BIBLIOTEKA

MAGAZYNU

Janusz Zbierajewski

Astronawigacja

praktyczna

Zamiast wstpu
Par razy prowadziem rne due pywada przez oceany. Irytowao mnie,
e przez par tygodni oficerowie (kapitanowie batyccy i sternicy morscy) bd si
obija, bo nie maj (i nie musz mie) pojcia o astronawigacji, a ja mam gania
par razy na dob Soneczko, Ksiycek, planetki i gwiazdki i robi obliczenia?!?
Niedoczekanie!
Siadem do pisania i na paru kartkach papieru zrobiem podrcznik astro w wersji idiotproof. Po pitnastominutowym wykadzie (zero teorii, bo jest ona potrzebna wycznie do robienia doktoratu) porucznicy narysowali lini pozycyjn, dziwic
si, e to prostsze ni konstrukcja cepa. Na koniec rejsu ktry oczywicie
podwdzi mj podrcznik na pamitk, wic dla nowej ekipy (rejs powrotny
przez Atlantyk) napisaem go jeszcze raz. Te go na koniec kto wisn.
W rejsie ZAWISZ dookoa wiata napisaem dzieo po raz kolejny, tym razem
na maszynie do pisania (istniao kiedy takie urzdzenie), w biurze portowym na
Tajwanie odbiem to w 20 bodaj egzemplarzach i rozdaem oficerom na pamitk,
eby nie musieli podwdza po kryjomu. Byo to 12 stron standardowego
maszynopisu i zawierao algorytmy postpowania, jak zrobi lini pozycyjn ze
Soca, Ksiyca, planet, gwiazd, Gwiazdy Polarnej oraz jak w cigu 30 sekund
obliczy pocztkowy kt drogi po ortodromie i odlego ortodromiczn.
Praktycznie wszystko, co jest potrzebne na morzu ludziom, ktrzy wiedz, e karabin raz w roku sam strzela, GPS te ma prawo si zepsu, a na rodku oceanu trudno jest wezwa pomoc drogow.
Mj podrcznik przez jaki czas y wasnym yciem, kserowany i powielany
rnymi technikami, niemal jak podziemna bibua. Potem sprawa ucicha, bo
coraz powszechniejszy (i dostpniejszy cenowo) sta si GPS i coraz czciej elementarz nawigacyjny (wykrelanie kursu na mapie czy namiary na latarnie) by nazywany histori nawigacji.
W ostatnich dniach czerwca zajrzaem do internetowej grupy dyskusyjnej
(pl.rec.zeglarstwo) i zwrci moj uwag list eglarza, przedstawiajcego si jako
sternik morski, ktry otrzyma sekstant, wybiera si na dwa miesice na Adriatyk
i chtnie by sobie potrenowa astro, ale do kompletu poszukuje dobrego, prostego
i zrozumiaego podrcznika.
Odpowiedziaem mu, e mam taki i jeli jest dalej zainteresowany mog mu
to przesa e-mailem na jego prywatne konto, eby nie zamieca listy dyskusyjnej.
W p godziny pniej na mj adres wpyno 5 nastpnych prb o podrcznik.
Nastpnego dnia wysaem dzieo caej szstce i dostaem listy od 25 nastpnych
chtnych. Dzie pniej zgosio si ponad 50 osb...
Skoro istnieje a takie zainteresowanie, postanowilimy mj bryk opublikowa
jako dodatek do Rejsu. Podrcznik drukujemy w takiej wersji, w jakiej zosta
napisany.
Mam prob, aby osoby, ktre uyj cho raz tej ksieczki do zrobienia linii pozycyjnej z dowolnego ciaa niebieskiego, napisay (tradycyjnie lub e-mailem, na adres
redakcji rejs@rejs.waw.pl lub mj jzbierajewski@wp.pl), jak im poszo.

Rejs

Teoria
1. Jeli teoria ci nudzi, moesz j pomin, bo pozycj astro mona znale, nie majc
o teorii bladego pojcia.
2. Jeli masz w sobie tyle samozaparcia, e chcesz z grubsza wiedzie, o co chodzi
czytaj dalej.
A. ZASADA PODSTAWOWA

Na czym polega podobiestwo - wida z rysunku.

Rnice:
1. Latarnia morska stoi na nabrzeu, wic pomiar jest zawsze taki sam w tym samym miejscu (niezalenie od czasu).
2. Pozycja CN jest zmienna w czasie, trzeba wic mie dokadny czas w momencie pomiaru.
3. Z reguy jeste bardzo daleko (kilkaset mil) od rzutu CN na powierzchni Ziemi (pkt. CN),
wic wyniku nie da si narysowa cyrklem na mapie. Trzeba to zrobi inaczej, o czym dalej.
B. APARATURA POJCIOWA, CZYLI CO JEST CO
1. Dec. deklinacja (znajdziesz w Almanachu)

Rejs

2. GHA Greenwich Hour Angle

gryniczowski kt godzinny
(znajdziesz w Almanachu)

3. LHA Local Hour Angle

lokalny kt godzinny.

C: POPRAWKI, CZYLI UMIEJTNO CZYTANIA NIE WYSTARCZY

1. CHRONOMETR
Popraw czas odczytany na chronometrze wg zasady:
Ch odczyt chronometru
+St stan chronometru (+ jeli si pni, - jeli si spieszy)
Uo czas GMT
Jeli posugiwae si stoperem, dodaj do tego czas ze stopera.
2. SEKSTANT
Zmierzye wysoko CN = ho
Dodaj stay bd sekstantu, wzity z certyfikatu = cc
Dodaj bd indeksu mierzony przed lub po pomiarze = ci
Razem otrzymujesz ho+cc+ci=hs

Praktyka
ALGORYTM POSTPOWANIA
1. Zmierzy sekstantem wysoko CN (ho) i zapa czas.
2. Poprawi zmierzon wysoko o wszystkie poprawki.
3. Przyj zaoenie, e w momencie pomiaru jeste w punkcie X(,).
4. Obliczy, jaka byaby wysoko (hc) i azymut CN gdyby naprawd by w punkcie X.
5. Z punktu X wykreli azymut i na linii azymutu odoy odlego (w milach) h=hc-hs.
6. Z tego punktu narysowa prostopad do azymutu.
7. Ucieszy si, e masz lini pozycyjn.
Dzi jest 14 sierpnia 1980 r.
Pozycja zliczona jachtu: =4637 N, =1011W (troch na zachd od Kanau La Manche).
1. Zmierzye wysoko dolnej krawdzi Soca o godz. 10h06m29s (czas GMT).
Wysoko=4336,4=ho
4

Rejs

2. Obliczasz:
ho=4336,4
+cc = +0,2
4336,6
+ ci =
-3,0
4333,6
+k =
-3,3
4330,3
+O = +15,0

(bd stay, we z certyfikatu dla <43)

(bd indeksu, zmierz przed lub po pomiarze metod na Soce lub na horyzont)
(poprawka na wysoko oka nad wod; RA, str.2 lub sztywna wkadka. Rubryka DIP.
Wchodzisz do Ht of Eye liczb np. 3,5m, odczytujesz z rubryki Corrn liczb -3,3)
(poprawka na doln krawd; jak wyej, rubryka SUN: APR-SEPT. Wchodzisz liczb
4330 do rubryki App. Alt. Odczytujesz z rubryki Lower Limb liczb +15,0)

hs=4345,3
Otrzymae w ten sposb hs czyli prawdziw wysoko Soca nad horyzontem.
3. Przyjmij, e jeste na rwnoleniku najbliszym twojej pozycji zliczonej, w tym przypadku 47N. Dugoci na razie nie ustalaj, sama ci wyjdzie. Na razie wiadomo, e w okolicach
10 W.
4. Ustal, jaka byaby wysoko i azymut, gdyby naprawd tam by. Otwrz RA na stronie
14 AUGUST. Wejd do rubryki GMT godzin 10. Przepisz, co tam jest w rubryce
SUN, w kolumnach GHA i Dec.
Otrzymasz:
GHA10=32851,2 Dec=N 1415,4
Na dole kolumny Dec. widnieje poprawka d=0,8. Zapisz to sobie na boku.
Otrzymae GHA i Dec. na godz. 1000. Trzeba to poprawi o minuty (06m) i sekundy (29s).
Otwrz RA na yellow pages, czyli Increments and corrections.
Znajd rubryk 6m, wejd do niej liczb 29s, odczytaj z rubryki Sun, planets liczb
137,3
Do rubryki ssiedniej /v or d/ wejd liczb d=0,8 (poprawka deklinacji).
Odczytaj z rubryki Corrn liczb 0,1.
Oblicz:
GHA10= 32851,2
+popr.

6m29s
137,3
GHA= 33028,5
Uwaga 1: poprawki do GHA zawsze dodajesz, bo zgodnie z definicj, GHA w systemie
360 zawsze ronie w miar upywu czasu.
Uwaga 2: poprawk do Dec. dodajesz lub odejmujesz, w zalenoci od pory roku, bo
deklinacja Soca ronie od 22 grudnia do 22 czerwca, a potem maleje. Najprociej to sprawdzi, patrzc na liczb Dec. z godziny nastpnej. Jeli jest ona
wiksza poprawk dodaj, jeli mniejsza odejmij.
Rejs

Do tablicy HD 605 wchodzi si argumentami: LHA, Dec., , zaokrglonymi do penych stopni.

Przyjmujesz:
=47 (najblisze twojej zliczonej)
Dec.=14
Potrzebny ci jeszcze LHA w penych stopniach.
Obliczasz:
GHA = 33028,5
- = 1028,5
LHA = 32000,0

Uwaga na przyszo:
jeli jeste na wschd od Greenwich, wtedy wzr bdzie GHA+=LHA.
Wwczas przyjmij do swojej dugoci kocwk tak, aby po dodaniu do kocwki
GHA daa rwny stopie.
Dla przykadu:
GHA = 33028,5
+ = 01031,5
LHA = 34100,0

Otwrz teraz HD 605, tom IV, na stronie 40, 320 LHA (same name).
Wchodzisz do rubryki 47 liczb Dec.= 14.
Przepisz:
Hc
d
z
4308,7
+47,8
121,3
Azymut masz gotowy, bo LHA >180. Jeli LHA<180, to azymut = 360 - z, (patrz uwaga na
prawym grnym marginesie strony HD 605)
Wysoko jest podana dla deklinacji 14. Trzeba j poprawi o 15,3, bo naprawd wynosi ona 1415,3.
Otwrz lew okadk tomu. Tytu: Interpolation table.
Wejd do rubryki Dec. inc. liczb 15,3. Poprawk d=47,8 podziel na dziesitki (tens)=40,
jednoci (units)=7 i dziesite czci (decimals)=8. Z rubryki 40 tens odczytaj 10,2. Na
skrzyowaniu rubryk units 7 i decimals 8 odczytaj 2,0.
Dodaj: 4308,7
10,2
2,0
Hc= 4320,9
Podsumowanie: gdyby naprawd by w punkcie o wsprzdnych =47,
=1028,5, to azymut Soca wynisby 121, wysoko za 4320,9.
Oblicz rnic wysokoci zmierzonej sekstantem i obliczonej:
hs = 4345,3
-hs = 4320,9
h =
24,4
6

Rejs

Zapamitaj na przyszo regu: jeli hs>hc, to h odkadaj do Soca, jeli hs<hc od

Soca.
Praktyczny rysunek:

5 i 6. Teraz lecimy na map:

7.

Rejs

CO DALEJ
Otrzymae lini pozycyjn, ale dalej nie wiesz, gdzie jeste. Przypomnij sobie, czego ci
uczyli z podstaw nawigacji terrestrycznej: pozycja z dwch niejednoczesnych namiarw na
1 obiekt. Odczekaj min. 2 godziny i zrb w identyczny sposb drug lini pozycyjn.
Narysuj to wszystko tak:

WSKAZWKI PRAKTYCZNE STAREGO REMIECHY

1. Bezporednio po pomiarze wysokoci zanotuj stan logu !!!
2. Dla wikszej dokadnoci, rb co najmniej 3 pomiary sekstantem, zatrudniajc przy chronometrze drug osob. Pierwszy pomiar np. 3718. Krzyknij hop dla zapania czasu.
Podkr rub o 5 i ustaw na 3723. Kiedy Soce dojdzie w lunecie do horyzontu,
krzyknij hop i podkr rub o dalsze 5 (3728). W ten sposb nie musisz liczy redniej arytmetycznej z 3 wysokoci. redni jest drugi pomiar czyli 3723. Liczysz tylko
redni z trzech czasw. Przy dokadnym pomiarze rnica czasowa midzy 1 i 2 pomiarem powinna by identyczna, jak midzy 2 i 3. Jeli tak to za redni bierzesz czas
drugiego pomiaru.
3. Przy duym zafalowaniu, wejd z sekstantem moliwie najwyej, eby nie wzi ktrej
z fal za widnokrg.
4. Przy bardzo duym zafalowaniu, kiedy jacht tucze kadubem o fale, a ty okiem o lunet,
odkr lunet i zostaw j w skrzynce. Pomiary rb z wolnej rki. To samo dotyczy
obserwacji gwiazd i planet w nocy. Luneta tylko przeszkadza. Ciekawostka: aden znany mi podrcznik astro nie podaje, po co jest w sekstancie luneta. Odpowied jest to
urzdzenie dla krtkowidzw, eby bez okularw mogli zobaczy horyzont.
5. Do poprawienia zmierzonej wysokoci moesz uywa np. polskich tablic nawigacyjnych TN-74, ale wtedy rb to konsekwentnie. Albo wszystkie poprawki z Almanachu, albo
wszystkie z TN-74. Wzicie np. poprawki na wysoko oka z TN-74, a poprawki na krawd z RA daje w sumie bzdur, bo w obu systemach punkty zerowe s gdzie indziej.
6. Jeli jeste na pkuli wschodniej, pamitaj, e dugo geograficzn trzeba doda do GHA.
7. Jeli robisz astro na pkuli pnocnej po 23 wrzenia, a przed 21 marca pamitaj,
8

Rejs

aby do HD 605 wchodzi na praw stron (contrary name). Przy Ksiycu, planetach
i gwiazdach sprawdzaj za kadym razem, czy deklinacja jest pnocna czy poudniowa.
(S odpowiednie literki N lub S).
8. UWAGA! Puapka na pocztkujcych! Jeli jeste daleko na zachd od Greenwich,
a Soce zapae tu po kulminacji na poudniku Greenwich, moesz otrzyma np. taki
wynik:
GHA =
637,5
- = 3437,5
Rezultat: LHA wychodzi ujemny, co z definicji jest niemoliwe.
Rozwizanie: w takim przypadku do GHA dodaj 360. Otrzymasz 366-34=332.
Sprawd:
Soce jest tu po kulminacji w Greenwich wic GHA jest may, ale przed kulminacj u ciebie, wic LHA zblia si do 360.
9. Staraj si przyj jak sta zasad zapisywania pomiarw i oblicze. Po kilkunastu
przykadach nie bdziesz ju musia pisa oznacze przy poszczeglnych liczbach,
bo miejsce na kartce, w ktrym wpisana jest dana liczba, okrela co to za liczba.
Sprbuj to, co obliczye dotd zapisa wg schematu:

Czas
Wysoko
GHA

+poprawki

Dec.

wysoko sekstantu

LHA
Hc

popr.
hc
hs

h
Na liczbach wyglda to tak:
10h06m29s
32851,2
+ 137,3
33028,5
-1028,5
320

N 1415,4
- 0,1
1415,3
4308,7
10,2
2,0
4320,9
-4345,3
-24,4

+47,8

/0,8/

121,3

4336,4
+0,2
4336,6
-3,0
4333,6
-3,3
4330,3
+15,0
4345,3

Jak wida do jednej lini pozycyjnej nie trzeba pachty papieru!

Rejs

Kulminacja
1. Caa dawka teorii:

2. Caa praktyka:
Jest 14.08.1980, miejsce jak w przykadzie poprzednim.
a) Oblicz czas kulminacji: wejd do RA w rubryk SUN Mer. Pass. i odczytaj 12h 05m.
Godzina ta, podobnie jak cay RA odnosi si do GMT
b) Otwrz RA na pierwszej tej stronie (Conversion of arc to time), wejd tam swoj
przyblion dugoci (10).
Odczytaj 0h 40m.
c) Dodaj to wg wzoru GMT(). Otrzymujesz:
12h 05m
+ 0h 40m
12h 45m
o tej godzinie (GMT) Soce bdzie kulminowao na twoim poudniku.
d) Zap wysoko sekstantem. Otrzymae 5723,1 (dolna krawd).
e) popraw wysoko:
5723,1
+
0,1 (z certyfikatu)
5723,2
3,0
(bd indeksu)
5720,2
3,3
(wysoko oka)
5716,9
+
15,3
(dolna krawd)
hs = 5732,2
f) oblicz deklinacj:z RA

godz. 1200 N 1413,8

godz. 1300 N 1413,0
Interpoluj w pamici: na godz. 1245 : Dec.=1413,2
g) oblicz: = 90-h+ = 90-5732,2 +1413,2 = 4641.
h) szeroko t wykrel na mapie!
Uwaga! Z azymutem nie ma kopotu, bo jest on oczywisty: 180 lub 0, jeli Soce kulminuje na pnoc od ciebie.
10

Rejs

Ksiyc
Zasada otrzymywania linii pozycyjnej z Ksiyca jest taka sama jak ze Soca. S jednak
pewne rnice w szczegach:
a) dochodzi poprawka v, dodawana do GHA
b) dochodzi poprawka HP (paralaksa horyzontalna), potrzebna do poprawienia wysokoci.
c) z innego miejsca z RA bierzesz poprawki na wysoko Ksiyca i poprawki te s w sumie bardzo due.
d) dochodzi poprawka (p stopnia!), jeli mierzysz grn krawd.
Przykad: 22.08.1980 godz. 20h 42m 15s
Zmierzye doln krawd Ksiyca: h=2745,0
Poprawianie GHA i Dec.:
Do RA, rubryka MOON, wchodzisz godz. 20.
Przepisz:
GHA
v
Dec.
34421,1
7,5
S 1931,7

d
1,4

HP
57,9

Popraw: GHA o 42m15s +v, a Dec. o d (wszystko z rubryki MOON w Increments and
corrections)
34421,1
Dec.= S 1931,7
1004,9
(popr. na 42m15s)
-1,0
+ 5,3
(popr. na v )
Dec.=S 1930,7
GHA= 35431,3

Uwaga 1. Do GHA wszystkie poprawki zawsze dodajesz. Poprawk na Dec. w tym

przypadku odejmujesz, bo tego dnia deklinacja maleje (porwnaj z godz.2100). Dalszy
cig jak przy Socu. Oblicz LHA wg wzoru LHA = GHA. Wejd LHA, i Dec. do HD 605
Uwaga 2. Twoja szeroko jest N, a deklinacja Ksiyca jest S, wic wchodzisz na praw
stron (contrary name).
Poprawianie wysokoci: Wszystkie poprawki s na 2 ostatnich stronach RA.
wys. z sekstantu=2745,0
cc +0,3
2745,3
ci -3,0
2742,3
k -3,3
(Do rubryki DIP wchodzisz wysokoci oka =3,5m)
2739,0
T wielkoci wchodzisz do kolumny 25-29, w pionie wchodzisz na 27, w poziomie na
40. Odczytujesz 59,9. Jed dalej t kolumn do dou. Na skrzyowaniu rubryki L (Lower
limb dolna krawd) oraz liczby 57,9 z rubryki HP (horizontal parallax) odczytaj poprawk 5,2.
Rejs

11

Dodaj to wszystko:
2739,0
59,9
5,2
h = 2844,1
Uwaga! Jeli mierzysz grn krawd, rnice s dwie:
a) ostatni poprawk (HP) bierzesz z rubryki U (Upper limb), a nie z L (Lower limb)
b) od ostatecznego wyniku odejmujesz 30.
Uwagi praktyczne:
1. Przez kilka dni w miesicu moesz robi jednoczenie dwie linie pozycyjne na Soce
i Ksiyc, wic od razu masz wwczas pozycj fix.
2. Przy Ksiycu zawsze sprawdzaj, czy jego deklinacja ronie czy maleje (poprawk
d wwczas dodajesz lub odejmujesz), bo jego deklinacja zmienia si mniej wicej co
2 tygodnie z pnocnej na poudniow i odwrotnie.
3. Z Ksiyca moesz otrzyma szeroko, jeli zapiesz jego kulminacj. Czas kulminacji
bierzesz z rubryki MOON, Mer. Pass. Upper. Obliczenia jak przy kulminacji Soca.

Planety
W praktyce robi si linie z Wenus i Jowisza, ktre s bardzo jasne. Zasada jak przy Socu. Dane bierzesz z lewej strony RA z rubryk Venus, Jupiter.
Rnice:
1. Dochodzi poprawka v do GHA. Jest ona na samym dole kolumny GHA danej planety.
Uwaga! Przy Wenus poprawka ta jest w niektrych okresach ujemna. Wwczas trzeba j
odj (doda algebraicznie ze znakiem ujemnym).
2. Poprawk na wysoko bierzesz z rubryki Stars and planets na sztywnej wkadce.
Poprawka ta jest zawsze ujemna.
3. W przypadku Wenus uwzgldniasz dodatkow poprawk (Additional corrn) na por
roku. Jest ona zawsze dodatnia i wynosi 0,2-0,7 (patrz sztywna wkadka).

Gwiazdy
Aby unikn podawania GHA na kad godzin
dla kadej gwiazdy, co rozbudowywaoby RA
do rozmiarw kilkutomowego dziea, posuono
si tu pewn kombinacj z punktem Barana
i SHA (Sideral Hour Angle).
Jeli chcesz wiedzie dokadnie o co tu chodzi,
poczytaj sobie do poduszki dziea teoretyczne.
Jeli nie masz ambicji robienia doktoratu
z astronawigacji machnij rk na te epokowe
dziea i czytaj dalej. Sprbuj to wyjani opatologicznie:
12

Rejs

1. Umwmy si, e istnieje niewidoczna gwiazda, ktra si nazywa Aries (punkt Barana).
Poniewa krci si ona wok Ziemi, wic ma swj GHA, ale jest dziwna, bo stale ma
deklinacj =0.
2. Umwmy si, e gwiazda, ktr wanie namierzasz, ma jak odlego (ktow) od
gwiazdy Aries. Odlego ta nazywa si SHA i zmienia si bardzo wolno (mniej wicej
o 0,1 na tydzie).
3. Z tego wynika, e: GHA* = GHA+SHA* czyli GHA gwiazdy = GHA Aries+SHA tej
gwiazdy (patrz rysunek)
Przykad:
22.08.1980 o godz. 20h 25m 14s zapae wysoko gwiazdy Dubhe (tylne koo Wielkiego
Wozu, blisze Gwiazdy Polarnej).
Obliczasz:
27116,4
+
619,5
27735,9
+
19422,9
47158,8
360
11158,8

(GHA Aries, godz. 20)

(GHA Aries, na tych stronach RA)
(SHA Dubhe, na tej samej stronie co Aries, rubryka Stars)
(odejmujesz 360, bo wyszo ptora obrotu)
otrzymae GHA Dubhe

Dalej obliczasz LHA, Dec. i postpujesz identycznie, jak ze Socem. Deklinacj odczytujesz z rubryki Stars Dec. Nie ma tu adnych innych poprawek, bo SHA i Dec. zmieniaj
si minimalnie. Poprawk na wysoko gwiazdy bierzesz z wkadki, rubryka Stars and
Planets. Poprawka ta jest zawsze ujemna.

Gwiazda Polarna
Ze zmierzonej wysokoci Gwiazdy Polarnej moesz otrzyma swoj szeroko:
1. Zmierz wysoko i popraw j o:
cc z certyfikatu
ci z sekstantu
ck z wkadki, rubryka Stars and Planets
otrzymasz prawdziw wysoko h0 Gwiazdy Polarnej.
2. Otwrz RA na stronie danego dnia i oblicz GHA Aries na dan godzin.
3. Popraw to o minuty i sekundy (yellow pages).
4. Odejmij (lub dodaj) swoj dugo geograficzn. Otrzymasz LHA = GHA
5. Otwrz RA na str. 274-276. Nazywaj si one Polar Tables. Na dole str. 275 masz
instrukcj obsugi.
6 Jeli jeste o 1 punkt inteligentniejszy od szympansa i znasz par sw po angliczasku
dasz sobie rad.
7. Jeli speniasz tylko pierwszy warunek wyjanienie:
Data: 21 kwietnia 1980, Czas: 23h 18m 56s GMT, =3714W
Zmierzona i poprawiona wysoko Polaris =4931,6
Rejs

13

Ze stronic dziennych:
GHA Aries (23h) = 19509,8
poprawki (18m 56s) + 444,8
Dugo
- 3714,0
LHA
= 16241,0
h0
+a0
+a1
+a2

= 4931,6
(z sekstantu + poprawki cc, ci, ck)
= 130,6
(poprawka na LHA interpolowana midzy 162 i 163)
=
0,6
(poprawka na szeroko =50)
=
0,9
(poprawka na miesic)
= 5103,7
- 1
(zawsze od wyniku odejmujesz jeden stopie, bo taka jego uroda)
= 5003,7
8. Na dole kolumny masz jeszcze podany azymut 359,1. Jeli chcesz go uwzgldnia,
to rzu eglarstwo i zgo si do pracy w aptece (i to homeopatycznej). Machnij wic
na to rk i rysuj krech poziomo.

egluga po ortodromie
1. Obliczanie ortodromy (great circle) jest rzecz niesychanie skomplikowan.
Dla eglarzy rwnie skomplikowan, co niepotrzebn.
2. Ortodroma skada si z elementw:
a) pocztkowy kt drogi
b) odlego ortodromiczna
c) wierzchoek ortodromy
d) punkty zwrotne
e) kocowy kt drogi
3. Teoria jeli ci nudzi, nie czytaj, bo nie jest niezbdna.

14

Rejs

4. Praktyka (czytaj i stosuj).

Wybierasz si z okolic Cap Race (Nowa Funlandia) do Bishop Rock (zachodnia skaka
Kanau La Manche). Na oko potrwa to co najmniej 2 tygodnie. Po co masz dzi oblicza,
jakim kursem bdziesz jecha za 2 tygodnie? Wystarczy jeli wiesz, jakim kursem masz
pyn teraz. Ewentualnie moe ci jeszcze interesowa jak daleko masz do tej biskupiej
skay. Wniosek: oblicz tylko a i b, czyli pocztkowy kt drogi i odlego ortodromiczn.
Powtarzaj te obliczenia powiedzmy raz dziennie, stale obliczajc pocztkowy kt drogi.
Zajmie ci to nieca minut.
Jeste w punkcie A (Cap Race) A=46N A= 53W
Pyniesz do punktu B (Bishop Rock) B= 49N B=6W
Oblicz =53-6=47
Jest to odpowiednik LHA.
Otwrz H 605 tom 4 na stronie LHA = 47 (same name). Wejd do rubryki 46
(twoja szeroko).
Wejd do rubryki Dec. liczb 49 (szeroko punktu B).
Odczytaj: Hc=5837
z=67,1
Pocztkowy kt drogi ju masz: KD = z = 067. To wszystko!
Jeli ci interesuje odlego do Bishop Rock, oblicz odlego zenitaln, czyli 90 - Hc.
9000= 8960
- 5837
3123
Jest to twoja odlego, ale w stopniach i minutach. Chcesz mie w milach pomn stopnie przez 60 i dodaj minuty:
31x60=1860
+23
1883 Mm
Krtka cigawka:
LHA
=
B-A=
Dec.
=
B

=
A
Uwaga: Jeli twoja szeroko wynosi np. 4614, a szeroko punktu B=622,5,
to jeli chcesz moesz wszystko obliczy bardzo dokadnie, uwzgldniajc poprawki
i interpolujc. Z reguy rnice w KD s wwczas w granicach 0,1 0,5, wic machnij
rk i zaokrglaj pozycje do penych stopni, bo ocean nie apteka.
Posowie:
Drogi Nawigatorze! Z t wiedz moesz spokojnie opyn wiat i wszdzie trafisz. Bro ci jednak
Boe przed dopyniciem przed oblicze jakiejkolwiek komisji egzaminacyjnej. Ta bowiem bez trudu
udowodni ci, e jeste absolutnym przygupem, ktry nie odrnia precesji od rektascensji oraz
gradientu funkcji od amplitudy wschodu i wyrzuci ci z egzaminu na zbit twarz z gbokim przekonaniem, e uratowaa polskie eglarstwo od jeszcze jednego idioty.
I przed tym ci przestrzega, yczcy ci dobrze
Autor
Rejs

15

BEZPATNY DODATEK DO MIESICZNIKA REJS 11/12 2001

www.rejs.waw.pl
Adres redakcji: ul. w. Wincentego 85, 03-291 Warszawa,
tel.: (022) 675 20 30, fax: (022) 675 89 45
e-mail: rejs@rejs.waw.pl
Fotografia na okadce: archiwum Ryszarda Konkolskiego
Druk: Maxi Graf s.c. Warszawa, tel.: (022) 675 20 30; Projekt graficzny i DTP: Marcin Chuderski