5 st Portera to metoda analzy mikrootoczenia (otoczenia konkurencyjnego) organizac|l.Zostata opracowanal ‘publikowana na przetomie lat 70-tych | 80-tych przez amerykafskiego naukowca, profesora Harvard Business School, Michaela E.Portera. Metoda ta zaktada analizg sektora dzlatalnoée| przedsigblorstwaw oparciuo pleé czynnikéw. S sit Portera - charakterystyke czynnikew ‘Czynniki, kt6re bierzemy pod uwage przy analizie to: © steprzetargowg dostane © siteprectargonanabywciw, © -ywaiizace miedzy przedsigbiorstwamiw sektorze, © grofbe nowych welsé,| © rose pojaenia sig substytutow. Czynnik te zaleznoset migdzy nimi wyznaczajqatrakeyjnoSé sektora dlapotencjalnych inwestordw. Dostamcy moga mykorzystywa€ swojasie przetargowawobec nebywc6w gro2ac podniesieniem cen lub obnizeniem JakoSci sprzedawonych produktu czy ustug, anabywcy konkuruja sektorem dagae do obnizenta cen, poprawy jokoset lub zwigkszenia zakresu obstugl Obie te sty zle2a od podobnych czymniké, dlatego te# moéna rozpatrywaé Je razem. Ado caynnikéw tych zaliczomy: © ios stopies koncentracj dostawcw (nabywcbu): skoncentrowani dostancy (nabywcy) postadafawiekszastte ‘prectargowanit rozproszeni,aich sta werast, gdy 2mniejszasie ich lose; © istlentesubstytutéw: ogranicza ono sitenacsku dostawSu. ajednoczesnie zwieksza japo stronie nabyincO aye majaoni aternatywe w postaciprodukt6w substytucyjnych; © uzdleenienie Jokoéc produktu finainego od jokoSI materiatéw, surowcéw, pétproduktéw kupowanych u dostavey: Jefe dostamcama Swiadomasé, 20 od jakoéci jego produktu zaleéy jekoS produktu finainego, dysponuje wickszasit, practargowa, ktérqmoze wykoraystaé np. przy negocjowaniu warunk6w wspétpracys © dostepnoié produktu substytucyinych:dostancabedary monepoistama ogromnasiteprzetargows, jednakjezel narynku stiejqprodukty substytucyne i nabyuca ma wybér, sikaprzetargowa dostancy jest niewielkae © znaczeniesektora dla dostawcéw jedsl jest ona niewielke, to dostawea nie cay sigs sektoremi mode nerzucal waruni nabywcom: © osztyzmieny dostanciw: jez squysokie to staprzctargowadostancw jst dita, ede nike plus dla nyc © modliwossintegrac w praéd: jest 2wiagana z mozlvosciapodjecia pracz dostavce daatlnosei prowadzone| prez nyse cylin. produk jktegos wyrobu, Jezel dostascaposiada taka modlwos, Jeo sta przetorgowajest ysoke, © mositwosé integra wstecz: Jest zwazanaz modvoscla .pr2elecla” przez nebywcbu roll datychezasouych ostawcin — Jil nabyny saw stone san za) si np. produkejaelement6w, kre do te pory kupowal w sektorze ich silaprectargowa est duze© ‘wielkoS zokup6u: Jedell zckupy nabycéw stanawiaznaceny procent wolumenu sprzeday, to dysponulaoni dusa sila przetargowa | moga zada¥ lepszych warunkws © zréinicowanie produktu: jezel ncbywane wyroby sq standardowe i podabne, indbywca moze wybierat sposréd uwielu ofert, kieruje signajczeéciej cenq produktu, idzigki temu moze wywieraé znaczna presjgnadostawce: © zyskinabywedu: im zyski ncbywcdw sq mniejsze, tym wickszq moga onl wyveraé presjenacene, dazae do reduke}t kosats (© znajomoéé struktury kosztéw dostawcéw (nabywesw): posiadajae taka wiede, nabywey saw stonie wyllezyé le dostawca moze obnityé cene| starala se daéye do uzyskania te] obniki,z drugie strony dostavca znalac strukture kosztéw nabyoicy | zysk osiagary na sprzeday moze okreéllé cene, po ktére] nabywca jest w stanle zakuplé produkt. Podsumownijacoddziolynantetych dwéch st, nglagsinls/ mona powedsed, 2e poxycjaprectargowa preedsieborstiy daage soltora zaety od elas podaty obrelonage uyrobu|popytu maton wyrSb. Jetell podat preeuytseapopyt, 0 many do caynianiaz tzu: rykiom Kenta lon ma sni)seapozyeeprsetapou lal natomlast popyt jst wysszy od podkty, to ksztatujesle rok producenta! wtedy staprzetargowajest wiskscapo stronle produkulaceg? ib sorzedajacego wyrob,” Rywalizacie migdzy przedsigbiorstwami w sektorze Polegana zdobyci ok najlepsze] pozycitw sektorze soley m.in. od: © stopniakoncentracjtsektora loc! konkurent6w:w sektorze, wktrym jest mato konkurentw la 5a praedschiorstwadominujace, czy pasiodajqce wigkscoSudzialw, rywolizarjapomigday precdsicbiorstwami jest rmniejsza, oda firmy wiodace najczeciejadyktujawarunk' je2esektor jest zréwnowatonyiiczebny, waka kenlareneyjna prayberaostrzejza forme; © stopy warostucstora: w sektorze charsteryrulacym sie syakin warostem vlkakenlareneyna nie Jest ost, cy? katdafirma jest w stare .2agospadarownd” dla sicbie wycinek sektora natomiast w sti. gy sektor ro2nijase powol, walkakorkurencyna se znstr2a~ kabde przedsigbiorstwo chee zwiekszy6 06} udzit w rns © poziomu koszt6w stalych Vlubkoszt6w skladowonice wysokle kosztystote wplywajana dazenie do moksymainego -wykor2ystania olnoé produkeyjnych, co czgsto prowadel do obnitki cen produktu tasomazdeznoséwideimy pry wysokich ksztech sktadowent -dadymy do pozbycasie stand magarynowyeh | obnitamy cene, C2699 bbezposredrim efektem jest warost wali konkureneyjne) © sréiniconenia produktu: w aytuaci by eStricowanic produktéw jest widocene, welkakonkurencyjna nic jest uz, a2 Kllenci moja snoje preference | prayewyczajeniatsprayeazulaste” do produktu danego producentes coshurotnie ost w praypadl, ge prot sada sabia bardzo padobne - lent klar se cenql standordem abshagt i jest to praycaymaadostrzonej walk konkurencyjne] w sektorzs: © tempaprzyrostu 2dolnosc produkeyjnych: tunajceeéciej mamy do czynienia? ekonomi skal kt6ra moze doprowadzié do nagtego werostu zdelnosei produkeyinych, czego konsekwencj jest zachwianie réwnowag pomiedzy porytem | podata, polaniene si narynku wieksze ilo! towaru po niészecenie, aw konsehwenc} zaostrzenie walk konkurencyjnej jest to odczuwaine srczegilnie w sytuacj, kiedy prayrost zdolnoi produkcyjnych nastepuje réwnoczesnie w kik preedsibiorstwochs ———s© borier wyjécla: wysokie bariery wy}sciazniechecoiqaczesto unlemoalwajawycofanle lez sektora powoduje to pozostauanie w sektorze firm, ktdre pomio minimaine) zyskownose (ub nawet Je) braku), storaja se zawszelka, ccene utrzyma€ ,na powlerzchni”, co czesto jest przyczynqiiskie} rentownosi calego sektora oczywiScie powodem walk konkureneyinels © strateait praedsicbiorstw tutaj mozemy 2aobserwowat kika aspektéw tego c2ynnika~ strategia moze zakladaé zastone lideram saktora, strategia mote nle uwrzglednlat wspStdziatania innyml przedsiebiorstwaml, co magta ky pouniesatrakcyjnogé sektora, dziatana strategicane sqniezrozumiate dla konkurentéw - wszystkie te elementy powodem 2oostrzenia wali konkurencyine] w sektorze. Grozbe nowych wajse Potencjalny wchodaary" do sektorabeda cayé do 2dabycla jak najeeszego udalabuw ry. Czestopesodsig ont _znacene zasoby, due zdoinociprodukyjne ykorzystujqnowe technologie, co wkonsekwencji lastiejacych juz w sektorze preedsibiorstw oznacza obrizenterentownoSe. rosa tazalety min. od: (© ‘ekonomi skal: nwestor decydula sien. ete” do sektora must kalkulowaé uruchomilenle produke)inapoziomie, ktéry zaguarantuje mu odpowiednia pozycje konkurencyjnqi koszty nizsze ed cary ryrkowej, co w praypadku, gly w sektorze dzialajapraedsicbiorstwa wykorzystujace efekt skal dzieh temu posiadajace riskie Koszty jednostkowe Jest tracings © wymogsw kepitalowych: Jest nasza inwestyc}a poleganaotwarciu kioskuz qazetam, wymaganiakepitatowe sa rlewielle | prowie katdy mote sable na to parwalé, jetell edna planujemy uruchomlente fabryls, potrzebujemy jut znocenoge kapitalu © jpozlomu technolagieanego: ja saktor nalety do sektorw wysaka rozwinletych technolaglezne tym samyan chardteryzule se wysoka ekoscia produktu, wejScle do taklego sektora jest utrudnione, gdy? wymaa zdkupu zaawansowarych technologiti daskonalej organizacji produkcji © costepu do knatéw dystrybuc}: kanaly dystryuc}i moga byé kontrolowane przez producent6w jut funkcJonujacych vedanym sektorze, aw mwlapku z tym ,nowy gracz” na rynk mode byé zmuszony do zargonizewanlawlasnych kanotwe dystrybucji lub poniesieniaduZych naktodéw na driakeia ,zochecajare” dystryoutordw da prayjgcia ich produictéw: © borier formainych, zwiazonych np. z Konlecznoéciawdraéania norm sanitarnych czy jokoSciowych, posiadaniem ‘odpowlednich zezwolei | atestus © costepu do éridet zaopatrzeniar eal w sektorze ponufe révmowagal dotychczos istniejqce w sektorze femy kontroluja érécta zaopatrzeniaw surowice czy moterialy do produc}, a te osiqana satysfakcJonujacy poziom sprzedaty, nowemu onkurentowi moze byé trucno pozyska materiaty czy surowce w odpowiednich cenach | dobre jakosel; © sly marek produkt6w: wefScle na rynek produktGw o ugruntowanych markoch, caly czas wspferanych kampaniam! ‘promocyjnymi, Jest bardzo trudne. Grodba polawienia sie substututéw Substytut jest produktem zastepczym, innym ni2typowe dla brandy, ele pasiadajacym podobne (czasem nawet wigksze) funkcje udytkowe i zaspokejajacym podobne potrzeby nabywcy. Grogbapojawienia sie substytut6w zalety main. od © wiekkose sektoratdynamikijego warostu: im wigkszy | dynamicenie rezwijajacy sig sektor, tym wieksza jest grodba pojauienia sie produktw substytucyinych:© 2yskowno%ci soktore:w sektorach o wysokiejzyskoumosc! jest wigksze zagrozenie pojawienia sig produktéw substytucyjaych, nia w sektorach o niske} rentownoscl: © barier wejscia do sektors: im te bariery samniejsze, tym wieksza jest grodba pojawenia se produktow substytucyjaychs © skutecenoSi 2astepowania wyrob6w sektorapr2e? substytuty: im wigkszy topies 2godnoéi cech udytkouych substytutu z oryginatem, tym wieksze zagrotenie - tym bardzle, Ze substytuty saz reguly konkurencyjne cenowo w stosunku do produktéw aryginainych, S sit Portera - wady i zelety eS chode!o zalety, to zaytule Pole G. Glerszewskal Ml Romanowska (Analizastrateglczna przedsiebiorstua) _=Postugnane se tym modelem ma wielezalet: pozwdla okr esi obeona | preewdwwana naprayszlost rentownosésektora pozweda zrozumie’ zachowoniauczestnik6w otoczenia konkurencynegoV ch wplyw na pozyele przedsiebiorstwa ‘worzy podstae do aceny mocnych slabych stron preedscbiorstwa oraz skutecznas stasowanych przez nie strategi jest podstawa do pozycfonowania preedsigborstwa budowy strategl konkurencf pozwalaakrediénglepszy moment i spossb we/scta do soktora lub ego opuszezeni, ‘nmestorom pozwala na wyszukinenie brant isoktoréw o dobrych perspoktywach, zaxim zngjda one ‘odewterciedlenie w cenachakcf.” Jeli chod2i o wady modelu, to mozna spotkaé siz nastepujacymi zastrzezeniami: ograniczenie andlizy do bezposredniego otoczenia firmy - brandy, & pomija trudno mierzolne uwarunkowania jakosciowe, & jest oparty nakoncepes walk rywalizact | pomijarrole wspétpracy alians6w strategicanych. No tak. Model Jest, ale Jak to wszystko zastosowaé w praktyce? 5 sit Portera - padejscie praktyczne NajczeScie} prayjmuje sig model opisowy. Czyli z wyszczegélnieniem czynnik6w dla ka2de} z pigciu siti ewentualnie ich opicem. ‘Ale motna te? inacze}, Motnatqanalize bare] skonkretyzowaé, PojawijasienS2ne rozwiazania da praktycenego 2astosowania modelu pig st Porter ‘Osobiscie polecam reawigzanie zeprezentowane praez long Penc-Pietrack (,Andizastrategicmnaw zarzodzeniy firma), 2godnie 2 ktrym wyszczeginiany czynnik w ramach kaéde} 2 pigcusit, okreslamy wage kazdego ceynoikat Jogo ocene w ski od 5 do #5. Wg tego rozwiqzana .ulemna wartosCwskacyje wéwczas na deltanie powodyjace zmnie|szenie dane) sly onkurencyne), awartos® dodatnia na jaj wzmocnienie. Zkolei wartose0 oxnacza wplyw neutraly,t.nie poduyészajacy ant nie obnizalacy dare sty.” ‘Oczyuigce skale mozemy zastosowae dowoina ole pamletalmy, zeby okreslaja Jawiedzie€, jak bedziemy Ja interpretowaf -niestety nie jest to 2awsze tlie ocaywiste.