. Gdy si
osignie ten stan, wizy, ktre utrzymuj punkt poczenia w konkretnym
miejscu, zaczynaj pka i punkt moe si przesun. Zazwyczaj przesuwa si
on w lewo, gdy wikszo ludzi w naturalny sposb preferuje ten kierunek, ale
istniej widzcy, ktrzy potrafi pokierowa ruchem tak, e punkt przesuwa si
poniej swego zwykego pooenia. Nowi widzcy nazywaj to pooenie doln
pozycj.

 Widzcym take zdarza si przypadkowe przesunicie w d mwi don

Juan. Na szczcie punkt poczenia nie pozostaje tam dugo. Jest to
pooenie bestii. Schodzenie w d jest niezwykle atwe, ale przeciwne naszym
interesom.
Wrd wielu bdw popenianych przez dawnych widzcych, jednym z
najsmutniejszych byo przenoszenie punktu poczenia w d, co sprawio, e
stali si oni mistrzami w przybieraniu postaci zwierzt. Wybierali jakie zwierz
jako punkt odniesienia i nazywali je swoim nagualem. Wierzyli, e przesuwajc
swj punkt poczenia w konkretne pooenie mog sta si podobni do
wybranego zwierzcia, zyska jego si, mdro, chytro, zwinno czy
okruciestwo.
Don Juan zapewni mnie, e nawet wrd wspczesnych widzcych mona
znale wiele okropnych przykadw tego typu praktyk. Wzgldna atwo, z jak
punkt poczenia czowieka wdruje w d, jest wielk pokus dla widzcych, a
szczeglnie dla tych, ktrzy maj skonnoci w tym kierunku. Dlatego
obowizkiem naguala jest sprawdza swoich wojownikw.
Okazao si, e don Juan sprawdzi mnie kiedy, gdy znajdowaem si pod
wpywem rolin mocy. Przesun mj punkt poczenia w d i prowadzi go a do
chwili, gdy wychwyciem pasmo emanacji wron, w wyniku czego zmieniem si
we wron.
Znw zadaem don Juanowi pytanie, ktre sysza ju dziesitki razy. Chciaem
wiedzie, czy fizycznie zmieniem si we wron, czy te tylko mylaem i czuem
si jak ptak. Don Juan wyjani, e przesunicie punktu poczenia w d zawsze
powoduje zupen transformacj. Jeli przy tym zostanie przekroczony pewien
prg, wiat znika, to znaczy przestaje by tym, czym jest na ludzkim poziomie.
Don Juan przyzna, e wedug wszelkich standardw transformacja, ktrej
ulegem, bya przeraajca. Moja reakcja na to dowiadczenie przekonaa go, e
ten kierunek mi nie odpowiada. Gdyby byo inaczej, potrzebowabym olbrzymiej
energii, by zwalczy w sobie ch pozostania w niszym obszarze; niektrzy
widzcy czuj tam bardzo dobrze.
Powiedzia dalej, e przypadkowe przesunicie w d od czasu do czasu
przytrafia si kademu widzcemu ale zdarza si to coraz rzadziej w miar, jak
punkt poczenia przesuwa si coraz bardziej na lewo. Jednak kady taki
wypadek znacznie zmniejsza moc widzcego. Jest to krok w ty i trzeba wiele
czasu i wysiku, by zniwelowa jego skutki.
Takie wypadki sprawiaj, e widzcy wpadaj w ponury nastrj i staj si
maostkowi cign a w pewnych wypadkach kracowo racjonalni.
Jak mona tego unikn?
Wszystko zaley od samego wojownika. Niektrzy na przykad ty, maj

naturalne skonnoci do folgowania swoim zachciankom. Ci s w pewien sposb

poszkodowani. Takim wojownikom, podobnym do ciebie, zalecam
dwudziestoczterogodzinne czuwanie we wszystkim co robi. Zdyscyplinowani
mczyni i kobiety s mniej podatni na takie przesunicie. Im zalecam jedynie
dwadziecia trzy godziny czuwania.
Spojrza na mnie z byskiem w oku i zamia si.
Kobietom takie przesunicie zdarza si czciej ni mczyznom podj.
Ale potrafi one odbi si od tej pozycji bez adnego wysiku, podczas gdy
mczyni pozostaj tam niebezpiecznie dugo.
Powiedzia jeszcze, e widzce kobiety maj niezwyk zdolno utrwalenia
swojego punktu poczenia w dowolnym miejscu poniej jego zwykej pozycji.
Mczyni tego nie potrafi. Obdarzeni s trzewoci umysu i celowoci
dziaania, ale maj bardzo niewiele talentu. Wanie dlatego nagual musi mie w
swojej grupie a osiem kobiet, bo to one daj impuls do przekroczenia ogromu
nieznanego. Oprcz tej naturalnej umiejtnoci, albo moe wanie dziki niej,
kobiety s dzikie i intensywne, dlatego bez trudu potrafi si wciela w postacie
zwierzt, demonstrujc przy tym gwatowno usposobienia i niezrwnane
okruciestwo.
Gdy mylisz o czym przeraajcym cign don Juan co czai si w mroku
i nie ma adnej nazwy, nie wiedzc o tym mylisz o widzcej kobiecie, ktra
utrzymuje swj punkt poczenia w dolnej pozycji. Tam wanie kryje si
prawdziwa groza. Jeli kiedykolwiek spotkasz widzc kobiet, ktra zbdzia
na te cieki, uciekaj jak najdalej!
Zapytaem, czy inne organizmy te potrafi przesuwa swj punkt poczenia.
Ich punkty poczenia mog si przesuwa odrzek ale nie jest to zalene
od ich woli.
Czy punkt poczenia innych organizmw take zosta wyszkolony w
utrzymywaniu staej pozycji?
Kady nowo narodzony organizm przechodzi jakie szkolenie. My moemy nie
rozumie, jak przebiega taka nauka w kocu nie rozumiemy nawet, jak si to
stao z nami ale widzcy widz, e nowo narodzonym kae si robi to, co robi
ich gatunek. Dokadnie to samo dzieje si z ludzkimi dziemi: widzcy widz, jak
ich punkty poczenia wdruj we wszystkie strony, a potem pod wpywem
obecnoci dorosych utrwalaj si na jednym miejscu. To samo dzieje si ze
wszystkimi innymi organizmami.
Don Juan zastanawia si przez chwil, a potem doda, e ludzki punkt
poczenia ma w gruncie rzeczy jedn wyjtkow cech. Wskaza na drzewo
obok domu.
Gdy my, jako powani, doroli ludzie, patrzymy na to drzewo powiedzia

nasze punkty poczenia cz ze sob nieskoczenie wiele emanacji i osigaj

cud. Nasze punkty poczenia sprawiaj, e postrzegamy zbitk emanacji, ktr
nazywamy drzewem.
Wyjani, e punkt poczenia jest odpowiedzialny nie tylko za czenie emanacji,
bez czego nie byoby percepcji, ale te za ignorowanie niektrych pocze, aby
nasz percepcj uszlachetni i oczyci. Jest to sprytny ludzki manewr, ktry nie
ma odpowiednika u adnych innych istot.
Nowi widzcy zauwayli, i tylko ludzkie istoty potrafi skada zbitki emanacji w
wiksze caoci. Don Juan porwna ten proces do zbierania najsmakowitszej
mietanki z powierzchni przegotowanego, schodzonego mleka. Uy przy tym
hiszpaskiego sowa desnate oznaczajcego odtuszczanie. Podobnie w
procesie percepcji ludzki punkt poczenia gromadzi cz emanacji uprzednio
wyselekcjonowanych do poczenia i tworzy z nich smakowitsz cao.
Oczyszczone wytwory ludzkiej percepcji cign don Juan s bardziej
realne ni to, co postrzegaj inne istoty. I tu wpadamy w puapk. Te konstrukcje
s dla nas tak realne, e zapominamy, i stworzylimy je rozkazujc naszym
punktom poczenia pozostawa w okrelonym miejscu. Zapominamy, e s dla
nas realne tylko dlatego, e nasz wol jest postrzega je jako realne. Potrafimy
zbiera mietank z pocze emanacji, ale nie mamy mocy, by chroni si
przed wasn wol. Tego trzeba si nauczy. Opieranie si na naszej
oczyszczonej percepcji, jak to zwykle czynimy, jest bdem w osdzie, za ktry
pacimy rwnie drogo, jak dawni widzcy za swoje bdy.

Wstecz / Spis Treci / Dalej

9. Przesunicie w d
Jak co roku, don Juan i Genaro wybrali si na pustyni w Sonorze pooon w
pnocnym Meksyku, by poszuka zi leczniczych. Jeden z widzcych z grupy
naguala, Vicente Medrano, ktry peni wrd nich rol zielarza, sporzdza z
tych zi lekarstwa.
Pod koniec tej wycieczki doczyem do nich w Sonorze, akurat w por, by
zawie ich do domu.
Na dzie przed wyruszeniem na poudnie don Juan niespodziewanie podj
swoje wyjanienia dotyczce opanowania wiadomoci. Odpoczywalimy w
cieniu wysokich krzeww u podna wzgrz. Byo pne popoudnie, zblia si
ju zmierzch. Kady z nas nis duy toboek z rolinami. Pooylimy je na
ziemi. Genaro te si pooy i usn, podkadajc sobie pod gow zwinit
kurtk.
Don Juan odezwa si do mnie cicho, jakby nie chcia obudzi Genara.
Powiedzia, e wyjani mi ju prawie wszystkie prawdy dotyczce wiadomoci,
zostaa jeszcze tylko jedna. Jego zdaniem ta ostatnia prawda bya zwieczeniem
odkry dawnych widzcych, cho oni sami nie zdawali sobie z tego sprawy. Jej
niesychan warto docenili w wiele stuleci pniej nowi widzcy.
Mwiem ci, e czowiek posiada punkt poczenia i e ten punkt wie ze sob
emanacje, dziki czemu powstaje percepcja. Rozmawialimy te o tym, e punkt
poczenia moe si wyrwa ze swojej utrwalonej pozycji. Ostatnia prawda
mwi, e gdy ten punkt przesunie si poza pewn granic, moe budowa
wiaty zupenie inne od tego, ktry znamy.
Nadal szeptem doda, e pewne obszary geograficzne nie tylko uatwiaj
wykonanie tego ryzykownego manewru, lecz take narzucaj konkretny kierunek
ruchu. Na przykad pustynia w Sonorze uatwia przesunicie punktu poczenia
w d, do pooenia bestii.
Wanie dlatego w Sonorze s prawdziwi czarownicy cign. A
szczeglnie czarownice. Znasz ju jedn, la Catalin. W przeszoci
doprowadziem do waszego starcia. Chciaem przesun twj punkt poczenia.
Magiczne wygupy la Cataliny obluzoway go.
Don Juan wyjani, e mroce krew w yach dowiadczenia, jakie miaem z la
Catalin, byy skutkiem wczeniejszej umowy midzy nimi.
Co by pomyla, gdybymy j zaprosili do towarzystwa? zapyta Genaro
gono, podnoszc si.
Niespodziewane pytanie i dziwne brzmienie jego gosu wzbudziy moje

przeraenie. Don Juan zamia si. Uj mnie za ramiona i potrzsn

zapewniajc, e nie ma powodu do niepokoju, bo la Catalin jest dla nas czym
w rodzaju kuzynki czy ciotki. Naley do naszego wiata, cho jej cieka troch
rni si od naszej. La Catalin blisza jest staroytnym widzcym.
Genaro mrugn do mnie.
Widz, e masz do niej sabo umiechn si. Ona sama mi wyznaa, e
przy kadej waszej konfrontacji im bardziej si bae, tym bardziej gorco miae
w spodniach.
Obydwaj zanieli si histerycznym miechem.
Musiaem przyzna, e zawsze bardzo si baem la Cataliny, ale jednoczenie
uwaaem j za niezwykle atrakcyjn kobiet. Najwiksze wraenie wywara na
mnie jej niespoyta energia.
Zaoszczdzia tak wiele energii wyjani don Juan e udao jej si
przesun twj punkt poczenia w gb lewej strony, chocia nie bye w stanie
podwyszonej wiadomoci.
Powtrzy jeszcze raz, e la Catalin jest z nami bardzo blisko spokrewniona, bo
naleaa do grupy naguala Juliana. Najczciej nagual opuszcza ten wiat razem
ze wszystkimi swoimi uczniami, ale zdarza si, e grupa naguala dzieli si na
mniejsze grupki albo e wojownicy odchodz pojedynczo. Wanie tak si stao z
grup naguala Juliana. Cho Julian opuci ten wiat prawie czterdzieci lat
temu, la Catalina jeszcze tu bya.
Don Juan mwi mi ju wczeniej, e grupa naguala Juliana skadaa si z trzech
zupenie nieistotnych mczyzn oraz z omiu niezwykle uzdolnionych kobiet.
Don Juan zawsze utrzymywa, e ta nierwnowaga bya jednym z powodw, dla
ktrych wojownicy z grupy naguala Juliana musieli opuszcza ten wiat
pojedynczo.
La Catalina bya zwizana zjedna z omiu znakomitych widzcych z grupy
naguala Juliana i nauczya si od niej niezwykych sposobw przesuwania
punktu poczenia w d. Ta widzca opucia nasz wiat jako jedna z ostatnich.
Doya niezwykle sdziwego wieku, a poniewa obydwie z la Catalina pochodziy
z Sonory, pod koniec ycia wrciy na pustyni i mieszkay razem a do odejcia
widzcej. Przez wszystkie te lata la Catalina, jako jej bardzo oddana pomocnica i
uczennica, chtnie poznawaa niezwyke sposoby przesuwania punktu
poczenia.
Zapytaem don Juana, czy wiedza la Cataliny bardzo si rnia od jego wiedzy.
Jestemy dokadnie tacy sami odrzek. Ona bardziej przypomina Silvia
Manuela czy Genara. Waciwie jest ich eskim odpowiednikiem, ale
oczywicie, jako kobieta, jest nieskoczenie bardziej agresywna i niebezpieczna
ni oni.

Genaro potwierdzi skinieniem gowy.

Nieskoczenie bardziej powtrzy, mrugajc.
Czy ona jest zwizana z twoj grup? zapytaem don Juana.
Mwiem, e jest kim w rodzaju kuzynki. To znaczy, naley do poprzedniego
pokolenia, cho jest modsza od wikszoci z nas. Jest ostatni z tamtej grupy.
Rzadko si z nami kontaktuje. Nie za bardzo nas lubi. Jestemy dla niej zbyt
sztywni, bo przywyka do sposobu bycia naguala Juliana. Woli pen przygd
wypraw w nieznane ni poszukiwanie wolnoci.
A jaka jest rnica midzy wami dwojgiem?
Pomwimy o tym bez popiechu i szczegowo, gdy dojdziemy do ostatniej
czci wyjanie na temat wiadomoci. Na razie powiniene wiedzie, e teraz
twoja wiadomo lewej strony zazdronie strzee dziwnych sekretw; wanie
dlatego la Catalina i ty czujecie do siebie sympati.
Upieraem si, e nie jestem do niej podobny, tylko podziwiam jej wielk si.
Don Juan i Genaro ze miechem klepali mnie po ramionach, jakby wiedzieli co,
czego ja nie wiedziaem.
Ona ci lubi, bo wie, jaki jeste powiedzia Genaro, wydymajc usta.
Bardzo dobrze znaa naguala Juliana.
Obydwaj popatrzyli na mnie przecigle. Poczuem si zaenowany.
Do czego zmierzasz? zapytaem Genara wojowniczo.
Umiechn si do mnie, komicznym gestem poruszajc brwiami, ale nie
odpowiedzia.
Don Juan przerwa milczenie.
Midzy tob a nagualem Julianem istniej bardzo dziwne podobiestwa.
Genaro prbuje wysondowa, czy zdajesz sobie z tego spraw.
Zapytaem, skd waciwie miabym wiedzie o czym tek nieprawdopodobnym.
La Catalina uwaa, e wiesz rzek Genaro. Mwi tak, bo znaa naguala
Juliana lepiej ni ktokolwiek z nas.
Nie mogem uwierzy, by la Catalina znaa naguala Juliana, skoro opuci on ten
wiat przed niemal czterdziestu laty.
La Catalina nie jest podfruwajk powiedzia Genaro. Ona tylko wyglda
modo; to cz jej wiedzy. Byo to take czci wiedzy naguala Juliana.
Widziae la Catalin tylko wtedy, gdy wygldaa modo. Gdyby j zobaczy,
kiedy wyglda staro, przeraziby si miertelnie.
To, co robi la Catalina przerwa mu don Juan mona wyjani tylko w
kategoriach mistrzostwa trzech sztuk: opanowania wiadomoci, skradania si i

intencji. Ale dzisiaj przyjrzymy si temu, co ona robi, wycznie w wietle

ostatniej z prawd o wiadomoci: ta prawda mwi, e punkt poczenia
przesunity ze swej zwykej pozycji potrafi budowa wiaty zupenie inne od
naszego.
Don Juan gestem kaza mi wsta. Genaro take si podnis. Odruchowo
pochwyciem tob z zioami i chciaem zarzuci go na ramiona, ale Genaro
powstrzyma mnie.
Zostaw ten toboek umiechn si. Musimy wej troch wyej na to
wzgrze na spotkanie z la Catalina.
Gdzie ona jest? zapytaem.
Genaro wskaza szczyt niewielkiego pagrka.
Tam, na grze. Jeli bdziesz si tam wpatrywa przez na wp przymruone
powieki, zobaczysz j jako czarny punkt na tle zielonych krzakw.
Wytaem wzrok, by dostrzec ten punkt, ale nic nie zobaczyem.
Moe podejdziesz bliej? zaproponowa don Juan.
Krcio mi si w gowie i czuem mdoci. Don Juan gestem zachca mnie do
ruszenia pod gr, mnie jednak brakowao mi jednak odwagi. W kocu Genaro
wzi mnie za rami i razem wspilimy si na szczyt. Dopiero tam zauwayem,
e don Juan szed tu za nami. Wszyscy trzej znalelimy si na szczycie
jednoczenie.
Don Juan bardzo spokojnie zapyta Genara, czy pamita, ile razy nagual Julian
mia ochot zadusi ich obydwu za to, e folgowali sobie w strachu. Genaro
zapewni mnie, e nagual Julian by bezwzgldnym nauczycielem. Z pomoc
swego nauczyciela, naguala Eliasa, ktry wwczas by jeszcze na tym wiecie,
przepycha punkty poczenia wszystkich uczniw przez barier percepcji i
zostawia ich tak, by dalej radzili sobie samodzielnie.
Mwiem ci kiedy, e nagual Julian zaleca nam oszczdzanie energii
seksualnej cign Genaro. Robi to dlatego, e ta energia jest potrzebna do
przesunicia punktu poczenia. Jeli czowiek ma za mao energii, uderzenie
naguala nie przynosi mu wolnoci, lecz mier.
Bez wystarczajcej iloci energii uzupeni don Juan sia poczenia potrafi
czowieka zmiady. Musisz mie energi, by wytrzyma napr pocze, ktre
w normalnych okolicznociach nigdy si nie zdarzaj.
Genaro stwierdzi, e nagual Julian by inspirujcym nauczycielem. Zawsze
wynajdywa sposoby, by czego nauczy, dobrze si przy tym bawic. Bardzo
lubi przyapywa swych uczniw w stanie normalnej wiadomoci na chwili
nieuwagi i wtedy przesuwa ich punkty poczenia. Zrobi tak raz czy dwa i od
tego czasu, gdy potrzebowa ich penej koncentracji, wystarczao, by zagrozi im

niespodziewanym uderzeniem naguala.

Nagual Julian by niezapomnianym czowiekiem rzek don Juan.
Znakomicie potrafi postpowa z ludmi. Mg robi najgorsze rzeczy na
wiecie, ale w jego wykonaniu wydaway si one wspaniae. Gdyby ktokolwiek
inny zrobi to samo, byaby to podo i okruciestwo. Nagual Elias nie mia
takiego daru, ale by wielkim, wielkim nauczycielem.
Nagual Elias by bardzo podobny do naguala Juana Matusa wtrci Genaro.
Bardzo dobrze si ze sob dogadywali. Nagual Elias nauczy go wszystkiego,
nigdy nie uywajc adnych sztuczek ani nie podnoszc gosu. Ale nagual Julian
by zupenie inny cign Genaro, przyjanie poszturchujc mnie okciem.
Wydaje mi si, e zazdronie strzeg sekretw swojej lewej strony, podobnie jak
ty. Zgadzasz si ze mn? zapyta don Juana.
Don Juan nic nie odrzek, ale potwierdzajco skin gow. Miaem wraenie, e
hamuje miech.
Lubi zabaw dorzuci i obydwaj zanieli si dononym miechem. Bya to
chyba aluzja do czego, o czym obydwaj wiedzieli. Poczuem si jeszcze
bardziej zagroony.
Don Juan wyjani rzeczowym tonem, e maj na myli dziwaczne techniki
czarownikw, ktre nagual Julian pozna w cigu caego ycia. Genaro doda, i
oprcz naguala Eliasa nagual Julian mia jeszcze jednego niezwykego
nauczyciela, ktry ogromnie go lubi i zapozna z nowymi, skomplikowanymi
metodami przesuwania punktu poczenia. W rezultacie zachowanie naguala
Juliana stao si wyjtkowo ekscentryczne.
Kim by ten nauczyciel, don Juanie? zapytaem. Don Juan i Genaro
popatrzyli na siebie i zachichotali jak dwoje dzieci.
To bardzo trudne pytanie rzek don Juan. Mog powiedzie tylko tyle, e
ten nauczyciel zmieni kierunek rozwoju naszej linii. Nauczy nas wielu rzeczy,
dobrych i zych. Wrd tych zych byy take techniki dawnych widzcych.
Niektrzy z nas wpadli w puapk. Przydarzyo si to nagualowi Julianowi, a
take la Catalinie. Mamy nadziej, e nie pjdziesz w ich lady.
Natychmiast zaczem protestowa, on jednak przerwa mi mwic, e nie wiem,
przeciwko czemu protestuj. Suchajc tego, nagle poczuem na nich okropn
zo. Wpadem w sza i zaczem krzycze na cae gardo. Moja reakcja bya tak
niezwyka, e sam si przestraszyem. Miaem wraenie, e jestem kim innym.
Uspokoiem si wreszcie i spojrzaem na nich, szukajc pomocy.
Genaro trzyma rce na ramionach don Juana, jakby ten potrzebowa oparcia.
Obydwaj zanosili si miechem. Wpadem w tak desperacj, e omal nie
wybuchnem paczem. Don Juan podszed do mnie i uspokajajco pooy mi
do na ramieniu. Powiedzia, e z niezrozumiaych dla niego przyczyn pustynia

w Sonorze wzbudza wojowniczo w ludziach i wszystkich innych organizmach.

Ludzie mog mwi, e to dlatego, i powietrze jest tu bardzo suche albo e
jest za gorco. Widzcy jednak twierdz, e jest to obszar szczeglnej
koncentracji emanacji Ora, ktry, jak ju mwiem, uatwia przesunicie punktu
poczenia w d. Zreszt mniejsza o to.
W kadym razie wojownicy s na tym wiecie po to, by si sta obiektywnymi
wiadkami, a dziki temu zrozumie tajemnic nas samych i mc si
rozkoszowa odkryciem, czym naprawd jestemy. To jest najwyszy cel
nowych widzcych, ale nie kady wojownik go osiga. Sdzimy, e nie udao si
to nagualowi Julianowi. Zboczy z drogi, i podobnie stao si z la Catalin.
Rzek, e po to, by sta si niezrwnanym nagualem, trzeba kocha wolno i
mie w sobie niezwyky dystans. cieka wojownika jest bowiem niebezpieczna
przede Wszystkim dlatego, e stanowi dokadne przeciwiestwo sytuacji
yciowej wspczesnego czowieka. Czowiek porzuci obszar nieznanego oraz
tajemnicy, ograniczajc si do tego, co funkcjonalne. Odwrci si plecami do
wiata przeczu i uniesie i z otwartymi ramionami powita wiat nudy.
Szansa powrotu do tajemnicy wiata mwi don Juan to czasami dla
wojownikw zbyt wiele. Poddaj si lub do zboczenia z drogi skania ich to, co
nazwaem przygod w nieznanym. Zapominaj o poszukiwaniu wolnoci i o tym,
e powinni by obiektywnymi wiadkami. Ton w nieznanym i bardzo im si to
podoba.
Sdzisz, e ja te jestem taki, prawda? zapytaem don Juana.
Nie sdzimy, tylko wiemy odrzek Genaro. A la Catalina wie o tym lepiej ni
ktokolwiek inny.
Skd ona moe o tym wiedzie?
Bo jest taka jak ty odrzek Genaro wymawiajc sowa z zabawn intonacj.
Miaem ochot wda si w ostry spr, ale wtrci si don Juan.
Nie ma potrzeby tak si podnieca. Jeste, czym jeste. Dla niektrych walka
o wolno jest trudniejsza. Ty do nich naleysz.
Aby sta si obiektywnym wiadkiem podj wtek na pocztek musimy
zrozumie, e zarwno nasza tosamo, jak i wiat, ktry postrzegamy,
jakikolwiek by by, zale wycznie od pozycji punktu poczenia. Nowi widzcy
uwaaj, e gdy uczono nas mwi do siebie, w gruncie rzeczy uczono nas
siebie tumi, po to, bymy mogli utrzyma punkt poczenia w staej pozycji.
Genaro haaliwie zaklaska w donie i przeraliwie gwizdn, imitujc gwizdek
trenera futbolowego.
Przesuwamy punkt poczenia! zawoa. Do gry, do gry! Raz, raz, raz!

mialimy si jeszcze, gdy co si poruszyo w krzewach po mojej prawej

stronie. Don Juan i Genaro natychmiast usiedli, wsuwajc lew nog pod
poladek. Prawa, z kolanem uniesionym do gry, chronia ich od przodu jak
tarcza. Don Juan skin na mnie, bym zrobi to samo. Unis brwi i z rezygnacj
poruszy kcikami ust.
Czarownicy maj swoje sztuczki szepn. Gdy punkt poczenia przesuwa
si w d, pole widzenia czarownikw zmniejsza si. Jeli zobacz, e stoisz, to
ci zaatakuj.
Nagual Julian kiedy zmusi mnie do siedzenia w ten sposb przez dwa dni
doda szeptem Genaro. Musiaem nawet siusia w tej pozycji.
I wyprnia si doda don Juan.
To prawda przytakn Genaro i po chwili, jakby po namyle, zwrci si do
mnie: Mam nadziej, e wczeniej zrobie kupk. Jeeli nie bdziesz mia
pustych jelit, gdy la Catalina si pojawi, to zesrasz si w spodnie, chyba e ci
poka, jak je zdj. A jeli bdziesz musia sra w tej pozycji, to powiniene
najpierw zdj spodnie.
Z niezwyk powag i koncentracj zacz mi demonstrowa, jak powinienem si
do tego zabra. Skupiem si bez reszty na obserwacji jego ruchw. Dopiero gdy
sam wydostaem si ze spodni, uwiadomiem sobie, e don Juan ryczy ze
miechu. Genaro znw sobie ze mnie zakpi. Chciaem wsta i naoy spodnie,
ale don Juan mnie powstrzyma. mia si tak bardzo, e z trudem artykuowa
sowa. Kaza mi zosta na miejscu. Powiedzia, e nie s to tylko arty, bo la
Catalina naprawd znajduje si za krzakami.
Usyszaem w jego gosie ton popiechu i zastygem w miejscu. W chwil pniej
dobieg mnie szelest krzakw. Poczuem tak panik, e zapomniaem o
spodniach. Zauwayem, e Genaro ju naoy swoje. Wzruszy ramionami.
Przepraszam szepn. Nie zdyem pokaza ci, Jak si nakada spodnie
nie wstajc.
Nie miaem czasu rozzoci si na nich ani przyczy si do ich wesooci, bo
krzewy tu przede mn rozsuny si i spomidzy lici wyonia si potworna
posta. Wygldaa tak niesamowicie, e nie poczuem strachu, tylko fascynacj.
To, co stano przede mn, nie byo czowiekiem; nawet w przyblieniu nie byo
podobne do czowieka. Bardziej przypominao gada, pkatego, groteskowego
owada czy nawet owosionego, ponad wszelk miar odraajcego ptaka. Byo
ciemne, pokryte szorstk, rud sierci. Nie dostrzegaem ng, tylko wielk,
paskudn gow. Stworzenie miao paski nos z wielkimi otworami nozdrzy po
bokach i co w rodzaju dzioba z zbami. Cho wygldao przeraajco, miao
wspaniae oczy. Wyglday jak dwa hipnotyzujce, niezwykle przejrzyste jeziora.
Lnia w nich wiedza. Nie byy to oczy czowieka ani ptaka, nigdy w yciu nie
widziaem niczego podobnego.

Stworzenie przesuno si na moj lew stron, szeleszczc krzewami. Gdy

obrciem gow, wiodc za nim wzrokiem, zauwayem, e don Juan i Genaro
rwnie wydaj si nim zauroczeni. Przyszo mi do gowy, e oni te nigdy
jeszcze nie widzieli czego takiego.
Nagle stworzenie zniko mi z oczu, ale po chwili rozleg si pomruk i gigantyczny
ksztat znw pojawi si przed nami. Byem zafascynowany t groteskow istot,
a jednoczenie martwio mnie, e ani troch si nie boj. Miaem wraenie, e
moj panik z pierwszej chwili odczuwa kto inny.
Naraz poczuem, e si podnosz. Nogi wyprostoway mi si bez udziau woli i
stanem twarz do tej istoty. Jak przez mg zdawaem sobie spraw, e
zdejmuj kurtk, koszul i buty. Zostaem nagi. Minie ng napiy mi si w
potnym skurczu. Z niezwykym oywieniem zaczem podskakiwa w gr i w
d, a potem razem z niezwyk istot pobiegem w stron, gdzie w pewnej
odlegoci wida byo co jaskrawozielonego-Stworzenie biego przede mn,
zwijajc si w sobie jak w. Dogoniem je i gdy razem przypieszalimy
uwiadomiem sobie co, co wiedziaem ju wczeniej to bya la Catalina.
Niespodziewanie obok mnie pojawia si la Catalina we wasnej osobie.
Poruszalimy si bez adnego wysiku. Miaem wraenie, e stoimy w miejscu,
jakby nasze ciaa zastygy w p ruchu, a cae otoczenie przesuwao si obok w
wielkim pdzie.
Bieg zakoczy si rwnie nagle, jak si zacz, i znalazem si sam z la Catalin
w innym wiecie. Nie mia on adnej cechy, ktra wydawaaby mi si znajoma. Z
czego, co chyba naleaoby nazwa podoem, emanowa intensywny blask i
gorco. Podoe pokryte byo wielkimi skaami, a w kadym razie wygldao to
jak skay. Miay kolor piaskowca, ale nic nie wayy; przypominay bryy gbki.
Wystarczyo si na nich oprze, a zaczynay si toczy.
Byem tak zafascynowany wasn si, e nie zwracaem uwagi na nic innego.
Miaem wraenie, e w jaki sposb te kaway substancji pozornie pozbawionej
ciaru stawiaj mi opr i tylko moja niezwyka sia kae im si toczy.
Prbowaem pochwyci je rkami i wtedy uwiadomiem sobie, e cae ciao
mam zmienione. La Catalina patrzya na mnie. Znw przybraa poprzedni,
groteskow posta. Ja wygldaem tak samo. Nie widziaem siebie, ale
wiedziaem, e jestem podobny do niej.
Ogarna mnie nieopisana rado, ktra jakby przysza do mnie z zewntrz.
Skakaem, taczyem i wygupiaem si razem z la Catalina, a pozbyem si
wszystkich myli, uczu i ludzkiej wiadomoci. Mimo to z pewnoci miaem
jak wiadomo. Bya to niejasna wiedza, Ktra dawaa mi pewno siebie;
bezgraniczne zaufanie, fizyczna pewno wasnego istnienia. Nie przypominao
to ludzkiego poczucia tosamoci; byo raczej wszechogarniajc obecnoci.
Potem nagle znw zobaczyem wszystko z ludzkiej perspektywy. La Catalina
trzymaa mnie za rk. Szlimy przez pustyni pomidzy krzewami.

Uwiadomiem sobie bolenie, e pustynne kamienie i twarde bryy ziemi

okropnie rani mnie w stopy.
Doszlimy do miejsca pozbawionego rolinnoci. Byli tam don Juan i Genaro.
Usiadem i naoyem ubranie.
Moje dowiadczenie z la Catalin opnio nasz wyjazd na poudnie. Byem
wytrcony z rwnowagi w trudny do okrelenia sposb. W normalnym stanie
wiadomoci czuem si rozbity wewntrznie, jakbym straci punkt odniesienia.
Byem przygnbiony i zniechcony. Wyznaem don Juanowi, e straciem ch
do ycia.
Siedzielimy w krgu na ramadzie domu don Juana. Samochd miaem
wyadowany toboami i bylimy gotowi do odjazdu, ale naraz dopada mnie
rozpacz i zaczem szlocha.
Don Juan i Genaro miali si, a z oczu popyny im zy. Im wiksza bya moja
rozpacz, tym bardziej ich to bawio. W kocu don Juan przenis mnie w stan
podwyszonej wiadomoci i wyjani, e ich miech nie jest zoliwy ani nie
wynika z dziwacznego poczucia humoru, lecz wyraa szczcie, jakie odczuwaj
widzc moje postpy na ciece wiedzy.
Mog ci powtrzy, co mwi nam nagual Julian, gdy znajdowalimy si w
miejscu, w ktrym ty jeste teraz cign don Juan. Dziki temu przekonasz
si, e nie jeste sam. To, przez co przechodzisz, przydarza si wszystkim,
kademu, kto zgromadzi do energii, by ujrze przebysk nieznanego.
Nagual Julian powtarza im, i wypdzono ich z domw, w ktrych spdzili cae
dotychczasowe ycie. oszczdzanie energii zburzyo ich przytulne, lecz nudne i
niezmiernie ograniczajce gniazda uwite w zwykym wiecie. Nagual Julian
twierdzi, e powodem depresji jest nie tyle al za starym gniazdem, co irytujca
konieczno znalezienia nowego mieszkania.
Nowe mieszkania cign don Juan nie s rwnie przytulne, ale za to o
wiele wiksze. W twoim przypadku wypowiedzenie lokalu nadeszo w postaci
wielkiej depresji, utraty chci do ycia. Z nami byo podobnie. Gdy powiedziae,
e nie chcesz ju y, nie potrafilimy powstrzyma si od miechu.
Co si ze mn teraz stanie? zapytaem.
Mwic dosadnie, musisz sobie poszuka nowej chaty odrzek don Juan.
I znw obydwaj wpadli w eufori. Kademu ich zdaniu towarzyszyy wybuchy
histerycznego miechu.
To wszystko jest bardzo proste powiedzia don Juan. Twj nowy poziom
energii zadecyduje o nowej pozycji, w ktrej umiejscowi si twj punkt
poczenia. A rozmowy wojownikw, jakie prowadzisz z nami za kadym razem,
gdy si spotykamy, utrwal t now pozycj.

Genaro przybra powany wyraz twarzy i zapyta mnie grzmicym gosem:

Czy dzisiaj ju si wysrae? Ruchem gowy nakaza mi odpowiedzie.
Wysrae si? powtarza. Zacznijmy wreszcie t rozmow wojownikw.
Gdy wreszcie przestali si mia, Genaro ostrzeg mnie, e punkt poczenia od
czasu do czasu wraca do swojej pierwotnej pozycji. Powiedzia mi, e dopki
jego punkt pooenia znajdowa si w normalnej pozycji, inni ludzie wydawali mu
si przeraajcy i groni. Ale pewnego dnia ze zdumieniem uwiadomi sobie, e
si zmieni, sta si o wiele mielszy i zaczai sobie skutecznie radzi z
sytuacjami, ktre wczeniej wtrciyby go w zamt i lk.
Okazao si, e kocham si z kobiet rzek i mrugn do mnie. Zazwyczaj
miertelnie si ich baem. Ale ktrego dnia znalazem si w ku z bardzo
ognist kobiet. Byo to tak niepodobne do mnie, e gdy sobie uwiadomiem, co
robi, omal nie dostaem ataku serca. Pod wpywem szoku mj punkt poczenia
wrci na swoje poprzednie miejsce i wybiegem z tego domu, dygocc jak
wystraszony krlik. Lepiej uwaaj na takie powroty swojego punktu poczenia
zakoczy Genaro i obydwaj znw wybuchnli miechem.
Punkt poczenia jest utrzymywany w staej pozycji na ludzkim kokonie przez
wewntrzny dialog podj don Juan tote ta pozycja nie moe by zbyt
stabilna. Dlatego ludzie tak atwo trac rozum, szczeglnie ci, ktrych
wewntrzny dialog jest peen powtrze, nudny i pozbawiony gbi. Nowi
widzcy mwi, e ludzie, ktrych wewntrzny dialog jest bardziej pynny i
zrnicowany, s elastyczniejsi.
Dalej don Juan mwi, e u wojownika pozycja punktu poczenia jest o wiele
trwalsza, bo gdy punkt zaczyna si przemieszcza w obrbie kokonu, wytwarza
doek w wietlistej otoczce i od tej pory lokuje si tam na stae. Dlatego nie
mona powiedzie, by wojownicy tracili rozum. Jeli cokolwiek trac, to tylko
doek w kokonie.
Don Juan i Genaro uznali to zdanie za tak zabawne, e kulali si ze miechu po
pododze.
Poprosiem don Juana, by wyjani mi moje przeycie z la Catalin i znw
obydwaj ryknli miechem.
Kobiety s o wiele dziwniejsze od mczyzn powiedzia don Juan w kocu.
Przez to, e maj dodatkowy otwr midzy nogami, padaj ofiar dziwnych
wpyww. Przez ten otwr mog w nie wej nieznane, potne moce. Nie
potrafi inaczej wytumaczy ich dziwactw.
Przez chwil milcza. Zapytaem, co przez to rozumie.
La Catalin przysza do nas w postaci olbrzymiego robaka odrzek.
Wyraz jego twarzy, gdy to mwi, i wybuch miechu Genara wprawiy mnie w

nieopisan wesoo. miaem si, a zaczo mnie mdli.

Don Juan powiedzia, e umiejtnoci la Cataliny byy tak niezwyke, i moga
ona robi wszystko, co chciaa, w krlestwie bestii. Przyczyn tej niezrwnanej
demonstracji bya wi, jak czua ze mn. W rezultacie pocigna za sob mj
punkt poczenia.
Co robilicie razem jako robaki? zapyta Genaro, klepic mnie po plecach.
Don Juan o mao nie zakrztusi si ze miechu.
Dlatego wanie powiedziaem, e kobiety s bardziej dziwaczne ni mczyni
skomentowa wreszcie.
Nie zgadzam si z tob zaprotestowa Genaro. Nagual Julian nie mia
dodatkowej dziury midzy nogami, a by jeszcze wikszym dziwakiem ni la
Catalina. Wydaje mi si, e nauczya si tej sztuczki z robakiem od niego. Robili
to razem.
Don Juan podskoczy kilka razy jak dziecko, ktremu chce si siusiu. Gdy w
kocu troch si uspokoi, powiedzia, e nagual Julian mia talent do
prowokowania i wykorzystywania najdziwaczniejszych sytuacji. La Catalina
znakomicie zademonstrowaa mi przesunicie w d. Pozwolia, bym j zobaczy
w monstrualnej postaci, jak przybraa przesuwajc swj punkt poczenia, a
potem pomoga mi przesun mj punkt poczenia do tej samej pozycji.
Ten drugi nauczyciel naguala Juliana mwi don Juan nauczy go
odnajdywa konkretne miejsca w olbrzymim obszarze poniej zwykej pozycji
punktu poczenia. aden z nas nie potrafi pj tam za nim, ale robili to
wszyscy czonkowie jego grupy, szczeglnie la Catalina i widzca kobieta, ktra
j uczya.
Don Juan powiedzia jeszcze, e to, co postrzegamy przy przesuniciu w d, to
nie jest inny wiat, lecz nasz zwyky, codzienny wiat widziany z innej
perspektywy. Aby zobaczy zupenie inny wiat, musiabym postrzega inne
pasmo emanacji Ora.
Na tym zakoczy wyjanienia. Powiedzia, e nie ma ju czasu na dokadne
omawianie wielkiego pasma emanacji, bo musimy rusza. Chciaem odoy
wyjazd i jeszcze troch porozmawia, on jednak stwierdzi, e na omwienie
tego tematu potrzeba duo czasu, a ja nie jestem ju w stanie wystarczajco si
skoncentrowa.

Wstecz / Spis Treci / Dalej

10. Wielkie pasma emanacji
Don Juan powrci do wyjanie kilka dni pniej, w swym domu w poudniowym
Meksyku. Zaprowadzi mnie do najwikszego pokoju. By wczesny wieczr i
pokj pogrony by w mroku. Chciaem zapali lampy benzynowe, ale nie
pozwoli mi. Powiedzia, e dwik jego gosu ma poruszy mj punkt poczenia
tak, by owietli on emanacje absolutnej koncentracji i penego przypomnienia.
Zapowiedzia, e bdziemy mwi o wielkich pasmach emanacji. Stwierdzi, e
jest to jeszcze jedno kluczowe odkrycie dawnych widzcych, ktre oni jednak w
swej gupocie zlekcewayli. Dopiero nowi widzcy naleycie docenili jego
warto.
Emanacje Ora zawsze wystpuj w zbitkach mwi. Dawni widzcy
nazwali takie zbitki wielkimi pasmami emanacji. Nie s to waciwie pasma, ale
nazwa pozostaa. Istnieje na przykad olbrzymie pasmo, ktre wytwarza istoty
organiczne. Emanacje tego organicznego pasma wydaj si puszyste. S
przejrzyste i obdarzone swoistym wiatem, szczegln energi. S wiadome,
podskakuj. Dlatego wanie wszystkie stworzenia organiczne wypenione s
szczegln, wyczerpujc energi. Inne pasma s ciemniejsze, mniej puszyste.
Niektre s w ogle pozbawione wiata i nieprzejrzyste.
Czy chcesz powiedzie, don Juanie, e wszystkie istoty organiczne maj we
wntrzu kokonw takie same emanacje?
Nie, nie o to mi chodzi. To waciwie nie jest takie proste, chocia wszystkie
istoty organiczne nale do tego samego wielkiego pasma. Wyobra je sobie
jako bezmiernie szeroki pas wietlistych wkien, nie koczcych si wietlistych
strun. Organiczne istoty to bble, ktre wyrastaj dokoa wizki wietlistych
wkien. Wyobra sobie, e w tym pamie organicznego ycia niektre bble
tworz si dokoa rodkowych wkien, a inne bliej brzegw. Wstga jest
wystarczajco szeroka, by mogy si tam pomieci wszelkiego rodzaju istoty
organiczne i jeszcze zostaj wolne miejsca. Przy takim uoeniu bble pooone
bliej brzegw pasma nie maj w sobie emanacji wystpujcych porodku, gdy
te wystpuj wycznie w bblach poczonych z centrum pasma. Z kolei w
rodkowych bblach nie ma emanacji pochodzcych z krawdzi. Powiniene
wic zrozumie, e istoty organiczne czy to, i ich emanacje pochodz z
jednego pasma; ale widzcy widz, e istoty nalece do pasma organicznego
bardzo si rni midzy sob.
Czy takich wielkich pasm jest wicej? zapytaem.
Nieskoczenie wiele. Widzcy odkryli jednak, e na ziemi wystpuje ich tylko
czterdzieci osiem.

 Co z tego wynika, don Juanie?

Dla widzcych oznacza to, e na ziemi istnieje czterdzieci osiem typw
organizacji, czterdzieci osiem typw zbitek lub struktur. Organiczne ycie jest
jednym z nich.
Czy to znaczy, e istnieje czterdzieci siedem typw ycia nieorganicznego?
Nie, absolutnie nie. Dawni widzcy naliczyli siedem pasm, w ktrych tworz si
nieorganiczne bble wiadomoci. Inaczej mwic, czterdzieci pasm wytwarza
bble pozbawione wiadomoci; te pasma generuj wycznie organizacj.
Wyobra sobie wielkie pasma jako drzewa. Wszystkie one wydaj owoce, to
znaczy wytwarzaj pojemniki napenione emanacjami, ale tylko osiem spord
nich wydaje owoce jadalne, czyli bble wiadomoci. Owoce siedmiu s kwane,
lecz jadalne, za smego najbardziej soczyste i kuszce ze wszystkich.
Zamia si i doda, e w tej analogii przyj punkt widzenia Ora, dla ktrego
najsmaczniejszymi kskami s organiczne bble wiadomoci.
Co sprawia, e akurat te osiem pasm wytwarza wiadomo? zapytaem.
Orze rozsya wiadomo przez swoje emanacje.
Ta odpowied nie zadowolia mnie i sprowokowaa do sprzeczki. Powiedziaem,
e stwierdzenie, i Orze rozsya wiadomo przez swoje emanacje, podobne
jest do tego, co religijne osoby mwi o Bogu: e Bg daje ycie przez mio.
To nic nie oznacza.
Te dwa stwierdzenia nie zostay poczynione z tego samego punktu widzenia
wyjani don Juan cierpliwie. A jednak wydaje mi si, e oznaczaj to samo.
Rnica polega na tym, e widzcy widz, jak Orze daje wiadomo przez
swoje emanacje, a ludzie religijni nie widz Boga darzcego yciem przez swoj
mio.
Powiedzia, e Orze rozsya wiadomo przez trzy gigantyczne wizki emanacji
przebiegajce przez osiem wielkich pasm. Te wizki s bardzo
charakterystyczne, gdy widzcy wyczuwaj je jako odcie. Jedna z nich wydaje
si beowo-rowa, przypomina blask rowych latar ulicznych. Druga sprawia
wraenie brzoskwiniowej jak wiato tawego neonu. Trzecia wydaje si
bursztynowa jak pynny mid.
Widzenie tego, e Orze rozsya wiadomo przez swoje emanacje, jest wic
kwesti zobaczenia odcienia cign. Ludzie wierzcy nie widz Boej
mioci, ale gdyby mogli j zobaczy, wiedzieliby, e jest ona rowa,
brzoskwiniowa lub bursztynowa. Na przykad czowiek jest zwizany z
bursztynow wizk, ale inne istoty te.
Ciekaw byem, jakie istoty maj te same emanacje co czowiek.
Takie szczegy bdziesz musia pozna samodzielnie przez widzenie

odrzek. Nie ma sensu, ebym ci o tym mwi. Posuyoby ci to tylko do

sporzdzenia kolejnego inwentarza. Niech ci wystarczy zapewnienie, e odkrycie
tego na wasn rk bdzie jednym z najbardziej podniecajcych dowiadcze w
caym twoim yciu.
Czy rowa i brzoskwiniowa wizka take pojawiaj si w czowieku?
zapytaem.
W adnym wypadku. Te wizki nale do innych ywych istot.
Miaem zamiar zada kolejne pytanie, ale don Juan powstrzyma mnie
stanowczym ruchem rki i pogry si w mylach. Przez dugi czas siedzielimy
w zupenej ciszy.
Mwiem ci, e blask wiadomoci czowieka moe mie rne barwy
odezwa si wreszcie. Ale wtedy nie powiedziaem ci, bo jeszcze nie doszlimy
do tego tematu, e nie s to kolory, lecz odcienie bursztynu.
Rzek, e bursztynowa wizka ma nieskoczenie wiele subtelnych wariantw,
ktre zawsze oznaczaj rnice w poziomie wiadomoci. Najpospolitsze
odcienie to bursztyn rowy i jasnozielony. Niebieski jest rzadszy, ale najrzadszy
ze wszystkich jest odcie czystego bursztynu.
Co decyduje o konkretnym odcieniu?
Widzcy twierdz, e ilo energii, jak czowiek zaoszczdzi i zgromadzi.
Mnstwo wojownikw zaczynao od zwykego rowego odcienia, a koczyo na
najczystszym bursztynie. Przykadem tego s Genaro i Silvio Manuel.
Jakie formy ycia nale do rowej i brzoskwiniowej wizki?
Te trzy wizki w penym zestawie odcieni przecinaj wszystkie osiem pasm
odrzek. W pamie organicznym wizka rowa naley przede wszystkim do
rolin, brzoskwiniowa do owadw, a bursztynowa do czowieka i innych zwierzt.
Analogiczna sytuacja wystpuje w pasmach nieorganicznych. Trzy wizki
wiadomoci tworz
konkretne rodzaje istot nieorganicznych w kadym z siedmiu wielkich pasm.
Poprosiem, eby powiedzia co wicej o istniejcych bytach nieorganicznych.
To kolejna rzecz, ktr musisz zobaczy sam rzek. Siedem wielkich pasm
i to, co wytwarzaj, w zasadzie jest niedostpne dla ludzkiego umysu, ale nie
dla widzenia.
Powiedziaem, e nie do koca pojmuj jego wyjanienie wielkich pasm. Na
podstawie jego sw wyobraziem sobie niezalene wizki strun czy nawet
paskie wstgi podobne do tam transportera.
Odrzek, e wielkie pasma nie s ani paskie, ani okrge. Tworzce je wizki
emanacji przypominaj raczej stert siana utrzymywan w powietrzu si rk.

Dlatego emanacje nie s uoone w adnym porzdku. Stwierdzenie, e pasmo

ma rodek i krawdzie jest mylce, cho konieczne dla zrozumienia.
Dalej don Juan mwi, e istoty nieorganiczne, wytworzone przez pozostaych
siedem pasm emanacji, charakteryzuj si tym, e ich otoczka jest nieruchoma;
przypomina bezksztatny pojemnik o niskim stopniu wietlistoci. Nie jest
podobny do kokonu istot organicznych. Brak mu napicia, wewntrznego
cinienia, ktre sprawia, e organiczne istoty przypominaj wietliste kulki
promieniujce energi. Jedyne podobiestwo midzy istotami organicznymi i
nieorganicznymi polega na tym, e w jednych i w drugich wystpuj niosce
wiadomo rowe, brzoskwiniowe i bursztynowe emanacje.
Te emanacje cign w pewnych okolicznociach Umoliwiaj fascynujc
komunikacj midzy istotami z omiu wielkich pasm.
Powiedzia, e tak komunikacj inicjuj zazwyczaj istoty organiczne, ktre maj
wiksze pole energetyczne, ale subtelna i wyrafinowana kontynuacja tego
kontaktu jest domen istot nieorganicznych. Gdy ju bariera zostanie
przeamana, istoty nieorganiczne zmieniaj si w to, co widzcy nazywaj
sprzymierzecami. Od tej chwili potrafi one wyczuwa najsubtelniejsze myli,
nastroje i lki widzcych.
Dawni widzcy byli zafascynowani tym oddaniem swoich sprzymierzecw
cign don Juan. Istniej opowieci, e widzcy potrafili nakoni swych
sprzymierzecw do zrobienia wszystkiego, co tylko chcieli. To by jeden z
powodw, dla ktrych uwierzyli we wasn nietykalno. Ogupio ich poczucie
wasnej wanoci. Sprzymierzecy maj moc jedynie wtedy, gdy widzcy, ktry
ich widzi, jest wcieleniem nieskazitelnoci; a dawni widzcy po prostu nie byli
nieskazitelni.
Czy istot nieorganicznych jest rwnie wiele, jak ywych organizmw?
zapytaem.
Don Juan powiedzia, e istot nieorganicznych jest mniej ni organicznych, ale ta
rnica wyrwnuje si przez to, e pasm nieorganicznej wiadomoci jest wicej.
Take wewntrzne zrnicowanie istot nieorganicznych jest wiksze ni
organicznych, gdy istoty organiczne nale tylko do jednego pasma, a
nieorganiczne do siedmiu.
Poza tym istoty nieorganiczne yj nieskoczenie duej ni organiczne
cign don Juan. To wanie skonio dawnych widzcych do skupienia
widzenia na sprzymierzecach, z powodw, o ktrych opowiem ci pniej.
Powiedzia, e dawni widzcy uwiadomili sobie take, i przyczyn, dla ktrej
istoty organiczne stanowi tak akomy ksek dla Ora, jest wysoki poziom ich
energii, a co za tym idzie, lepiej rozwinita wiadomo. Wedug dawnych
widzcych Orze stara si wytworzy jak najwicej istot organicznych z powodu
swej arocznoci.

Czterdzieci pozostaych wielkich pasm nie wytwarza wiadomoci, lecz

konfiguracje energii nieoywionej. Dawni widzcy nazwali wytwory tych pasm
naczyniami. Podczas gdy kokony i pojemniki s polami energetycznej
wiadomoci, naczynia to sztywne osonki, ktre wi emanacje, ale nie s
polami energetycznej wiadomoci. Jedynym rdem ich wietlistoci jest
energia zamknitych w rodku emanacji.
Musisz pamita, e wszystko, co istnieje, jest w czym zamknite mwi
don Juan. Wszystko, co postrzegamy, skada si z fragmentw kokonw lub
naczy wypenionych emanacjami. Zazwyczaj w ogle nie zauwaamy
pojemnikw istot nieorganicznych.
Popatrzy na mnie, czekajc na sygna zrozumienia. Gdy zauway, e go nie
otrzyma, wyjania dalej.
Cay wiat skada si z czterdziestu omiu pasm. Ale wiat wytworzony przez
punkt poczenia, ktry normalnie postrzegamy, zoony jest z fragmentw
dwch pasm; jedno to pasmo organiczne, a drugie ma tylko struktur, ale nie
wystpuje w nim wiadomo. Pozostae czterdzieci sze pasm nie naley do
wiata, ktry normalnie postrzegamy.
Znw przerwa, czekajc na pytania, ale nie miaem adnych.
Istniej inne kompletne wiaty, ktre nasze punkty poczenia potrafi
poskada w cao podj. Dawni widzcy naliczyli siedem takich wiatw,
po jednym dla kadego pasma wiadomoci. Dodabym jeszcze, e oprcz
naszego zwykego wiata atwo jest poskada dwa z tych siedmiu. Pozostae
pi to zupenie inna sprawa.
Gdy znw usiedlimy do rozmowy, don Juan wrci do moich dowiadcze z la
Catalin. Powiedzia, e przesunicie punktu poczenia w d pozwala
widzcemu ujrze wiat, ktry znamy, w przyblieniu, z wskiej perspektywy.
Obraz jest tak szczegowy, e mamy wraenie, jakbymy ogldali zupenie inny
wiat. Jest to fascynujcy widok o wielkiej sile przycigania, szczeglnie dla tych
widzcych, ktrzy lubi przygody, ale s troch bierni i leniwi.
Taka zmiana perspektywy jest bardzo przyjemna mwi don Juan. Wymaga
to minimalnego wysiku, a rezultaty bywaj oszaamiajce. Jeli widzcego
napdza ch szybkich korzyci, nie ma nic lepszego ni przesunicie w d.
Jedyny problem polega na tym, e przy takim pooeniu punktu przesunicia
widzcych przeladuje mier, ktra bywa jeszcze bardziej brutalna i szybka ni
przy pozycji ludzkiej. Nagual Julian uwaa, e jest to znakomite miejsce do
wygupw, ale nic wicej.
Powiedzia, e prawdziwe przejcie do innego wiata zachodzi tylko w wypadku,
gdy punkt poczenia przesunie si na tyle daleko w gb ludzkiego pasma, e
przekracza barier i wwczas moe wykorzysta emanacje innego wielkiego
pasma.

 Jak to si dzieje? zapytaem. Don Juan wzruszy ramionami.

To kwestia energii. Jeli widzcy ma jej dosy, sia poczenia zahacza o inne
pasmo. Przy naszym normalnym poziomie energii punkt poczenia moe
wykorzystywa tylko jedno z wielkich pasm emanacji. Wskutek tego
postrzegamy wiat, ktry znamy. Ale jeli mamy nadwyki energii, moemy uy
siy poczenia innych wielkich pasm i wtedy postrzegamy inne wiaty.
Naraz don Juan zmieni temat i zacz mwi o rolinach.
Moe ci si to wydawa dziwne, ale na przykad drzewa s blisze czowiekowi
ni mrwki. Mwiem ci, e midzy drzewami a ludmi moe powsta mocna
wi. Jest to moliwe, bo mamy wsplne emanacje.
Jak due s kokony drzew?
Kokon olbrzymiego drzewa nie jest o wiele wikszy od samego drzewa.
Ciekawe jest to, e niektre malutkie rolinki maj kokony prawie tak wysokie,
jak ludzkie ciao, i trzy razy szersze. To s roliny mocy. One wanie maj
najwicej wsplnych emanacji z czowiekiem. Nie s to emanacje wiadomoci,
lecz inne. Kolejn wyjtkow rzecz dotyczc rolin jest to, e ich wietlisto
miewa rne odcienie. Oglnie rzecz biorc s rowawe, bo ich wiadomo
jest rowa. Trujce roliny s rowe z jasnotym odcieniem, a roliny
lecznicze jaskrawofioletowe. Jedyne roliny biao-rowe to roliny mocy. Biel
niektrych jest przybrudzona, innych jaskrawa. Ale najwiksza rnica midzy
rolinami a innymi organicznymi istotami ley w umiejscowieniu ich punktw
poczenia. U rolin znajduje si on na dolnej czci kokonu, podczas gdy u
innych istot organicznych na grnej poowie.
A jak jest z istotami nieorganicznymi? zapytaem. Gdzie znajduj si ich
punkty poczenia?
Niektre maj ten punkt umiejscowiony na niszej czci pojemnika. Te s
zupenie obce czowiekowi, ale pokrewne rolinom. U innych ley on na
najwyszej czci pojemnikw. Te blisze s czowiekowi i innym istotom
organicznym.
Don Juan doda, e staroytni widzcy byli przekonani, i roliny bardzo
intensywnie komunikuj si z istotami nieorganicznymi. Wierzyli, e im niej
znajduje si punkt poczenia, tym atwiej jest rolinom przeama barier
percepcji; bardzo due drzewa i bardzo mae roliny maj punkty poczenia
umieszczone na samym dole kokonu. Z tego powodu wiele technik stosowanych
Przez dawnych widzcych miao na celu podporzdkowanie sobie wiadomoci
drzew i maych rolin, by uy ich jako przewodnikw w zejciu na obszary, ktre
widzcy nazywali najniszymi poziomami mroku.
Rozumiesz oczywicie cign don Juan e cho Wydawao im si, i
schodz w gb, w gruncie rzeczy popychali swj punkt poczenia do miejsca, w

ktrym mg on zoy inne wiaty z emanacji siedmiu wielkich pasm. Testowali

granice wiadomoci i budowali wiaty z emanacji piciu wielkich pasm, do
ktrych widzcy uzyskuj dostp po przejciu niebezpiecznej transformacji.
Czy dawnym widzcym udao si zbudowa te wiaty? zapytaem.
Tak odrzek. W swoim szalestwie wierzyli, e warto byo dooy
wysikw, by przeama wszelkie bariery percepcji, nawet jeli w tym celu musieli
si zmieni w drzewa.

Wstecz / Spis Treci / Dalej

11. Skradanie si, intencja i pozycja nienia
Nastpnego dnia, znw wczesnym wieczorem, don Juan wszed do pokoju,
gdzie rozmawiaem z Genarem, wzi mnie pod rami i poprowadzi na tyy
domu. ciemniao si ju. Zaczlimy si przechadza po korytarzu, ktry bieg
dokoa patio.
Po raz kolejny don Juan ostrzeg mnie przed zawiociami i zwyrodnieniami, w
jakie atwo si zaplta na ciece wiedzy. Rzek, e widzcy musz stawi
czoo potnym wrogom, ktrzy mog zniweczy ich cel, zamci im w gowie i
osabi. S to wrogowie stworzeni przez sam ciek wojownika, a take
gnuno, lenistwo i poczucie wasnej wanoci, ktre stanowi nieodczn
cz codziennego ycia.
Zauway, e bdy, ktre popenili staroytni widzcy przez gnuno, lenistwo i
poczucie wasnej wanoci byy tak rozlege i powane, i nowi widzcy, nie
znajdujc innego wyjcia, musieli zlekceway i odrzuci wasn tradycj.
Najwaniejsz rzecz, jakiej potrzebowali nowi widzcy cign don Juan
byy praktyczne kroki prowadzce do przesunicia punktu poczenia. Poniewa
nic takiego nie istniao, na pocztek skupili si na badaniu blasku wiadomoci
przez widzenie i w rezultacie wypracowali trzy zestawy technik, ktre stanowi
kamie wgielny ich nauk.
Don Juan powiedzia, e za pomoc tych trzech zestaww nowi widzcy
dokonali niezwykego i trudnego wyczynu. Mianowicie, nauczyli si regularnie
przesuwa Punkt poczenia z jego zwykej pozycji na inne. Dawni widzcy take
potrafili to robi, ale jedynie przez kapryne, dziwaczne manewry.
Kolejno, w jakiej nowi widzcy ustawili odkryte przez swych poprzednikw
prawdy o wiadomoci, podyktowana bya tym, co zobaczyli w blasku
wiadomoci. Jest to sztuka opanowania wiadomoci, na ktrej opieraj si trzy
zestawy technik: mistrzostwo w sztuce skradania si, mistrzostwo intencji i
mistrzostwo w nieniu.
Don Juan utrzymywa, e uczy mnie tych technik od dnia pierwszego naszego
spotkania. Zgodnie z zaleceniami nowych widzcych, sztuk opanowania
wiadomoci przekazywa mi na dwa sposoby. W szkoleniu dla prawej strony,
przeprowadzanym w normalnym stanie wiadomoci, osign dwa cele: nauczy
mnie sposobu ycia wojownika i rozluni mj punkt poczenia. W naukach dla
lewej strony, przekazywanych w stanie podwyszonej wiadomoci, take
osign dwa cele: przesuwa mj punkt poczenia do tylu nowych pooe, ile
tylko potrafiem znie, oraz podawa mi obszerne wyjanienia.
Don Juan przesta mwi i wpatrzy si we mnie nieruchomo. Zapanowaa

niezrczna cisza. Po chwili zacz mwi o skradaniu si. Powiedzia, e

pocztki tej sztuki byy bardzo skromne. O jej powstaniu zadecydowa szczliwy
traf. Wszystko zaczo si od poczynionego przez nowych widzcych
spostrzeenia, e gdy wojownicy konsekwentnie zachowuj si w nietypowy dla
siebie sposb, nie uywane emanacje we wntrzu ich kokonw rozwietlaj si,
a ich punkty poczenia przesuwaj si w agodny, harmonijny, ledwie
zauwaalny sposb.
Ta obserwacja daa bodziec do systematycznej kontroli zachowania. T praktyk
nazwano sztuk skradania si. Don Juan zauway, e ta nazwa, cho nieco
dyskusyjna, jest waciwa, gdy sztuka skradania polega na specyficznym
zachowaniu wobec innych ludzi, ktre mona okreli jako ukradkowe.
Nowi widzcy, uzbrojeni w t technik, trzewo i owocnie potrafili sobie poradzi
ze znanym i przez nieustann praktyk systematycznie przesuwali swoje punkty
poczenia.
Sztuka skradania si jest jednym z dwch najwikszych osigni nowych
widzcych powiedzia don Juan. Nowi widzcy uznali, e naley z ni
zapoznawa wspczesnego naguala, gdy jego punkt poczenia przesunie si
do gboko na lew stron. Powodem tej decyzji byo to, e nagual musi si
nauczy zasad skradania bez obcienia ludzkim inwentarzem. W kocu nagual
jest przywdc grupy i jeli ma poprowadzi innych, musi dziaa szybko, bez
zastanowienia. Pozostali wojownicy mog si uczy skradania w stanie
normalnej wiadomoci, cho wskazane jest, by rwnie odbywao si to przy
podwyszonej wiadomoci nie tyle z powodu wartoci tego stanu, co dlatego,
e wwczas skradanie zyskuje na tajemniczoci, ktrej w gruncie rzeczy wcale w
tej sztuce nie ma; skradanie si to tylko sposb zachowania wobec innych ludzi.
Teraz powinienem zrozumie, cign don Juan, i nowi widzcy kadli tak wielki
nacisk na kontakty z maymi tyranami wanie ze wzgldu na przesunicie
punktu poczenia. Mali tyrani zmuszaj widzcych do uywania zasad
skradania si, a dziki temu pomagaj im przesun ten punkt.
Zapytaem, czy staroytni widzcy wiedzieli cokolwiek o zasadach skradania si.
Skradanie jest wyczn wasnoci nowych widzcych umiechn si don
Juan. Dopiero w ich czasach widzcy musieli zadawa si ze zwykymi ludmi.
ich poprzednicy tak byli zapatrzeni w swoj moc, e w ogle nie zauwaali
innych ludzi, dopki nie dostali od nich po gowie. Ale o tym wszystkim ju wiesz.
Nastpnie don Juan powiedzia, e mistrzostwo intencji w poczeniu z
mistrzostwem skradania si to dwa arcydziea nowych widzcych. Ich powstanie
wyznacza granic midzy starym a nowym cyklem. W swoich wysikach
prowadzcych do zdobycia przewagi nad tymi, ktrzy ich uciskali, nowi widzcy
wykorzystywali wszystkie moliwoci. Wiedzieli, e ich poprzednicy dokonywali
niezwykych rzeczy manipulujc tajemnicz, cudown si, ktr potrafili opisa

tylko jako moc. Nowi widzcy mieli bardzo mao informacji o tej sile, tote musieli
si jej bliej przyjrze przez systematyczne nienie. Ich wysiki zostay hojnie
nagrodzone, gdy odkryli, e t moc jest sia poczenia emanacji.
Na pocztku udao im si zobaczy, jak blask wiadomoci zwiksza swj
rozmiar i intensywno, gdy emanacje wewntrz kokonu cz si ze
swobodnymi emanacjami. Podobnie, jak przy tworzeniu sztuki skradania si,
uyli tej jednej obserwacji jako trampoliny i na jej podstawie rozwinli zoon
seri technik prowadzcych do odpowiedniego czenia emanacji.
Na pocztku okrelali te techniki jako sztuk czenia. Potem jednak uwiadomili
sobie, e chodzi tu o co o wiele waniejszego, mianowicie o energi
wytwarzan przez poczenie 'emanacji. Nazwali t energi wol.
Wola staa si drugim fundamentem. Nowi widzcy rozumieli j jako lep,
bezosobow, nieustajc eksplozj energii, ktra, sprawia, e zachowujemy si
tak, jak si zachowujemy. Wola odpowiedzialna jest za nasz percepcj
zwykego wiata, a porednio, przez si tej percepcji, odpowiada za utrwalenie
punktu poczenia w jego zwykej pozycji.
Nowi widzcy zbadali, w jaki sposb zachodzi percepcja zwykego wiata i
zobaczyli skutki dziaania woli. Zobaczyli, e po to, by zapewni cigo
percepcji, czenie musi zachodzi wci na nowo, nieustannie odwieajc
stwarzany, ywy wiat. W tym celu porcja energii uzyskiwana z tego poczenia
jest automatycznie kierowana do wzmocnienia niektrych wybranych pocze.
Ta nowa obserwacja posuya nowym widzcym jako kolejna trampolina.
Odbijajc si z niej, stworzyli fundamenty trzeciej sztuki, ktr nazwali intencj.
Jest to sztuka celowego kierowania wol, czyli energi czenia.
Nagual Julian zmusi Silvia Manuela, Genara i Vicenta do opanowania tych
trzech aspektw wiedzy widzcych cign don Juan. Genaro sta si
mistrzem opanowania wiadomoci, Vicente skradania si, a Silvio Manuel
intencji. Teraz zajmujemy si ostatnimi wyjanieniami dotyczcymi mistrzostwa
wiadomoci; dlatego wanie Genaro ci pomaga.
Don Juan przez duszy czas rozmawia z kobietami. Suchay go z powag na
twarzach. Widzc ich intensywn koncentracj byem pewny, e przekazuje im
szczegowe instrukcje dotyczce trudnych procedur.
Nie pozwolono mi uczestniczy w tym spotkaniu, ale patrzyem, jak rozmawiaj
we frontowym pokoju domu Genara. Siedziaem w kuchni przy stole i czekaem,
a skocz.
Potem kobiety wstay i zaczy zbiera si do odejcia, ale wczeniej caa grupa
wstpia do kuchni. Don Juan usiad naprzeciwko mnie. Kobiety zaczy ze mn
rozmawia niezrcznym, oficjalnym tonem. Objy mnie. Wszystkie zachowyway
si niezwykle przyjanie i byy do rozmowne. Powiedziay, e musz doczy

do mczyzn z naszej grupy. Kilka godzin wczeniej zabra ich gdzie Genaro,
ktry chcia im pokaza swoje nice ciao.
Gdy kobiety wyszy, don Juan niespodziewanie podj Janienia. Powiedzia, e
w miar upywu czasu, gdy nowi widzcy opracowali ju swoje zestawy technik,
uwiadomili sobie, e w najczciej spotykanych sytuacjach yciowych
skradanie porusza punkt poczenia tylko minimalnie. Aby osign maksymalny
efekt, naley wykonywa t sztuk w idealnych okolicznociach; potrzebny jest
may tyran na stanowisku dajcym mu wielk wadz i autorytet. Nowym
widzcym coraz trudniej przychodzio znalezienie takich sytuacji; musieli ich
szuka lub stwarza je samemu, co stawao si dla nich nieznonym ciarem.
Nowi widzcy uznali, e musz zobaczy emanacje Ora po to, by znale
lepszy sposb na poruszenie punktu poczenia. Natrafili jednak przy tym na
bardzo powany problem. Okazao si, e w aden sposb nie da si zobaczy
emanacji nie naraajc si na miertelne ryzyko. Oni jednak musieli to zrobi.
Wtedy wanie wykorzystali opracowan przez staroytnych widzcych technik
nienia i uyli jej jako tarczy, ktra miaa ich ochroni przed miercionon si
emanacji Ora. Zrobili tak i uwiadomili sobie, e nienie jest w gruncie rzeczy
najskuteczniejsz metod poruszenia punktu poczenia.
Jeden z najbardziej rygorystycznych nakazw nowych widzcych cign
don Juan mwi, e wojownicy musz si nauczy nienia, gdy znajduj si w
normalnym stanie wiadomoci. Zgodnie z tym nakazem zaczem ci uczy
nienia prawie od pierwszego dnia naszej znajomoci.
Dlaczego nowi widzcy chcieli, eby uczy nienia przy normalnej
wiadomoci? zapytaem.
Bo nienie jest ogromnie niebezpieczne, a nicy bardzo podatni. Jest
niebezpieczne, bo zawiera w sobie niepojt moc; zwiksza podatno
nicych, gdy wydaje ich na ask niezrozumiaej siy czenia. Nowi widzcy
uwiadomili sobie, e w normalnym stanie wiadomoci marny wiele sposobw
obrony i moemy ich uy, by si uchroni przed si nie uywanych wczeniej
emanacji, ktre nagle zostaj poczone w nieniu.
Don Juan wyjani, e nienie, podobnie jak skradanie si, zaczo si od
prostego spostrzeenia. Dawni widzcy zauwayli, e w snach punkt poczenia
w naturalny sposb przesuwa si lekko na lewo. Gdy czowiek pi, ten punkt
rozlunia si i nie uywane emanacje zaczynaj lni.
To spostrzeenie natychmiast zaintrygowao dawnych widzcych. Zaczli
pracowa nad tym naturalnym przesuniciem, a nauczyli si je kontrolowa.
Nazwali t kontrol nieniem albo sztuk postpowania ze nicym ciaem.
Wiedza staroytnych widzcych o nieniu bya olbrzymia, ale tylko bardzo
niewielka jej cz okazaa si uyteczna dla nowych widzcych. Tote gdy
nadszed czas rekonstrukcji, nowi widzcy wzili z niej tylko same podstawy

nienia, ktre miay im pomc w zobaczeniu emanacji Ora i przesuniciu punktu

poczenia.
Widzcy, dawni i nowi, rozumieli nienie jako kontrol naturalnego przesunicia
punktu poczenia, ktre zdarza si podczas snu. Don Juan podkreli, e
kontrolowanie tego przesunicia absolutnie nie oznacza sterowania nim; chodzi
tylko o to, by utrwali pooenie, ktre punkt poczenia naturalnie zajmuje
podczas snu. Jest to bardzo trudny manewr. Dawni widzcy musieli uy
wielkiego wysiku i koncentracji, by go przeprowadzi.
Don Juan wyjani, e nicy musz odnale bardzo subteln rwnowag, nie
wolno bowiem ingerowa w sny ani te nicy nie moe nimi sterowa przez
wiadomy Wysiek, a jednak przesunicie punktu poczenia musi by posuszne
jego woli. Tej sprzecznoci nie da si zrozumie racjonalnie; naley j rozwiza
w praktyce.
Dawni widzcy obserwowali nicych podczas snu i wymylili sposb, by
pozwoli snom rozwija si naturalnie. Zobaczyli, e w niektrych snach punkt
poczenia nicego dryfuje znacznie gbiej na lewo ni w innych. Powstao
pytanie, czy punkt poczenia przesuwa si pod wpywem treci snu, czy te
wanie to przesunicie, aktywizujc nie uywane emanacje, jest odpowiedzialne
za tre snu. Dawni widzcy szybko zauwayli, e wanie przesunicie punktu
poczenia na lew stron powoduje sny. Im dalej ten punkt si przemieszcza,
tym bardziej barwny i dziwaczny jest sen. Nieuniknion konsekwencj tego
odkrycia byo to, e staroytni widzcy prbowali sterowa swoimi snami,
usiujc przesun punkt poczenia gbiej na lewo. W trakcie tych prb odkryli,
e gdy manipuluje si snami, wiadomie czy niewiadomie, punkt poczenia
automatycznie wraca na swoje zwyke miejsce. Poniewa jednak zaleao im na
tym, by go przesun, musieli uzna, e zakcanie snw jest zakcaniem
procesu naturalnego przesunicia punktu poczenia.
Wychodzc z tych przesanek dawni widzcy rozwinli ogromn wiedz na temat
snw. Ta wiedza wywara wielki wpyw na nowych widzcych, ktrzy wiedzieli,
czego chc z jej pomoc dokona, musieli j jednak zaadoptowa do swoich
celw, gdy w oryginalnej postaci bya dla nich mao uyteczna.
Wczeniej na pewno sdziem, cign don Juan, ze nienie to kontrola snw i
e wszystkie wiczenia, ktre kaza mi wykonywa, takie jak odnajdywanie w
snach wasnych doni, miay na celu nauczy mnie sterowania snami. Wbrew
pozorom, nie bya to prawda. Te wiczenia miay utrzyma mj punkt poczenia
w miejscu, w ktre przesuwa si on podczas snu. Wanie tutaj nicy musz
zachowa subteln rwnowag. Mog sterowa jedynie utrwaleniem pozycji
punktu poczenia-Widzcy przypominaj rybakw uzbrojonych w lin, ktra
wpada do wody tam, gdzie sama zechce; rybacy za mog tylko utrzymywa j
zakotwiczon w miejscu, gdzie zatona.
Pozycja, ktr punkt poczenia przyjmuje podczas snu, nazywa si pozycj

nienia mwi don Juan. Dawni widzcy byli takimi ekspertami w

utrzymywaniu swojej pozycji nienia, e mogli si nawet obudzi, a punkt
poczenia nie wraca na swoje miejsce. Dawni widzcy nazywali ten stan
nicym ciaem, gdy potrafili go kontrolowa do tego stopnia, e za kadym
razem, gdy budzili si w nowej pozycji nienia, tworzyli nowe, tymczasowe ciao.
Musisz zrozumie, e nienie ma okropne wady. Naley do staroytnych
widzcych. Jest skaone ich stanem umysu. Prowadziem ci przez nie bardzo
ostronie, ale nadal nie mog mie pewnoci.
Przed czym mnie ostrzegasz, don Juanie? zapytaem.
Ostrzegam ci przed puapkami nienia, ktre s zadziwiajce. W nieniu nie
ma adnej moliwoci kierowania ruchem punktu poczenia; jedyn rzecz,
ktra o tym decyduje, jest wewntrzna sia albo sabo nicego. Tu mamy
pierwsz puapk.
Powiedzia, e na pocztku nowi widzcy wahali si przed uywaniem nienia.
Wierzyli, e nienie zamiast wzmacnia wojownikw, osabia ich, obarcza
przymusami i obdarza kaprynoci. Wszyscy dawni widzcy byli wanie tacy.
Nowi widzcy nie mieli jednak wyjcia; musieli uywa nienia, wic po to, by
zniwelowa jego szkodliwe skutki, rozwinli skomplikowany, bogaty system
zachowa nazywany ciek lub drog wojownika.
Dziki temu systemowi nowi widzcy nauczyli si chroni i zyskali wewntrzn
si niezbdn do tego, by Pokierowa przesuniciem punktu poczenia w
snach. Don Juan podkrela, e ta sia nie polega tylko na przekonaniu. Dawni
widzcy mieli niezwykle silne przekonania, a jednak byli sabi do szpiku koci.
Wewntrzna sia oznacza uczucie rwnowagi, niemal obojtnoci, swobod, ale
nade wszystko naturaln i gbok ch badania i rozumienia. Nowi widzcy
nazwali te wszystkie cechy charakteru trzewoci.
Nowi widzcy s przekonani mwi don Juan e nieskazitelne ycie w
nieunikniony sposb daje czowiekowi trzewo, a to z kolei prowadzi do
przesunicia punktu poczenia. Mwiem ci ju, e nowi widzcy wierzyli, i
punkt poczenia mona przesun od rodka. Poszli jeszcze o krok dalej i
stwierdzili, e nieskazitelny czowiek nie potrzebuje adnego przewodnika, e
sam z siebie, oszczdzajc energi, moe dokona wszystkiego, co robi
widzcy. Potrzebuje tylko najmniejszej choby okazji; wystarczy, e zda sobie
spraw z moliwoci, ktre odkryli widzcy.
Odrzekem, e moim zdaniem wrcilimy do punktu, w ktrym bylimy, gdy
znajdowaem si w normalnym stanie wiadomoci. Pojcia nieskazitelnoci i
oszczdzania energii nada brzmiay dla mnie niejasno. Uwaaem, e kady
moe je sobie zinterpretowa w dowolny sposb, wedug wasnego kaprysu.
Chciaem rozbudowa ten punkt widzenia, ale naraz ogarno mnie dziwne
uczucie. Byo to fizyczne wraenie przedzierania si przez co. Po chwili sam

odrzuciem wasne argumenty. Wiedziaem bez adnych wtpliwoci, e don

Juan ma racj. Potrzeba tylko nieskazitelnoci i energii, a zaczyna si to od
pojedynczego dziaania, ktre musi by celowe, precyzyjne i trwae. Jeli takie
dziaanie powtarza si odpowiednio dugo, w czowieku powstaje niezachwiana
intencja, ktr mona zastosowa do absolutnie wszystkiego. Jeeli uda si tego
dokona, droga jest wolna. Jeden krok pociga za sob nastpny, a wojownik
uwiadomi sobie swj potencja.
Gdy powiedziaem don Juanowi, co sobie uwiadomiem, zamia si z
wyranym zadowoleniem i wykrzykn, e opatrzno zesaa mu znakomity
przykad na poparcie jego sw. Wyjani, e trzewo umysu przesuna mj
punkt poczenia do miejsca, ktre sprzyjao zrozumieniu. Rwnie dobrze ten
punkt mg si przez przypadek przesun w miejsce zwikszajce poczucie
wasnej wanoci; zdarzao si to ju wielokrotnie.
Porozmawiajmy teraz o nicym ciele cign. Dawni widzcy
koncentrowali wszystkie swoje wysiki na badaniu i wykorzystywaniu nicego
ciaa. Udao im si wykorzysta je jako bardziej praktyczne ciao, co oznacza, e
zabawiali si na coraz dziwniejsze sposoby.
Nowi widzcy wiedzieli o tym, e mnstwo dawnych widzcych nigdy nie wrcio
po tym, jak obudzili si w swojej ulubionej nicej pozycji. Moliwe, mwi don
Juan, e zakoczyli ycie w niewyobraalnych wiatach; moliwe te, e yj
tam nadal, kto wie w jakiej zdeformowanej postaci i w jaki zwyrodniay sposb.
Przyjrza mi si i wybuchn gonym miechem.
Umierasz z chci, by mnie zapyta, co dawni widzcy robili ze nicym ciaem,
prawda? rzek i ruchem gowy zasygnalizowa, e czeka na moje pytanie.
Powiedzia, e Genaro, jako niekwestionowany mistrz wiadomoci, wielokrotnie
demonstrowa mi swoje nice ciao, gdy byem w stanie normalnej
wiadomoci. Przez te demonstracje Genaro chcia przesun mj punkt
poczenia nie z pozycji zajmowanej przeze w stanie podwyszonej
wiadomoci, lecz z normalnego pooenia.
Po chwili don Juan doda konspiracyjnym tonem, jakby zdradza mi tajemnic, e
Genaro czeka na nas na Polach w pobliu domu, bo chce pokaza mi swoje
nice ciao. Kilka razy powtrzy, e teraz jestem w najlepszym moliwym stanie
wiadomoci, by zobaczy i zrozumie, czym naprawd jest nice ciao. Kaza
mi wsta. Przeszlimy przez frontowy pokj do drzwi wyjciowych. Ju miaem
zamiar je otworzy, ale zauwayem, e kto ley na stercie mat podogowych,
ktrych uczniowie uywali do spania. Pomylaem, e pewnie jeden z uczniw
wrci do domu, gdy ja rozmawiaem z don Juanem w kuchni. Podszedem bliej
i wtedy zauwayem, e to Genaro. Spa mocno, lec twarz w d i spokojnie
pochrapywa.
Obud go powiedzia do mnie don Juan. Musimy i. Pewnie jest okropnie

zmczony.
agodnie potrzsnem lecym. Obrci si powoli, mruczc jak kto, kto budzi
si z gbokiego snu. Rozprostowa ramiona i otworzy oczy. Nie udao mi si
powstrzyma okrzyku; odskoczyem o krok.
Oczy Genara nie byy ludzkimi oczami. Byy to dwa punkty intensywnie
bursztynowego wiata. Mj lk by tak wielki, e zakrcio mi si w gowie. Don
Juan poklepa mnie po plecach, pomagajc mi odzyska rwnowag.
Genaro wsta i umiechn si do mnie. Twarz mia zesztywnia. Porusza si,
jakby by pijany albo upoledzony fizycznie. Przeszed obok mnie, kierujc si
wprost na cian. Drgnem, spodziewajc si uderzenia, on jednak przeszed
przez cian, jakby w ogle jej tam nie byo i wrci do pokoju przez drzwi z
kuchni. Patrzyem na to ze szczerym przeraeniem. Nastpnie Genaro zacz
chodzi po cianach, rwnolegle do podogi, i po suficie, z gow zwieszon w
d.
Prbowaem ledzi wzrokiem jego ruchy, ale upadem na plecy. W tej pozycji
nie widziaem ju Genara, lecz bbel wiata, ktry przesuwa si po suficie nad
moj gow i po cianach. Wygldao to tak, jakby kto przesuwa po pokoju
krek wiata wielkiej latarki. W kocu wiato wtopio si w cian i znikno.
Don Juan stwierdzi, e chocia mj zwierzcy strach zawsze by
nieproporcjonalnie wielki i powinienem si nauczy lepiej nad nim panowa,
oglnie rzecz biorc zachowaem si bardzo dobrze. Widziaem nice ciao
Genara w jego prawdziwej postaci, jako bbel wiata. Zapytaem, skd moe
by pewien, e tego dokonae Odrzek, e widzia, jak mj punkt poczenia
przesun si najpierw w stron swojego zwykego pooenia, eby
skompensowa lk, a potem gbiej na lewo i przekroczy prg, za ktrym nie ma
ju adnych wtpliwoci.
W tej pozycji widzi si ju tylko jedno: bble energii. Ale od miejsca
podwyszonej wiadomoci do tego drugiego miejsca jest ju bardzo blisko; ley
ono nieco gbiej po lewej stronie. Prawdziwe wyzwanie polega na tym, by
przesun punkt poczenia do tego miejsca wychodzc z normalnego
pooenia.
Doda jeszcze, e nasze spotkanie z Genarem na polach jest nadal aktualne i
odbdzie si, gdy bd w stanie normalnej wiadomoci.
Gdy znw znalelimy si w domu Silvia Manuela, don Juan powiedzia, e
skuteczno Genara w postpowaniu ze nicym ciaem to zupeny drobiazg w
porwnaniu z tym, co potrafili robi z tym ciaem dawni widzcy.
Sam wkrtce zobaczysz rzek zowieszczo i rozemia si.
Wypytywaem go o to z coraz wikszym przestrachem, ale moje pytania
pobudzay go tylko do kolejnych wybuchw miechu. W kocu uspokoi si i

powiedzia, e porozmawiamy o tym, jak nowi widzcy docierali do swego

nicego ciaa i jak go uywali.
Dawni widzcy chcieli uzyska doskona kopi fizycznego ciaa cign i
prawie im si to udao. Jedyn rzecz, jakiej nie potrafili odtworzy, byy oczy.
Zamiast oczu nice ciao ma czysty blask wiadomoci. Wczeniej, gdy Genaro
demonstrowa ci swoje nice ciao, nigdy tego nie zauwaye.
Nowym widzcym doskonaa kopia fizycznego ciaa nie bya do niczego
potrzebna; w gruncie rzeczy w ogle nie interesowa ich cielesny ksztat.
Utrzymali jednak nazw nice ciao" na oznaczenie uczucia, fali energii, ktra
przy przemieszczeniu punktu poczenia przenosi si do dowolnego miejsca w
siedmiu dostpnych czowiekowi wiatach.
Nastpnie don Juan naszkicowa mi procedur dochodzenia do nicego ciaa.
Powiedzia, e zaczyna si to od pojedynczego aktu, ktry przez to, e jest
podtrzymywany, wytwarza niewzruszon intencj. Intencja prowadzi do
wewntrznej ciszy, a ta z kolei do wewntrznej siy, dziki ktrej mona
przesun w snach punkt poczenia na waciwe miejsce.
Don Juan nazwa t sekwencj podoem. Rozwijanie kontroli rozpoczyna si,
gdy podoe jest ju gotowe; wwczas naley systematycznie utrwala pozycj
nienia przez celowe zatrzymywanie wizji ze snu. Przez stae wiczenia mona
osign wielk atwo utrzymywania punktu poczenia w rozmaitych snach,
czyli w coraz to nowych pozycjach nienia, nie tylko dlatego, e przez praktyk
czowiek uczy si wiadomej kontroli, ale poniewa za kadym razem, gdy
wywiera si kontrol, wzmacnia si wewntrzn si. Dziki tej sile coraz atwiej
jest zachowa trzewo umysu, gdy punkt poczenia przesuwa si do pozycji
nienia; inaczej mwic, same sny staj si coraz atwiejsze do kontrolowania, a
nawet bardziej uporzdkowane.
Rozwj nicego przebiega porednio mwi don Juan. Dlatego wanie
nowi widzcy uwaaj, e mona praktykowa nienie samodzielnie. Poniewa
przesunicie punktu poczenia wykorzystywane w nieniu jest naturaln,
wrodzon umiejtnoci czowieka, nie potrzebujemy do tego niczyjej pomocy.
To, czego ogromnie potrzebujemy, to trzewo umysu, ale tego nikt oprcz nas
samych nie moe nam da. Sami musimy j zdoby. Bez trzewoci umysu
ruchy punktu poczenia s chaotyczne, podobnie jak w zwykych snach.
Oglnie rzecz biorc, procedura dotarcia do nicego ciaa polega na
zachowywaniu nieskazitelnoci w codziennym yciu.
Don Juan mwi, e po tym, jak wojownik zdobdzie trzewo umysu i zacznie
utrwala swoje pozycje nienia, nastpny krok polega na tym, by obudzi si w
jednej z nich. Brzmi to bardzo prosto, ale w gruncie rzeczy chodzi o niezmiernie
skomplikowany manewr, ktry oprcz trzewoci umysu wymaga
zaangaowania wszystkich innych atrybutw wojownika, szczeglnie intencji.

Zapytaem, w jaki sposb intencja pomaga widzcemu obudzi si w pozycji

nienia. Odrzek, e intencja, jako najbardziej wyrafinowany sposb
sprawowania kontroli nad si czenia, podtrzymuje, przez trzewo umysu
nicego, ukad emanacji, ktre zostay rozwietlone przez ruch punktu
poczenia.
Sia nicego ciaa take jest niebezpieczn puapk. nice ciao moe na
przykad bardzo dugo przyglda si emanacjom Ora; bardzo atwo jest tego
dokona, ale rwnie atwo jest da si w kocu pochon przez te emanacje.
Widzcy, ktrzy wpatrywali si w emanacje Ora bezporednio, stracili ycie, a
ci, ktrzy uywali do tego nicego ciaa, sponli od wewntrznego ognia. Nowi
widzcy rozwizali ten problem przez widzenie w grupach. Jeden z wojownikw
wpatrywa si w emanacje, a inni stali w pogotowiu, by w razie koniecznoci
zakoczy widzenie.
W jaki sposb robili to grupowo? zapytaem.
nili razem wyjani. Jak sam wiesz, jest zupenie moliwe, by wszyscy
czonkowie grupy uaktywnili te same nie uywane emanacje. Tu take nie
istnieje adna okrelona procedura postpowania. To si po prostu zdarza; nie
ma adnej techniki, ktrej naleaoby si trzyma.
Don Juan doda, e we wsplnym nieniu co w nas przejmuje prowadzenie i
nagle znajdujemy si w tym samym miejscu, co inni nicy. Jest to moliwe,
gdy jedn z cech czowieka jest to, e automatycznie skupia on blask
wiadomoci na tych samych emanacjach, ktrych uywaj inni ludzie; ustalamy
pozycj punktu poczenia tak, by dopasowa si do otoczenia. Zachowujemy
si tak bdc po prawej stronie, w stanie zwykej percepcji, a take po lewej,
podczas wsplnego nienia.

Wstecz / Spis Treci / Dalej

12. Nagual Julian
W domu panowao dziwne podniecenie. Wszyscy widzcy z grupy don Juana
byli podekscytowani i nieobecni duchem. Nigdy jeszcze nie widziaem ich w
takim nastroju. Ich poziom energii, zazwyczaj wysoki, chyba jeszcze si
zwikszy. Zaniepokoio mnie to i zapytaem don Juana, co si dzieje.
Poprowadzi mnie na tylne patio. Przez chwil szlimy w milczeniu, a potem don
Juan powiedzia, e zblia si czas odejcia caej grupy i musi si pieszy, eby
zdy z wyjanieniami.
Skd wiesz, e niedugo odejdziecie? zapytaem.
To wewntrzna wiedza. Ktrego dnia sam to poczujesz. Widzisz, nagual
Julian mnstwo razy przesuwa mj punkt poczenia, podobnie jak ja
przesuwam twj. Potem pozostawi mnie z zadaniem ponownego poczenia
wszystkich emanacji, ktre po raz pierwszy zostay poczone przy jego pomocy,
podczas tych przesuni. Kady nagual musi wypeni to zadanie. W kadym
razie, wysiki zmierzajce do ponownego poczenia tych emanacji przygotowuj
grunt pod szczeglny manewr, ktry polega na rozwietleniu wszystkich
emanacji wewntrz kokonu. Ju prawie to zrobiem. Niedugo osign swoje
maksimum. A poniewa jestem nagualem, gdy rozwietl wszystkie emanacje
we wntrzu mojego kokonu, wszyscy odejdziemy w jednej chwili.
Wydawao mi si, i powinienem poczu smutek i zacz szlocha, ale na
wiadomo, e nagual Juan Matus wkrtce osignie wolno, poczuem tak
rado, e podskoczyem i wydaem okrzyk zachwytu. Wiedziaem, e Wczeniej
czy pniej znajd si w innym stanie wiadomoci i wtedy bd szlocha ze
smutku. Ale tego dnia przepenia mnie optymizm i szczcie.
Powiedziaem don Juanowi o swoich uczuciach. Rozemia si i poklepa mnie
po plecach.
Pamitaj, co ci mwiem rzek. Nie opieraj si na emocjach. Pozwl
najpierw, by twj punkt poczenia si przesun, a tre tego przesunicia
dotrze do ciebie w wiele lat pniej.
Poszlimy do najwikszego pokoju i usiedlimy, eby porozmawia. Don Juan
zawaha si i wyjrza przez okno. Ze swojego miejsca widziaem patio. Byo
wczesne popoudnie; dzie by ponury, zanosio si na deszcz. Z zachodu
nadcigay burzowe chmury. W przeciwiestwie do mnie don Juan nie lubi
pochmurnych dni. Wydawa si niespokojny; prbowa si usadowi wygodniej.
Na pocztek powiedzia, e problemy z przypomnieniem sobie tego, co dzieje si
w stanie podwyszonej wiadomoci, spowodowane s tym, i punkt poczenia,
gdy raz zostanie wyrwany ze swego zwykego pooenia, moe zaj

nieskoczenie wiele pozycji. Z drugiej strony bez trudu pamitamy wszystko, co

zachodzi w stanie normalnej wiadomoci, gdy wwczas punkt poczenia
spoczywa nieruchomo.
Rzek, e mi wspczuje; powinienem jednak zaakceptowa trudnoci, jakie bd
mia z odzyskaniem pamici, i przygotowa si na to, e by moe nie wypeni
swojego zadania i nigdy nie uda mi si ponownie poczy wszystkich emanacji,
ktre czyem przy jego pomocy.
Pomyl o tym tak umiechn si. Moe nigdy sobie nie przypomnisz tej
wanie rozmowy, cho w tej chwili wydaje ci si ona zupenie zwyczajna i
traktujesz j jako co oczywistego, Na tym wanie polega tajemnica
wiadomoci. Ludzkie istoty przepenione s t tajemnic, mrokiem,
niewyjanialnymi rzeczami. Szalestwem jest postrzega siebie w jakichkolwiek
innych kategoriach. Nie umniejszaj wic tajemnicy czowieka ualajc si nad
sob czy prbujc j racjonalizowa. Sprbuj przez zrozumienie zmniejszy w
sobie ludzk gupot, ale nie przepraszaj za adn z tych rzeczy; obydwie s
potrzebne. Jednym z najbyskotliwszych posuni zwiadowcw jest
przeciwstawienie tajemnicy gupocie, ktra istnieje w kadym z nas.
Don Juan wyjani, e praktyki zwiadowcw nie s czym, do czego przystpuje
si z radoci; zasadniczo mona mie do nich wiele zastrzee. Wiedzc o
tym, nowi widzcy zdaj sobie spraw, e byoby wbrew interesom wszystkich
wiczy zasady skradania si lub rozmawia o nich w stanie zwyczajnej
wiadomoci.
Wskazaem na pewn niekonsekwencj. Wczeniej mwi, e wojownik nie
moe dziaa w zwykym wiecie pozostajc w stanie podwyszonej
wiadomoci i e skradanie polega po prostu na specyficznych sposobach
zachowania wobec innych ludzi. Te dwa stwierdzenia stay w sprzecznoci.
Mwic, e nie uczy si tego w stanie normalnej wiadomoci, miaem na
myli tylko szkolenie naguala odrzek. Przez skradanie si osigamy dwa
cele: po pierwsze, chodzi o to, by przesun punkt poczenia tak rwno i
bezpiecznie, jak to tylko moliwe, i skradanie si jest tu najlepsz metod; drugi
cel to wpoi zasady tej sztuki na tak gbokim poziomie, by omin ludzki
inwentarz, bowiem jeli co obraa nasz rozsdek, naturaln ludzk reakcj jest
odrzuci to i osdzi.
Powanie wtpiem, czy mgbym co takiego odrzuci lub osdzi. Don Juan
rozemia si tylko. Stwierdzi, e na pewno nie jestem wyjtkiem i gdybym
usysza o wyczynach mistrza w sztuce skradania, na przykad takiego jakim by
jego dobroczyca, nagual Julian, zareagowabym jak kady inny czowiek.
Nie przesadz, gdy powiem, e nagual Julian by najbardziej niezwykym
zwiadowc, jakiego kiedykolwiek spotkaem mwi don Juan. Syszae ju
wiele o jego umiejtnociach od innych, ale ja nigdy ci jeszcze nie opowiadaem,

co zrobi ze mn.
Chciaem powiedzie, e nic od nikogo nie syszaem na temat naguala Juliana,
ale zanim zdyem otworzy usta, ogarna mnie dziwna niepewno. Don Juan
chyba natychmiast wyczu, co si dzieje. Zachichota, uszczliwiony.
Nie pamitasz, bo nie masz jeszcze dostpu do woli wyjani. Potrzebujesz
wielu lat nieskazitelnego ycia i znacznych nadwyek energii, by twoja wola
moga uwolni te wspomnienia. Opowiem ci, jak nagual Julian postpi ze mn,
gdy go poznaem. Jeli bdziesz mia zastrzeenia do jego zachowania i
zaczniesz go osdza w stanie podwyszonej wiadomoci, to zastanw si, jak
wzburzyoby ci to przy normalnym stanie umysu.
Zaprotestowaem, bo wydawao mi si, e don Juan chce mnie uprzedzi do
naguala Juliana. On jednak zapewni, e jedynym jego celem jest zilustrowanie
sposobu dziaania zwiadowcw i motyww ich zachowania.
Nagual Julian by ostatnim z dawnych zwiadowcw zacz opowiada. Sta
si zwiadowc nie dlatego, e zmusiy go okolicznoci ycia, ale poniewa
zgadzao si to z jego charakterem.
Wedug tego, co zobaczyli nowi widzcy, ludzie dziel si na dwie zasadnicze
grupy: na tych, ktrzy troszcz si o innych, i na tych, ktrych inni nic nie
obchodz. Pomidzy tymi dwoma biegunami istnieje nieskoczenie wiele odcieni
porednich. Nagual Julian nalea do kategorii ludzi, ktrych inni nic nie
obchodz; don Juan siebie zaliczy do przeciwnej grupy.
Ale przecie mwie mi wczeniej, e nagual Julian by wielkoduszny, zawsze
gotw odda komu swoj ostatni koszul! zauwayem.
Naturalnie, e taki by. Nie tylko hojny, take niezwykle czarujcy; atwo
zjednywa sobie ludzi. Zawsze gboko i szczerze interesowa si wszystkimi
dokoa, by miy, otwarty i dawa wszystko, co mia, kademu, kto tego
potrzebowa albo kto mu si spodoba. Wszyscy go te kochali, bo jako mistrz w
sztuce skradania si potrafi przekaza im swe prawdziwe uczucia: nie daby za
nikogo zamanego szelga.
Nic nie powiedziaem, ale don Juan wyczu moje poirytowanie i niewiar. Zamia
si, potrzsajc gow.
Na tym wanie polega sztuka zwiadowcw. Widzisz, jeszcze nie zaczem ci
opowiada o nagualu Julianie, a ju jeste poirytowany.
Prbowaem mu wyjani, co czuj, ale on wybuchn dononym miechem.
Nagual Julian nie dba o nikogo powtrzy. Dlatego wanie mg pomaga
innym. I robi to; oddawa im swoj ostatni koszul, bo nic go nie obchodzili.
Czy chcesz powiedzie, don Juanie, e jedynie ci ludzie potrafi pomc innym,
ktrych nic oni nie obchodz? zapytaem, niezmiernie zdumiony.

 Tak twierdz zwiadowcy odrzek z promiennym umiechem. Na przykad

nagual Julian by wielkim uzdrowicielem. Pomaga tysicom ludzi, ale nigdy nie
przypisywa sobie zasugi. Pozwala ludziom wierzy, e uzdrawia ich jedna z
widzcych kobiet z jego grupy. Gdyby inni ludzie cokolwiek go obchodzili,
pragnby ich uznania. Ci, ktrzy troszcz si o innych, troszcz si o siebie i
domagaj si uznania tam, gdzie jest ono nalene.
Don Juan powiedzia, e on sam, poniewa naley do kategorii ludzi, ktrzy
troszcz si o innych, nigdy nikomu nie pomg i zawsze czu si niezrcznie
okazujc hojno; nie potrafi sobie nawet wyobrazi, e inni mogliby go kocha
tak jak naguala Juliana, i z pewnoci czuby si gupio oddajc komu swoj
ostatni koszul.
Tak bardzo obchodz mnie inni ludzie mwi e nic dla nich nie robi. Nie
wiedziabym, co mam zrobi. Zawsze miabym nieznone wraenie, e
narzucam im swoj wol albo swoje dary. Naturalnie droga wojownika pozwolia
mi przezwyciy wszystkie te uczucia. Kady wojownik moe sobie skutecznie
radzi z ludmi, tak jak nagual Julian, pod warunkiem, e przesunie swj punkt
poczenia w miejsce, gdzie nie ma dla niego znaczenia, czy ludzie go lubi, nie
lubi czy ignoruj. Ale to nie to samo.
Don Juan powiedzia, e gdy po raz pierwszy uwiadomi sobie zasady sztuki
zwiadowcw, by ogromnie wzburzony, podobnie jak ja teraz. Nagual Elias, z
ktrym czyo go wielkie podobiestwo, wyjani mu, e zwiadowcy tacy jak
Julian s naturalnymi przywdcami i mog pomc innym zrobi wszystko.
Nagual Elias powiedzia, e ci wojownicy potrafi pomc innym wyzdrowie
mwi don Juan albo zachorowa. Mog im pomc znale szczcie albo
smutek. Zasugerowaem nagualowi Eliasowi, e nie chodzi tu o pomoc, lecz o
bezporedni wpyw na innych. Odrzek, e nie jest to tylko wpyw; tacy
zwiadowcy po prostu robi z ludmi, co chc.
Zachichota i wpatrzy si we mnie z dziwnym byskiem w oku.
Dziwne, prawda? zauway. Mam na myli sposb, w jaki zwiadowcy
uoyli to, co zobaczyli w ludziach
Potem zacz opowiada o nagualu Julianie. Julian spdzi wiele, wiele lat na
szukaniu nastpnego naguala, swojego nastpcy. Pewnego dnia, gdy wraca do
domu po krtkiej wizycie u znajomych mieszkajcych w ssiedniej wiosce,
natrafi na don Juana. Szed drog mylc o nowym nagualu, gdy naraz usysza
wystrza i zobaczy rozbiegajcych si we wszystkie strony ludzi Wraz ze
wszystkimi schowa si w rosncych przy drodze krzakach i wyszed z ukrycia
dopiero wtedy, gdy zobaczy grup ludzi gromadzcych si wok kogo
rannego, kto lea na ziemi.
Rannym by oczywicie don Juan, postrzelony przez tyrana-brygadzist. Nagual
Julian natychmiast zobaczy, e don Juan nie jest zwykym czowiekiem, gdy

jego kokon skada si z czterech czci, a nie z dwch; zauway take, e jest
on ciko ranny i wiedzia, e nie ma czasu do stracenia. Jego pragnienie
zostao spenione, ale musia dziaa szybko, zanim ktokolwiek zrozumie, co si
dzieje. Nie straci gowy i wykrzykn: Postrzelono mojego syna!
Podrowa wwczas z jedn z widzcych kobiet ze swojej grupy, prost
Indiank, ktr zawsze publicznie przedstawia jako swoj pod, jdzowat
on. Stanowili razem niezrwnan par zwiadowcw. Na sygna Juliana kobieta
zacza szlocha i zawodzi nad losem syna, ktry, nieprzytomny, wykrwawia
si na mier. Nagual Julian baga gapiw, by nie wzywali policji, lecz pomogli
mu zabra rannego do domu w miecie. Zaproponowa kilku modym, silnym
ludziom, e zapaci im za przeniesienie umierajcego syna.
Mczyni zanieli don Juana do domu naguala Juliana. Nagual okaza im
wielk hojno i dobrze zapaci. Mczyni byli tak poruszeni widokiem
rozpaczajcego maestwa, ktre przez ca drog do domu nie przestawao
paka, e odmwili przyjcia pienidzy, lecz nagual Julian nalega, by je wzili,
bo to miao przynie szczcie jego synowi.
Przez kilka dni don Juan nie wiedzia, co ma myle o miej parze, ktra przyja
go pod swj dach. Powiedzia mi, e nagual Julian sprawi na nim wraenie
zniedoniaego starca. Nie by Indianinem, ale mia mod, grub onIndiank o wybuchowym charakterze, ktrej sia fizyczna dorwnywaa jego
porywczoci. Poniewa Indianka zaja si leczeniem jego rany, a w pokoju,
gdzie go pooono, znajdowaa si wielka ilo zi leczniczych, don Juan uzna,
e jest ona uzdrowicielk.
Stary czowiek by wyranie zdominowany przez sw on. Indianka kazaa mu
codziennie opatrywa ran don Juana. Don Juan lea na pododze, na grubej
macie, i jego wybawiciel okropnie si mczy klkajc przy nim. Widok kruchego
starca, ktry usiowa zgina kolana, by komiczny i don Juan codziennie musia
walczy ze sob, by si nie rozemia. Stary czowiek mamrota co pod nosem,
przemywajc mu ran. Spojrzenie mia puste, rce mu si trzsy, a cae ciao
dygotao. Nie potrafi podnie si z klczek o wasnych siach i musia prosi
on o pomoc. Woa j ochrypym krzykiem, w ktrym brzmia powstrzymywany
gniew. Indianka wchodzia do pokoju i obydwoje zaczynali si okropnie kci.
Czsto kobieta wychodzia i zostawiaa starca, by podnis si o wasnych siach.
Don Juan zapewni mnie, e nikogo w yciu nie byo mu tak al, jak tego
biednego, dobrego staruszka. Wiele razy mia ochot podnie si i pomc mu,
ale sam ledwo by w stanie si ruszy. Ktrego razu starzec przeklina i krzycza
przez p godziny, dyszc i czogajc si jak limak, zanim udao mu si dotrze
do drzwi i z trudem stan na nogi.
Starzec powiedzia don Juanowi, e przyczyn jego kiepskiego stanu zdrowia
jest podeszy wiek, dawne zamania koci, ktre nie zrosy si tak jak trzeba, i

reumatyzm. Wznis oczy do nieba i wyzna, e jest najwikszym

nieszcznikiem na ziemi; przyby do uzdrowicielki po pomoc, a w rezultacie
oeni si z ni i zosta jej niewolnikiem.
Zapytaem starca, dlaczego nie zostawi ony opowiada don Juan. Ze
strachu szeroko otworzy oczy i zakrztusi si wasn lin prbujc mnie
uciszy, a potem zesztywnia i upad jak koda na podog obok mojego ka,
bagajc, bym zamilk. Nie wiesz, co mwisz; nie wiesz, co mwisz. Nikt nie
moe std uciec" powtarza z szalestwem w oczach. Uwierzyem mu. Byem
przekonany, e jest jeszcze bardziej nieszczliwy i zaamany ni ja sam. Z dnia
na dzie czuem si w tym domu coraz gorzej. Jedzenie byo doskonae, a
kobieta bardzo czsto wychodzia do pacjentw, wic duo przebywaem ze
starcem. Przewanie rozmawialimy o moim yciu. Lubiem z nim rozmawia.
Powiedziaem mu, e nie mam pienidzy, eby w ten sposb odwdziczy mu
si za dobre serce, ale chtnie zrobi wszystko, co tylko bd mg, eby mu
pomc. Odrzek, e nikt mu nie moe pomc, jest ju gotw na mier, ale jeli
mwi szczerze, to byby mi wdziczny, gdybym po jego mierci oeni si z jego
on. Wtedy zrozumiaem, e stary zwariowa. Poczuem te, e musz ucieka
jak najszybciej.
Gdy stan don Juana poprawi si na tyle, e mg chodzi bez pomocy,
dobroczyca w mrocy krew w yach sposb zademonstrowa mu swoje
umiejtnoci zwiadowcy. Bez adnego ostrzeenia ani przygotowania postawi
don Juana twarz w twarz z nieorganiczn istot. Wyczu, e don Juan ma
zamiar uciec, i wykorzysta pierwsz okazj, by go przestraszy za pomoc
sprzymierzeca, ktry potrafi przybiera groteskow ludzk posta.
Na widok tego czowieka omal nie oszalaem cign don Juan. Nie
mogem uwierzy wasnym oczom, a jednak to monstrum stao tu przede mn.
A kruchy staruszek sta obok mnie jczc i bagajc potwora o darowanie ycia.
Widzisz, mj dobroczyca by podobny do dawnych widzcych; potrafi kierowa
sprzymierzecem dozujc swj strach po odrobinie. Ale ja o tym nie wiedziaem,
tylko widziaem na wasne oczy, e potworna istota naciera na nas, gotowa
rozerwa nas na strzpy. W chwili, gdy sprzymierzeniec rzuci si na nas, syczc
Jak w, zemdlaem. Gdy odzyskaem przytomno, starzec powiedzia mi, e
zawar ukad z potworem.
Stary czowiek wyjani don Juanowi, i monstrum zgodzio si darowa im
obydwu ycie pod warunkiem e don Juan wstpi do niego na sub. Don Juan
zapyta z niepokojem, na czym ta suba ma polega. Starzec przyzna, e
bdzie to niewolnictwo, przypomnia jednak don Juanowi, i przed kilkoma
dniami, gdy zosta postrzelony, jego ycie wisiao na wosku. Gdyby on i jego
ona nie pojawili si w por i nie powstrzymali krwawienia, don Juan z
pewnoci by umar, wic waciwie nie mia si o co targowa. Monstrum
wiedziao o tym i miao go w rku. Starzec radzi, by don Juan odrzuci wahania i

przyj ukad, bo jeli odmwi, to potwr, ktry sucha pod drzwiami, wpadnie do
rodka i zabije ich obu na miejscu, koczc tym samym ca spraw.
Wystarczyo mi tupetu, by zapyta kruchego starca, ktry dra jak li, w jaki
sposb ten czowiek nas zabije cign don Juan. Rzek, e potwr planuje
poama nam wszystkie koci, zaczynajc od stp, a zaczniemy krzycze z
niewyobraalnego blu, a potem bdziemy si mczy co najmniej przez pi
dni, zanim umrzemy. Natychmiast przyjem warunki. Staruszek pogratulowa mi
ze zami w oczach, pocieszajc, e ten ukad w gruncie rzeczy nie jest taki zy.
Bdziemy bardziej winiami ni niewolnikami, ale dostaniemy je co najmniej
dwa razy dziennie; a poniewa ocalimy ycie, moe uda nam si odzyska
wolno; moemy knu intrygi, konspirowa i wywalczy sobie wyjcie z tego
pieka.
Don Juan umiechn si, a potem wybuchn gonym miechem. Wiedzia z
gry, co myl o nagualu Julianie.
Powiedziaem ci, e bdziesz zirytowany rzek.
Naprawd nie rozumiem, don Juanie. Po co byo urzdza tak
skomplikowan maskarad?
Chodzio o bardzo prost rzecz odrzek, nadal si umiechajc. To jest
bardzo dobra metoda nauczania, ktra jednak wymaga olbrzymiej wyobrani i
kontroli ze strony nauczyciela. Moja metoda nauczania jest blisza temu, co ty
rozumiesz pod tym pojciem. Wymaga ona ogromnej iloci sw. Ja dochodz
do ekstremum w mwieniu. Nagual Julian dochodzi do ekstremum w skradaniu
si.
Don Juan wyjani, e widzcy maj dwie metody nauczania. On sam zna
obydwie, ale preferowa t, ktra wymagaa wyjaniania wszystkiego i
uprzedzania drugiej osoby, co si bdzie dziao. Ten system promowa wolno,
prawo wyboru i zrozumienie. Z kolei metoda jego dobroczycy bya bardziej
podstpna i nie zostawiaa miejsca na wybr ani zrozumienie. Jej wielk zalet
byo to, e zmuszaa wojownikw, by wyraali koncepcje widzcych czynem, bez
porednictwa wyjanie.
Don Juan uwaa, e wszystko, co robi jego dobroczyca, byo arcydzieem
strategii. Kade sowo i uczynek naguala Juliana by dokadnie przemylany i
prowadzi do zamierzonego efektu. Jego sztuka polegaa na znajdowaniu
najodpowiedniejszego kontekstu dla sw i uczynkw, dziki czemu zyskiway
one si wyrazu.
To wanie jest metoda zwiadowcw cign don Juan. Nie chodzi w niej o
zrozumienie, lecz o pene uwiadomienie sobie czego. Ja na przykad dopiero
pod koniec ycia zrozumiaem, czego nagual Julian dokona stawiajc przede
mn sprzymierzeca, chocia wtedy, gdy to miao miejsce, sens tego
dowiadczenia dotar do mnie bez adnych wyjanie. Wspominaem ci ju, e

na Przykad Genaro nie rozumie, co robi, ale uwiadamia to sobie niesychanie

wyrazicie. To dlatego, e jego punkt Poczenia zosta przesunity przy uyciu
metody zwiadowcw.
Don Juan wyjani, e jeli punkt poczenia zostanie si poruszony z miejsca
przy uyciu metody polegajcej na wyjanianiu wszystkiego, jak to byo ze mn,
wtedy czowiek zawsze potrzebuje pomocy drugiej osoby, eby przesun punkt
poczenia i odrzuci potrzeb wyjaniania wszystkiego. Ale jeli punkt zostanie
przesunity dziki metodzie zwiadowcw, jak to si stao z nim i z Genarem,
sytuacja, w ktrej stao si to po raz pierwszy, staje si katalizatorem dla
ponownego przesunicia.
Don Juan powiedzia, e gdy nagual Julian zmusi go do konfrontacji z
koszmarnym sprzymierzecem, jego punkt poczenia przesun si pod
wpywem strachu. Olbrzymi strach, jaki wywoaa ta konfrontacja, oraz saby stan
fizyczny don Juana stworzyy idealne warunki do wyrwania punktu poczenia z
pierwotnej pozycji.
Aby zrwnoway szkodliwe dziaanie strachu, naley go zamortyzowa, lecz nie
zmniejsza. Wyjanienie tego, co zaszo, zmniejszyoby strach. Nagual Julian
chcia mie pewno, e bdzie mg uywa katalizujcego lku tak czsto, jak
to bdzie potrzebne, a take, e bdzie potrafi zamortyzowa jego szkodliwe
skutki; to wanie by powd caej maskarady. Im bardziej szczegowe i
dramatyczne byy jego opowieci, tym wikszy by ich amortyzujcy skutek.
Poniewa wydawao si, e obydwaj jad na tym samym wozie, lk don Juana
by mniejszy ni gdyby wierzy, e jest sam.
Ze swym zamiowaniem do dramatyzmu cign don Juan mj
dobroczyca potrafi przesun mj punkt poczenia na tyle, e od razu
zaszczepi we mnie potrzeb posiadania dwch podstawowych atrybutw
wojownika: wytrwaoci i niezomnej intencji. Wiedziaem, e jeli mam kiedy
odzyska wolno, to moje dziaania musz si sta uporzdkowane i
konsekwentne oraz e bd potrzebowa wsppracy tego kruchego staruszka,
ktry moim zdaniem potrzebowa mojej pomocy w takim samym stopniu, jak ja
jego. Wiedziaem bez cienia wtpliwoci, e pragn tego bardziej ni
czegokolwiek innego w yciu.
Udao mi si znw porozmawia z don Juanem dopiero w dwa dni pniej.
Bylimy w Oaxaca i wczesnym rankiem poszlimy na spacer na rynek. Dzieci
pieszyy do szkoy, ludzie szli do kocioa, na awkach siedziao kilku mczyzn,
a takswkarze czekali na turystw przed najwikszym hotelem.
Jest oczywiste, e najtrudniejsz rzecz na ciece wojownika jest
przesunicie punktu poczenia powiedzia don Juan. Jest to zwieczenie
wysikw wojownika. Od tego miejsca rozpoczyna si nastpny etap, czyli
waciwa droga wojownika.

Powtrzy, e na ciece wojownika przesunicie punktu poczenia jest

najwaniejsze ze wszystkiego. Staroytni widzcy nigdy tego nie zrozumieli.
Uznawali to przesunicie za co w rodzaju punktu orientacyjnego, ktry
determinowa ich pozycj na skali wartoci. Nigdy im nie przyszo do gowy, e to
wanie pozycja punktu poczenia decyduje o wszystkim, co postrzegaj.
Metoda zwiadowcw mwi don Juan w rkach mistrza tej sztuki, jakim by
nagual Julian, pozwala na niesychanie dalekie przesunicie punktu poczenia.
S to bardzo trwae zmiany; widzisz, przez wspieranie ucznia nauczycielzwiadowca zyskuje jego pen wspprac i uczestnictwo. Otrzymanie penej
wsppracy i uczestnictwa drugiej strony jest najwaniejsz konsekwencj uycia
metody zwiadowcw; a nagualowi Julianowi w peni udao si to uzyska.
Don Juan opowiada, e w miar, jak zacz odkrywa bogactwo i zoono
osobowoci i ycia naguala Juliana, ogarnia go coraz wikszy wewntrzny
zamt. Dopki sdzi, e ma do czynienia z kruchym, przeraonym i bezradnym
staruszkiem, czu si wzgldnie swobodnie i wygodnie. Ale pewnego dnia,
wkrtce po tym, jak Zawarli ukad z istot, ktr don Juan uwaa za czowieka o
potwornym wygldzie, nagual Julian po raz Kolejny w irytujcy sposb
zademonstrowa swoje umiejtnoci w sztuce skradania i spokj umysu don
Juana rozsypa si w gruzy.
Cho don Juan doszed ju prawie do zdrowia, nagual Julian nadal spa z nim w
jednym pokoju, by go pielgnowa. Pewnego dnia rankiem, zaraz po obudzeniu,
oznajmi don Juanowi, e ich pan oddali si na kilka dni, a wic nie ma ju
potrzeby udawa starca. Nagual Julian wyzna, e tylko udawa sdziwy wiek, by
ogupi potwora.
Nie zostawiajc don Juanowi czasu na zastanowienie, z niezwyk ywotnoci
zeskoczy z maty, pochyli si i na chwil zanurzy gow w naczyniu z wod.
Gdy si wyprostowa, mia lnice czarne wosy. Siwizna zupenie si zmya i
don Juan spoglda na niespena czterdziestoletniego mczyzn, ktrego
widzia po raz pierwszy w yciu. Mczyzna przecign si, wzi gboki
oddech i rozprostowa cae ciao, jakby zbyt dugo przebywa w ciasnej klatce.
Gdy zobaczyem naguala Juliana jako modego mczyzn, przyszo mi do
gowy, e to on jest demonem cign don Juan. Zamknem oczy
przekonany, e mj koniec jest bliski. Nagual Julian popaka si ze miechu.
Nagual Julian rozluni don Juana przenoszc go kilkakrotnie midzy
wiadomoci prawej i lewej strony.
Przez dwa dni mody mczyzna panoszy si po domu cign don Juan.
Opowiada mi historie o swoim yciu i arty, od ktrych tarzaem si po pokoju ze
miechu. Ale jeszcze bardziej zdumiewajca bya przemiana jego ony. Bya ona
w gruncie rzeczy szczupa i pikna. Wydawao mi si, e to zupenie inna
kobieta. Nie mogem si nadziwi, jak kompletna bya jej przemiana i jak piknie

wygldaa. Mody mczyzna powiedzia, e gdy przeladowcy z nimi nie ma,

ona staje si inn kobiet.
Don Juan zamia si i rzek, ze szataski dobroczyca mwi prawd, bo bya to
inna kobieta, inna widzca z grupy naguala.
Don Juan zapyta modego mczyzn, dlaczego obydwoje z on udawali
innych, ni s naprawd. Mczyzna popatrzy na niego ze zami w oczach i
odrzek, e tajemnice tego wiata s zaiste nieprzeniknione. On i jego moda
ona zostali zniewoleni przez niezrozumia si i musieli si chroni udajc
kogo innego. Udawa drcego staruszka, bo przeladowca cigle go podglda
przez uchylone drzwi. Baga don Juana, by mu wybaczy t mistyfikacj.
Don Juan zapyta, kim jest w dziwny potwr. Mody mczyzna wyzna z
gbokim westchnieniem, e nie potrafi tego odgadn. Powiedzia, e cho on
sam jest wyksztaconym czowiekiem, synnym aktorem z teatru w Mexico City,
nie jest w stanie niczego wyjani. Przyby tu, by wyleczy si z grulicy, na
ktr cierpia przez wiele lat. By bliski mierci, gdy krewni przywieli go do
uzdrowicielki, piknej, modej Indianki. Pomoga mu doj do zdrowia, on za
zakocha si do szalestwa i oeni si z ni. Mia zamiar zabra j do stolicy,
gdzie mogliby si wzbogaci dziki jej uzdrowicielskim umiejtnociom.
Jednak zanim wyruszyli do Mexico City, ona wyznaa mu, e musz ukrywa
swoj tosamo, by uchroni si przed czarownikiem. Wyjania, e jej matka
take bya uzdrowicielk. Jej nauczyciel, czarownik, ktry by mistrzem w swej
sztuce, w zamian za nauk zada, by crka zostaa z nim do koca ycia.
Mody mczyzna opowiada, e nie chcia wypytywa ony o ten zwizek.
Pragn j jedynie wyzwoli, dlatego ucharakteryzowa si na starca, a on
przebra za grub kobiet.
Ta historia nie zakoczya si szczliwie. Koszmarny czowiek pochwyci ich i
uwizi. Nie odwayli si pozby kamuflau w obliczu potwora i w jego obecnoci
udawali e nienawidz si wzajemnie; tak naprawd jednak tsknili do siebie i
yli tylko krtkimi chwilami, gdy przeladowcy nie byo.
Mody mczyzna obj don Juana i powiedzia, e pokj, w ktrym pi, to jedyne
bezpieczne miejsce w domu; czy don Juan mgby wic wyj za drzwi i sta na
stray, gdy on bdzie si kocha z on?
Cay dom trzs si od ich namitnoci cign don Juan a ja siedziaem
pod drzwiami. Czuem si winny, e podsuchuj, i miertelnie si baem, e
przeladowca moe wrci w kadej chwili. I oczywicie usyszaem, e wchodzi
do domu. Zaomotaem do drzwi, a gdy nikt nie odpowiedzia, wszedem do
rodka. Moda kobieta spaa naga, a modego mczyzny nigdzie nie byo wida.
Po raz pierwszy w yciu widziaem pikn nag kobiet. Byem jeszcze bardzo
saby. Usyszaem potwora haasujcego za drzwiami i zemdlaem z
zaenowania i strachu.

Opowie o poczynaniach naguala Juliana niezmiernie mnie zirytowaa.

Powiedziaem don Juanowi, e nie potrafi zrozumie wartoci sztuki naguala
Juliana. Sucha bez komentarza, pozwalajc mi si wygada.
Gdy wreszcie usiedlimy na awce, poczuem si bardzo zmczony. Gdy don
Juan zapyta mnie, dlaczego opowie o metodach nauczania naguala Juliana
tak mnie zdenerwowaa, nie wiedziaem, co odpowiedzie.
Nie potrafi pozby si wraenia, e by to zwyky kawalarz powiedziaem w
kocu.
Kawalarze nie chc niczego nauczy swoimi dowcipami odparowa don
Juan. Nagual Julian odgrywa spektakle, magiczne dramaty, ktre wymagay
przesunicia punktu poczenia.
Wydaje mi si, e to by wielki egoista upieraem si.
Wydaje ci si taki, bo osdzasz odrzek. Jeste moralist. Ja te przez to
wszystko przeszedem. Jeli czujesz si tak suchajc o nagualu Julianie, to
pomyl jak ja musiaem si czu mieszkajc przez cae lata w jego domu.
Osdzaem go, baem si go i zazdrociem mu, w tej wanie kolejnoci.
Kochaem go te, ale moja zawi bya wiksza od mioci. Zazdrociem mu
swobody, tajemniczej umiejtnoci stawania si modym lub starym na
zawoanie; zazdrociem barwnej osobowoci, a przede wszystkim wpywu, jaki
wywiera na kadego, kto znalaz si w pobliu. Szalaem, gdy syszaem, jak
wciga innych w niezmiernie interesujce rozmowy. On zawsze mia co do
powiedzenia; ja nigdy, i wiecznie czuem si niekompetentny, odsunity na bok.
Poczuem si nieswojo i miaem ochot zmieni temat. Nie chciaem sucha, e
don Juan by taki jak ja. Moim zdaniem by on niezrwnany. Zrozumia chyba, jak
si czuj, bo rozemia si i poklepa mnie po plecach.
Opowiadam ci t histori mojej zawici cign po to, by ci wskaza co
niezmiernie wanego: e pozycja punktu poczenia dyktuje, jak si
zachowujemy i co czujemy. Mj wielki brak w tamtym czasie polega na tym, e
nie potrafiem zrozumie tej zasady. Byem jeszcze surowy. Musiaem przerobi
problem poczucia wasnej wanoci, podobnie jak ty, bo tam wanie mieci si
mj punkt poczenia. Widzisz, wtedy jeszcze nie wiedziaem, e sposobem na
poruszenie tego punktu jest ustanowienie nowych zwyczajw, przesunicie go
za pomoc woli. Gdy ten punkt si poruszy, wtedy w jednej chwili odkryem, e
jeli si wchodzi w kontakt z niezrwnanymi wojownikami, jak na przykad mj
dobroczyca, nie powinno si mie poczucia wasnej wanoci, wtedy wanie
mona ich podziwia bez uprzedze.
Don Juan wyjani, e gdy mwimy o uwiadamianiu sobie czego, moe
chodzi o dwie rne rzeczy. Po pierwsze, moemy mie na myli wielki wybuch
emocji, duo gadania i nic wicej. Po drugie, ten termin oznacza skutki
przesunicia punktu poczenia; nie chodzi to u wybuchy emocji, lecz o czyny.

Emocje pojawiaj si dopiero wiele lat pniej, gdy nowa pozycja punktu
poczenia zostanie wystarczajco wzmocniona przez praktyczne wykorzystanie.
Nagual Julian niezmordowanie prowadzi nas wszystkich do takiego wanie
przesunicia cign don Juan. Od wszystkich swych uczniw uzyska pen
wspprac i uczestnictwo w swych przerastajcych samo ycie spektaklach. Na
przykad odgrywajc dramat z modym czowiekiem, jego on i ich
przeladowc zdoby moj niepodzieln uwag i zainteresowanie. Historia
starego mczyzny, ktry by mody, wydawaa mi si bardzo wiarygodna.
Widziaem potwora na wasne oczy i dziki temu nagualowi Julianowi udao si
trwale zwiza mnie ze sob.
Don Juan stwierdzi, e nagual Julian by magiem, iluzjonist, ktry potrafi
uywa siy woli w sposb niezrozumiay dla przecitnego czowieka. W jego
spektaklach pojawiay si magiczne postacie przywoane si intencji, jak na
przykad istota nieorganiczna, ktra potrafia przybiera groteskow ludzk
posta.
Moc naguala Juliana bya tak nieskazitelna cign don Juan e potrafi
zmusi do przesunicia punkt poczenia dowolnej osoby i poczy ze sob
odpowiednie emanacje, sprawiajc, e ten czowiek postrzega wszystko, czego
chcia nagual Julian. Potrafi, na przykad, wyglda bardzo staro albo bardzo
modo jak na swj wiek, zalenie od tego, co chcia osign. Kady, kto go zna,
potrafi powiedzie o jego wieku tylko tyle, e jest zmienny. Ja znaem go przez
trzydzieci dwa lata i w cigu tego czasu zdarzao si, e wydawa si niewiele
starszy, ni ty teraz, a kiedy indziej sprawia wraenie wiekowego staruszka,
ktry nie mg ju nawet chodzi.
Don Juan powiedzia, e pod wpywem dobroczycy jego punkt poczenia
przesun si bardzo gboko, cho niezauwaalnie. Na przykad ni std, ni
zowd pewnego dnia zauway w sobie lk, ktry z jednej strony wydawa mu si
zupenie bezsensowny, a z drugiej mia wielki sens.
Baem si, e przez wasn gupot strac swoj szans na wolno i
powtrz ycie mojego ojca. Zauwa, e w yciu mojego ojca nie byo nic zego.
Jego ycie i mier nie byy ani lepsze, ani gorsze ni ycie i mier wikszoci
ludzi; istotne jest jednak to, e mj punkt poczenia przesun si i pewnego
dnia uwiadomiem sobie, i ycie i mier mojego ojca nie byy warte funta
kakw, ani dla innych, ani dla niego samego. Dobroczyca powiedzia mi, e
mj ojciec i matka yli i umarli po to tylko, bym ja mg si urodzi, a ich rodzice
z kolei zrobili to samo dla nich. Mwi, e wojownicy s inni, bo potrafi
przesun swj punkt poczenia na tyle, by sobie uwiadomi ogromn cen,
jaka zostaa zapacona za ich ycie. To przesunicie daje im szacunek i podziw,
jakiego ich rodzice nigdy nie czuli dla ycia w ogle ani dla faktu bycia ywym w
szczeglnoci.
Don Juan powiedzia, e nagual Julian wietnie si bawi doprowadzajc swoich

uczniw do przesunicia punktu poczenia.

Ja sam z pewnoci dostarczyem mu mas radoci cign. W wiele lat
pniej, gdy pojawili si inni widzcy z mojej grupy, nawet ja cieszyem si z gry
na niedorzeczne intrygi, ktre wymyla dla kadego z nich. Gdy nagual Julian
opuci ten wiat, rado odesza razem z nim i nigdy ju nie wrcia. Genaro
czasami nas rozbawia, ale nikt nie moe zaj miejsca naguala Juliana. Jego
dramaty zawsze przerastay ycie. Zapewniam ci, e nie mielimy pojcia,
czym jest dobra zabawa, dopki nie zobaczylimy, co robi Julian, gdy niektre z
tych intryg wracay do niego rykoszetem.
Don Juan podnis si ze swojej ulubionej awki i stan przede mn. Oczy mia
byszczce i spokojne.
Jeli kiedy okaesz si na tyle tpy, e nie wypenisz swojego zadania rzek
to musisz zebra przynajmniej tyle energii, by przesun swj punkt
poczenia i wrci na t awk. Posied na niej chwil, wolny od myli i
pragnie, a ja postaram si tu wrci niezalenie od tego, gdzie bd i zabra
ci ze sob. Obiecuj ci, e sprbuj.
Wybuchn dononym miechem, jakby ta obietnica bya zbyt niedorzeczna, by
w ni uwierzy.
Te sowa powinno si wypowiada pnym popoudniem doda, wci si
miejc. W adnym wypadku rano. Rankiem czowiek jest optymist i takie
sowa trac swoje znaczenie.

Wstecz / Spis Treci / Dalej

13. Wzmocnienie z ziemi
Przejdmy si do Oaxaca powiedzia do mnie don Juan. Gdzie po drodze
czeka na nas Genaro.
Zaskoczya mnie ta proba. Od rana czekaem, eby podj wyjanienia.
Wyszlimy z domu, w milczeniu przeszlimy przez miasteczko i dotarlimy do
polnego gocica. Przez duszy czas wdrowalimy tak bez popiechu. Naraz
don Juan zacz mwi.
Przez cay czas opowiadaem ci o wielkich odkryciach, jakich dokonali dawni
widzcy. Przekonali si oni, e ycie organiczne nie jest jedyn form ycia
wystpujc na ziemi, a take, e sama ziemia jest yw istot.
Umilk i umiechn si do mnie zachcajco, czekajc na jaki komentarz. Nic
mi nie przychodzio do gowy.
Dawni widzcy widzieli, e ziemia ma kokon cign. Zobaczyli, e otacza
j wietlista kula, kokon, w ktrym zamknite s emanacje Ora. Ziemia jest
gigantyczn yw istot, podporzdkowan tym samym siom co my.
Dawni widzcy natychmiast zainteresowali si praktycznym zastosowaniem tego
odkrycia. Wanie w rezultacie tego zainteresowania najbardziej wyrafinowane
fragmenty ich wiedzy i praktyki czarownikw miay zwizek z ziemi. Dawni
widzcy uznali, e ziemia jest rdem wszystkiego, czym jestemy.
Don Juan stwierdzi, e pod tym wzgldem nie byli W bdzie, bo naprawd w
swej istocie wywodzimy si z ziemi. Nie powiedzia nic wicej.
O jak mil dalej spotkalimy Genara, ktry czeka na nas, siedzc na kamieniu
przy drodze. Przywita si ze mn bardzo ciepo i powiedzia, e wejdziemy na
szczyt niewielkich, poszarpanych wzniesie pokrytych skp rolinnoci.
Wszyscy trzej usidziemy oparci o ska rzek do mnie don Juan i
bdziemy patrze na wiato soca odbijajce si od gr na wschodzie. Gdy
soce zajdzie za zachodnie wierzchoki, moe ziemia pozwoli ci zobaczy ukad
pocze.
Weszlimy na szczyt wzniesienia i jak zapowiada don Juan, usiedlimy oparci
plecami o ska. Don Juan kaza mi usi pomidzy nimi. Zapytaem, co
zamierza zrobi. Jego tajemnicze stwierdzenia i dugie chwile milczenia
wydaway mi si niepokojce. Zaczem si denerwowa.
Nie odpowiedzia, tylko podj wtek, jakby nie usysza moich sw.
To wanie dawni widzcy, gdy si przekonali, e percepcja polega na
czeniu, dokonali odkrycia olbrzymiej wagi. Niestety, ich szalestwo i tym razem
nie pozwolio im zrozumie, co waciwie osignli.

Wskaza na acuch grski pooony na wschd od niewielkiej doliny, w ktrej

znajdowao si miasteczko.
Lnienie tych gr powinno wystarczy, by wyrwa z miejsca twj punkt
poczenia. Tu przed tym, nim soce schowa si za tymi szczytami na
zachodzie, bdziesz mia kilka chwil na pochwycenie blasku, ktrego
potrzebujesz. Na magiczny klucz, ktry otwiera bramy ziemi, skada si
wewntrzna cisza oraz cokolwiek, co byszczy.
Co waciwie powinienem zrobi, don Juanie? zapytaem.
Obydwaj przyjrzeli mi si uwanie. Zdawao mi si, e dostrzegam w ich wzroku
mieszanin ciekawoci i odrazy
Po prostu przerwij wewntrzny dialog rzek don Juan.
Ogarn mnie niepokj i wtpliwoci; nie wierzyem w siebie i wcale nie byem
pewny, czy potrafi tego dokona na yczenie. Po pierwszym momencie
gbokiej frustracji uznaem, e po prostu sprbuj si rozluni. Rozejrzaem si
dokoa. Siedzielimy do wysoko. W dole widziaem dug, wsk dolin.
Wiksz jej cz pokryway cienie pnego popoudnia. Soce odbijao si
jeszcze od podny gr wschodniego pasma, po przeciwnej stronie doliny; w
jego blasku zniszczone erozj gry miay kolor ochry, a odleglejsze bkitnawe
szczyty nabray fioletowego odcienia.
Wiesz, e robie to ju wczeniej, prawda? szepn do mnie don Juan. Nie
miaem pojcia, o czym on mwi.
Siadywalimy tu ju przy innych okazjach powtrzy ale to nie ma
znaczenia, bo istotne jest to, co wydarzy si teraz. Wanie dzisiaj, przy pomocy
Genara, znajdziesz klucz, ktry otwiera wszystko. Teraz jeszcze nie bdziesz
potrafi go uy, ale dowiesz si, co to takiego i gdzie si znajduje. Widzcy
pac za t wiedz ogromn cen. Ty sam spacae swoje nalenoci przez
wszystkie te lata.
Wyjani, e tym tajemniczym kluczem do wszystkiego jest pochodzca z
wasnego dowiadczenia wiedza o tym, i ziemia jest yw istot i dlatego potrafi
dostarczy wojownikom niezwykego wzmocnienia; jest to impuls, ktry
nadchodzi ze wiadomoci ziemi w chwili, gdy emanacje wewntrz kokonu
wojownika pocz si z odpowiednimi emanacjami we wntrzu kokonu ziemi.
Poniewa i ziemia, i czowiek s ywymi istotami, ich emanacje odpowiadaj
sobie, czy te raczej ziemia posiada wszystkie emanacje wystpujce w kokonie
czowieka, a take w kokonach wszystkich ywych istot, organicznych i
nieorganicznych. Gdy zachodzi poczenie, ywe istoty uywaj go w
ograniczony sposb, by dziki niemu postrzega swj wiat. Wojownicy mog
wykorzystywa to poczenie w ten sam sposb co wszyscy, do postrzegania,
ale mog go te uy jako wzmocnienia i dziki niemu wej do niepojtych

wiatw.
Czekaem, eby mi zada jedyne istotne pytanie jakie mgby zada
cign don Juan. Nigdy tego nie zrobie, ale twoj obsesj stao si
dociekanie, czy tajemnica tego wszystkiego kryje si w naszym wntrzu. Jeste
wystarczajco blisko. W gruncie rzeczy nieznane nie ley w nietknitych
wiadomoci emanacjach w obrbie kokonu czowieka, a jednak mona
powiedzie, e znajduje si wanie tam. Tego nie zrozumiae. Gdy ci mwiem,
e oprcz wiata, ktry znasz, potrafimy zbudowa jeszcze siedem innych,
uznae, e zachodzi to w naszym wntrzu, gdy przez cay czas wierzysz, e
tylko wyobraasz sobie wszystko, co robisz tutaj z nami. Dlatego nigdy mnie nie
zapytae, gdzie naprawd ley nieznane. Przez cae lata zataczaem rk krgi
obejmujce wszystko, co jest wok nas, i mwiem ci, e nieznane jest tam. Ale
nigdy sobie tego nie skojarzye.
Genaro wybuchn miechem, potem zakaszla i wsta.
On nadal sobie tego nie skojarzy powiedzia do don Juana.
Przyznaem, e nie udao mi si niczego skojarzy.
Don Juan kilkakrotnie powtrzy, e zamknicie czci emanacji w ludzkim
kokonie suy jedynie wytworzeniu wiadomoci, a wiadomo z kolei czy te
emanacje z takimi samymi emanacjami z zewntrz. Emanacje zewntrzne,
nazywane swobodnymi emanacjami, s niezmiernie wielkie; stwierdzenie, e
niepoznawalne znajduje si poza kokonem czowieka, oznacza, i ley ono w
obrbie kokonu ziemi. Jednak wewntrz kokonu ziemi znajduje si take
nieznane, a nieznane wewntrz kokonu czowieka to emanacje nietknite przez
wiadomo. Gdy padnie na nie blask wiadomoci, staj si aktywne i mona je
poczy z odpowiadajcymi im swobodnymi emanacjami. Wwczas nieznane
zaczyna by postrzegane i staje si znanym.
Jestem za gupi, don Juanie. Musisz mi to podzieli na mniejsze kawaki
powiedziaem.
Genaro ci to podzieli odpar.
Genaro wsta i zacz wykonywa ten sam krok mocy, co kiedy wczeniej, gdy
kry dokoa ogromnego paskiego kamienia na polu kukurydzy obok swego
domu, a don Juan wpatrywa si w niego z fascynacj. Tym razem don Juan
szepn do mnie, bym prbowa usysze ruchy Genara, szczeglnie ruch ud
podnoszcych si przy kadym kroku a do klatki piersiowej.
Podaem wzrokiem za ruchami Genara i po chwili zauwayem, e jego nogi
przykuy jak cz mojego umysu. Nie potrafiem oderwa wzroku od jego ud.
Miaem wraenie, jakbym porusza si wraz z nim; nawet zabrako mi tchu.
Potem uwiadomiem sobie, e rzeczywicie podam za Genarem. Razem
oddalalimy si od miejsca, gdzie siedzielimy.

Nie widziaem don Juana, tylko Genara, ktry szed przede mn wci w ten sam
dziwny sposb. Maszerowalimy tak przez wiele godzin. W kocu ze zmczenia
potwornie rozbolaa mnie gowa i dostaem mdoci. Genaro zatrzyma si i
podszed do mnie. Otacza nas intensywny blask. wiato odbijao si w jego
twarzy. Oczy mu lniy.
Nie patrz na Genara! odezwa si jaki gos prosto do mojego ucha.
Rozejrzyj si dokoa!
Zrobiem tak i przyszo mi do gowy, e jestem w piekle! Widok otoczenia tak
mn wstrzsn, e wrzasnem z przeraenia, by to jednak bezgony krzyk.
To, co widziaem dokoa, jaskrawo przypominao wszystkie opisy pieka, jakie
pamitaem z czasw katolickiego Wychowania. By to czerwonawy wiat,
gorcy i mroczny, przepacisty, przytaczajcy, bez nieba, bez adnego wiata
oprcz zjadliwych czerwonawych refleksw, ktre z obdn szybkoci migotay
wok nas.
Genaro znw ruszy z miejsca. Co pocigno mnie za nim. Sia, ktra kazaa
mi i przed siebie, jednoczenie nie pozwalaa mi rozglda si na boki. Moja
wiadomo skupiona bya na ruchach Genara.
Naraz Genaro upad, jakby by zupenie wyczerpany. W chwili, gdy dotkn
podoa i wycign si do odpoczynku, sia wypucia mnie i znw mogem si
rozejrze. Don Juan patrzy na mnie pytajco. Staem twarz do niego. Bylimy
tam, gdzie siedzielimy wczeniej, na szerokiej skalnej grani tworzcej szczyt
niewielkiego wzniesienia. Obydwaj z Genarem dyszelimy i sapalimy. Byem
spocony, wosy miaem wilgotne, a ubranie przemoczone, jakby zanurzono mnie
w rzece.
Mj Boe, co si dzieje! zawoaem ze szczer powag i niepokojem. Okrzyk
zabrzmia tak gupio, e don Juan i Genaro wybuchnli miechem.
Pomagamy ci zrozumie, na czym polega poczenie powiedzia Genaro.
Don Juan delikatnie pomg mi si podnie i usi. Sam usiad obok mnie.
Pamitasz, co si dziao? zapyta.
Potwierdziem, a on zaczli nalega, bym mu opowiedzia dokadnie, co
widziaem. Zdziwio mnie to, bo wczeniej mwi, e jedyna warto moich
dowiadcze polega na przesuniciu punktu poczenia, a tre wizji jest
nieistotna.
Don Juan wyjani, e Genaro ju wczeniej prbowa mi pomc w podobny
sposb jak teraz, ale ja nigdy nic nie pamitaem. Genaro pocign mj punkt
poczenia tak, e stworzy on wiat z emanacji innego wielkiego pasma.
Nastpia duga chwila ciszy. Czuem si otpiay i wstrznity, a jednak moja
wiadomo nigdy jeszcze nie bya tak wyostrzona. Wydawao mi si, e

wreszcie zrozumiaem, czym jest poczenie. Co w moim wntrzu, co

uaktywniem nie wiedzc jak, dao mi pewno, e zrozumiaem wielk prawd.
Zdaje si, e zaczynasz samodzielnie nabiera rozpdu powiedzia don
Juan. Chodmy do domu. Wystarczy jak na jeden dzie.
Och, daj spokj zaprotestowa Genaro. On jest silny jak byk. Trzeba go
jeszcze odrobin popchn.
Nie! odpar don Juan z naciskiem. Musimy oszczdza jego siy. Nie ma
ich zbyt wiele.
Genaro upiera si, bymy zostali. Popatrzy na mnie i mrugn.
Spjrz powiedzia, wskazujc na acuch grski na wschodzie. Soce
przesuno si zaledwie o cal nad tymi grami, a jednak przez dugie godziny
brne przez pieko. Nie zadziwia ci to?
Nie strasz go niepotrzebnie! zaoponowa ostro don Juan i w tej chwili
przejrzaem ich manewry. Gos ze nienia powiedzia mi, e don Juan i Genaro
to para znakomitych zwiadowcw, ktrzy bawi si mn. W gruncie rzeczy to
don Juan zawsze popycha mnie do granic moich moliwoci, ale pozwala, by
Genaro wydawa si surowszy z nich dwch. Tamtego dnia w domu Genara,
kiedy wpadem w niebezpieczny, histeryczny lk syszc, jak Genaro pyta don
Juana, czy powinien mnie jeszcze troch popchn, don Juan przekonywa
mnie, e Genaro tylko bawi si moim kosztem. Tymczasem on szczerze si o
mnie martwi.
To, co zobaczyem, tak mnie oszoomio, e wybuchnem miechem. Don Juan i
Genaro popatrzyli na mnie ze zdziwieniem, ale don Juan chyba od razu
zrozumia, co si dzieje w moim umyle. Powiedzia to Genarowi i obydwaj
zaczli si mia jak dzieci.
Zaczynasz dojrzewa skomentowa don Juan. w sam por; nie jeste ani
za gupi, ani zbyt byskotliwy. Zupenie jak ja. Ale nie jeste do mnie podobny w
swoich aberracjach. Pod tym wzgldem bardziej przypominasz naguala Juliana,
tylko e on by byskotliwy.
Wsta, rozprostowa plecy i spojrza na mnie. Jeszcze nigdy w yciu nie
widziaem rwnie przenikliwych, dzikich oczu. Ja take si podniosem.
Nagual nigdy nie pozwala, by ktokolwiek si dowiedzia, e to on pociga za
sznurki rzek. Nagual przychodzi i odchodzi nie zostawiajc ladw. Wanie
ta wolno sprawia, e jest nagualem.
W jego oczach pojawi si grony bysk, ale ju po chwili znikn pod mg
agodnoci, dobroci i ludzkich uczu. Znw patrzyem w oczy don Juana.
Z trudem zachowywaem wewntrzn rwnowag. Zachwiaem si bezsilnie.
Genaro jednym skokiem znalaz si przy mnie i pomg mi usi. Don Juan

usiad po mojej drugiej stronie.

Dostaniesz wzmocnienie od ziemi mwi don Juan do jednego mojego ucha.
Myl o oczach naguala mwi Genaro do drugiego.
Wzmocnienie nadejdzie w chwili, gdy zobaczysz lnienie na szczycie tamtej
gry rzek don Juan, wskazujc na najwyszy wierzchoek wschodniego
pasma.
Nigdy wicej nie zobaczysz oczu naguala szepta Genaro.
Id za tym wzmocnieniem tam, gdzie ci ono zaprowadzi cign don Juan.
Jeli pomylisz o oczach naguala, uwiadomisz sobie, e kady medal ma
dwie strony szepn Genaro.
Chciaem zastanowi si nad tym, co obydwaj mwili, ale myli nie chciay by
mi posuszne. Przygniata mnie jaki ciar i poczuem, e si kurcz. Byo mi
niedobrze. Patrzyem na cienie wieczoru podnoszce si szybko na zboczach
gr po wschodniej stronie i miaem wraenie, e biegn za tymi cieniami.
Ruszamy rzek Genaro do mojego ucha.
Patrz na wielki wierzchoek, obserwuj lnienie mwi don Juan do mojego
drugiego ucha.
Miejsce, ktre wskazywa, na najwyszym wierzchoku pasma, rzeczywicie
intensywnie byszczao. Patrzyem na odbicie ostatnich promieni soca. odek
mi opad jak na diabelskim mynie.
Raczej poczuem ni usyszaem odlegy grzmot trzsienia ziemi. Odgos
przybliy si i otoczy mnie. Fale sejsmiczne byy tak gone i silne, e przestay
nie ze sob jakiekolwiek znaczenie. Byem tylko nic nie znaczcym mikrobem
obracajcym si w wirze.
Ruch stopniowo zwalnia. Jeszcze jeden wstrzs i wszystko znieruchomiao.
Prbowaem si rozejrze, ale nie miaem adnego punktu odniesienia.
Wydawao mi si, e jestem wronity w ziemi jak drzewo. Nad gow
widziaem bia, lnic, niesamowit kopu. Ten widok wzbudzi we mnie
uniesienie. Poszybowaem w jej stron czy te raczej zostaem wystrzelony jak
pocisk. Byo mi wygodnie, czuem si otoczony trosk i bezpieczny; im bardziej
zbliaem si do kopuy, tym silniejsze staway si te uczucia. W kocu ogarny
mnie caego i zupenie zatraciem poczucie tosamoci.
W nastpnej chwili koysaem si powoli w powietrzu jak opadajcy li. Byem
wyczerpany. Zacza mnie wciga jaka sia ssca. Przeszedem przez czarn
dziur i znw znalazem si obok don Juana i Genara.
Nastpnego dnia wszyscy trzej pojechalimy do Oaxaca. Pnym popoudniem,
gdy spacerowaem z don Juanem po rynku, naraz zacz on mwi o tym, co

robilimy poprzedniego dnia. Zapyta, czy zrozumiaem, o czym mwi, gdy

stwierdzi, e dawni widzcy natknli si na co o niesychanym znaczeniu.
Odrzekem, e tak, ale nie potrafiem uj tego w sowa.
A jak mylisz, co przede wszystkim miae znale na szczycie tej gry?
Poczenie rzek gos w moim uchu i jednoczenie ja sam te to
powiedziaem.
Odruchowo odwrciem si i zderzyem si z Genarem, ktry szed po moich
ladach. Mj refleks zaskoczy go. Wybuchn chichotem i obj mnie.
Usiedlimy. Don Juan rzek, e bardzo niewiele moe powiedzie o
wzmocnieniu, jakiego doznaem od ziemi gdy w takich chwilach wojownicy
zawsze s sami, a prawdziwe zrozumienie przychodzi o wiele pniej, po latach
wysikw.
Wyjaniem, e moje kopoty ze zrozumieniem powiksza jeszcze fakt, e to oni
dwaj robi wszystko za mnie. Ja byem tylko biernym podmiotem, ktry mg
jedynie reagowa na ich poczynania. Za adne skarby nie potrafibym sam
niczego zainicjowa, bo nie wiedziaem, jak powinno wyglda waciwe
dziaanie ani jak je rozpocz.
Wanie w tym rzecz zgodzi si don Juan. Jeszcze nie powiniene tego
wiedzie. Pniej zostaniesz sam i bdziesz musia samodzielnie poskada w
cao wszystko, co robimy z tob teraz. Kady nagual musi sprosta temu
zadaniu. Nagual Julian zrobi to samo ze mn, tylko e o wiele bardziej
bezwzgldnie, ni my postpujemy z tob. Wiedzia, co robi; by byskotliwym
nagualem i sam w cigu kilku lat zrekonstruowa wszystko, czego nauczy go
nagual Elias. W bardzo krtkim czasie dokona czego, co tobie czy mnie
zabraoby cale ycie. Nagualowi Julianowi wystarczya tylko drobna sugestia, by
jego wiadomo ruszya z miejsca i otworzya jedyne istniejce drzwi.
Co rozumiesz, don Juanie, przez jedyne istniejce drzwi?
Chc powiedzie, e gdy punkt poczenia czowieka przekroczy pewn
zasadnicz barier, rezultaty s takie same dla kadego. Techniki prowadzce
do poruszenia tego punktu mog by bardzo rne, ale skutek jest zawsze ten
sam: dziki wzmocnieniu uzyskanemu od ziemi punkt poczenia tworzy inne
wiaty.
Czy wzmocnienie ziemi jest takie samo dla kadego czowieka, don Juanie?
Oczywicie. Dla zwykego czowieka przeszkod jest wewntrzny dialog.
Dopiero po osigniciu stanu absolutnego wyciszenia mona wykorzysta to
wzmocnienie. Przekonasz si o tym w dniu, gdy sam go uyjesz.
Nie polecabym ci tego prbowa rzek szczerze Genaro. Trzeba wielu lat,
by si sta nieskazitelnym wojownikiem. Musisz by lepszy ni teraz, by

wytrzyma impet wzmocnienia ziemi.

Tempo tego wzmocnienia rozpuci wszystko w tobie doda don Juan. Pod
jego naporem stajemy si niczym. To tempo nie moe wspistnie z poczuciem
indywidualnego istnienia. Wczoraj na grze Genaro i ja wspieralimy ci,
suylimy ci jako kotwice; inaczej nigdy by nie wrci. Staoby si z tob to, co z
niektrymi ludmi, ktrzy celowo uyli tego wzmocnienia, wkroczyli w nieznane i
do tej pory bkaj si w jakim niepojtym ogromie.
Chciaem, by powiedzia o tym co wicej, ale odmwi i raptownie zmieni temat.
Jest jeszcze jedna rzecz, ktrej nie zrozumiae. Dotyczy to stwierdzenia, e
ziemia jest yw istot. A Genaro, ten okropny Genaro, chce ci popchn dalej,
a zrozumiesz.
Obydwaj rozemieli si. Genaro popchn mnie artobliwie, mrugn do mnie i
powiedzia bezgonie, samym ruchem ust:
Jestem okropny.
Genaro to mistrz w wynajdywaniu zada, pody i bezlitosny cign don Juan.
Kpi sobie z twoich obaw i popycha ci bezlitonie. Gdyby nie ja...
W tej chwili wyglda jak uosobienie rozwanego, dobrodusznego starszego
pana. Opuci wzrok i westchn. Obydwaj zagrzmieli dononym miechem.
Gdy si uspokoili, don Juan rzek, e Genaro chce mi pokaza to, czego jeszcze
nie zrozumiaem: to wanie najwysza wiadomo ziemi umoliwia nam
dotarcie do innych wielkich pasm emanacji.
My, ywe istoty, opieramy si na postrzeganiu powiedzia. A postrzegamy
dziki temu, e niektre emanacje we wntrzu kokonu czowieka zostaj
poczone z niektrymi emanacjami na zewntrz. Dlatego czenie jest
sekretnym przejciem, a kluczem do niego wzmocnienie od ziemi. Genaro
chce, eby zauway chwil poczenia. Patrz na niego!
Genaro wsta, skoni si jak showman i pokaza, e nie ma nic w rkawach ani w
nogawkach spodni. Zdj buty i wytrzsn je, demonstrujc, e tam te niczego
nie schowa.
Don Juan zanosi si miechem. Genaro porusza domi w gr i w d. Ten
ruch natychmiast przyku moj uwag. Poczuem, e wszyscy trzej wstajemy i
odchodzimy z rynku. Ja szedem porodku.
Gdy szlimy, straciem widzenie peryferyjne. Nie rozrniaem ju domw ani
ulic, nie widziaem gr ani adnej rolinnoci. W pewnej chwili zdaem sobie
spraw, e straciem z oczu don Juana i Genara; zamiast nich widziaem dwa
podskakujce obok mnie wietliste bble.
Przez moment poczuem panik, ale zaraz zaczem si kontrolowa. Ogarno
mnie niezwyke, lecz dobrze mi znane wraenie, e jestem, a jednoczenie nie

jestem sob. Zauwaaem wszystko, co mnie otaczao, za pomoc dziwnej, a

jednoczenie bardzo dobrze mi znanej umiejtnoci. Postrzegaem cay wiat
jednoczenie. Widziaem caym sob; wszystko to, co w normalnym stanie
wiadomoci nazywam wasnym ciaem, czuo, jakby byo olbrzymim,
dostrzegajcym wszystko okiem. Na pocztku, kiedy to spostrzegem dwa bble
wiata, widziaem jaskrawy, fioletowo-purpurowy wiat, skadajcy si z czego,
co wygldao jak barwne panele i kopuy ze wszystkich stron otaczay mnie
paskie, podobne do ekranw paszczyzny nieregularnych koncentrycznych k.
Na caym ciele czuem silny ucisk. Naraz tu przy moim uchu zabrzmia gos.
Widziaem. Gos powiedzia, e ucisk spowodowany jest przez ruch. Poruszaem
si wraz z don Juanem i Genarem. Poczuem lekki wstrzs, jakbym przedar si
przez papierow zason, i przede mn pojawi si wietlisty wiat. Wszystko tu
promieniowao jasnoci, ale wiato nie byo olepiajce, wygldao raczej tak,
jakby soce miao za chwil wynurzy si spoza przejrzystych biaych chmur.
Patrzyem w d prosto na rdo wiata. By to pikny widok. Nie widziaem
adnych mas ldu, tylko puszyste biae chmury i wiato. A my szlimy po tych
chmurach.
Potem znw co mnie uwizio. Poruszaem si w rwnym tempie z dwoma
bblami wiata po moich obu stronach. Stopniowo zaczy one traci swoj
wietlisto, stay si matowe, a w kocu zmieniy w don Juana i Genara.
Szlimy pust boczn uliczk, oddalajc si od rynku. Po chwili zawrcilimy.
Genaro wanie ci pomg poczy twoje emanacje ze swobodnymi
emanacjami, ktre nale do innego pasma powiedzia don Juan. To
poczenie musi by przeprowadzone bardzo spokojnie i niedostrzegalnie, bez
adnych odlotw ani zamieszania.
Stwierdzi, e przy skadaniu innych wiatw nie da si improwizowa; konieczna
jest do tego trzewo umysu. Musi ona dojrze i sta si samoistn si, aby
wojownik mg bezkarnie przeama barier percepcji.
Znw zblialimy si do rynku. Genaro nie odezwa si ani sowem. Szed w
milczeniu, pogrony w mylach. O kilka krokw od rynku don Juan owiadczy,
i Genaro chce mi pokaza jeszcze jedn rzecz; mianowicie e pozycja punktu
poczenia decyduje o wszystkim i e wiat, jaki dziki niemu postrzegamy, jest
tak realny, ze nie pozostawia miejsca na nic innego.
Genaro uyje swego punktu poczenia, aby specjalnie dla ciebie zbudowa
inny wiat powiedzia don Juan. A wtedy uwiadomisz sobie, e gdy on
postrzega ten wiat, sia jego postrzegania nie zostawia miejsca na nic wicej.
Genaro wysun si naprzd. Don Juan kaza mi patrze na niego poruszajc
oczami w stron przeciwn do ruchu wskazwek zegara, by sia nie pocigna
take mnie. Posuchaem. Genaro znajdowa si o jakie pi do szeciu stp
ode mnie. Naraz jego sylwetka zacza si rozmazywa i w jednej chwili

rozpyn si w powietrzu jak oboczek dymu.

Przypomniay mi si ogldane filmy science fiction i zaczem si zastanawia,
czy podwiadomie zdajemy sobie spraw z naszych moliwoci.
W tej chwili Genaro jest od nas oddzielony si percepcji rzek don Juan
cicho. Gdy punkt poczenia buduje wiat, jest to wiat kompletny. Dawni
widzcy odkryli ten cud, ale nigdy nie uwiadomili sobie, o co tu chodzi;
wiadomo ziemi daje nam wzmocnienie i pozwala skada wiaty z innych
wielkich pasm emanacji Sia nowych pocze sprawia, e nasz wiat znika.
Za kadym razem, gdy dawni widzcy dokonywali nowego poczenia, wierzyli,
e schodz w gbiny albo wznosz si do niebios. Nigdy nie przyszo im do
gowy, e wiat znika jak oboczek dymu, gdy przez nowe kompletne poczenie
postrzegamy inny cakowity wiat.

Wstecz / Spis Treci / Dalej

14. Sia toczenia
Don Juan mia zamiar podj temat mistrzostwa wiadomoci, ale zmieni zdanie
i wsta. Siedzielimy w najwikszym pokoju. Wok panowaa cisza.
Chc, eby sprbowa zobaczy emanacje Ora powiedzia. W tym celu
musisz przesun swj punkt poczenia, a zobaczysz ludzki kokon.
Poszlimy z domu do centrum miasta. Usiedlimy na pustej, zniszczonej awce
przed kocioem. Byo wczesne popoudnie; dzie by soneczny i wietrzny.
Dokoa krcio si mnstwo ludzi.
Don Juan powtrzy z naciskiem, e sia czenia jest wyjtkowym zjawiskiem,
gdy moe zarwno pomc w przemieszczaniu punktu poczenia, jak i
utrzyma go nieruchomo, w staym pooeniu. Ten jej aspekt, ktry utrzymuje
punkt poczenia w staej pozycji, to wola; ten za, ktry pozwala go przesuwa,
to intencja. Jedn z najwikszych tajemnic jest to, w jaki sposb wola,
bezosobowa sia czenia, zmienia si w intencj, si zindywidualizowan, ktrej
moe uy kady czowiek.
Najdziwniejsza cz tej zagadki polega na tym, e t zmian jest niezmiernie
atwo przeprowadzi cign. Ale nie tak atwo jest przekona siebie, e jest
to moliwe. Wanie tu znajduje si nasz zawr bezpieczestwa. Musimy by
przekonani, a nikt z nas tego nie chce.
Don Juan powiedzia mi, ze w tej chwili moja wiadomo jest maksymalnie
wyostrzona i mog uy intencji, by przesun swj punkt poczenia gbiej na
lewo, do pozycji nienia. Rzek, e wojownicy nigdy nie powinni Prbowa
widzenia, jeli nie prowadzi ich nienie. Zaprotestowaem mwic, e zasypianie
w miejscu pub licznym nie jest moj mocn stron, don Juan jednak wyjani, e
przesunicie punktu poczenia z jego naturalnego pooenia i utrzymanie go w
nowej pozycji to to samo, co bycie upionym; widzcy ucz si spa, a mimo to
zachowywa si, jakby nic szczeglnego si z nimi nie dziao.
Po chwili milczenia doda jeszcze, e jeli chcemy zobaczy ludzki kokon, naley
patrze na ludzi od tyu, gdy si od nas oddalaj. Nie ma sensu patrze na nich
twarz w twarz, bo z przodu jajowatego ludzkiego kokonu znajduje si ochronna
tarcza, ktr widzcy nazywaj przednim pancerzem. Jest to prawie zupenie
nieprzepuszczalna, nieelastyczna osona, ktra przez cae ycie chroni nas
przed atakiem szczeglnej siy, ktrej rdem s emanacje.
Doda, e nie powinienem by zdziwiony, jeli moje ciao zesztywnieje jakby od
chodu; ostrzeg, e bd czu si jak kto, kto stoi na rodku pokoju i wyglda
przez okno na ulic i e najistotniejsz spraw jest prdko, ludzie bowiem
bd przesuwa si bardzo szybko za oknem mojego widzenia. Powinienem

wtedy rozluni ciao, wyciszy wewntrzny dialog i pozwoli, by punkt

poczenia dryfowa pod wpywem wewntrznego wyciszenia. Don Juan kaza mi
jeszcze uderza si lekko, lecz pewnie w prawy bok pomidzy biodrem a klatk
piersiow.
Zrobiem to trzy razy i mocno usnem. By to bardzo dziwny stan. Moje ciao
spao, ale byem w peni wiadomy wszystkiego, co dziao si dokoa. Syszaem,
co don Juan do mnie mwi, rozumiaem kade jego sowo tak jak na jawie, ale
nie byem w stanie si poruszy.
Don Juan uprzedzi mnie, e za oknem mojego widzenia pojawi si czowiek;
powinienem sprbowa go zobaczy. Bezskutecznie prbowaem poruszy
gow. Naraz zauwayem lnicy, jajowaty ksztat. Bi z niego blask-Ogarn
mnie podziw, ale zanim udao mi si ochon z zaskoczenia, wietlisty ksztat
odpyn, koyszc si w gr i w d.
Wszystko odbyo si tak szybko i niespodziewanie, e z frustracji i
zniecierpliwienia zaczem si budzi. Don Juan znw si do mnie odezwa.
Upomnia mnie, e nie mam prawa ani czasu si niecierpliwi i kaza mi si
rozluni. Nagle pojawia si jeszcze jedna wietlista istota. Wygldaa, jakby
bya zrobiona z biaego, fluorescencyjnego futra. Ta rwnie szybko odpyna.
Don Juan szepn mi do ucha, e jeli chc, to mog zwolni tempo
wszystkiego, na czym skupiam wzrok, i uprzedzi, e zblia si nastpny
mczyzna. Jednoczenie uwiadomiem sobie, e sysz dwa gosy. Ten, ktry
przed chwil zamilk, wczeniej upomina mnie, bym zachowa cierpliwo. Ten
drugi, ktry powiedzia, e mog uy oczu do zwolnienia tempa ruchu, to by
gos z widzenia.
Tego popoudnia zobaczyem dziesi wietlistych istot poruszajcych si w
zwolnionym tempie. Gos z widzenia prowadzi mnie i zwraca uwag na
wszystko, co don Juan mwi mi wczeniej o blasku wiadomoci. wietliste,
jajowate istoty miay po prawej stronie pionow smug silnego bursztynowego
blasku, szerokoci mniej wicej jednej dziesitej caego kokonu. Gos wyjani
mi, e jest to ludzkie pasmo wiadomoci. Wskaza na may punkt odcinajcy si
intensywniejszym blaskiem od reszty pasma; znajdowa si on wysoko na
powierzchni kokonu, niemal na jego krawdzi. Gos powiedzia, e to jest punkt
poczenia.
Gdy widziaem wietliste istoty od strony, ktra w fizycznym ciele byaby
profilem, jajowaty kokon wyglda Jak ogromne, asymetryczne jojo stojce na
czubku albo Przewrcony na bok, niemal doskonale okrgy garnek z pokrywk.
Ta cz kokonu, ktra przypominaa pokrywk, to by przedni pancerz; stanowi
on mniej wicej Jedn pit gruboci caego kokonu.
Mgbym wpatrywa si w te istoty bez koca, ale don Juan kaza mi z kolei
przyjrze si im od przodu. Miaem wpatrywa si w nie nieruchomo, a

przeami barier i zaczn widzie emanacje.

Zrobiem, co mi kaza, i prawie od razu zobaczyem olniewajco jaskrawy splot
ywych, nieodparcie przycigajcych wkien wiata. Ten oszaamiajcy widok
sprawi, e straciem rwnowag. Upadem na bok na betonowy chodnik i lec
w tej pozycji widziaem, jak wkna wiata powielaj si. Pkay i wychodziy z
nich miriady nowych wkien. Ale cho tak mocno przycigay one uwag, jako
nie przeszkadzao mi to dostrzega zwykych rzeczy. Tumy ludzi wchodziy do
kocioa i przestawaem ich widzie. Tu obok naszej awki staa grupa kobiet i
mczyzn. Chciaem skupi na nich spojrzenie, ale wczeniej zauwayem, e
jedno z wkien wiata coraz bardziej puchnie, a upodobnio si do ognistej kuli
o rednicy okoo siedmiu stp. Kula potoczya si w moj stron. W pierwszym
odruchu chciaem si odsun i zej jej z drogi, ale zanim zdyem wprawi
minie w ruch, kula mnie dosigna. Poczuem jakby lekkie uderzenie w
odek. W chwil pniej trafia mnie nastpna kula, tym razem znacznie
mocniej, a potem don Juan z caej siy uderzy mnie otwart doni w policzek.
Odruchowo zerwaem si na nogi i straciem z oczu wkna wiata i nacierajce
na mnie balony.
Don Juan powiedzia, e udao mi si przetrwa pierwsze, krtkie zetknicie z
emanacjami Ora, ale kilka uderze lawiny niebezpiecznie rozszerzyo moj
szczelin. Wyjani, e kule, ktre na mnie nacieray, nazywane s si toczenia
lub lawin.
Wrcilimy do domu, cho nie pamitam jak ani kiedy. Spdziem wiele godzin w
stanie przypominajcym psen. Don Juan i inni widzcy z jego grupy dali mi
duo wody do picia i od czasu do czasu zanurzali mnie na chwil w wannie z
lodowat wod.
Czy te wkna, ktre widziaem, to byy emanacje Ora? zapytaem.
Tak. Ale prawd mwic jeszcze ich nie widziae odrzek don Juan.
Ledwie zacze widzie, lawina ci zatrzymaa. Gdyby pozosta tam jeszcze
chwil duej, zmiotaby ci z powierzchni ziemi.
Czym waciwie jest ta lawina?
To sia pochodzca z emanacji Ora, ktra napiera na nas nieustannie, przez
cae ycie. Jest miercionona, gdy siej widzi, ale poza tym, w zwyczajnym
yciu, nie zauwaamy jej, bo mamy tarcze ochronne. Pochonici jestemy
sprawami, ktre angauj ca nasz wiadomo. Nieustannie martwimy si o
nasz pozycj i stan posiadania. Te tarcze nie utrzymuj lawiny z dala od nas,
lecz po prostu sprawiaj, e nie dostrzegamy jej bezporednio, i w ten sposb
chroni nas przed szkodami, jakie wyrzdziby nam strach na widok
nacierajcych na nas ognistych ku. Tarcze s wielk pomoc, a jednoczenie
wielkim ograniczeniem. Uspokajaj nas i zarazem ogupiaj, gdy daj nam
faszywe poczucie bezpieczestwa.

Don Juan ostrzeg, e nadejdzie w moim yciu chwila, gdy zostan pozbawiony
wszelkich oson i bez chwili Wytchnienia zdany na ask lawiny. Powiedzia, e
jest to konieczny etap w yciu wojownika, nazywany utrat ludzkiej postaci.
Poprosiem, by wreszcie wyjani mi dokadnie, czym jest ludzka posta i co
oznacza jej utrata.
Odrzek, e widzcy opisuj ludzk posta jako nieodparte przyciganie
wywierane przez si czenia emanacji rozwietlonych przez blask wiadomoci
w cile Wyznaczonym miejscu, gdzie normalnie znajduje si Punkt poczenia
czowieka. Ta sia nadaje nam osobowo, dlatego bycie osob oznacza, e
czujemy przymus utosamiania si z ni, a w konsekwencji utosamiania si z
punktem, w ktrym si ona rodzi.
Dziaania podejmowane przez wojownikw sprawiaj, e w pewnej chwili ich
punkt poczenia przesuwa si w lewo. To przesunicie jest trwae i prowadzi do
niezwykego poczucia dystansu, kontroli czy wrcz zobojtnienia. Wskutek niego
powstaj nowe poczenia emana-cji. Jest to pocztek serii wikszych
przesuni. Widzcy bardzo trafnie nazwali to pocztkowe przesunicie utrat
ludzkiej postaci, gdy punkt poczenia ju na zawsze opuszcza wtedy sw
pierwotn pozycj, skutkiem czego przestajemy by podporzdkowani sile, ktra
nadaje nam osobowo.
Don Juan chcia, bym mu szczegowo opisa ogniste kule, ktre widziaem.
Trwao to jednak tylko przez krtk chwil i nie byem pewien, czy pamitam
jakie szczegy. Wwczas on zauway, e widzenie polega na przesuniciu
punktu poczenia, wic gdybym przesun swj punkt odrobin na lewo, to
uzyskabym wyrany obraz ognistych ku, ktry nastpnie mgbym
zinterpretowa jako wspomnienie.
Prbowaem uzyska jasny obraz, ale nie udao mi si, wic opisaem to, co
udao mi si zapamita. Don Juan sucha uwanie, a potem kaza mi
przypomnie sobie, czy to byy ogniste kule, czy krgi. Nie byem tego pewien.
Wyjani, e kule ognia maj wielkie znaczenie dla ludzi, gdy wyraa si przez
nie sia majca zwizek z wszelkimi przejawami ycia i mierci. Nowi widzcy
nazwali j si toczenia.
Poprosiem, by wyjani dokadniej, co rozumie przez wszelkie przejawy ycia i
mierci".
Sia toczenia to rodek, przez ktry Orze rozszerza ycie i wiadomo;
oddaje je w depozyt. Ale ta sarna sia, jeli mog si tak wyrazi, zbiera te
czynsz. Spraa, e wszystkie ywe istoty umieraj. To, co widziae dzisiaj,
staroytni widzcy nazywali lawin.
Powiedzia, e widzcy opisuj to jako ponadczasowy kordon opalizujcych
piercieni albo ognistych ku, ktre nieustannie przetaczaj si po ywych

istotach. wietliste istoty organiczne zderzaj si z ni czoowo, a w kocu

pewnego dnia nie wytrzymuj jej naporu i ulegaj zagadzie. Dawni widzcy byli
zafascynowani widzc, jak lawina niesie te istoty do dzioba Ora na poarcie.
Dlatego wanie nazwali t si lawin.
Powiedziae, e jest to fascynujcy widok. Czy ty sam kiedy widziae, jak
lawina niesie ludzkie istoty? zapytaem.
Oczywicie, e to widziaem odrzek i po chwili doda: Niedawno
widzielimy to razem w Mexico City.
To stwierdzenie wydao mi si tak nieprawdopodobne, e czuem si w
obowizku powiedzie mu, i tym razem si myli. On jednak rozemia si i
przypomnia mi, e pewnego dnia, siedzc na awce w Alameda Park w Mexico
City, bylimy wiadkami mierci czowieka. Twierdzi, e to wspomnienie
zachowao si zarwno w mojej zwykej pamici, jak i w emanacjach lewej
strony.
Suchajc tych sw poczuem, e co w moim wntrzu stopniowo si rozjania i
naraz przypyn do mnie niezwykle wyrazisty obraz caej tej sceny w parku.
Umierajcy mczyzna lea na trawie, a obok stao trzech policjantw, ktrzy
utrzymywali gapiw w odpowiedniej odlegoci. Przypomniaem sobie wyranie,
e don Juan uderzeniem w plecy przenis mnie w inny stan wiadomoci. A
potem zaczem widzie. Moje widzenie byo niedoskonae. Nie potrafiem
strzsn z siebie widoku zwykego wiata. W rezultacie widziaem wizki
wkien w przepysznych kolorach na tle budynkw i ruchu ulicznego. Byy to
barwne linie wiata padajcego z gry. Miay w sobie wewntrzne ycie; byy
jaskrawe, tryskay energi.
Gdy spojrzaem na umierajcego czowieka, zobaczyem zjawisko, o ktrym
mwi don Juan; gdzie okiem sign, mj wzrok napotyka co, co przypominao
jednoczenie ogniste krgi i tczowe osty. Przetaczay si po ludziach, po don
Juanie, po mnie. Poczuem je w brzuchu i zrobio mi si niedobrze.
Don Juan kaza mi skupi wzrok na umierajcym czowieku. W pewnej chwili
zobaczyem, e zwija si jak gsienica, gdy si jej dotknie. Ogniste krgi
odepchny go, jakby zmiatajc na bok ze swej majestatycznej, niewzruszonej
cieki.
Nie podobao mi si to wraenie. Ogniste krgi nie wzbudziy we mnie strachu;
nie wydaway si grone czy zowieszcze, nie byem chory ani przygnbiony. Po
prostu na ten widok robio mi niedobrze; czuem je w brzuchu. To uczucie
najblisze byo odrazie.
Na wspomnienie tego wydarzenia znw poczuem mdoci i zaczem
wymiotowa. Don Juan mia si, a zabrako mu tchu.
Ale ty lubisz przesadza rzek. Sia toczenia nie jest taka za. W gruncie

rzeczy jest pikna. Nowi widzcy ka si na ni otworzy. Dawni widzcy

rwnie si na ni otwierali, ale motywowao ich do tego gwnie poczucie
wasnej wanoci i obsesje. W przeciwiestwie do nich, nowi widzcy
zaprzyjaniaj si z t si, zapoznaj si z ni bez poczucia wasnej wanoci.
Rezultaty s oszaamiajce.
Powiedzia, e aby si otworzy na t si, trzeba tylko przesun swj punkt
poczenia. Jeli obserwuje siej wiadomie, niebezpieczestwo jest bardzo
niewielkie. Grona sytuacja powstaje wtedy, gdy punkt poczenia przesunie si
bezwiednie z powodu fizycznego zmczenia, wyczerpania emocjonalnego czy
innego rodzaju osabienia, jak na przykad gdy czowiek si upije lub czego
przestraszy.
Gdy punkt poczenia przesunie si bezwiednie, sia toczenia miady kokon
cign don Juan. Wielokrotnie wspominaem o szczelinie pooonej poniej
ppka. Waciwie nie znajduje si ona na ciele, ale w kokonie na wysokoci
ppka i przypomina raczej wgbienie, naturaln skaz na, poza tym, gadkim
kokonie. Tani wanie kieruje si nieustajcy napr lawiny i tam kokon pka.
Dalej don Juan wyjani, e jeli przesunicie punktu poczenia jest niewielkie,
pknicie take jest nieznaczne, a wtedy kokon szybko si regeneruje i
dowiadczamy tego, czego kady od czasu do czasu dowiadcza: widzimy
barwne plamy i dziwne ksztaty, ktre nie znikaj nawet po zamkniciu powiek.
Jeli punkt poczenia przesunie si daleko, pknicie jest rozlege i regeneracja
kokonu zabiera sporo czasu. Przydarza si to wojownikom, ktrzy wiadomie
wywouj przesunicie uywajc rolin mocy, a take zwykym ludziom, ktrzy
zaywaj narkotyki i osigaj ten stan niewiadomie. Czowiek czuje si wtedy
odrtwiay, jest mu zimno, ma trudnoci z mwieniem, a nawet z myleniem,
jakby zamarz od rodka.
Czasami punkt poczenia przesuwa si znacznie z powodu dramatycznego
przeycia lub miertelnej choroby. Sia toczenia wytwarza wwczas pknicie na
caej dugoci kokonu; kokon opada, zwija si i czowiek umiera.
Czy taka szczelina moe powsta rwnie przy wiadomym przesuniciu?
zapytaem.
Czasami potwierdzi don Juan. Czowiek jest bardzo kruchy. Lawina wci
na nas napiera i przez szczelin przychodzi do nas mier. mier to sia
toczenia. Gdy zauway sabo w szczelinie wietlistej istoty, natychmiast
rozupuje j i niszczy.
Czy kada ywa istota ma szczelin?
Oczywicie. Gdyby jej nie miaa, to by nie umieraa. Szczeliny jednak rni si
rozmiarami i wygldem. U czowieka jest to miskowate zagbienie wielkoci
pici, bardzo kruche i wraliwe. Szczeliny innych istot organicznych s bardzo

podobne; niektre s mocniejsze ni nasze, a inne sabsze. Ale szczelina istot

nieorganicznych jest zupenie inna. Przypomina dug ni, wietlisty wos;
dlatego te istoty nieorganiczne s o wiele trwalsze od nas. W ich
dugowiecznoci jest co, co nas niesamowicie przyciga. Dawnym widzcym
nie udao si oprze temu przyciganiu.
Don Juan mwi, e ta sama sia moe dawa dwa diametralnie rne rodzaje
skutkw. Sia toczenia uwizia dawnych widzcych, a nowych w zamian za ich
wysiki obdarzya darem wolnoci. Dziki zaznajomieniu si z ni przez
mistrzowskie opanowanie intencji nowi widzcy w pewnym momencie otwieraj
swoje kokony i sia przepywa przez nich, zamiast zwija ich w kbek jak
skurczon gsienic. Ostatecznym rezultatem jest ich zupena, natychmiastowa
dezintegracja.
Zadawaem don Juanowi mnstwo pyta. Ciekawio mnie, jak wyglda
przetrwanie wiadomoci po tym, gdy wietlist istot pochonie wewntrzny
ogie. Nie odpowiedzia, zamia si tylko, wzruszy ramionami i cign wtek.
Obsesja dawnych widzcych na punkcie lawiny uczynia ich lepymi na drug
stron tej siy. Nowi widzcy w charakterystyczny dla siebie sposb zupenie
odrzucili tradycj i posuwajc si do drugiej skrajnoci, na pocztku byli
zdecydowanie przeciwni skupianiu widzenia na lawinie. Uwaali, e przede
wszystkim powinni zajad si yciodajnym i rozszerzajcym wiadomo
aspektem siy swobodnych emanacji.
Wiedzieli oni, e o wiele atwiej jest niszczy ni budowa i podtrzymywa przy
yciu cign don Juan. Wycinicie ycia jest niczym w porwnaniu z
darzeniem nim i pielgnowaniem go. Oczywicie nowi widzcy nie mieli w tym
racji, ale w stosownym czasie poprawili swj bd.
Na czym polega ten bd, don Juanie?
Bdem jest izolowa cokolwiek, co zamierza si widzie. Na pocztku
postpowanie nowych widzcych byo odwrotnoci postpowania ich
poprzednikw: z rwn uwag co tamci skupiali si na drugim aspekcie lawiny.
To, co si im przydarzyo, byo rwnie okropne, jeli nie gorsze, ni to, co
spotkao dawnych widzcych. Ginli gupi mierci, jak zwykli ludzie. Brakowao
im mistrzostwa i przewrotnoci poprzednikw, nie byli te tak oddani
poszukiwaniu wolnoci jak widzcy w dzisiejszych czasach. Ci pierwsi widzcy
nowego cyklu suyli wszystkim. Poniewa skupiali swoje widzenie na
yciodajnej stronie emanacji, przepeniaa ich mio i dobro. Ale to ich nie
uchronio przed lawin. Byli rwnie nieodporni jak dawni widzcy, ktrych
napdzay chorobliwe denia.
Mwi, e widzcy nowej generacji nie mogli znie myli, i po caym yciu
wysikw i dyscypliny s rwnie zagubieni jak ludzie, ktrzy w caym swoim yciu
nie przeyli ani jednej chwili wiadomie.

Gdy w kocu wspczeni widzcy na nowo zaadaptowali swoj tradycj,

uwiadomili sobie, e wiedza dawnych widzcych na temat siy toczenia bya
kompletna; po pewnym czasie staroytni widzcy zauwayli, e ta sia posiada
dwa aspekty. Lawina wie si wycznie z destrukcj i mierci. Z kolei krgi
podtrzymuj ycie i wiadomo, odpowiadaj za spenienie i celowo. Dawni
widzcy woleli jednak zajmowa si wycznie aspektem destrukcji.
Przez grupowe widzenie nowi widzcy uwiadomili sobie rozdzia midzy
aspektem destrukcji a si krgw wyjani don Juan. Zobaczyli, e obie te
siy stapiaj si ze sob, ale nie s tym samym. Krgi docieraj do nas pierwsze,
zwiastujc lawin; obie te siy s sobie tak bliskie, e wydaj si tym samym. Ta
druga sia nazywana jest si krgw, bo przybiera posta piercieni, bardzo
subtelnych ptli tczowych wkien Podobnie jak lawina, bezustannie napiera
ona na wszystkie ywe istoty, ale w innym celu. Jej uderzenia daj si, kierunek,
wiadomo; daj ycie. Nowi widzcy odkryli, e w kadej ywej istocie istnieje
bardzo subtelna rwnowaga tych dwch si. Jeli w ktrym momencie ywa
istota poczuje, e napr lawiny zaczyna przewysza si krgw, oznacza to, e
rwnowaga zostaa zachwiana; od tej chwili lawina uderza coraz mocniej, a w
szczelinie ywej istoty pojawia si pknicie i nadchodzi mier.
Don Juan doda, e kada z tych, jak je nazwaem, ognistych ku wytwarza
tczow ptl dokadnie odpowiadajc rozmiarem ywej istocie, czy to bdzie
czowiek, drzewo, mikrob czy sprzymierzeniec.
Czy te krgi s rnej wielkoci? zapytaem.
Nie traktuj tego, co mwi, tak dosownie zaprotestowa. Nie istniej
przecie adne krgi, tylko sia krgw, ktra na nicych sprawia wraenie
piercieni. I nie maj one adnych rozmiarw. Jest to jedna, niepodzielna sia,
ktra odpowiada wszystkim ywym istotom, organicznym i nieorganicznym.
Dlaczego dawni widzcy skupiali si na lawinie? zapytaem.
Bo wierzyli, e ich ycie zaley od tego, czy uda im si j zobaczy. Byli pewni,
ze w ten sposb uzyskaj odpowied na odwieczne pytania. Widzisz, myleli, e
jeli odkryj sekrety toczcej si siy, stan si nietykalni i niemiertelni. Smutne
jest to, e w taki czy inny sposb, udao im si odkry te tajemnice, a jednak nie
stali si przez to ani nietykalni, ani niemiertelni. Nowi widzcy zmienili wszystko
przez zrozumienie, e dopki czowiek posiada kokon, nie moe aspirowa do
niemiertelnoci.
Don Juan stwierdzi, e dawni widzcy chyba nigdy sobie nie uwiadomili, i
ludzki kokon jest pojemnikiem i nie jest w stanie wytrzymywa naporu toczcej
si siy w nieskoczono. Pomimo caej wiedzy, jak zgromadzili, w
ostatecznym rozrachunku nie znaleli si w lepszej pozycji ni przecitny
czowiek, a moe nawet W znacznie gorszej.
Dlaczego byli w gorszej pozycji ni przecitny czowiek? zapytaem.

 Poniewa posiadali olbrzymi wiedz, uznali, e ich wybory musz by

nieomylne odrzek. Wybrali wic ycie za wszelk cen.
Spojrza na mnie z umiechem. Nie potrafiem odgadn, co miaa mi przekaza
ta dramatyczna pauza.
Wybrali ycie powtrzy. W podobny sposb, jak wybrali przemian w
drzewa, by zbudowa wiaty z niemal zupenie niedostpnych wielkich pasm.
Co chcesz przez to powiedzie, don Juanie?
Chc powiedzie, e wykorzystali si toczenia, by przesun swe punkty
poczenia do niewyobraalnych pozycji nienia, zamiast pozwoli, by poniosa
ich ona do dzioba Ora, gdzie zostaliby pochonici.

Wstecz / Spis Treci / Dalej

15. Ci, ktrzy sprzeciwili si mierci
Przyjechaem do domu Genara okoo drugiej po poudniu. Don Juan i ja
pogrylimy si w rozmowie, a potem don Juan przenis mnie w stan
podwyszonej wiadomoci.
A wic znw tu jestemy we trzech, tak jak wtedy, gdy wybralimy si na
pask ska powiedzia don Juan. Dzisiaj zrobimy sobie jeszcze jedn
wycieczk w tamt okolic. Twoja wiedza powinna ci ju wystarczy do
wycignicia bardzo powanych wnioskw dotyczcych tego miejsca i jego
wpywu na wiadomo.
O co chodzi z tym miejscem, don Juanie?
Dzi wieczorem odkryjesz pewne przeraajce prawdy, ktre dawni widzcy
zgromadzili na temat siy toczenia; zobaczysz te, co miaem na myli, gdy ci
mwiem, e wybrali oni ycie za wszelk cen.
Don Juan zwrci si do Genara, ktry ju usypia, i szturchn go.
Nie sdzisz, Genaro, e dawni widzcy byli okropnymi ludmi? zapyta.
Absolutnie tak odrzek Genaro sucho. Wyglda, jakby obezwadnio go
zmczenie. Gowa zacza mu si kiwa i po chwili ju mocno spa. Chrapa z
podbrdkiem opartym na piersi. Miaem ochot rozemia si gono, ale w tej
samej chwili zauwayem jego utkwiony we mnie wzrok, jakby spa z otwartymi
oczami.
To byli tacy okropni ludzie, e sprzeciwili si nawet mierci doda Genaro
midzy jednym a drugim chrapniciem.
Czy nie ciekawi ci, w jaki sposb ci okropni ludzie sprzeciwili si mierci?
zapyta don Juan.
Miaem wraenie, e chce mnie sprowokowa, bym poprosi o jaki przykad
ilustrujcy ich okropny charakter. Umilk i spojrza na mnie z byskiem
wyczekiwania w oku.
Czekasz, ebym poprosi o przykad, tak? zapytaem.
To wielka chwila rzek. Poklepa mnie po plecach i zamia si. Gdy mj
dobroczyca doprowadzi mnie do tego miejsca, siedziaem jak na szpilkach.
Poprosiem go o przykad, i poda mi przykad; ja te ci go podam, niezalenie od
tego, czy mnie o to poprosisz, czy nie.
Co chcesz zrobi? zapytaem z przeraeniem. Gos mi si zaama i czuem
ucisk w odku.
Mino sporo czasu, zanim don Juan przesta si mia. Za kadym razem, gdy

prbowa si odezwa, na nowo zaczyna si krztusi.

Genaro ju ci powiedzia, e dawni widzcy byli okropnymi ludmi rzek w
kocu, ocierajc oczy. Byo co, czego prbowali unikn za wszelk cen; nie
chcieli umiera. Moe powiesz, e zwyky czowiek take nie chce umiera, ale
dawni widzcy mieli nad przecitnymi ludmi przewag w postaci koncentracji i
dyscypliny, dziki ktrym mogli wytworzy intencj uniknicia rnych rzeczy; i
uyli intencji, by odsun od siebie mier.
Zamilk i spojrza na mnie, unoszc brwi. Stwierdzi, e nie nadam za nim, bo
nie zadaj pyta jak zwykle. Wiedziaem, e chce, bym zapyta, czy dawnym
widzcym udao si za pomoc intencji odsun od siebie mier, ale przecie
sam mi ju powiedzia, e wiedza na temat lawiny nie ocalia ich przed zagad.
Udao im si odsun od siebie mier dziki intencji rzek dobitnie, wyranie
wymawiajc kade sowo. Ale mimo wszystko i tak musieli umrze.
W jaki sposb uyli intencji, by odsun od siebie mier? zapytaem.
Obserwowali swoich sprzymierzecw i widzc, e s to ywe istoty
obdarzone o wiele wiksz odpornoci na si toczenia, uformowali siebie na
wzr sprzymierzecw.
Dawni widzcy, mwi, zauwayli, i jedynie istoty organiczne maj szczelin w
ksztacie miski. Jej wielko, ksztat i krucho sprawiaj, e jest ona bardzo
podatna na pkanie, a tym samym niezmiernie uatwiaj sile lawiny niszczenie
wietlistej skorupki. Z kolei szczelina na kokonie sprzymierzecw przypomina
lini, a wic sia toczenia napiera na bardzo ma powierzchni. Dlatego
sprzymierzecy praktycznie rzecz biorc s niemiertelni. Ich kokony potrafi
wytrzymywa napr lawiny w nieskoczono, gdy szczelina o gruboci wosa
nie uatwia jej zadania.
Dawni widzcy opracowali najbardziej nieprawdopodobne techniki suce
zamykaniu szczeliny cign don Juan. Zasadniczo nie mylili si przyjmujc,
e wosowata szczelina jest trwalsza ni miskowata.
Czy te techniki nadal istniej? zapytaem.
Nie. Ale istniej jeszcze niektrzy widzcy, ktrzy je praktykowali.
Nie wiadomo dlaczego to stwierdzenie wzbudzio we mnie miertelny lk.
Oddech natychmiast mi si zmieni; nie potrafiem opanowa jego
przypieszenia.
yj do dzi dnia, prawda, Genaro? rzek don Juan.
Oczywicie wymrucza Genaro, pozornie pogrony w gbokim nie.
Zapytaem don Juana, czy zna przyczyny mojego lku. Przypomnia mi, co si
zdarzyo w tym samym pokoju poprzednim razem, gdy obydwaj zapytali mnie,
czy zauwayem dziwne istoty, ktre weszy do rodka, gdy Genaro otworzy

drzwi.
Tamtego dnia twj punkt poczenia przesun si bardzo gboko na lew
stron i zbudowa przeraajcy wiat wyjania don Juan. Ale ju ci o tym
mwiem; nie pamitasz tylko, e powdrowae prosto do bardzo odlegego
wiata i przestraszye si tam miertelnie.
Don Juan zwrci si do Genara, ktry spokojnie chrapa z wycignitymi przed
siebie nogami.
Prawda, e tak si wystraszy, a narobi w portki?
Pene portki wymrucza Genaro. Don Juan zamia si.
Chc ci powiedzie, e nie winimy ci za ten strach. W nas take niektre
uczynki dawnych widzcych wzbudzaj odraz. Jestem pewien, e do tej pory
zdae ju sobie spraw, czego nie pamitasz z tamtej nocy. Widziae wtedy
dawnych widzcych, ktrzy nadal yj.
Chciaem zaprotestowa i wyjani mu, e nie mam pojcia o niczym takim, ale
nie potrafiem wypowiedzie ani sowa. Musiaem kilkakrotnie odchrzkn,
zanim udao mi si odezwa. Genaro wsta i poklepa mnie lekko po plecach
midzy opatkami, jakbym si zakrztusi.
Masz ab w gardle zauway. Podzikowaem mu wysokim, piskliwym
gosem.
Nie, zdaje si, e masz tam koguta doda. Usiad i znowu usn.
Don Juan opowiada, e nowi widzcy zbuntowali si przeciwko dziwacznym
praktykom dawnych widzcych. Stwierdzili, e s one bezuyteczne i szkodliwe
dla naszej cakowitej istoty. Posunli si nawet tak daleko, e wyklli te techniki z
programu nauki nowych wojownikw; przez cae pokolenia nikt o nich nie
wspomina.
Dopiero na pocztku osiemnastego wieku nagual Sebastian, nalecy do linii
don Juana, na nowo odkry istnienie tych technik.
W jaki sposb tego dokona? zapytaem.
By znakomitym zwiadowc i dziki swej nieskazitelnoci otrzyma szans na
poznanie cudw odrzek don Juan.
Wyjani, e pewnego dnia, gdy nagual Sebastian przystpowa do swych
codziennych zaj by kocielnym w katedrze w miecie, gdzie mieszka
spotka u wrt kocioa Indianina w rednim wieku, ktry wydawa si by w
kopocie.
Nagual Sebastian podszed do tego czowieka i zapyta, czy potrzebna mu jaka
pomoc.
Potrzebuj odrobiny energii, by zamkn szczelin rzek mczyzna gono i

wyranie. Czy mgby mi da troch swojej energii?

Nagual Sebastian by zdumiony. Nie mia pojcia, o czym ten czowiek mwi.
Zaproponowa Indianinowi, e zaprowadzi go do proboszcza. Mczyzna straci
cierpliwo i z gniewem oskary go o gr na zwok.
Potrzebuj twojej energii, bo jeste nagualem powiedzia. Chodmy, tylko
nie rbmy haasu.
Nagual Sebastian podda si magnetycznej sile obcego i potulnie poszed z nim
w gry. Nie byo go przez wiele dni. Wrci z nowym spojrzeniem na
staroytnych widzcych i ze szczegow wiedz na temat ich technik. Obcy by
staroytnym Toltekiem, jednym z ostatnich, ktrzy przetrwali.
Nagual Sebastian dowiedzia si niezwykych rzeczy o dawnych widzcych
cign don Juan. To on pierwszy przekona si o ich groteskowoci i
aberracjach. Wczeniej ta wiedza opieraa si tylko na pogoskach.
Pewnej nocy mj dobroczyca i nagual Elias zaprezentowali mi prbk tych
aberracji. Waciwie widzielimy to razem z Genarem, wic teraz obydwaj
pokaemy to tobie.
Chciaem jeszcze porozmawia, by odwlec t prezentacj; potrzebowaem
czasu, by si uspokoi i zastanowi. Ale zanim zdyem cokolwiek powiedzie,
don Juan i Genaro niemal si wycignli mnie z domu. Ruszylimy tam gdzie
wtedy, w stron zniszczonych erozj wzgrz.
Zatrzymalimy si u podna sporego, nagiego wzniesienia. Don Juan wskaza
odlege gry na poudniu i powiedzia, e midzy miejscem, gdzie si
znajdujemy, a naturalnym wrbem w sylwetce jednej z tych gr,
przypominajcym otwarte usta, znajduje si co najmniej siedem miejsc, na
ktrych dawni widzcy skupili ca moc swojej wiadomoci.
Posiadali oni wielk wiedz, a e przy tym byli niezmiernie odwani, odnieli
sukces. Dobroczyca pokaza don Juanowi i Genarowi miejsce, gdzie staroytni
widzcy, kierowani umiowaniem ycia, zagrzebywali si ywcem w ziemi i za
pomoc intencji odsuwali od siebie si toczenia.
W tych miejscach nie ma nic, co rzucaoby si w oczy mwi don Juan.
Dawni widzcy bardzo uwaali, by nie zostawia ladw. To zwyky krajobraz.
Trzeba widzie, eby pozna, co si tam znajduje.
Powiedzia, e nie chce i daleko, zaprowadzi mnie tylko do najbliej
pooonego z tych miejsc. Koniecznie chciaem wiedzie, co bdziemy tam robi.
Wyjani, e mam zobaczy zagrzebanych widzcych, musimy wic zaczeka do
zmierzchu pod oson zielonych krzeww. Pokaza mi te krzewy; rosy na
stromym zboczu o jak mil dalej.
Wspilimy si tam i usiedlimy wygodnie. Don Juan powiedzia ciszonym

gosem, e chcc uzyska energi z ziemi, dawni widzcy zakopywali si na

jaki czas, zalenie od tego, co chcieli osign. Im trudniejsze zadanie mieli
przed sob, tym duszy by ten okres.
Wsta i dramatycznym gestem wskaza na miejsce oddalone od nas o kilka
jardw.
Tam s zagrzebani dwaj dawni widzcy. Zakopali si w ziemi jakie dwa
tysice lat temu, by unikn mierci. Nie chcieli przed ni ucieka, lecz
przeciwstawi si jej.
Don Juan poprosi Genara, by mi pokaza, w ktrym dokadnie miejscu
zagrzebywali si dawni widzcy. Spojrzaem na Genara, ktry siedzia obok mnie
i mocno spa. Ku mojemu nieopisanemu zdumieniu podskoczy zaszczeka jak
pies i pobieg na czworakach do miejsca wskazanego przez don Juana, po czym
zacz biega po nim w kko, doskonale naladujc psa. Wyglda przezabawnie. Don Juan potoczy si na ziemi ze miechu
Genaro pokaza ci co niezwykego rzek, gdy Genaro wrci do nas i znw
zasn. Ma to zwizek z punktem poczenia i ze nieniem. On teraz ni, ale
syszy wszystko, co mwisz, i moe si zachowywa tak, jakby by w peni
rozbudzony. W ten sposb potrafi zdziaa wicej ni na jawie.
Przez chwil milcza, jakby si zastanawia, co ma dalej powiedzie. Genaro
pochrapywa miarowo.
Don Juan stwierdzi, e widzi wiele wad w dziaaniach dawnych widzcych, musi
jednak odda im sprawiedliwo i przyzna, e nie sposb przeceni
wspaniaoci ich osigni. Na przykad doskonale rozumieli oni ziemi. Nie tylko
odkryli ziemskie wzmocnienie i potrafili go uywa, ale te zauwayli, e gdy
pozostaj zagrzebani w ziemi, ich punkty poczenia wi ze sob emanacje,
ktre w normalnych okolicznociach s nam niedostpne i e dziki takim
poczeniom mona wykorzysta dziwn, niewytumaczaln zdolno ziemi do
odchylania nieustajcego naporu siy toczenia. Na podstawie tych odkry
rozwinli przedziwne, skomplikowane techniki, ktre pozwalay im zagrzebywa
si w ziemi na bardzo dugo bez adnej szkody dla siebie. W swej walce ze
mierci nauczyli si przedua te okresy na cae tysiclecia.
Dzie by pochmurny i zmrok zapad szybko. Wkrtce wszystko pogryo si w
ciemnociach. Don Juan podnis si. Poprowadzi idcego przez sen Genara i
mnie do wielkiego, paskiego kamienia o owalnym ksztacie, ktry ju od
pierwszej chwili przycign mj wzrok przypomina pask ska, na ktrej
siedzielimy poprzednim razem, ale by wikszy. Przyszo mi do gowy, ze kto
przynis tu ten kamie celowo, cho by tak wielki.
To kolejne miejsce powiedzia don Juan. Ta wielka skaa zostaa tu
umieszczona jako puapka, by przyciga ludzi. Wkrtce dowiesz si, po co.

Przebieg mnie dreszcz i poczuem si, jakbym mia za chwil zemdle. Moja
reakcja bya zdecydowanie przesadzona i chciaem to skomentowa, ale don
Juan dalej szepta ochryple. Powiedzia, e Genaro, dziki temu, i jest w stanie
nienia, potrafi w wikszym ni zazwyczaj stopniu kontrolowa swj punkt
poczenia i przesun go a do miejsca, w ktrym uzyska dostp do emanacji
zdolnych rozbudzi to, co znajduje si wok skay. Zachci mnie, bym
sprbowa poruszy swj punkt poczenia i przesun go w t sam stron co
Genaro. Aby to zrobi, najpierw powinienem wzbudzi w sobie nieugit intencj
poruszenia tego punktu, a potem pozwoli, by sytuacja zadecydowaa o kierunku
przesunicia.
Po chwili namysu doda szeptem, e nie powinienem przejmowa si
procedurami, gdy prawdziwie niezwyke rzeczy, jakie przydarzaj si widzcym,
a take zwykym ludziom, zachodz samoistnie, przy udziale jedynie intencji.
Przez chwil milcza, a potem ostrzeg mnie, e zagrzebani w ziemi widzcy z
pewnoci bd prbowali miertelnie mnie przestraszy. Kaza mi zachowa
spokj i nie poddawa si lkowi, tylko naladowa ruchy Genara.
Desperacko walczyem z atakiem mdoci. Don Juan poklepa mnie po plecach i
powiedzia, e jestem starym fachowcem w udawaniu niewinnego laika.
Zapewni, e nie broni si wiadomie przed przesuniciem punktu poczenia,
ale kady czowiek robi to odruchowo.
Co chce ci miertelnie przestraszy szepn.
Nie wolno ci si podda, bo stracisz ycie i te stare spy nakarmi si twoj
energi.
Chodmy std bagaem. Naprawd nie zaley mi na tym, eby ujrze
przykad groteskowoci dawnych widzcych.
Ju za pno wtrci si Genaro, cakiem ju rozbudzony, stajc obok mnie.
Nawet gdybymy prbowali si std oddali, dwch widzcych i ich
sprzymierzecy z tego drugiego miejsca zmiot nas z powierzchni ziemi. Ju nas
otoczyli krgiem. W tej chwili a szesnacie wiadomoci skupia si na tobie.
Kim oni s? zapytaem go szeptem.
Czterech widzcych i ich wita. Wiedzieli o naszej obecnoci od pierwszej
chwili, gdy si tu pojawilimy.
Chciaem podwin ogon pod siebie i ucieka co si, ale don Juan przytrzyma
mnie za rami, wskazujc na niebo. Zauwayem wyran zmian w
widocznoci. Zamiast smolistej czerni, ktra otaczaa nas wczeniej, teraz
widziaem dokoa przyjemny szary brzask. Szybko zorientowaem si w stronach
wiata. Niebo byo wyranie janiejsze na wschodzie.
Poczuem dziwny ucisk na czaszce. W uszach mi brzczao. Marzem, a

jednoczenie czuem si, jakbym mia gorczk. Baem si, jak jeszcze nigdy w
yciu, ale najbardziej przeszkadzao mi palce poczucie poraki, myl o tym, e
okazaem si tchrzem. Byo mi niedobrze i czuem si nieszczliwy.
Don Juan szepn mi do ucha, ebym zachowa czujno, bo lada chwila dawni
widzcy zaatakuj ca nasz trjk.
Moesz si mnie trzyma, jeli chcesz szepn szybko Genaro, jakby nie
byo ani chwili do stracenia.
Zawahaem si. Nie chciaem, by don Juan pomyla, e ze strachu musz si
kogo trzyma.
Ju id! oznajmi Genaro gonym szeptem.
W jednej chwili wiat stan na gowie. Co mnie pochwycio za kostk lewej
nogi. Na caym ciele poczuem chd mierci. Byem pewien, e trafiem nog w
metalowy potrzask, puapk na niedwiedzia albo co w tym rodzaju. Wszystkie
te myli przebiegy mi przez gow i przeraliwie wrzasnem ze strachu.
Don Juan i Genaro miali si gono. Stali po moich obu stronach, w odlegoci
niecaych trzech stp, ale byem tak przeraony, e w ogle ich nie zauwayem.
piewaj! piewaj, jeli chcesz ocali ycie! mrukn don Juan pod nosem.
Prbowaem uwolni stop i poczuem ukucie, jakby kto wbi mi ig w kostk.
Don Juan znw kaza mi piewa. Obydwaj z Genarem zaczli piewa
popularn piosenk. Genaro recytowa tekst, spogldajc na mnie z odlegoci
dwch cali. piewali ochryple, faszujc, a przy tym brakowao im tchu i brali zbyt
wysokie tony. W kocu musiaem si rozemia.
piewaj, albo zginiesz rzek do mnie don Juan.
Zrbmy trio zaproponowa Genaro. Moemy zapiewa bolero.
Doczyem do faszujcego tria. piewalimy do dugo, penym gosem, jak
pijacy. Czuem, e elazny ucisk na mojej kostce stopniowo si rozlunia, nie
odwayem si jednak spojrze w d. W pewnej chwili opuciem wzrok i
uwiadomiem sobie, e nie ma tam adnego potrzasku. W moj kostk wgryza
si ciemny, podobny do gowy ksztat!
Najwyszym wysikiem woli powstrzymaem si, by nie zasabn. Czuem, e
zbiera mi si na mdoci. Odruchowo sprbowaem si pochyli, ale kto
pochwyci mnie z nadludzk si, lecz bezbolenie za okcie i kark i nie pozwoli
si poruszy. Zwymiotowaem na ubranie.
Ze wstrtu zaczem sabn. Don Juan opryska mi twarz wod z maej tykwy,
ktr zabiera ze sob zawsze, gdy szlimy w gry. Woda pocieka mi za
konierz.
Zimno przywrcio mi fizyczn rwnowag, ale nie zmniejszyo ucisku na okcie i

kark.
Myl, e zbyt daleko posuwasz si w strachu rzek don Juan gono,
rzeczowym tonem, ktry sprawi na mnie wraenie rozkazu.
Zapiewajmy jeszcze doda. Zapiewajmy piosenk, w ktrej jest jaka
tre; nie chc ju bolera.
W duchu podzikowaem mu za trzewo umysu i klas. Zaczli piewa La
Valentin. Tak si wzruszyem, e zaczem szlocha.
Mwi, e z winy namitnoci
cigle spotyka mnie zy los.
Niewane, kto w tym macza palce
Nawet jeeli to sam diabe
Wiem, jak mam umrze.
Valentina, Valentina
Rzucam ci si do stp.
Jeli mam umrze jutro,
mog z tym skoczy take dzi.
Caa moja istota zadraa od tego niepojtego kontrapunktu wartoci. Nigdy
jeszcze piosenka nie znaczya dla mnie rwnie wiele. Suchajc tych sw, ktre
w normalnej sytuacji uznabym za ociekajce tanim sentymentalizmem,
odniosem wraenie, e zrozumiaem istot etosu wojownika. Don Juan wbi mi
do gowy, e wojownikom zawsze towarzyszy u boku mier i ze wiadomoci,
e jest ona tu przy nich, czerpi odwag, dziki ktrej potrafi stawi czoo
absolutnie wszystkiemu. Don Juan mwi, e mier jest najgorsz rzecz, jaka
moe nam si zdarzy, a poniewa jest to nasz los, ktrego nie mamy mocy
zmieni, jestemy wolni; ci, ktrzy stracili wszystko, nie maj si ju czego ba.
Podszedem do don Juana i Genara i objem ich, by wyrazi niezmierzon
wdziczno i podziw. Potem uwiadomiem sobie, e mog si ju swobodnie
porusza. Don Juan bez sowa uj mnie pod rami i poprowadzi do paskiego
kamienia. Usiedlimy.
Zabawa dopiero teraz si zacznie rzek jowialnie Genaro, prbujc usadowi
si wygodnie. Ledwie zapacie bilet wstpu. Teraz to co siedzi ci na piersi.
Spojrza na mnie i obydwaj z don Juanem wybuchnli miechem.
Nie siadaj zbyt blisko mnie poprosi Genaro. Nie za bardzo lubi, kiedy kto
na mnie wymiotuje. Ale nie odsuwaj si te zbyt daleko. Dawni widzcy nie
skoczyli jeszcze swoich sztuczek.
Przysunem si do nich na tyle blisko, na ile pozwalaa mi uprzejmo. Przez
chwil gow miaem zaprztnit trosk o swj stan, a potem wszystko to
wydao mi si bzdur, gdy zauwayem, e zbliaj si do nas jacy ludzie. Nie

dostrzegaem wyranie poszczeglnych sylwetek, lecz widziaem tum ludzkich

postaci poruszajcych si w pmroku. Nie mieli ze sob latarni ani latarek, ktre
o tej porze doby byy jeszcze niezbdne. Nie wiem dlaczego, ale zmartwi mnie
ten szczeg. Nie chciaem si na nim skupia i celowo zaczem myle
racjonalnie. Przyszo mi go gowy, e na pewno nasz gony piew przycign
czyj uwag i ci ludzie id tu, by sprawdzi, co si dzieje. Don Juan postuka
mnie w rami i ruchem gowy wskaza kilku mczyzn, ktrzy wysunli si przed
pozostaych.
Ci czterej to dawni widzcy, a reszta to ich sprzymierzecy.
Zanim zdyem powiedzie, e to tylko miejscowi chopi, tu za plecami
usyszaem wist. Obrciem si szybko, przejty groz. Mj ruch by tak
gwatowny, e ostrzeenie don Juana przyszo za pno. Usyszaem, jak
wykrzykn: Nie odwracaj si!
Te sowa nic dla mnie nie znaczyy; stanowiy tylko to. Gdy si odwrciem,
zobaczyem trzech groteskowo zdeformowanych mczyzn, ktrzy wspili si na
ska za moimi plecami. Czogali si w moj stron z ustami otwartymi w
koszmarnym grymasie i ramionami wy. cignitymi, by mnie pochwyci.
Chciaem wrzasn ze wszystkich si, ale wydaem z siebie tylko dziwny skrzek,
jakby co utkwio mi w gardle. Odruchowo uciekajc potoczyem si na bok i
spadem na ziemi.
Podniosem si na nogi. Don Juan jednym skokiem znalaz si przy mnie i w tej
samej chwili gromada ludzi prowadzona przez tych, ktrych don Juan wczeniej
wyrnia jako widzcych, spadla na mnie jak stado spw. Ich pisk przypomina
gosy nietoperzy lub szczurw. Wrzasnem w panice. Tym razem mj okrzyk
zabrzmia przeraliwie.
Don Juan, zrcznie niczym atleta u szczytu formy, wyrwa mnie z ich szponw i
wcign na ska. Surowym tonem zabroni mi si odwraca i patrze za siebie,
niezalenie od tego, jak bardzo bybym wystraszony. Powiedzia, e
sprzymierzecy nie maj mocy, by mnie popchn, ale mog mnie przestraszy i
sprawi, e upadn na ziemi, tam za mog mnie pochwyci i unieruchomi.
Gdybym upad na ziemi w miejscu, gdzie pogrzebani s dawni widzcy,
znalazbym si na ich asce. Rozerwaliby mnie na kawaki, a sprzymierzecy by
mnie przytrzymywali. Doda, e nie powiedzia mi o tym wszystkim wczeniej, bo
mia nadziej, e jeli znajd si w przymusowej sytuacji, sam wszystko zobacz
i zrozumiem. Omal nie przypaciem tej decyzji yciem.
Wraenie, e za plecami mam te groteskowe postacie, byo nie do zniesienia.
Don Juan stanowczo nakaza mi zachowa spokj i skoncentrowa si na
czterech mczyznach prowadzcych ca gromad zoon z dziesiciu czy
dwunastu ludzi. Gdy skupiem na nich wzrok, wszyscy jak na sygna podeszli do
krawdzi skay, na ktrej siedzielimy. Na przemian zbliali si do niej i oddalali,

syczc jak we. Ich ruchy wydaway si zsynchronizowane. Byy tak

konsekwentne i uporzdkowane, e sprawiay wraenie mechanicznych, jakby
poruszali si wedug jakiego wzoru, ktry mia mnie wprowadzi w trans.
Nie przygldaj si im tak, skarbie rzek do mnie Genaro jak do dziecka.
miech wywoany przez te sowa by rwnie histeryczny jak mj strach. Jego
echo odbijao si od pobliskich wzgrz.
Mczyni natychmiast znieruchomieli, jakby pod wpywem szoku. Dostrzegaem
ich gowy poruszajce si w gr i w d, jakby rozmawiali, ustalajc co midzy
sob. Potem jeden z nich wskoczy na ska.
Uwaaj! To jest widzcy! wykrzykn Genaro.
Co zrobimy? wrzasnem.
Moemy znw zacz piewa rzek don Juan rzeczowo.
Mj strach osign kulminacj. Zaczem podskakiwa i rycze jak zwierz.
Mczyzna zeskoczy na ziemi.
Nie zwracaj ju uwagi na tych baznw powiedzia don Juan.
Porozmawiajmy jak zwykle.
Wyjani, e celem tej wyprawy miao by moje owiecenie. Wypadem fatalnie i
musz przegrupowa siy. Przede wszystkim powinienem zda sobie spraw, e
mj punkt poczenia przesun si i teraz rozwietla nie znane mi dotychczas
emanacje. Przenoszenie uczu z normalnego stanu wiadomoci do wiata,
ktry zbudowaem, jest tylko parodi, gdy strach wystpuje jedynie w
emanacjach zwykego ycia.
Odparem, e jeli mj punkt poczenia rzeczywicie si przesun, to mam dla
niego nowiny: mj strach jest nieskoczenie wikszy i bardziej wyczerpujcy ni
w zwykym yciu.
Mylisz si odrzek. Twoja pierwsza uwaga nie rozumie, co si dzieje, i nie
chce odda kontroli, to wszystko. Jestem przekonany, e mgby podej do
tych istot i stan przed nimi, a one nic by ci nie zrobiy.
Upieraem si, e to absurd i e absolutnie nie odwa si tego sprawdzi. mia
si ze mnie. Powiedzia, te wczeniej czy pniej bd si musia wyleczy z
obdu i e przejcie inicjatywy i stanicie twarz w twarz z ty-mi czterema
widzcymi jest nieskoczenie mniejszym absurdem ni przekonanie, i
rzeczywicie ich widz. Jego zdaniem obdem jest zobaczy przed sob ludzi,
ktrzy yj, cho s zagrzebani w ziemi od dwch tysicy at, i nie uzna tego za
szczyt absurdu.
Wyranie syszaem kade jego sowo, ale w gruncie rzeczy nie zwracaem na
niego uwagi. Otaczajcy ska ludzie wzbudzali we mnie przeraenie. Wydawao
mi si, e przygotowuj si do skoku na nas, a waciwie na mnie. Koncentrowali

si na mojej osobie. Prawe rami zaczo mi dre jak przy niedowadzie mini.
Potem uwiadomiem sobie, e wiato na niebie zmienio si. Nie zauwayem
nadejcia witu. Najdziwniejsza jednak bya moja nieodparta ch, by wsta i
pobiec w stron tej grupy.
Jednoczenie owadny mn dwa zupenie przeciwne uczucia. Sabsze z nich to
by czysty strach, a to drugie, dominujce zupena obojtno. Nic mnie to
wszystko nie obchodzio.
Podszedem do grupy i przekonaem si, e don Juan mia racj: to nie byli
ludzie. Jedynie czterech z nich miao ludzk posta, ale oni take nie byli ludmi;
byy to dziwne istoty z wielkimi, tymi oczami. Pozostali to byy tylko ksztaty
poruszane energi tych czterech, ktrzy przypominali ludzi.
Widok istot z tymi oczami wzbudzi we mnie niezwyky smutek. Prbowaem
ich dotkn, ale zniknli-Zabra je wiatr lub co przypominajcego wiatr.
Poszukaem wzrokiem don Juana i Genara. Nie byo ich wida. Znw otoczyy
mnie ciemnoci. Kilkakrotnie zawoaem ich po imieniu. Przez chwil obijaem si
po omacku w mroku. Byem zaskoczony, gdy don Juan stan obok mnie.
Genara nigdzie nie byo.
Chodmy do domu powiedzia don Juan. Czeka nas dugi marsz.
Don Juan stwierdzi, e bardzo dobrze sobie poradziem z zagrzebanymi
widzcymi, szczeglnie pod koniec spotkania z nimi. Wyjani, e przesunicie
punktu poczenia sygnalizowane jest zmian wiata. W cigu dnia wiato
znacznie ciemnieje; noc ciemno zmienia si w brzask. Doda, e
samodzielnie, wiedziony jedynie zwierzcym strachem, dwukrotnie przesunem
swj punkt poczenia. Mia zastrzeenia jedynie do tego, e za bardzo
folgowaem sobie w strachu, szczeglnie pniej, gdy ju sobie uwiadomiem,
e wojownicy nie maj si czego ba.
A skd wiesz, e sobie to uwiadomiem? zapytaem.
Bo zyskae wolno. Gdy strach znika, opadaj wszystkie krpujce nas
wizy odrzek. Sprzymierzeniec pochwyci ci za kostk, bo przycign go
twj zwierzcy strach.
Powiedziaem mu, e jest mi bardzo przykro, i nie potrafi konsekwentnie
stosowa si do tego, co sobie uwiadamiam.
Nie zawracaj sobie tym gowy zamia si. Wiesz przecie, e takie
uwiadomienia s bardzo pospolite; niczego nie wnosz do ycia wojownika, bo
zostaj wymazane przy przesuniciu punktu poczenia. Genaro i ja chcielimy,
eby twoje przesunicie byo bardzo gbokie. Tym razem Genaro poszed z
nami tylko po to, by przycign dawnych widzcych. Zrobi to ju kiedy.
Wszede wwczas tak gboko w lew stron, e minie jeszcze sporo czasu,
zanim sobie to przypomnisz. Twj strach dzisiaj by rwnie wielki, jak za

pierwszym razem, gdy widzcy i ich sprzymierzecy przyszli za tob a do tego

pokoju, ale wtedy uparta pierwsza uwaga nie pozwolia ci ich zauway.
Wyjanij mi, co si zdarzyo w miejscu widzcych poprosiem.
Sprzymierzecy przyszli, eby ci zobaczy odrzek. Poniewa maj oni
bardzo niski poziom energii zawsze potrzebuj pomocy czowieka. Czterej
widzcy zgromadzili dwunastu sprzymierzecw. Meksykaska prowincja jest
niebezpieczna. Podobnie zreszt niektre miasta. To, co zdarzyo si tobie,
moe si przytrafi kademu mczynie czy kobiecie. Jeli kto wystarczajco
podatny natrafi na ten grobowiec, to moliwe, e punkt poczenia takiego
czowieka przesunie si pod wpywem przeraenia, a wtedy zobaczy on
widzcych i ich sprzymierzecw; ale jedno jest pewne, zwyky czowiek moe
tam umrze ze strachu.
Czy naprawd wierzysz, e ci tolteccy widzcy nadal yj? zapytaem.
Zamia si i potrzsn gow z niedowierzaniem.
Czas ju, eby odrobin przesun ten swj punkt poczenia rzek. Nie
mog z tob rozmawia, gdy jeste na etapie idioty.
Uderzy mnie wierzchem doni w trzy miejsca: w krawd prawej koci biodrowej,
w rodek plecw pod opatkami i w grn cz klatki piersiowej po prawej
stronie.
Natychmiast zaczo mi brzcze w uszach. Z prawego nozdrza popyn mi
strumyczek krwi i poczuem si, jakby w moim wntrzu jaka wtyczka zostaa
wycignita z kontaktu. Miaem wraenie, e jaki kana energetyczny zosta
zablokowany, a potem nagle znw si otworzy.
Czego szukali ci widzcy i sprzymierzecy? zapytaem.
Niczego. To my ich tam cignlimy. Widzcy oczywicie zauwayli twoje
pole energetyczne ju za pierwszym razem, kiedy ich zobaczye; gdy wrcie,
przygotowani byli na to, e urzdz sobie uczt twoim kosztem.
Twierdzisz, don Juanie, e oni s ywi. Ale to chyba znaczy, e s ywi w taki
sposb jak sprzymierzecy, prawda?
Wanie tak odrzek. Nie mog by ywi tak jak ty i ja. To byoby
niedorzeczne.
Zacz mi tumaczy, e pragnienie uniknicia mierci doprowadzio staroytnych
widzcych do sprawdzania nawet najbardziej niedorzecznych moliwoci. Ci,
ktrzy skaniali si ku wzorcowi istnienia sprzymierzecw, bez wtpienia chcieli
przede wszystkim uzyska bezpieczne schronienie. I znaleli je w staym miejscu
w obrbie jednego z siedmiu pasm nieorganicznej wiadomoci. Tam poczuli si
wzgldnie bezpiecznie. W kocu od zwykego wiata oddzielia ich niezmiernie
trudna do przebycia bariera bariera percepcji ustalona przez punkt poczenia.

 Gdy czterej widzcy zobaczyli, e potrafisz przesuwa swj punkt poczenia,

zmiatali stamtd, jakby cigao ich cae pieko zamia si don Juan.
Czy chcesz powiedzie, e zbudowaem jeden z siedmiu wiatw?
Nie, tego nie zrobie. Ale robie to wczeniej, gdy widzcy i ich
sprzymierzecy szli za tob. Tamtego dnia wszede do ich wiata. Problem w
tym, e uwielbiasz zachowywa si jak pgwek, wic nic nie pamitasz.
Jestem pewien, e obecno naguala czasami otpia ludzi. Gdy nagual Julian
by jeszcze na tym wiecie, wykazywaem duo wiksz tpot ni teraz. Jestem
przekonany, e gdy mnie ju tu nie bdzie, wszystko sobie przypomnisz.
Don Juan wyjani, e poniewa chcia mi pokaza tych, ktrzy sprzeciwili si
mierci, przy pomocy Genara zwabi ich na pogranicze naszego wiata. Na
pocztku przesunem swj punkt poczenia gboko w bok i dlatego widziaem
ich jako ludzi, ale pniej dokonaem prawidowego przesunicia, ktre pozwolio
mi zobaczy tych, ktrzy sprzeciwili si mierci i ich sprzymierzecw w ich
prawdziwej postaci.
Wczesnym rankiem nastpnego dnia, w domu Silvia Manuela, don Juan zawoa
mnie do najwikszego pokoju. Chcia porozmawia o wydarzeniach ostatniej
nocy. Byem wyczerpany, chciaem odpocz i przespa si, ale don Juanowi
zaleao na czasie. Natychmiast przystpi do wyjanie. Powiedzia, e dawni
widzcy odkryli sposb wykorzystania siy toczenia do nabierania rozpdu.
Zamiast ugi si pod naporem lawiny, poruszali si wraz z ni, przez co ich
punkty poczenia przesuway si a do granic ludzkich moliwoci.
Don Juan wyrazi szczery podziw wobec tego osignicia. Przyzna, e nic
innego nie mogoby da punktowi poczenia takiego rozpdu, jak lawina.
Zapytaem, na czym polega rnica midzy si lawiny a wzmocnieniem
uzyskiwanym z ziemi. Wyjani, e wzmocnienie ziemi to sia, ktra czy
wycznie bursztynowe emanacje. Wznosi ona wiadomo na niewyobraalne
poziomy. Dla nowych widzcych jest to eksplozja nieograniczonej wiadomoci,
ktr nazywaj cakowit wolnoci.
Z drugiej strony energia lawiny to sia mierci. Pod jej wpywem punkt poczenia
przemieszcza si na nowe, nieprzewidywalne pozycje. Dlatego dawni widzcy
zawsze odbywali swe podre samotnie, cho ich dziaania zawsze miay
charakter grupowy. Tylko przypadek mg im zapewni towarzystwo innego
widzcego w podry i zazwyczaj wynikaa z tego walka o dominacj.
Wyznaem don Juanowi, e opowieci o dokonaniach dawnych widzcych
wydaj mi si gorsze ni chorobliwe horrory. Zamia si dononie. Wyglda na
ogromnie ubawionego.
Niezalenie od tego, jak silna jest twoja odraza, musisz przyzna, e ci dranie
byli bardzo miali odpar. Wiesz dobrze, e mnie take nigdy si szczeglnie

nie podobao to, co robili, ale nic nie poradz, e ich podziwiam. Ich umiowanie
ycia absolutnie przerasta moje zrozumienie.
Jak moesz to nazywa umiowaniem ycia, don Juanie? Mnie si od tego
zbiera na mdoci.
A co innego mogoby by przyczyn tak radykalnych krokw, jeli nie
umiowanie ycia? Oni kochali ycie tak mocno, e nie chcieli go odda.
Widziaem to. Mj dobroczyca widzia co innego i uwaa, e oni bali si
mierci, a to nie to samo, co umiowanie ycia. Ja twierdz, e oni obawiali si
mierci, bo kochali ycie i widzieli cuda, a nie dlatego, e byli zachannymi
potworami. Nie. Zbdzili, bo nikt nigdy nie rzuci im wyzwania i byli zepsuci jak
rozpieszczone dzieci, ale ich miao i odwaga byy nieskazitelne. Czy
wypuciby si w nieznane z zachannoci? Nigdy w yciu. Zachanno istnieje
jedynie w wiecie zwykych spraw. By si wypuci w przeraajc samotno,
trzeba czego wikszego ni zachanno: mioci. Trzeba umiowania ycia,
intrygi, tajemnicy. Trzeba nienasyconej ciekawoci i silnego charakteru. Nie
opowiadaj mi wic bzdur o tym, e zbiera ci si na mdoci. To enujce!
W oczach don Juana byszczaa powstrzymywana wesoo. Pokaza mi, gdzie
jest moje miejsce, ale mia si z tego.
Don Juan zostawi mnie samego w pokoju na jak godzin. Chciaem
uporzdkowa myli i uczucia, ale nie potrafiem tego zrobi. Wiedziaem z
absolutn pewnoci, e mj punkt poczenia znajduje si w pozycji, gdzie
rozsdek niewiele ma do powiedzenia, jednak sprawy, ktre zaprztay mi
gow, miay racjonalny charakter. Don Juan mwi, e gdy punkt poczenia si
przesuwa, technicznie rzecz biorc zapadamy w sen. Zastanawiaem si teraz,
czy dla obiektywnego obserwatora wygldabym jak kto gboko upiony,
podobnie jak Genaro sprawia na mnie wraenie upionego.
Zapytaem o to don Juana, gdy wrci.
Oczywicie, e pisz, i nie musisz przy tym lee odrzek. Gdyby zobaczy
ci teraz kto w normalnym stanie wiadomoci, wydaby mu si lekko
zamroczony, nawet pijany.
Wyjani, e podczas normalnego snu punkt poczenia przesuwa si wzdu
jednej z krawdzi ludzkiego pasma. Takim zmianom zawsze towarzyszy gboki
sen. Przesunicia wywoane wiczeniami odbywaj si wzdu rodka ludzkiego
pasma i nie towarzyszy im gboki sen, a jednak jestemy upieni.
Tu wanie dawni i nowi widzcy, niezalenie od siebie, prbowali uzyska
moc cign. Dawni widzcy pragnli uzyska kopi zwykego ciaa, ale
obdarzon wiksz si fizyczn, dlatego przesuwali swj punkt poczenia
wzdu prawej krawdzi ludzkiego pasma. Im gbiej tam wchodzili, tym bardziej
dziwaczne stawao si ich nice ciao. Ostatniej nocy sam widziae potworne
skutki gbokiego przesunicia wzdu prawej krawdzi.

Don Juan mwi, e nowi widzcy s zupenie inni i utrzymuj swj punkt
poczenia porodku ludzkiego pasma. Jeli przesunicie jest pytkie, jak na
przykad przy przejciu w stan podwyszonej wiadomoci, nicy wyglda
niemal tak samo jak kady czowiek z ulicy, tylko jest nieco bardziej podatny na
emocje, takie jak strach czy wtpliwoci. Ale gdy przesunicie jest wystarczajco
gbokie, nicy, ktrego punkt poczenia przesuwa si wzdu rodka, staje si
wietlistym bblem. wietlisty bbel to nice ciao nowych widzcych.
Doda jeszcze, e takie wanie bezosobowe nice ciao bardziej sprzyja
zrozumieniu i analizie, ktre le u podstaw wszystkiego, co robi nowi widzcy.
Mocno zhumanizowane nice ciao dawnych widzcych doprowadzio ich do
poszukiwania rwnie zhumanizowanych, zindywidualizowanych odpowiedzi.
Naraz odniosem wraenie, e don Juan szuka odpowiednich sw.
Istnieje jeszcze jeden czowiek sprzeciwiajcy si mierci rzek wreszcie
zupenie niepodobny do tych czterech, ktrych widziae. Nie odrniby go od
przecitnego czowieka na ulicy. Dokona tego wyjtkowego wyczynu dziki
temu, e potrafi otwiera i zamyka sw szczelin zawsze, gdy tego zapragnie.
Don Juan przebiera palcami z pewn nerwowoci.
Ten czowiek to staroytny widzcy, ktrego nagual Sebastian spotka w 1723
roku. Uwaamy ten dzie za drugi pocztek naszej linii. Ten sprzeciwiajcy si
mierci wojownik, ktry yje na tej ziemi ju od setek lat, w mniejszym lub
wikszym stopniu wpyn na ycie wszystkich nagualw, ktrych spotka. A od
tamtego dnia w 1723 roku spotyka si z wszystkimi nagualami z naszej linii.
Don Juan wpatrywa si we mnie nieruchomo. Poczuem dziwne skrpowanie.
Sdziem, e jest ono skutkiem mojego dylematu. Ta historia wzbudzia we mnie
bardzo powane wtpliwoci, a jednoczenie, co bardzo zbijao mnie z tropu,
byem gboko przekonany, e wszystko, co mwi don Juan, jest prawd.
Zwierzyem mu si z tego kopotu.
Nie tylko ty masz problem z racjonaln niewiar odrzek. Mojego
dobroczyc na pocztku nkay podobne wtpliwoci. Oczywicie pniej
wszystko sobie przypomnia, ale zabrao mu to duo czasu. Gdy go poznaem,
odzyska ju pami o tych wydarzeniach, wic nie byem wiadkiem jego
wtpliwoci. Syszaem o nich tylko. Najdziwniejsze jest to, e ludzie, ktrzy
nigdy nie widzieli tego czowieka na oczy, z reguy atwiej przyjmuj do
wiadomoci, i jest on jednym z dawnych widzcych. Mj dobroczyca uwaa,
e przyczyn jego wtpliwoci byo to, e wstrzs, jakim byo dla niego spotkanie
z tak istot, zbi w jedn wizk wiele emanacji. Trzeba sporo czasu, eby te
emanacje mogy si oddzieli od siebie.
Don Juan mwi, e gdy mj punkt poczenia bdzie si przesuwa w rne
miejsca, kiedy trafi na odpowiedni kombinacj emanacji i wwczas zdam sobie
spraw, e dowd na istnienie tego czowieka jest bezsprzecznie oczywisty.

Znw poczuem si w obowizku opowiedzie o swoich wtpliwociach.

Odchodzimy od tematu rzek don Juan. Moesz odnosi wraenie, e
prbuj ci przekona o istnieniu tego widzcego, ale ja chc ci tylko
powiedzie, e potrafi on uywa siy toczenia. Niewane, czy wierzysz w jego
istnienie, czy nie. Ktrego dnia bdziesz wiedzia na pewno, e udao mu si
zamkn szczelin. Energia, ktr bierze od naguala kadej generacji, suy mu
wycznie do zamykania szczeliny.
Jak on to robi? zapytaem.
Nie ma sposobu, by si tego dowiedzie. Rozmawiaem z dwoma innymi
nagualami, ktrzy widzieli tego czowieka twarz w twarz, z nagualem Julianem i
nagualem Eliasem, ale aden z nich nie wiedzia. Ten czowiek nigdy nie ujawni
swojej tajemnicy. Przypuszczam, e po jakim czasie szczelina zaczyna si
rozszerza na nowo. Nagual Sebastian mwi, e gdy po raz pierwszy zobaczy
tego czowieka, by on bardzo saby, prawie umierajcy. Z kolei gdy spotka go
mj dobroczyca, by peen energii jak modzieniaszek.
Nagual Sebastian nazwa tego bezimiennego czowieka lokatorem", zawar z
nim bowiem umow, na mocy ktrej dawny widzcy dostawa energi,
wynajmowa j, jeli mona tak rzec, i paci czynsz w postaci przysug i wiedzy.
Czy zdarzyo si kiedy, by kto ucierpia fizycznie na tej wymianie?
zapytaem.
aden z naguali, ktrzy wymieniali z tym czowiekiem energi, nie zosta
poszkodowany odrzek. Zobowiza si on zabiera tylko nadwyki energii
naguala w zamian za swe dary, za niezwyke umiejtnoci. Na przykad nagual
Julian dosta od niego krok mocy. Dziki temu mg uaktywnia lub usypia
odpowiednie emanacje we wntrzu swojego kokonu i na yczenie wyglda
modo lub staro.
Don Juan wyjani, e ci, ktrzy sprzeciwiali si mierci, z reguy usypiali
wikszo emanacji we wntrzu swoich kokonw pozostawiajc tylko te, ktre
odpowiaday ema-nacjom sprzymierzecw. W ten sposb do pewnego stopnia
upodabniali si do sprzymierzecw. Kady ze sprzeciwiajcych si mierci
wojownikw, ktrych spotkalimy przy paskim kamieniu, potrafi przesun swj
punkt poczenia tak, e rozwietla on emanacje wsplne ze sprzymierzecami,
co umoliwiao ich wzajemne kontakty. aden z nich jednak nie potrafi
przesun tego punktu z powrotem na zwyk pozycj, ktra umoliwiaby relacje
z ludmi. W odrnieniu od nich, lokator potrafi jakby nigdy nic przesun swj
punkt poczenia do pooenia, w ktrym buduje on zwyky wiat.
Dobroczyca don Juana by przekonany a don Juan w peni si z nim zgadza
i proces poyczania energii polega na tym, e stary czarownik przesuwa
punkt poczenia naguala tak, by rozwietli on wszystkie emanacje
sprzymierzeca w kokonie naguala, a nastpnie wykorzystuje wielk eksplozj

energii wytworzonej przez emanacje, ktre dotychczas pozostaway upione, a

teraz nagle zostaj poczone. Don Juan wyjani, e energia zamknita w
naszych upionych emanacjach jest olbrzymia i ma nieobliczalny zasig.
Moemy sobie wyobrazi jej moc, jeli uwiadomimy sobie, e energia, jakiej
wymaga postrzeganie zwykego wiata i dziaanie w nim, jest produktem
poczenia zaledwie jednej dziesitej emanacji zawartych w ludzkim kokonie.
W chwili mierci caa ta energia zostaje wyzwolona jednoczenie cign.
ywe istoty w tym momencie ton w nawale niepojtej siy. Nie jest to lawina,
ktra rozbia ich szczeliny, gdy ta sia nigdy nie wchodzi do rodka kokonu; ona
go jedynie kruszy. Sia, ktra zatapia ywe istoty, pochodzi z wszystkich
emanacji, ktre przez cae ycie pozostaway upione, a teraz nagle zostaj
poczone. Ta gigantyczna sia nie ma adnego ujcia i moe wydosta si na
zewntrz jedynie przez szczelin.
Don Juan doda, e stary czarownik znalaz sposb na wykorzystanie tej energii.
czc jedynie pewn ilo upionych emanacji nalecych do pewnego
konkretnego pasma w obrbie kokonu naguala wykorzystuje olbrzymi, cho
ograniczony wybuch energii.
Jak mylisz, w jaki sposb przesya on t energi do swego ciaa?
zapytaem.
Wytwarzajc pknicie w szczelinie naguala. Przesuwa punkt poczenia
naguala, a szczelina nieco si otworzy. Energia nowo poczonych emanacji
uchodzi tdy na zewntrz, a on wwczas zbiera j przez wasn szczelin.
Dlaczego on to wszystko robi?
Moim zdaniem zosta on pochwycony w krg, z ktrego nie potrafi si wyrwa.
Zawarlimy z nim umow i obie strony robi, co mog, by jej dotrzyma. Nie
mamy prawa go osdza, ale wiemy, e jego cieka nie prowadzi do wolnoci.
On te to wie, wie rwnie, e nie moe zmieni sytuacji; wpad w puapk, ktr
sam stworzy. Moe tylko jak najbardziej przedua swe istnienie w postaci
przypominajcej sprzymierzeca.

Wstecz / Spis Treci / Dalej

16. Matryca czowieka
Zaraz po lunchu usiedlimy z don Juanem, by porozmawia. Bez adnych
wstpw oznajmi, e zakoczy ju swoje wyjanienia. Bardzo szczegowo
omwilimy wszystkie prawdy dotyczce wiadomoci odkryte przez dawnych
widzcych; poznaem take porzdek, w jakim ustawili je nowi widzcy. Podczas
ostatniej sesji opowiedzia mi dokadnie o dwch siach, ktre pomagaj w
poruszeniu naszego punktu poczenia: wzmocnieniu z ziemi i sile toczenia.
Wyjani take trzy techniki opracowane przez nowych widzcych skradanie
si, intencj i nienie i ich wpyw na przemieszczanie punktu poczenia.
Zanim zamkniemy szkolenie na temat opanowania wiadomoci cign
musisz zrobi jeszcze tylko jedn rzecz, a mianowicie samodzielnie przeama
barier percepcji. Bez niczyjej pomocy musisz poruszy swj punkt poczenia i
poczy emanacje nalece do innego wielkiego pasma. Jeli ci si to nie uda,
wszystko, czego si przy mnie nauczye i co robie, zmieni si w puste sowa.
A sowa s do tanie.
Wyjani, e gdy punkt poczenia oddala si od swej zwykej pozycji i osiga
pewn gboko, przekracza barier, ktra na krtki moment zaburza jego
umiejtno czenia emanacji. Dowiadczamy wwczas chwilowego wyczenia
percepcji. Dawni widzcy nazywali t chwil cian mgy, gdy zawsze, gdy
emanacje zostaj rozczone, widzimy zwa mgy.
Don Juan rzek, e t barier mona postrzega na trzy sposoby. Mona myle
o niej jako o abstrakcyjnej barierze percepcji; mona j poczu, tak jakbymy
przebijali caym ciaem cienk zason z papieru; albo mona j zobaczy w
postaci zwau mgy.
W cigu lat mojej nauki don Juan wielokrotnie doprowadza mnie do stanu, w
ktrym widziaem barier percepcji. Na pocztku podobao mi si okrelanie jej
jako ciany mgy. Don Juan ostrzeg mnie jednak, e dawni widzcy take woleli
myle o niej w ten sposb, gdy obraz ciany mgy jest wielkim uatwieniem i
wygod, ale niesie ze sob take powane niebezpieczestwo postrzegania
niepojtego zjawiska jako czego ponurego i zowieszczego; dlatego on sam
uwaa, e lepiej jest po prostu uzna, i pewne rzeczy s dla nas niezrozumiae,
i nie wcza ich do inwentarza pierwszej uwagi.
Przez krtki czas dobrze si czuem z obrazem ciany mgy. Potem musiaem
zgodzi si z don Juanem i przyzna, e lepiej jest traktowa chwil przejcia
jako niezrozumia abstrakcj. Wtedy jednak nie byem ju w stanie przeama
nawyku. Za kadym razem, gdy przekraczaem barier percepcji, widziaem
cian mgy.
Poskaryem si kiedy don Juanowi i Genarowi, e chocia chc zobaczy

barier inaczej, nie potrafi tego zmieni. Don Juan stwierdzi wwczas, e to
zrozumiae, bo mam upodobanie do rzeczy ponurych i chorobliwych i e pod tym
wzgldem bardzo si od niego rni. On jest pogodny, praktyczny i nie czci
ludzkiego inwentarza. Ja z kolei nie mam ochoty wyrzuci swojego inwentarza
przez okno i dlatego mam ciki, ponury charakter i pozbawiony jestem zmysu
praktycznego. Tak ostra krytyka wstrzsna mn. Ogarn mnie smutek i
wpadem w ponury nastrj. Don Juan i Genaro miali si do ez.
. Genaro doda, e do tego wszystkiego jestem jeszcze mciwy i mam skonnoci
do tycia. miali si tak bardzo, e w kocu musiaem si przyczy.
Don Juan mwi mi, e punkt poczenia zdobywa dowiadczenie w przesuwaniu
si przez wiczenia w konstruowaniu innych wiatw. Ja jednak zawsze si
zastanawiaem, jak wytworzy impuls energetyczny, ktry pozwoliby wyrwa
punkt poczenia z jego zwykej pozycji. Gdy pytaem go o to w przeszoci,
odrzek, e poniewa sia czenia zaangaowana jest we wszystko, punktem
poczenia porusza intencja. Teraz znw go o to zapytaem.
Sam ju potrafisz na to odpowiedzie odrzek. Opanowanie wiadomoci
wytwarza impuls konieczny do poruszenia punktu poczenia. W kocu my,
ludzkie istoty, nie jestemy niczym wielkim; mona nas sprowadzi do punktu
poczenia unieruchomionego na stae w pewnym pooeniu. Nasz wewntrzny
dialog, czyli inwentarz, jest naszym wrogiem, a zarazem przyjacielem. Bd
wojownikiem; wycisz swj wewntrzny dialog; sporzd swj inwentarz, a potem
go wyrzu. Nowi widzcy sporzdzaj dokadne inwentarze, a potem si z nich
miej. Brak inwentarza uwalnia punkt poczenia.
Don Juan przypomnia mi, e wiele mwi o jednym z najbardziej upartych
punktw naszego inwentarza: o naszym pojciu Boga. Rzek, e to pojcie jest
jak mocny klej, ktry utrzymuje punkt poczenia w pierwotnej pozycji. Jeli chc
zbudowa realny wiat z emanacji innego wielkiego pasma, to musz wykona
pewien krok, ktry pozwoli mi uwolni punkt poczenia z wszelkich wizw.
Musisz zobaczy matryc czowieka powiedzia. I musisz tego dokona
"dzisiaj, bez niczyjej pomocy.
Co to jest matryca czowieka? zapytaem.
Wiele razy widziae j przy mojej pomocy. Wiesz, o czym mwi.
Chciaem zaprzeczy, ale powstrzymaem si. Skoro don Juan twierdzi, e
widziaem matryc czowieka, to musiao tak by, cho nie miaem zielonego
pojcia, jak ona wyglda.
Przejrza moje myli. Umiechn si ze zrozumieniem i powoli potrzsn gow.
Matryca czowieka to ogromna wizka emanacji w wielkim pamie ycia
organicznego wyjani. Nazywa si matryc czowieka, bo emanacje, ktre
do niej nale, wystpuj jedynie w obrbie ludzkiego kokonu. Matryca

czowieka to ta cz emanacji Ora, ktr widzcy mog widzie bezporednio

nie naraajc si na adne niebezpieczestwo.
Nastpia duga pauza. Po chwili don Juan znw si odezwa.
Przeamanie bariery percepcji jest ostatnim zadaniem w opanowaniu
wiadomoci. Aby przesun swj punkt poczenia do tej pozycji, musisz
zgromadzi energi. Wybierz si w podr po wspomnienia. Przypomnij sobie,
co robie wczeniej!
Bezskutecznie prbowaem przypomnie sobie, czym jest matryca czowieka.
Ogarna mnie okropna frustracja, ktra szybko zmienia si w niepohamowany
gniew. Byem wcieky na siebie, na don Juana, na wszystkich.
Moja wcieko zupenie go nie poruszya. Stwierdzi rzeczowo, e gniew jest
naturaln reakcj na wahanie punktu poczenia, ktry nie chce si poruszy na
danie.
Duo czasu minie, zanim bdziesz potrafi zastosowa zasad mwic, e
twj rozkaz jest rozkazem Ora powiedzia. To jest sedno opanowania
intencji. Na razie rozka sobie nie irytowa si nawet w chwilach najgorszych
wtpliwoci. To dugi i powolny proces, ale w kocu twoje rozkazy bd syszane
i wykonywane tak, jakby byy rozkazami Ora.
Doda jeszcze, e pomidzy normaln pozycj punktu poczenia a pozycj,
gdzie nie ma si ju adnych wtpliwoci, skd ju jest bardzo blisko do bariery
percepcji, istnieje niezmierzony obszar wiadomoci. Wojownicy, ktrzy si tu
znajd, padaj ofiar kadego bdnego uczynku. Ostrzeg mnie, bym by
ostrony i nie traci wiary w siebie, gdy jest wicej ni pewne, e w ktrej chwili
przytoczy mnie poczucie poraki.
Nowi widzcy zalecaj bardzo proste dziaanie, gdy na drodze wojownika
pojawi si niecierpliwo, rozpacz gniew czy smutek. Naley wtedy zatacza
krgi oczami. Kady kierunek jest dobry, ale ja wol to robi zgodnie z ruchem
wskazwek zegara. Ruch oczu sprawia, e punkt poczenia natychmiast si
przesuwa. Ten ruch przynosi ulg. Jest to substytut prawdziwego mistrzostwa
intencji.
aowaem, e mamy za mao czasu, by mg mi powiedzie co wicej o
intencji.
To wszystko wrci do ciebie ktrego dnia zapewni mnie. Jedna rzecz
pocignie za sob nastpn. Wystarczy jedno sowo-klucz i wszystko wrci do
ciebie lawin, jakby otworzy drzwi zapchanej po brzegi szafy.
Wrci do tematu ludzkiej matrycy. Powiedzia, e zobaczenie jej samodzielnie,
bez niczyjej pomocy, jest wanym krokiem, wszyscy bowiem mamy pewne
koncepcje, ktre musz zosta przeamane, zanim staniemy si wolni; widzcy,
ktry wypuszcza si w nieznane, by zobaczy niepoznawalne, musi osign

stan nieskazitelnoci.
Mrugn do mnie i dorzuci, e stan nieskazitelnoci oznacza uwolnienie si od
racjonalnych zaoe i lkw. W tej chwili, mwi, moje racjonalne zaoenia i
obawy nie pozwalaj mi na nowo poczy emanacji, dziki ktrym
przypomniabym sobie ludzk matryc. Kaza mi si rozluni i porusza oczami,
by sprowokowa punkt poczenia do przesunicia. Powtrzy kilkakrotnie, e to
bardzo wane, bym przypomnia sobie ludzk matryc, zanim znw j zobacz.
A poniewa mamy mao czasu, nie mog sobie pozwoli na to, by dziaa rwnie
powoli jak zwykle.
Posuchaem jego sugestii i poruszyem oczami. Pranie od razu opuci mnie
niepokj, a potem nagle wrcio do mnie wspomnienie i byem ju pewien, e
rzeczywicie widziaem matryc czowieka. Zdarzyo si to wiele lat wczeniej.
Tamten dzie utkwi mi w pamici, bo z punktu widzenia mojego katolickiego
wychowania don Juan mwi wtedy najwiksze herezje, jakie syszaem w yciu.
Wszystko zaczo si od przypadkowej rozmowy, gdy wdrowalimy przez
podne pasma grskiego na pustyni w Sonorze. Don Juan wyjania mi, do
czego waciwie maj mnie doprowadzi jego nauki. Zatrzymalimy si na
odpoczynek i usiedlimy na duych kamieniach. Jego wyjanienia dotyczce
procedury nauczania sprowokoway mnie do tego, e po raz setny sprbowaem
mu opowiedzie, jak ja si z tym wszystkim czuj. On jednak wyranie nie mia
ju ochoty tego sucha. Przeprowadzi mnie na inny poziom wiadomoci i
oznajmi, e jeli zobacz matryc czowieka, to moe zrozumiem wszystko, co
on robi, a tym samym oszczdz nam obydwu wielu lat wysikw.
Wyjani mi szczegowo, czym jest matryca czowieka. Nie mwi o niej w
kategoriach emanacji Ora, tylko okreli j jako wzorzec energetyczny, ktry
wyciska ludzk charakterystyk na amorficznych bblach biologicznej materii. W
kadym razie tak to zrozumiaem, zwaszcza, e w dalszych wyjanieniach
posugiwa si mechaniczn analogi. Powiedzia, e matryca czowieka
przypomina gigantyczny stempel, ktry bez koca wyciska ludzkie istoty, jakby
przesuway si one na fabrycznym transporterze. Zilustrowa ten proces mocno
skadajc razem wntrza doni, jakby matryca modelowaa ludzk istot za
kadym razem, gdy obydwie jej powki czyy si ze sob.
Doda jeszcze, e kady gatunek ma swoj matryc i kady poszczeglny
osobnik uformowany w tym procesie wykazuje cechy charakterystyczne dla
danego gatunku.
Potem zacz niezmiernie irytujce wywody na temat ludzkiej matrycy.
Powiedzia, e jest co, co czy dawnych widzcych z mistykami z naszego
wiata mianowicie jednym i drugim udao si zobaczy ludzk matryc, ale nie
zrozumieli, co to takiego. Mistycy wszystkich stuleci przekazywali nam
poruszajce relacje ze swych dowiadcze. Ale te relacje, cho pikne, skaone
s wielkim, rozpaczliwym bdem wiar, e ludzka matryca to wszechmocny,

wszechwiedzcy stwrca; taka te bya interpretacja dawnych widzcych, ktrzy

nazwali ludzk matryc przyjaznym duchem, obroc czowieka.
Jedynie nowi widzcy mieli wystarczajco trzewe umysy, by zrozumie, czym
jest widziana przez nich ludzka matryca. Uwiadomili sobie, e matryca nie jest
stwrc, lecz wzorcem wszystkich ludzkich cech, jakie tylko moemy sobie
wyobrazi, a take takich, ktre s dla nas niepojte. Matryca jest naszym
Bogiem dlatego, e jestemy tym, co na nas wycisna, a nie dlatego, by
stworzya nas z nicoci na swj obraz i podobiestwo. Don Juan rzek, e jego
zdaniem padanie na kolana w obecnoci ludzkiej matrycy wynika z arogancji i
ludzkiego egocentryzmu.
Te wyjanienia bardzo mnie zmartwiy. Cho nigdy nie uwaaem si za
praktykujcego katolika, bluniercze sowa don Juana byy dla mnie szokiem.
Suchaem go uprzejmie, jednak miaem ochot zmieni temat i niecierpliwie
wyczekiwaem pauzy w tym steku herezji. On jednak bezlitonie wbija mi do
gowy swj punkt widzenia. W kocu przerwaem mu mwic, e wierz w
istnienie Boga. Odpar, e moje przekonanie opiera si na wierze i dlatego jest
przekonaniem z drugiej rki, ktre nic nie znaczy; moja wiara w istnienie Boga,
podobnie jak wiara kadego innego czowieka, opiera si na tym, co
zasyszaem, a nie na akcie widzenia. Zapewni, e nawet gdybym potrafi
widzie, to na pewno popenibym podobny bd w osdzie, jak mistycy. Kady,
kto widzi matryc czowieka, automatycznie zakada, e jest to Bg.
Nazwa dowiadczenie mistyczne przypadkowym widzeniem, jednorazowym
wydarzeniem, ktre nie moe mie absolutnie adnego znaczenia, gdy jest
rezultatem niewiadomego przesunicia punktu poczenia. Zapewni, e jedynie
nowi widzcy potrafi oceni t kwesti waciwie, bo wyeliminowali oni
przypadkowe akty widzenia i potrafi zobaczy matryc czowieka zawsze, gdy
tego zapragn. Dlatego wanie przekonali si, e to, co nazywamy Bogiem, to
statyczny prototyp czowieczestwa, pozbawiony jakiejkolwiek mocy. Matryca ta
w adnych okolicznociach nie potrafi nam pomc, wstawi si za nami, ukara
nas za ze uczynki ani w aden sposb nagrodzi. Jestemy tylko produktem jej
stempla; jestemy jego odciskiem. Matryca ludzka jest wanie tym, co okrela
jej nazwa, wzorcem, form, stemplem zbijajcym w cao wizk wknistych
elementw, ktre nazywamy czowiekiem.
To, co don Juan powiedzia, bardzo mnie wzburzyo. On jednak wydawa si
nieporuszony moim zamtem i nie przestawa mnie irytowa mwic, e przez,
jak to nazywa, niewybaczaln zbrodni przypadkowych widzcych skupiamy
cenn energi na czym, co nie ma absolutnie adnej mocy. Im duej mwi,
tym bardziej rosa moja irytacja. Gdy ju byem bardzo bliski krzyku, uderzy mnie
w prawy bok midzy koci biodrow a ebrami i przenis jeszcze gbiej w stan
podwyszonej wiadomoci. To uderzenie wypchno mnie w promienne wiato,
przejrzyste rdo niezwykego spokoju i nieskalanego pikna. To wiato byo

przystani, oaz pord otaczajcej mnie czerni.

Z subiektywnego punktu widzenia widziaem to wiato nieskoczenie dugo.
adne sowa nie mog opisa wspaniaoci tego widoku, a jednak nie miaem
pojcia, dla. czego wydawa mi si tak pikny. Potem przyszo mi do gowy, e to
pikno wyrasta z harmonii, z wraenia spokoju i relaksu, z poczucia, e dotarem
do miejsca swoje-go przeznaczenia i wreszcie jestem bezpieczny. Oddychaem
spokojnie i z ulg. Co za niesamowite poczucie peni! Wiedziaem bez cienia
wtpliwoci, e stoj twarz w twarz z Bogiem, rdem wszystkiego. I
wiedziaem, e ten Bg mnie kocha. Bg by mioci i przebaczeniem. Kpaem
si w wietle i czuem si czysty, odrodzony. Ogarn mnie niepohamowany
szloch, przede wszystkim z alu nad sob. Na widok tego promiennego wiata
poczuem si zy i grzeszny.
Nagle usyszaem w uchu gos don Juana. Rzek, e musz wyj poza matryc,
bo jest ona tylko etapem, przystankiem dajcym chwilowy spokj i wytchnienie
tym, ktrzy zapuszczaj si w nieznane, jest jednak sterylna i statyczna. Jest to
jednoczenie paskie odbicie w lustrze i samo lustro. A odbity obraz przedstawia
czowieka.
Poczuem niepohamowan odraz do tego, co mwi don Juan; buntowaem si
przeciw jego blunierczym sowom. Chciaem mu powiedzie, eby si odczepi,
ale nie potrafiem wyrwa si spod uroku mojego widzenia. Zatopiem si w nim
bez reszty. Zdawao si, e don Juan bardzo dobrze wie, jak si czuj i co chc
mu powiedzie.
Nie moesz powiedzie nagualowi, eby si odczepi rzek mi do ucha. To
nagual, jego technika i moc, umoliwiy ci widzenie. Nagual jest przewodnikiem.
W tym momencie uwiadomiem sobie, e gos w moim uchu nie jest gosem don
Juana, cho bardzo go przypomina. Poza tym zrozumiaem, e ten gos ma
racj. Sprawc tego widzenia by nagual Juan Matus. To dziki jego technice i
mocy mogem zobaczy Boga. On twierdzi, e to nie jest Bg, lecz matryca
czowieka; wiedziaem, e ma racj. Ale nie mogem mu tego przyzna, nie z
irytacji czy z uporu, lecz dlatego, e odczuwaem bezgraniczn lojalno i mio
dla tej boskoci, ktr widziaem przed sob.
Gdy tak wpatrywaem si w to wiato z ca arliwoci, na jak byo mnie sta,
wiato naraz jakby zgstniao i zobaczyem czowieka promiennego czowieka,
z ktrego emanowaa charyzma, mio, zrozumienie, szczero, prawda.
Czowieka, ktry by absolutn sum wszystkiego, co dobre.
Nigdy jeszcze nie czuem podobnego uniesienia. Upadem na kolana. Chciaem
czci uosobionego Boga, ale w tym momencie don Juan uzna za stosowne
zainterweniowa i uderzy mnie w lew grn cz klatki piersiowej, blisko
obojczyka. Straciem Boga z oczu.
Pozostao we mnie drczce uczucie, mieszanina wyrzutw sumienia,

uniesienia, pewnoci i wtpliwoci. Don Juan namiewa si ze mnie. Twierdzi,

e jestem pobony i lekkomylny i e znakomicie nadaj si na ksidza; po tym
dowiadczeniu mgbym nawet zosta duchowym przywdc, ktremu
przypadkiem udao si ujrze Boga. Kpi, e powinienem zacz gosi sowo
Boe i opowiedzie wszystkim, co widziaem.
Niby mimochodem, lecz z wyranym zainteresowaniem wypowiedzia zdanie,
ktre po czci byo pytaniem, a po czci stwierdzeniem.
A ten czowiek? zapyta. Nie zapominaj, e Bg to mczyzna.
Poczuem przypyw niezwykej jasnoci umysu i wiedziaem, e za chwil
uwiadomi sobie co o niezmiernym znaczeniu.
Jakie to mie, co? umiechn si don Juan. Bg jest mczyzn. Co za
ulga!
Gdy ju zrelacjonowaem mu to wspomnienie, zapytaem go o co, co naraz
wydao mi si uderzajco dziwne. Aby zobaczy matryc czowieka, musiaem
przesun swj punkt poczenia. Wspomnienie uczu i myli, ktre mnie
wwczas nawiedzay, byo niezwykle wyrane a przez to wszelkie moje wysiki
wyday mi si daremne. Wrcio do mnie wszystko, co wtedy robiem i czuem.
Zapytaem don Juana, jak to moliwe, e chocia rozumiaem wtedy wszystko z
absolutn jasnoci, w pamici nie pozosta aden lad. Poczuem, e nic, co mi
si przydarzyo, nie ma znaczenia, bo niezalenie od tego, jak daleko zaszedem
w przeszoci, zawsze musz zaczyna od pocztku.
To tylko reakcja emocjonalna odrzek. Absolutny bd w osdzie. To, co
robie przed wielu laty, spoczywa solidnie zamknite w pewnych nie uywanych
emanacjach. Na przykad tamtego dnia, gdy doprowadziem do tego, e
zobaczye ludzk matryc, ja take popeniem powany bd w osdzie.
Mylaem, e skoro j zobaczye, to bdziesz potrafi zrozumie. Byo to
prawdziwe niezrozumienie z mojej strony.
Don Juan powiedzia, e zawsze sdzi, i potrzebuje wyjtkowo duo czasu, by
cokolwiek zrozumie. Nigdy nie mia okazji zweryfikowa tego przekonania, bo
brakowao mu punktu odniesienia. Gdy ja si pojawiem i zosta moim
nauczycielem, co byo dla niego zupenie nowym dowiadczeniem, uwiadomi
sobie, e zrozumienia nie da si przypieszy i e nie wystarczy tu przesunicie
punktu poczenia. Wczeniej wydawao mu si, e to powinno zaatwi ca
spraw. Wkrtce jednak * doszed do wniosku, e skoro punkt poczenia
przesuwa si, gdy nimy, czasami nawet na bardzo odlege pozycje, to za
kadym razem, gdy jestemy poddani celowemu przesuniciu, potrafimy je sobie
natychmiast kompensowa. Wci na nowo chwytamy rwnowag i
zachowujemy si, jak gdyby nigdy nic.
Don Juan zauway, e przekonujemy si o wartoci wnioskw nowych
widzcych dopiero wtedy, gdy prbujemy przesun punkt poczenia innej

osoby. Nowi widzcy twierdzili, e najwaniejsze s wysiki prowadzce do

wzmocnienia stabilnoci nowego pooenia tego punktu. Uwaali, e jest to
jedyna technika, ktr warto omawia. Wiedzieli te, e jest to dugi proces, ktry
naley przeprowadza stopniowo, w limaczym tempie.
Don Juan powiedzia, e gdy w pierwszych latach mojego terminowania uywa
rolin mocy, robi to zgodnie z zaleceniami nowych widzcych. Z wasnego
dowiadczenia i dziki widzeniu wiedzieli oni, e roliny mocy wyrywaj punkt
poczenia z jego normalnej pozycji. Wpyw wywierany przez roliny mocy na
punkt poczenia zasadniczo bardzo przypomina dziaanie snw. W obu tych
przypadkach punkt poczenia zostaje przesunity, ale przesunicie
spowodowane rolinami mocy jest wiksze i doniolejsze w skutkach.
Nauczyciel wykorzystuje dezorientacj wywoan takim przesuniciem, by
wzbudzi w uczniu przekonanie, e percepcja wiata nigdy nie jest ostateczna.
Przypomniaem sobie, e w cigu wszystkich tych lat widziaem ludzk matryc
jeszcze piciokrotnie i stopniowo coraz bardziej na ni obojtniaem. Nigdy
jednak nie udao mi si zaakceptowa faktu, e za kadym razem widziaem
Boga jako mczyzn. W kocu przestao to by dla mnie Bogiem, a stao si
matryc czowieka, nie z powodu tego, co mwi don Juan, ale dlatego, e mski
Bg by nie do przyjcia. Wwczas zrozumiaem stwierdzenia don Juana.
Absolutnie nie byy one bluniercze, gdy nie miay nic wsplnego z kontekstem
zwykego wiata. Don Juan mia racj mwic, e nowi widzcy maj przewag
nad pozostaymi ludmi, bo mog zobaczy ludzk matryc, kiedy tylko zechc.
Ale dla mnie waniejsze byo to, e mieli oni do trzewoci umysu, by
przyjrze si dokadnie temu, co widzieli.
Zapytaem go, dlaczego zawsze widziaem t matryc jako mczyzn. Odrzek,
e mj punkt poczenia by} wwczas zbyt mao stabilny, by pozostawa
nieruchomo w nowym pooeniu i przesuwa si w bok, wchodzc w pasmo
mczyzny. Analogiczne zjawisko zachodzio, gdy widziaem barier percepcji w
postaci ciany mgy. Przesunicie punktu poczenia w bok spowodowane byo
naturalnym pragnieniem czy te przymusem, by wyrazi niepojte w kategoriach
tego, co jest nam najbliej znajome; bariera to ciana, a ludzka matryca nie
moe by niczym innym, jak tylko mczyzn. Don Juan uwaa, e gdybym by
kobiet, widziabym matryc jako kobiet.
Wsta i powiedzia, e czas na przechadzk po miecie, bo powinienem
zobaczy ludzk matryc w otoczeniu ludzi. W milczeniu ruszylimy w stron
rynku, ale zanim tam dotarlimy, poczuem nieposkromiony przypyw energii i
pobiegem ulic prowadzc do przedmiecia. Dotarem do mostu i naraz
zobaczyem ludzk matryc, jakby na mnie czekaa. Byo to promienne, ciepe,
bursztynowe wiato.
Upadem na kolana. Nie bya to z mojej strony pobono, a raczej fizyczna
reakcja na ten widok budzcy cze i zachwyt. Byem zadziwiony jeszcze

bardziej ni zwykle. Wiedziaem, e bardzo si zmieniem od czasu, gdy

zobaczyem matryc po raz pierwszy. W tym przekonaniu nie byo nawet cienia
arogancji. Wszystko, co widziaem i czego si nauczyem, pozwolio mi tylko
bardziej doceni cud, ktry miaem przed oczami.
W pierwszej chwili matryca spoczywaa na mocie. Gdy powtrnie skupiem na
niej wzrok, zauwayem, e siga nieskoczenie daleko w gr i w d; most by
jedynie ndzn upin, malutkim konturem naoonym na obraz wiecznoci,
podobnie jak drobne figurki ludzi dokoa mnie, ktrzy patrzyli na mnie z
nieskrywan ciekawoci. Znajdowaem si poza ich zasigiem, cho w tym
momencie byem niesychanie podatny na wszelkie wpywy. Matryca czowieka
nie miaa mocy, by mnie chroni czy zbawi, ale kochaem j z bezgraniczn
arliwoci.
Wydawao mi si, e zrozumiaem co, co don Juan powtarza mi wielokrotnie:
e prawdziwe uczucie nie moe by inwestycj. Chtnie pozostabym sug
ludzkiej matrycy, nie za to, co moga mi da, gdy nie miaa niczego do
ofiarowania, lecz wiedziony czystym uczuciem.
Poczuem, e co mnie odciga od tej wizji. Zanim matryca znikna mi z oczu,
wykrzyczaem obietnic, ale nie zdyem dokadnie jej sformuowa, bo zabraa
mnie stamtd jaka wielka sia. Naraz okazao si, e klcz na mocie. Grupa
wieniakw przygldaa mi si ze miechem.
Don Juan podszed do mnie, pomg mi wsta i zaprowadzi z powrotem do
domu.
Mona widzie ludzk matryc na dwa sposoby powiedzia don Juan, gdy
usiedlimy. Moe ona by czowiekiem albo wiatem. To zaley, jak przesunie
si punkt poczenia. Jeli powdruje w bok, widzimy matryc w ludzkiej postaci;
jeli przesunicie nastpuje wzdu rodka ludzkiego pasma, jest wiatem.
Jedyna warto tego, czego dokonae dzisiaj, ley w tym, e twj punkt
przesunicia wdrowa wzdu rodka pasma.
Powiedzia, e od miejsca, z ktrego widzi si matryc czowieka, jest ju bardzo
blisko do punktu, w ktrym pojawia si nice ciao i bariera percepcji. Dlatego
wanie nowi widzcy zalecaj, by widzie i zrozumie ludzk matryc.
Czy jeste pewien, e rozumiesz, czym naprawd jest matryca czowieka?
umiechn si don Juan.
Zapewniam ci, don Juanie, e bardzo dobrze wiem, czym ona jest
odrzekem.
Gdy dotarem do mostu, zdyem usysze, jak wykrzykujesz do niej jakie
gupstwa rzek ze zoliwym umiechem.
Powiedziaem mu, e czuem si jak bezwartociowy suga czczcy
bezwartociowego pana, a jednak czyste uczucie poruszyo mnie do tego

stopnia, e poprzysigem wieczn mio.

Uzna to za niesychanie zabawne. Krztusi si ze miechu.
Obietnica bezwartociowego sugi zoona bezwartociowemu panu nie ma
adnej wartoci rzek i znw zakrztusi si ze miechu.
Nie miaem ochoty si broni. Moje uczucie dla ludzkiej matrycy byo zupenie
bezinteresowne. Nie mylaem o adnej rekompensacie i nie miao dla mnie
znaczenia, e moja obietnica bya bezwartociowa.

Wstecz / Spis Treci / Dalej

17. Podr nicego ciaa
Don Juan powiedzia, e obydwaj po raz ostatni pojedziemy do miasta Oaxaca.
Wyranie da mi do zrozumienia, e ju nigdy wicej nie znajdziemy si tam
razem. Rzek, e mog tam powrci jego uczucia, ale nie caa jego osoba.
W Oaxaca don Juan przez cae godziny przypatrywa si zwyczajnym, banalnym
rzeczom, spowiaym cianom, ksztatom odlegych gr, rysunkowi spka na
betonie, twarzom ludzi. Potem poszlimy na rynek i usiedlimy na jego ulubionej
awce, ktra bya wolna, jak zawsze, gdy jej potrzebowa.
Podczas dugiego spaceru po miecie ze wszystkich si prbowaem wprawi si
w smutny, pospny nastrj, ale w aden sposb mi si to nie udawao. W
odejciu don Juana byo co odwitnego. Wyjani, e tak dziaa
niepowstrzymana energia cakowitej wolnoci.
Wolno jest jak zaraliwa choroba rzek. Przekazuje siej innym;
nonikiem jest nieskazitelny nagual. Ludzie czsto jej nie doceniaj, a to dlatego,
e nie chc by wolni. Wolno jest przeraajca. Pamitaj o tym. Ale nie jest
taka dla nas. Przez wiksz cz ycia przygotowywaem si do tej chwili. I tak
samo bdzie z tob.
Powtrzy kilkakrotnie, e na etapie, na ktrym jestem, adne racjonalne
zaoenia nie powinny ju hamowa moich dziaa. Rzek, e nice dato i
bariera percepcji to pozycje punktu poczenia, i e wiedza o tym ma dla
widzcych rwnie wielkie znaczenie, jak umiejtno czytania i pisania dla
wspczesnego czowieka. Obydwu tych umiejtnoci nabywa si po latach
praktyki.
Bardzo wane jest, by wanie teraz przypomnia sobie chwil, gdy twj punkt
poczenia znalaz si we waciwym pooeniu i utworzy twoje nice ciao
rzek naglcym tonem. Potem doda z umiechem, e mamy niezmiernie mao
czasu; wspomnienie najwaniejszej podry mojego nicego ciaa sprawi, e
mj punkt poczenia przekroczy barier percepcji i bd mg zbudowa inny
wiat.
nice ciao znane jest pod rnymi nazwami rzek po dugiej chwili
milczenia. Nazwa, ktra podoba mi si najbardziej, to ten drugi". Ta nazwa,
wraz ze swymi konotacjami, naley do starych widzcych. Nie przepadam za
tak atmosfer, ale musz przyzna, e podoba mi si to okrelenie. Ten drugi.
Brzmi tajemniczo, jak co zakazanego. Podobnie jak dawnym widzcym,
przywodzi mi na myl mrok, cienie. Dawni widzcy twierdzili, e ten drugi zawsze
przychodzi pod oson wiatru.
Przez wiele lat don Juan i inni czonkowie jego grupy usiowali mnie przekona,

e moemy by w dwch miejscach jednoczenie i dowiadcza czego w

rodzaju dualizmu percepcyjnego. Gdy teraz suchaem don Juana, zaczo do
mnie wraca co tak gboko zapomnianego, e w pierwszej chwili odniosem
wraenie, jakbym tylko o tym sysza. Potem, krok po kroku, uwiadomiem
sobie, e byo to moje wasne dowiadczenie.
Byem w dwch miejscach jednoczenie. Zdarzyo si to pewnej nocy w grach
pnocnego Meksyku. Przez cay dzie razem z don Juanem zbieralimy zioa.
Znalelimy miejsce na nocleg i gdy ju usypiaem ze zmczenia, poczuem
naraz powiew wiatru i tu przede mn z mroku wyoni si don Genaro. O mao
nie umarem ze strachu.
W pierwszej chwili ogarna mnie podejrzliwo. Przyszo mi do gowy, e don
Genaro przez cay dzie ukrywa si w krzakach czekajc, a zapadnie
zmierzch, by mnie przerazi pojawiajc si w ten sposb. Gdy patrzyem na jego
wygupy, zauwayem, e tego wieczoru byo w nim co naprawd dziwnego;
co, co wydawao si namacalne i rzeczywiste, a jednak nie potrafiem dokadnie
okreli, co to takiego.
Don Genaro artowa ze mn i wygupia si, robic rzeczy, w ktre mj
rozsdek nie chcia uwierzy. Don Juan mia si jak gupi z mojego zdumienia.
Gdy osdzi, e nadesza waciwa chwila, przenis mnie w stan podwyszonej
wiadomoci. Przez chwil widziaem jego i don Genara w postaci dwch bbli
wiata. Nie by to Genaro z krwi i koci, ktrego znaem w normalnym stanie
wiadomoci, lecz jego nice ciao. Byem tego pewien, bo widziaem go jako
unoszc si nad ziemi kul ognia. Nie by ugruntowany jak don Juan.
Wygldao to, jakby wietlisty bbel, ktry by Genarem, mia zamiar odpyn i
unis si w powietrze na kilka stp nad ziemi, gotw do zniknicia.
Inn rzecz, jak zrobiem tej nocy, a ktr stopniowo przypominaem sobie
coraz wyraniej, byo to, e podwiadomie wiedziaem, i chcc przesun swj
punkt poczenia musz porusza oczami. Potrafiem uy intencji do poczenia
odpowiednich emanacji, wskutek czego raz widziaem Genara w postaci bbla
wiata, to znw po prostu jako dziwn, nieznan istot.
W chwilach, gdy postrzegaem Genara jako dziwn istot, widziaem w jego
oczach zowieszczy bysk. Przypominay oczy dzikiego zwierzcia w mroku, ale
bez wtpienia byy to oczy, a nie punkty bursztynowego wiata.
Tamtej nocy don Juan powiedzia, e Genaro chce poprowadzi mj punkt
poczenia bardzo gboko i powinienem go naladowa, powtarzajc wszystkie
jego ruchy. Genaro wypi tyek, a potem mocno wyrzuci biodra do przodu.
Uznaem ten gest za obsceniczny. Powtrzy go kilkakrotnie, zataczajc krg,
jakby taczy.
Don Juan szturchn mnie w rami, nakazujc naladowa Genara. Podniosem
si i obydwaj zaczlimy chodzi w kko, wykonujc groteskowe ruchy. Po ja-

kim czasie poczuem, e moje ciao wykonuje te ruchy samoistnie, bez udziau
tego, co uwaaem za swoje prawdziwe ja". Moja tosamo coraz mocniej
oddzielaa si od ciaa, a w pewnej chwili zdaem sobie spraw, e obserwuj
niedorzeczn scen: dwch mczyzn wykonujcych do siebie lubiene gesty.
Patrzyem zafascynowany i dopiero po chwili uwiadomiem sobie, e jeden z
tych mczyzn to ja sam. Jednoczenie poczuem, e co mnie cignie do tyu.
Znw zaczem porusza biodrami w rytmie z Genarem. Zauwayem, e obok
don Juana stoi jeszcze jeden mczyzna i patrzy na nas. Wiatr burzy mu wosy.
By nagi i wydawa si zawstydzony. Wiatr kry dokoa niego, jakby chcia go
chroni, a moe przeciwnie, ponie ze sob.
Dopiero po duszej chwili zdaem sobie spraw, e ten mczyzna to ja. Gdy
wreszcie to do mnie dotaro, przeyem najwikszy szok w caym yciu.
Nieuchwytna sia fizyczna rozerwaa mnie na dwoje, jakbym zrobiony by z
wkien, i znw patrzyem na mczyzn, ktry by mn i gapi si na mnie
taczc z Genarem, a jednoczenie widziaem nagiego mczyzn, ktry by
mn, wpatrzonego we mnie, gdy powtarzaem lubiene gesty za Genarem. Pod
wpywem wstrzsu zgubiem rytm i upadem na ziemi.
W nastpnej chwili poczuem, e don Juan pomaga mi wsta. Genaro i drugi ja,
ten nagi, zniknli.
Przypomniaem sobie take, e don Juan nie chcia wwczas rozmawia o tym
wydarzeniu. Nie wyjani mi niczego, powiedzia tylko, e Genaro jest ekspertem
w stwarzaniu swojego sobowtra, czyli tego drugiego", i e ju od dawna
spotykaem si z sobowtrem Genara w stanie normalnej wiadomoci, zupenie
tego nie podejrzewajc.
Tamtej nocy, podobnie jak setki razy wczeniej, Genaro przesun twj punkt
poczenia bardzo gboko na lew stron skomentowa don Juan, gdy
opowiedziaem mu wszystko, co mi si przypomniao. Jego moc bya tak
wielka, e przecign twj punkt poczenia do miejsca, w ktrym pojawia si
nice ciao. Widziae swoje nice ciao, ktre na ciebie patrzyo. Taniec
umoliwi t sztuczk.
Poprosiem, by mi wyjani, w jaki sposb lubiene ruchy Genara mogy wywoa
tak zdumiewajcy efekt.
Jeste pruderyjny stwierdzi. Genaro wykorzysta twoje niezadowolenie i
skrpowanie, jakie czue, gdy zmusi ci do wykonywania lubienych ruchw.
Poniewa on sam znajdowa si w swoim nicym ciele, mia moc, by zobaczy
emanacje Ora; to dawao mu przewag, dziki ktrej przesunicie twojego
punktu poczenia byo dla niego zupen drobnostk.
Don Juan stwierdzi, e to, czego dokonaem tamtej nocy dziki pomocy Genara,
nie byo niczym wielkim, bo Genaro wiele razy przesuwa mj punkt poczenia i
stwarza mojego sobowtra. On jednak chcia, ebym przypomnia sobie co

innego.
Chc, by na nowo poczy odpowiednie emanacje i przypomnia sobie, kiedy
naprawd obudzie si w pozycji nienia wyjani.
Poczuem dziwny przypyw energii i ju wiedziaem, co mam sobie przypomnie.
Nie potrafiem jednak przywoa w pamici caego wydarzenia; wrci do mnie
tylko j ego fragment.
Przypomniaem sobie, jak pewnego ranka don Juan, don Genaro i ja
siedzielimy na tej samej awce co teraz. Znajdowaem si wtedy w stanie
normalnej wiadomoci. Don Genaro powiedzia nagle, e nie podnoszc si z
awki zabierze z niej swoje ciao. To zdanie byo zupenie wyrwane z kontekstu
naszej rozmowy, a ja przywykem do uporzdkowanych, dydaktycznych sw i
dziaa don Juana, wic teraz zwrciem si do niego, oczekujc jakich
wyjanie. On jednak pozostawa bierny patrzy prosto przed siebie, jakby nie
dostrzega ani mnie, ani don Genara.
Don Genaro szturchn mnie, by zwrci na siebie moj uwag, i naraz
zobaczyem co, co zupenie wytrcio mnie z rwnowagi. Genaro sta po
przeciwnej stronie rynku i kiwa na mnie, bym do niego podszed. Ale
jednoczenie widziaem, e Genaro siedzi obok mnie i patrzy przed siebie,
podobnie jak don Juan.
Chciaem co powiedzie, okaza zdumienie, ale byem zupenie oguszony.
Czuem dokoa siebie jak si, ktra nie pozwalaa mi si odezwa. Znw
spojrzaem na Genara poprzez drzewa w parku. Nadal tam by i przywoywa
mnie ruchem gowy.
Moje wzburzenie roso z sekundy na sekund. Poczuem mdoci i moje pole
widzenia zawzio si do wskiego tunelu, ktry prowadzi bezporednio do
Genara stojcego po drugiej stronie rynku. A potem wielka ciekawo albo wielki
strach w tamtej chwili nie potrafiem rozrni tych uczu pocigna mnie do
tego miejsca. Poszybowaem w powietrzu i doczyem do Genara. Kaza mi si
obrci i spojrze na awk: trzech ludzi siedziao na niej w bezruchu, jakby czas
si zatrzyma.
Poczuem si okropnie. Co mnie wierzbiao w caym ciele, jakby w jego
wntrzu pon ogie. Po chwili znw znalazem si na awce, lecz Genaro nie
wrci ze mn. Pomacha mi na poegnanie z drugiej strony rynku i znikn w
tumie ludzi zmierzajcych na targ.
Don Juana ogarno niezwyke oywienie. Nie spuszcza ze mnie wzroku. Wsta i
obszed mnie dokoa. Znw usiad i zacz mwi z podnieceniem na twarzy.
Wiedziaem, dlaczego tak si zachowuje. Wszedem w stan podwyszonej
wiadomoci bez jego pomocy. Genaro sprawi, e mj punkt poczenia sam si
poruszy.

Musiaem si rozemia na widok mojego notatnika, ktry don Juan uroczycie

wetkn sobie do kieszeni, rzek, e wykorzysta mj stan podwyszonej
wiadomoci, by mi pokaza, e tajemnica czowieka i wiata jest nieskoczona.
Suchaem go z cakowitym skupieniem, powiedzia jednak co, czego nie
zrozumiaem. Poprosiem, by to powtrzy. Mwi bardzo cicho. Sdziem, e
zniy gos, by inni nas nie syszeli. Suchaem uwanie, ale nie rozumiaem ani
sowa; mg by to jzyk, ktrego nie znaem, albo bezsensowne dwiki.
Dziwne byo jednak to, e co zmuszao mnie do koncentracji na jego sowach;
moe sprawia to rytm gosu, a moe moje wysiki, by cokolwiek zrozumie.
Miaem wraenie, e mj umys jest inny ni zazwyczaj, cho nie potrafiem
stwierdzi, na czym polega rnica. Mylenie i analiza tego, co si dziao,
sprawiay mi trudno.
Don Juan bardzo cicho mwi mi co do ucha. Rzek, e poniewa wszedem w
stan podwyszonej wiadomoci bez jego pomocy, mj punkt poczenia jest
bardzo rozluniony, tote mog przesun go w lewo relaksujc si i zapadajc
w psen na tej awce. Zapewni, e bdzie mnie pilnowa, wic nie musz si
niczego obawia; mog si odpry i pozwoli na swobodny ruch punktu
poczenia.
Natychmiast poczuem si ciki, jakbym usn gboko. W pewnej chwili
uwiadomiem sobie, e co mi si ni. Zobaczyem dom, ktry ju kiedy
widziaem. Zbliaem si do niego, jakbym szed ulic. Byy tam jeszcze inne
domy, ale nie zwracaem na nie uwagi. Skupiem si na tym konkretnym
budynku. By to wielki, nowoczesny dom ozdobiony sztukateri, z trawnikiem od
frontu.
Gdy podszedem bliej, odniosem wraenie, e ten dom jest mi znajomy, jakbym
ju kiedy widzia go we nie. wirow ciek dotarem do frontowych drzwi
byy otwarte. Wszedem do rodka. Za drzwiami znajdowa si ciemny hol. Po
prawej stronie miaem salon. W kcie staa ciemnoczerwona kanapa i takie
fotele. Widziaem tylko to, co znajdowao si naprzeciwko mnie; znw miaem
zawone pole widzenia.
Obok kanapy staa moda kobieta w wieku midzy dwadziecia pi a trzydzieci
lat. Miaem wraenie, e podniosa si w chwili, gdy wszedem. Bya wysoka i
szczupa, ubrana elegancko w dopasowany zielony kostium. Miaa
ciemnobrzowe wosy, przenikliwe brzowe oczy, w ktrych czai si umiech, i
wski, delikatnie zarysowany nos. Cer miaa jasn, lecz opalon na pikny
brz. Wydaa mi si niezwykle pikna. Odniosem wraenie, e to Amerykanka.
Skina mi gow i wycigna w moj stron rce zwrcone wierzchem do gry,
jakby chciaa pomc mi si podnie.
Niezrcznie pochwyciem jej donie. Ogarn mnie lk i prbowaem si wycofa,
ale trzymaa moje rce stanowczo, cho delikatnie. Donie miaa dugie i pikne.
Mwia do mnie po hiszpasku z bardzo lekkim obcym akcentem. Prosia, bym

si odpry, poczu dotyk jej doni, skupi uwag na jej twarzy i naladowa ruchy
jej ust. Miaem ochot zapyta, kim jest, ale nie potrafiem wykrztusi ani sowa.
Potem usyszaem w uchu gos don Juana. Aha, tutaj jeste rzek jakby mnie
wanie odnalaz. Siedziaem obok niego na awce w parku, ale jednoczenie
syszaem gos modej kobiety. Chod i usid tu ze mn powiedziaa.
Posuchaem i w tej chwili rozpocza si niewiarygodna hutawka punktu
widzenia. Na przemian znajdowaem si w towarzystwie don Juana i tej kobiety.
Widziaem ich obydwoje niezwykle wyranie.
Don Juan zapyta, czy ta kobieta podoba mi si, czy uwaam j za pocigajc i
czy jej widok wpywa na mnie kojco. Nie potrafiem si odezwa, ale jako
udao mi si przekaza mu, e ta dama podoba mi si ogromnie. Bez wyranego
powodu uznaem j za uosobienie dobroci; wydawao mi si, e jest niezbdna w
tym, co don Juan ze mn robi.
On za znw odezwa si do mojego ucha. Powiedzia, e jeli ta kobieta tak
bardzo mi si podoba, to powinienem si obudzi w jej domu. Ciepe uczucia,
jakie we mnie wzbudza, powinny mnie tam zaprowadzi. Ogarna mnie
beztroska; chciao mi si mia. Przez cae ciao przebieg dreszcz podniecenia.
Miaem wraenie, e to podniecenie fizycznie rozpuszcza tkanki. Nie obchodzio
mnie, co si ze mn stanie. Z radoci zanurzyem si w czerni, mrocznej ponad
wszelkie wyobraenia, a potem znalazem si w domu kobiety. Siedziaem obok
niej na kanapie.
W pierwszej chwili poczuem zwierzcy strach, a potem uwiadomiem sobie, e
nie jestem kompletny. Czego we mnie brakowao. Sytuacja nie wydawaa mi si
jednak grona. Przeszo mi przez myl, e ni i za chwil obudz si na awce
w parku w Oaxaca obok don Juana, gdzie naprawd si znajdowaem i gdzie
byo moje miejsce.
Moda kobieta pomoga mi wsta i zaprowadzia do azienki. Staa tu dua wanna
wypeniona wod. Zauwayem, e jestem zupenie nagi. Delikatnie pomoga mi
wej do wanny i podtrzymywaa gow, gdy cay zanurzyem si w wodzie.
Po chwili pomoga mi wyj. Czuem si saby i niezrczny. Pooyem si na
kanapie w salonie, ona za przysuna si do mnie. Syszaem bicie jej serca i
ttnienie krwi w yach. Z jej oczu promieniowao co, co nie byo ani wiatem,
ani ciepem, lecz dziwn mieszanin jednego i drugiego. Wiedziaem, e patrz
na si yciow, ktra emanuje z jej ciaa przez oczy. Jej ciao arzyo si jak
ywy piec.
Ca moj istot przejo dziwne drenie, jakby kto trca obnaone nerwy,
wywoujc okropny bl. Potem zasabem albo usnem.
Gdy si obudziem, kto okada mi twarz i kark rcznikami zmoczonymi w zimnej
wodzie. Kobieta siedziaa u wezgowia ka, na ktrym leaem. Na nocnym
stoliku stao naczynie z wod. Don Juan sta u stp ka. Przez rami mia

przewieszone moje ubranie.

Byem ju zupenie rozbudzony. Usiadem. Przykryli mnie kocem.
Jak tam nasz podrnik? zapyta don Juan z umiechem. Czy ju jeste
cay?
Tylko tyle pamitaem. Opowiedziaem to wszystko don Juanowi i w trakcie
opowiadania przypomniaem sobie jeszcze jeden epizod. Mianowicie, don Juan
kpi sobie ze mnie, e znalaz mnie nagiego w ku kobiety. Te uwagi ogromnie
mnie zirytoway. Naoyem ubranie i wcieky wybiegem z domu.
Don Juan dogoni mnie na trawniku. Bardzo powanym tonem zauway, e
znw znalazem si w swojej gupiej skrze i poczucie wstydu pozwolio mi
zebra si do kupy. Jego zdaniem wiadczyo to, i moje poczucie wasnej
wanoci jeszcze nie znikno. Na pociech doda jednak, i w tej chwili to nie
jest wane; liczy si fakt, e udao mi si przesun punkt poczenia bardzo
gboko na lewo i dziki temu powdrowaem bardzo daleko.
Mwi o cudach i tajemnicach, ale nie byem w stanie go sucha, bo lk i
poczucie wasnej wanoci pochwyciy mnie w dwa ognie. Kipiaem z
wciekoci. Byem pewien, e don Juan zahipnotyzowa mnie w parku, zabra do
tego domu i obydwoje z kobiet dopucili si na mnie jakich strasznych czynw.
Naraz co przedaro si przez moj furi. W widoku ulicy, na ktr patrzyem,
byo co tak przeraajcego, tak wstrzsajcego, e mj gniew w jednej chwili
wygas. Ale zanim zdyem zebra myli, don Juan uderzy mnie w plecy i nic z
tego wszystkiego nie pozostao. Znw znalazem si w bogim stanie codziennej
gupoty i z zadowoleniem suchaem don Juana, martwic si o to, czy on mnie
lubi, czy te nie.
Gdy opowiadaem don Juanowi ten nowy fragment wspomnie, ktry wanie do
mnie powrci, uwiadomiem sobie, e jedn z jego metod radzenia sobie z
moim zamtem emocjonalnym byo przeniesienie mnie w stan normalnej
wiadomoci.
Zapomnienie jest jedyn rzecz, ktra moe ukoi podrujcych w nieznane
odrzek. C to za ulga, znale si w zwykym wiecie! Tamtego dnia
dokonae czego niezwykego. Najrozsdniejsze, co mogem zrobi, to w ogle
nie pozwoli ci si na tym skupia. W chwili, gdy wpade w panik, przeniosem
ci w stan zwykej wiadomoci; przesunem twj punkt poczenia poza
pooenie, w ktrym czowiek nie ma ju adnych wtpliwoci. Na kokonie
wojownika s dwa takie miejsca. W jednym nie masz ju wtpliwoci, bo wiesz
wszystko, a w drugim, czyli w stanie zwykej wiadomoci, nie masz adnych
wtpliwoci, bo nie wiesz nic. Wtedy byo jeszcze za wczenie, by wiedzia, co
ci si naprawd zdarzyo. Ale myl, e teraz nadesza odpowiednia chwila.
Niewiele brakowao, by odkry patrzc na t ulic, gdzie znajduje si twoja
pozycja nienia. Tamtego dnia przebye ogromn odlego.

Don Juan przyjrza mi si uwanie z mieszanin wesooci i smutku. Ze

wszystkich si staraem si opanowa dziwne podniecenie. Wyczuwaem, e co
niezmiernie dla mnie istotnego zagino w zakamarkach mojej pamici, albo, jak
wyraziby to don Juan, we wntrzu nie uywanych emanacji, ktre kiedy byy ze
sob poczone.
Okazao si, e popeniem bd prbujc zachowa spokj. W jednej chwili
kolana zaczy mi dre, a przez tuw przebiegy nerwowe dreszcze.
Mamrotaem co, niezdolny sformuowa pytania. Z trudem przeykaem lin i
gboko oddychaem. W kocu udao mi si uspokoi.
Gdy usiedlimy tutaj, by porozmawia, powiedziaem, e adne racjonalne
zaoenia nie powinny hamowa dziaa widzcego cign don Juan surowo.
Wiedziaem, e chcc odzyska pami o tym, co zrobie, bdziesz musia
odoy racjonalizm na bok, ale musi si to sta w tym stanie wiadomoci, w
ktrym jeste teraz.
Rzek, e musz zrozumie, i racjonalizm to stan poczenia, po prostu rezultat
umieszczenia punktu poczenia w pewnej pozycji. Podkreli, e musz to
zrozumie, gdy jestem w stanie wielkiej podatnoci, tak jak teraz. Uwiadomienie
sobie tego w czasie, gdy mj punkt poczenia znajduje si w pozycji, ktra nie
dopuszcza do adnych wtpliwoci, byoby bezcelowe, gdy przy tej pozycji
podobne objawienia nie s niczym wielkim. Rwnie bez sensu byoby, gdybym
zrozumia to w stanie normalnej wiadomoci, gdy wwczas wszystko
sprowadzioby si do wybuchu emocji, ktry jest co wart tylko dopki trwa.
Powiedziaem, e tamtego dnia przebye wielk odlego rzek don Juan
spokojnie. Powiedziaem tak, bo wiem o tym. Byem tam, pamitasz?
Pociem si ze zdenerwowania i niepokoju.
Podrowae, bo obudzie si w odlegej pozycji nienia mwi. Gdy
Genaro przecign ci na drug stron rynku, z tej wanie awki, utorowa
drog dla twojego punktu poczenia, dziki czemu mg on przesun si od
zwykej wiadomoci a do miejsca, w ktrym pojawia si nice ciao. Twoje
nice ciao w mgnieniu oka przebyo niewiarygodn odlego. Ale nie to jest
wane. Tajemnica ley w pozycji nienia. Jeli jest na tyle silna, by ci
przycign, moesz powdrowa na koniec tego wiata albo jeszcze dalej,
podobnie jak dawni widzcy. Zniknli oni z tego wiata, bo obudzili si w pozycji
nienia poza granicami znanego. Twoja pozycja nienia tamtego dnia
znajdowaa si na tym wiecie, ale do daleko od miasta Oaxaca.
Na czym polega taka podr? zapytaem.
Nie ma sposobu, by si tego dowiedzie. Silne emocje, niewzruszona intencja
albo wielkie zainteresowanie su za przewodnikw; potem punkt poczenia
utrwala si mocno w pozycji nienia na tak dugi czas, e przyciga do siebie

wszystkie emanacje znajdujce si we wntrzu kokonu.

Don Juan powiedzia, e w cigu wielu lat naszej znajomoci nieskoczenie
wiele razy sprawia, e zarwno w stanie normalnej wiadomoci, jak i
podwyszonej widziaem niezliczon liczb rzeczy, ktre teraz zaczynam
rozumie z wiksz spjnoci. Ta spjno nie ma charakteru logicznego ani
racjonalnego, a jednak w dziwny sposb wyjania wszystko, co robiem, przez co
przechodziem i co widziaem w cigu tych lat naszej znajomoci. Rzek, e teraz
potrzebuj jeszcze jednej rzeczy: spjnego, cho irracjonalnego zrozumienia, e
absolutnie wszystko, co nauczylimy si postrzega, jest nierozcznie zwizane
z pozycj, w ktrej znajduje si punkt poczenia. Jeli ten punkt zostanie
przesunity w inne miejsce, wiat przestaje by dla nas tym, czym by
dotychczas.
Przesunicie punktu poczenia poza lini wyznaczajc rodek ludzkiego
kokonu sprawia, e cay wiat, ktry znamy, znika w jednej chwili, jakby nigdy nie
istnia, gdy stao i materialno, ktre uwaamy za cechy wiata
mieszczcego si w granicach naszej percepcji, to jedynie sia czenia. Pewne
emanacje s ze sob czone rutynowo, gdy punkt poczenia pozostaje w
jednym konkretnym miejscu; tylko na tym opiera si nasz wiat.
Realno wiata nie jest iluzj cign. Iluzj jest trwao pozycji punktu
poczenia. Gdy widzcy przesunie swj punkt poczenia, nie widzi przed sob
iluzji, lecz inny wiat. Ten nowy wiat jest rwnie realny jak ten, na ktry
patrzymy teraz, ale trwao nowej pozycji punktu poczenia, w ktrej stwarza
on nowy wiat, jest w rwnym stopniu iluzj, co poprzednia jego pozycja.
Zastanw si na przykad nad tym: teraz znajdujesz si w stanie podwyszonej
wiadomoci. To, czego moesz w tym stanie dokona, nie jest iluzj; jest
rwnie realne, jak wiat, w ktrym znajdziesz si jutro w zwyczajnym yciu, a
jednak wiat, ktry widzisz teraz, jutro nie bdzie ju istnia. Istnieje on tylko
wtedy, gdy twj punkt poczenia przesuwa si w pewne miejsce, w ktrym
znajduje si teraz.
Doda, e zadanie, z ktrym musz si zmierzy wojownicy, gdy zakocz
nauk, polega na integracji. W trakcie nauki punkty poczenia wojownikw, a
szczeglnie mczyzn-nagualw, s przesuwane do jak najwikszej liczby
nowych pozycji. Ja take przenosiem si w nieskoczenie wiele nowych miejsc i
pewnego dnia bd musia zintegrowa je wszystkie w spjn cao. Gdyby
na przykad przesun swj punkt poczenia w pewne miejsce, przypomniaby
sobie, kim jest ta kobieta cign z dziwnym umiechem. Twj punkt
poczenia znajdowa si tam setki razy. Zintegrowanie go powinno by dla
ciebie najatwiejsz rzecz pod socem.
Tak, jakby odzyskanie przeze mnie pamici zaleao od jego sugestii, zaczy do
mnie napywa niewyrane wspomnienia czy raczej wraenia. Byo tam
wspomnienie bezgranicznego uczucia, ktre przycigao mnie z wielk moc;

powietrze wypenio si niezwyk sodycz, jakby kto naraz wyszed zza moich
plecw i obla mnie caego tym zapachem. Obejrzaem si nawet i w tej chwili
wrcia mi pami. To bya Carol, kobieta-nagual!
Byem z ni zaledwie poprzedniego dnia. Jak mogem o niej zapomnie?
Nie potrafi opisa, co si ze mn dziao przez nastpnych kilka chwil. Przez mj
umys przebiegy chyba wszystkie znane mi uczucia. Pytaem siebie, czy to
moliwe, bym obudzi si w jej domu w Tucson w stanie Arizona, o dwa tysice
mil std? Czy wszystkie wspomnienia ze stanu podwyszonej wiadomoci s
tak od siebie odizolowane, e niczego si nie pamita?
Don Juan stan obok mnie i pooy rk na moim ramieniu. Powiedzia, e
bardzo dobrze wie, jak si czuj. Dobroczyca przeprowadzi go przez podobne
dowiadczenie i prbowa zrobi z nim to, co on teraz prbuje zrobi ze mn:
uspokoi go za pomoc sw. On sam docenia usiowania dobroczycy, lecz
wwczas, podobnie jak teraz, wtpi, czy mona uspokoi kogo, kto zaczyna
przypomina sobie podre nicego data.
Teraz ju nie miaem adnych wtpliwoci. Jaka cz mnie przebya odlego
midzy miastami Oaxaca w Meksyku a Tucson w Arizonie. Poczuem dziwn
ulg, jakbym wreszcie zosta oczyszczony z win.
Moje wspomnienia z lat spdzonych z don Juanem nie miay cigego
charakteru. Istniay w nich luki. Nasz pobyt w Tucson tamtego dnia wypenia
jedn z tych luk. Przypomniaem sobie, e nie miaem pojcia, w jaki sposb
dotarem do tego miasta. Wczeniej jednak nie zwrciem na to uwagi. Uznaem,
e przerwa w pamici jest skutkiem czego, co robiem z don Juanem. On
zawsze bardzo uwaa, by nie wzbudza we mnie podejrze, gdy znajdowaem
si w stanie normalnej wiadomoci, ale jeli nie mg tego unikn, ucina
wszelkie wtpliwoci sugerujc, e powane zaburzenia pamici wyniky z
jakiego naszego dziaania.
Powiedziaem mu teraz, e skoro obydwaj tamtego dnia wyldowalimy w tym
samym miejscu, to ciekaw jestem, czy jest moliwe, by dwoje lub wicej ludzi
obudzio si w tej samej pozycji nienia.
Oczywicie odrzek. Tak wanie dawni tolteccy czarownicy wypuszczali si
w nieznane w grupach. Podali tam jeden za drugim. Nie wiadomo, jak to si
dzieje, e moemy pj za kim innym. Po prostu si to robi. nice ciao to
robi. Pozwala na to obecno innego nicego. Tamtego dnia pocigne mnie
za sob, a ja poszedem, bo chciaem ci towarzyszy.
Miaem ochot zapyta go o wiele rzeczy, ale wszystkie pytania wyday mi si
powierzchowne.
Jak to moliwe, e nie pamitaem kobiety-naguala? wymamrotaem.
Okropne cierpienie i tsknota pochwyciy mnie w swe szpony. Prbowaem

rozpdzi smutek, lecz naraz przeszy mnie on jak bl.

Nadal jej nie pamitasz odpowiedzia don Juan. Przypominasz j sobie
tylko wtedy, gdy twj punkt poczenia zmieni pozycj. Jestecie dla siebie
nawzajem jak zjawy. W stanie normalnej wiadomoci widziae j tylko raz; ona
ciebie nigdy. Jeste dla niej rwnie wan osob jak ona dla ciebie. Rnica jest
tylko taka, e dla ciebie moe nadej dzie, gdy zintegrujesz wszystkie
wspomnienia. Tobie moe wystarczy na to czasu, ale jej nie. Jej czas jest krtki.
Miaem ochot zaprotestowa przeciwko tej okropnej niesprawiedliwoci.
Przygotowaem sobie w mylach ca litani obiekcji, ale nie wypowiedziaem ich
na gos. Don Juan umiechn si promiennie. Oczy mu byszczay wesooci i
kpin. Miaem wraenie, e czeka na moje sowa, bo wie, co chc powiedzie.
To wraenie zamkno mi usta, czy raczej nie odezwaem si dlatego, e mj
punkt poczenia przesun si samoistnie. Wiedziaem ju, e nie mona
aowa kobiety-naguala dlatego, e nie ma czasu, ani ja nie mog si cieszy z
tego powodu, e go mam.
Don Juan czyta we mnie jak w ksice. Kaza mi doprowadzi mj tok mylenia
do koca i powiedzie na gos, dlaczego nie ma powodu, by si smuci lub
cieszy, przez chwil czuem, e wiem dlaczego, ale zaraz straciem wtek.
Ekscytacja tym, e ma si czas, jest rwna ekscytacji tym, e si go nie ma
rzek. Na jedno wychodzi.
Smutek to nie to samo co al zauwayem. A ja czuj wielki smutek.
Kogo obchodzi smutek? Myl tylko o tajemnicach; jedynie tajemnica ma
znaczenie. Jestemy ywymi istotami; musimy umrze i uwolni nasz
wiadomo. Ale gdybymy potrafili spojrze na to nieco inaczej, jakie
odkrylibymy tajemnice! Jakie tajemnice!

Wstecz / Spis Treci / Dalej

18. Przekraczanie bariery percepcji
Pnym popoudniem, nadal w Oaxaca, leniwie przechadzaem si po rynku w
towarzystwie don Juana. Gdy podeszlimy do jego ulubionej awki, ludzie, ktrzy
na niej siedzieli, podnieli si i odeszli. Popieszylimy, by na niej usi.
Zakoczylimy ju wyjanienia na temat wiadomoci rzek. Dzisiaj
samodzielnie zbudujesz inny wiat i na zawsze pozbdziesz si wtpliwoci.
Musisz dobrze zrozumie, co masz zrobi. Nie moe tu by adnej pomyki.
Przesuniesz swj punkt poczenia wychodzc ze stanu podwyszonej
wiadomoci i w jednej chwili poczysz ze sob emanacje nalece do innego
wiata. Za kilka dni, gdy Genaro i ja spotkamy si z tob na szczycie gry,
zrobisz to samo, ale rozpoczynajc od stanu zwykej wiadomoci. Bdziesz
musia poczy emanacje innego wiata w mgnieniu oka; jeli tego nie zrobisz,
zginiesz mierci zwykego czowieka, ktry spada w przepa.
Jego sowa odnosiy si do czego, co miaem na jego polecenie wykona, by
zakoczy szkolenie dla prawej strony; miaem skoczy ze szczytu gry w
otcha.
Don Juan oznajmi, e wojownicy kocz nauk, gdy potrafi samodzielnie
przekroczy barier percepcji wychodzc z normalnego stanu wiadomoci.
Nagual doprowadza ich do tego progu, ale powodzenie zaley od nich samych.
Nagual tylko sprawdza ich umiejtnoci, nieustannie zmuszajc do tego, by
musieli sami sobie radzi.
Jedyn si, ktra moe na chwil zlikwidowa poczenia, jest sia czenia
cign. Bdziesz musia zlikwidowa poczenia, dziki ktrym postrzegasz
zwyky wiat. Twoja intencja ma wyznaczy now pozycj punktu poczenia i
utrzyma go tam wystarczajco dugo, tak, by mg zbudowa inny wiat i uciec
z tego. Dawni widzcy do dzi dnia opieraj si mierci wanie w ten sposb:
ich intencja utrzymuje punkt poczenia nieruchomo w pozycji, ktra lokuje ich w
jednym z siedmiu wiatw.
Co si stanie, jeli uda mi si zbudowa inny wiat? zapytaem.
Powdrujesz tam odrzek. Tak jak pewnej nocy zrobi to Genaro, wanie
tutaj, gdy ci demonstrowa tajemnic czenia.
A gdzie ja bd, don Juanie?
Naturalnie w innym wiecie, a gdzieby indziej?
A co si stanie z ludmi dokoa mnie, z budynkami, grami i wszystkim innym?
Od tego wszystkiego oddzieli ci wanie ta bariera, ktr przekroczysz:
bariera percepcji. I podobnie jak widzcy, ktrzy zagrzebywali si w ziemi, by

unikn mierci, znikniesz z tego wiata.

Te sowa wywoay we mnie walk wewntrzn. Jaka cz mnie krzyczaa, e
punkt widzenia don Juana jest absurdalny, podczas gdy inna wiedziaa bez
cienia wtpliwoci, e ma on racj.
Zapytaem, co by si stao, gdybym przesun swj punkt poczenia znajdujc
si na rodku ulicy w Los Angeles.
Los Angeles zniknie, rozwieje si jak mga odrzek powanie. Ale ty
pozostaniesz. To jest wanie tajemnica, ktr usiowaem ci wyjani.
Dowiadczye ju tego, ale jeszcze nie zrozumiae. Dzisiaj zrozumiesz.
Powiedzia, e na razie jeszcze nie mog wykorzysta wzmocnienia z ziemi, by
si przesun w inne wielkie pasmo emanacji, ale poniewa absolutnie musz
wykona przesunicie, ta konieczno posuy mi jako wyrzutnia.
Spojrza na niebo, wycigajc ramiona nad gow, jakby zbyt dugo siedzia
nieruchomo i prbowa wy. pchn z ciaa fizyczne znuenie. Kaza mi przerwa
wewntrzny dialog i wyciszy si. Potem wsta i zacz oddala si od rynku;
gestem nakaza mi pj za sob. Skrci w pust boczn uliczk. Poznaem j;
bya to ta sama uliczka, na ktrej Genaro demonstrowa mi si czenia. W
chwili, gdy zdaem sobie z tego spraw, okazao si, e id z don Juanem przez
okolic, ktr wwczas ju dobrze znaem: bya to pustynna rwnina pokryta
tymi wydmami z czego podobnego do siarki.
Przypomniaem sobie wtedy, e don Juan ju setki razy zabiera mnie do tego
wiata. Wiedziaem, e za bezludnym pejzaem wydm znajduje si inny wiat,
promieniejcy przepiknym, jednolitym, czystobiaym wiatem.
Tym razem, gdy tam dotarlimy, wyczuem, e otaczajce nas zewszd wiato
nie dodaje energii. Byo jednak tak kojce, e sprawiao na mnie wraenie
witoci.
Gdy to wite wiato opyno mnie caego, pord mojej wewntrznej ciszy
eksplodowaa racjonalna myl. Przyszo mi do gowy, e mistycy i wici
prawdopodobnie dokonywali przesunicia swoich punktw poczenia. Widzieli
Boga w ludzkiej matrycy, pieko w siarkowych wydmach, a przejrzyste wiato
byo dla nich chwa niebiesk.
Ta myl szybko jednak zgasa pod naporem tego, co widziaem. Moj
wiadomo zaabsorbowaa wielo ksztatw, postacie mczyzn, kobiet, dzieci
w rnym wieku i inne dziwne zjawy otoczone olepiajcym biaym blaskiem.
Widziaem don Juana, idcego obok mnie. Patrzy na mnie, a nie na te postacie,
lecz ju w nastpnej chwili zobaczyem go jako wietlist kul wznoszc si i
opadajc o kilka stp ode mnie. Naraz kula gwatownie zbliya si do mnie i
zobaczyem jej wntrze. Don Juan specjalnie dla mnie sterowa swoim blaskiem
wiadomoci. Blask rozjarzy cztery czy pi podobnych do nici wkien po lewej

stronie i tak pozosta. Skupiem na nim ca uwag; odniosem wraenie, e co

powoli przeciga mnie przez rur i zobaczyem sprzymierzecw trzy ciemne,
dugie, sztywne postacie, drce jak licie na wietrze. Widziaem ich na
rowym, niemal przezroczystym tle. Gdy skupiem na nich wzrok, zbliyli si do
mnie. Nie szli, nie lizgali si ani nie unosili w powietrzu, lecz podcignli si na
biaych wknach wychodzcych z mojego ciaa. Te biae wkna nie byy
wiatem ani blaskiem; wyglday jak linie narysowane kred i znikny szybko,
jednak nie do szybko. Zanim zdyy zupenie zbledn, sprzymierzecy byli
ju przy mnie.
Otoczyli mnie. Zirytowaem si i sprzymierzecy natychmiast si odsunli,
jakbym ich przepdzi. Zrobio mi si ich al i to uczucie natychmiast ich
przycigno. Znw si zbliyli i zaczli o mnie ociera. Zobaczyem co, co
zauwayem ju wczeniej w lustrze przy strumieniu. We wntrzu
sprzymierzecw nie byo blasku ani ruchu. Brakowao w nich ycia, a jednak
byo oczywiste, e s ywi. Byy to dziwne, groteskowe ksztaty, przypominajce
zapite na suwak piwory. Cienka linia porodku wyduonego ciaa sprawiaa,
e wygldali, jakby zszyto ich z dwch czci.
Nie by to przyjemny widok. Odnosiem wraenie, e te istoty s mi zupenie
obce. Czuem si nieswojo i ogarno mnie zniecierpliwienie. Trzej
sprzymierzecy poruszali si jakby podskokami; w ich wntrzu dostrzegem
saby blask, ktry przybiera na intensywnoci, a sta si do jaskrawy, w
kadym razie u jednego z nich.
W chwili, gdy to zobaczyem, przed moimi oczami pojawi si czarny wiat. Nie
oznacza to, e byo ciemno jak w nocy, tylko e wszystko, co mnie otaczao,
przybrao smolicie czarn barw. Spojrzaem na niebo, ale nigdzie nie
zauwayem wiata. Niebo take byo czarne, pokryte liniami i nieregularnymi
krgami w rnych odcieniach czerni. Wygldao jak czarny kawaek drewna z
wypukymi sojami.
Opuciem wzrok na podoe. Byo puszyste, jakby zrobione z patkw agaru; te
patki nie byy ani matowe, ani lnice. Nigdy jeszcze czego takiego nie
widziaem: czarny agar.
Wtedy usyszaem gos widzenia. Mwi, e mj punkt poczenia zbudowa
kompletny wiat z emanacji innego pasma: czarny wiat.
Chciaem wchon kade sowo, jakie syszaem; w tym celu musiaem podzieli
uwag. Gos umilk i znw skupiem wzrok. Staem z don Juanem o kilka
przecznic od rynku.
Natychmiast poczuem, e nie mam czasu na odpoczynek i nie ma sensu
folgowa sobie czujc si wstrznitym. Zebraem wszystkie siy i zapytaem
don Juana, czy zrobiem to, czego po mnie oczekiwa.
Dokonae dokadnie tego, o co mi chodzio upewni mnie. Wrmy na

rynek i przejdmy si po nim jeszcze raz, ostatni raz na tym wiecie.

Nie chciaem myle o odejciu don Juana, wic zapytaem go o czarny wiat.
Niejasno przypominaem sobie, e ju go kiedy widziaem.
Ten wiat jest najatwiej zbudowa rzek. Ze wszystkiego, czego
dowiadczye, tylko ten czarny wiat si liczy. Jest to jedyne prawdziwe
poczenie emanacji innego wielkiego pasma, jakiego dotychczas udao ci si
dokona. Caa reszta bya wynikiem bocznego przesunicia w granicach pasma
ludzkiego, co oznacza, e pozostawae w obrbie tego samego wielkiego
pasma. ciana mgy, rwnina z tymi wydmami, wiat zjaw wszystko to
boczne poczenia, jakie nasz punkt poczenia wytwarza zbliajc si do
bariery.
Ruszylimy z powrotem w stron rynku. Don Juan wyjania, e jedn z
dziwnych waciwoci czarnego wiata jest to, i nie wystpuj w nim emanacje,
ktre w naszym wiecie odpowiedzialne s za czas. Za to istniej tam inne
emanacje, ktre wytwarzaj inny skutek. Widzcy, ktrzy trafiaj do czarnego
wiata, maj wraenie, e spdzili w nim wieczno, ale po powrocie do naszego
wiata okazuje si, e bya to tylko chwila.
Czarny wiat jest okropny, bo postarza ciao rzek z naciskiem.
Poprosiem, by mi to wyjani. Zwolni kroku, przyjrza mi si i przypomnia, e
Genaro prbowa mi to kiedy wytumaczy na swj bezporedni sposb,
mwic, e spdzilimy ca wieczno w piekle, chocia w wiecie, ktry
znamy, nie mina nawet minuta.
Don Juan przyzna, e w modoci popad w obsesj na punkcie czarnego
wiata. W obecnoci dobroczycy zastanawia si, co by si z nim stao, gdyby
pozosta tam przez jaki czas. Ale poniewa dobroczyca nie lubi wyjanie, po
prostu wrzuci don Juana w czarny wiat i pozwoli mu to sprawdzi.
Moc naguala Juliana bya tak niezwyka mwi don Juan e wrciem z
czarnego wiata dopiero po kilku dniach.
Czy chcesz powiedzie, e mino kilka dni, zanim udao ci si przesun
punkt poczenia z powrotem do zwykej pozycji?
Tak, wanie to chc powiedzie.
Wyjani, e przez tych kilka dni, gdy bka si zagubiony w czarnym wiecie,
postarza si co najmniej o dziesi lat, jeli nie wicej. Emanacje we wntrzu
jego kokonu byy wyczerpane jak po wielu latach samotnych wysikw.
Zupenie inaczej byo z Siviem Manuelem. Nagual Julian take i jego wrzuci w
nieznane, ale Silvio Manuel uy innego pasma i zbudowa wiat, w ktrym
rwnie nie byo emanacji czasu, lecz wywiera on na widzcych odwrotny
wpyw. Silvio Manuel znikn na siedem lat, ale mia wraenie, jakby nie byo go

tylko przez chwil.

Budowanie innych wiatw nie jest tylko kwesti praktyki; take intencji
cign don Juan. I nie chodzi tu jedynie o to, by si wywiczy w
wyskakiwaniu z nich tak sprawnie, jakby kto ci wyciga na gumce. Widzcy
musi by odwany. Gdy raz przekroczysz barier percepcji, nie musisz wraca
do tego samego miejsca w wiecie. Rozumiesz, co chc powiedzie?
Powoli zaczynaem rozumie, co to oznacza. W pierwszej chwili zachciao mi si
mia z tak niedorzecznej koncepcji, ale zanim przeksztacia si ona w
pewno, don Juan znw si odezwa i to, co miaem sobie wanie
przypomnie, przepado.
Powiedzia, e dla wojownikw niebezpieczestwo budowania innych wiatw
polega na tym, e te wiaty s rwnie zaborcze jak nasz. Sia czenia jest tak
wielka, e gdy punkt poczenia wyrwie si ze swego zwykego pooenia, nowe
poczenia zatrzymuj go w innych miejscach. Wojownicy ryzykuj zagubienie w
niewyobraalnej samotnoci.
Ciekawska, racjonalna cz mojego umysu zauwaya od razu, e skoro
widziaem don Juana w czarnym wiecie jako wietlist kul, znaczy to, e
mona tam pj w towarzystwie innych ludzi.
Tylko w przypadku, gdy kto tam pjdzie za tob, przesuwajc swj punkt
poczenia w tej samej chwili, co ty wyjani. Ja przesunem swj, by ci
towarzyszy; gdyby nie to, znalazby si tam sam ze sprzymierzecami.
Zatrzymalimy si i don Juan rzek, e czas ju na mnie.
Chc, aby pomin wszystkie boczne przesunicia powiedzia i przeszed
bezporednio do najbliszego kompletnego wiata: do czarnego wiata. Za kilka
dni bdziesz musia powtrzy to samodzielnie. Zabraknie ci czasu na
zastanawianie si. Bdziesz musia to zrobi, by unikn mierci.
Stwierdzi, e przekraczanie bariery percepcji jest kulminacj wszystkich
osigni widzcych. Po przekroczeniu tej bariery czowiek i jego los nabieraj
dla wojownika nowego znaczenia. Poniewa to przekroczenie ma
transcendentalne znaczenie, nowi widzcy traktuj je jako ostateczny test.
Polega on na skoku ze szczytu gry w przepa w stanie normalnej
wiadomoci. Jeli wojownik w trakcie skoku nie wymae zwykego wiata i nie
zoy innego, zanim dosignie dna przepaci, ginie.
Musisz sprawi, by ten wiat znikn cign don Juan ale musisz przy tym
pozosta sob. To jest ostatni bastion wiadomoci, ten, na ktry licz nowi
widzcy. Wiedz, e gdy spali ich ogie wiadomoci, w jaki sposb zachowaj
tosamo.
Umiechn si i wskaza na ulic, ktr widzielimy przed sob t sam, na
ktrej Genaro zademonstrowa mi tajemnic poczenia.

 Ta ulica, podobnie jak kada inna, prowadzi do wiecznoci. Musisz tylko pj

ni w absolutnej ciszy. Ju czas. Ruszaj! Ruszaj!
Odwrci si i odszed ode mnie. Na rogu czeka na niego Genaro. Pomacha mi
rk i gestem nakaza odej. Don Juan szed przed siebie nie odwracajc si
ani razu. Genaro doczy do niego. Ruszyem za nimi, ale wiedziaem, e robi
bd. Zawrciem i poszedem w przeciwn stron. Ulica bya ciemna, odludna i
ponura. Nie pozwalaem sobie na uczucie poraki czy niekompetencji. Szedem
w wewntrznej ciszy. Mj punkt poczenia porusza si z wielk szybkoci.
Zobaczyem trzech sprzymierzecw. Linia porodku ich cia sprawiaa, e
wygldali, jakby umiechali si krzywo. Poczuem nag beztrosk, a potem sia
podobna do wiatru uniosa ze sob cay wiat.

Wstecz / Spis Treci

Epilog
W kilka dni pniej caa grupa naguala i wszyscy uczniowie zebrali si razem na
paskim wierzchoku gry, o ktrej don Juan wspomina mi wczeniej.
Don Juan rzek, e uczniowie poegnali si ju z pozostaymi i e wszyscy
znajdujemy si w stanie wiadomoci, ktry wyklucza sentymentalizm. Teraz
istnieje dla nas tylko dziaanie. Jestemy wojownikami w stanie totalnej wojny.
Don Juan, Genaro, Pablito, Nestor i ja pozostalimy na wierzchoku gry, a
wszyscy pozostali oddalili si na pewn odlego, by nie przeszkadza
Pablitowi, Nestorowi i mnie w przejciu w stan zwykej wiadomoci. Zanim
jednak przystpilimy do tego zadania, don Juan uj nas za ramiona i
oprowadzi dokoa wierzchoka.
Za chwil wasza intencja przesunie punkt poczenia rzek. I nikt wam nie
bdzie pomaga. Zostalicie sami. Musicie pamita, e intencja zaczyna si od
rozkazu. Dawni widzcy mawiali, e jeli wojownik ma wewntrzny dialog,
powinien to by odpowiedni dialog. Rozumieli przez to dialog na temat technik
czarownikw i wzmocnienie autorefleksji. Nowi widzcy twierdz, e nie jest to
dialog, lecz zobiektywizowane sterowanie intencj za pomoc trzewych
rozkazw.
Don Juan powtrzy kilkakrotnie, e sterowanie intencj zaczyna si od rozkazu
wydanego samemu sobie; ten rozkaz naley powtarza, a stanie si on
rozkazem Ora, a potem wojownik wchodzi w stan wewntrznego wyciszenia i
punkt poczenia przesuwa si zgodnie z wyraon wczeniej wol.
Moliwo wykonania takiego manewru jest rwnie wana dla nowych
widzcych, jak i dla dawnych, cho z diametralnie rnych powodw. Wiedza o
tym pozwolia dawnym widzcym przesuwa punkt poczenia do
niewiarygodnych pozycji nienia na niezmierzonych obszarach nieznanego.
Nowi widzcy dziki niej mog nie zgodzi si na rol pokarmu dla Ora; dla nich
ta wiedza oznacza szans ucieczki przed Orem przez przesunicie punktu
poczenia do konkretnej pozycji nienia nazywanej absolutn wolnoci.
Dawni widzcy odkryli, e mona przesun punkt poczenia do granic znanego
i utrzyma go tu w stanie maksymalnie podwyszonej wiadomoci. Zauwayli,
e z tego miejsca wygodnie jest stopniowo przesuwa punkt poczenia poza
barier i utrwala jego pooenie w nowych miejscach po jej drugiej stronie. Byo
to zapierajce dech w piersiach, niezwykle miae osignicie, aczkolwiek nieco
lekkomylne, gdy staroytni widzcy nie potrafili poprowadzi punktu
poczenia z powrotem a moe nie chcieli tego zrobi.
Don Juan powiedzia, e ludzie dni przygody postawieni wobec wyboru: czy

wol umrze w zwykym wiecie, czy w nieznanym, zawsze wybior t drug

moliwo. Nowi widzcy zdali sobie spraw, e ich poprzednicy wybrali po
prostu zmian miejsca mierci, i zrozumieli daremno tego wszystkiego: walki o
kontrol nad innymi ludmi, budowania innych wiatw, a przede wszystkim
poczucia wasnej wanoci.
Jedn z najszczliwszych decyzji podjtych przez nowych widzcych byo to,
e postanowili w adnym wypadku nie dopuci do tego, by ich punkt poczenia
pozosta na stae w jakiejkolwiek pozycji oprcz pozycji podwyszonej
wiadomoci. Z tego miejsca udao im si rozwiza dylemat daremnoci;
odkryli, e jego rozwizaniem nie jest po prostu wybr innego wiata, w ktrym
umr, gdy alternatyw jest absolutna wiadomo, absolutna wolno.
Don Juan stwierdzi, e wybierajc absolutn wolno nowi widzcy bezwiednie
poprowadzili dalej tradycj swych poprzednikw i stali si uosobieniem
sprzeciwu wobec mierci.
Nowi widzcy odkryli, e jeli punkt poczenia nieustannie wdruje do granic
nieznanego i za kadym razem wraca do swego poprzedniego pooenia u
granic znanego, a potem nagle zostanie uwolniony, to przesuwa si jak
byskawica przez cay ludzki kokon, w jednej chwili czc wszystkie emanacje w
jego wntrzu.
Nowi widzcy spalaj si w sile czenia cign don Juan w sile woli, ktr
przez nieskazitelne ycie obrcili w si intencji. Intencja jest poczeniem
wszystkich bursztynowych emanacji wiadomoci, mona wic powiedzie, e
cakowita wolno oznacza cakowit wiadomo.
Czy to wanie macie zamiar zrobi, don Juanie? zapytaem.
Zrobimy to z pewnoci, jeli wystarczy nam energii. Wolno jest darem Ora
dla czowieka. Niestety, tylko bardzo niewielu ludzi rozumie, e by przyj tak
wspaniay dar, potrzebujemy jedynie wystarczajcej iloci energii. A skoro tylko
tego nam trzeba, to musimy sta si skpcami w wydatkowaniu energii.
Don Juan wprowadzi nas w stan normalnej wiadomoci. O zmierzchu Pablito,
Nestor i ja skoczylimy w przepa, a don Juan wraz z grup naguala sponli w
wewntrznym ogniu. Weszli w stan absolutnej wiadomoci, gdy mieli do
energii, by zaakceptowa przyprawiajcy o zawrt gowy dar wolnoci.
Pablito, Nestor i ja nie zginlimy na dnie otchani inni uczniowie, ktrzy skakali
wczeniej, rwnie nie stracili ycia nigdy bowiem nie dotarlimy do dna; pod
wpywem tak wanego i niepojtego czynu, jakim by skok po wasn mier,
wszyscy przesunlimy punkty poczenia i zbudowalimy inne wiaty.
Teraz wiemy, e pozostawiono nas tu, bymy sobie przypomnieli stan
podwyszonej wiadomoci i odzyskali peni wasnej istoty. Wiemy take, e im
wicej sobie przypominamy, tym wiksze staje si nasze uniesienie i

zadziwienie, ale take wtpliwoci i zamt.

Na razie wyglda to tak, jakbymy pozostali tu tylko po to by przeladoway nas
podstawowe pytania dotyczce natury i losu czowieka. Nadejdzie jednak czas,
gdy zbierzemy do energii nie tylko na to, by zweryfikowa wszystko, czego
nauczy nas don Juan, ale te, bymy sami mogli przyj dar Ora.