XXVI

Konferencja
Naukowo-Techniczna

awarie budowlane 2013

ANDRZEJ AJDUKIEWICZ, andrzej.ajdukiewicz@polsl.pl

JANUSZ BROL, janusz.brol@polsl.pl
MAREK WGLORZ, marek.weglorz@polsl.pl
Politechnika lska, Katedra Inynierii Budowlanej

KASKADA BDW WIODCA DO AWARII

SCHODY KASKADOWE STADIONU NARODOWEGO
A CASCADE OF ERRORS LEADING TO DAMAGE
THE CASCADE STAIRCASES OF NATIONAL STADIUM
Streszczenie Schody kaskadowe (nieruchome) na Stadionie Narodowym to 15 konstrukcji o podobnym
ukadzie geometrycznym, stanowicych gwn drog ewakuacyjn z trybun. Realizacja konstrukcji
schodw przebiegaa z duymi trudnociami, co stanowio istotny powd opnienia zakoczenia caej
inwestycji. Pierwotne rozwizanie projektowe, przewidujce monolityczne biegi z jedn centraln belk
cig, podpart na trzech supach, zawierao istotne usterki koncepcyjne i bdy projektowe. W dodatku,
byo to rozwizanie trudne technologicznie i bardzo czasochonne. Opracowano zamienny projekt
konstrukcji w wersji prefabrykowanej. Projekt ten powtarza usterki projektu pierwotnego i wprowadza
dalsze bdy w koncepcji, obliczeniach i szczegach. Ten projekt zosta zrealizowany. Stwierdzone
stany awaryjne doprowadziy do koniecznoci radykalnego wzmocnienia. Referat przedstawia, na podstawie obserwacji, analiz i oblicze sprawdzajcych, wykonanych na zlecenie ubezpieczycieli, histori
i gwne przyczyny zaistniaej sytuacji.
Abstract Cascade staircases of the National Stadium consist of 15 structures with similar geometric
arrangement, creating main evacuation way from grandstands. Construction works at these staircases
found serious difficulties what was the significant reason of delay of all the project. Initial design
solution, providing monolithic stairs with one central continuous girder supported on three columns, had
serious conceptive faults and design errors. In addition, it was a solution technically difficult and very
time-consuming. The substitutional design was prepared in prefabricated version. This solution repeated
some faults of initial design and introduced new errors in the concept, calculations and details. It was
executed. Damages found at and after assembly were the reason of necessary radical strengthening.
The paper presents, on the basis of observations, analyses and checking calculations prepared
for the insurance consortium the history and main reasons of the situation cropped up.

1. Wprowadzenie
Szeroko nagoniona medialnie sprawa schodw kaskadowych Stadionu Narodowego,
przedstawiana jako gwny powd okoo procznego opnienia tej wielkiej inwestycji, bya
przedmiotem kompleksowej oceny przyczyn zaistniaego problemu. Ocena dokonana zostaa
na potrzeby Konsorcjum Ubezpieczycieli, z wykorzystaniem dostarczonej przez zleceniodawc dokumentacji.
Usytuowane na zewntrz obudowy stadionu podstawowe schody ewakuacyjne (nieruchome) to 15 klatek o kaskadowej konstrukcji i o podobnym, jednak nieco zrnicowanym
ukadzie geometrycznym, dostosowanym do owalnego obrysu stadionu. Uzupenienie tych
klatek schodw nieruchomych stanowi trzy biegi schodw ruchomych.

608

Ajdukiewicz A. i in.: Kaskada bdw wiodca do awarii schody kaskadowe stadionu

Pierwotne rozwizanie projektowe, przewidujce monolityczne biegi z jedn centraln

belk cig, podpart na trzech supach, zawierao istotne usterki koncepcyjne i bdy
projektowe, wskazane dalej w referacie. Byo to rwnie rozwizanie trudne technologicznie
i bardzo czasochonne. Ta ostatnia cecha bya powodem odstpienia na wniosek wykonawcy
od realizacji konstrukcji monolitycznej.
Opracowano zamienny projekt konstrukcji w wersji prefabrykowanej. Projekt ten powtarza cz bdw projektu pierwotnego i wprowadza dalsze bdy w koncepcji, obliczeniach
i konstrukcji. Znaczco zmieniono ustrj konstrukcyjny, co prowadzio do dalszego obnienia
sztywnoci. Ten projekt zosta zrealizowany.
Po stwierdzeniu wad wykonanej konstrukcji podjto najpierw decyzj o rozbirce schodw, a nastpnie z uwagi na drastyczne opnienie realizacji obiektu zaprojektowano
i wykonano kosztowne wzmocnienie stalowe. W wyniku naprawy usunito cz usterek,
ale pod wzgldem odpornoci na wpywy dynamiczne schody pozostawiaj nadal wtpliwoci
nie tyle w zakresie nonoci, co uytkowalnoci.
Referat przedstawia wyniki analiz oraz oblicze sprawdzajcych, statycznych i dynamicznych, wraz z oglnymi wnioskami.
2. Opis oglny podstawowych wersji konstrukcji
2.1. Opis konstrukcji monolitycznej niezrealizowanej
Schody kaskadowe (nieruchome) w wersji pierwotnej zostay zaprojektowane jako elbetowe, monolityczne, dwuwspornikowe zlokalizowane wok owalnej niecki Stadionu
Narodowego. czna liczba klatek schodw kaskadowych wynosi 15.
Gwn konstrukcj non nieruchomych schodw kaskadowych w wersji monolitycznej
stanowia elbetowa centralna dwuprzsowa belka ze wspornikiem, oparta doem na konstrukcji stadionu (na poziomie -0,41 m) i na dwch supach elbetowych monolitycznych o przekroju 0,60,6 m o rnej wysokoci, dostosowanej do lokalizacji na obwodzie stadionu. Belka
elbetowa miaa zmienn wysoko i wystawaa (za wyjtkiem wspornika) powyej biegw
i spocznikw na wysoko 1,16 m (wystajca cz belki stanowia balustrad rodkow).
Szeroko belek poniej pyty biegw wynosia 0,6 m, natomiast powyej: 0,4 m. Wspornikowe pyty biegw i spocznikw, o gruboci 0,235 m tworzyy z belk przekrj krzyowy.
Przekrj schodw monolitycznych przedstawia rys. 1.

Rys. 1. Przekrj poprzeczny przez belk centraln i biegi schodowe (na podstawie dokumentacji [1])

Belki w rzucie zaprojektowano w linii amanej. Ksztat linii jest rny i zaleny od lokalizacji schodw wzgldem owalnego obrysu stadionu. Schody zaczynaj si od poziomu
+0,16 m, a najwyszy spocznik schodw kaskadowych znajduje si na poziomie +14,18 m
i jest poczony z konstrukcj stadionu. czna szeroko biegw schodowych wynosi 5,2 m.

Konstrukcje elbetowe

609

Widok schodw w rzucie oraz w rozwiniciu pokazano schematycznie na rys. 2.

Rys. 2. Przekrj rozwinicie w osi belek oraz widok z gry przykadowych schodw kaskadowych
w konstrukcji monolitycznej niezrealizowanych (na podstawie dokumentacji [1])

1.2. Opis konstrukcji prefabrykowanej zrealizowanej

Schody zaprojektowane pierwotnie jako monolityczne, przeprojektowano w celu skrcenia
czasu budowy i zmieniono technologi ich wykonania z monolitycznej na prefabrykowan.
Projekt zamienny powsta na wniosek Generalnego Wykonawcy, po uzyskaniu zgody Projektanta oraz akceptacji Inwestora. Starano si zachowa przy tym ogln koncepcj konstrukcji
schodw monolitycznych.
Schody zaczynaj si od poziomu +0,16 m, a najwyszy spocznik schodw kaskadowych
znajduje si na poziomie +14,18 m i jest poczony z konstrukcj stadionu. czna szeroko
biegw schodowych wynosi 5,2 m. Przykadowy rysunek schodw przedstawiono na rys. 3.
Gwn konstrukcj non nieruchomych schodw kaskadowych stanowi cztery
prefabrykowane belki elbetowe o szerokoci 0,6 m i zmiennej wysokoci, wsparte na trzech
prefabrykowanych supach elbetowych o przekroju 0,60,8 m i rnej wysokoci dostosowanej do lokalizacji na obwodzie stadionu. Doln belk oparto bezporednio na podou
(w poziomie 0,41 m). Belk grn wykonano jako wspornikow. Na wsporniku oraz na belce
stropowej stadionu oparto pyty typu Filigran zbrojone prtami 12 mm i wzmocnione
stalowymi dwuteownikami HEB160 w zmiennym rozstawie od 0,61,0 m (rednio 0,75 m).
Na pytach Filigran wybetonowana zostaa pyta elbetowa o gruboci 0,16 m.
Prefabrykowane belki uoone s w rzucie w linii amanej (rys. 3). Ksztat linii jest rny
i zaleny od lokalizacji schodw wzgldem obrysu stadionu. Belki usytuowane s w osi biegu,
w zwizku z czym spoczniki stanowi dwustronne wsporniki zamocowane w belkach.

610

Ajdukiewicz A. i in.: Kaskada bdw wiodca do awarii schody kaskadowe stadionu

Rys. 3. Przekrj rozwinicie w osi belek i widok z gry przykadowych schodw kaskadowych
w konstrukcji prefabrykowanej zrealizowanej (na podstawie dokumentacji [3])

Na spocznikach oparto prefabrykowane biegi schodowe o szerokoci 2,59 m, nie poczone

bezporednio z belkami. Biegi schodowe poczono ze spocznikami 3 prtami 16 mm (rozmieszczonymi wzdu krawdzi grnej biegu) i 3 prtami 12 mm (rozmieszczonymi wzdu
krawdzi dolnej biegu). Na spocznikach prty biegw schodowych osadzono w gniazdach
o rednicy 60 mm formowanych rurami karbowanymi typu Robusta (rys. 8b).
W celu zapewnienia poczenia supw z belkami w supie niskim i porednim wykonano
wystajce ze supw prty 32 mm z nagwintowanymi kocami, trafiajce w otwory w belkach, natomiast w supie najwyszym pozostawiono gniazda o rednicy 100 mm i gbokoci
1650 mm formowane rurami Robusta. Analogiczne rozwizanie zastosowano w belkach
w miejscu oparcia spocznikw (rury Robusta o wymiarach 80900 mm).
W trakcie montau, w gniazdach, po usuniciu z nich wody, osadzano prty, po czym
wypeniano je bezskurczow zapraw cementow w celu zapewnienia zakotwienia prtw.
2. Historia projektu i realizacji
Projekt budowlany przedmiotowych schodw zosta opracowany w 2009 roku i zatwierdzony
do realizacji decyzj pozwolenia na budow. Przewidywa on wykonanie wszystkich klatek
schodw kaskadowych w technologii monolitycznej z betonu architektonicznego. Wykonawca
uzyska do realizacji projekt we wrzeniu 2009 r. i obawiajc si braku moliwoci uzyskania
betonu architektonicznego odpowiedniej jakoci w warunkach jesienno-zimowych zaproponowa
Inwestorowi zmian technologii wykonania schodw kaskadowych nieruchomych. Zaproponowano konstrukcj monolityczn zastpi prefabrykowan. Zmiana technologii wykonania
wizaa si z koniecznoci zmiany odpowiednich rozwiza konstrukcyjnych (polegajcych np.
na wprowadzeniu dodatkowego supa) oraz opracowaniem nowego projektu konstrukcji scho-

Konstrukcje elbetowe

611

dw, co oceniono jako odstpstwo nieistotne w stosunku do pierwotnie przyjtych rozwiza projektowych zatwierdzonych w pozwoleniu na budow. Po uzyskaniu przez Wykonawc zgody
Projektanta i akceptacji Inwestora, opracowano projekt zamienny w technologii prefabrykowanej.
Zgodnie z wpisami do Dziennika Montau prefabrykowanych schodw kaskadowych
monta schodw rozpoczto w poowie kwietnia 2010 r. i kontynuowano do poowy wrzenia
2010 r., po kiedy to prace zostay przerwane. Powodem przerwania montau byo stwierdzenie
nadmiernych przemieszcze przy obcieniach dynamicznych (badania IBDiM [7]).
Prace wznowiono w pierwszej poowie stycznia 2011 roku. W lutym 2011 r. stwierdzono
pierwsze zarysowania na gowicy jednego supa oraz rysy i odspojenia betonu w jednej z belek.
Zdaniem dostawcy prefabrykatw uszkodzenia nastpiy w wyniku zamarznicia wody
we wbudowanych rurach karbowanych typu Robusta, sucych do poczenia elementw.
Zalecono wygrodzenie stref wok uszkodzonych elementw i wydanie zakazu poruszania si
po schodach kaskadowych, w ktrych wystpiy uszkodzenia. Stwierdzono dalsze uszkodzenia supw i belek na 9 klatkach i przystpiono do pobierania prbek betonu i wykonania
bada, podejmujc take badania pod obcieniami prbnymi, ktre day wynik negatywny.
Dnia 23.05.2011 Gwny Inspektor Nadzoru, wpisa do Dziennika Budowy: polecam,
w powoaniu na art. 26, p. 2 Prawa Budowlanego, rozebranie wszystkich 15 konstrukcji
schodw oraz ponowne ich wykonanie wg pierwotnego projektu, tj. w konstrukcji monolitycznej.. Polecenia tego po dalszych uzgodnieniach nie wykonano.
Na zlecenie Gwnego Wykonawcy Orodek Rzeczoznawstwa i Techniki Budowlanej OW
PZiTB opracowa Opini o stanie zagroenia katastrof budowlan schodw zewntrznych
Stadionu Narodowego przy obecnym stanie obcie ktr przedstawiono na zebraniu
koordynacyjnym w dniu 01.06.2011 r. Opinia ta wykluczya zagroenie schodw katastrof
budowlan i zakwalifikowaa je do naprawy wedug wariantowo przedstawionych rozwiza.
Na tej podstawie w czerwcu 2011 r. zawarto ugod dotyczc naprawy schodw kaskadowych i spord wariantw naprawy:
wzmocnienie konstrukcji poprzez zastosowanie tam wglowych i ywic oraz pomocniczych elementw stalowych,
naprawa polegajca na czciowym demontau konstrukcji, reprofilacji uszkodzonych
elementw i ich ponownym montau,
wykonanie dodatkowej, niezalenej konstrukcji stalowej, ktra spenia funkcje
konstrukcyjne i wymagania architektoniczne (estetyczne obudowanie elementw elbetowych),
wybrano do realizacji wariant ostatni (c).
Jednoczenie, z uwagi na monta fasady stadionu, Gwny Inspektor Nadzoru dopuci
moliwo prowadzenia prac w obrbie uszkodzonych elementw schodw, m.in. pod warunkiem doranego wzmocnienia gowic supw. Opracowano projekt wzmocnienia szeciu
uszkodzonych gowic supw. Dotyczyo to supw najwyszych, z osadzonymi w gowicy
supa rurami Robusta. Zgodnie z projektem wzmocnienie polegao wykonano postaci opaski
z laminatw FRP, powstaych z mat z wkien wglowych i ywicy epoksydowej.
W lipcu 2011 r. przystpiono do realizacji projektu ostatecznego wzmocnienia, polegajcego na obudowaniu istniejcych prefabrykatw blachami stalowymi, poczonymi z betonem
za pomoc zapraw mineralno-polimerowych.
3. Opis i bdy projektu pierwotnego
Obliczenia statyczno-wytrzymaociowe schodw w wersji monolitycznej (niezrealizowanej) zamieszczono cznie na 6 stronach z 646 stronicowej dokumentacji oblicze statyczno-

612

Ajdukiewicz A. i in.: Kaskada bdw wiodca do awarii schody kaskadowe stadionu

wytrzymaociowych konstrukcji elbetowej stadionu. Na podstawie zamieszczonych rysunkw na stronach oblicze mona domniemywa, e modele obliczeniowe przygotowano
w programie obliczeniowym Robot Millennium, za pomoc modelu przestrzennego, prtowo
powokowego. Gwne belki none i supy, tworzce pojedyncz ram ze wspornikiem,
zamodelowano wykorzystujc elementy prtowe, sztywno z sob poczone, jak rwnie
sztywno poczone z konstrukcj wsporcz. Pyty spocznikw i biegw schodowych zamodelowano jako paskie powoki wspornikowo dwustronnie poczone sztywno z pojedyncz
belk gwn, zlokalizowan w osi podunej schodw, tworzc w ten sposb przekrj
krzyowy. Widok przyjtego do oblicze modelu przedstawionego w dokumentacji oblicze
pokazano na rysunku 4.

Rys. 4. Schemat schodw monolitycznych przedstawiony w dokumentacji do pozwolenia na budow

(na podstawie dokumentacji [2])

Dolny bieg zaprojektowano najprawdopodobniej jako sztywno poczony z konstrukcj

stadionu poniej poziomu posadowienia schodw, natomiast poczenie grnego wspornikowego spocznika z konstrukcj stadionu przewidziano w projekcie schodw monolitycznych
z wykorzystaniem koszykw izolacyjnych typu ISOPRO typ PI-IPT 14/10. Tak rozwizane
poczenie, w podejciu obliczeniowym, mona interpretowa jako liniowo przegubowe,
nieprzesuwne.
W uzyskanej dokumentacji dotyczcej wersji monolitycznej nie znaleziono informacji
o przyjtych obcieniach i moliwych oddziaywaniach na konstrukcj schodw. Niemal
jedynymi zaoeniami wymienionymi w obliczeniach statycznych s: klasa betonu, klasa stali,
wspczynnik pezania betonu oraz szeroko graniczna rozwarcia rys. W obliczeniach dotyczcych schodw kaskadowych podano: beton klasy B37; stal klasy A-IIIN, fyk = 490 MPa;
wspczynnik pezania betonu p = 1,68. W podpunktach dotyczcych obliczania pyt spocznikw i biegw uzupeniono zaoenia o dopuszczaln szeroko rozwarcia rys wynoszc
adop = 0,3 mm. Dla belek i supw zaostrzono ten warunek podajc adop = 0,2 mm.
W obliczeniach dla supw zaoono klas betonu B45, co nie ma odzwierciedlenia na rysunkach wykonawczych, poniewa na dokumentacji rysunkowej dla wszystkich elementw,
w tym supw, podano klas B37.

Konstrukcje elbetowe

613

Zaoenia klasy ekspozycji podano jedynie w dokumentacji rysunkowej szalunkowej

i oznaczono jako XC4. Nie jest to w peni wystarczajce zaoenie, gdy dla schodw wykonanych na zewntrz naleao przyj klas XF3, z uwagi na moliwo znaczcego oddziaywania cyklicznego zamraania/rozmraania betonu w stanie mokrym.
Przyjcie klasy ekspozycji XC4 jest zaoeniem poprawnym odnonie do wymaga klasy
betonu, rysoodpornoci oraz wielkoci wymaganych otulin (przedstawionych na rysunkach
zbrojeniowych). W przypadku ekspozycji klas XF naley zwrci szczegln uwag na waciwoci mieszanki betonowej (maksymalny stosunek w/c, minimalna zawarto cementu)
i struktur betonu [12].
Niepokj budzi zamieszczony w opracowaniu wykres momentw zginajcych (rys. 5), zamiast obwiedni momentw zginajcych, co moe wiadczy o pominiciu analizy kombinacji
obcie w obliczeniach statycznych schodw.
Wobec braku informacji o przyjtych zaoeniach dotyczcych obcie oraz oddziaywa
termicznych i skurczowych dziaajcych na konstrukcj schodw, wykonano obliczenia
sprawdzajce w dwch wersjach:
a) z uwzgldnieniem wszystkich moliwych oddziaywa;
b) bez uwzgldnienia oddziaywa termicznych i skurczowych.
Przeprowadzone analizy statyczne konstrukcji schodw monolitycznych z uwzgldnieniem oddziaywa termicznych i skurczowych oraz bez ich uwzgldniania wykazay, e projekt zosta wykonany najprawdopodobniej bez uwzgldnienia oddziaywa termicznych
i skurczowych. Na rysunkach 6 i 7 przedstawiono porwnanie otrzymanych obwiedni momentw zginajcych dla oblicze z uwzgldnieniem oddziaywa termicznych i skurczowych
(rys. 6) oraz bez ich uwzgldniania (rys. 7).

Rys. 5. Wykres momentw zginajcych w belkach przedstawiony w pierwotnych obliczeniach

(na podstawie dokumentacji [2])

614

Ajdukiewicz A. i in.: Kaskada bdw wiodca do awarii schody kaskadowe stadionu

Rys. 6. Wykres obwiedni momentw zginajcych w paszczynie pionowej (My) [kNm],

z uwzgldnieniem oddziaywa termicznych i skurczowych

Rys. 7. Wykres obwiedni momentw zginajcych w paszczynie pionowej (My) [kNm],

bez uwzgldnienia oddziaywa termicznych i skurczowych

Nastpnie na podstawie wielkoci si wewntrznych otrzymanych z oblicze, z uwzgldnieniem oddziaywa termicznych i skurczowych, wyznaczono potrzebne zbrojenie gwne
i stwierdzono:
w przypadku ekstremalnego momentu zginajcego i towarzyszcej siy osiowej (rozciganie), wystpujcych nad supem wysokim (rys. 6), wedug oblicze wymagana powierzchnia zbrojenia w grnej czci belki wynosi 193,67 cm2, co odpowiada 32 prtom 28,
a zgodnie z rysunkami wykonawczymi w tym przekroju zaprojektowano 16 prtw 28,
podobna sytuacja wystpuje w kolejnym przekroju krytycznym przsowym; wymagane obliczeniowo pole zbrojenia wynosi 156,29 cm2, co odpowiada 26 prtom 28,
a zgodnie z rysunkami wykonawczymi w tym przekroju zaprojektowano take tylko
16 prtw 28.

Konstrukcje elbetowe

615

Zaprojektowane zbrojenie przedstawione na rysunkach wykonawczych w projekcie

schodw monolitycznych jest zatem zdecydowanie niewystarczajce, jeeli w obliczeniach
uwzgldnia si oprcz obcie staych i uytkowych, take wpywy termiczne i skurczowe.
W przypadku zaistnienia oddziaywa termicznych i skurczowych nastpiyby lokalne uszkodzenia konstrukcji.
W przypadku, gdyby konstrukcja moga si swobodnie odksztaca, czyli bez potrzeby
uwzgldniania wpyww termicznych, stwierdzono na podstawie oblicze praktycznie wystarczajc ilo zbrojenia przewidzian w rysunkach zarwno w belkach, jak i w supach.
Analogiczna sytuacja wystpuje w iloci zbrojenia w pytach biegw i spocznikw.
W przypadku uwzgldnienia oddziaywa termicznych i skurczowych zbrojenie jest niewystarczajce, natomiast bez uwzgldnienia oddziaywa termicznych i skurczowych stwierdzono praktycznie wystarczajce iloci zbrojenia konstrukcji, za wyjtkiem zbrojenia grnego
podunego (rwnolegego do belek) spocznikw porednich. Uwidocznio si tu rwnie zbyt
due uproszczenie obliczeniowe zastosowane w pierwotnym modelu numerycznym, polegajce na modelowaniu pyt spocznikw i biegw jako urednionych powierzchni paskich
(rys. 4), zamiast uwzgldnienia rzeczywistego ksztatu pyty amanej w miejscu poczenia
pyty spocznika z pyt biegu (rys. 6).
Wykonano rwnie sprawdzajce obliczenia dynamiczne i stwierdzono, e pierwsza posta drga wasnych jest postaci gitn, przy czstotliwoci drga wasnych f = 3,90 Hz, natomiast druga jest postaci skrtn, dla czstotliwoci drga wasnych wynoszcych f = 4,77 Hz.
Przyjmujc za [13, 14] czstotliwoci chodu ludzkiego po schodach w zakresie: od okoo
34 Hz, z zastrzeeniem moliwoci wzrostu czstotliwoci wzbudzenia do 4,5 Hz, naley
stwierdzi, na podstawie analizy modalnej, e konstrukcja schodw w wersji monolitycznej
stanowia ukad niskostrojony, a zakres czstoci wymuszajcej obejmuje pierwsz posta
drga wasnych (swobodnych) konstrukcji schodw, co oznacza, e moe doj do zjawiska
rezonansu. W zwizku z tym, drgania ustalone wzbudzone poruszajcym si tumem po analizowanych schodach, mogy powodowa znaczcy wzrost si wewntrznych, w konsekwencji
doprowadzajc do lokalnych uszkodze. Analizujc wyniki przyrostu si wewntrznych
w charakterystycznych przekrojach naley stwierdzi, e nono konstrukcji schodw przy
czstoci wymuszenia w zakresie rezonansowym, to znaczy w zakresie 0,81,2 czstoci
drga swobodnych w pierwszej postaci, co odpowiada czstociom 3,124,6 Hz, bya w pierwotnej wersji (monolitycznej) zdecydowanie niewystarczajca.
4. Opis i bdy projektu zamiennego
Konsekwencj zmiany technologii wykonania schodw (z monolitycznej na prefabrykowan) byy zmiany rozwiza projektowych, ktre zostay wprowadzone przez Projektanta.
Uznano je jako odstpstwa nieistotne od pierwotnych rozwiza projektowych zatwierdzonych decyzj pozwolenia na budow zgodnie z art. 36a ust. 5 i 6 Prawa budowlanego.
Naley zaznaczy, e zmiany konstrukcji w stosunku do projektu pierwotnego byy
zasadnicze z punktu widzenia statyki (oraz dynamiki) konstrukcji i obejmoway m.in.:
a) zmian przekroju gwnych belek nonych schodw (z krzyowego na prostoktny,
rys. 8),
b) przyjcie rozwizania z pominiciem wsppracy biegw schodowych z belkami,
c) zmian schematu statycznego ustroju nonego przez wprowadzenie dodatkowego supa
podpierajcego belki i swobodne oparcie dwch dolnych segmentw belkowych na supach (zmiana w stosunku do schematu belki cigej w wersji pierwotnej),
d) wprowadzenie kluczowych i zarazem kopotliwych z punktu widzenia wykonawstwa
pocze midzy elementami prefabrykowanymi.

616

a)

Ajdukiewicz A. i in.: Kaskada bdw wiodca do awarii schody kaskadowe stadionu

b)

Rys. 8. Przekroje poprzeczne belek: a) w wersji pierwotnej monolitycznej, b) w wersji zrealizowanej

prefabrykowanej (na podstawie dokumentacji [1], [3])

Projekt konstrukcji schodw kaskadowych w wersji prefabrykowanej naley ocenia

w dwch aspektach: 1) poprawnoci oblicze statyczno-wytrzymaociowych i 2) poprawnoci rozwiza przyjtych ostatecznie w dokumentacji wykonawczej, rysunkowej.
W obliczeniach statycznych stwierdzono nastpujce bdy w zaoeniach obliczeniowych, majce rne znaczenie:
zaoenie podparcia przegubowo-nieprzesuwnego ustroju nonego bezporednio na fundamencie; jest to niezgodne z rozwizaniem tego poczenia na rysunkach wykonawczych, gdzie zaprojektowano poczenie dolnej belki nonej z fundamentem z zapewnieniem przesuwu poziomego,
bd w definicji elementw prtowych dwch belek nonych, tj. pierwszej i drugiej, polegajcy na przyjciu do oblicze zanionego przekroju o wymiarach 6090 cm zamiast
60120 cm,
w pierwszym wariancie oblicze uwzgldnienie dodatkowego obcienia o wartoci
16,88 kN/m wewntrznym murkiem rozdzielajcym z betonu (niezrealizowanym),
przyjcie obcienia wszystkich spocznikw ciarem najkrtszego, dolnego biegu,
z niedoszacowaniem tym samym obcienia przy pozostaych, duszych biegach,
pominicie obcienia poziomego porczy, o normowej wartoci charakterystycznej
1,5 kN/m,
przyjcie obcienia wiatrem w paszczynie ukadu jako liniowo rozoonego na krawdzi spocznikw, zamiast parcia prostopadego do biegw i spocznikw.
W projekcie zamiennym zupenie pominito w obliczeniach dwa istotne wpywy: obcienia termiczne (nagrzaniem i ochodzeniem) oraz drgania konstrukcji schodw.
Z kolei w dostpnej dokumentacji technicznej projektu wykonawczego nie stwierdzono
wikszych usterek. Wtpliwo budzi jedynie sposb wykonstruowania zbrojenia poprzecznego w belkach. Z uwagi na sposb betonowania w zakadzie prefabrykacji w pozycji odwrconej
zbrojenie to zostao zaprojektowane na peen zakad doem, co w przypadku belek dolnych
pierwszej i drugiej powoduje zakad w strefie rozciganej. W konsekwencji, w tych belkach
istnieje zagroenie prostowaniem hakw i odpadaniem otuliny w skrcanych belkach.
Naley rwnie zaznaczy, e na rysunkach wykonawczych przyjto dla otulenia klas
ekspozycji XC3, podczas gdy w projekcie pierwotnym (w technologii monolitycznej) przyjto
klas XC4. Wedug normy [12] klas ekspozycji XC3 odnosi naley do rodowiska o umiarkowanej wilgotnoci (w tym powierzchni betonowych na zewntrz, osonitych przed

Konstrukcje elbetowe

617

deszczem); z kolei XC4 do rodowiska cyklicznie mokrego i suchego (do powierzchni

betonowych naraonych na kontakt z wod).
Tymczasem dla schodw na zewntrz, z uwagi na moliwo cyklicznego zamraania/rozmraania betonu w stanie mokrym, waciw klas ekspozycji jest klasa XF3. To pominicie powtrzono za wersj monolityczn projektu.
Niezalenie jednak od tej formalnej niezgodnoci zaoe, warunki minimalnego otulenia
przyjte na rysunkach wykonawczych elementw prefabrykowanych zostay spenione w kadym przypadku (tj. dla klas ekspozycji XC3, XC4 i XF3).
W celu weryfikacji oblicze do projektu zamiennego schodw przeprowadzono wasne
analizy statyczne i dynamiczne konstrukcji schodw prefabrykowanych, w tym z uwzgldnieniem oddziaywa temperaturowych i si dynamicznych.
Obliczenia sprawdzajce wykonano dla tej klatki schodowej, dla ktrej wczeniej wykonano obcienie prbne [7].
W modelu przyjto nastpujce zaoenia obliczeniowe: beton B60; gwne belki none
zamodelowano jako elementy prtowe o przekrojach prostoktnych staych lub zmiennych,
urednionych na dugoci; belki none zamodelowano w osi ukadu konstrukcji, z korekt
momentw bezwadnoci wzgldem osi gwnych przekroju, spoczniki oraz biegi schodowe
zamodelowano jako elementy powokowe; pyty prefabrykowane biegw rozdzielono w osi
belki, traktujc je jako pracujce niezalenie; biegi schodowe oddylatowano od belek.
Przyjto sztywne zamocowanie spocznikw w belkach i przegubowe poczenia biegw
schodowych wzdu krawdzi spocznikw. Spocznik czcy wspornik belki z pyt stadionu
przyjto jako panel z przewieszeniem, oparty liniowo, przegubowo nieprzesuwnie na konstrukcji stadionu oraz przegubowo na wsporniku belki. Poczenia supw z belkami przyjto jako
przegubowe w paszczynie ukadu konstrukcji schodw. Supy sztywno zamocowano
w fundamencie, a belk doln schodw oparto bezporednio na fundamencie, przegubowoprzesuwnie w paszczynie ukadu.
Wykonano nastpujce obliczenia: w ramach statyki liniowej kombinacje pene wszystkich obcie, w ramach analizy dynamicznej wyznaczono parametry drga wasnych konstrukcji oraz odpowied konstrukcji na drgania wymuszajce.
Zestawienie obcie wykonano na podstawie polskich norm (poprzedzajcych Eurokody), co byo zgodne z zaoeniami przyjtymi w projekcie zamiennym konstrukcji.
Obcienie ciarem wasnym przyjto w programie obliczeniowym na podstawie
wymiarw geometrycznych przekrojw i gstoci materiau, z uwzgldnieniem rozbienoci
pomidzy rzeczywist geometri elementw konstrukcyjnych, a modelem obliczeniowym.
Na spoczniku grnym uwzgldniono warstw wyrwnawcz 40 mm. Obcienie ciarem
barierek przyoono do krawdzi spocznikw i biegw schodowych jako liniowo rozoone.
W obliczeniach sprawdzajcych ostatecznie pominito obcienie ciarem wewntrznego
murka betonowego, ktre pierwotnie zadano w obliczeniach [4], po czym wycofano w [5].
Obcienie zmienne tumem o wartoci qk = 5,0 kN/m2 przyoono do spocznikw i biegw
schodowych jako rwnomiernie rozoone, rzutowane na paszczyzn poziom. Obcienie
poziome porczy o wartoci qk = 1,5 kN/m przyoono do krawdzi spocznikw i biegw
schodowych jako ukad obcie liniowo rozoonych i momentw skrcajcych.
Obcienie wiatrem zdefiniowano w dwch schematach, jako: 1) obcienie prostopade
do ukadu belek: obcienie przyoono jako liniowe, rozoone na jednostk dugoci belek
i supw, zebrane z odpowiednich powierzchni przypadajcych na poszczeglne elementy;
w zestawieniu pominito niewielki moment skrcajcy, wynikajcy z mimorodowego oddziaywania wiatru oraz 2) obcienie rwnolege do ukadu (belek nonych) oddziaujce od strony
wejcia na schody; przyoono je jako obcienie powierzchniowe prostopade (parcie) do powierzchni biegw i spocznikw.

618

Ajdukiewicz A. i in.: Kaskada bdw wiodca do awarii schody kaskadowe stadionu

Oddziaywania wiatru rwnolegego do ukadu belek nonych, od strony wejcia na schody

jako ssania, nie rozwaano z uwagi na wpyw korzystny. Nie rozwaono rwnie kierunku
wiatru rwnolegego do ukadu belek nonych oddziaujcego od strony podniebienia schodw
z uwagi na korzystny wpyw.
Oddziaywanie temperatury w porze letniej o wartoci +32C i w porze zimowej o wartoci -20C przyjto jako rnic t C, midzy redni temperatur konstrukcji w porze
letniej i zimowej, a jej temperatur scalenia t0.
Obliczenia sprawdzajce wykonano dla dwch rwnie prawdopodobnych sytuacji obliczeniowych. W pierwszej sytuacji obliczeniowej analiz statyczn prowadzono z uwzgldnieniem
wszystkich moliwych przypadkw obcie, w tym biorc pod uwag oddziaywania
temperaturowe. W drugiej sytuacji obliczeniowej wykonano analiz statyczn dla wszystkich
przypadkw obcie, jednak z pominiciem oddziaywa termicznych.
Uwzgldnienie obcienia temperatur (nagrzania albo ochodzenia) konstrukcji schodw
spowodowao istotny wzrost si w konstrukcji, a w szczeglnoci: w najniszym supie (momentw zginajcych My w paszczynie ukadu i si poprzecznych Fy rys. 9) oraz we wsporniku belki (rozcigajcych si osiowych Fx) rys. 10.

Rys. 9. Obwiednia momentw zginajcych My [kNm] z uwzgldnieniem obcienia termicznego

Rys. 10. Obwiednia si osiowych Fx [kN] z uwzgldnieniem obcienia termicznego

Konstrukcje elbetowe

619

Model numeryczny wykonany na potrzeby analizy statycznej wykorzystano do numerycznej analizy dynamicznej w zakresie czstotliwoci i drga swobodnych (analizy modalnej).
Na podstawie analizy modalnej do dalszych analiz wybrano dwie pierwsze postacie drga
wasnych modelu konstrukcji schodw prefabrykowanych, tj.: skrtn, dla czstotliwoci
drga wasnych f1 = 2,62 Hz (rys. 11) oraz gitno-skrtn dla f2 = 5,04 Hz (rys. 12).

Rys. 11. Pierwsza forma drga swobodnych (wasnych)

Rys. 12. Druga forma drga swobodnych (wasnych)

W celu oceny podatnoci konstrukcji na drgania wykonano analiz harmoniczn w dziedzinie czstotliwoci. Celem tej analizy byo uzyskanie wartoci tzw. funkcji odpowiedzi
czstotliwoci FRF (ang. Frequency Response Function) dla wzw modelu. Przebieg funkcji
odpowiedzi czstotliwoci pozwoli na oszacowanie wpywu drga na konstrukcj schodw
w zaoonej dziedzinie czstotliwoci.
W celu analizy wpywu wzbudzenia w trakcie schodzenia tumu po schodach, do wszystkich biegw schodowych oraz spocznikw przyoono rwnomiernie rozoone obcienie
tumem o wartoci 5,0 kN/m2.
Przyjto zakres czstotliwoci wzbudzenia schodw od 0,01 do 4,5 Hz, obejmujcy zakres
czstotliwoci chodu ludzkiego po schodach, zgodnie z [13, 14].

620

Ajdukiewicz A. i in.: Kaskada bdw wiodca do awarii schody kaskadowe stadionu

Obliczone wartoci dwch pierwszych czstotliwoci drga wasnych (f1 = 2,62 Hz oraz
f2 = 5,04 Hz) s wic bliskie czstotliwociom chodu ludzkiego po schodach. Std, istnieje
prawdopodobiestwo wystpienia w konstrukcji schodw drga o charakterze rezonansowym.
W analizie harmonicznej wpyw drga rezonansowych uwidoczni si przede wszystkim
w zakresie wymuszenia bliskiego drugiej postaci drga wasnych (4,50 Hz f2 = 5,04 Hz).
W wyniku rezonansu nastpio odwrcenie znaku momentw zginajcych w stosunku
do wartoci projektowanych - w belce wspornikowej oraz w trzeciej (grnej belce) rys. 13.

Rys. 13. Wykres momentw zginajcych My [kNm] dla czstotliwoci wymuszenia f = 4,50 Hz

W projekcie zamiennym schodw, w belce wspornikowej przyjto doem 432 mm (std:

As1 = 32,17 cm2) i 1232 mm gr (As2 = 96,51 cm2), ze stali RB500W (A-IIIN). Uwzgldniajc to zbrojenie, nono na zginanie (doem) przekroju nadsupowego oszacowano na:
MRd 3700 kNm, czyli znaczco wicej od momentu wyznaczonego w analizie harmonicznej
(rys. 13). Co wane, rwnie poczenie belki wspornikowej z grn belk schodw, dziki
cigoci dolnych prtw, pozwolioby przenie momenty rozcigajce doln krawd
wspornika rys. 15b.
Pomimo zauwaonych bdw w pierwotnych obliczeniach statycznych (oblicze dynamicznych nie wykonano) do projektu zamiennego schodw, w obliczeniach sprawdzajcych
(z uwzgldnieniem dynamiki schodw) nie stwierdzono przekroczenia stanw granicznych
nonoci w przekrojach krytycznych gwnych elementw nonych schodw i uzyskano iloci
zbrojenia co najmniej rwne zawartym na rysunkach wykonawczych.
Wynika to z przewymiarowania przekrojw na rysunkach wykonawczych elementw
prefabrykowanych schodw i przyjcia iloci zbrojenia wikszej od ustalonej na podstawie
wynikw oblicze wytrzymaociowych. Rwnie uzyskany w obliczeniach dynamicznych
wzrost si w schematach, ktre nie byy brane pod uwag w projektowaniu, i w zakresie
czstotliwoci wymuszenia 04,5 Hz, nie prowadzi do przekroczenia warunkw stanu granicznego nonoci. Wykazano, e nono przewymiarowanych przekrojw podporowych (dziki
zbrojeniu doem) jest wystarczajca do przeniesienia tych dodatkowych si.
5. Wady realizacji pierwszego etapu
Niezalenie od bdw projektowych w wersji monolitycznej (niezrealizowanej) i w wersji
prefabrykowanej (zrealizowanej) wystpiy w tej ostatniej znaczce wady wykonawcze. Wady
te wystpiy we wszystkich fazach realizacji konstrukcji prefabrykowanej, a mianowicie:

Konstrukcje elbetowe

621

a) na etapie wykonania elementw w zakadzie prefabrykacji,

b) w trakcie transportu i skadowania elementw na budowie,
c) w trakcie montau konstrukcji schodw.
W trakcie wykonawstwa elementw (w zakadzie prefabrykacji) popeniono bdy polegajce przede wszystkim na:
niedokadnoci geometrycznej prefabrykatw, co ujawnio si w trakcie montau schodw przez wystpienie licznych imperfekcji w stykach pomidzy poszczeglnymi
prefabrykatami wszystkich 15 biegw schodw kaskadowych nieruchomych,
uchybieniach w usytuowaniu otworw i wkadek do pocze prefabrykatw.
W Protokoach koniecznoci montau schodw kaskadowych, doczonych do pism
Kierownika Montau schodw prefabrykowanych (przytoczonych w ekspertyzie [10]) zwrcono m.in. uwag na fakt, e: otwory w ryglu dolnym w miejscu montowania pierwszych
rygli na stropie wykonano o rednicy 35 mm niezgodnie z projektem (powinny by gniazda
w postaci rury stalowej 80402 mm),
niewaciwej pielgnacji elementw schodw, ktrej skutkiem byy liczne rysy skurczowe wszystkich elementw prefabrykowanych zabudowanych w konstrukcji schodw
kaskadowych, w zaoeniu majcych mie wykoczenie w standardzie betonu architektonicznego (czego nie udao si zachowa),
wadliwej strukturze betonu (stwierdzonej w toku bada prbek pobranych ze supw
i belek przez renomowane laboratoria), skutkujcej porowatoci i obnion mrozoodpornoci betonu.
W trakcie transportu i skadowania elementw wystpiy uszkodzenia naroy prefabrykatw, mogce wynika z niedbalstwa w trakcie prowadzenia rozadunku elementw i ich
skadowania.
W trakcie montau konstrukcji schodw prefabrykowanych popeniono przede wszystkim
nastpujce bdy:
niewaciwe wypenienie otworw poczeniowych (rury typu Robusta) zapraw, co spowodowao pozostawienie wody wolnej (niezwizanej) w poczeniu i, w okresie zimowym, jej zamarznicie prowadzce do rozsadzenia rur Robusta przez ld; powstay
uszkodzenia belek i supw (spkania betonu gowic najwyszych supw oraz odspojenia otuliny bocznych cian belek, rys. 14). Stwierdzono w [10] wystpowanie miejscowych brakw wypenienia rur Robusta i tym samym: brak trwaego i niezawodnego
zakotwienia trzpieni stalowych w rurach Robusta. Skutki uszkodze wynikajce z dziaania mrozu, polegajce m.in. na spkaniach gowic supw byy doranie usuwane przez
powierzchniowe naprawy za pomoc laminatu,
monta i wasne przerbki niewaciwie wykonanych prefabrykatw [10]: 1) ze wzgldu
na niezgodne z projektem umieszczenie hakw zawiesi kulowych w supach, supy
obracano a nie podnoszono, rozkuwano i czyszczono gniazda u podstawy supw byy
to skutki niedokadnego ich wykonanie w stosunku do projektu, 2) w celu umoliwienia
zamontowania belek powikszano otwory w belkach w miejscach oparcia na supach.

622

Ajdukiewicz A. i in.: Kaskada bdw wiodca do awarii schody kaskadowe stadionu

Rys. 14. Odspojenie betonu w poczeniu belki ze spocznikiem (zdjcie autorw)

a)

b)

Rys. 15. Szczegy pocze: a) belki ze spocznikiem, b) belki z najwyszym supem (na podstawie
dokumentacji [3])

Naley zaznaczy, e w Dzienniku Montau [6] nie podano adnych informacji o ewentualnych wadach prefabrykatw i bdach montaowych. Do lutego 2011 r. Wykonawca nie
zgasza adnych uszkodze montowanych elementw prefabrykowanych konstrukcji schodw. Podstawowym problemem, ktry uwidoczni si ju w trakcie wykonawstwa (i zosta

Konstrukcje elbetowe

623

szeroko opisany w wielu opracowaniach, w tym np. [10]), bya saba jako wykonania pocze belki nonej ze spocznikiem oraz belki nonej z najwyszym supem (rys. 15).
6. Wzmocnienie
Wzmocnienie prefabrykowanych schodw kaskadowych wykonano w postaci dodatkowej
konstrukcji stalowej. Z uwagi na stan awaryjny konstrukcji prefabrykowanej schodw przyjto, e wzmacniajca konstrukcja stalowa ma docelowo przenie wszystkie obcienia pochodzce z biegw i spocznikw oraz przej ciar prefabrykowanych belek. Zadaniem konstrukcji stalowej byo rwnie wyczenie z pracy uszkodzonych wzw prefabrykowanych
schodw (uciglenie wzw) i przekazanie si przekrojowych poprzez stalow obudow supw na fundamenty stadionu. Oprcz spenienia funkcji konstrukcyjnych (polegajcych midzy innymi na zwikszeniu sztywnoci skrtnej ukadu) postawiono wymaganie architektoniczne estetycznego wygldu powierzchni.
Prefabrykowane belki obudowano blachownic w ksztacie litery U z uformowanymi
w postaci zamknitych skrzynek grnymi i dolnymi pasami. Docelowo pasy grne zostay
poczone ze sob przewizkami, umieszczonymi w przestrzeni pod prefabrykowanymi pytami biegowymi i spawanymi do pasw na montau. Widoki oraz przykadowy przekrj
wzmocnienia pokazano na rysunkach 16 i 17.

Rys. 16. Przykadowy przekrj wzmocnienia (na podstawie dokumentacji [9])

624

Ajdukiewicz A. i in.: Kaskada bdw wiodca do awarii schody kaskadowe stadionu

Ze wzgldu na odchyki montaowe i geometryczne istniejcej konstrukcji oraz konieczno zwikszenia tolerancji wykonawczych dla stalowej obudowy, paszcz stalowy nie przylega bezporednio do prefabrykatw. Zaoono wypenienie tej przestrzeni ok. 8 cm (lokalnie
innej mniejszej lub wikszej) midzy powierzchniami prefabrykatw a stal, zapraw
reprofilacyjn zapewniajc powizanie prefabrykowanej konstrukcji z obudow stalow.
W celu waciwego zespolenia prefabrykatw elbetowych z obudow stalow na powierzchniach supw i belek osadzono na ywicy czniki w postaci nagwintowanych prtw stalowych. czniki naspawano rwnie od wewntrz paszcza stalowego. Zapraw reprofilacyjn
zazbrojono siatk z prtw stalowych o rednicy 3 mm w rozstawie co ok. 120 mm.
a)

b)

c)

Rys. 17. Widoki wzmocnienia schodw w trakcie realizacji (zdjcia autorw)

Stalowy paszcz zosta zaprojektowany z blach trzech gruboci: w przypadku belek porednich i supw przyjto grubo blach 16 mm, a w obrbie wzw i przeama paszczyzn

Konstrukcje elbetowe

625

obudowy zostay przyjte wstawki wzmacniajce z blach o gruboci 20 i 30 mm. Dla przewizek czcych grne pasy pod biegami prefabrykowanymi przyjto grubo 16 mm, dopasowan do rozmiaru wolnej przestrzeni pomidzy biegami a belk.
Koncepcja montau zakadaa podzia konstrukcji na elementy wysykowe i czenie ich
przez spawanie w poszczeglnych fazach bezporednio na budowie. W pierwszej kolejnoci
wykonywano obudow supw, do ktrej montowano prowadnice umoliwiajce podniesienie
konstrukcji stalowej obudowy belek.
Po wzmocnieniu wykonano kontrolne badania, gwnie pod ktem zachowania si konstrukcji schodw pod obcieniem dynamicznym. Wyniki wedug opinii IBDIM [11] byy
pozytywne. Stwierdzono zwikszenie sztywnoci konstrukcji pod obcieniem statycznym
i mniejsz wraliwo na oddziaywania dynamiczne. Podkrelono zwaszcza znaczne podwyszenie czstotliwoci drga wasnych (do wartoci f1 = 9,4 Hz). Jednoczenie jednak zwrcono uwag na podatno konstrukcji na oddziaywania termiczne. Stwierdzenie to jest tym
bardziej zasadne, e po wykonaniu wzmocnienia obudow stalow, odtworzono w duej mierze pierwotn koncepcj schematu statycznego schodw, zakadajc pen wspprac
wszystkich elementw. Po ucigleniu wzw, konstrukcja staa si jeszcze bardziej wraliwa
na wpywy waha temperatur.
7. Podsumowanie
Wielka i ledzona przez miliony realizacja, jak by Stadion Narodowy w Warszawie, staa
si przedmiotem krytyki ze wzgldu na opnienia w stosunku do zaoe terminowych,
sigajce ponad p roku. Jednym z najistotniejszych powodw tego opnienia byo 15 zewntrznych klatek schodw kaskadowych.
Przedstawiono gwne przyczyny projektowe i wykonawcze przeduenia realizacji tych
schodw. Nie s znane powody wielu zaniedba w projektowaniu, w tym pominicia oddziaywa dynamicznych na konstrukcj. Przytoczone wnioski oparto na obszernych obliczeniach
statycznych i dynamicznych, obserwacjach na obiekcie oraz na analizie fragmentw dokumentacji projektowej i wykonawczej oraz opinii i ekspertyz dotyczcych schodw.
Naley na koniec podkreli, e u podstaw caej tej sytuacji lea grzech pierworodny,
jakim byo przyjcie jednobelkowej konstrukcji podpierajcej biegi schodowe. Jest oczywiste,
e autorzy pierwotnego projektu musieli sobie zdawa spraw, ze nie s to zwyke schody, np.
w reprezentacyjnym wntrzu, ale szerokie schody po ktrych moe zbiega tum podnieconych kibicw. Przyjcie wspornikowych biegw schodowych na jednej centralnej belce w tej
sytuacji jest przykadem triumfu architektury nad zdrowym rozsdkiem. Nie pierwszy to by
przykad, ale wyjtkowo znaczce byy jego skutki.
Literatura
1. Rysunki projektu wykonawczego schodw kaskadowych w wersji pierwotnej, monolitycznej, Wrocaw, grudzie 2008.
2. Fragmenty pierwotnych oblicze statyczno-wytrzymaociowych konstrukcji elbetowej
stadionu dotyczce schodw zewntrznych w wersji monolitycznej, Mazowiecki Urzd
Wojewdzki, Warszawa, 2008.
3. Rysunki projektu wykonawczego schodw kaskadowych w wersji prefabrykowanej,
stycze-luty 2010.
4. Fragmenty oblicze statycznych w wersji zamiennej, prefabrykowanej, Wrocaw, listopad
2009.

626

Ajdukiewicz A. i in.: Kaskada bdw wiodca do awarii schody kaskadowe stadionu

5. Fragmenty oblicze wytrzymaociowych w wersji zamiennej, prefabrykowanej, Gdask,

stycze 2010.
6. Dziennik montau schodw kaskadowych, prefabrykowanych, Warszawa, data wydania:
kwiecie 2010.
7. Sprawozdanie z wykonania bada: 1) pod obcieniem od ciaru wasnego betonowej
pyty spocznika, 2) pod obcieniem prbnym pyty spocznika, cigu schodowego w osi
410 Stadionu Narodowego w Warszawie wykonane przez Instytut Budowy Drg i Mostw w Warszawie, sierpie-wrzesie 2010.
8. Ekspertyza techniczna konstrukcji elbetowych prefabrykowanych schodw zewntrznych Stadionu Narodowego w Warszawie, Instytut Budowy Drg i Mostw w Warszawie,
sierpie 2010.
9. Rysunki montaowe wzmocnie schodw, lipiec-sierpie 2011.
10. Ekspertyza techniczna dotyczca kompleksowej oceny konstrukcji schodw kaskadowych Stadionu Narodowego, bez schodw ruchomych, w oparciu o analiz rozwiza
i stanu wytypowanych elementw w cigach schodw przy stanie zaawansowania ich
budowy na dzie 1 lipca 2011 r., Orodek Rzeczoznawstwa i Techniki Budowlanej
Oddziau Warszawskiego PZITB, Warszawa, lipiec-listopad 2011.
11. Sprawozdanie z wykonania bada podczas prbnego obcienia konstrukcji schodw kaskadowych w osi 560 i w osi 600, Stadionu Narodowego w Warszawie, po ich obudowaniu
konstrukcj stalow wykonane przez Instytut Budowy Drg i Mostw w Warszawie,
wrzesie-padziernik 2011.
12. PN-EN 206-1: 2003/A2:2006; Beton. Cz 1: Wymagania, waciwoci, produkcja
i zgodno.
13. P354: Design of Floors for Vibration: A New Approach (Revised Edition, February 2009)
14. ISO 10137: Bases for design of structures Serviceability of buildings against vibration.
International Organisation for Standarization, 2007.