You are on page 1of 2

LasvirtudesticasenAristteles

Aristtelesdistinguedentrodelalmasensitivalaspasiones(),quesonmovimientos
transitoriosdelaafectividadlaspotencias(),razactivadelosactoshumanos,y
lasdisposicionesadquiridasohbitos(),cualidadesestablesqueotorganalsujetouna
facilidadpararealizarciertosactos.Loshbitosbuenossonlasvirtudes,ylosmalos,los
vicios.Lasvirtudesylosviciosnosonpasionesporquestas,quevienendadasporla
naturaleza,nosonnibuenasnimalasencambio,loshbitospuedenserbuenosomalos,
puessonperfeccionesoimperfeccionesdelaspotenciasyseadquierenlibrementeconel
ejercicio[ticaaNicmaco,II,4].

SegnAristteles,lasvirtudesmoralesnosonniunefectoinnatodelanaturalezanialgo
contrarioaella:elhombreestpredispuestoaadquirirlas,alrepetirmuchasvecesun
mismoacto.Lanaturalezanosdamsbieninclinacionesypotenciasqueluegonosotros
debemosactualizar:practicandolajusticianoshacemosjustos,practicandolatemplanza,
templados[ticaaNicmaco,II,1,1103a34b2].

ElEstagiritasealaquenopuededarselavirtudmoralcuandohayexcesoodefectola
virtudimplicajustaproporcin,justomedioentredosexcesos.Sinembargo,nosetratatan
slodeunmedioaritmtico,cuantitativo,sinounjustomediorelativoanosotros.Deesta
manera,lavirtudesdeterminadapordosaspectos:porunlado,porlaobjetivabondadque
encierralaobraensmismay,porotro,porlascircunstanciasdiversasqueserefierenal
sujeto.Porejemplo,respectoalcomerhabrunacantidadexcesivayotrainsuficiente.La
virtudconsisteprecisamenteeneljustomedioentrelosdosexcesos,esdecir,comerloque
paramesjusto,nidemasiadonimuypoco[ticaaNicmaco,II,6].

Eljustomedio,quecuantitativamenteesalgointermedio,desdeelpuntodevistadela
cualidadconstituyeunextremo.Portanto,siconsideramoseljustomediobajosuaspecto
debondad,hayunainversin:lovirtuosoquesehadefinidocomounmedioapareceahora
comounextremo,comolomselevadoyexcelente[ticaaNicmaco,II,6,1107a58].
ParaAristteles,lavirtudticaestntimamenteligadaalarectarazn,puesellasealael
defectoyelexcesoquesehadeevitar,paraalcanzareljustomedio().Asuvez,la
rectaraznseadquiereporlaprudencia(),cuyocriterioonormavieneacoincidir
coneljuiciodeunvarnsensatoyexperimentado().

Porlotanto,lavirtudticasepuededefinircomolajustamedidaqueimponelaraznalos
sentimientos,accionesypasiones,quesinelcontroldelarazntenderanhaciaunextremo
uotro.Lasvirtudesticasson,pues,hbitosadquiridosvoluntariamente,porlarepeticin
deactos,yconsistenenunjustomedio,talcomolosdeterminaralarectarazndeun
varnprudente.

Es,portanto,lavirtudunhbitoelectivoqueconsisteenuntrminomediorelativoa
nosotros,determinadoporlarazn,porlaquedecidiraelhombreprudente[ticaa
Nicmaco,II,6,1106b361107a1].

Enlasvirtudesmoralespuedendistinguirsedoscamposbiendefinidos:

a)respectoalpropiosujeto,lasqueregulanlapartenoespecficamenteracionaldel
hombreson:
1)lafortaleza,quealejaalhombredelacobardaydelatemeridadregulandoelapetito
irascible
2)latemplanza,queregulalosplaceresdelossentidos
3)lamodestiaopudor,queversasobrelasemociones
b)respectoasussemejantes,hayunamultituddevirtudesqueversansobrelaconvivencia
liberalidad,veracidad,buenhumor,amabilidad,etc.yademsencontramoslajusticiay
laequidad.

LavirtuddelajusticiatieneenAristtelesunsentidomuypreciso:es,porunaparte,
obedienciaalaleyy,porotra,larelacindeigualdadrespectoalosdemshombres.Segn
elprimeraspecto,lojustoesloconformealaleyperoenlaleyhaydostiposdenormas:

1)Lasquetienenunorigennaturalyqueentodaspartestienenlosmismosefectos.Estas
normassoninmutablesynodependendelasopinionesdeloshombres.Sellamannormas
deleynatural,porquetienenlamismaestabilidadquelaspropiedadesnaturales.Demodo
grficolascomparaconelfuego,quequemalomismoenGreciaqueenPersia[ticaa
Nicmaco,V,10,1134b27].

2)Lasdemsnormastienensuorigenenellegisladorhumanoysehacenobligatoriasuna
vezestablecidasporlaleycivil[ticaaNicmaco,V,10,1134b181135a3].

Encuantoalsegundoaspecto,Aristtelesdicequelaigualdaddebepresidirelordendelas
relacioneshumanas,pueshayquedaracadaunoloqueseledebe,peroteniendoen
cuentasuscualidadesnaturales,dignidad,funcionesqueejerceesdecir,quenosetrata
deunaigualdadaritmtica,sinogeomtricaoproporcional.

Deaqusudivisindejusticiadistributivayjusticiaconmutativasegncorrespondaalas
relacionesdelpoderpblicoconlosciudadanosoalasrelacionesdelosciudadanosentre
s[ticaaNicmaco,V,3y4].Enresumen,lajusticiaesunavirtudqueregulalarelacin
conlosdemshombresycomprende:
1)Lajusticianaturalbasadaenlaleynatural
2)lajusticiacivilfundadaenlasleyescivilesnoescritas(costumbre)yescritas(justicia
legal),queasuvezsesubdivideendistributivayconmutativa.

You might also like