You are on page 1of 26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

Trombosisvenosaprofunda
Autor:Kaushal(Kevin)Patel,MDRedactorjefe:BarryEBrenner,MD,PhD,FACEPms...
Actualizadoel30marzo,elao2016

Fundamentosdelaprctica
Latrombosisvenosaprofunda(TVP)esunamanifestacindelaenfermedad
tromboemblicavenosa(TEV).AunquelamayorparteTVPesocultoyseresuelve
espontneamentesincomplicaciones,lamuerteporemboliapulmonarmasiva
TVPasociado(PE)causahasta300.000muertesalaoenlosEstadosUnidos. [1]
Verlaimagendeabajo.

venografaTCmostrandotrombosisvenosaprofundabilateral.Lasflechasindicanlatrombosis
venosaprofundabilateral.

Signosysntomas
Lossntomasdelatrombosisvenosaprofunda(TVP)puedenincluirlossiguientes:
Edemasntomamsespecfica
dolorenlaspiernasSeproduceenel50%delospacientes,peronoes
especfica
TernuraOcurreenel75%delospacientes
Caloroeritemadelapielsobreelreadelatrombosis
Lossntomasclnicosdelaemboliapulmonar(PE)comolamanifestacin
primaria
Tantocomoel46%delospacientesconsntomasclsicostienenvenogramas
negativos, [2]yhastael50%delospacientescontrombosisvenosaimagen
documentadocarecendesntomasespecficos. [2,3]
Sinhallazgofsicoindividualocombinacindesntomasysignoses
suficientementeprecisaparaestablecereldiagnsticodetrombosisvenosa
profunda,peroloshallazgosfsicosenlaTVPpuedenincluirlossiguientes:
Dolorenlapantorrillaenlaflexindorsaldelpie(signodeHoman)
Unpalpable,indurada,similarauncable,segmentovenososubcutneo
licitacin
decoloracinvariabledelaextremidadinferior
aspectoblanqueadodelapiernadebidoaledema(relativamenteraros)
EntrelasposiblescomplicacionesdelaTVPincluyenlosiguiente:
Hastael40%delospacientestienenPEensilenciocuandosele
diagnosticTVPsintomtica [4]
emboliaparadjica(raro)
TVPrecurrente
Elsndromepostrombtico(SPT)
VerPresentacinclnicaparaobtenermsdetalles.

Diagnstico
LaAcademiaAmericanadeMdicosdeFamilia(AAFP)/AmericanCollegeof
Physicians(ACP)recomendacionesparaeltrabajodiagnsticodelospacientescon
TVPprobablessonlassiguientes [5]:
reglasdeprediccinclnicavalidadas(porejemplo,Wells)deberanutilizarse
paraestimarlaprobabilidadclnicadetromboembolismovenoso(TEV)e
interpretarlosresultadosdelaspruebas

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

1/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

Enpacientesadecuadamenteseleccionadosconbajaprobabilidadclnicade
TVPoEP,esrazonableparaobtenerunaaltasensibilidaddeldmeroD
EnlospacientesconintermediaaaltaprobabilidadclnicadeTVPdelas
extremidadesinferiores,serecomiendalaecografa
EnlospacientesconintermediaoaltaprobabilidadclnicadeTEP,(por
ejemplo,lagammagrafadeventilacinperfusin,laTCmultidetector
helicoidal,ylaangiografapulmonar)serequierenestudiosdediagnstico
porimgenes
Losprincipalesestudiosdelaboratorioquedebenserconsideradossonlos
siguientes:
dmeroD
Losestudiosdecoagulacin(porejemplo,tiempodeprotrombinayel
tiempodetromboplastinaparcial)paraevaluarlapresenciadeunestadode
hipercoagulabilidad
VerWorkupparaobtenermsdetalles.

administracin
LasopcionesdetratamientoparalaTVPincluyenlosiguiente:
Anticoagulacin(piedraangulardeltratamiento)Heparinas,warfarina,
inhibidoresdelfactorXa,yvariosanticoagulantesemergentes
trombolisisfarmacolgica
Endovascularesyquirrgicasintervenciones
Lasmedidasfsicas(porejemplo,mediaselsticasdecompresinyla
deambulacin)
productosdeheparinautilizadoseneltratamientodelaTVPincluyenlos
siguientes:
Bajopesomolecular(HBPMporejemplo,enoxaparina)
Laheparinanofraccionada(HNF)
inhibidoresdelFactorXautilizadoseneltratamientodelaTVPincluyenlos
siguientes:
ElfondaparinuxEsteagenteparecesercomparablealaenoxaparinacon
respectoalaeficaciaylaseguridad [6]
RivaroxabanEsteagentepareceprevenirlarecurrenciadeTEVtan
eficazmentecomoenoxaparinaseguidoporunantagonistadelavitaminaK
ypuedeestarasociadaconunmenorsangrado [7,8,9]Adems,pareceser
utilizableengruposdealtoriesgo
Laterapiaendovascularserealizaparareducirlaseveridadyduracindelos
sntomasdelasextremidadesinferiores,prevenirlaEP,disminuirelriesgodeTEV
recurrente,yprevenirPTS.tratamientotranscatterpercutneadelaTVPincluye
losiguiente:
laeliminacindetromboscontromblisisdirigidaporcatterAmerican
CollegeofChestPhysicians(ACCP)recomiendaeltratamientotromboltico
sloparalospacientescontrombosisvenosailiofemoralmasivaasociada
conisquemiadelasextremidadesocompromisovascular
trombectomamecnica
Laangioplastia
Lacolocacindestentsdeobstruccionesvenosas
AsociacinAmericanadelCorazn(AHA)recomendacionesparafiltrosdevena
cavainferiorincluirlosiguiente [10]:
ConfirmadoTVPproximalagudaoEPagudaenpacientescontraindicados
paralaanticoagulacin
tromboembolismorecurrente,mientrasqueenlaanticoagulacin
complicacionesdesangradoactivoquerequierenlainterrupcindel
tratamientoanticoagulante
VerTratamientoymedicacinparaobtenermsdetalles.

Fondo
Latrombosisvenosaprofunda(TVP)ylaemboliapulmonar(EP)son
manifestacionesdeunanicaentidaddelaenfermedad,esdecir,
tromboembolismovenoso(TEV).Laprimerareferenciaconocidaalaenfermedad
venosaperifricaseencuentraenelpapirodeEber,quedatade1550aCy
documentalahemorragiapotencialmentemortalquepuedederivarsedelaciruga
devenasvaricosas.En1644,Schenkobservporprimeravezlatrombosisvenosa
cuandodescribiunaoclusinenlavenacavainferior.En1846,Virchowreconoce
laasociacinentretrombosisvenosaenlaspiernasyPE.
DVTeslapresenciadesangrecoagulada,untrombo,enunodelosconductos
venosasprofundasquedevuelvenlasangrealcorazn.Eldilemaclnicoesquelos
sntomas(dolorehinchazn)suelenserinespecficosoausente.Sinembargo,si
nosetrata,eltrombopuedeserfragmentadaosedesprendeymigraraobstruirel
suministroarterialenelpulmn,causandopotencialmentemortalPEVerlas
imgenesacontinuacin.

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

2/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

trombovenoso.

emboliapulmonar.

TVPimplicamscomnmentelasvenasprofundasdelapiernaoelbrazo,a
menudodandoporresultadopotencialmenteemboliapotencialmentemortalesalos
pulmonesodebilitantedisfuncinvalvularylainflamacincrnicadelapierna.
Durantelosltimos25aos,lafisiopatologadelatrombosisvenosaprofundase
haconvertidoenmuchomejorcomprendidoysehanrealizadoconsiderables
avancesensudiagnsticoytratamiento.
LaTVPesunodelosproblemasmdicosmsfrecuenteshoyenda,conuna
incidenciaanualde80casosporcada100.000.CadaaoenlosEstadosUnidos,
msde200.000personasdesarrollantrombosisvenosaDeellos,50.000casosse
complicanporPE. [11]TVPinferiordelasextremidadeseslatrombosisvenosa
mscomn,conunaprevalenciade1casoporcada1000habitantes.Adems,es
lafuentesubyacentede90%delasempresaspblicasagudas,quecausan25.000
muertesporaoenlosEstadosUnidos(NationalCenterforHealthStatistics
[NCHS],2006).
Diagnsticoconcluyenteharequeridohistricamentevenografainvasivoycostoso,
quetodavaseconsideraelestndardeoro.Eldiagnsticotambinsepuede
obtenerdeformanoinvasivamedianteelexamenecogrfico.(VerWorkup.)
ElreconocimientoprecozyeltratamientoadecuadodelaTVPysus
complicacionespuedensalvarmuchasvidas.(VerTratamientoyGestin.)Los
objetivosdelafarmacoterapiaparalaTVPsonreducirlamorbilidad,laprevencin
delsndromepostrombtico(SPT),yprevenirlaEP.Losagentesprimariosincluyen
anticoagulantesytrombolticos.(Vaselamedicacin.)
ApartedelaamenazainmediatadePE,elriesgodediscapacidadimportantea
largoplazodelsndromepostrombticoesalta. [12,13,14,15,16]
Paralosrecursosdeeducacindelpaciente,consultelaEnfermedadPulmonary
CentrodeSaludRespiratoria,ascomolosartculosdeeducacindelpaciente
trombosisvenosaprofunda(cogulodesangreenlapierna,TVP),flebitis,y
emboliapulmonar.

Anatoma
Lasfuncionesdelsistemavenososperifricostantocomoundepsitopara
mantenerlasangreextraycomounconductoparadevolverlasangredesdela
periferiahaciaelcoraznylospulmones.Adiferenciadelasarterias,queposeen3
capasbiendefinidas(unantimadelgada,unmediodecomunicacinmusculoso
biendesarrollado,yunaadventiciafibroso),lamayoradelasvenassecomponen
deunacapadetejidonico.Slolasvenasmsgrandesposeenmembranas
elsticasinternas,yestacapaesdelgadaydesigualmentedistribuido,
proporcionandopocacontrafuertecontralasaltaspresionesinternas.Elcorrecto
funcionamientodelsistemavenosodependedeunaseriecomplejadevlvulasy
bombasquesonindividualmentefrgilypropensoalmalfuncionamiento,sin
embargo,elsistemaensuconjuntollevaacabomuybienencondiciones
extremadamenteadversas.
recogidadevenasprincipalesdelaextremidadinferiorsondepsitospasivos,de
paredesdelgadasquesontremendamentedistensible.Lamayorasonsuprafascial,
rodeadoalveolarunidodbilmenteyeltejidograsoquesedesplazaconfacilidad.
Estasvenasrecogidasuprafascialpuedendilatarparaacomodargrandes
volmenesdesangreconpocoaumentodelapresinhaciaatrsparaqueel
volumendesangresecuestradoenelsistemavenosoencualquiermomentopuede
variarenunfactorde2oms,sininterferirconlafuncinnormaldelasvenas.
venasrecogidasuprafascialpertenecenalsistemavenososuperficial.
Flujodesalidaparalarecogidadevenasesatravsdelasvenasconducto
secundarioquetienenparedesmsgruesasysonmenosdistensible.Lamayora
deestasvenassonsubfascialyestnrodeadosdetejidosquesondensosy

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

3/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

fuertementeunido.Estasvenassubfascialespertenecenalsistemavenoso
profundo,atravsdelcualdebepasartodoeltiempoatravsdelasangrevenosa
ensucaminoderegresoalaaurculaderechadelcorazn.Elsistemavenoso
profundodelasextremidadesinferioressesueleconsiderarcomo2sistemas
separados,unopordebajodelarodillayunoporencima.
Elternerotiene3gruposdeparesdevenasprofundas:lasvenastibialesanteriores,
quedrenaneldorsodelpielasvenastibialposterior,quedrenanlaplantadelpie
ylasvenasperoneos,eldrenajedelacaralateraldelpie.sinusoidesvenososenel
msculodelapantorrillaseunenparaformarsleoygastrocnemioplexosvenosos
intramusculares,queseunenlasvenasperoneosamediadosdelapantorrilla.
Estasvenasjueganunpapelimportanteenlafuncindelabombamusculardela
pantorrilla.Justodebajodelarodilla,estasvenastibialesseunenparaconvertirse
enlavenapopltea,quetambinsepuedecombinarenalgunaocasin.
Enconjunto,elsistemademsculosyvenasprofundasdelapantorrillaformarun
complejoconjuntodevlvulasybombas,amenudoreferidocomoel"corazn
perifrica",quefuncionaparaempujarlasangrehaciaarribadesdelospiescontra
lagravedad.Labombadelapantorrillamuscularesanlogaalabombillabomba
demanocomndeunesfigmomanmetrodellenadodeunmanguitodepresin
arterial.Antessehainiciadodebombeo,lapresinesneutraleigualentodas
partesentodoelsistemaylapantorrillasellenadesangre,porlogeneral100a
150ml.Cuandoloscontratosdelapantorrilla,lasvlvulasdelasvenasperforantes
dealimentacinsevenobligadoscerradaylasvlvulasdesalidasevenobligados
abiertaconducirlasangreproximal.Cuandosepermitequeelterneropara
relajarse,lasvenasylossinusoidesrecargadelsistemavenososuperficialatravs
delasvenasperforantes,ylavlvuladesalidaseveobligadocerrada,impidiendo
elflujoretrgrado.Concada"contraccin",el4060%devolumenvenosodela
pantorrillaesimpulsadodemaneraproximal. [17]
Lasvenasprofundasdelapiernacomienzandistalmenteconlavenapoplteaensu
trayectoproximaldetrsdelarodillayluegopasaatravsdelconductodeHunter,
momentoenelquesuscambiosdenombrealavenafemoral.(Estevenosa
profundaimportanteavecesserefiereincorrectamentecomolavenafemoral
superficialenunintentoequivocadoparadistinguirladelafemoralprofunda,ola
venafemoralprofunda,unavenacorta,rechonchaqueporlogeneraltienesu
origenenlosafluentesdelmsculoterminalesdentrodelosmsculosprofundos
delmuslolateral,peropuedecomunicarseconlavenapoplteaenhastael10%de
lospacientes.
Eltrminovenafemoralsuperficialnuncadebeserutilizada,debidoaquelavena
femoralesdehechounavenaprofundaynoespartedelsistemavenoso
superficial.Estetrminoincorrectonoapareceenningnatlasanatmico
definitivos,sinembargo,haentradoenusocomnenlaprcticadelaboratorio
vascular.Confusinderivadadelautilizacindelnombreinapropiadohasido
responsabledemuchoscasosdemalagestinclnicaylamuerte.)Entheproximal
muslo,lavenafemoralylavenafemoralprofundaseunenparaformarlavena
femoralcomn,quepasahaciaarribaporencimadelplieguedelainglepara
convertirselavenailaca.
Lavenailacaexternaeslacontinuacindelavenafemoralamedidaquepasa
haciaarribadetrsdelligamentoinguinal.Aniveldelaarticulacinsacroilaca,que
seuneconlavenahipogstricaparaformarlavenailacacomn.Elilacacomn
izquierdaesmslargaqueladerechaymsoblicuaensucurso,pasandopor
detrsdelaarteriailacacomnderecha.Estaasimetraanatmicaavecesresulta
enlacompresindelavenailacacomnizquierdaporlaarteriailacacomn
derechaparaproducirelsndromedeMayThurner,unaobstruccindelflujoilaca
izquierdacarasconfibrosisadventicialocalizadayproliferacindelantima,a
menudocontrombosisvenosaprofundaasociada.Enelniveldelaquintavrtebra
lumbar,las2venasilacascomunesseunenenunnguloagudoparaformarla
venacavainferior.
Porfavor,vayaalaartculoprincipalsobreInferiortrombosisdelavenacavapara
msinformacin.

fisiopatologa
Hacemsdeunsiglo,RudolfVirchowdescribi3factoresquesondevital
importanciaeneldesarrollodetrombosisvenosa:(1)porestasisvenosa,(2)la
activacindelacoagulacindelasangre,y(3)Venadaos.Estosfactoreshan
llegadoaserconocidacomolatradadeVirchow.
Estasisvenosapuedeocurrircomoresultadodetodoloqueretardaoimpideel
flujodesangrevenosa.Estoresultaenunaumentodelaviscosidadylaformacin
demicrotrombos,quenosonarrastradosporelmovimientodelfluidoeltrombo
quelasformaspuedenentoncescrecerypropagarse.Endotelial(lantima)daos
enelvasosanguneopuedeserintrnsecaosecundariaatraumaexterno.Puede
serelresultadodeunalesinaccidentaloagresinquirrgica.Unestadode
hipercoagulabilidadpuedeocurrirdebidoaundesequilibriobioqumicoentrelos
factorescirculantes.Estopuederesultardeunaumentoenlacirculacindefactor
deactivacindelostejidos,encombinacinconunadisminucinenlacirculacin
deplasmaantitrombinayfibrinolysins.
Coneltiempo,sehanhechomejorasenladescripcindeestosfactoresysu
importanciarelativaaldesarrollodelatrombosisvenosa.Elorigendelatrombosis
venosaesconfrecuenciamultifactorial,concomponentesdelatradaVirchow
suponiendovariabledeimportanciaenlospacientesindividuales,peroelresultado
finaleslainteraccintrombotempranoconelendotelio.Estainteraccinestimula
laproduccindecitocinaslocalesyfacilitalaadhesindeleucocitosalendotelio,
ambosdeloscualespromuevenlatrombosisvenosa.Dependiendodelequilibrio
relativoentrecoagulacinactivadoylatromblisis,lapropagacindeltrombose
produce.
Ladisminucindelacontractilidadpareddelavenayladisfuncindelavlvula
venacontribuyenaldesarrollodelainsuficienciavenosacrnica.Elaumentodela
presinvenosaambulatoriacausaunavariedaddesntomasclnicosdevenas

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

4/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

varicosas,edemadeextremidadesinferiores,yulceracinvenosa.

Desarrollodelatrombosis
Latrombosiseselmecanismohomeostticoelquelasangresecoagulao
cogulos,unprocesocrucialparaelestablecimientodelahemostasiadespusde
unaherida.Puedeseriniciadoatravsdevariasvas,porlogeneralconsisteen
cascadadeactivacindeenzimasqueaumentanelefectodeuneventoinicialde
activacin.Uncomplejosimilardeeventossetraduceenlafibrinlisis,ola
disolucindetrombos.Elequilibriodelosfactoresdeactivacinyenzimases
complejo.laformacindetrombosmicroscpicosylatrombolisis(disolucin)son
eventoscontinuos,peroconelaumentodelaestasis,factoresprocoagulantes,o
lesinendotelial,elbalancedecoagulacinfibrinolisispuedenfavorecerla
formacinpatolgicadeuntromboobstructivo.Clnicamenterelevantetrombosis
venosaprofundaeslaformacindetrombosmacroscpicospersistenteenlas
venasproximalesprofundas.
Ensumayorparte,elmecanismodecoagulacinconsisteenunaseriedepasosde
autorregulacinqueresultanenlaproduccindeuncogulodefibrina.Estospasos
soncontroladosporunaseriedecofactoresozimgenosrelativamenteinactivos,
loscuales,cuandoseactiva,promuevenoaceleranelprocesodecoagulacin.
Estasreaccionesnormalmenteseproducenenlasuperficiedefosfolpidosdelas
plaquetas,clulasendoteliales,omacrfagos.Engeneral,lainiciacindelproceso
decoagulacinsepuededividiren2vasdistintas,unsistemaintrnsecoyun
sistemaextrnseco(verlasiguienteimagen).

vadecoagulacin.

Elsistemaextrnsecofuncionacomoelresultadodelaactivacinporlalipoprotena
detejido,porlogenerallanzadocomoelresultadodealgunalesinmecnicao
trauma.Elsistemaintrnsecaporlogeneralimplicafactoresplasmticos
circulantes.AmbasvasseunenaniveldelfactorX,queseactivaparaformar
factorXa.Estoasuvezpromuevelaconversindeprotrombinaentrombina(factor
II).Estaeslaetapaclaveenlaformacindecogulos,paralatrombinaactivaes
necesariaparalatransformacindefibringenoenuncogulodefibrina.
Unavezqueseformauncogulodefibrinayharealizadosufuncindela
hemostasia,existenmecanismosenelcuerpopararestablecerelflujonormaldela
sangremediantelalisisdelafibrinadepsito.fibrinolysinscirculanrealizanesta
funcin.Laplasminadigierelafibrinaytambininactivalosfactoresdecoagulacin
VyVIIIyfibringeno.
Existentresmecanismosnaturalesanticoagulantesparaevitarlaactivacin
inadvertidadelprocesodecoagulacin.EstosincluyenlaheparinaantitrombinaIII
(ATIII),protenaCyprotenaStrombomodulina,ylasvasdeinhibicindelfactor
tisular.Cuandoseproduceuntraumatismo,ocuandoserealizalaciruga,
circulandoATIIIsereduce.Estotieneelefectodepotenciarelprocesode
coagulacin.LosestudioshandemostradoquelosnivelescirculantesdeATIIIse
reducemsypermanecenmstiemporeducido,despusdelreemplazototalde
cadera(THR)quedespusdeloscasosdecirugageneral(vaselaimagende
abajo).

antitrombinaIIIpostoperatorianiveles.

Porotraparte,lospacientesquetienenvenogramaspositivosdespusdela
operacintiendenaseraquellosenlosquesevendisminuidoslosniveles
circulantesdeATIII(verlaimagendeabajo).

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

5/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

losnivelesdeantitrombinaIIIylaformacindetrombosisvenosaprofunda.

Encircunstanciasnormales,unequilibriofisiolgicoestpresenteentrefactores
quepromuevenlacoagulacinyderetardo.Unaperturbacindeesteequilibrio
puederesultarenelprocesodecoagulacinqueocurreenunmomentoinoportuno
oubicacinoenunaManorexcesiva.Comoalternativa,elfracasodelos
mecanismosnormalesdecoagulacinpuededarlugaraunahemorragia.
Tromboporlogeneralseformadetrsdecspidesdelavlvulaoenlospuntosde
ramavenosa,lamayoradelascualescomienzanenlapantorrilla.Venodilatacin
puedeinterrumpirlabarreradeclulasendotelialesyexponerelsubendotelio.Las
plaquetasseadhierenalasuperficiesubendotelialpormediodefactordevon
Willebrandofibringenoenlapareddelvaso.Losneutrfilosylasplaquetasse
activan,liberandoprocoagulanteymediadoresinflamatorios.Losneutrfilos
tambinseadhierenalamembranabasalymigranenelsubendotelio.Forma
complejosdelasuperficiedelasplaquetasyaumentalatasadegeneracinde
trombinaylaformacindefibrina.Leucocitosestimuladosdeformairreversible
unenalosreceptoresendotelialesyextravasanenlapareddelavenapormedio
delaquimiotaxismurales.Debidotrombomadurocomponedeplaquetas,
leucocitosyfibrinadesarrolla,yunprocesotrombticoyinflamatorioactivose
produceenlasuperficieinteriordelavena,yunarespuestainflamatoriaactivase
produceenlapareddelavena. [18,19]
Losestudioshandemostradoquelossitiosdebajoflujo,talescomolossenos
SOLEAL,detrsdelosbolsillosdelasvlvulasvenosas,yenconfluenciasvenosos,
sonenmayorriesgoparaeldesarrollodelostrombosvenosos. [20,21]Sin
embargo,laestasisporssolanoessuficienteparafacilitarlaeldesarrollode
trombosisvenosa.Ligaduraexperimentaldeconejovenasyugularesporperodos
dehasta60minutosnohanlogradoproducirconsistentementelatrombosis
venosa. [22,23]Aunque,lospacientesqueestninmovilizadosdurantelargos
perodosdetiempoparecenestarenaltoriesgoparaeldesarrollodetrombosis
venosa,serequiereunestmuloadicionalparadesarrollarTVP.

Evolucindelainsuficienciavenosa
Coneltiempo,laorganizacindeltrombocomienzaconlainfiltracindeclulas
inflamatoriasenelcogulo.Estosetraduceenunengrosamientodelantima
fibroelsticaenelsitiodeunindetrombosenlamayoradelospacientesyun
sinequiasfibrosoenhastael11%. [24]Enmuchospacientes,estainteraccinentre
lapareddelvasoyeltromboconducealadisfuncinvalvularyfibrosisengeneral
pareddelavena.Elexamenhistolgicoderemodelacindelapareddelavena
despusdelatrombosisvenosahademostradoundesequilibrioenlaregulacinde
lamatrizdeltejidoconectivoyunaprdidadelacontractilidadvenosaregulador
quecontribuyealdesarrollodelainsuficienciavenosacrnica. [25,26]algntipode
insuficienciavenosacrnicasedesarrollaen29El79%delospacientesconTVP
aguda,mientrasqueseobservaulceracinenun46%. [27,28]Elriesgoseha
notificadoaser6vecesmayorenlospacientescontrombosisrecurrente. [29]
Duranteunosmeses,TVPmsagudosevolucionanparacompletaro
recanalizacinparcialycolateralesdesarrollar(verlasimgenesacontinuacin).
[30,31,32,33,34,35]Aunqueelflujodesangrepuedeserrestaurada,laevidencia
residualdetrombosolaestenosisseobservaenlamitaddelospacientesdespus
de1ao.Adems,eldaoalasvlvulassubyacentesyloscomprometidaporla
dilatacinperifricaeinsuficienciageneral,persisteypuedenprogresar.Estasis
venosa,insuficienciavenosayedemacrnicasoncomunesenpacientesquehan
tenidounagranTVP. [36]

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

6/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

Lasextremidadesinferioresvenogramaespectculosquedescribendeunatrombosisvenosa
profundaagudadelavenapoplteaconrealcedecontraste.

venogramalasextremidadesinferioresmuestrauntrombooclusivocrnica.Lavenafemoral
superficial(venalateral)tieneelaspectodevetasparalelas2,cuandoenrealidad,es1lumen
quecontienenuntrombolinealcrnica.Aunqueelcogulocrnicanoesobstructivodespusde
querecanalizes,enlaprcticahacequelasvlvulasvenosasaqueseadhieranenuna
posicinabierta,loquepredisponealpacienteareflujoenelsegmentoimplicado.

Elefectoagudodeunavenaocluidaflujodesalidapuedesermnimosiexisten
vascolateralesadecuados.Comoalternativa,puedeproducirdolorylahinchazn
marcadasielflujosefuerzaretrgrada.Enpresenciadeobstruccindelflujode
venaprofunda,lacontraccindelmsculodelapantorrillaproduceladilatacinde
laalimentacinvenasperforantes,sehacequelasvlvulasnofuncionales(porque
lasvalvasyanocoaptar),yqueobligaalasangreretrgradaatravsdelasramas
perforantesyenlasuperficialsistema.Esteflujodealtapresinpuedecausar
dilatacindelsistemasuperficial(porlogeneraldebajapresin)yproducir
insuficienciavenosasuperficial.Entrminosclnicos,elaumentodelaincidencia
dereflujoenlavenasafenamayoripsolateralaumenta8,7vecessobreel
seguimientodelaTVP. [30]Estacadenadeeventos(esdecir,laobstruccinalflujo
antergradoqueproducenladilatacin,lainmovilizacin,disfuncindelavlvula
msall,conaumentodelapresinaguasarriba,ladilatacin,yotrosprocesos)
puedenproducirresultadoshemodinmicosdelainsuficienciavenosa.
Otromecanismoquecontribuyealainsuficienciavenosaeselprocesodecuracin
naturaldelavenatrombtico.Lamasatrombticasedescomponedurante
semanasamesesporreaccininflamatoriaylafibrinlisis,ylasvlvulasylapared
venosasealteranporlaorganizacinyelcrecimientohaciadentrodelasclulas
delmsculolisoylaproduccindelaneontima.Esteprocesodejadaado,
incompetente,vlvulassubyacente,predisponeareflujovenoso.Lareaccin
inflamatoriamuraldescomponeelcolgenoylaelastina,dejandounaparedvenosa
nocumplenlasnormas. [30,31,32,33,34,35]
Tromboobstructivapersistente,juntocondaovalvular,aseguralacontinuacinde
esteciclo.Coneltiempo,eldaovenosapuedellegaraserirreversible.
Insuficienciavenosahemodinmicaeslapatologasubyacentedelsndrome
postrombtico(SPT),tambindenominadosndromedeposflebtico.Siseafectan
numerosasvlvulas,elflujonoseproduceamenosqueelcentrodelapiernase
eleva.Expulsininadecuadadelosresultadosdesangrevenosaenlaestasis
venosayunapresinpersistentementeelevadaohipertensinvenosa.Como
ocurreextravasadefibrinaylainflamacin,lostejidossuperficialessevuelven
edematososyhiperpigmentada.Conlaprogresin,fibrosiscomprometela
oxigenacindeltejido,yulceracinpuederesultar.Despusseproducela
insuficienciavenosa,ningntratamientoesideallaelevacinyelusodemedias
decompresinpuedencompensar,otrombectomaquirrgicaodederivacin
venosasepuedenintentar. [37,38,39,40]

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

7/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

Conlaanticoagulacinsola,hastael75%delospacientesconTVPsintomtica
presenteconelPTSen510aos. [40,41]Sinembargo,laincidenciadela
ulceracinvenosaesmuchomenos,el5%.Delmediomillndepacientescon
lcerasvenosasenlosEstadosUnidos,1745%informaquetieneunahistoriade
trombosisvenosaprofunda. [42]

Lasextremidadesinferiorestrombosisvenosaprofunda
Lamayoradepequeostrombosenlasextremidadesinferiorestiendena
resolverseespontneamentedespusdelaciruga.Enaproximadamenteel15%
deloscasos,sinembargo,estostrombospuedenextenderseenelsistemavenoso
femoralproximaldelapierna.trombosproximalnotratadarepresentanunafuente
importantedeemboliapulmonarclnicamentesignificativa.
Enausenciadecontraccinrtmicadelosmsculosdelaspiernas,comoenelpie
oenmovimiento,elflujosanguneoenlasvenashacemslentaeinclusoparadas
enalgunasreas,loquepredisponealatrombosispacientes. [43]
Enelpostoperatoriodelpaciente,tantocomolamitaddetodoslosaisladosvenas
delapantorrillatrombosseresuelvenespontneamenteenunaspocashoras,
mientrasqueaproximadamenteel15%seextiendenainvolucraralavenafemoral.
AtodoslosqueunatercerapartedelapantorrillasintratamientosintomticoTVP
venaseextiendealasvenasproximales. [44]En1mesesdeseguimientodela
TVPproximalnosetrata,el20%yel25%retrocesopropagarse.Apesarde
trombosvenasdelapantorrillasonescasasfuentesdePEclnicamente
significativa,laincidenciadeEPcontrombosproximalesnotratadaes2950%. [44,
45]Lamayoradelasempresaspblicassondiagnosticadosporprimeravezenla
autopsia. [46,47]

Lasextremidadessuperioressetrombosisvenosaprofunda
Las2formasdetrombosisvenosaprofundadelasextremidadessuperioresson(1)
latrombosisesfuerzoinducida(sndromedePagetvonSchrtter)y(2)latrombosis
secundaria.
Esfuerzoinducetrombosis,oelsndromedePagetvonSchrtter,representael
25%deloscasos. [48]PagetenInglaterrayenAlemaniavonSchrtteresfuerzose
describedeformaindependientetrombosishacemsde100aos.Enestaforma
primariadelaenfermedad,unaanormalidaddecompresinvenosacrnica
subyacentecausadoporlasestructurasmusculoesquelticasenelespacio
costoclavicularestpresenteenlaentraday/osalidatorcica.Verlasimgenesa
continuacin.

SeobtieneesteestudioconcontrasteatravsdeunMediportcolocaatravsdelapareddel
pechoatravsdelavenayugularinternaparafacilitarlaquimioterapia.Untromboha
propagadoperifricamentedesdelapuntadelcatterenlavenacavasuperiorenambasvenas
subclavia.

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

8/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

sndromedelavenacavasuperiorenunpacienteconcncerdepulmn.LaTCmuestraun
trombohipodensaquellenalavenacavasuperior.Elpacientefuetratadoconanticoagulantes
solos.

Enel75%delospacientescontrombosissecundaria,hipercoagulabilidady/o
catteresvenososcentralessonfactorescontribuyentesimportantes.Dehecho,con
eladvenimientodeloscatteresvenososcentrales,superiordelasextremidadesy
latrombosisvenosabraquioceflicosehaconvertidoenunproblemamscomn.
[49,50,51,52]

Paraobtenermsinformacinsobrelatrombosisvenosaprofundadelas
extremidadessuperiores,verImagingenlatrombosisvenosaprofundadela
extremidadsuperior.

Emboliapulmonar
PEsedesarrollacomotrombosvenosossedesprendendesulugardeorigeny
viajaratravsdelladoderechodelcoraznyenlaarteriapulmonar,quecausaun
defectodeventilacinperfusinylatensincardiaca.PEseproduceen
aproximadamenteel10%delospacientesconTVPagudaypuedecausarhastael
10%delasmuerteshospitalarias. [53,54]Sinembargo,lamayoradelospacientes
(hasta75%)sonasintomticos.Tradicionalmente,secreequelatrombosisvenosa
proximalestarenmayorriesgodecausaremboliapulmonarSinembargo,la
principalseriedeautopsiasjamsrealizadoparaespecficamenteparabuscarla
fuentedeEPfatalfuerealizadoporHavigen1977,quienencontrqueunterciode
laemboliafatalsurgidirectamentedelasvenasdelapantorrilla. [55]

sndromedevenacavasuperior
Sndromedelavenacavasuperiorescausadaporlacompresingradualdela
venacavasuperior(VCS).Lospacientespuedenpresentardisnea,tos,disfagia,e
hinchazndelcuelloyextremidadessuperiores.SndromedelaVCSesms
comnmentecausadaporlacompresinextrnsecadeunprocesomaligno,comoel
depulmnocncerdemama.Sinembargo,lascausastrombticasdesndrome
deVCSestnaumentandodebidoalamayorutilizacindecatteresvenosos
centralesylosmarcapasos.SndromedelaVCSesundiagnsticoclnico,perose
puedeconfirmarconunaradiografasimple,tomografacomputarizada(TC),yla
venografa. [56]
ParaelsndromeSVCrelacionadaconelcncer,eltratamientoconsisteen
quimioterapiaylaradiacindirigidaauntumorobstructivo.Porcausastrombticas,
latromblisisylaanticoagulacinsepuedenutilizar. [57]Cadavezms,el
tratamientoendovascularconladilatacinconbalnycolocacindestentsse
estnutilizandoconlarpidaresolucindelossntomas. [58,59]
Paraobtenermsinformacin,consulteelsndromedelavenacavasuperior.

Etiologa
Numerososfactores,amenudoencombinacin,contribuyenalatrombosisvenosa
profunda.Estossepuedenclasificarcomoadquiridos(porejemplo,medicamentos,
enfermedad)ocongnita(porejemplo,varianteanatmica,deficienciadela
enzima,lamutacin).Unacategorizacintilpuedeserunacondicinde
provocacinagudafrenteaunaenfermedadcrnica,comoestadistincinafectaa
laduracindelaterapiaanticoagulante.
LascausasfrecuentesdelaTVPsedebenaaumentodelaestasisvenosadebido
alainmovilidadolaobstruccinvenosacentral.Lainmovilidadpuedesertan
transitoriacomolaqueseproduceduranteunvuelodeavintranscontinentaloque
duranteunaoperacinconanestesiageneral.Tambinsepuedeextender,como
durantelahospitalizacinporlapelvis,lacaderaocirugadelacolumna,odebido
aunaccidentecerebrovascularoparaplejia.Laspersonasenestascircunstancias
justificanlavigilancia,laprofilaxisyeltratamientoencasodedesarrollarTVP. [60,
61]

Lareduccindelflujodesangredeaumentodelaviscosidaddela
sangreolapresinvenosacentral
Elaumentodeviscosidaddelasangrepuededisminuirelflujodesangrevenosa.
Estecambiopuedeserdebidoaunaumentoenelcomponentecelulardelasangre

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

9/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

enlapolicitemiarubraveraotrombocitosisounadisminucinenelcomponentede
fluidodebidoaladeshidratacin.
Elaumentodelapresinvenosacentral,yaseamecnicoofuncional,puede
reducirelflujoenlasvenasdelapierna.efectodemasasobrelasvenasilacaso
venacavainferiordeneoplasia,elembarazo,laestenosisoanomalacongnita
aumentalaresistenciadesalida.

variantesanatmicasquecontribuyenalaestasisvenosa
variantesanatmicasqueresultanenladisminucinoausenciadelavenacava
inferiorovenasilacaspuedencontribuiralaestasisvenosa.Entrombosisiliocava,
uncolaboradoranatmicasubyacenteesidentificadoenel6080%delos
pacientes.Laanomalamsconocidaeslacompresindelavenailacacomn
izquierdaenelcruceanatmicadelaarteriailacacomnderecha.Lavena
normalmentepasapordebajodelaarteriailacacomnderechadurantesucurso
normal.
Enalgunosindividuos,estaanatomaresultadosenlacompresindelavenailaca
izquierdaypuedenconduciralaformacindelabandaoenlaweb,laposterior
inmovilizacin,ylatrombosisvenosaprofundadelapiernaizquierda.Lasrazones
sonpococonocidos.Lacompresindelavenailacatambinsedenomina
sndromedeMayThurnerosndromedeCockett.
Variantesdelavenacavainferiorsoninfrecuentes.Desarrolloanmalosedetecta
mscomnmentediagnosticadoyenseccintransversaldeimgeneso
venografa.Laevolucinembriolgicadelavenacavainferioresdeunaampliacin
olaatrofiadelasvenassupracardinalesysubcardinalespareadas.Desarrollo
embriolgicoanmalopuederesultarenausenciadelacavanormal.Estas
variacionespuedenaumentarelriesgodesntomasdebidoalosvasosdepequeo
calibrepuedensermssujetosalaobstruccin.Enpacientesmenoresde50aos
quetienentrombosisvenosaprofunda,laincidenciadeunaanomaladelavena
cavaestanaltocomo5%. [62]
Undobleoduplicadoresultadosvenacavainferiordelafaltadelaatrofiaenparte
delavenasupracardinallaizquierda,loqueresultaenunaestructuraduplicadoala
izquierdadelaaorta.Laformacomnesunavenacavainferioremparejadoparcial
queconectalaarteriailacacomnizquierdaylasvenasrenalesizquierda.Cuando
lainterrupcindelavenacava,comolacolocacindeunfiltro,sehaprevisto,
estasvasalternativasdebenserconsideradas.Comoalternativa,lavenacava
inferiornosepuededesarrollar.Larutaalternativamscomnparaelflujode
sangreesatravsdelavenacigos,queaumentadetamaoparacompensar.Si
unaestenosisvenosaestpresenteenlacomunicacindelasvenasilacasyla
venacigos,lapresinderetornopuederesultareninsuficiencia,estasis,o
trombosis. [63]
Encasosraros,nilavenacavainferiornilavenacigossedesarrolla,ylasvenas
ilacasdrenanatravsdecolateralesilacasinternasalasvenashemorroidalesyla
venamesentricasuperiorenelsistemaportadelhgado.eldrenajevenoso
hepticoalaaurculaespatente.Debidoaqueestarutaimplicapequeosvasos
hemorroidales,trombosisdelosmismospuedecausarinflamacinagudaseverade
laspiernas.
Latrombosisdelavenacavainferioresunaocurrenciararayesunresultado
inusualdelatrombosisvenosaprofundadelapiernaamenosqueunfiltrodevena
cavainferiorestpresenteydejaungranmboloqueenlacava,loqueresultaen
laobstruccinylaextensindelatrombosis.Lascausascomunesdelatrombosis
delavenacavaincluyenlostumoresqueafectanelrinoelhgado,lostumores
queinvadenlavenacavainferior,lacompresindelavenacavainferiorenmasa
extrnseca,yfibrosisretroperitoneal. [64,65]

daomecnicoalavena
Lesinmecnicadelaparedvenosapareceproporcionarunestmuloadicionalpara
latrombosisvenosa.Pacientesdecaderaartroplastiaconlamanipulacindela
venafemoralasociadarepresentanungrupodealtoriesgoquenopuedeexplicarse
sloporlainmovilizacin,conun57%delostrombosseoriginaenlavenafemoral
afectadaenlugardelsitiohabitualdeestasisenlapantorrilla. [66]Lalesin
endotelialpuedeconvertirelendotelionormalmenteantitrombognicopara
convertirseprotrombticomediantelaestimulacindelaproduccindefactor
tisular,factordevonWillebrand,yfibronectina.
Lalesinpuedeserobvia,comolosdebidosauntraumatismo,intervencin
quirrgica,olesiniatrognica,perotambinpuedenseroscuras,comolosdebidos
atrombosisvenosaprofundaadistancia(talvezasintomtica)oundaomenor
(olvidado).TVPanterioresunfactorderiesgoimportanteparasuposteriorTVP.El
aumentodelaincidenciadelaTVPenlafijacindelasvasurinariasagudao
infeccinrespiratoriapuedeserdebidoaunaalteracininflamacininducidaenla
funcinendotelial.
Deacuerdoconlosresultadosdeunmetaanlisisde64estudiosqueabarcan
29,503pacientes,perifricamenteinsertadoscatterescentrales(PICC)pueden
duplicarelriesgodetrombosisvenosaprofundaencomparacinconloscatteres
venososcentrales(CVC). [67,68]Estafuelamayorrevisindelaincidencia,
patrones,yelriesgodeTEVasociadoconlosPICCpublicadoanSinembargo,
losresultadosfueronlimitadosporlaausenciadeensayosaleatoriospublicados.
EncomparacinconlosCVC,losPICCseasociaronconunmayorriesgode
trombosisvenosaprofunda(oddsratio[OR],2,55peronodelaemboliapulmonar
(nohayeventos). [68]LafrecuenciadeTVPrelacionadaconelPICCfuemayoren
lospacientesqueestabanenestadocrtico(13,91%)ylospacientesquetenan
cncer(6,67%).

factoresderiesgocomunesparalatrombosisvenosaprofunda
http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

10/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

Lapresenciadefactoresderiesgojuegaunpapeldestacadoenlaevaluacindela
probabilidadclnicadeTVP.Porotraparte,losfactoresderiesgotransitorios
permitenanticoagulacinxitoacortoplazo,mientrasquelatrombosisvenosa
profundaidiopticaofactoresderiesgocrnicoopersistentejustificanlaterapiaa
largoplazo.
EnelestudioMEDENOXqueevalu1.102conenfermedadaguda,inmovilizada
admitidopacientesmdicosgenerales,elanlisisderegresinlogsticamltiple
encontraronlossiguientesfactoresasersignificativaeindependientemente
asociadosconunmayorriesgodeTEV,lamayoradeloscualeseran
asintomticosydiagnosticadosporvenografadeambasextremidadesinferiores
[69]:
Presenciadeunaenfermedadinfecciosaaguda
Laedadmayorde75aos
Cncer
AntecedentesdeTEVantes
Losfactoresderiesgomscomunessonlaobesidad,laTEVanterior,la
malignidad,laciruga,ylainmovilidad.Cadaseencuentraenel2030%delos
pacientes.Hospitalizadosypacientesdehogaresdeancianosamenudotienen
variosfactoresderiesgoysonresponsablesdelamitaddetodalatrombosis
venosaprofunda(conunaincidenciade1casoporcada100habitantes). [46,70]La
obesidadtambinparecequeaumentaelriesgodeinsuficienciainversin
anticoagulacinconconcentradodecomplejodeprotrombinaenlospacientescon
hemorragiaintracraneal. [71]
Elmspotentemarcadorderiesgoindividualsiguesiendounahistoriapreviade
trombosisvenosaprofunda,connadamenosqueel25%detrombosisvenosa
agudaqueocurreenestetipodepacientes. [72]puntodevistapatolgico,restosde
trombosanteriorsevenamenudodentrodelosespecmenesdenuevotrombos
aguda.Sinembargo,trombosisrecurrenteenrealidadpuedeserelresultadode
estadosdehipercoagulabilidadprimaria.Lasanormalidadesdentrodelacascada
delacoagulacinsonelresultadodirectodemutacionesgenticasdiscretasdentro
delacascadadecoagulacin.LasdeficienciasdeprotenaC,protenaS,
antitrombinaIIIocuentadeaproximadamenteel510%detodosloscasosde
trombosisvenosaprofunda. [73]
Laedadhasidobienestudiadocomounfactorderiesgoindependienteparael
desarrollodetrombosisvenosa.Apesardeunaumentode30vecesenla
incidenciaseobservaapartirdelos30aosalos80aos,elefectopareceser
multifactorial,conmsfactoresderiesgotrombognicosqueocurreenlosancianos
queenlosmenoresde40aos. [72,74]Laestasisvenosa,comovistoenpacientes
inmovilizadosymiembrosparalizados,tambincontribuyealdesarrollodela
trombosisvenosa.Losestudiosdeautopsiaparalelosaladuracindelreposoen
camaconlaincidenciadetrombosisvenosa,conun15%delospacientesenlos
estudiosquemuerendentrodelos7dasdereposoencamahastamsdel80%
delosquemuerendespusde12semanas. [20]Enlospacientesconictus,
trombosisvenosaprofundaesencontradoenel53%delosmiembrosparalizados,
encomparacinconsloel7%enelladonoafectado. [75]
Malignidadseobservenhastael30%delospacientescontrombosisvenosa. [72,
76]Losmecanismostrombognicosimplicanalteracionesdelacoagulacin,como
lodemuestrael90%delospacientesconcncerquetienenalgunosfactoresde
coagulacinanormales. [77]Laquimioterapiapuedeaumentarelriesgode
trombosisvenosaalafectarelendoteliovascular,cascadasdecoagulacin,ylalisis
declulastumorales.Laincidenciasehademostradoqueaumentaenlos
pacientessometidosaciclosmslargosdelaterapiaparaelcncerdemama,de
4,9%durante12semanasdetratamientoa8,8%durante36semanas. [78]
Adems,laTVPcomplica29%delosprocedimientosquirrgicosqueserealizan
demalignidad. [79]
Trombosisvenosapostoperatoriavaraenfuncindeunamultituddefactoresdel
paciente,incluyendoeltipodecirugarealizada.Sinprofilaxis,lasoperacionesde
cirugageneralsuelentenerunaincidenciadetrombosisvenosaprofundaentorno
al20%,mientrasquelacirugaortopdicadecaderapuedeocurrirhastaenel50%
delospacientes. [80]Lanaturalezadelasenfermedadesortopdicasy
enfermedades,traumatismosylareparacinoelreemplazodecaderaquirrgicay
laarticulacindelarodillapredisponealospacientesalaaparicindela
enfermedaddeTEV.Estascomplicacionessonpredeciblesysonelresultadode
alteracionesdelosmecanismosdeequilibriodelanaturalezaendiversosestados
deenfermedad. [81]Paraobtenermsinformacin,consultelatrombosisvenosa
profundaprofilaxis.
Sobrelabasedefibringenomarcadoradiactivo,alrededordelamitaddelos
trombosenlasextremidadesinferioresadesarrollardurantelaintervencin. [82]
inmovilizacinperioperatoria,alteracionesdelacoagulacin,ylalesinvenosa,
todoellocontribuyealdesarrollodelatrombosisvenosaquirrgica.

Factoresgenticos
Lasmutacionesgenticasdentrodecascadadelacoagulacindelasangre
representanlaspersonasconmayorriesgoparaeldesarrollodetrombosisvenosa.
Trombofiliagenticaseidentificen30%delospacientescontrombosisvenosa
idioptica.Deficienciasprimariasdeinhibidoresdelacoagulacindeantitrombina,
protenaCyprotenaSseasocianconel510%detodosloseventostrombticos.
[83,84,85]protenasenzimticasprocoagulantesalteradasincluyenfactorV,factor
VIII,factorIX,elfactorXI,yprotrombina.Laresistenciadelosfactores
procoagulantesaunsistemadeanticoagulacinintactaRecientementeseha
descritoconelreconocimientodelamutacindelfactorVdeLeiden,que
representa1065%delospacientesconTVP. [86]Enelcontextodelaestasis
venosa,estosfactorespuedenaacumularseentrombosissitiospropensos,donde
sehaproducidolalesinvascularmecnica,estimularelendotelioparaconvertirse

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

11/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

enprotrombtico. [87]
FactorVLeidenesunamutacinqueresultaenunaformadefactorVaqueresiste
ladegradacinporlaprotenaCactivada,loquellevaaunestadode
hipercoagulabilidad.Suimportanciaradicaenlaprevalenciadel5%delapoblacin
estadounidenseysuasociacinconunade3vecesa6vecesmsriesgodeTEV.
Sndromeantifosfolpidoseconsiderauntrastornodelsistemainmune,quelos
anticuerposantifosfolpidos(anticuerposanticardiolipinaoanticoagulantelpico)
estnasociadasconunsndromedehipercoagulabilidad.Aunquenoesun
componentenormaldelasangre,elanticuerpoantifosfolipdicopuedeser
asintomtica.Estpresenteen2%delapoblacin,ypuedeserdetectadaen
asociacinconinfeccionesolaadministracindeciertosmedicamentos,incluyendo
antibiticos,cocana,hidralazina,procainamida,yquinina. [84]
Laspruebasparaestosdefectosgenticosamenudonoserealizanenpacientes
contrombosisvenosarecurrenteporquelaterapiasiguesiendosintomtico.Enla
mayoradelospacientesconestosdefectosgenticos,serecomiendael
tratamientoanticoagulantedeporvidaconwarfarinaoheparinadebajopeso
molecular(HBPM)despusdelaTVPrecurrenteysinunaetiologaidentificable
alternativadocumentado.Elriesgodetrombosisvenosaprofundarecurrentese
multiplica1.42veces,conlospolimorfismosgenticosmscomunesque
predisponenalosindividuosTVP.Sinembargo,labajaincidenciadelfactorV
LeidenylaprotrombinaG20210Anopuedejustificarlaprofilaxisagresivos.Porlo
tanto,laspruebasgenticasnopodraestarjustificadahastaqueseproduzcaun
segundoevento. [88]

Otrascondicionesquepuedeninducirlahipercoagulabilidad
Otrasenfermedadesyestadosdehipercoagulabilidadpuedeninducirenpacientes
sinotrosriesgossubyacentesdelaTVP.Puedenpredisponenalospacientesala
trombosisvenosaprofunda,aunquesucapacidaddecausarlaTVPsin
hipercoagulabilidadintrnsecaestencuestin.Lascondicionesincluyen
malignidad,deshidratacin,yelusodemedicamentos(porejemplo,estrgenos).
Estadosdehipercoagulabilidadagudatambinseproducen,comoenla
coagulopataintravasculardiseminada(DIC)resultantedelainfeccinola
trombocitopeniainducidaporheparina. [89]

Resumendelosfactoresderiesgo
Unresumendelosfactoresderiesgoeslasiguiente:
Aos
Lainmovilizacindemsde3das
Elembarazoyelpuerperio
Cirugamayorenlas4semanasanteriores
Largosenavinoencocheviajes(>4horas)en4semanasanteriores
Cncer
TVPprevia
Carrera
Infartoagudodemiocardio(IAM)
Lainsuficienciacardacacongestiva(CHF)
Septicemia
Sndromenefrtico
Colitisulcerosa
politraumatismo
CNS/lesindelamdulaespinal
quemaduras
Lasfracturasdelasextremidadesinferiores
Ellupuseritematososistmico(LES)yelanticoagulantedellupus
sndromedeBehet
Lahomocistinuria
Policitemiarubravera
trombocitosis
trastornoshereditariosdelacoagulacin/fibrinolisis
deficienciadeantitrombinaIII
DeficienciadeprotenaC
DeficienciadeprotenaS
mutacindelaprotrombina20210A
FactorVLeiden
Dysfibrinogenemiasytrastornosdelaactivacindelplasmingeno
Intravenosa(IV)elabusodedrogas
Anticonceptivosorales
Losestrgenos
trombocitopeniainducidaporheparina(TIH)

Epidemiologa
TVPytromboembolismosiguensiendounacausafrecuentedemorbilidady
mortalidadenpacientesencamadosuhospitalizados,ascomolosindividuossanos
engeneral.LaincidenciaexactadelaTVPsedesconoceporquelamayoradelos
estudiosestnlimitadosporlainexactitudinherentedediagnsticoclnico.Los
datosexistentesqueprobablementesubestimalaverdaderaincidenciadelaTVP
sugierenquealrededorde80casosporcada100.000habitantescadaaose
producen.Aproximadamente1decada20personasdesarrollaunatrombosis
venosaprofundaenelcursodesuvida.Alrededorde600.000hospitalizacionespor
aoseproducenparalaTVPenlosEstadosUnidos.
Enlaspersonasdeedadavanzada,laincidenciaseincrementa4veces.Latasade
letalidadhospitalariadeTEVesdel12%,llegandoaun21%enpersonasdeedad
avanzada.Enpacienteshospitalizados,laincidenciadelatrombosisvenosaes
considerablementemayoryvaradesde20hasta70%.ulceracinvenosayla
insuficienciavenosadelapierna,quesonlascomplicacionesalargoplazodela
TVP,afectana0,5%detodalapoblacin.Laextrapolacindeestosdatosrevela
quealrededorde5millonesdepersonastienenlaestasisvenosaydiversosgrados

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

12/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

deinsuficienciavenosa.

distribucinporedadparalatrombosisvenosaprofunda
Latrombosisvenosaprofundaporlogeneralafectaapersonasmayoresde40
aos.LaincidenciadeTEVaumentaconlaedadenambossexos.Laincidencia
estandarizadaporedaddeTEVporprimeravezesde1.92porcada1000
personasao.

Laprevalenciadelatrombosisvenosaprofundaporsexo
Laraznhombremujeresde1,2:1,loqueindicaquelosmachostienenunmayor
riesgodetrombosisvenosaprofundaquelashembras.

Laprevalenciadelatrombosisvenosaprofundaporlaraza
Desdeunpuntodevistademogrfico,laspoblacionesasiticasehispanastienen
unmenorriesgodeTEV,mientrasquelosblancosylosnegrostienenunriesgo
msalto(2,54vecesmayor).

Pronstico
Lamayoradeloscasosdetrombosisvenosaprofunda(TVP)esocultoysuele
desaparecerespontneamentesincomplicaciones.Eldirectordelamorbilidada
largoplazodelaTVPeselsndromepostrombtico(SPT),loquecomplica
aproximadamenteunacuartapartedeloscasosdeTVPproximalsintomticala
mayoradeloscasossedesarrollandentrodelos2aosdespus.
LamuertedelaTVPseatribuyeaunaemboliapulmonarmasiva(PE),quecausa
cercade300.000muertesalaoenlosEstadosUnidos. [1]PEeslaprincipal
causaprevenibledemortalidadhospitalaria.InvestigacinLongitudinalde
tromboembolismoEtiologa(LITE)quecombinadatosdedosestudiosprospectivos
decohorte,elAtherosclerosisRiskinCommunities(ARIC)yelCardiovascular
HealthStudy(CHS)determinlaincidenciadeTVPsintomticaylaembolia
pulmonaren21.680participantesde45aosomsquefueronseguidosdurante
7,6aos. [90]
Tromboembolismoytromboembolismorecurrenteparecenserlascomplicaciones
gravesdelaenfermedadinflamatoriaintestinal. [91]Enunestudioqueincluya84
pacientesconenfermedadinflamatoriayantecedentesdetromboembolismo,delos
cuales,el30%tenatromboembolismorecurrente,70pacientes(83%)desarrollaron
tromboembolismovenoso(40%delacualsemanifiestacomotrombosisvenosa
profunday23%comoPE). [91]
Presentacinclnica

InformacincolaboradoryRevelaciones
Autor
Kaushal(Kevin)Patel,MDcirujanovascular,KaiserPermanentedeLosAngelesCentroMdicode
Divulgacin:nadaquerevelar.
Coautor(s)
JasonSChang,MDInstructorClnico,DepartamentodeMedicinadeEmergencia,delaUniversidadde
PittsburghMedicalCenterJasonSChang,MDesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:Colegio
AmericanodeMdicosdeEmergencia,laAsociacinMdicaAmericana,laSociedadAcadmicadeMedicina
deEmergencia,MedicinadeEmergenciaAsociacindeVecinosdeDivulgacin:nadaquerevelar.

LindaJChun,MDMdicoResidente,DepartamentodeCiruga,LosngelesCentroMdicoKaiser
PermanentedeDivulgacin:nadaquerevelar.
Editorenjefe
BarryEBrenner,MD,PhD,FACEPProfesordeMedicinadeEmergencia,ProfesordeMedicinaInterna,
DirectordelProgramadeMedicinadeEmergencia,CentroMdicoCasedelosHospitalesUniversitariosdela
FacultaddeMedicinadelaUniversidadCaseWesternReserveBarryEBrenner,MD,PhD,FACEPesuna
miembrodelassiguientessociedadesmdicas:AlphaOmegaAlpha,laAmericanHeartAssociation,la
AmericanThoracicSociety,ArkansasMedicalSociety,laAcademiadeMedicinadeNuevaYork,laAcademia
deCienciasdeNuevaYork,lasociedadAcadmicadeMedicinadeemergencia,laAcademiaAmericanade
Medicinadeemergencia,ColegioamericanodeChestPhysicians,ColegioamericanodeMdicosde
emergencia,ColegioamericanodeMdicosdeDivulgacin:nadaquerevelar.

Expresionesdegratitud
MarcDBasson,MD,PhD,MBA,FACSProfesor,JefedelDepartamentodeCiruga,decanoadjuntode
DesarrollodelaFacultaddeInvestigacindelaFacultaddeMedicinaHumanadelaUniversidaddelEstadode
Michigan
MarcDBasson,MD,PhD,MBA,FACSesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:AlphaOmega
Alpha,ColegioAmericanodeCirujanos,laAsociacinAmericanadeGastroenterologa,PhiBetaKappay
SigmaXi
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
JohnJBorsa,MDPersonalConsulting,DepartamentodeRadiologa,StJosephMedicalCenter
JohnJBorsa,MDesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:ColegioAmericanodeRadiologa,
SociedadAmericanadeNeurorradiologa,CardiovasculareIntervencionistadelaSociedadRadiolgicade
Europa,SociedadRadiolgicadeAmricadelNorte,elRealColegiodeMdicosyCirujanosdeCanad,yla
SociedaddeRadiologaintervencional

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

13/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
HearnsWCharles,MDProfesorAsistentedeRadiologa,FacultaddeMedicinadelaUniversidaddeNueva
YorkMdicoacargodelaDivisindeRadiologaVasculareIntervencionista,DepartamentodeRadiologa,New
YorkUniversityMedicalCenter
HearnsWCharles,MDesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:AmericanCollegeofRadiology,
AmericanRoentgenRaySociety,SociedadRadiolgicadeAmricadelNorte,ylaSociedaddeRadiologa
CardiovasculareIntervencionista
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
KyungJCho,MD,FACRWilliamMartelprofesorderadiologa,radiologaintervencionistaDirectoradeBecas
delaUniversidaddeMichiganHealthSystem
KyungJCho,MD,FACResmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:AmericanCollegeofRadiology,la
AmericanHeartAssociation,AmericanMedicalAssociation,AmericanRoentgenRaySociety,Asociacinde
RadilogosUniversitarios,ylaSociedadRadiolgicadeAmricadelNorte
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
DouglasMColdwell,MD,PhDProfesordeRadiologa,DirectordelaDivisindeRadiologaVasculare
Intervencionista,UniversidaddelaEscueladeMedicinadeLouisville
DouglasMColdwell,MD,PhDesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:AsociacinAmericanapara
laInvestigacindelCncer,ColegioAmericanodeRadiologa,laAmericanHeartAssociation,American
PhysicalSociety,AmericanRoentgenRaySociety,SociedaddeRadiologaCardiovasculareIntervencionista,
delSouthwestOncologyGroupylaAsociacinmdicadeOperacionesespeciales
Divulgacin:Sirtex,Inc.HablandotarifadeconsultoraylaenseanzaDfinir,Inc.HonorariosConsulting
FrancisCounselman,MD,FACEPPresidente,ProfesordelDepartamentodeMedicinadeEmergencia,
EasternVirginiaMedicalSchool
FrancisCounselman,MD,FACEPesmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:AlphaOmegaAlpha,
ColegioAmericanodeMdicosdeEmergencia,AsociacindeCtedrasdeMedicinadeEmergencia(AACEM),
NorfolkAcademiadeMedicinaySociedadAcadmicadeMedicinadeEmergencia
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
PaulEDiCesare,MD,FACSProfesoryJefedelDepartamentodeOrtopediaSugery,Universidadde
California,Davis,EscueladeMedicina
PaulEDiCesare,MD,FACSesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:AcademiaAmericanade
CirujanosOrtopdicos,ColegioAmericanodeCirujanos,ySigmaXi
Divulgacin:ConsultingcuotadeStrykerConsulting
RobertSEnnis,MD,FACSProfesorAsociado,DepartamentodeCirugaOrtopdicadelaUniversidadde
Miami,EscueladeMedicinaPresidentedeServiciosConsultingOrthomed,Inc
RobertSEnnis,MD,FACSesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:AcademiaAmericanade
CirujanosOrtopdicos,ColegioAmericanodeCirujanos,ylaSociedaddeOrtopediadelaFlorida
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
CraigFFeied,MD,FACEP,FAAEM,FACPhProfesordeMedicinadeEmergenciadelaEscueladeMedicina
delaUniversidaddeGeorgetownGeneralManager,MicrosoftEnterpriseSolutionsGroupdelaSalud
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
LuisFernndezG,MD,KHS,FACS,FASAS,FCCP,FCCM,FICSProfesorAsistenteClnicodeCirugay
MedicinaFamiliar,UniversidaddeTexasHealthScienceCenterProfesorclnicoadjuntodeMedicinay
Enfermera,UniversidaddeTexasenArlingtonPresidentedelaDivisindeCirugadeTraumayCuidados
IntensivosQuirrgicos,JefedeUnidaddeCuidadosCrticostraumaquirrgico,TrinityMadreSistemadeSalud
deFranciscoElgeneraldebrigada,TexasMedicalRangers,TXSG/MB
LuisGFernndez,MD,KHS,FACS,FASAS,FCCP,FCCM,FICSesunmiembrodelassiguientessociedades
mdicas:AsociacinAmericanaparalaCirugadeTrauma,AmericanCollegeofChestPhysicians,Colegio
AmericanodeMedicinaLegal,ColegioAmericanodeCirujanos,SociedadAmericanadeabdominales
Cirujanos,laSociedadAmericanadeCirujanosgenerales,SociedadAmericanadeCirujanosgenerales,
SociedadAmericanadeDerecho,Medicinaytica,SociedadAmericanadeTrauma,Asociacinpara
SurgicalEducation,AsociacindeCirujanosmilitaresdelosEE.UU.,laSociedaddeMedicinadeChicago,
IllinoisStateSociedadmdica,ColegioInternacionaldeCirujanos,AcademiadeCienciasdeNuevaYork,
PanamericanadeTraumaSociedad,SociedaddeMedicinadeCuidadoscrticos,delaSociedaddeCirujanos
Laparoendoscpicos,sudesteCongresoquirrgica,AsociacinmdicadeTexas,yelsubmarinoySociedadde
Medicinahiperbrica
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
DouglasMGeehan,MDProfesorAsociado,DepartamentodeCiruga,UniversidaddeMissourienKansasCity
DouglasMGeehan,MDesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:AmericanCollegeofSurgeons,
InstitutoAmericanodeUltrasonidoenMedicina,laAmericanMedicalAssociation,AsociacindeCiruga
Acadmico,PhiBetaKappa,SociedadAmericanadeCirujanosGastrointestinalesyEndoscpicos,yla
SociedaddeCriticalCareMedicine
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
JohnGeibel,MD,DSC,MAVicePresidenteyProfesordelDepartamentodeCiruga,SeccindeMedicina
Gastrointestinal,yelDepartamentodeFisiologaCelularyMolecular,FacultaddeMedicinadelaUniversidadde
YaleDirectordeInvestigacinQuirrgica,DepartamentodeCiruga,UniversidaddeYaleNewHavenHospital
JohnGeibel,MD,DSC,MAesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:AsociacinAmericanade
Gastroenterologa,SociedadAmericanadeFisiologa,AmericanSocietyofNephrology,AsociacindeCiruga
Acadmico,SociedadInternacionaldeNefrologa,AcademiadeCienciasdeNuevaYork,ylaSociedadde
Cirugadeltractoalimentario
Divulgacin:AMGENRoyaltyConsultingpertenenciaARdelyxJuntaParticipacinenlapropiedad
HarrisGellman,MDConsultingCirujano,AlaskaCentermanoProfesorClnicovoluntariadeCiruga

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

14/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

OrtopdicayCirugaPlstica,DepartamentosdeCirugaOrtopdicayCiruga,UniversidaddeMiami,Leonard
MillerSchoolMdeMedicina
HarrisGellman,MDesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:AcademiaAmericanadeAcupuntura
Mdica,AcademiaAmericanadeCirujanosOrtopdicos,AsociacinAmericanadeOrtopedia,laSociedad
AmericanadeCirugadelaManoyArkansasSociedadMdica
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
CraigGreben,MDProfesorAsistentedeRadiologa,FacultaddeMedicinadelaUniversidaddeHofstraJefe
delaDivisindeRadiologaVasculareIntervencionista,HospitaldelaUniversidaddeNorthShore
CraigGreben,MDesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:SociedaddeRadiologaCardiovascular
eIntervencionista
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
LarsGrimm,MD,MHSCasaPersonal,DepartamentodeRadiologaDiagnstica,DukeUniversityMedical
Center
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
MichaelAGrosso,MDPersonalConsulting,DepartamentodeCirugaCardiotorcicadelHospitalSan
Francisco
MichaelAGrosso,MDesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:AmericanCollegeofSurgeons,
SocietyofThoracicSurgeons,ylaSociedaddeCirujanosdelaUniversidad
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
GeorgeHartnell,MBChBProfesordeRadiologa,FacultaddeMedicinadelaUniversidaddeTuftsDirectorde
RadiologaCardiovasculareIntervencionista,DepartamentodeRadiologa,BaystateMedicalCenter
GeorgeHartnell,MBChBesmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:ColegioAmericanodeCardiologa,
ColegioAmericanodeRadiologa,laAmericanHeartAssociation,AsociacindeRadilogosUniversitarios,
InstitutoBritnicodeRadiologa,AsociacinMdicaBritnica,MassachusettsMedicalSociety,Sociedad
RadiolgicadeAmricadelNorte,RealColegiodeMdicos,ColegioRealdeRadilogos,andSocietyde
RadiologaCardiovasculareintervencionista
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
EricKHoffer,MDDirectordeRadiologaVasculareIntervencionista,ProfesorAsociadodeRadiologa,la
seccindeangiografayradiologaintervencionista,DartmouthHitchcockMedicalCenter
EricKHoffer,MDesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:AsociacinAmericanadelCorazn,la
SociedadRadiolgicadeAmricadelNorte,Sociedadparalaangiografacardiacaeintervenciones,yla
SociedaddeRadiologaIntervencionista
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
JamesQuanYuHwang,MD,RDBMS,RDCS,FACEPmdicodelpersonal,serviciodeurgencias,Kaiser
Permanente
JamesQuanYuHwang,MD,RDBMS,RDCS,FACEPesmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:
AcademiaAmericanadeMedicinadeEmergencia,ColegioAmericanodeMdicosdeEmergencia,Instituto
AmericanodeUltrasonidoenMedicinaySociedadAcadmicadeMedicinadeEmergencia
Divulgacin:3rdRockUltrasonidoLLCSalarioHablandoylaenseanzaSchlesingerAssociatesConsulting
tarifadeconsultoraPhilipsUltrasonidoConsultoratarifa
BartolomKwan,MBBS,FRCPC,FRCRpersonaldelradilogo,delDepartamentodeImagenMdica,OMCH
BramptonCivicHospital
BartolomKwan,MBBS,FRCPC,FRCResmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:American
RoentgenRaySociety,CardiovasculareIntervencionistadelaSociedadRadiolgicadeEuropa,dela
SociedadRadiolgicadeAmricadelNorte,elRealColegiodeMdicosyCirujanosdeCanad,elReal
ColegiodeRadilogos,ylaSociedaddeRadiologaintervencionista
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
WilliamCManson,MDDirectordeecografasdeemergencia,DepartamentodeMedicinadeEmergenciadela
EscueladeMedicinadelaUniversidaddeEmory
WilliamCManson,MDesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:ColegioAmericanodeMdicosde
Emergencia,InstitutoAmericanodeUltrasonidoenMedicina,AsociacindeResidentesdeMedicinade
Emergencia,ylaSociedadAcadmicadeMedicinadeEmergencia
Divulgacin:ElultrasonidodeemergenciaCursoHonorariosHablandoylaenseanza
Rgirishestadodenimo,MBBS,MD,CruzRojadeMyanmarCompaeros,DepartamentodeMedicina
Vascular,ClevelandClinicFoundation
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
JamesNaidich,MDdirectordelaresidencia,NorthShoreUniversityHospitalProfesordelDepartamentode
RadiologadelaFacultaddeMedicinadelaUniversidaddeNuevaYork
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
JasonJNaidich,MDProfesorAsistentedeRadiologa,FacultaddeMedicinadelaUniversidaddeNuevaYork
MdicoacargodelaDivisindeRadiologaVasculareIntervencionista,HospitaldelaUniversidaddeNorth
Shore
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
VicenteLpezRowe,MDProfesorAsociadodeCiruga,DepartamentodeCiruga,DivisindeCiruga
Vascular,UniversidaddelSurdeCaliforniaMedicalCenter
VicenteLpezRowe,MDesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:AmericanCollegeofSurgeons,
AmericanHeartAssociation,AsociacinQuirrgicaCostadelPacfico,vascularperifricoSociedaddeCiruga,
SociedaddeCirugaVascularClnica,SociedaddeCirugaVascular,ylaSociedaddeCirugaVascular

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

15/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

Occidental
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
MiguelASchmitz,MDConsultingCirujano,DepartamentodeOrtopedia,KlamathOrtopdicayMedicina
DeportivaClnica
MiguelASchmitz,MDesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:AcademiaAmericanadeCirujanos
Ortopdicos,SociedadAmericanaOrtopdicadeMedicinaDeportiva,AsociacindeArtroscopiadeAmricadel
NorteyAmricadelNorteSpineSociety
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
DonaldSchreiber,MD,CMProfesorAsociadodeCiruga(MedicinadeEmergencia),EscuelaUniversitariade
MedicinadeStanford
DonaldSchreiber,MD,CMesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:ColegioAmericanode
MdicosdeEmergencia
Divulgacin:AbbottPointofCareIncBecadeInvestigacinyaltavocesOficinaHablandoylaenseanza
NanosphereIncfondosdeGrant/deinvestigacindeInvestigacinSingulexIncfondosdeGrant/de
investigacindeInvestigacinAbbottDiagnosticsIncfondosdeGrant/Ningunodeinvestigacin
WilliamASchwer,MDProfesordelDepartamentodeMedicinaFamiliar,RushMedicalCollegePresidentedel
DepartamentodeMedicinaFamiliar,CentroMdicoRushPresbyterianStLuke
WilliamASchwer,MDesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:AcademiaAmericanadeMdicos
deFamilia
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
GarySetnik,MDPresidentedelDepartamentodeMedicinadeEmergencia,HospitalMountAuburnProfesor
AdjuntodelaDivisindeMedicinadeEmergencia,EscueladeMedicinadeHarvard
GarySetnik,MDesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:ColegioAmericanodeMdicosde
Emergencia,AsociacinNacionaldeMdicosdeEMSySociedadAcadmicadeMedicinadeEmergencia
Divulgacin:PosicinSironaHealthgestindelaretribucinOrientacionSurMiddlesexccsmeConsorcioparala
GestindesueldosProceduresConsult.comRoyaltyOtro
GaryPSiskin,MDProfesoryDirectordelDepartamentodeRadiologa,AlbanyMedicalCollege
GaryPSiskin,MDesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:AmericanCollegeofRadiology,
CardiovasculareIntervencionistadelaSociedadRadiolgicadeEuropa,SociedadRadiolgicadeAmricadel
Norte,ylaSociedaddeRadiologaIntervencionista
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.
FranciscoTalavera,PharmD,PhDProfesorAsistenteAdjuntodelaUniversidaddeNebraskaMedicalCenter
FacultaddeFarmaciaEditorenJefe,MedscapeDrugReference
Divulgacin:MedscapeSalarioEmpleo
WaiHongWilsonTang,MDProfesorAsociadodeMedicinadelaSeccindeInsuficienciaCardiacay
TrasplanteCardiacoMedicina,ClevelandClinicFoundation
WaiHongWilsonTang,MDesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:AmericanCollegeof
Cardiology,laAmericanHeartAssociation,SociedaddeInsuficienciaCardiacadeAmrica,ylaSociedad
InternacionaldeTrasplantedeCoraznyPulmn
Divulgacin:AbbottLaboratoriesSubvencinSuministrosfondos/deinvestigacindeinvestigacinMedtronic
IncConsultingtarifadeconsultoraStJudeMedicalConsultingConsultingtarifa
AnthonyWatkinson,MDProfesorderadiologaintervencionista,laPeninsulaMedicalSchoolConsultory
profesortitulardelDepartamentodeRadiologa,elhospitalRoyalDevonyExeter,ReinoUnido
AnthonyWatkinson,MDesunmiembrodelassiguientessociedadesmdicas:SociedaddeRadiologade
Norteamrica,ColegioRealdeRadilogos,yelRealColegiodeCirujanosdeInglaterra
Divulgacin:Nohaynadaquerevelar.

referencias
1.TapsonVF.Embolismopulmonaragudo.NEnglJMed.2008Mar6.358(10):.10371052[Medline].
2.HaegerK.Losproblemasdelatrombosisvenosaprofundaaguda.I.Lainterpretacindelossignosy
sntomas.Angiologa.20deabrilde1969(4):.21923[Medline].
3.McLachlinJ,RichardsT,PatersonJC.Unaevaluacindelossignosclnicoseneldiagnsticodetrombosis
venosa.ArcoSurg.1962noviembre.85:73844[Medline].
4.MeignanM,RossoJ,GauthierH,etal.Gammagrafapulmonarsistemticasmuestranunaaltafrecuencia
deemboliapulmonarensilencioenpacientescontrombosisvenosaprofundaproximal.ArchInternMed.
2000Ene24.160(2):.15964[Medline].
5.[Gua]NieveV,QaseemA,BarryP,etal.Gestindelatromboemboliavenosa:unaguadeprctica
clnicadelaAmericanCollegeofPhysiciansylaAcademiaAmericanadeMdicosdeFamilia.AnnIntern
Med.2007febrero6.146(3):.20410[Medline].
6.BullerHR,TenCateHoekAJ,azadasAW,etal.Seguradedescartarlatrombosisvenosaprofundaenla
atencinprimaria.AnnInternMed.2009febrero17.150(4):.22935[Medline].
7.BauersachsR,BerkowitzSD,BrennerB,etal.Rivaroxabanoralparaeltromboembolismovenoso
sintomtico.NEnglJMed.2010Dec23.363(26):.2499510[Medline].[Textocompleto].
8.BullerHR,PrinsMH,LensinAW,etal.Rivaroxabanoralparaeltratamientodelaemboliapulmonar
sintomtica.NEnglJMed.2012abril5.366(14):.12871297[Medline].[Textocompleto].
9.HughesS.ElrivaroxabnseponedepiealaanticoagulacinestndarparaeltratamientodelTEV.
MedscapeMedicalNews.MedscapeHeartwiredeWebMD.13dediciembrede2012.Disponibleen

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

16/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

http://www.medscape.com/viewarticle/776147.Consultadoel:19Marzo2013.
10.JaffMR,MSMcMurtry,ArcherSL,etal.Gestindelaemboliapulmonarmasivaysubmasiva,trombosis
venosaprofundailiofemoralylahipertensinpulmonartromboemblicacrnica:unadeclaracincientfica
delaAmericanHeartAssociation.Circulacin.2011abril26.123(16):.1788830[Medline].
11.SilversteinMD,HeitJA,MohrDN,PettersonTM,O'FallonWM,MeltonLJ3er.Lastendenciasenla
incidenciadetrombosisvenosaprofundayemboliapulmonar:.Unestudiobasadoenlapoblacinde25
aosArchInternMed.1998Mar23.158(6):.58593[Medline].
12.UsecheJN,deCastroAM,GalvisGE,MantillaRA,ArizaA.UsodelosEstadosUnidosenlaevaluacin
depacientesconsntomasdelatrombosisvenosaprofundadelasextremidadesinferiores.Radiographics
.200828deoctubre(6):.17851797[Medline].
13.ChangR,ChenCC,KamA,EMao,ShawkerTH,HorneMKtercero.Latrombosisvenosaprofundadelas
extremidadesinferiores:lainyeccindirectadealteplasaintraclotvezaldaconlaanticoagulacin
sistmicaresultadosdelestudiopiloto.Radiologa.2008febrero246(2):.61929[Medline].
14.BiuckiansA,MeierGHtercera.Eltratamientodelatrombosisvenosaprofundaagudadelasextremidades
inferioressintomticavenosa:papeldelatrombectomamecnica.Vascular.2007septiembreoctubre.15
(5):.297303[Medline].
15.LiW,SalanitriJ,TuttonS,etal.Extremidadinferiortrombosisvenosaprofunda:.EvaluacinmedianteRM
ferumoxytolmejoradaydedoblecontrastemecanismoexperienciapreliminarRadiologa.2007marzo
242(3):.87381[Medline].
16.KakkosSK,CapriniJA,GeroulakosG,NicolaidesAN,StansbyGP,ReddyDJ.Combinadodecompresin
neumticaintermitentedelapiernaylaprofilaxisfarmacolgicaparalaprevencindeltromboembolismo
venosoenpacientesdealtoriesgo.BasedeDatosCochraneSystRev.INFORMACIN2008Oct8.
CD005258.[Medline].
17.ArakiCT,VolverTL,PadbergFT,etal.Laimportanciadelafuncindelabombamusculardelapantorrilla
enlaulceracinvenosa.JVascSurg.199420dediciembre(6):8727discusin8789.[Medline].
18.WakefieldTW,StrieterRM,SchaubR,etal.Venosaprofilaxisdelatrombosismediantelainhibicin
inflamatoriasinanticoagulacin.JVascSurg.2000el31defebrero(2):.30924[Medline].
19.WakefieldTW,ProctorMC.Estadoactualdelaemboliapulmonarylaprofilaxisdelatrombosisvenosa.
SeminVascSurg.2000Sep.de13(3):.17181[Medline].
20.GibbsNM.Latrombosisvenosadelasextremidadesinferiores,conespecialreferenciaareposoencama.
BrJSurg.1957noviembre45(191):.20936[Medline].
21.SevittS.Laestructurayelcrecimientodetrombosvlvuladebolsilloenlasvenasfemorales.JClinPathol
..1974Jul27(7):.51728[Medline].[Textocompleto].
22.AronsonDL,ThomasDP.Estudiosexperimentalessobrelatrombosisvenosa:efectodecoagulantes,
procoagulantesycontusinbuque.Haemost.1985diciembre17.54(4):.86670[Medline].
23.WesslerS,ReimerSM,ShepsMC.Ensayobiolgicadeunaactividaddetrombosisqueinducenenel
suerohumano.JApplPhysiol.195914denoviembre:.9436[Medline].
24.SevittS.Losmecanismosdecanalizacinenlatrombosisvenosaprofunda.JPathol..1973junio110
(2):.15365[Medline].
25.GandhiRH,IrizarryE,NackmanGB,HalpernVJ,MulcareRJ,TilsonMD.Anlisisdelaactividaddela
matrizdetejidoconectivoyproteolticadelasvenasvaricosasprimarias.JVascSurg.199318de
noviembre(5):.81420[Medline].
26.RizziA,QuaglioD,VasquezG,etal.Efectosdelosagentesvasoactivosenvenassafenashumanas
sanasyenfermas.JVascSurg.199828denoviembre(5):.85561[Medline].
27.MonrealM,MartorellA,CallejasJM,etal.Venographicevaluacindelatrombosisvenosaprofundayel
riesgodedesarrollarelsndromeposttrombtico:.UnestudioprospectivoJInternMed.1993marzo233
(3):.2338[Medline].
28.StrandnessDEJr,LangloisY,MCramer,RandlettA,ThieleBL.Lassecuelasalargoplazodela
trombosisvenosaaguda.JAMA.1983septiembre9.250(10):.12891292[Medline].
29.PrandoniP,Lensing,AW,CogoA,etal.Elcursoclnicoalargoplazodelatrombosisvenosaprofunda
aguda.AnnInternMed.1996Jul1.125(1):17.[Medline].
30.MeissnerMH,CapsMT,ZierlerBK,BergelinRO,ManzoRA,StrandnessDEJr.Latrombosisvenosa
profundayelreflujovenososuperficial.JVascSurg..2000julio32(1):.4856[Medline].
31.MeissnerMH,CapsMT,ZierlerBK,etal.Determinantesdelaenfermedadvenosacrnicadespusdela
trombosisvenosaprofundaaguda.JVascSurg.199828denoviembre(5):.82633[Medline].
32.MeissnerMH,RAManzo,BergelinRO,MarkelA,insuficienciavenosaprofundaStrandnessDEJr.:la
relacinentrelalisisylaposteriorreflujo.JVascSurg.1993Oct.18aos(4):596605discusin6068.
[Medline].
33.CasquillosMT,ManzoRA,BergelinRO,MeissnerMH,StrandnessDEJr.venosareflujovalvularenlas
venasquenoparticipanenelmomentodelatrombosisvenosaprofundaaguda.JVascSurg.199522de
noviembre(5):.52431[Medline].
34.JohnsonBF,ManzoRA,BergelinRO,StrandnessDEJr.relacinentreloscambiosenelsistemavenoso
profundoyeldesarrollodelsndromepostrombticodespusdeunepisodioagudodelaextremidad
inferiortrombosisvenosaprofunda:ununoaseisaosdeseguimiento.JVascSurg.1995defebrero21
(2):30712discusin313.[Medline].
35.JohnsonBF,ManzoRA,BergelinRO,StrandnessDEJr.Elsitiodeanomalasresidualesenlasvenasde
laspiernasenellargoplazodeseguimientodespusdelatrombosisvenosaprofundaysurelacinconel
desarrollodelsndromeposttrombtico.IntAngiol.1996Mar.15(1):.149[Medline].
36.HaenenJH,WollersheimH,JanssenMC,etal.Evolucindelatrombosisvenosaprofunda:escanearuna
ecografadplexdeseguimientoutilizando2aosylapletismografacepadecalibre.JVascSurg.2001
octubre34(4):.64955[Medline].
37.UnAndriopoulos,WirsingP,BtticherR.Losresultadosdelatrombectomavenosailiofemoraldespusde

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

17/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

latrombosisaguda:.Informesobre165casosJSurgCardiovascular(Torino).1982MarAbr.23(2):.1234
[Medline].
38.ZhengY,ZhouB,PuX.[FrecuenciadelaprotenaCpolimorfismosenlapoblacinchinaylospacientes
trombticos].ZhonghuaYiXueZaZhi.1998marzo78(3):.2102[Medline].
39.JuhanC,YAlimi,DiMauroP,HartungO.trombectomavenosaquirrgica.CardiovascularSurg.19997
deoctubre(6):.58690[Medline].
40.SaarinenJ,KallioT,MLehto,HiltunenS,SistoT.Laaparicindeloscambiosposttrombticasdespus
deunatrombosisvenosaprofundaaguda.Unestudiodeseguimientoprospectivodedosaos.JSurg
Cardiovascular(Torino)..2000junio41(3):.4416[Medline].
41.LaterapiatrombolticaG.Elliottparaeltromboembolismovenoso.CurrOpinHematol.1999Sep.de6
(5):.3048[Medline].
42.PanaderoWFJr.Eldiagnsticodelatrombosisvenosaprofundayemboliapulmonar.MedClinNorthAm
.1998mayo.82(3):.45976[Medline].
43.HenriksenO,SejrsenP.Efectodelaactivacinde"bombadevena"delapresinvenosayelflujo
sanguneoeneltejidosubcutneohumano.ActaPhysiolScand.Mayode1977.100(1):.1421[Medline]
.
44.KearonC.Eltratamientoinicialdelatromboemboliavenosa.Haemost.1999agosto82(2):.88791
[Medline].
45.KakkarVV,HowesJ,VSharma,KadziolaZ.Uncomparativodobleciego,aleatorizadodeunanueva
HBPMdesegundageneracin(bemiparina)yHNFenlaprevencindelatromboemboliavenosa
postoperatoria.ElgrupodeevaluacindeBemiparina.Haemost.2000abril83(4):.5239[Medline].
46.HeitJA,MohrDN,SilversteinMD,PettersonTM,O'FallonWM,MeltonLJ3er.Lospredictoresde
recurrenciadespusdelatrombosisvenosaprofundayemboliapulmonar:.Unestudiodecohortedebase
poblacionalArchInternMed.2000Mar27.160(6):.7618[Medline].
47.SteinPD.Emboliapulmonarensilencio.ArchInternMed.2000Ene24.160(2):.1456[Medline].
48.UnLewandowski,SyskaSuminskaJ,M.Dluzniewski[sospechadeemboliapulmonarenunpacientejoven
consndromedePagetvonSchrtter].KardiolPol.2008septiembre66(9):.96971[Medline].
49.AcharyaG,KSingh,HansenJB,KumarS,MaltauJM.Tromblisisdirigidaporcatterparaeltratamiento
delatrombosisvenosaprofundadespusdelparto.ActaObstetGynecolScand.2005febrero84(2):.
1558[Medline].
50.BaarslagHJ,KoopmanMM,HuttenBA,etal.Alargoplazodeseguimientodelospacientesconsospecha
detrombosisvenosaprofundadelaextremidadsuperior:lasupervivencia,factoresderiesgoyelsndrome
posttrombtico.EurJInternMed.200415dediciembre(8):.503507[Medline].
51.JoffeHV,KucherN,TapsonVF,GoldhaberSZ.Lasextremidadessuperioressetrombosisvenosa
profunda:unregistroprospectivode592pacientes.Circulacin.2004septiembre21.110(12):.16051611
[Medline].
52.MartinelliI,BattaglioliT,PBucciarelli,PassamontiSM,MannucciPM.Losfactoresderiesgoylatasade
recurrenciadelatrombosisvenosaprofundaprimariadelasextremidadessuperiores.Circulacin.2004
agosto3.110(5):.56670[Medline].
53.BeythRJ,CohenAM,LandefeldCS.Resultadosalargoplazodelatrombosisvenosaprofunda.Arch
InternMed.22demayo1995155(10):.10317[Medline].
54.KistnerRL,boladeJJ,NordykeRA,FreemanGC.Laincidenciadelaemboliapulmonarenelcursodela
tromboflebitisdelasextremidadesinferiores.AmJSurg.1972agosto124(2):.16976[Medline].
55.HavigO.Latrombosisvenosaprofundayemboliapulmonar.Unestudiodeautopsiasconelanlisisde
regresinmltipledelosposiblesfactoresderiesgo.ActaChirScandSuppl.1977.478:.1120[Medline].
56.HigdonML,HigdonJA.Eltratamientodeurgenciasoncolgicas.AmFamPhysician.2006diciembre1.
74(11):.18731880[Medline].
57.GuijarroEscribanoJF,AntonRF,ColmenarejoRubioA,etal.Sndromedelavenacavasuperiorcon
cattervenosocentralparalaquimioterapiatratadosconxitoconlafibrinolisis.ClinOncolTransl.2007
Mar.9(3):.198200[Medline].
58.BaltayiannisN,MagoulasD,AnagnostopoulosD,etal.Colocacindeunstentpercutneoenloscasos
malignosdelsndromedelavenacavasuperior.JBUON.2005JulSep.10(3):.37780[Medline].
59.UrruticoecheaA,MesiaR,DomnguezJ,etal.Eltratamientodelsndromedelavenacavasuperior
malignaporinsercindeunstentendovascular.Experienciaen52pacientesconcncerdepulmn.El
cncerdepulmn.2004febrero43(2):.20914[Medline].
60.ArfvidssonB,EklofB,KistnerRL,MasudaEM,SatoDT.Losfactoresderiesgodetromboembolismo
venosodespusdeunviajeareoprolongado.Elentrenadortrombosisclase.HematolOncolClinNorth
Am.2000Apr.14(2):391400,ix.[Medline].
61.SlipmanCW,LipetzJS,JacksonHB,EJVresilovic.Latrombosisvenosaprofundayemboliapulmonar
comocomplicacindereposoencamaparaeldolorlumbar.ArcoPhysMedRehabil.2000enero81(1):.
1279[Medline].
62.RuggeriM,TosettoA,GCastaman,RodeghieroF.Laausenciacongnitadelavenacavainferior:un
factorderiesgopocofrecuentedetrombosisvenosaprofundaidioptica.Lancet.2001febrero10.357
(9254):.441[Medline].
63.HamoudS,SNitecky,EngelA,DGoldsher,HayekT.Lahipoplasiadelavenacavainferiorcon
continuacincigossepresentacomorecurrentepiernatrombosisvenosaprofunda.AmJMedSci..2000
Jun319(6):.4146[Medline].
64.GreenfieldLJ,ProctorMC.ElfiltrodeGreenfieldpercutnea:.Losresultadosylospatronesdelaprctica
JVascSurg.2000noviembre32(5):.88893[Medline].
65.TsujiY,GotoA,HaraI,etal.Elcarcinomadeclulasrenalesconextensindetrombotumoralenlavena
cava:estrategiaquirrgicayelpronstico.JVascSurg.2001abril33(4):.78996[Medline].

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

18/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

66.StamatakisJD,KakkarVV,SagarS,LawrenceD,DNairn,BentleyPG.Latrombosisvenosafemoralyel
reemplazototaldecadera.BrMedJ1977julio23.2(6081):..2235[Medline].[Textocompleto].
67.PullenLC.PICCpuededuplicarelriesgodeformacindecogulosenpacientescrticamenteenfermos.
MedscapeMedicalNewsdeWebMD.20demayode2013.Disponibleen
http://www.medscape.com/viewarticle/804428.Consultadoel4dejuniode2013.
68.ChopraV,AnandS,HicknerA,etal.Elriesgodetromboembolismovenosoasociadoconcatterescentral
deinsercinperifrica:.UnarevisinsistemticaymetaanlisisLancet.2013Jul27.382(9889):.31125
[Medline].
69.AlikhanR,CohenAT,CombeS,etal.Losfactoresderiesgodetromboembolismovenosoenpacientes
hospitalizadosconenfermedadmdicaaguda:anlisisdelaMEDENOXestudio.ArchInternMed.2004
Mayo10.164(9):.9638[Medline].
70.HeitJA,ElliottCG,TrowbridgeAA,BFMorrey,GentM,J.Hirshardeparindesodioparalaprofilaxis
extendidafueradelhospitalencontradetromboembolismovenosodespusdetotaldecaderaode
rodilla.A,dobleciego,controladoconplacebo,aleatorizado.AnnInternMed.2000junio6.132(11):.
85361[Medline].
71.ChuC,STokumaru,IzumiK,NakagawaK.Laobesidadaumentaelriesgodeinsuficienciainversin
anticoagulacinconconcentradodecomplejodeprotrombinaenlospacientesconhemorragiaintracraneal.
IntJNeurosci.2016enero126(1):.626[Medline].
72.NordstromM,LindbladB,DBergqvist,KjellstromT.Unestudioprospectivodelaincidenciadetrombosis
venosaprofundadentrodeunapoblacinurbanadefinida.JInternMed.1992agosto232(2):.15560
[Medline].
73.DahlbackB.Seheredatrombofilia:resistenciaalaprotenaCactivadacomounfactorpatognicodela
enfermedadtromboemblicavenosa.Sangre.1995febrero1.85(3):.60714[Medline].
74.AndersonFAJr,WheelerHB,GoldbergRJ,HosmerDW,ForcierA.Laprevalenciadefactoresderiesgo
detromboembolismovenosoenlospacientesdelhospital.ArchInternMed.1992agosto152(8):.16604
[Medline].
75.WarlowC,DOgston,DouglasAS.Latrombosisvenosaprofundadelaspiernasdespusdelosaccidentes
cerebrovasculares..ParteIincidenciayfactorespredisponentesBrMedJ197615demayo1(6019):
11781181..[Medline].[Textocompleto].
76.MonrealM,LafozE,CasalsA,etal.Cncerocultoenpacientescontrombosisvenosaprofunda.Un
enfoquesistemtico.Cncer.1991Ene15.67(2):.5415[Medline].
77.RicklesFR,LevineM,EdwardsRL.Alteracioneshemostticasenpacientesconcncer.Metstasisdel
cncerRev1992Nov.11(34):.23748.[Medline].
78.LevineMN,GentM,HirshJ,etal.Elefectotrombognicodelaterapiademedicamentocontraelcncer
enlasmujeresconcncerdemamaII.NEnglJMed.1988febrero18.318(7):.4047[Medline].
79.ClagettGP,ReischJS.Prevencindelatromboemboliavenosaenpacientesquirrgicosgenerales.Los
resultadosdelmetaanlisis.AnnSurg.1988agosto208(2):.22740[Medline].[Textocompleto].
80.ClagettGP,AndersonFAJr,HeitJ,LevineMN,WheelerHB.Prevencindelaenfermedad
tromboemblicavenosa.Pecho.1995octubre108(4Suppl.):312S334S[Medline].
81.Lacoagulacinylaenfermedadtromboemblicaencirugaortopdica.BeatyJH,ed.Ortopdicade
actualizacindeconocimientos.Rosemont,IL:AmerAcademiadeCirujanosOrtopdicos1999.6:6372.
82.KakkarVV,HoweCT,NicolaidesAN,RenneyJT,ClarkeMB.Latrombosisvenosaprofundadelapierna.
Hayungrupode"altoriesgo"?.AmJSurg.1970octubre120(4):.52730[Medline].
83.DahlbackB.Seheredatrombofilia:resistenciaalaprotenaCactivadacomounfactorpatognicodela
enfermedadtromboemblicavenosa.Sangre.1995febrero1.85(3):.60714[Medline].
84.MotykieGD,CapriniJA,ArcelusJI,etal.Evaluacindelosfactoresderiesgoenelmanejodelos
pacientesconsospechadetrombosisvenosaprofunda.IntAngiol.2000Mar.19(1):.4751[Medline].
85.MotykieGD,ZebalaLP,CapriniJA,etal.Unaguaparalaevaluacindelosfactoresderiesgode
tromboembolismovenoso.JThrombtrombolisis.2000Apr.9(3):.25362[Medline].
86.SchaferAI.Estadosdehipercoagulabilidad:.GenticamolecularalaprcticaclnicaLancet.1994Dic24
31.344(89398940):.17391742[Medline].
87.MeissnerMH,StrandnessE.Fisiopatologaylahistorianaturaldelatrombosisvenosaprofundaaguda,
CirugaVasculardeRutherford.2005.21242142.
88.HoCH,ChauWK,HsuHC,GauJP,YuTJ.Lascausasdelatrombosisvenosaencincuentapacientes
chinos.AmJHematol.2000febrero63(2):.748[Medline].
89.VandenbroukeJP,BloemenkampKW,RosendaalFR,HelmerhorstFM.Laincidenciadetromboembolismo
venosoenusuariasdeanticonceptivosoralescombinados.Elriesgoesparticularmentealtoconelusode
anticonceptivosorales.BMJ.2000Ene1.320(7226):.578[Medline].
90.CushmanM,TsaiAW,WhiteRH,etal.Latrombosisvenosaprofundayemboliapulmonarendos
cohortes:lainvestigacinlongitudinaldetromboembolismoetiologa.AmJMed.2004julio1.117(1):.
1925[Medline].
91.BollenL,VandeCasteeleN,VBallet,etal.Tromboembolismocomounacomplicacinimportantedela
enfermedadinflamatoriaintestinal.EurJGastroenterolHepatol.201628deenero(1):17.[Medline].
92.SevittS,N.Gallaghertrombosisvenosayemboliapulmonar.Unestudioclnicopatolgicaenpacientes
heridosyquemados.BrJSurg.1961marzo.48:47589[Medline].
93.GormanWP,DavisKR,R.DonnellyABCdelaenfermedadarterialyvenosa.Inflamacindelas
extremidadesinferiores1:.EvaluacingeneralylatrombosisvenosaprofundaBMJ.2000Mayo27.320
(7247):.14536[Medline].[Textocompleto].
94.MartinelliI,Lensing,AW,MiddeldorpS,etal.Tromboembolismovenosorecurrenteyhemorragiauterina
anormalconanticoagulanteyusodeterapiahormonal.Sangre.2015diciembre22.[Medline].
95.KearonC,MCrowther,J.Hirshmanejodelospacientescontrastornosdehipercoagulabilidadhereditarios.

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

19/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

AnnuRevMed.2000.51:.16985[Medline].
96.PrandoniP,MannucciPM.Latrombosisvenosaprofundadelasextremidadesinferiores:.Diagnsticoy
manejoBaillieresBestPractResClinHaematol.1999Sep.de12(3):.53354[Medline].
97.RathbunSW,RaskobGE,WhitsettTL.Lasensibilidadylaespecificidaddelatomografacomputarizada
helicoidaleneldiagnsticodeemboliapulmonar:.UnarevisinsistemticaAnnInternMed.2000febrero
1.132(3):.22732[Medline].
98.GoldhaberSZ.Eldiagnsticodelatrombosisvenosaprofunda.ClinCornerstone.2000.2(4):.2937
[Medline].
99.AWlente.Laanticoagulacinenelictusisqumicoagudo:.Laprevencindelatrombosisvenosaprofunda
ylosresultadosdelictusalargoplazodelasangreCoagulfibrinolisis.1999deagosto10Suppl2:.S123
7[Medline].
100.AWlente,PrinsMH.Recurrentetrombosisvenosaprofundaydosmutacionesdelgendelfactorde
coagulacin:quovadis?.Haemost.1999diciembre82(6):.15646[Medline].
101.KleinjanA,DiNisioM,BeyerWestendorfJ,etal.Laseguridadylaviabilidaddeunalgoritmodiagnstico
quecombinalaprobabilidadclnica,eldmeroD,ylaecografaparalatrombosisvenosaprofunda
sospechadeextremidadsuperior:.UnestudioprospectivogestinAnnInternMed.2014abril1.160(7):.
4517[Medline].
102.DeitelzweigS,JaffMR.Eltratamientomdicodelaenfermedadtromboemblicavenosa.TechVasc
IntervRadiol..2004Jun7(2):.637[Medline].
103.McGarryLJ,MEStokes,ThompsonD.Resultadosdelatromboprofilaxisconenoxaparinafrentea
heparinanofraccionadaenpacientesmdicos.ThrombJ.2006septiembre27.04:17.[Medline].
104.CosmiB,PalaretiG.dmeroD,laanticoagulacinoral,ylarecurrenciadetromboembolismovenoso.
SeminVascMed.De20055denoviembre(4):.36570[Medline].
105.LinkinsLA,SMBates,LangE,etal.DmeroDselectivaparaeldiagnsticodesospechadeunprimer
episodiodetrombosisvenosaprofunda:.UnensayoaleatorioAnnInternMed.2013Ene15.158(2):.93
100[Medline].
106.T.marrnselectivodmeroDmejorparaeldiagnsticodetrombosisvenosaprofunda.Medscape
HeartwiredeWebMD.15deenerode2013.Disponibleenhttp://www.medscape.com/viewarticle/791417.
Consultadoel:19Marzo2013.
107.PerrierA,DesmaraisS,MironMJ,etal.Eldiagnsticonoinvasivodelaenfermedadtromboemblica
venosaenpacientesambulatorios.Lancet.1999Ene16.353(9148):.1905[Medline].
108.WellsPS,AndersonDR,RodgerM,etal.EvaluacindeldmeroDeneldiagnsticodesospechade
trombosisvenosaprofunda.NEnglJMed.2003septiembre25.349(13):.12271235[Medline].
109.EntregaItaK.transdrmicadeheparina:tcnicasdemejorafsicas.IntJPharm.2015diciembre30.496
(2):.2409[Medline].
110.vanderHulleT,DronkersCE,KlokFA,HuismanMV.Losacontecimientosrecienteseneldiagnsticoy
tratamientodelaemboliapulmonar.JInternMed.2016enero279(1):.1629[Medline].
111.ParqueJ,ByunY.Losrecientesavancesenlaadministracindefrmacosanticoagulantes.ExpertOpin
DrugDeliv.2015diciembre23.114.[Medline].
112.BijsterveldNR,LunasAH,BoekholdtSM,etal.CapacidaddelfactorVIIarecombinanteparaneutralizarel
efectoanticoagulantedelafondaparinuxpentasacridoenvoluntariossanos.Circulacin.2002noviembre
12.106(20):.25504[Medline].
113.CohenAT,DobromirskiM.Elusoderivaroxabanparaeltratamientoacortoylargoplazodel
tromboembolismovenoso.Haemost..2012junio107(6):.10351043[Medline].
114.RomualdiE,DonadiniMP,AgenoW.rivaroxabanoraldespusdetromboembolismovenososintomtico:.
Elcontinuoestudiodetratamiento(estudioEINSTEINextensin)ExpertoRevCardiovascularTher..
2011Jul9(7):.8414[Medline].
115.RaskobGE,GallusAS,PineoGF,etal.Apixabanencomparacinconenoxaparinaparatromboprofilaxis
despusdelreemplazodecaderaoderodilla:anlisisconjuntodetromboembolismovenosomayory
sangradoenpacientesapartirdelos8464ADVANCE2yADVANCE3ensayos.JBoneJointSurgBr.
2012febrero94(2):.25764[Medline].
116.LassenMR,GallusA,RaskobGE,PineoG,ChenD,RamrezLM.Apixabanencomparacincon
enoxaparinaparatromboprofilaxisdespusdelreemplazodecadera.NEnglJMed.2010Dec23.363
(26):.248798[Medline].[Textocompleto].
117.LassenMR,RaskobGE,GallusA,GPineo,ChenD,HornickP.apixabanencomparacincon
enoxaparinaparatromboprofilaxisdespusdelreemplazoderodilla(ADVANCE2):.Unensayo
aleatorizado,dobleciegoLancet.2010Mar6.375(9717):.80715[Medline].
118.AdministracindeAlimentosyFrmacosdeEstadosUnidos.Aprobacinsuplemento(apixaban)[carta].
19deagostode2014.Disponibleen
http://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/appletter/2014/202155Orig1s006ltr.pdf.Consultadoel:28
Agosto2014.
119.AgnelliG,BullerHR,CohenA,etal.Apixabanoralparaeltratamientodelaenfermedadtromboemblica
venosaaguda.NEnglJMed.2013agosto29.369(9):.799808[Medline].[Textocompleto].
120.AgnelliG,BullerHR,CohenA,etal.Apixabanparaeltratamientoprolongadodelaenfermedad
tromboemblicavenosa.NEnglJMed.2013febrero21.368(8):.699708[Medline].[Textocompleto].
121.LiuX,ThompsonJ,PhatakH,etal.Anticoagulacinampliadoconapixabanreducelashospitalizaciones
enpacientescontromboembolismovenoso.UnanlisisdelensayoAMPLIFIQUEEXT.Haemost.2015
diciembre22.115(1):.1618[Medline].
122.SchulmanS,KearonC,KakkarAK,etal.Dabigatrnfrentealawarfarinaeneltratamientodel
tromboembolismovenosoagudo.NEnglJMed.2009Dic10.361(24):.234252[Medline].
123.SchulmanS,KakkarAK,GoldhaberSZ,etal.Eltratamientodeltromboembolismovenosoagudocon
dabigatrnowarfarinayelanlisisagrupado.Circulacin.2014febrero18.129(7):.76472[Medline].

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

20/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

124.SchulmanS,KearonC,KakkarAK,etal.Elusoprolongadodedabigatrn,warfarina,oplaceboenel
tromboembolismovenoso.NEnglJMed.2013febrero21.368(8):.70918[Medline].
125.PrandoniP,PrinsMH,Lensing,AW,etal.Trombosisresidualenlaecografaparaguiarladuracindela
anticoagulacinenpacientescontrombosisvenosaprofunda:unensayoaleatorio.AnnInternMed.2009
Mayo5.150(9):.57785[Medline].
126.ShulmanS,SGranqvist,HolmstromM,etal.Laduracindelaterapiaanticoagulanteoraldespusdeun
segundoepisodiodetromboembolismovenoso.NEnglJMed.1997.336:393.
127.LeeAY,LevineMN,BakerRI,etal.Debajopesomolecularconheparinaversusunacumarinaparala
prevencindeltromboembolismovenosorecurrenteenpacientesconcncer.NEnglJMed.2003julio10.
349(2):.14653[Medline].
128.CascoR,GPineo,MahA,etal.Enunensayoaleatorizadoparaevaluareltratamientodebajopeso
molecularconheparinaalargoplazoportresmesesversosheparinaintravenosaseguidadewarfarinade
sodio.Lasangre100.2002.148a.
129.PettilaV,KaajaR,PLeinonen,EkbladT,MKataja,IkkalaE.tromboprofilaxisconheparinadebajopeso
molecular(dalteparina)duranteelembarazo.ThrombRes.199915.noviembre96(4):.27582[Medline].
130.ZidaneM,SchramMT,PlankenEW,etal.Frecuenciadehemorragiamayorenpacientestratadoscon
heparinanofraccionadaintravenosaparalatrombosisvenosaprofundaoemboliapulmonar:unestudioen
laprcticaclnicahabitual.ArchInternMed.2000Ago1428.160(15):.236973[Medline].
131.VoT,SVzquez,RondinaMT.Estadoactualdelosanticoagulantesparaeltratamientodelatrombosis
venosaprofunda.CurrCardiolRep2014Mar.16(3):..463[Medline].
132.LeviM,EerenbergE,KamphuisenPW.Sangradoestrategiasderiesgoydeinversinparalosviejosy
nuevosanticoagulantesyantiagregantesplaquetarios.JHaemost.2011Sep.de9(9):.17051712
[Medline].
133.HirshJ,BauerKA,DonatiMB,MGould,SamamaMM,WeitzJI,etal.Anticoagulantesparenterales:
AmericanCollegeofChestPhysiciansguasdeprcticaclnicabasadasenlaevidencia(8edicin).Pecho
..2008junio133(6Suppl):.141s159S[Medline].
134.MarshallA,LevineM,HowellML,etal.Dosisasociadotasasdecomplicacionespulmonaresdespusdela
administracindeplasmafrescocongeladoparalareversindewarfarina.JHaemost.2015diciembre8.
[Medline].
135.PurruckerJC,HaasK,RizosT,etal.Cursotempranoclnicayradiolgica,lagestin,yelresultadodela
hemorragiaintracerebralenrelacinconlosnuevosanticoagulantesorales.JAMANeurol.2015diciembre
14.110.[Medline].
136.AronisKN,HylekEM.Quin,cundoycmoinvertirnovitaminaKanticoagulantesorales.JThromb
trombolisis.2015diciembre1.123(6):.13501361[Medline].
137.AdministracindeAlimentosyFrmacosdeEstadosUnidos.LaFDAapruebaPraxbind,elprimeragente
dereversinparaelanticoagulantePradaxa[comunicadodeprensa].Disponibleen
http://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm467300.htm.16dedeoctubrede,
2015Consultadoel:30Marzo2016.
138.PollackCVJr,ReillyPA,EikelboomJ,etal.Idarucizumabdereposicindabigatrn.NEnglJMed.2015
agosto6.373(6):.51120[Medline].
139.EikelboomJW,QuinlanDJ,vanRynJ,WeitzJI.Idarucizumab:elantdotoparalareversindedabigatrn.
Circulacin.2015diciembre22.132(25):.241222[Medline].
140.AnsellJE.Universal,agentesdeinversinyespecficosdecadafrmacoespecficodeclaseparalos
nuevosanticoagulantesorales.JThrombtrombolisis.2016febrero41(2):.24852[Medline].
141.GhadimiK,DombrowskiKE,LevyJH,WelsbyIJ.AndexanetalfaparalareversindelfactorXainhibidor
delaanticoagulacinrelacionada.ExpertoRevHematol.2015diciembre21.[Medline].
142.AnsellJE,bakhruSH,LaulichtBE,etal.ElusodePER977paraneutralizarelefectoanticoagulantede
Edoxabn.NEnglJMed.2014noviembre27.371(22):.21412[Medline].
143.EndenT,YHaig,KlowNE,etalparaCaVenTGrupodeEstudio.Resultadosalargoplazodespusdela
trombolisisdirigidaporcatteradicionalesencomparacinconeltratamientoestndarparalatrombosis
agudailiofemoralvenosaprofunda(elestudioCaVenT):.UnensayocontroladoaleatorioLancet.2012de
enero7.379(9810):.318[Medline].
144.PlateG,AkessonH,EinarssonE,OhlinP,resultadosEklofB.largoplazodetrombectomavenosa
combinadoconunafstulaarteriovenosatemporal.EurJVascSurg.19904deoctubre(5):.4839
[Medline].
145.EklofB,KistnerRL.Hayunpapelparatrombectomavenosailiofemoralenlatrombosis?.SeminVasc
Surg.1996Mar.9(1):.3445[Medline].
146.MewissenMW,SeabrookGR,MeissnerMH,CynamonJ,NLabropoulos,HaughtonSH.Tromblisis
dirigidaporcatterparalatrombosisvenosaprofundadelasextremidadesinferiores:.Informedeun
registromulticntriconacionaldeRadiologa.1999abril211(1):.3949[Medline].
147.PrandoniP,Lensing,AW,PrinsMH,etal.Debajodelarodillamediasdecompresinelsticaspara
prevenirelsndromeposttrombtico:.Unensayoaleatorio,controladoAnnInternMed.2004agosto17.
141(4):.24956[Medline].
148.PartschH.deambulacinylacompresindespusdelatrombosisvenosaprofunda:.Disipandomitos
SeminVascSurg.2005Sep.de18aos(3):.14852[Medline].
149.KahnSR,ShrierI,KearonC.Laactividadfsicaenpacientescontrombosisvenosaprofunda:unarevisin
sistemtica.ThrombRes.2008.122(6):.76373[Medline].
150.RamosR,SalemBI,DePawlikowskiMP,CoordesC,EisenbergS,LeidenfrostR.Laeficaciadelas
mediasdecompresinneumticaenlaprevencindelaemboliapulmonardespusdelacirugacardiaca.
Chest.1996enero109(1):.825[Medline].
151.SkillmanJJ,CollinsRE,CoeNP,etal.Laprevencindelatrombosisvenosaprofundaenpacientes
neuroquirrgicos:.Uncontroladoyaleatorizadodebotasdecompresinneumticaexternaciruga.1978
marzo83(3):.3548[Medline].

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

21/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

152.KolluriR,PlessaAL,SandersMC,SinghNK,LucoreC.Unestudioaleatorizadodelaseguridadyla
eficaciadefondaparinuxfrenteaplaceboenlaprevencindeltromboembolismovenosodespusdela
cirugaderevascularizacincoronaria.AmHeartJ.2016enero171(1):16.[Medline].
153.AgnelliG,PrandoniP,SantamariaMG,etal.Tresmesesfrenteaunaodeterapiaconanticoagulantes
oralesparalatrombosisvenosaprofundaidioptica.WarfarinaptimaDuracinitalianosinvestigadoresdel
ensayo.NEnglJMed.2001julio19.345(3):.1659[Medline].
154.AlkjaersigN,FletcherAP,SherryS.Elmecanismodedisolucindelcoguloporlaplasmina.JClinInvest
..1959julio38(7):.10861095[Medline].[Textocompleto].
155.[Principio]AQaseem,NieveV,BarryP,etalparalaAcademiaAmericanadeMdicosdeFamilia
Conjunta/ColegioAmericanodeMdicosdelGrupoEspecialsobrelatrombosisvenosaprofunda/
emboliapulmonar.Diagnsticoactualdelaenfermedadtromboemblicavenosaenatencinprimaria:una
guadeprcticaclnicadelaAcademiaAmericanadeMdicosdeFamiliayelColegioAmericanode
Mdicos.AnnMedFam.2007EneroFebrero.5(1):.5762[Medline].[Textocompleto].
156.AnandSS,WellsPS,HuntD,BrillEdwardsP,CookD,GinsbergJS.Estepacientetienetrombosis
venosaprofunda?.JAMA.1998abril8.279(14):.10949[Medline].
157.BauerKA,ErikssonBI,LassenMR,TurpieAG.Fondaparinuxcomparadoconenoxaparinaparala
prevencindeltromboembolismovenosodespusdelacirugamayorelectivaderodilla.NEnglJMed.
2001noviembre1.345(18):.13051310[Medline].
158.BerendKR,LombardiAVJr.Multimodaltromboemblicavenosaprevencindelaenfermedaden
pacientessometidosaartroplastiatotalprimariaoderevisin:elpapeldelaaspirina.AmJOrthop(Belle
MeadNJ).2006Enero35(1):.249[Medline].
159.BergmannJF,NeuhartE.Unestudiodobleciegoaleatoriomulticntricodelaenoxaparinaencomparacin
conlaheparinanofraccionadaenlaprevencindelaenfermedadtromboemblicavenosaenpacientesde
edadavanzadaenlacamaporunaenfermedadmdicaaguda.LaenoxaparinaenMedicinadeGruposde
Estudio.Haemost.1996octubre76(4):.52934[Medline].
160.BjarnasonH,KruseJR,AsingerDA,etal.Iliofemoraltrombosisvenosaprofunda:.Seguridadyresultado
deeficaciadurante5aosdeterapiatrombolticadirigidaporcatterJVascIntervRadiol.1997mayojun.
8(3):.40518[Medline].
161.BoudesPF.Losdesafosdelosnuevosbeneficiosdemedicamentosyanlisisderiesgos:leccionesdelos
ximelagatrnFDACardiovascularComitConsultivo.EnsayosContempClin.2006,el27deoctubre(5):.
43240[Medline].
162.BreddinHK.PesomolecularLasheparinasdebajoenlaprevencindetrombosisvenosaprofundaen
cirugageneral.SeminThrombHemost.1999.25Suppl.3:839[Medline].
163.BristolMyersSquibb.LaFDAapruebaEliquis(apixaban)parareducirelriesgodecogulosdesangre
despusdecirugadecaderaoderodilla[comunicadodeprensa].DisponibleConsultadoel:25Marzo
2014.
164.BulgerCM,JacobsC,PatelNH.Epidemiologadelatrombosisvenosaprofundaaguda.TechVascInterv
Radiol..2004Jun7(2):.504[Medline].
165.BurkeDT.Laprevencindelatrombosisvenosaprofunda:.Descripcingeneraldelasopcionesde
tratamientodisponiblesparalospacientesderehabilitacinAmJPhysMedRehabil.2000septiembre
octubre.79(Suppl5):.S38[Medline].
166.BullerHR,AgnelliG,HullRD,HyersTM,PrinsMH,RaskobGE.Eltratamientoantitrombticoparala
enfermedadtromboemblicavenosa:laSptimaConferenciaACCPenantitrombticoylaterapia
tromboltica.Pecho.2004septiembre126(Suppl3):.401S428S[Medline].
167.CamporeseG,BernardiE,PrandoniP,etal.Debajopesomolecularconheparinaversuslasmediasde
compresinparalaprofilaxisdelatrombosisdespusdelaartroscopiaderodilla:unensayoaleatorio.Ann
InternMed.2008julio15.149(2):.7382[Medline].
168.CapriniJA,ArcelusJI,MaksimovicD,GlaseCJ,SaraybaJG,HathawayK.profilaxisdelatrombosisen
cirugaortopdica:consideracionesclnicasactuales.JSurOrthopAssoc.2002invierno.11(4):.1906
[Medline].
169.ChamMD,YankelevitzDF,ShahamD,etal.Latrombosisvenosaprofunda:ladeteccinmedianteeluso
deTACflebografaindirecta.LaangiografapulmonarindirectaGrupoCTvenografaCooperativa.
Radiologa.2000septiembre216(3):.74451[Medline].
170.ChanWS,SpencerFA,LeeAY,etal.Seguridadderetencinanticoagulacinenmujeresembarazadas
consospechadetrombosisvenosaprofundaluegodelaecografadecompresindeimgenesenserie
negativaylavenailaca.CMAJ.2013Mar5.185(4):.E194200[Medline].[Textocompleto].
171.ChoJS,MartelliE,GMozes,MillerVM,GloviczkiP.Efectosdelatromblisisylatrombectomavenosa
enlacompetenciavalvular,trombogenicidad,morfologadelaparedvenosa,ylafuncin.JVascSurg.
199828denoviembre(5):.78799[Medline].
172.CocheEE,HamoirXL,MartilloFD,HainautP,GoffettePP.ElusodedobledetectordelaangiografaTC
helicoidalparadetectarlatrombosisvenosaprofundaenpacientesconsospechadeemboliapulmonar:.
ValordiagnsticoyconclusionesadicionalesAJRAmJRoentgenol.2001abril176(4):.10359[Medline].
173.ColwellC,MouretP.Ximelagatranparalaprevencindeltromboembolismovenosotrascirugadecadera
oderodilla.SeminVascMed.De20055deagosto(3):.26675[Medline].
174.TrombolisisComerotaAJ,ThromRC,MathiasSD,SHaughton,MewissenM.catterdirigidoparala
trombosisvenosaprofundailiofemoralmejoralasaluddelacalidaddevida.JVascSurg..2000julio32
(1):.1307[Medline].
175.CompPC,SpiroTE,FriedmanRJ,etal.Laterapiaprolongadaenoxaparinaparaprevenirel
tromboembolismovenosodespusdeprimariadecaderaoderodilla.LaenoxaparinaGrupodeEnsayos
Clnicos.JBoneJointSurgAm.2001marzo83A(3):.33645[Medline].
176.DeitelzweigS,JaffMR.Eltratamientomdicodelaenfermedadtromboemblicavenosa.TechVasc
IntervRadiol..2004Jun7(2):.637[Medline].
177.DoulbleREF141.
178.DranitsarisG,CStumpo,SmithR,W.Bartleprofilaxisdalteparinaextendidoparaeventos

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

22/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

tromboemblicosvenosos:.Elanlisisdecosteutilidadenpacientessometidosacirugaortopdicamayor
AmJCardiovascularDrugs.2009.9(1):.4558[Medline].
179.DennisM,SandercockP,JReid,GrahamC,JForbes,MurrayG.Eficaciadelacompresinneumtica
intermitenteenlareduccindelriesgodetrombosisvenosaprofundaenpacientesquehansufridoun
accidentecerebrovascular(cogulos3):unensayocontroladoaleatoriomulticntricocontrolado.(Cogulos
Loscogulosenlaspiernasolasmediasdespusdelaccidentecerebrovascular)Ensayosdecolaboracin.
Lancet.2013agosto10.382(9891):.51624[Medline].
180.EklofB,ArfvidssonB,KistnerRL,MasudaEM.Lasindicacionesparaeltratamientoquirrgicodela
trombosisvenosailiofemoral.HematolOncolClinNorthAm.2000Apr.14(2):.47182[Medline].
181.EpsteinNE.Eficaciadelaprofilaxismediadecompresinneumticaenlaprevencindelatrombosis
venosaprofundayemboliapulmonardespusde139laminectomalumbarconfusionesinstrumentados.J
SpinalDisorders,Tech.200619defebrero(1):2831.[Medline].
182.ErikssonBI,BorrisLC,FriedmanRJ,etal.Rivaroxabanencomparacinconenoxaparinapara
tromboprofilaxisdespusdelaartroplastiadecadera.NEnglJMed.2008junio26.358(26):.276575
[Medline].
183.EskelandG,KSolheim,SkjortenF.anticoagulanteprofilaxis,tromboembolismoylamortalidaden
pacientesancianosconfracturadecadera.Unensayoclnicocontrolado.ActaChirScand.1966Enero
Febrero.131(1):.1629[Medline].
184.FisherCG,BlachutPA,SalvianoAJ,MeekRN,O'BrienPJ.Efectividaddelosdispositivosdecompresin
delapiernaneumticosparalaprevencindelaenfermedadtromboemblicaenpacientescon
traumatismosortopdicos:.Unestudioprospectivo,aleatorizadodelacompresinsolaversusninguna
profilaxisJOrthopTrauma.19959defebrero(1):17.[Medline].
185.FrancisCW,BerkowitzSD,CompPC,etal.Lacomparacindeximelagatrnconwarfarinaparala
prevencindeltromboembolismovenosodespusdelreemplazototalderodilla.NEnglJMed.2003
octubre30.349(18):.17031712[Medline].
186.GaffneyPJ,CreightonLJ,calloM,anticuerposThorpeR.monoclonalesparaproductosdedegradacinde
fibrinareticulada(XLFDP).II.Evaluacinenunavariedaddecondicionesclnicas.BrJHaematol.1988
enero68(1):.916[Medline].
187.GeertsWH,HeitJA,ClagettGP,etal.Prevencindelaenfermedadtromboemblicavenosa.Pecho.
2001enero119(Suppl1):.132S175S[Medline].
188.GerotziafasGT,SamamaMM.LaheterogeneidaddelosinhibidoresdelfactorXasinttica.CurrPharm
Des.2005.11(30):.385576[Medline].
189.GilliesTE,RuckleyCV,NixonSJ.Todavafaltaelbarcoconemboliapulmonarfatal.BrJSurg.1996
octubre83(10):.13945[Medline].
190.GinsbergJS,TurkstraM,BullerHR,MacKinnonB,DMagier,sndromeHirshJ.postrombticadespusde
laartroplastiadecaderaoderodilla:.UnestudiotransversalArchInternMed.2000Mar13.160(5):.669
72[Medline].
191.GrossmanC,S.McPhersonLaseguridadyeficaciadelatrombolisisdirigidaporcatterparalatrombosis
venosailiofemoral.AJRAmJRoentgenol.1999marzo172(3):.66772[Medline].
192.HeitJA,SilversteinMD,MohrDN,PettersonTM,O'FallonWM,MeltonLJ3er.Losfactoresderiesgopara
latrombosisvenosaprofundayemboliapulmonar:unestudiodecasosycontrolesdebasepoblacional.
ArchInternMed.2000Mar27.160(6):.80915[Medline].
193.HendersonD.TVPenelembarazodescartarsemedianteecografaDopplerenserie.MedscapeMedical
NewsdeWebMD.14deenerode2013.Disponibleenhttp://www.medscape.com/viewarticle/777659.
Consultadoel:25Marzo2014.
194.[Principio]HirshJ,GuyattG,AlbersGW,HarringtonR,SchunemannHJ.Eltratamientoantitrombticoy
tromboltico:AmericanCollegeofChestPhysiciansbasadaenlaevidenciaGuasdePrcticaClnica(8
Edicin).Pecho..2008junio133(6Suppl.):110S112S[Medline].
195.HorellouMH,ConradJ,SamamaMM.CascoRD,RaskobGE,PineoGF,eds.Tromboembolismovenoso:
UnAtlasbasadaenlaevidencia.Armonk,NuevaYork:Futura1996.
196.CascoRD,PineoGF.Laprofilaxisdelatrombosisvenosaprofundayemboliapulmonar.Las
recomendacionesactuales.MedClinNorthAm.1998mayo.82(3):.47793[Medline].
197.CascoRD,PineoGF,FrancisC,etal.Debajopesomolecularprofilaxisconheparinautilizando
dalteparinaextendidaporfueradelhospitalvs/placeboenelhospitaldelawarfarinafueradelhospitalen
pacientesdeartroplastiadecadera:unacomparacindobleciego,aleatorizado.NorthAmericanFragmin
investigadoresdelensayo.ArchInternMed.2000julio24.160(14):.220815[Medline].
198.CascoRD,PineoGF,SteinPD,etal.Momentodelaadministracininicialdebajopesomolecularcon
heparinadeprofilaxiscontralatrombosisvenosaprofundaenpacientesdespusdelaartroplastiade
cadera:.UnarevisinsistemticaArchInternMed.2001septiembre10.161(16):.19521960[Medline].
199.CascoRD,RaskobGE,BrantRF,PineoGF,ValentineKA.Relacinentreeltiempoparaalcanzarel
lmiteinferiordelrangoteraputicoTTPAyeltromboembolismovenosorecurrenteduranteeltratamiento
conheparinaparalatrombosisvenosaprofunda.ArchInternMed.1997Dic822.157(22):.25628
[Medline].
200.CascoRD,RaskobGE,BrantRF,PineoGF,ValentineKA.Laimportanciadeltratamientoinicialdela
heparinasobrelosresultadosclnicosalargoplazodelaterapiaantitrombtica.Eltemaemergentedela
recurrenciatarda.ArchInternMed.1997noviembre10.157(20):.231721[Medline].
201.IskanderGA,NelsonRS,MorehouseDL,TenquistJE,SzlabickRE.Laincidenciaylapropagacindela
trombosisvenosaprofundaenpacientescontraumatismosinfrageniculate.JTrauma.2006septiembre61
(3):.695700[Medline].
202.KakkarAK,BrennerB,DahlOE,etal.Extendedrivaroxabanencomparacinconenoxaparinaduracina
cortoplazoparalaprevencindeltromboembolismovenosodespusdelaartroplastiatotaldecadera:un
estudiodobleciego,aleatorizadoycontrolado.Lancet.2008julio5.372(9632):.319[Medline].
203.KakkarVV,AdamsPC.Enfoquepreventivoyteraputicoparalaenfermedadtromboemblicavenosay
emboliapulmonarsepuedeprevenirlamuerteporemboliapulmonar?.JAmCollCardiol.1986de
diciembre8(6SuplB):.146B158B[Medline].

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

23/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

204.KatzDS,HonM.imgenesTVPactual.TechVascIntervRadiol..2004Jun7(2):.5562[Medline].
205.KearonC.Epidemiologadelaenfermedadtromboemblicavenosa.SeminVascMed.2001.1(1):.726
[Medline].
206.KearonC,GinsbergJS,JulianJA,etal.Lacomparacindedosisfijaajustadaalpesoparalaheparinano
fraccionadaydebajopesomolecularconheparinaparaeltratamientoagudodelaenfermedad
tromboemblicavenosa.JAMA.2006agosto23.296(8):.93542[Medline].
207.KearonC,GinsbergJS,KovacsMJ,etal.Comparacindeltratamientoconwarfarinadebajaintensidad
conlaterapiaconwarfarinadeintensidadconvencionalparalaprevencinalargoplazodel
tromboembolismovenosorecurrente.NEnglJMed.2003agosto14.349(7):.6319[Medline].
208.KearonC,JulianJA,NewmanTE,GinsbergJS.Eldiagnsticonoinvasivodelatrombosisvenosa
profunda.GuasdePrcticaMcMasterdediagnsticoporimgenesIniciativa.AnnInternMed.1998abril
15.128(8):.66377[Medline].
209.KearonC,SRKahn,AgnelliG,SGoldhaber,RaskobGE,ComerotaAJ.Eltratamientoantitrombtico
paralaenfermedadtromboemblicavenosa:AmericanCollegeofChestPhysiciansbasadaenlaevidencia
GuasdePrcticaClnica(8Edicin).Pecho..2008junio133(6Suppl.):454S545S[Medline].
210.KeeneyJA,ClohisyJC,CurryMC,MaloneyWJ.Eficaciadelaprofilaxisdemodalidadcombinada,
incluyendolawarfarinadecortaduracinparaprevenirlatromboemboliavenosadespusdelaartroplastia
totaldecadera.Jartroplastia..2006Jun21(4):.46975[Medline].
211.KnightLC,BaidooKE,JERomano,GabrielJL,MaurerAH.Laformacindeimgenesemboliapulmonar
ytrombosisvenosaprofundacon99mTcbitistatin,unpolipptidodeunindelasplaquetasapartirdel
venenodevbora.JMedNucl..2000junio41(6):.10561064[Medline].
212.KorelitzBI,SommersSC.Lasrespuestasalaterapiaconmedicamentosenlacolitisulcerosa.Evaluacin
porbiopsiarectalycambioshistopatolgicos.AmJGastroenterol.1975noviembre64(5):.36570
[Medline].
213.LachiewiczPF,KelleySS,HadenLR.Dosdispositivosmecnicosparalaprofilaxisdelaenfermedad
tromboemblicadespusdelaartroplastiatotalderodilla.Unestudioprospectivo,aleatorizado.JBone
JointSurgBr.2004noviembre86(8):.11371141[Medline].
214.LassenMR,AgenoW,BorrisLC,etal.Rivaroxabanencomparacinconenoxaparinapara
tromboprofilaxisdespusdelaartroplastiatotalderodilla.NEnglJMed.2008junio26.358(26):.2776
86[Medline].
215.LassenMR,BauerKA,ErikssonBI,TurpieAG.Fondaparinuxfrenteaenoxaparinapostoperatoria
preoperatorioparalaprevencindeltromboembolismovenosoencirugaelectivadereemplazodecadera:.
UnestudioaleatorizadoconocultacindobleLancet.2002Mayo18.359(9319):.17151720[Medline].
216.LeizoroviczA,MCHaugh,ChapuisFR,SamamaMM,BoisselJP.Heparinadebajopesomolecularenla
prevencindelatrombosisperioperatoria.BMJ.1992octubre17.305(6859):91320.[Medline].[Texto
completo].
217.LeonardiMJ,McGoryML,KoCY.Latasadecomplicacioneshemorrgicasdespusdelaprofilaxis
farmacolgicatrombosisvenosaprofunda:unarevisinsistemticade33ensayoscontroladosaleatorios.
ArcoSurg.2006agosto141(8):7907discusin7979.[Medline].
218.LevineMN,HirshJ,GentM,etal.Laprevencindelatrombosisvenosaprofundadespusdelaciruga
decadera.Unensayoaleatorioquecomparalaheparinadebajopesomolecularconheparinano
fraccionadaestndar.AnnInternMed.1991abril1.114(7):.54551[Medline].
219.LinkinsLA,ChoiPT,DouketisJD.Impactoclnicodelahemorragiaenpacientesquerecibentratamiento
anticoagulanteoralparaeltromboembolismovenoso:unmetaanlisis.AnnInternMed.2003diciembre
2.139(11):.893900[Medline].
220.LotkePA,LonnerJH.Elbeneficiodelaaspirinaquimioprofilaxisdetromboembolismodespusdela
artroplastiatotalderodilla.ClinOrthopRelatRes.2006noviembre452:.17580[Medline].
221.LoudPA,KatzDS,BruceDA,KlippensteinDL,GrossmanZD.Latrombosisvenosaprofundacon
sospechadeemboliapulmonar:deteccinconcombinadovenografaTCylaangiografapulmonar.
Radiologa.2001mayo.219(2):.498502[Medline].
222.LoudPA,KatzDS,KlippensteinDL,ShahRD,GrossmanZD.CombinadovenografaTCylaangiografa
pulmonarensospechadeenfermedadtromboemblica:precisindiagnsticaparalaevaluacinprofunda
venosa.AJRAmJRoentgenol.2000enero174(1):.615[Medline].
223.MeissnerMH,RAManzo,BergelinRO,MarkelA,insuficienciavenosaprofundaStrandnessDEJr.:la
relacinentrelalisisylaposteriorreflujo.JVascSurg.1993Oct.18aos(4):596605discusin6068.
[Medline].
224.MerliGJ.Laprofilaxisdelatrombosisvenosaprofundayemboliapulmonarenelpacientequirrgico.Clin
Cornerstone.2000.2(4):.1528[Medline].
225.MewissenMW,SeabrookGR,MeissnerMH,CynamonJ,NLabropoulos,HaughtonSH.Tromblisis
dirigidaporcatterparalatrombosisvenosaprofundadelasextremidadesinferiores:.Informedeun
registromulticntriconacionaldeRadiologa.1999abril211(1):.3949[Medline].
226.MichielsJJ,WJOortwijn,NaaborgR.Laexclusinyeldiagnsticodetrombosisvenosaprofundamediante
unapruebadeELISArpidodmeroD,laecografadecompresin,yunmodeloclnicosimple.ClinAppl
ThrombHemost..1999Jul5(3):.17180[Medline].
227.MichotaF,G.MerliAnticoagulacinenpoblacionesespecialesdepacientes:consideracionesespeciales
dedosificacinrequerida?.CleveClinJMed.2005abril72Suppl.1:S3742[Medline].
228.MismettiP,QuenetS,LevineM,etal.Laenoxaparinaeneltratamientodelatrombosisvenosaprofunda
conosinemboliapulmonar:.Unpacientededatosmetaanlisisindividualdepecho.2005octubre128
(4):.220310[Medline].
229.MuntzJE,FriedmanRJ,eds.Lasvietasdecaso:Latromboprofilaxisencirugaartroscpica.Elsevier
ExcerptaMedica.2006.
230.NawazS,PChan,IrlandaS.Sesospechaquelatrombosisvenosaprofunda:unalgoritmodegestinpara
eldepartamentodeaccidentesyemergencias.JEmergMedAccid.1999Nov.16(6):.4402[Medline].
[Textocompleto].

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

24/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

231.O'BrienSH,HaleyK,KelleherKJ,WangW,McKennaC,GainesBA.Lavariacinenlatrombosisvenosa
profundaprofilaxisparalospacientesdetraumaadolescentes:unestudiodelaSociedaddeEnfermeras
deTrauma.JTraumaNurs.2008AbrJun.15(2):.537[Medline].
232.Prevencindelaemboliapulmonarpostoperatoriafatalpordosisbajasdeheparina.Unensayo
multicntricointernacional.Lancet.1975Jul12.2(7924):4551.[Medline].
233.Laprevencindelaemboliapulmonarytrombosisvenosaprofundacondosisbajasdeaspirina:.Embolia
pulmonarPrevencin(PEP)ensayoLancet.2000abril15.355(9212):.1295302[Medline].
234.Laprevencindelaenfermedadtromboemblicaenlesionesdelamdulaespinal.Consorcioparala
MedicinaMedular.JMeddelamdulaespinal..1997Jul20(3):.25983[Medline].
235.QuinlanDJ,McQuillanA,EikelboomJW.Debajopesomolecularconheparinaencomparacinconla
heparinanofraccionadaintravenosaparaeltratamientodelaemboliapulmonar:unmetaanlisisde
ensayoscontroladosaleatorios.AnnInternMed.2004febrero3.140(3):.17583[Medline].
236.RamziDW,LeeperKV.TVPylaemboliapulmonar:ParteII.Eltratamientoylaprevencin.AmFam
Physician.2004junio15.69(12):.28418[Medline].
237.RodasJM,ChoJS,GloviczkiP,MozesG,RRolle,MillerVM.Latrombolisisparalatrombosisvenosa
profundaexperimentalmantienelacompetenciavalvularylareactividadvascular.JVascSurg..2000Jun
31(6):.1193205[Medline].
238.RidkerPM,GoldhaberSZ,DanielsonE,etal.Alargoplazo,eltratamientoconwarfarinadebaja
intensidadparalaprevencindeltromboembolismovenosorecurrente.NEnglJMed.2003abril10.348
(15):.14251434[Medline].
239.RosendaalFR.Trombosisvenosa:.UnaenfermedadmulticausalLancet.1999abril3.353(9159):.1167
1173[Medline].
240.SalvatiEA,PellegriniVDJr,SharrockNE,etal.Losrecientesavancesenlaprofilaxisde
tromboembolismovenosoduranteydespusdelreemplazototaldecadera.JBoneJointSurgAm.2000
febrero82(2):.25270[Medline].
241.SchiffRL,KahnSR,ShrierI,etal.Laidentificacindepacientesortopdicosconaltoriesgode
tromboembolismovenosopesardelatromboprofilaxis.Pecho.2005noviembre128(5):.336471
[Medline].
242.SchweizerJ,KirchW,KochR,etal.Resultadosacortoylargoplazodespusdeltratamientotromboltico
delatrombosisvenosaprofunda.JAmCollCardiol.2000octubre36(4):.13361343[Medline].
243.ShepardRMJr,WhiteHA,ShirkeyAL.Profilaxisanticoagulantedetromboembolismoenpacientes
postquirrgicos.AmJSurg.1966noviembre112(5):.698702[Medline].
244.SnyderBK.Venosaprofilaxistromboemblica:elusodelaaspirina.OrthopNurs.JulioAgosto2008.27
(4):22530cuestionario2312.[Medline].
245.SorsH,G.MeyerLugardelaaspirinaenlaprofilaxisdelaenfermedadtromboemblicavenosa.Lancet.
2000abril15.355(9212):.12889[Medline].
246.TailleferR,SEdell,InnesG,thromboscintigraphyListerJamesJ.agudacon(99m)Tcapcitida:resultados
delensayodefase3multicntricoclnicoquecomparalagammagrafacon99mTcapcitidaconvenografa
decontrasteparalaformacindeimgenesTVPaguda.Multicntricosinvestigadoresdelensayo.JMed
Nucl..2000julio41(7):.12141223[Medline].
247.TurpieAG,BauerKA,ErikssonBI,LassenMR.Fondaparinuxfrenteaenoxaparinaenlaprevencindela
tromboemboliavenosaencirugaortopdicamayor:unmetaanlisisde4estudiosaleatoriosdobleciego.
ArchInternMed.2002septiembre9.162(16):.18331840[Medline].
248.TurpieAG,GallusAS,HoekJA.Unpentasacridosintticoparalaprevencindelatrombosisvenosa
profundadespusdelreemplazototaldecadera.NEnglJMed.2001Mar1.344(9):.61925[Medline].
249.TurpieAG,LassenMR,DavidsonBL,etal.Rivaroxabanencomparacinconenoxaparinapara
tromboprofilaxisdespusdelaartroplastiatotalderodilla(RECORD4):.UnensayoaleatorioLancet.2009
Mayo16.373(9676):.16731680[Medline].
250.Lacomunicacinsobreunarevisindeseguridadencurso:Innohep(inyeccindesodiotinzaparina).
AdministracindeAlimentosyFrmacosdeEstadosUnidos.2dediciembrede2008.Disponible
Consultadoel12demarzo,2009.
251.vanDongenCJ,MacGillavryMR,PrinsMH.UnavezfrenteaHBPMdosvecesaldaparaeltratamiento
inicialdelatromboemboliavenosa.CochraneDatabaseSystRev.2005julio20.CD003074.[Medline].
252.VedanthamS,MillwardSF,CardellaJF,etal.Lasociedaddeladeclaracindeposicinradiologa
intervencionista:eltratamientodelatrombosisvenosaprofundailiofemoralagudaconelusodel
adyuvantedirigidaporcatterintrathrombustrombolisis.JVascIntervRadiol.2006Apr.17(relativo4):.
6136[Medline].
253.LosinhibidoresdirectosdelatrombinaVerstraeteM.:valoracindelabalanzaantitrombtico/
hemorrgico.Haemost..,1997julio78(1):.35763[Medline].
254.WeitzJI,MiddeldorpS,WGeerts,HeitJA.Trombofiliaynuevosfrmacosanticoagulantes.Programade
HematologaAmSocHematolEduc.2004.42438.[Medline].
255.WellsPS,AndersonDR,RodgerMA,etal.Unensayoaleatorioquecompara2debajopesomolecular
heparinasparaeltratamientoambulatoriodelatrombosisvenosaprofundayemboliapulmonar.Arch
InternMed.2005abril11.165(7):.7338[Medline].
256.MaderaS.apixaban(Eliquis)aprobadoparalaTVP/PEprofilaxisposterioralaartroplastiadecaderao
derodilla.MedscapeMedicalNewsdeWebMD.14demarzode2014.Disponibleen
http://www.medscape.com/viewarticle/821991.Consultadoel:25Marzo2014.

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

25/26

9/5/2016

Latrombosisvenosaprofunda:PrcticadeEssentials,fondo,anatoma

MedscapeReferencia2011WebMD,LLC

http://emedicine.medscape.com/article/1911303overview#showall

26/26

You might also like