Sygn.

akt V ACa 563/15

WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 9 wrzenia 2016r.
Sd Apelacyjny w Katowicach V Wydzia Cywilny
w skadzie:

Przewodniczcy:

SSA Grzegorz Stojek

Sdziowie:

SA Aleksandra Janas (spr.)

SO del. Arkadiusz Przybyo

Protokolant:

Anna Fic

po rozpoznaniu w dniu 9 wrzenia 2016r. w Katowicach

na rozprawie
sprawy z powdztwa J. P.
przeciwko (...) w Z.
o ochron praw autorskich
na skutek apelacji powdki
od wyroku Sdu Okrgowego w Gliwicach
z dnia 10 kwietnia 2015r., sygn. akt XII C 180/14
1. oddala apelacj;
2. zasdza od powdki na rzecz pozwanego kwot 3.473,15 (trzy tysice czterysta siedemdziesit trzy 15/100) zote,
w tym 649,45 zotych podatku od towarw i usug tytuem kosztw postpowania apelacyjnego.

SSO del. Arkadiusz Przybyo

SSA Grzegorz Stojek

SSA Aleksandra Janas

Sygn. akt V ACa 563/15

UZASADNIENIE
Powdka J. P. wystpia do Sdu Okrgowego w Gliwicach z pozwem, w ktrym domagaa si zasdzenia od
pozwanego (...)z siedzib w Z. cznie kwoty 57.000z wraz z ustawowymi odsetkami od 5 czerwca 2014r. oraz

kosztami procesu w zwizku z naruszeniem jej praw autorskich. Uzasadniajc swoje danie podaa, e jest autork
fotografii przedstawiajcej C. M., ktra zostaa bezprawnie uyta przez pozwanego do stworzenia oraz publikacji
plakatu stanowicego reklam festiwalu (...). Powdka podaa, e festiwal ten odby si w dniach 21- 23 padziernika
2011r. i celem jego promocji pozwany opublikowa plakat w wersji papierowej oraz elektronicznej na swojej stronie
internetowej oraz stronach internetowych partnerw, bdnie przy tym informujc, i uzyska wszelkie zgody na
rozpowszechnianie. W rzeczywistoci nie tylko nie wystpi do powdki o udzielenie zgody, ale rwnie publikujc
plakat z fotografi pomin jej autorstwo.
Pozwany domaga si oddalenia powdztwa i zasdzenia kosztw procesu. Nie kwestionowa wykonania plakatu
przedstawiajcego sylwetk C. M. w celu promocji festiwalu powiconego twrczoci poety, zaprzeczy jednak by
w sposb bezprawny uy fotografii autorstwa powdki lub by w taki sam sposb dokona ingerencji w jej tre.
Pozwany argumentowa, e plakat zosta w caoci stworzony samodzielnie i od podstaw metod wektorow, a
wykonana przez powdk fotografia posuya jedynie jako inspiracja. W konsekwencji nie nastpio naruszenie praw
autorskich powdki, co uzasadnia danie oddalenia powdztwa. Niezalenie od powyszego pozwany podnis zarzut
przedawnienia dochodzonego roszczenia.
Wyrokiem z 10 kwietnia 2015r. Sd Okrgowy w Gliwicach oddali powdztwo i zasdzi od powdki na rzecz pozwanej
kwot 4.136,58z tytuem kosztw procesu. Sd ustali, e w 2001r., czonkowie pozwanego Stowarzyszenia, modzi
ludzie i pasjonaci literatury, ktrych dziaalno miaa charakter spoeczny, podjli si zorganizowania festiwalu
powiconego twrczoci C. M., zatytuowanego (...). Festiwal ten by w zaoeniu imprez niekomercyjn, a w
celu jego promocji jeden z czonkw Stowarzyszenia, M. K., ktry zamieszkiwa w Wielkiej Brytanii i profesjonalnie
zajmowa si fotografi wntrz oraz grafik, wyrazi zgod na nieodpatne wykonanie odpowiedniego plakatu. Po
rozmowach z czonkami Stowarzyszenia i ustaleniu przywiecajcych im celw organizowanego festiwalu, wpad na
pomys zbudowania formy graficznej wizerunku C. M. z liter skadanych w sowa, co nawizywaoby do twrczoci
C. M. uznawanego za mistrza sowa. Patrzc na znalezione w Internecie zdjcie C. M. na monitorze stworzy na
papierze milimetrowym zarys postaci i zamalowa go czarnym flamastrem, nastpnie zrobi kserokopi oraz skan
swojego rysunku i zacz obrabia plakat w programach I. i P. (...) budowa cienie i fonty, nakada typografie, chcia
wydoby gbi, wykorzystujc technik grafiki wektorowej. Czynnoci tych dokonywa bez udziau fotografii, dlatego
stworzona grafika nie pokrywa si ze zdjciem i nie stanowi jego odwzorowania. Plakat zosta zaakceptowany przez
Stowarzyszenie i posuy do promocji wydarzenia. Po raz pierwszy zosta uyty 1 wrzenia 2011r. W festiwalu, ktry
odby si w Z. w dni ach 21- 23 padziernika 2011r., wzio udzia cznie okoo 65 osb, mia on lokalny charakter i
by skierowany do uczniw miejscowych szk oraz pasjonatw literatury. Organizatorzy zrezygnowali ze sprzeday
biletw, a samo Stowarzyszenie nie uzyskao adnych wpyww z tego tytuu. Jego czonkowie nie wiedzieli, e autorem
fotografii uytej do wykonania plakatu bya powdka J. P., uznana i ceniona portrecistka.
O zapat wynagrodzenia i odszkodowania w zwizku z naruszeniem jej praw autorskich powdka zwrcia si
do pozwanego Stowarzyszenia, a take do innych podmiotw, ktre jako partnerzy Festiwalu umiecili plakat na
swoich stronach internetowych. Dziaajca w imieniu pozwanego A. J. informowaa powdk o metodzie, jak
posuy si autor plakatu. Pocztkowo powdka nie bya zainteresowana jakimikolwiek tumaczeniami i propozycjami
wyjanienia zaistniaej sytuacji, jednak po pewnym czasie zaakceptowaa kwot 1.500z, tym bardziej e A. J., chcc
zakoczy kontakty z powdk, po narodzinach dziecka, zdecydowaa si odda jej otrzymane wiadczenie z tytuu
urodzenia dziecka (tzw. becikowe). Rozmowy zostay jednak zerwane po tym, jak A. J. dowiedziaa si, e powdka
rwnolegle nadal wzywa innych partnerw Stowarzyszenia do zapaty za naruszenie jej praw autorskich z powodu
publikacji plakatu promujcego festiwal. Ostatecznie powdka zadaa od Stowarzyszenia kwoty dochodzonej
pozwem.
W oparciu o powysze okolicznoci, ktre pomidzy stronami nie byy sporne, Sd Okrgowy doszed do przekonania,
e powdztwo nie zasuguje na uwzgldnienie. Wskaza, e istota sporu sprowadza si do tego, czy poprzez
wykorzystanie w plakacie promujcym imprez organizowan przez pozwanego doszo do naruszenia praw autorskich
powdki. Wskaza, e powdka opieraa swe zarzuty nie na fakcie zamieszczenia w samym plakacie fotografii swego
autorstwa, lecz na tym, e wedle jej twierdze, fotografia ta zostaa poddana bezprawnemu opracowaniu przy uyciu

innej techniki artystycznej, ktre to opracowanie uznawaa za dokonane z uszczerbkiem dla wartoci swojego dziea.
Pozwany natomiast twierdzi, e wspomniana fotografia stanowia jedynie inspiracj dla powstania nowego dziea,
ktre w myl art. 2 ust. 4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity Dz.U., z 2016r. poz.666),
nie stanowi opracowania, a tym samym nie moe by traktowane jako ingerencja w prawa autorskie jej twrcy.
Opierajc si na poczynionych w sprawie ustaleniach Sd Okrgowy podkreli, e wizerunek C. M. stanowi jeden
z wielu elementw skadajcych si na dzieo plastyczne w postaci plakatu, a wizerunek z fotografii powdki rni
si od wizerunku z plakatu. Powsta on te w zupenie odrbnej technice i brak jest graficznego odwzorowania
ukadu 1:1. Uzna przy tym, e treci dziea powdki jest sportretowanie noblisty i na tym skupia si istota jej
indywidualnej dziaalnoci twrczej, natomiast istot plakatu byo, poza warstw informacyjn, oddanie idei tematu
festiwalu, to jest (...) std zarys postaci C. M. stworzony z przenikajcych si sw, ktry w zamyle autora
wie osob noblisty uwaanego za mistrza sowa z tematem festiwalu powiconego jego twrczoci. Mia rwnie
Sd Okrgowy na uwadze, e tworzenie wizerunku postaci budowanego ze znakw graficznych liter, to technika
stosowana w sztuce graficznej, na dowd czego strona pozwana przedstawia przykady takich dzie. Ostatecznie stan
na stanowisku, e powdka nie wykazaa zarwno naruszenia jej praw autorskich, jak i wysokoci dochodzonej kwoty,
a niezalenie od tego podzieli podniesiony przez pozwanego zarzut naduycia prawa podmiotowego. Wskazujc
na profil i niekomercyjny charakter dziaalnoci pozwanego Stowarzyszenia, opartej na osobistym zaangaowaniu
jej czonkw, a take na niewielki zasig wydarzenia z jednej strony, a z drugiej na odmow akceptacji powdki
dla proponowanej niematerialnej formy zadouczynienia (przeproszenie, publikacje na stronach internetowych
pozwanego oraz jego partnerw) i zainteresowanie jedynie uzyskaniem wiadczenia wykraczajcego poza granice
moliwoci pozwanego i absolutnie nieadekwatnego do zakresu i sposobu ewentualnego naruszenia swoich praw,
Sd Okrgowy stwierdzi, e takie postpowanie powdki nie zasuguje na aprobat, a tym samym nie zasugiwaoby
na udzielenie prawnej ochrony i skutkowao negatywn weryfikacj powdztwa. Rozstrzygnicie o kosztach procesu
zapado na podstawie art.98 k.p.c.
W apelacji od tego wyroku powdka zarzucia naruszenie przepisw postpowania, to jest art.233 1 k.p.c., poprzez
bdn, sprzeczn z zasadami logiki i dowiadczenia yciowego ocen materiau dowodowego w postaci ekspertyzy
prywatnej prof. M. P., zezna wiadka M. K. oraz zezna czonkw zarzdu pozwanego poprzez uznanie, e dzieo
pozwanego jest utworem inspirowanym, a nie zalenym podczas gdy prawidowa ocena tego materiau powinna
prowadzi do wnioskw przeciwnych. Skarca zarzucia rwnie naruszenie prawa materialnego, a to art.2 ustawy o
prawie autorskim i prawach pokrewnych poprzez jego bdn wykadni i uznanie, e wizerunek C. M. umieszczony
przez pozwanego na plakacie nie stanowi utworu zalenego, gdy tymczasem prawidowa wykadnia tego przepisu
powinna prowadzi do wniosku przeciwnego, a nadto naruszenie art.78 ust.1 i art.79 ust.1 pkt 3 lit. b tej ustawy
przez ich niezastosowanie i uznanie, e z tytuu naruszenia jej praw autorskich powdce nie przysuguje prawo do
dania zapaty odpowiednio zadouczynienia oraz sumy pieninej w wysokoci trzykrotnoci stosowanego
wynagrodzenia, ktre w chwili jego dochodzenia byoby nalene za korzystanie z utworu. Na tej podstawie domagaa
si zmiany zaskaronego wyroku poprzez uwzgldnienie powdztwa w caoci i zasdzenie kosztw postpowania za
obie instancje.
Pozwany wnis o oddalenie apelacji i zasdzenie kosztw postpowania odwoawczego wedug zoonego spisu
kosztw, a jego penomocnik z urzdu owiadczy, e nalene koszty nie zostay zapacone w caoci ani w czci.
W toku postpowania apelacyjnego powdka cofna apelacj co do kwoty 9.800z (k.445), wobec czego
postanowieniem z dnia 9 wrzenia postpowanie apelacyjne w tym zakresie umorzono.
Sd Apelacyjny ustali i zway, co nastpuje.
Apelacja okazaa si niezasadna.
Na wstpie trzeba nadmieni, e wniosek powdki o odroczenie rozprawy nie zosta uwzgldniony poniewa Sd
Apelacyjny uzna, e nie zachodziy ku temu przesanki z art.214 1 k.p.c. w zwizku z art.391 1 k.p.c. Wniosek
ten zosta uzasadniony faktem wypowiedzenia przez powdk penomocnictwa dotychczas reprezentujcemu j

penomocnikowi. Jak wynika z akt sprawy (k.491), penomocnictwo to wygaso 8 sierpnia 2016r., wobec czego
powdka dysponowaa czasem wystarczajcym aby do dnia, na ktry wyznaczono rozpraw (9 wrzenia 2016r.)
ustanowi kolejnego penomocnika (ewentualnie wystpi o ustanowienie penomocnika z urzdu) lub przygotowa
si do osobistego udziau w rozprawie.
Mimo, i skarca sformuowaa zarzut, w ktrym kwestionowaa przeprowadzon przez Sd I instancji ocen
dowodw i poczynione na tej podstawie ustalenia faktyczne, w istocie podwaaa wywiedzione z nich wnioski,
odnoszce si do charakteru plakatu, jakim pozwany reklamowa organizowane przez siebie wydarzenie kulturalne.
Nie podwaajc w aden sposb wiarygodnoci wiadka i czonkw zarzdu pozwanego w zakresie przedstawionych
przez nich okolicznoci faktycznych, kwestionowaa jedynie ich stanowisko w tej sprawie. Jak trafnie wskaza Sd
Okrgowy, spr pomidzy stronami sprowadza si do oceny czy przedmiotowy plakat powsta na skutek jedynie
inspiracji dzieem powdki (portretow fotografi C. M.), jak twierdzi pozwany czy te jak utrzymywaa powdka
by jego opracowaniem. W pierwszym wypadku, stosowanie do art.2 ust.4 ustawy z dnia 4 lutego 1994r. ustawy o
prawie autorskim i prawach pokrewnych omawiany plakat uzyskaby status odrbnego utworu, w drugim natomiast
doszoby do naruszenia praw autorskich powdki ze wszystkimi tego konsekwencjami. Poniewa rozstrzygnicie
tego zagadnienia wymagao wiadomoci specjalnych (a takich nie dostarcza ani opinia prywatna, ani wiedza czonka
skadu sdzcego), w toku postpowania apelacyjnego dopuszczono dowd z opinii biegego celem ustalenia czy
plakat wykonany w celu promocji Festiwalu (...), ktry odby si w Z. w dniach 21 23 padziernika 2011r. stanowi
opracowanie fotografii C. M., autorstwa J. P., czy te odrbny utwr jedynie zainspirowany t fotografi. Z opinii
sporzdzonej przez dr. hab. D. K. z (...)w K. i staego biegego sdowego wynika, e przedmiotowy plakat jest dzieem
inspirowanym fotografi powdki, a nie jej opracowaniem. Analizujc sposb powstania plakatu biegy stwierdzi,
e jest on typowy dla tworzenia portretw typograficznych, a forma ta jest znana i popularna w projektowaniu
graficznym. Z opinii biegego wynika te, e czsto spotykane s wykonane ta metod portrety znanych osb, w takim
wypadku dzieo komunikuje przede wszystkim poczniem sowa i obrazu. Jedynym elementem, ktry zaczerpnito
z pracy powdki jest kompozycja portretu. Jest to wanie zaczerpnicie wtku, ktry wiadczy o inspiracji innym
dzieem. Cao plakatu pokazuje wizerunek poety na tyle mocno przetworzony graficznie, e stanowi on zupenie
odrbne dzieo o swojej wasnej wartoci artystycznej. Biegy wskaza take na odmiennoci w zakresie warstwy
funkcjonalnej obu dzie podczas gdy w przypadku fotografii mamy do czynienia z funkcj dosownego, cho
artystycznego przedstawienia poety w okrelonym kontekcie i okrelonej sytuacji, to w przypadku plakatu sylwetka
poety jest tylko symbolem ktry zaznacza jego obecno jako centralnej postaci wydarzenia, o ktrym informuje plakat
(dowd: opinia biegego D. K. k.458-462). Wraz z tym uzupenieniem Sd Apelacyjny akceptuje i czyni wasnymi
pozostae ustalenia faktyczne Sdu Okrgowego odnoszce si do podstaw odpowiedzialnoci pozwanego.
W pimie procesowym z 14 sierpnia 2016r. powdka zakwestionowaa opini biegego, domagajc si dopuszczenia
w sprawie kolejnych dowodw, w tym z ulotek i publikacji informujcych o wystawach fotografii jej autorstwa
oraz potwierdzajcych uznanie, jakim powdka cieszy si jako autorka fotografii C. M., umw licencyjnych celem
wykazania, e takie w odniesieniu do wykonanych przez siebie fotografii zawieraa, wniosa nadto o dopuszczenie
dowodu z opinii innego biegego na okoliczno ustalenia istoty inspiracji i plagiatu, w kontekcie przypuszczalnego
naruszenia praw osobistych i majtkowych twrcy fotografii objtej niniejszym postpowaniem. Jednoczenie
powdka wniosa o niedopuszczenie dowodu z przesuchania biegego D. K.. Wnioski te zostay przez Sd Apelacyjny
oddalone postanowieniem z 9 wrzenia 2016r. Jeli idzie o dowd z opinii kolejnego biegego podkreli wypada,
e zarzuty powdki co do opinii biegego D. K.nie doprowadziy do podwaenia jej wartoci dowodowej. Miay one
bowiem w przewaajcej mierze jedynie polemiczny charakter i odwoyway si do poj natury oglnej. Powdka
zarzucia te, e odmiennie ni przyj biegy, efekt, jaki uzyska twrca plakatu, mg powsta w wyniku przetworzenia
jej fotografii przy uyciu dostpnych programw komputerowych. Nie odnosi si jednak skarca do tej czci opinii
biegego, w ktrej dokonuje on oceny charakteru przedmiotowego plakatu odwoujc si do opisanego przez jego
autora procesu powstawania dziea, potwierdzajcego samodzielno wykonanej pracy (zeznania wiadka M. K. nie
zostay zakwestionowane). Nie mog odnie skutku take zarzuty powdki odnoszce si do poziomu artystycznego
samego plakatu poniewa zagadnienie to nie jest przedmiotem oceny w niniejszym postpowaniu.

W tych okolicznociach Sd Apelacyjny uzna, e wobec niekwestionowanych kompetencji biegego oraz

nieskutecznoci podniesionych przez powdk zarzutw nie ma podstaw do uzupenienia postpowania dowodowego
poprzez zasignicie opinii kolejnego biegego. Podstawy ku temu nie stanowi bowiem jedynie niezadowolenie strony
z wnioskw, jakie wynikaj z opinii ju przeprowadzonej. Wobec zdecydowanego stanowiska powdki wyraonego
w powoanym wyej pimie procesowym i braku wtpliwoci co do treci opinii i jej wnioskw kocowych, Sd
Apelacyjny uzna, e nie zachodzi potrzeba wezwania biegego na rozpraw. Co si natomiast tyczy pozostaych
wnioskw dowodowych, dotyczyy one okolicznoci nie majcych znaczenia dla rozstrzygnicia sprawy, a przy tym
niespornych. Bez wtpienia powdka jest artystk o uznanej renomie, cenion i szanowan, co jednak pozostaje bez
znaczenia dla oceny czy wykonana przez ni fotografia stanowia jedynie inspiracj do wykonania dziea przez innego
twrc czy te zostaa poddana przetworzeniu w sposb naruszajcy prawa jej autorskie. Dla rozstrzygnicia tego
sporu nie s przydatne rwnie inne dowody potwierdzajce fakt, e fotografie powdki s publicznie prezentowane
w ramach rnego rodzaju wydarze kulturalnych, a autorka fotografii udziela licencji umoliwiajcych korzystanie
z nich przez inne podmioty.
Z ustalonych w niniejszej sprawie okolicznoci faktycznych wynika, e plakat, jakim pozwane Stowarzyszenie
posuyo si przy promocji organizowanego przez siebie Festiwalu, nie zosta wykonany w sposb naruszajcy prawa
autorskie powdki poniewa twrca plakatu inspirowa si jedynie wykonan przez powdk fotografi C. M., a nie
dokona jej opracowania w rozumieniu art.2 ust.1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wobec braku
podstawy odpowiedzialnoci pozwanego Stowarzyszenia zbdne jest rozwaanie czy powdka wykazaa wysoko
danej kwoty, a take czy jej danie byo przedawnione lub stanowio naduycie prawa podmiotowego.
Z podanych wyej przyczyn Sd Apelacyjny oddali apelacj na podstawie art.385 k.p.c. O kosztach postpowania
apelacyjnego orzeczono na podstawie art.98 k.p.c. Na zasdzon kwot skadaj si powikszone o naley
podatek od towarw i usug: dane przez penomocnika pozwanego koszty dojazdu do siedziby Sdu (123,70z)
oraz wynagrodzenie penomocnika pozwanego ustanowionego z urzdu, w wysokoci wynikajcej z 6 pkt 5
rozporzdzenia Ministra Sprawiedliwoci z dnia 28 wrzenia 2002r. w sprawie opat za czynnoci radcw prawnych
oraz ponoszenia przez Skarb Pastwa kosztw pomocy prawnej udzielonej przez radc prawnego ustanowionego
z urzdu (tekst jednolity Dz.U. z 2013r., poz.690 ze zm.) w zwizku z 12 ust.1 pkt 2 tego rozporzdzenia, z
uwzgldnieniem, e take w zakresie w jakim powdka cofna apelacj jest ona traktowana jako strona przegrywajca
to postpowanie.
SSO (del.) Arkadiusz Przybyo SSA Grzegorz Stojek SSA Aleksandra Janas